program nauczania Didasko Od A do Z Edukacja z pasją

Antoni Juszkiewicz

Od A do Z

Edukacja z pasją

Program nauczania

Edukacja wczesnoszkolna

DIDASKO

Warszawa 2009

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 1

Od A do Z

Edukacja z pasją

Program nauczania

Edukacja wczesnoszkolna

Opracowanie redakcyjne

Krystyna Wojtasińska

Anna Konopko

Projekt graficzny okładki

Maciej Białobrzeski

Warszawa 2009

ISBN 978-83-89957-61-0

Didasko s.j.

ul. Terespolska 19

03-813 Warszawa

www.didasko.com.pl

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 2

SPIS TREŚCI

Kilka zdań o programie 5
Filozoficzne podstawy programu 6
Cele kształcenia i wychowania 9

Część I
Klasa I. Materiał nauczania 13

1. Edukacja polonistyczna 13
2. Język obcy nowożytny 16
3. Edukacja muzyczna 17
4. Edukacja plastyczna 18
5. Edukacja społeczna 19
6. Edukacja przyrodnicza 21
7. Edukacja matematyczna 24
8. Zajęcia komputerowe 28
9. Zajęcia techniczne 29

10. Wychowanie fizyczne 31
11. Etyka 32

Część II
Klasa II. Materiał nauczania 34

1. Edukacja polonistyczna 34
2. Język obcy nowożytny 37
3. Edukacja muzyczna 38
4. Edukacja plastyczna 40
5. Edukacja społeczna 42
6. Edukacja przyrodnicza 45
7. Edukacja matematyczna 47
8. Zajęcia komputerowe 50
9. Zajęcia techniczne 51

10. Wychowanie fizyczne i edukacja zdrowotna 53
11. Etyka 56

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 3

Część III
Klasa III. Materiał nauczania 58

1. Edukacja polonistyczna 58
2. Język obcy nowożytny 62
3. Edukacja muzyczna 64
4. Edukacja plastyczna 67
5. Edukacja społeczna 70
6. Edukacja przyrodnicza 73
7. Edukacja matematyczna 75
8. Zajęcia komputerowe 79
9. Zajęcia techniczne 81

10. Wychowanie fizyczne i edukacja zdrowotna 84
11. Etyka 88

Procedury osiągania celów 90
Monitorowanie i ocenianie osiągnięć uczniów 93

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 4

Kilka zdań o programie

Program

„Od A do Z

– Edukacja z pasją” jest programem zinte-

growanej edukacji wczesnoszkolnej. Zapewnia on realizację celów
edukacyjnych zawartych w nowej Podstawie programowej kształcenia
ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów z dnia 23 grudnia 2008 r.

Program

„Od A do Z” łączy w sobie treści z edukacji polonistycznej,

społecznej, przyrodniczej, matematycznej, plastycznej, muzycznej,
wychowania fizycznego, techniki, edukacji informatycznej i etyki. Treści
poszczególnych edukacji zostały zintegrowane; granice pomiędzy
poszczególnymi edukacjami zostały zatarte, a ich treści wzajemnie się
przenikają. Ideą przewodnią programu jest ukazanie scalonego obrazu
świata.

Program dostosowany jest do możliwości intelektualnych dzieci

na tym etapie rozwoju, kierunkuje działalność dziecka, wspomaga jego
harmonijny rozwój.

Treści programu mają układ spiralny, szczególnie przydatny

w kształceniu dzieci w młodszym wieku szkolnym. Układ spiralny umożli-
wia wielokrotne powroty do ukazywanych treści w bogatszej i szerszej
formie.

Organizacja kształcenia zintegrowanego w oparciu o niniejszy

program umożliwi dzieciom:
• poznawanie złożoności świata i miejsca człowieka w środowisku

społecznym, przyrodniczym, kulturowym,

• rozwój ciekawości poznawczej, psychicznych sprawności oraz intelek-

tualnych zainteresowań,

• przyswajanie narzędzi umożliwiających aktywność badawczą,
• zaspokajanie indywidualnych potrzeb i oczekiwań,
• wyrabianie stosunku do siebie, świata i wartości.

Program

„Od A do Z” może być realizowany w każdej szkole,

nie wymaga specjalnego przygotowania nauczycieli.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 5

Filozoficzne podstawy programu

Współczesna edukacja na świecie coraz częściej rezygnuje

z przekazywania informacji na rzecz kształtowania umiejętności i kom-
petencji.

Program nauczania

„Od A do Z

– Edukacja z pasją” i towarzyszące

mu podręczniki dla klas I-III to propozycja, której zamierzeniem jest
przygotowanie młodego człowieka do życia w trudnej do przewidzenia
rzeczywistości XXI wieku.

Oto najistotniejsze, przyjęte założenia filozoficzne przy tworzeniu

niniejszego programu:
• odwołanie się do potrzeb, zainteresowań i doświadczeń dzieci oraz

przygotowanie ich do życia w zmieniającej się rzeczywistości,

• kształcenie to przede wszystkim badanie, sprawdzanie, doświadczanie,

weryfikowanie, uzasadnianie, odwoływanie się do faktów, działanie,
indywidualne i grupowe rozwiązywanie problemów,

• rozumienie kształcenia jako procesu ukierunkowanego na ulepszanie

życia człowieka,

• traktowanie szkoły jako wyspecjalizowanego komponentu szeroko

rozumianego środowiska społecznego,

• nauczanie

– uczenie się jest procesem konstruowania i rekonstruowa-

nia wiedzy za pomocą różnych metod badawczych (konstruktywizm),

• uczenie się zachodzi wówczas, kiedy uczeń rozwiązuje problemy,

działa, wykonuje czynności, które mają zdolność transformacji,
szerokie zastosowanie w różnorodnych sytuacjach,

• przyrost wiedzy i umiejętności jest wynikiem wymiany między uczącym

się a jego środowiskiem edukacyjnym,

• uczeń, jak i jego otoczenie edukacyjne, wciąż się zmieniają, co powin-

no powodować zmianę organizacji procesu nauczania

– uczenia się,

• dobre metody nauczania to te, które uczą krytycznego myślenia,

kreatywnego rozwiązywania problemów,

• metody badawcze, aktywne uczenie się mają większe znaczenie

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 6

w procesie nauczania

– uczenia się niż przywoływanie faktów, wiedzy

z pamięci,

• materiał nauczania ma charakter interdyscyplinarny, zintegrowany,
• podręczniki, materiały edukacyjne stanowią istotny element procesu

uczenia się.

Powyższe założenia powinny pozwolić na taką organizację procesu

edukacyjnego, aby nauczyciel i szkoła mogli odpowiedzieć na pytania,
a równocześnie tak kierować procesem nauczania

– uczenia się, żeby

człowiek XXI wieku umiał:1
• sobie poradzić,
• mówić,
• zaufać,
• myśleć,
• obronić się,
• i umiał, i wiedział,
• żeby szkoła chciała się zmieniać.

