BEZPIECZNE WAKACJE - podstawowe zasady zachowań w czasie wypoczynku

Strona 1 z 7

BEZPIECZNE WAKACJE - podstawowe zasady

zachowań w czasie wypoczynku

B E Z P I E C Z N E W A K A C J E

Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Nysie przypomina podstawowe zasady

zachowań w czasie wypoczynku.

Spis teści

1. Bezpieczna kąpiel
2. Kleszcze
3. Poznaj grzyby – unikniesz zatrucia
4. Salmonella
5. Wścieklizna
6. Toksokaroza
7. Bąblowica

8. Meningokoki – drogi zakażenia

BEZPIECZNA KĄPIEL

Pamiętajmy, aby nie korzystać z kąpieli po spożyciu alkoholu, w miejscach
niestrzeżonych i niebezpiecznych, zwracajmy uwagę na bezpieczeństwo dzieci, nie
zachowujmy się brawurowo. Nie tylko zatrudnienie większej liczby ratowników i
otwieranie nowych kąpielisk zapewni nam bezpieczeństwo. Przede wszystkim

przestrzeganie zasad bezpiecznej kąpieli może zmniejszyć ilość wypadków.

Gdzie pływać:
1.W miejscach strzeżonych i przeznaczonych specjalnie do tego celu.
2.W wodzie tak głębokiej i w takiej odległości od brzegu, która odpowiada naszym
realnym możliwościom pływackim. Nigdy nie powinnyśmy przekraczać wyznaczonych na
kąpielisku stref.
3.W przypadku kąpieli w miejscach niestrzeżonych, żelazne zasady mówią by nie
odpływać od brzegu dalej niż 50 m. Większa odległość znacznie wydłuża czas akcji
ratunkowej prowadzonej przez osoby postronne, lub całkowicie ją uniemożliwia. Maleją
szanse dostrzeżenia wypadku tonięcia.
4.Kąpać się w miejscach dobrze sobie znanych.
5.Nigdy nie wolno pływać w miejscach zakazanych o czym informują odpowiednie tablice,

a także na odcinkach szlaków żeglugowych oraz w pobliżu urządzeń i budowli wodnych.

Kiedy pływać:
1.Najlepsza temperatura wody do kąpieli to 22/25 oC, nie powinna być ona niższa niż 18oC.

BEZPIECZNE WAKACJE - podstawowe zasady zachowań w czasie wypoczynku

Strona 2 z 7

2.Pływać zawsze w pełni zdrowia.
3.Wykorzystywać do kąpieli okresy dobrego nasłonecznienia.
4.Nigdy nie wolno wchodzić do wody po spożyciu alkoholu, w okresach złego samopoczucia,
skakać nagle do wody po rozgrzaniu ciała na słońcu lub po wysiłku fizycznym, a także
bezpośrednio po posiłku.
5.Nie wolno kąpać się po zachodzie słońca, ponieważ w razie wypadku ciemność uniemożliwia
udzielenie pomocy.
6.Nie należy przebywać w wodzie zbyt długo ani też wchodzić do niej ponownie po zbyt

krótkiej przerwie. Grozi to niebezpiecznym wychłodzeniem organizmu.

Do żelaznych zasad bezpieczeństwa należą:
- Nigdy nie wolno skakać do nieznanej wody, ponieważ nie wiadomo czego możemy się
spodziewać pod jej lustrem.
- Nie wolno wchodzić celowo do wody w miejscach niebezpiecznych, mogą tam
występować wiry, zimne prądy, wodorosty.
- Zainteresujmy się zawsze bezpieczeństwem dzieci przebywających nad wodą i w jej
pobliżu.
- Nie wszczynajmy nigdy fałszywych alarmów.
- Nie popychajmy do wody osób, które się tego nie spodziewają.
- Nie biegajmy po pomostach, możemy potrącić znajdujące się tam osoby, a sami
narażamy się na uszkodzenia ciała przy upadku.

KLESZCZE

Wiosenne słońce sprzyja wędrówkom, biwakowaniu, wypadom na „majówki”. Jest to czas
kiedy najczęściej i najchętniej obcuje się z przyrodą – wyjeżdża na urlopy, długie
weekendy, na działkę poza miastem. O tej porze roku rozpoczyna się również największa
aktywność kleszczy – najgroźniejszych pasożytów zewnętrznych człowieka.
Można je spotkać na terenie całej Polski. Lubią tereny leśne, podmokłe, porośnięte
wysoką trawą, również miejskie parki i skwery. Średnio co 5 zakażony jest krętkami z
rodzaju Borrelia, wywołującymi u człowieka boreliozę. Dorosłe kleszcze mają długość od
2,5 mm - 4 mm, larwy i nimfy są dużo mniejsze – na skórze wyglądają jak małe

kropeczki.

