Olga Tokarczuk laureatką literackiego Nobla

Aktualności

Olga Tokarczuk laureatką literackiego Nobla

Olga Tokarczuk (fot. PAP/Paweł Supernak)

76 lat temu w sowieckim
łagrze zmarł Eugeniusz Bodo

Zabytki z Pompejów po raz
pierwszy w Polsce

Powstanie amerykański
remake „Bożego Ciała” ?

Wystawa „36 x Rembrandt”
na Zamku Królewskim w
Warszawie

Film „Paszporty Paragwaju”
zwycięzcą XI Festiwalu
„Niepokorni Niezłomni
Wyklęci”

Polska pisarka Olga Tokarczuk została laureatką literackiego Nobla za rok 2018.
W tym roku po raz pierwszy Akademia Szwedzka przyznała dwie nagrody.
Drugą otrzymał austriacki pisarz Peter Handke – za rok 2019.

„Radość i wzruszenie odebrały mi mowę” –
napisała w czwartek na Facebooku Olga
Tokarczuk.

Jak podała Szwedzka Akademia, Tokarczuk
otrzymała nagrodę „za wyobraźnię
narracyjną, która z encyklopedyczną pasją
prezentuje przekraczanie granic jako formę
życia”.

Po otrzymaniu Bookera za „Biegunów”
pisarka mówiła w wywiadzie dla PAP: „Czuję
się trochę tak, jakbym dostała nowe życie w grze komputerowej. Wchodzę na inny
poziom rozgrywek”. Rzeczywistość i Akademia Szwedzka potwierdziły jej intuicje.
Olga Tokarczuk jest laureatką literackiego za 2018 rok.

O godz. 13 w czwartek drzwi sali Domu Giełdy na Starym Mieście w Sztokholmie
otworzył nowy sekretarz Akademii Szwedzkiej Mats Malm i ogłosił nazwiska dwóch
laureatów literackiego Nobla.

W tym roku po raz pierwszy w składzie dziewięcioosobowego Komitetu
Noblowskiego znalazło się pięciu ekspertów zewnętrznych. Ma to związek z próbą
odnowienia zaufania do Akademii Szwedzkiej po zeszłorocznej decyzji o
nieogłoszeniu Nagrody Nobla w 2018 roku.

Nominacje do nagród Nobla oraz przebieg głosowania członków Akademii pozostają
tajne przez 50 lat. O tym, kto może otrzymać literackiego Nobla, spekulują jednak w
skandynawskich mediach literaturoznawcy oraz dziennikarze działów kultury.

Za wyobraźnię narracyjną, która z

encyklopedyczną pasją prezentuje
przekraczanie granic jako formę życia.

Olga Tokarczuk – powieści i nagrody

Olga Tokarczuk urodziła się 29 stycznia 1962
roku w Sulechowie, studiowała psychologię
na Uniwersytecie Warszawskim. Po studiach
pracowała m.in. jako pokojówka w
londyńskim hotelu i psychoterapeutka we
Wrocławiu i Wałbrzychu. W 2018 roku,
odbierając w Londynie nagrodę Bookera,
podkreśliła, że kolczyki, które ma na sobie, są
z czasów, gdy pracowała jako pokojówka.

Jest autorką 17 książek – powieści, zbiorów opowiadań, esejów, a także scenariuszy
filmowych. Jej twórczość była wielokrotnie przenoszona na deski teatralne i ekran
filmowy. Jest jedną z najczęściej nagradzanych współczesnych polskich pisarek - ma
na koncie m.in. nagrodę Fundacji im. Kościelskich, dwukrotnie - w latach 2007 i 2015
- otrzymała Literacką Nagrodę Nike, a w 2018 r. została uhonorowana
Międzynarodową Nagrodą Bookera.