Przyjęta w programie i materiałach edukacyjnych filozofia wyzna-

cza nauczycielowi określone funkcje. Będąc liderem pracy zespołowej,
pokazuje uczniom drogi uczenia się w trakcie indywidualnego
i grupowego rozwiązywania problemów, działania, uczenia się. Pomaga
odkrywać, wyszukiwać, analizować, wnioskować, interpretować i oce-
niać uzyskane dane. Pozwala współpracować i samodzielnie podejmować
nowe zadania. Wspomaga uczenie się poprzez emocje, przestrzegając
następujących zasad:2
1. Wykaż prawdziwe zainteresowanie każdym uczniem.
2. Skłoń uczniów do osobistego i aktywnego zajęcia się własną nauką;

zachęcaj ich do kierowania własnym postępowaniem i rozciągnięciem
kontroli nad własnym uczeniem się.

3. Pomóż uczniom określić cele osobiste; potraktuj poważnie ich dążenia

do osiągnięcia wybranego celu.

1 Joanna Podgórska, Co trzeba umieć w XXI wieku? „Polityka”, nr 47, 2007 r.

2 Allan C. Ornstein, Francis P. Hunkins, Program szkolny. Zalożenia, zasady, problematyka, Warszawa

1998 r.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 7

4. Tak organizuj uczenie się, żeby każdy uczeń osiągnął swój osobisty

cel i doświadczył uczucia sukcesu.

5. Powiąż treści nauczania z osobistymi celami, potrzebami i zaintere-

sowaniami uczniów.

6. Dostosuj wymagania do wieku, stopnia rozwoju i zdolności uczniów.
7. Zapewnij uczniom informację zwrotną, pozwalającą usunąć błędy,

ale przede wszystkim konstruktywną.

8. Jeśli trzeba, egzaminuj uczniów, ale z wystawianiem ocen wstrzymaj

się, powiedzmy, do czwartej lub piątej klasy.

9. Ze środowiska lokalnego czerp informacje i okazje do rozwiązywania

problemów; niech uczniowie ucząc się, korzystają z rozmaitych
materiałów, kontaktów z rozmaitymi ludźmi i niech odwiedzają
rozmaite miejsca.

10. Postaraj się, żeby uczenie się było urozmaicone, unikaj uczenia się

na pamięć i monotonnych ćwiczeń.

11. Upewnij uczniów, że wyniki uczenia się i zdobyte kompetencje

są rezultatem ich własnego wysiłku i odpowiedzialności.

12. Wyraź uznanie dla osiągnięć i postępów uczniów.
13. Zachęcaj uczniów do dzielenia się źródłami i materiałami oraz

do pracy grupowej.

14. Zachęcaj uczniów do dzielenia się w toku nauki pomysłami i odczu-

ciami, do wzajemnej akceptacji i pomagania sobie zamiast krytyki
i wyśmiewania, do zainteresowania się tymi, którzy potrzebują
pomocy lub są mniej zdolni.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 8

Cele kształcenia i wychowania

Celem kształcenia ogólnego w szkole podstawowej, według

Podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych
z dnia 23 grudnia 2008r., jest:
1) przyswojenie przez uczniów podstawowego zasobu wiadomości

na temat faktów, zasad, teorii i praktyki, dotyczących przede wszys-
tkim tematów i zjawisk bliskich doświadczeniom uczniów,

2) zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystywania posiadanych

wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów,

3) kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowie-

dzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie.

Szkoła, zapewniając opiekę, przyjazne, bezpieczne i korzystne dla

zdrowia ucznia warunki edukacji, poszanowanie praw dziecka i ucznia,
realizuje zadania w zakresie przekazywania uczniom rzetelnej wiedzy,
kształtowania ich umiejętności i wychowawczego wspierania rozwoju
osobowego.

W zakresie nauczania

– uczenia się szkoła:

1) uczy poprawnego i swobodnego pisania oraz czytania ze zrozumie-

niem,

2) kształtuje określone pojęcia,
3) umożliwia zdobywanie wiedzy,
4) zapewnia rozumienie, a nie tylko pamięciowe opanowywanie

przekazywanych treści,

5) kształtuje zdolności dostrzegania różnego rodzaju związków i zależ-

ności oraz rozwija myślenie analityczne i syntetyczne,

6) zapewnia pomoc w rozumieniu świata, ludzi i siebie,
7) wprowadza w dziedzictwo kultury narodowej postrzeganej w konte-

kście kultury europejskiej,

8) wprowadza w zasady życia społecznego oraz umożliwia kształcenie

i doskonalenie umiejętności praktycznego wykorzystywania zdoby-
wanej wiedzy, a szczególnie:

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 9

a) odnoszenie zdobytej wiedzy do praktyki oraz tworzenia potrzeb-

nych doświadczeń i nawyków w sferze działań,

b) rozwój umysłowych i psychicznych sprawności oraz osobistych

zainteresowań,

c) kształtowanie umysłowych i psychicznych cech warunkujących

zdolność do rozwiązywania problemów, projektowania działań,
sprawnej ich realizacji i odpowiedzialności za skutki; zdolność
do negocjacyjnego rozwiązywania konfliktów,

d) umiejętność organizowania sobie nauki i przyjmowania coraz

większej odpowiedzialności za własne wykształcenie,

e) poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji

z różnych źródeł oraz umiejętność posługiwania się elektro-
nicznymi nośnikami informacji i innymi narzędziami techniczny-
mi charakterystycznymi dla współczesnej cywilizacji,

f) umiejętność podejmowania indywidualnych i grupowych decyzji

w ramach procedur demokratycznych oraz skuteczność działań
zgodnie z obowiązującymi normami; umiejętność pracy grupowej,

g) umiejętność posługiwania się językiem ojczystym, zdolność

do wystąpień publicznych, bezkonfliktowej prezentacji i obrony
własnych opinii, znajomości różnych form, środków i metod
komunikacji oraz stosowania ich w praktyce,

h) przyswojenie sobie metod i technik negocjacyjnych rozwiązywa-

nia konfliktów i problemów środowiskowych.

Edukacja wczesnoszkolna ma stopniowo i możliwie łagodnie

przeprowadzić dziecko z kształcenia zintegrowanego do nauczania przed-
miotowego w klasach IV-VI.

Edukacja wczesnoszkolna to wspomaganie dziecka w rozwoju

intelektualnym, emocjonalnym, społecznym, etycznym, fizycznym i este-
tycznym. Bardzo ważne jest w wychowaniu również to, aby dziecko
w miarę swoich możliwości było przygotowane do życia w zgodzie
z samym sobą, innymi ludźmi i przyrodą. W trakcie organizacji procesu
dydaktyczno-wychowawczego należy zadbać, by dziecko nauczyło się

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 10

odróżniać dobro od zła, było świadome swojej przynależności społecznej
(do rodziny, grupy rówieśniczej, wspólnoty lokalnej, wspólnoty naro-
dowej) oraz rozumiało konieczność dbania o przyrodę.

Istotnym celem edukacji na tym poziomie jest także ukształtowanie

systemu wiadomości i umiejętności potrzebnych dziecku do poznawania
i rozumienia świata, radzenia sobie w codziennych sytuacjach oraz kon-
tynuowania nauki w klasach IV-VI szkoły podstawowej.