Ukłucie kleszcza bywa niezauważalne. Po wkłuciu wtryskuje on do rany ślinę zawierającą
środki przeciwbólowe, dzięki którym ofiara najczęściej nie czuje, że została zaatakowana.
Można go zauważyć dokładnie przeglądając skórę po powrocie do domu. Jeśli kleszcz był
zakażony bakteriami lub wirusami wywołującymi choroby, może dojść do zakażenia. Aby
jednak mógł zakazić żywiciela musi być odpowiednio długo przyssany do skóry – postać

dorosła ok. 2 dni, larwa lub nimfa kilka godzin.

Jak ustrzec się kleszczy:
- Odpowiednio ubierać się. Ubranie powinno chronić całe ciało. Najlepiej założyć spodnie
i bluzkę z długim rękawem, skarpety oraz nakrycie głowy.
- Starannie obejrzeć całe ciało po powrocie z lasu lub parku. Kleszcze, zanim zakotwiczą
się w skórze, poszukują odpowiedniego miejsca do wkłucia.

BEZPIECZNE WAKACJE - podstawowe zasady zachowań w czasie wypoczynku

Strona 3 z 7

U dzieci najczęściej (w około 70% przypadków) lokalizują się na głowie, zazwyczaj na
granicy włosów i za uszami. U dorosłych w miejscach, gdzie skóra jest delikatna (np. pod
kolanami, w pachwinach, na brzuchu).

W przypadku zauważenia kleszcza należy go jak najszybciej usunąć ze skóry. Kleszcza ze
skóry należy wyciągnąć pęsetą a miejsce ukłucia starannie zdezynfekować. Nie wolno go
wcześniej smarować tłuszczem ponieważ dusząc się, zwiększa wydzielanie śliny, w której
mogą być zarazki.
Stosować środki odstraszające (spryskiwać ubranie- nie smarować skóry). Substancje
aktywne zawarte w tych preparatach powodują, że człowiek jest niewidoczny dla

kleszczy.

POZNAJ GRZYBY – UNIKNIESZ ZATRUCIA

Grzyby z rurkami
Najsmaczniejsze i najbardziej poszukiwane przez grzybiarzy są grzyby jadalne, które na
spodniej części kapeluszy mają warstwę ułożonych obok siebie rureczek
przypominających gąbkę. Wśród tych grzybów nie ma grzybów śmiertelnie trujących. Są

grzyby powodujące zaburzenia pokarmowe lub grzyby niejadalne.

Grzyby z blaszkami
Zbieranie grzybów z blaszkami na spodzie kapeluszy wymaga większej wiedzy i
ostrożności, ponieważ są wśród nich grzyby śmiertelnie trujące. Większość szczególnie
niebezpiecznych, śmiertelnie trujących grzybów ma blaszki o białym zabarwieniu, nie
zmieniającym się w okresie wegetacji. Należą do nich wszystkie muchomory, a wśród

nich muchomor sromotnikowy.

ABC zbieracza grzybów:
- Zbieraj gatunki grzybów tylko dobrze znanych.
- Nie zbieraj grzybów bardzo młodych, starych i przejrzałych, a także gatunków
nieznanych.
- Nie niszcz żadnych grzybów, także trujących, ponieważ są potrzebne w ekosystemie
leśnym.
- Zbieraj grzyby całe poprzez wykręcanie z podłoża. Powstały dołek zasyp ziemią i lekko
przygnieć – w ten sposób zabezpieczasz grzybnię.
- Zbieraj grzyby tylko do łubianek i przewiewnych koszyków. W pojemnikach z tworzywa
sztucznego (nawet koszykach!) grzyby łatwo ulegają zaparzeniu i zepsuciu. Nawet w
jadalnych gatunkach grzybów mogą wtedy wytwarzać się substancje trujące i szkodliwe
dla zdrowia.
- Nie oceniaj nieznanych grzybów na podstawie smaku (śmiertelnie trujący muchomor
sromotnikowy ma smak łagodny). Nie wierz starym przesądom mówiącym o ciemnieniu
cebuli lub czernieniu srebrnej łyżki, włożonych do potrawy z grzybów sporządzonej z
gatunków niejadalnych czy trujących.