Olga Tokarczuk to rzadki przypadek pisarki cenionej zarówno przez krytyków, jak i
publiczność. Debiutowała w 1979 r. opowiadaniami w czasopiśmie „Na Przełaj”. W
1989 r. ukazał się jej tomik poetycki, a w 1993 r. pierwsza powieść – „Podróż ludzi
Księgi”. To opowieść o nieudanej wyprawie po tajemniczą Księgę, w trakcie której
na dwoje głównych bohaterów spływa wielka miłość. Fascynację ezoteryką zdradza
też kolejna książka Tokarczuk – powieść „E.E.” (1995). Tym razem akcja utworu
została osadzona we Wrocławiu w początkach XX wieku, a główną bohaterką jest
Erna Eltzner, dorastająca panienka z polsko-niemieckiej rodziny mieszczańskiej, u
której odkryto talenty mediumiczne.

Wielkim sukcesem pisarki była jej trzecia powieść „Prawiek i inne czasy” (1996.
Tytułowy Prawiek, mityczna wioska położona rzekomo w samym środku Polski, to
mikrokosmos, w którym w pomniejszonej skali można obserwować prawa, którymi
rządzi się wszechświat. Z kolei „Dom dzienny, dom nocny” (1998) to najbardziej
osobista książka Tokarczuk, osadzona w Kotlinie Kłodzkiej, gdzie mieszka.

Radość i wzruszenie odebrały mi mowę.

Kolejna książka to „Bieguni” z 2007 roku,
nominowana do Literackiej Nagrody Europy
Środkowej ANGELUS, a także nagrodzona
Nike (2008). To studium psychologii podróży.
Tytuł nawiązuje do nazwy rosyjskiej sekty z
XVIII w., której członkowie uważali, że świat
jest dziełem szatana, a kiedy się
zatrzymujemy, szatan ma do nas najlepszy
dostęp. W 2008 roku „Bieguni” zdobyli
Literacką nagrodę Nike, a w 2018 roku,
książka, której angielskie wydanie nosi tytuł
„Flights” (tłum. Jennifer Cro ), otrzymała
nagrodę Międzynarodowego Bookera.

Po „Biegunach” Tokarczuk wydała książkę, która sama określa jako „thriller
moralny”. Główną bohaterką „Prowadź swój pług przez kości umarłych” jest
Janina Duszejko – kiedyś inżynier mostów, dziś wiejska nauczycielka angielskiego,
geografii i dozorczyni domów letniskowych. Jej pasją jest astrologia, a wielką
miłością - wszelkie zwierzęta.

W 2014 roku ukazały się „Księgi Jakubowe”, epicka opowieść o Jakubie Franku,
żydowskim mesjaszu żyjącym w XVII wieku na wschodnich rubieżach
Rzeczpospolitej. Bohater to postać pełna sprzeczności - natchniony żydowski
mistyk, który czcił Matkę Boską, zręczny hochsztapler, ale i utalentowany polityk,
człowiek, który doprowadził dużą grupę polskich Żydów do przyjęcia chrztu w 1759
roku. Za „Księgi Jakubowe” autorka w 2015 roku otrzymała Nagrodę Literacką
„Nike” (po raz drugi, po „Biegunach”). Wśród książek Tokarczuk są też zbiory
opowiadań: „Gra na wielu bębenkach” (2001), „Ostatnie historie”, esej o powieści
Bolesława Prusa „Lalka i perła” (2000), książka „Anna In w grobowcach świata”
(2006) powstała w ramach międzynarodowej serii „Mity” a także zbiór esejów
„Moment niedźwiedzia”. Ostatnia książka Tokarczuk to „Opowiadania bizarne” z
2018 roku.

Peter Handke – Nobel literacki za 2019 r.

Laureatem Literackiej Nagrody Nobla za rok 2019 został austriacki pisarz i
dramaturg Peter Handke za „pracę, która z lingwistycznym geniuszem eksploruje
peryferie i specyfikę ludzkiego doświadczenia”.

Peter Handke urodził się 6 grudnia 1942 r. w Austrii. Z wykształcenia prawnik, jest
dramaturgiem, powieściopisarzem, poetą, teoretykiem literatury i publicystą.