Muszą być zatem realizowane zadania, które zostały postawione

przed szkołą:
1) realizowanie programu nauczania skoncentrowanego na dziecku,

na jego indywidualnym tempie rozwoju i możliwościach uczenia się,

2) respektowanie trójpodmiotowości oddziaływań wychowawczych

i kształcących:

uczeń

– szkoła – dom rodzinny,

3) rozwijanie predyspozycji i zdolności poznawczych dziecka,
4) kształtowanie u dziecka pozytywnego stosunku do nauki oraz rozwijanie

ciekawości w poznawaniu otaczającego świata i w dążeniu do prawdy,

5) poszanowanie godności dziecka; zapewnienie dziecku przyjaznych,

bezpiecznych i zdrowych warunków do nauki i zabawy, działania indy-
widualnego i zespołowego, rozwijania samodzielności oraz
odpowiedzialności za siebie i najbliższe otoczenie, ekspresji plastycz-
nej, muzycznej, ruchowej, aktywności badawczej, a także działalnoś-
ci twórczej,

6) wyposażenie dziecka w umiejętność czytania i pisania, w wiadomości

i sprawności matematyczne potrzebne w sytuacjach życiowych i szkol-
nych oraz podczas rozwiązywania problemów,

7) dbałość o to, aby dziecko mogło nabywać wiedzę i umiejętności

potrzebne do rozumienia świata, w tym zagwarantowanie mu dostępu
do różnych źródeł informacji i możliwości korzystania z nich,

8) sprzyjanie rozwojowi cech osobowości dziecka koniecznych do aktyw-

nego i etycznego uczestnictwa w życiu społecznym.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 11

Kształcenie zintegrowane to etap edukacji, w którym nauczyciel:

• pogłębia to, co dziecko wcześniej zdobyło,
• rozpoznaje i uwzględnia potencjał umysłowy dziecka, jego potrzeby,

oczekiwania i zainteresowania,

• rozbudza motywację poznawania,
• odwołuje się do postaw, przekonań,
• przekazuje techniki uczenia się,
• umożliwia badanie, doświadczanie, działanie,
• zapewnia bliskość życia w edukacji,

a uczeń:

• staje się samodzielny,
• staje się współodpowiedzialny,
• rozwiązuje problemy,
• opanowuje procedury uczenia się,
• współdziała i współpracuje z innymi,
• rozwija swoją fantazję, kreatywność,
• ma możliwość wyboru.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 12

CZĘŚĆ I

Klasa I

Materiał nauczania

1. Edukacja polonistyczna. Wspomaganie rozwoju umysłowego

w zakresie wypowiadania się. Dbałość o kulturę języka. Początkowa
nauka czytania i pisania. Kształtowanie umiejętności wypowiadania się
w małych formach teatralnych.

Uczeń kończący klasę I:

1) w zakresie umiejętności społecznych

warunkujących porozumiewanie się i kulturę języka:

Wiadomości i umiejętności zawarte

w nowej podstawie programowej

(1)

Treści kształcenia

(2)

a) obdarza uwagą dzieci i dorosłych,

słucha ich wypowiedzi i chce
zrozumieć, co przekazują; komu-
nikuje w jasny sposób swoje spo-
strzeżenia, potrzeby, odczucia,

b) w kulturalny sposób zwraca się

do rozmówcy, mówi na temat,
zadaje pytania i odpowiada na
pytania innych osób, dostosowuje

Witaj w klasie I. Poznajmy się.
Nasza klasa. Znam imiona koleżanek
i kolegów. Nasza Pani. Umiem
słuchać rówieśników i dorosłych.
Umiem z nimi rozmawiać. Widzę,
wyrażam siebie. Obserwuję i opowia-
dam to, co widziałem. Ja to widzia-
łem. Chcę Ci coś powiedzieć! Posłu-
chaj mnie. Powiedz mi o sobie.
Rozmowy nauczyciela z uczniami.

Rozmowa

– podstawowa forma

komunikacji między ludźmi. Kultura
rozmowy. Krzyk to nie rozmowa.
Formułowanie podstawowych pytań.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 13

ton głosu do sytuacji, np. nie
mówi zbyt głośno,

c) uczestniczy w rozmowie na tema-

ty związane z życiem rodzinnym
i szkolnym, także inspirowane
literaturą;

Odpowiadanie na pytania, dobiera
adekwatne słowa do swojej wypo-
wiedzi. Wyjaśnij, co znaczy to słowo?

Rozmawiamy na tematy domowe,
mój dom rodzinny. Moja rodzina.
Drzewo genealogiczne. W naszej
klasie, nasze wspólne zabawy. Mój
przyjaciel, mój kolega.
Widziałem film, czytałem książkę,
obejrzałem przedstawienie: teraz
mogę ci opowiedzieć.

(1)

(2)

a) rozumie sens kodowania oraz

dekodowania informacji; odczy-
tuje uproszczone rysunki, pik-
togramy, znaki informacyjne
i napisy,

b) zna wszystkie litery alfabetu,

czyta i rozumie proste, krótkie
teksty,

Kody werbalne i niewerbalne. Łącze-
nie mowy werbalnej i niewerbalnej.
Odtworzenie za pomocą różnych
form plastycznych nadanego kodu.
Ćwiczenia w zakresie odczytywania
uproszczonych rysunków, pikto-
gramów, znaków informacyjnych
i napisów znajdujących się w oto-
czeniu dziecka.
Przedstawienie muzyki

– gestem,

ruchem, mimiką.

Praktyczne stosowanie alfabetu.
Nauka czytania. Ćwiczenia w zakre-
sie czytania krótkich tekstów.
Doskonalenie nauki głośnego czyta-
nia. Wdrażanie do głośnego i cichego
czytania ze zrozumieniem. Czytanie
instrukcji, poleceń.

2) w zakresie umiejętności czytania i pisania:

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 14

c) pisze proste, krótkie zdania:

przepisuje, pisze z pamięci; dba
o estetykę i poprawność graficzną
pisma (przestrzega zasad kali-
grafii),

d) posługuje się ze zrozumieniem

określeniami: wyraz, głoska, lite-
ra, sylaba, zdanie,

e) interesuje się książką i czy-

taniem; słucha w skupieniu czy-
tanych utworów (np. baśni,
opowiadań, wierszy), w miarę
swoich możliwości czyta lektury
wskazane przez nauczyciela,

f) korzysta z pakietów edukacyjnych

(np. zeszytów ćwiczeń i innych
pomocy dydaktycznych) pod kie-
runkiem nauczyciela;

Nauka pisania. Kształtne pisanie
liter. Pisanie sylab i wyrazów
z

zachowaniem

prawidłowego

łączenia liter. Ćwiczenia przygo-
towujące do płynności pisania.
Przepisywanie wyrazów i krótkich
zdań. Pisanie z pamięci i ze słuchu.
Ćwiczenia doskonalące pismo.

Litera, głoska, sylaba, wyraz,
zdanie. Spółgłoski miękkie jedno-
literowe, spółgłoski miękkie dwulite-
rowe.