ABC przyrządzania i spożywania potraw z grzybów:
- Grzyby są potrawą ciężkostrawną i dlatego nie podawaj ich małym dzieciom, ludziom w
podeszłym wieku oraz osobom cierpiącym na choroby układu pokarmowego.
- Potrawy z grzybów spożywaj świeże, bezpośrednio po sporządzeniu.
- Nie przetrzymuj potraw z grzybów nawet w lodówce, ponieważ łatwo się one psują i

szybko w nich powstają substancje trujące.

Należy pamiętać, że zatrucia grzybami objawiają się bólami głowy, brzucha, nudnościami
i biegunką.
W takich sytuacjach niezwłocznie należy zgłosić się do lekarza. Należy wiedzieć, że w

BEZPIECZNE WAKACJE - podstawowe zasady zachowań w czasie wypoczynku

Strona 4 z 7

zatruciach muchomorem sromotnikowym występuje faza pozornej poprawy, po której
stan chorego gwałtownie się pogarsza. Zgłoszenie się w porę do lekarza może choremu

uratować życie.

Muchomor sromotnikowy charakteryzuje się :
- zielonkawo – oliwkowym zabarwieniem kapelusza,
- białymi blaszkami na spodzie kapelusza,
- przyrośniętym, zwisającym pierścieniem w górnej części trzonu.
- dojrzałe okazy mają długi, wysmukły trzon u dołu bulwiasto osadzony w odstającej

pochwie

SALMONELLA

Pałeczki Salmonella należą do grupy drobnoustrojów chorobotwórczych dla człowieka,
wywołujących m. in. zatrucia pokarmowe. Występują one u zwierząt dzikich (szczury,
myszy) i hodowlanych (bydło, drób). Bakterie te, przeniesione na produkty spożywcze
namnażają się zwłaszcza w temperaturze pokojowej. Wywołują u ludzi dolegliwości
żołądkowo – jelitowe: bóle brzucha, gorączkę, biegunkę, czasami nudności, wymioty.
Objawy chorobowe występują zwykle po 6 – 72 godzinach od spożycia produktów
zakażonych pałeczkami Salmonella. Zatrucia te są bardzo niebezpieczne dla niemowląt,

małych dzieci, ludzi wyniszczonych chorobami i osób w podeszłym wieku.

Aby uniknąć zachorowania przestrzegaj zasad:

- myj ręce po wyjściu z ubikacji, przed spożywaniem i przygotowywaniem posiłków,
- utrzymuj w czystości naczynia, sprzęty kuchenne i samą kuchnię (ulubionym
siedliskiem bakterii są wilgotne gąbki i zmywaki),
- przechowuj żywność w niskiej temperaturze,
- zapobiegaj rozmrażaniu i ponownemu zamrażaniu żywności,
- wydziel miejsce w lodówce na surowy drób, mięso i jaja tak, aby nie stykały się z
innymi produktami,
- całkowicie rozmrażaj drób, mięso, ryby i ich przetwory przed przystąpieniem do
smażenia, pieczenia, gotowania,
- poddawaj żywność działaniu wysokiej temperatury (gotowanie, pieczenie, duszenie),
które jest najłatwiejszym sposobem niszczenia zarazka,
- myj jaja przed rozbiciem skorupki,
- unikaj lodów i ciastek pochodzących od nieznanych wytwórców i przygodnych
sprzedawców.

W razie wystąpienia objawów chorobowych natychmiast zgłoś się do lekarza.

BEZPIECZNE WAKACJE - podstawowe zasady zachowań w czasie wypoczynku

Strona 5 z 7

WŚCIEKLIZNA

Masowe zapobiegawcze szczepienia psów, kotów i zwierząt dzikich stanowią skuteczną
ochronę przed zakażeniem człowieka wścieklizną. Niestety, zdarzają się sporadyczne

przypadki zachorowań.