Debiutował w 1966 krótką powieścią „Szarańcza” (Die Hornissen). W tym samym
roku napisał sztukę „Publiczność zwymyślana”, która przyniosła mu spory rozgłos,
choć uznana została za sztukę „antyteatralną”. Jest autorem takich m.in. utworów
jak „Leworęczna kobieta”, „Pełnia nieszczęścia”, „Mój rok w zatoce niczyjej”,
„Kaspar” (1967). , "Die Angst des Tormanns beim Elfmeter" (1969).

Handke jest także autorem słuchowisk radiowych i scenariuszy filmowych.
Współpracuje głównie z Wimem Wendersem. Razem przygotowali między innymi:
„Fałszywy ruch”, będący swobodną adaptacją „Lat nauki Wilhelma Meistra”
Goethego, którego akcję umieścili we współczesnych Niemczech, „Die Angst des
Tormanns beim Elfmeter” (1972), „Niebo nad Berlinem” (1987). Sam wyreżyserował
„Die linkshändige Frau” (1977) i „L'absence” (1992).

Peter Handke (fot. PAP/EFE/Cesar Cabrera)

Polscy nobliści

Wisława Szymborska, Czesław Miłosz,
Władysław Reymont i Henryk Sienkiewicz to
poprzedni polscy laureaci literackiej Nagrody
Nobla.

Jako pierwszy polski pisarz literackiego Nobla
otrzymał w 1905 roku Henryk Sienkiewicz.
Sławę międzynarodową przyniosła mu
napisane w 1896 r. „Quo vadis” - obraz z
czasów Nerona i rodzącego się
chrześcijaństwa. Właśnie dzięki tej powieści,
tłumaczonej na wiele języków, Sienkiewicz zyskał rangę pisarza europejskiego i za
nią otrzymał Nobla. Sienkiewicz wywarł na szwedzkich dziennikarzach pozytywne
wrażenie. Nazajutrz po uroczystościach „Svenska Dagbladet” tak relacjonowała jego
postawę: "Henryk Sienkiewicz ma powierzchowność w wysokim stopniu
dystyngowaną. Swoje lat sześćdziesiąt nosi chwalebnie, mimo siwej już bródki,
starannie utrzymanej. Niezwykle prosto się trzyma. Ubrany w długi, czarny tużurek,
robi wrażenie urzędnika, chłodnego, nieco sztywnego".

Podczas wręczania nagrody Sienkiewicz powiedział: „Zaszczyt ten, cenny dla
wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być musi dla syna Polski!... Głoszono ją
umarłą, a oto jeden z tysiącznych dowodów, że ona żyje!... Głoszono ją niezdolną do
myślenia i pracy, a oto dowód, że działa!... Głoszono ją podbitą, a oto nowy dowód,
że umie zwyciężać!”. W Polsce rozczarowana decyzją Szwedzkiej Akademii była tylko
Eliza Orzeszkowa, która bardzo liczyła na Nobla dla siebie.

20 lat po Sienkiewiczu literacką Nagrodę Nobla otrzymał w 1924 r. Władysław
Reymont, pisarz bardzo już wiekowy i chory. W liście do Alfreda Wysockiego,
polskiego posła w Sztokholmie noblista pisał: „Okropne! Nagroda Nobla, pieniądze,
sława wszechświatowa i człowiek, który bez zmęczenia wielkiego nie może się
rozebrać”. Tymczasem Stefan Żeromski, który doskonale wiedział, że w tym samym
roku rozpatrywana była jego kandydatura, nerwowo przechadzał się po pokoju,
powtarzając: „Nic sobie z tego nie robię. Nic mnie to nie obchodzi” – tak
przynajmniej zapisał w pamiętnikach.

Kolejnego literackiego Nobla otrzymał w 1980
r. przebywający wówczas na emigracji w USA
poeta Czesław Miłosz. W uzasadnieniu jury
napisano, że polski poeta dostał nagrodę za
„bezkompromisową wnikliwość w ujawnianiu
zagrożenia człowieka w świecie pełnym
gwałtownych konfliktów”.