Indywidualne i zbiorowe czytanie
książek oraz czasopism dla dzieci.
Wizyta w bibliotece szkolnej,
prezentacja literatury dziecięcej
i czasopism. Słuchanie opowiadań
nauczyciela, nagrań, baśni, utworów
poetyckich, innych utworów literac-
kich. Uważne słuchanie innych dzieci
lub dorosłych. Formułowanie pytań
do czytanych utworów literackich.
Moje podręczniki. Jestem czytel-
nikiem. Bohaterowie naszych ksią-
żek. Moje czasopisma.

Ćwiczenia w korzystaniu z dodatko-
wych pomocy dydaktycznych pod
kierunkiem nauczyciela.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 15

(1)

(2)

a) uczestniczy w zabawie teatral-

nej, ilustruje mimiką, gestem,
ruchem zachowania bohatera
literackiego lub wymyślonego,

b) rozumie umowne znaczenie rek-

wizytu i umie posłużyć się nim
w odgrywanej scence,

c) odtwarza z pamięci teksty dla

dzieci, np. wiersze, piosenki,
fragmenty prozy.

Komunikacja pozawerbalna, mimi-
ka, gesty, dynamika ruchu, ruch jako
forma zachowania, wydarzenia lub
powiedzenia.

Dekoracje i rekwizyty, ich znaczenie
w odgrywanych scenkach teatral-
nych. Czy rekwizyty to też aktorzy?

Głośne czytanie sylab, wyrazów,
zdań, krótkich tekstów. Uczenie się
na pamięć wierszy, piosenek, frag-
mentów prozy, recytowanie. Wystę-
powanie przed publicznością.

3) W zakresie umiejętności wypowiadania się

w małych formach teatralnych:

(1)

(2)

1) rozumie proste polecenia i właści-

wie na nie reaguje;

2) nazywa obiekty w najbliższym

otoczeniu;

Zwroty grzecznościowe, powitania,

pożegnania.

Proste

polecenia

kierowane w stronę uczniów, właści-
wa reakcja ze strony uczniów.
Wzbogacanie słownictwa.

Określamy w danym języku przed-
mioty i obiekty w najbliższym

2. Język obcy nowożytny. Wspomaganie dzieci w porozumiewaniu się

z osobami, które mówią innym językiem.

Uczeń kończący klasę I:

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 16

3) recytuje wierszyki i rymowanki,

śpiewa piosenki z repertuaru
dziecięcego;

4) rozumie sens opowiedzianych

historyjek, gdy są wspierane obraz-
kami, gestami, przedmiotami.

otoczeniu. Kolory. Opisywanie przed-
miotu lub sytuacji na podstawie
bezpośrednich obserwacji. Wzboga-
canie słownictwa.

Ćwiczenia w wymawianiu głosek,
sylab, wyrazów czy fragmentu wier-
szyka lub piosenki. Uczenie się
i wygłaszanie z pamięci wierszyków.

Opowiadanie na podstawie: przeżyć,
historyjek obrazkowych, bajek,
filmu. Wzbogacanie słownictwa.

(1)

(2)

1) powtarza prostą melodię; śpiewa

piosenki z repertuaru dziecię-
cego, wykonuje śpiewanki i rymo-
wanki;

2) odtwarza proste rytmy głosem

i na instrumentach perkusyjnych;
wyraża nastrój i charakter muzyki
pląsając i tańcząc (reaguje na
zmianę tempa i dynamiki);

Śpiewanie piosenek jednogłosowych
indywidualnie i wspólnie. Bawimy
się przy muzyce.

Rozpoznawanie i nazywanie głosów
z otoczenia. Rozpoznawanie brzmie-
nia różnych instrumentów. Zabawy
z zastosowaniem naturalnych efek-
tów akustycznych i instrumentów
perkusyjnych. Tańce i pląsy przy
muzyce.

3. Edukacja muzyczna. Wychowanie do odbioru i tworzenia muzyki:

śpiewanie i muzykowanie, słuchanie i rozumienie muzyki.

Uczeń kończący klasę I:

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 17

3) realizuje proste schematy ryt-

miczne (tataizacją, ruchem całe-
go ciała);

4) wie, że muzykę można zapisać

i odczytać;

5) świadomie i aktywnie słucha

muzyki, potem wyraża swe doz-
nania werbalnie i niewerbalnie;

6) kulturalnie zachowuje się na kon-

cercie oraz w trakcie śpiewania
hymnu narodowego.

Swobodne

tworzenie

melodii

do wybranych tekstów. Odtwarzanie
i tworzenie tematów rytmicznych.
Improwizowanie melodii na instru-
mentach perkusyjnych. Reagowanie
ruchem na zmianę tempa, dynamiki,
wysokości dźwięków. Przedstawienie
ruchem

tematów

rytmicznych

piosenek, zabaw ze śpiewem.

Ćwiczenia w zapisie znaków muzy-
cznych po śladzie.

Słuchanie utworów muzycznych.
Słuchanie

muzycznych

audycji

radiowych. Moje doznania.

Jesteśmy na koncercie w sali koncer-
towej. Śpiewamy hymn narodowy.

(1)

(2)

1) wypowiada się w wybranych tech-

nikach plastycznych na płaszczyź-
nie i w przestrzeni; posługuje się
takimi środkami wyrazu plastycz-
nego, jak: kształt, barwa, faktura;

Wyrażanie indywidualnych przeżyć
za pomocą takich środków wyrazu
plastycznego, jak: kolor, faktura,
kształt. Tworzy kompozycje na płasz-
czyźnie i w przestrzeni.

4. Edukacja plastyczna. Poznawanie architektury, malarstwa i rzeźby.

Wyrażanie własnych myśli i uczuć w różnorodnych formach plastycz-
nych. Przygotowanie do korzystania z medialnych środków przekazu.

Uczeń kończący klasę I:

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 18

2) ilustruje sceny i sytuacje (realne

i fantastyczne) inspirowane wyo-
braźnią, baśnią, opowiadaniem,
muzyką; korzysta z narzędzi mul-
timedialnych;

3) wykonuje proste rekwizyty (np.

lalkę, pacynkę) i wykorzystuje
je w małych formach teatralnych;
tworzy przedmioty charakterys-
tyczne dla sztuki ludowej
regionu, w którym mieszka;

4) rozpoznaje wybrane dziedziny

sztuki:

architekturę

(także

architekturę zieleni), malarstwo,
rzeźbę, grafikę; wypowiada się
na ich temat.

Przedstawianie zjawisk, wydarzeń,
realnych i fantastycznych. Przedsta-
wianie scen i sytuacji inspirowanych
marzeniami, przeżyciami i odczucia-
mi. Przedstawianie scen i sytuacji
inspirowanych tekstem literackim,
muzyką, sztuką teatralną, filmem.

Przygotowujemy szkolne przedsta-
wienie. Sztuka ludowa regionu,
w którym mieszka uczeń.

Wybrane dziedziny sztuki: architek-
tura, architektura zieleni, budow-
nictwo, malarstwo, rzeźba, grafika.
Architektura wokół nas. Projektu-
jemy ogród wokół domu. Jesteśmy
na wystawie malarstwa w muzeum
lub w galerii.