Choroba przenoszona jest na człowieka wraz ze śliną chorego na wściekliznę zwierzęcia.
Wścieklizna szerzy się wśród zwierząt dzikich, które zakażają nie szczepione psy i koty
oraz zwierzęta gospodarskie na pastwiskach. Na wściekliznę mogą chorować wszystkie
ssaki, ale krążenie tego wirusa w przyrodzie zapewniają zwierzęta w istocie swej natury
zdolne do kąsania. Chore na wściekliznę psy, koty, wilki, lisy, jenoty, borsuki, kuny,
tchórze, łasice, wiewiórki i inne gryzonie, nietoperze – w momencie ugryzienia stają się
dla swej ofiary źródłem zakażenia, nasączając zakażoną śliną jej uszkodzone tkanki. Tak
konkretna i precyzyjna droga zakażenia pozwala na przyjęcie bardzo prostych zachowań,
aby uniknąć sytuacji, w których można zakazić się wścieklizną :
- nie należy prowokować zwierząt domowych zarówno poprzez agresywne jak i zbyt
przyjazne zachowanie,
- nie należy dotykać, głaskać zwierząt dzikich, nie wykazujących płochliwości wobec
człowieka,
- należy chronić zwierzęta domowe przed kontaktem z dzikimi zwierzętami zwłaszcza
chorymi i martwymi.

W przypadku pokąsania lub oślinienia przez zwierzę chore przed zachorowaniem chroni
szczepionka przeciw wściekliźnie, podana jak najszybciej po zakażeniu. Szczepienia są
prowadzone w Zespole Opieki Zdrowotnej w Nysie Specjalistycznej Poradni przy
Oddziale Obserwacyjno – Zakaźnym w Nysie ul. Boh. Warszawy 23 tel. 077 – 40
– 87 – 955 lub 956. Nie lekceważ powyższych wskazówek. Wścieklizna jest ostrą
chorobą wirusową przebiegającą z objawami zapalenia mózgu i rdzenia, prowadząca

nieuchronnie do śmierci.

TOKSOKAROZA

Jest to choroba inwazyjna spowodowana zarażeniem człowieka formą rozwojową
pasożytniczego nicienia należącego do rodzaju Toxocara. U młodych zwierząt
mięsożernych (szczeniąt, kociąt, młodych lisów i wilków) pasożyty lokalizują się w jelicie
cienkim. Larwy osiągają dojrzałość w przewodzie pokarmowym i produkują wydalane z
kałem jaja. Ze względu na bliski kontakt z człowiekiem, a szczególnie dziećmi, szczenięta
i kocięta stanowią potencjalne źródło zarażenia. U człowieka jako żywiciela
przypadkowego i jednocześnie nietypowego rozwój pasożytów zatrzymuje się na
poziomie larw. Trafiają one najczęściej do wątroby, rzadziej do płuc, mózgu lub gałki

ocznej, wywołując objawy kliniczne związane z miejscem lokalizacji.

W zapobieganiu zarażenia toksokarozą bardzo istotny jest rozsądek. Nie należy traktować
otoczenia własnego domu, czy ogrodu jako miejsca z założenia „czystego”, gdzie małemu
dziecku zarażenie na pewno nie grozi.

Pamiętaj o:
- nie dopuszczaniu do kontaktów dzieci z nieznanymi szczeniętami i kociętami,
- ochronie miejsc zabaw dzieci (np. piaskownic) przed zanieczyszczeniem odchodami
zwierząt,
- okresowej wymianie piasku w piaskownicach,
- przestrzeganiu podstawowych zasad higieny (mycie rąk po powrocie do domu, przed
jedzeniem, po kontakcie ze zwierzętami),

BEZPIECZNE WAKACJE - podstawowe zasady zachowań w czasie wypoczynku

Strona 6 z 7

- używaniu gumowych rękawic przy wykonywaniu prac w ogrodzie, myciu rąk po pracy,
- myciu jarzyn i owoców zbieranych w ogrodzie,
- obcinaniu dzieciom paznokci,
- unikaniu karmienia dzieci na spacerach i w czasie zabaw w piaskownicy.

Jeżeli jesteś właścicielem psa lub kota pamiętaj o:
- kontrolnych wizytach ze zwierzęciem u lekarza weterynarii co najmniej 2 razy w roku
(odrobaczanie zwierząt),
- odrobaczaniu nowo nabytych szczeniąt i kociąt we właściwych terminach,
- sprzątaniu odchodów psów i kotów z terenu własnej posesji oraz w miejscach

publicznych.