Sam Miłosz po latach tak opisywał tę chwilę w
„Autoportrecie przekornym”: „Kiedy dostałem
Nagrodę Nobla, to już całkowicie straciłem
kontrolę i tylko włosy wydzierałem z głowy
dowiadując się, kim jestem w oczach innych.
Zawsze uważałem siebie, na przykład, za
poetę dość hermetycznego, dla pewnej nielicznej publiczności. I co się dzieje, kiedy
tego rodzaju poeta staje się sławny, głośny, kiedy staje się kimś w rodzaju Jana
Kiepury, tenora albo gwiazdy futbolu? Naturalnie, powstaje jakieś zasadnicze
nieporozumienie”.

W 1996 roku literacką Nagrodę Nobla odebrała Wisława Szymborska „za poezję,
która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi
ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”, co Stanisław Lem skomentował:
„Wiśce się ten Nobel po prostu należał”.

Sama laureatka należała do najbardziej zaskoczonych noblistów. „Ja całe życie chcę
być określoną osobą – osobą – natomiast teraz chcą ze mnie zrobić osobistość. I tu
się nie dam. Dlatego, że instynkt mi mówi, że to jest niebezpieczeństwo...” –
powiedziała w wywiadzie. Konieczność wystąpień publicznych i popularność
związana z Noblem okazała się tak ciężka do zniesienia, że przyjaciele Szymborskiej
dzielili jej życie na dwa etapy: przed i po „tragedii sztokholmskiej”. „Zniosła to z
godnością” – podsumował przyjaciel poetki Jerzy Illg w książce „Mój Znak”.

UDOSTĘPNIJ NA FACEBOOKU

UDOSTĘPNIJ NA TWITERZE

U D O ST Ę P N I J

NA FACEBOOKU

NA TWITTERZE

WYŚLIJ MAILEM

Programy o kulturze w TVP VOD

Prawdę mówiąc, Olga Tokarczuk, 08.11.2015

Drogi użytkowniku

Wygląda na to, że używasz dodatku do swojej przeglądarki, który blokuje
nasze reklamy. Aby móc oglądać materiał, prosimy Cię o jego wyłączenie.
Dziękujemy!

Zespół TVP

Wyłącz blokadę

„Chuligan literacki” w TVP VOD

Z Olgą Tokarczuk o grze w tożsamości

Drogi użytkowniku

Wygląda na to, że używasz dodatku do swojej przeglądarki, który blokuje
nasze reklamy. Aby móc oglądać materiał, prosimy Cię o jego wyłączenie.
Dziękujemy!

Zespół TVP

Wyłącz blokadę

„Pegaz” w TVP VOD

WIĘCEJ NA TEN TEMAT

W małym dworku

TVP.PL

Trasa koncertowa „Betlejem w Polsce”

TVP.PL

Konkurs na najpiękniejszą szopkę w Krakowie

TVP.PL

Trasa koncertowa „Betlejem w Polsce”

TVP.PL

NAJNOWSZE

W małym dworku

Trenerzy o „The Voice Senior”:
To są młode serca

Dwóch Wiedźminów spotka się
w Warszawie

Trasa koncertowa „Betlejem w
Polsce”

Konkurs na najpiękniejszą
szopkę w Krakowie

„Va banque” powraca!

„Nadzwyczajni” – niemożliwe
nie istnieje

Trasa koncertowa „Betlejem w
Polsce”

77. Konkurs Szopek
Krakowskich

Co wiemy o najnowszej części
przygód Jamesa Bonda?

Abonament TVP

Emisja w TVP

Centrum informacji TVP

Sklep TVP

Rada Programowa

System NOS

Program dla prasy

Biuro Reklamy

Ogłoszenie przetargowe

Zgłoś program (ROPAT)

Serwis fotograficzny

Oferta Handlowa

Akademia Telewizyjna

Kariera w TVP

Merchandising (znaki)

Telegazeta ogłoszenia

Regulamin tvp.pl

Pomoc

Polityka prywatności

Redakcja

Kontakt

Zgłoś nadużycie w sieci

Dostępność

TVP.PL

ROZRYWKA

TVP.INFO

TVP.PL

ROZRYWKA

KULTURA

TVP.PL

KULTURA

Kategorie

PROGRAM TV

ANTENY TVP

INFORMACJE

SPORT KULTURA ROZRYWKA HISTORIA

...