(1)

(2)

1) potrafi odróżnić, co jest dobre,

a co złe w kontaktach z rówieśnika-
mi i dorosłymi; wie, że warto być
odważnym, mądrym i pomagać
potrzebującym; wie, że nie należy
kłamać lub zatajać prawdy;

Dobro i zło.
Moje kontakty z rówieśnikami.
Jestem odważny! Pomagam sobie
i innym. Podobieństwa i różnice
między ludźmi. Jesteśmy podobni a
różnimy się. Rozwiązujemy konflikty.

5. Edukacja społeczna. Wychowanie do zgodnego współdziałania

z rówieśnikami i z dorosłymi.

Uczeń kończący klasę I:

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 19

2) współpracuje z innymi w zabawie,

w nauce szkolnej i w sytuacjach
życiowych; przestrzega reguł obo-
wiązujących w społeczności dzie-
cięcej oraz w świecie dorosłych,
grzecznie zwraca się do innych
w szkole, w domu i na ulicy;

3) wie, co wynika z przynależności

do rodziny, jakie są relacje między
najbliższymi, wywiązuje się z po-
winności wobec nich;

4) ma rozeznanie, że pieniądze otrzy-

muje się za pracę; dostosowuje
swe oczekiwania do realiów eko-
nomicznych rodziny;

5) zna zagrożenia ze strony ludzi;

wie, do kogo i w jaki sposób należy
zwrócić się o pomoc.

6) wie, gdzie można bezpiecznie

organizować zabawy, a gdzie nie
można i dlaczego;

Koledzy z mojej klasy. Kolega
czy przyjaciel? W przyjacielskim
gronie. Normy i zasady obowiązujące
w klasie, w grupie zabawowej. Prawa
i obowiązki ucznia.

Moja rodzina. Członkowie rodziny:
rodzice, rodzeństwo, dziadkowie,
bliżsi i dalsi krewni. Obowiązki
członków rodziny. Uczucia w rodzinie.
Święta w rodzinie. Wspólne spędzanie
wolnego czasu.

Płaca i praca. Praca rodziców i moja
praca. Czy za każdą pracę trzeba
płacić? Co to znaczy bezrobocie?

Zagrożenia ze strony drugiego
człowieka. Co może mi grozić
ze strony drugiego człowieka?
– dorosłego, rówieśnika? Umiem
głośno powiedzieć

– NIE! Umiem

zawołać o pomoc. Wiem, kto może mi
pomóc. Znam telefony alarmowe. Kto
może mi pomóc? Ograniczanie zaufa-
nia do nieznajomych, obcych ludzi.

Bezpieczne miejsca zabaw dziecię-
cych. Droga nie jest miejscem zabaw
dziecięcych. Zabawy nad wodą.
Opalanie się. Niebezpieczne przed-

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 20

7) potrafi wymienić status administra-

cyjny swojej miejscowości (wieś,
miasto); wie, czym zajmuje się np.
policjant, strażak, lekarz, wetery-
narz; wie, jak można się do nich
zwrócić o pomoc;

8) wie, jakiej jest narodowości, że

mieszka w Polsce, a Polska znajdu-
je się w Europie; zna symbole naro-
dowe (flaga, godło, hymn naro-
dowy), rozpoznaje flagę i hymn
Unii Europejskiej.

mioty używane w trakcie zabawy.
Jeździmy na łyżwach.

Moja miejscowość

– miasto, wieś.

W mojej miejscowości pracują:
nauczyciel, lekarz, weterynarz, poli-
cjant, strażak, żołnierz, urzędnik, rol-
nik. Wiem, czym te osoby się zajmu-
ją. Wyprawa po mojej miejscowości.
Praca moich rodziców i najbliższych.

Kto Ty jesteś? Polak mały. Flaga naro-
dowa. Godło państwowe. Hymn naro-
dowy. Flaga Unii Europejskiej. Polska
leży w Europie. Jestem Europej-
czykiem. Unia Europejska 2009.
Wyprawa po Polsce.
Wyprawa po Europie.

(1)

(2)

a) rozpoznaje rośliny i zwierzęta

żyjące w takich środowiskach przy-
rodniczych, jak: park, las, pole
uprawne, sad i ogród (działka),

Jak i dlaczego rosną rośliny?
Jesień: w lesie, w parku, na polu,
w ogrodzie lub na działce. Warzywa
i owoce rosnące na działce lub
w ogrodzie.

6. Edukacja przyrodnicza. Wychowanie do rozumienia i poszanowania

przyrody ożywionej oraz nieożywionej.

Uczeń kończący klasę I:

1) w zakresie rozumienia i poszanowania roślin i zwierząt:

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 21

b) zna sposoby przystosowania się

zwierząt do poszczególnych pór
roku: odloty i przyloty ptaków,
zapadanie zwierząt w sen zimowy,

c) wymienia warunki konieczne

do rozwoju roślin i zwierząt
w

gospodarstwie

domowym,

w szkolnych uprawach i hodowlach
itp.; prowadzi proste hodowle
i uprawy (m.in. w kąciku przyrody),

d) wie, jaki pożytek przynoszą

zwierzęta środowisku: niszczenie
szkodników przez ptaki, zapylanie
kwiatów przez owady, spulchnianie
gleby przez dżdżownice,

e) zna zagrożenia dla środowiska

przyrodniczego ze strony człowie-
ka: wypalanie łąk i ściernisk,
zatruwanie powietrza i wód,
pożary lasów, wyrzucanie odpadów
i spalanie śmieci itp.; chroni przy-
rodę: nie śmieci, szanuje rośliny,
zachowuje ciszę w parku i w lesie,
pomaga zwierzętom przetrwać
zimę oraz upalne lato,

f) zna zagrożenia ze strony zwierząt

(niebezpieczne i chore zwierzęta)

Przyroda w różnych porach roku.
Życie ptaków i zwierząt w różnych
porach roku. Wędrujące ptaki,
wędrówki bocianów. Sen zimowy,
które zwierzęta zapadają w sen
zimowy? Opieka nad zwierzętami.

Gospodarstwo wujka Janka. Prace
w polu. Życie i praca ludzi w różnych
porach roku.
Kącik przyrody, prowadzenie hodowli
różnych roślin, rozsad. Hodowle
wybranych, możliwych ze względów
zdrowotnych, zwierzątek w kąciku
przyrody.

Wzajemne zależności w przyrodzie,
współżycie różnych gatunków flory
i fauny, symbioza.

Zagrożenia dla środowiska przyrod-
niczego ze strony człowieka;
wypalanie ściernisk i łąk, wyrzucanie
śmieci i odpadów do lasów, spalanie
śmieci. Zatruwanie wód, wrzucanie
śmieci do jezior, rzek i innych
zbiorników wodnych. Szanujemy
przyrodę. Jesteśmy na spacerze
w lesie, w parku. Pomagamy zwierzę-
tom przetrwać zimę.

