Arszyński Marian, Warsztat budowlany w Prusach około 1400 roku,

BHS, R.XXIX., 1967, nr 4, s. 582-584.

−

cel: wstępne przedstawienie niektórych aspektów problematyki technicznej i organizacyjnej późnośredniowiecznego budownictwa w Prusach

przyczynek do historii techniki budowlanej

→

−

ważne:

−

częste używanie cegły rozbiórkowej lub pochodzącej z różnych darowizn

−

niezależność warsztatu ceglarskiego od warsztatu budowlanego

−

wędrówki form ceglarskich razem z ceglarzami

−

sprowadzeni cegły z zamiejscowych cegielni nawet w wypadku istnienia na miejscu cegielni związanej ze wznoszoną budowlą

−

formowanie cegieł profilowanych metodą krojenia napiętym drutem

−

istnienie znacznych trudności w zaopatrzeniu budów w materiały budowlane – szczególnie w wapno, kamień i drewno konieczność kontak

→

-

towania się z miastami hanzeatyckimi przybrzeża Bałtyku oraz z terenami Mazowsza pomyślny rozwój kontaktów artystycznych

→

−

możliwość ustalenia typowego przebiegu poszczególnych czynności

−

związki budownictwa ceglanego z kamiennym (XV w.): zbieżność szeregu terminów fachowych, używanie podobnych znaków montażowych,
osobisty udział architektów, pochodzących z obszarów architektury kamiennej, w pracach budowlanych na terenie Prus

−

różnice w organizacji prac budowlanych w zależności od inwestora – Krzyżacy, zakony, kler świecki, miasta ogólna zasada ścisłego rozdziału

→

administracji budowy (inwestor) od spraw jej technicznego wykonania (luźno zorganizowane zespoły robocze – rzemieślnicy z miast)

−

brak śladów charakterystycznej organizacji strzechowej w strukturze pruskich grup rzemieślniczych rzemieślnicy cechowi pełnili funkcje

→

kierownicze

−

relacja inwestor

↔ wykonawca:

−

inwestor (gł. Krzyżacy): rola nie była zbyt zasadnicza w sprawach rozgrywających się na płaszczyźnie techniczno-artystycznej ogólne

→

zarysowanie programu i kształtu budowli (nie miały zasadniczego wpływu)

−

gotycka Europa: rola inwestora była mniejsza niż w innych okresach dziejów architektury w Prusach rola ta, zwłaszcza u Krzyżaków

→

była jeszcze mniejsza Krzyżacy nie posiadali własnej kultury budowlanej, nie mieli zbyt wielkich możliwości inspiracji artystycznych,

→

przybywając w XIII w. na teren Prus nie mieli prawie żadnych doświadczeń budowlanych (nabywanie posiadłości drogą kupna lub daro -
wizn) zdali się na usługi wynajętych rzemieślników miejskich, nie tworzyli własnej organizacji i zespołów budowlanych

→

−

powiązania z warsztatami cysterskimi: Krzyżacy mogli mieć z nimi kontakty poprzez klasztory pomorskie i zespoły budowlane cystersów
działające we Włoszech i na Węgrzech

−

należy wyeksponować znaczenie kultury miast dla formowania się oblicza architektury pruskiej brak śladów działalności zespołów budowla

→

-

nych przynależnych do innych osiadłych w Prusach zakonów

−

Prusy – dwa bieguny architektury: zakon krzyżacki oraz miasta ściśle związane i przenikające się nadrzędne zjawisko

→

→

architektura

pruska

−

architektura krzyżacka (XV w.): tylko zamki i budowle wznoszone na bezpośredni użytek zakonu

−

architektura miejska

~ 1 ~