BĄBLOWICA

Jest to pasożytnicza choroba, wywołana przez bąblowca – tasiemca wieńcogłowego. Jest
tasiemcem uzbrojonym o bardzo małych rozmiarach zbudowanym z główki oraz 3 – 5
członów. Pasożyt lokalizuje się w jelicie cienkim zwierząt mięsożernych, głównie lisów,
także jenotów, wilków, znacznie rzadziej psów i kotów.
W cyklu rozwojowym występuje dwóch żywicieli, ostateczny i pośredni. Żywiciel
ostateczny (lis) wydala z kałem dojrzałe człony maciczne tasiemca zawierające od 200 do
600 jaj średnicy 0,04 mm. Jajami zarażają się żywiciele pośredni, najczęściej gryzonie
(nornik zwyczajny, nornica ruda, mysz leśna, mysz domowa, szczur wodny, szczur
piżmowy, nutria). Jeżeli gryzonia zje lis, w jego organizmie larwa zamienia się w

tasiemca i cykl się zamyka.

Przypadkowym żywicielem pośrednim może być człowiek.

Bąblowica wielojamowa u ludzi jest chorobą wywołaną przez formę larwalną tasiemca. W
przebiegu tej zoonozy występuje wzrost postaci larwalnych pasożyta najczęściej w
wątrobie (99 % przypadków), rzadziej w płucach i mózgu. Powstające przerzuty do
sąsiednich oraz odległych narządów w formie nacieków przypominają zmiany
nowotworowe. Rozwój choroby jest przewlekły. Zmiany kliniczne pojawiają się dopiero po
10 – 15 latach. Długotrwały okres wylęgania się choroby utrudnia lub uniemożliwia
precyzyjne określenie źródła zarażenia.
Do zarażenia człowieka dochodzi wskutek przypadkowego połknięcia jaj tasiemca jedząc
niemyte jagody i owoce leśne (poziomki, borówki, maliny itp.) do których mogą być
przyczepione jaja bąblowca. Osoby w czasie bezpośredniego kontaktu z lisami lub ich
kałem powinny używać rękawic ochronnych i przestrzegać zasad higieny : nie jeść, nie
pić, nie palić. Na terenach, gdzie bytują lisy należy zachować szczególną ostrożność : nie
jeść owoców i warzyw bez mycia. Grupy wysokiego ryzyka to myśliwi, garbarze, leśnicy,

zbieracze runa leśnego, rolnicy oraz lekarze weterynarii.

MENINGOKOKI – DROGI ZAKAŻENIA

Meningokok – to potoczna nazwa Gram ujemnej dwoinki Neisseria meningitidis.
Występuje ona w postaci co najmniej 13 serotypów. Meningokoki mogą powodować
bardzo poważne, zagrażające życiu zachorowania. Inwazyjne zakażenie meningokowe
może przebiegać w postaci piorunującej, prowadzącej do zgonu w ciągu paru godzin od

pojawienia się pierwszych objawów choroby.

W większości przypadków kontakt człowieka z tą bakterią nie prowadzi do żadnych
poważnych konsekwencji. Może o tym świadczyć fakt, że 80 % dorosłych ma swoiste
przeciwciała przeciwmeningokokowe, będące dowodem na przebycie kontaktu z tą
bakterią w jakimś okresie swojego życia. U większości ludzi meningokok okresowo bytuje
w jamie nosowo – gardłowej (bezobjawowe nosicielstwo). Na innych ludzi przenosi się

BEZPIECZNE WAKACJE - podstawowe zasady zachowań w czasie wypoczynku

Strona 7 z 7

drogą kropelkową (podczas kaszlu, kichania) oraz przez bliski kontakt, taki jak całowanie
lub nieprzestrzeganie higieny przy jedzeniu i piciu (stąd ostrzeżenie przed dawaniem
„gryza”, „liza” czy „łyka”) – to są niedpopuszczalne nawyki w ogóle, a szczególnie w tej
sytuacji. Nie zalecamy szczepienia w obecnej sytuacji. Zostały podjęte wszystkie
konieczne działania, by nie doszło do epidemii. Antybiotyk podawany jest wyłącznie
osobom, które miały bezpośredni kontakt z osobą chorą. Nie należy stosować
antybiotyków na własną rękę! Gdy duża grupa ludzi je zażyje, bakteria uodporni się na
ten lek i (jeśli będą poważne zachorowania) nie będzie czym leczyć!

Najlepszym sposobem ochrony przed zakażeniem jest profilaktyka.