Zwalczanie u dzieci przesądów i ani-
mozji związanych z niektórymi

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 22

i roślin (np. trujące owoce, liście,
grzyby); wie, jak zachować się
w sytuacji zagrożenia,

g) wie, że należy oszczędzać wodę;

wie, jakie znaczenie ma woda w ży-
ciu człowieka, roślin i zwierząt,

h) wie, że należy segregować śmieci;

rozumie sens stosowania opakowań
ekologicznych;

zwierzętami i roślinami. Grzyby
jadalne i trujące. Rośliny jadalne
i trujące. Chore dzikie zwierzęta.
Niebezpieczne zwierzęta.

Woda, dlaczego jest taka ważna
w życiu człowieka, roślin i zwierząt?
Obieg wody w przyrodzie. Woda
w Afryce.

Ochrona środowiska. Segregacja
śmieci. Opakowania ekologiczne.

(1)

(2)

a) obserwuje pogodę i prowadzi

obrazkowy kalendarz pogody,

b) wie, o czym mówi osoba

zapowiadająca pogodę w radiu
i w telewizji, stosuje się do poda-
nych informacji o pogodzie, np.
ubiera się odpowiednio do pogody,

c) nazywa zjawiska atmosferyczne

charakterystyczne dla poszczegól-

2) w zakresie rozumienia warunków atmosferycznych:

Kalendarz

pogody.

Obserwacje

pogody. Przyrządy meteorologiczne:
barometr, wiatromierz, termometr.
Kącik meteorologiczny. Pogoda pod
psem.

Prognoza pogody. Ćwiczenia w zakre-
sie wzbogacenia słownictwa doty-
czące prognozy pogody. Studio prog-
nozy pogody.
Ubieramy się zgodnie z prognozą
pogody. Kąpiel słoneczna.

Opady, spadek lub wzrost ciśnienia,
wiatr, tęcza, mgła, szron, deszcz,

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 23

nych pór roku, podejmuje rozsądne
decyzje i nie naraża się na niebez-
pieczeństwa wynikające z pogody,

d) zna zagrożenia ze strony zjawisk

przyrodniczych, takich jak: burza,
huragan, powódź, pożar; wie, jak
należy się zachować w sytuacji
zagrożenia.

mżawka, śnieżyca, zamieć, goło-
ledź...
Planujemy zabawy na świeżym po-
wietrzu w zależności od prognozy
pogody.

Siły przyrody pomocne człowiekowi
i siły niszczycielskie.
Zagrożenia ze strony zjawisk przyrod-
niczych: burza, piorun, huragan,
pożar, powódź, ulewa...
Uciekam przed burzą!

(1)

(2)

a) ustala równoliczność mimo obser-

wowanych zmian w układzie ele-
mentów w porównywanych zbio-
rach,

b) układa obiekty (np. patyczki)

w serie rosnące i malejące,
numeruje je; wybiera obiekt
z takiej serii, określa następne
i poprzednie,

Każdy ma miejsce w szeregu.
Wzajemne położenie przedmiotów
na płaszczyźnie i w przestrzeni.
Porównywanie liczebności zbiorów
równolicznych i różnolicznych.
Liczebniki główne, liczebniki porząd-
kowe.

Porządkowanie zbioru według wzras-
tającej i malejącej liczebności.
Mniejszy, większy, równy. Liczebniki
główne i porządkowe. Dlaczego
w tym zbiorze? Policz, przelicz.

7. Edukacja matematyczna. Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz

kształtowanie wiadomości i umiejętności matematycznych dzieci.

Uczeń kończący klasę I:

1) w zakresie czynności umysłowych ważnych dla uczenia się matematyki:

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 24

c) klasyfikuje obiekty: tworzy kole-

kcje (np. zwierzęta, zabawki,
rzeczy do ubrania),

d) w sytuacjach trudnych i wymagają-

cych wysiłku intelektualnego
zachowuje się racjonalnie, dąży
do wykonania zadania,

e) wyprowadza kierunki od siebie

i innych osób; określa położenie
obiektów względem obranego
obiektu; orientuje się w obrębie
kartki papieru, aby odnajdować
informacje (np. w lewym górnym
rogu) i rysować strzałki we właści-
wym kierunku,

f) dostrzega symetrię (np. w rysunku

motyla); zauważa, że jedna figura
jest powiększeniem lub pomniej-
szeniem drugiej; kontynuuje regu-
larny wzór (np. szlaczek);

Różnorodność kształtów w otocze-
niu. Porównywanie, różnicowanie
i określanie wielkości przedmiotów,
cech przedmiotów, szeregowanie
przedmiotów. Dzielenie zbioru na
podzbiory.
Tworzenie kolekcji i klas

– jako przy-

gotowanie do kształtowania pojęć.

Wdrażanie dzieci do przekładania
dostrzeżonych regularności z jednej
reprezentacji na inną. Dlaczego tak
się stało? Ustalanie celu, planowanie
czynności, które prowadzą do osiąg-
nięcia celu. Co zrobić? Żeby było
lepiej?
Przewidywanie następstw.

Orientacja w przestrzeni.
Drugi człowiek w przestrzeni.
Wytyczanie kierunków.
Orientowanie się w obrębie kartki
papieru. Ćwiczenia pomagające
dziecku określać położenie i ruch
własnego ciała, przedmiotów wzglę-
dem siebie.

Figury geometryczne w otoczeniu.
Symetria. Figury geometryczne
na rysunku. Regularności i własności
figur geometrycznych. Rysowanie
szlaczków.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 25

(1)

(2)

a) sprawnie liczy obiekty (dostrzega

regularności dziesiątkowego syste-
mu liczenia), wymienia kolejne
liczebniki od wybranej liczby,
także wspak (zakres do 20);
zapisuje liczby cyframi (zakres
do 10),

b) wyznacza sumy (dodaje) i różnice

(odejmuje), manipulując obiekta-
mi lub rachując na zbiorach
zastępczych, np. na palcach;
sprawnie dodaje i odejmuje
w zakresie do 10, poprawnie
zapisuje działania,

c) radzi

sobie

sytuacjach

życiowych, których pomyślne
zakończenie wymaga dodawania
lub odejmowania,

d) zapisuje rozwiązanie zadania

z treścią przedstawionego słownie
w konkretnej sytuacji, stosując
zapis cyfrowy i znaki działań;

2) w zakresie liczenia i sprawności rachunkowych:

Jednostki, dziesiątki. Liczebniki
główne i porządkowe.
Cyfrowy i słowny zapis liczb. Która
liczba jest większa?

Kształtowanie umiejętności liczenia.
Liczenie, poczynając od dowolnego
miejsca, np. sześć, siedem itd.
Liczenie z dowolnego miejsca wspak.
Liczenie na palcach i innych zbiorach
zastępczych. Kształtowanie umiejęt-
ności dodawania i odejmowania
od manipulowania przedmiotami. Gry
i zabawy sprzyjające opanowaniu
umiejętności rachunkowych dzieci.
Zapisywanie działań.

Zadania z treścią. Układanie
i rozwiązywanie zadań z treścią.
Układanie zadań do obrazków,
układanie i rozwiązywanie zadań
z treścią bez obrazków. Kodowanie
i dekodowanie czynności matema-
tycznych.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 26

(1)

(2)

a) długości: mierzy długość, posługu-

jąc się linijką; porównuje długości
obiektów,

b) ciężaru: potrafi ważyć przedmioty;

różnicuje przedmioty cięższe, lżej-
sze; wie, że towar w sklepie jest
pakowany według wagi,

c) płynów: odmierza płyny kubkiem

i miarką litrową,

d) czasu: nazywa dni w tygodniu

i miesiące w roku; orientuje się,
do czego służy kalendarz i potrafi
z niego korzystać; rozpoznaje czas
na zegarze w takim zakresie, który
pozwala mu orientować się
w ramach czasowych szkolnych
zajęć i domowych obowiązków;

3) w zakresie pomiaru:

Mierzenie długości. Odmierzanie dłu-
gości różnymi miarami: stopy, klocki,
dłonie, palce, patyki, sznurek itp.
Zapoznanie dzieci z narzędziami
pomiaru długości: linijka, miara
krawiecka, miara stolarska, linijka
szkolna i inne. Obliczanie długości.

Co jest lżejsze?
Konstruowanie wagi, ważenie róż-
nych przedmiotów, ważenie przed-
miotów i ustalanie: to waży tyle i jest
cięższe, a to waży tyle i jest lżejsze.
Wycieczka do sklepu.

Mierzenie pojemności

– szklanki,

kubki, słoiki, słoiczki, miarka litrowa.
Obserwowanie, jak zachowuje się
woda w zamkniętych butelkach.
Zapoznanie dzieci z opakowaniami
płynów; pół litra, 1 litr, 2 litry.

A czas płynie.
Kalendarz, odczytywanie daty. Rok,
miesiące, tygodnie i dni. I znów
skończył się tydzień. Dwunastu
„braci”. Nadchodzi wiosna, lato,
jesień, zima.
Zegary i zegarki.
Planuję swój czas.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 27

(1)

(2)

a) zna będące w obiegu monety

i banknot o wartości 10 zł; zna
wartość nabywczą monet i radzi
sobie w sytuacji kupna i sprzedaży,

b) zna pojęcie długu i konieczność

spłacenia go.

4) w zakresie obliczeń pieniężnych:

Ile zapłacimy? Monety i banknoty.
Cena, ilość, wartość, reszta. Wartość
nabywcza poszczególnych monet.
Zabawa w sklep lub wycieczka
do sklepu.

Dług, pożyczka. Spłacanie długu.

(1)

(2)

1) posługuje się komputerem w pod-

stawowym zakresie: uruchamia
program, korzystając z myszy i kla-
wiatury,

2) wie, jak trzeba korzystać z kom-

putera, żeby nie narażać własnego
zdrowia,

8. Zajęcia komputerowe.

Uczeń kończący klasę I:

Jak zbudowany jest komputer?
Prawidłowe uruchamianie oraz wyłą-
czanie komputera.
Mój pomocnik w nauce

– komputer.

Treści informatyczne.
Posługiwanie się myszką i klawiaturą.
Używanie stacji dysków. Rozumienie
pojęć: plików i folderów. Posługi-
wanie się programem Wordpad:
wpisywanie, usuwanie oraz prze-
noszenie tekstu, zmiana czcionki,
rozmiaru oraz koloru tekstu.

Korzystam z komputera, ale dbam
o własne zdrowie. Wpływ komputera
na nasze zdrowie.
Znajomość podstawowych funkcji

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 28

3) stosuje się do ograniczeń dotyczą-

cych korzystania z komputera.

systemu operacyjnego. Kopiowanie
oraz usuwanie plików.

Korzystam z komputera, ale mam
również kolegów. Posługiwanie się
programem MS Paint: otwieranie oraz
zapisywanie obrazków, używanie
narzędzi, m.in. takich jak: Wypełnie-
nie kolorem, Pędzel, Ołówek, Gumka,
korzystanie z palety kolorów.

(1)

(2)

a) wie, jak ludzie wykorzystywali

dawniej i jak wykorzystują dziś siły
przyrody (wiatr, wodę); majsterku-
je (np. latawce, wiatraczki,
tratwy),

b) zna ogólne zasady działania

urządzeń domowych (np. latarki,
odkurzacza, zegara), posługuje się
nimi, nie psując ich,

c) buduje obiekty z różnorodnych

9. Zajęcia techniczne. Wychowanie do techniki (poznawanie urządzeń,

obsługiwanie i szanowanie ich) i działalność konstrukcyjna dzieci.

Uczeń kończący klasę I:

1) w zakresie wychowania technicznego:

Praca w życiu człowieka. Praca
człowieka dawniej i dziś. Wiatr
i woda pomocnikami człowieka.
Wiatrak miele zboże. Tratwa płynie
po rzece. Budujemy wiatrak

– zaję-

cia konstrukcyjne.

Urządzenia techniczne w domu. Tu
płynie prąd elektryczny. Oświetlenia
w domu, szkole.

Posługiwanie się prostymi narzędziami.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 29

przedmiotów dostępnych w oto-
czeniu, np. szałas, namiot, wagę,
tor przeszkód; w miarę możliwości
konstruuje urządzenia techniczne
z gotowych zestawów do montażu,
np. dźwigi, samochody, samoloty,
statki, domy;

Bezpieczne użytkowanie. To zrobił
człowiek. Zajęcia konstrukcyjne
z gotowych elementów. Budujemy
domy, statki, samochody, samoloty.

(1)

(2)

a) utrzymuje porządek wokół siebie

(na swoim stoliku, w sali zabaw,
szatni i w ogrodzie), sprząta po
sobie i pomaga innym w utrzyma-
niu porządku,

b) zna zagrożenia wynikające z nie-

właściwego używania narzędzi
i urządzeń technicznych,

c) wie, jak należy bezpiecznie

poruszać się na drogach (w tym
na rowerze) i korzystać ze środków
komunikacji; wie, jak trzeba
zachować się w czasie wypadku,
np. umie powiadomić dorosłych,
zna telefony alarmowe.

2) w zakresie dbałości o bezpieczeństwo własne i innych:

Porządek moim sprzymierzeńcem.
Mam porządek na moim biurku. Moje
książki i zabawki mają swoje
miejsce. Pomagam w utrzymaniu
porządku w ogrodzie, na działce.
Sprzątam po sobie.

Umiem posługiwać się narzędziami
i urządzeniami technicznymi. Bardzo
potrzebne, a mogą być niebez-
pieczne. Przestrzegam bezpieczeń-
stwa podczas posługiwania się:
nożem, nożyczkami i innymi prostymi
narzędziami.

Na drodze. Przy torze kolejowym.
Trakcja elektryczna. Jadę rowerem.
Bezpieczeństwo na drodze. W sytu-
acji zagrożenia. Wołam o pomoc.
Telefony alarmowe.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 30

(1)

(2)

a) chwytać piłkę, rzucać nią do celu

i na odległość, toczyć ją i kozłować,

b) pokonywać przeszkody naturalne

i sztuczne,

c) wykonywać ćwiczenia równoważne.

Zabawy orientacyjno-porządkowe.
Zabawy rzutne. Minigry z piłką.
Zabawy rytmiczne.

Skoki przez przeszkody, zeskoki,
biegi, skoki, rzuty, wspinanie się.
Zabawy bieżne. Zabawy skoczne.

Ćwiczenia równowagi bez przyrzą-
dów, na przyrządach, ćwiczenia
zwinności. Rzuty, chwyty, skoki przez
przeszkody. Jazda na rolkach,
wrotkach, rowerze.

3) dba o to, aby prawidłowo siedzieć w ławce, przy stole itp.;
4) wie, że choroby są zagrożeniem dla zdrowia, że można im zapobiegać po-

przez: szczepienia ochronne, właściwe odżywanie się, aktywność fizyczną,
przestrzeganie higieny; właściwie zachowuje się w czasie choroby;

5) wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków

chemicznych (np. środków czystości, środków ochrony roślin);

6) wie, że dzieci niepełnosprawne są w trudnej sytuacji i pomaga im.

Podane umiejętności dotyczą dzieci o prawidłowym rozwoju

fizycznym. Umiejętności dzieci niepełnosprawnych ustala się stosownie
do ich możliwości.

10. Wychowanie fizyczne. Kształtowanie sprawności fizycznej dzieci

i edukacja zdrowotna.

Uczeń kończący klasę I:

1) uczestniczy w zajęciach rozwijających sprawność fizyczną, zgodnie

z regułami;

2) potrafi:

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 31

(1)

(2)

1) przestrzega reguł obowiązujących

w społeczności dziecięcej (współ-
pracuje w zabawach i w sytuacjach
zadaniowych) oraz w świecie
dorosłych (grzecznie zwraca się do
innych, ustępuje osobom starszym
miejsca w autobusie, podaje
upuszczony przedmiot itp.),

2) wie, że nie można dążyć do

zaspokojenia swoich pragnień
kosztem innych; nie niszczy
otoczenia,

3) zdaje sobie sprawę z tego, jak

ważna jest prawdomówność, stara
się przeciwstawiać kłamstwu
i obmowie,

4) wie, że nie wolno zabierać cudzej

własności bez pozwolenia, pamięta
o oddawaniu pożyczonych rzeczy
i nie niszczy ich,

5) niesie pomoc potrzebującym,

także w sytuacjach codziennych,

11. Etyka. Przybliżanie dzieciom ważnych wartości etycznych na podsta-

wie baśni, bajek i opowiadań, a także obserwacji życia codziennego.

Uczeń kończący klasę I:

Normy i zasady zachowania obowią-
zujące w świecie ludzi dorosłych
i dzieci. Grzeczność na co dzień.
Zasady obowiązujące w zabawach.
Współpracujemy w nauce i w zaba-
wie.
Jestem odpowiedzialny.

Tolerancja i życzliwość wobec
innych. Uczenie współodpowiedzial-
ności za innych i za siebie. Szanujemy
nasze środowisko.

Zawsze mówię prawdę. Nie obma-
wiam kolegów. Nie plotkuję.

Nie zabieram czyjejś własności, nie
kradnę. Oddaję pożyczone przedmio-
ty. Nie niszczę czyichś przedmiotów.
Nie niszczę szkolnych przedmiotów.
Wolno, nie wolno.

Pomagam innym. Gdy sąsiadka potrze-
buje pomocy. Mój kolega potrzebuje
pomocy. Mam prawa, ale i obowiązki.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 32

6) wie, że ludzie żyją w różnych

warunkach i dlatego nie należy
chwalić się bogactwem ani
nie należy dokuczać dzieciom,
które wychowują się w trudnych
warunkach.

Jesteśmy podobni a różnimy się.
Podobieństwa i różnice między ludź-
mi. Nasze domy się różnią. Nas
i rodzice mają różne dochody. Uczymy
się tolerancji.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 33

CZĘŚĆ II

Klasa II

Materiał nauczania

1. Edukacja polonistyczna

Uczeń kończący klasę II:

1) Umiejętności społeczne umożliwiające komunikację społeczną:

Wiadomości i umiejętności zawarte

w nowej podstawie programowej

(1)

Treści kształcenia

(2)

a) uważnie słucha wypowiedzi innych

ludzi,

b) uważnie słucha tekstów czytanych

przez nauczyciela i kolegów, rozu-
mie je,

c) prowadzi dialog z kolegą w grupie,

d) czyta głośno, płynnie z uwzględnie-

niem znaków przystankowych,

e) korzysta z różnych źródeł wiedzy:

podręczniki, słowniki, encyklope-
die, Internet,

f) odróżnia teksty narracyjne od dialo-

gowych,

g) rozpoznaje i tworzy krótkie teksty

użytkowe: list, życzenia, zaprosze-
nie.

Jestem słuchaczem.

Jestem dobrym rozmówcą, słucham
wypowiedzi innych ludzi.

Słyszę i wyrażam siebie.

Uważnie słucham czytanych tekstów.

Słuchanie pięknego czytania.
Konkurs pięknego czytania.

Wygłaszanie z pamięci dialogów.

Rozmowy z dziećmi na temat ich do-
świadczeń, przeczytanych tekstów czy
obejrzanych filmów, sztuk teatralnych.

W bibliotece szkolnej.
Poszukuję informacji na temat… .
Redagowanie krótkich tekstów użyt-
kowych: list, zaproszenie, życzenia.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 34

(1)

(2)

a) czyta teksty z podziałem na role,

b) czyta lektury wskazane przez

nauczyciela,

c) czyta krótkie teksty wybrane przez

siebie,

d) wymienia postacie występujące

w utworze,

e) opowiada wydarzenia zgodnie

z ustaloną w tekście kolejnością.

2) Praca z tekstem:

Nasz klasowy teatr, inscenizacje treś-
ci, wykonanie scenografii do przed-
stawianego utworu.

Opowiadanie treści przeczytanych
lub wysłuchanych lektur.

Ilustracje do przeczytanych tekstów
literackich.

Bohaterowie moich lektur, filmów,
sztuk teatralnych.

Wchodzenie w role bohaterów lektur.

Opowiadanie kolejności zdarzeń
w przeczytanym tekście, obejrzanym
filmie lub sztuce teatralnej.

Prezentacja ulubionych książek.

(1)

(2)

a) buduje kilkuzdaniową wypowiedź

ustną lub pisemną na określony
temat,

b) jasno i wyraźnie wypowiada się

na temat lektury, obejrzanych
filmów czy własnych doświadczeń,

c) buduje zdania opisujące przedmiot,

3) Umiejętności w zakresie tworzenia wypowiedzi:

Swobodne i samorzutne wypowiedzi
uczniów.
Porozmawiajmy o ... .
Opowiem ci, o czym czytałem,
co obejrzałem.
Chcę ci coś powiedzieć.
Odnajdywanie przedmiotu po jego
opisie.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 35

d) stawia pytania związane z własny-

mi doświadczeniami, przeczytaną
lekturą czy obejrzanym filmem,
buduje odpowiedzi,

e) wyróżnia wyrazy w zdaniach

i zdania w tekście, dzieli wyrazy
na sylaby,

f) przepisuje teksty z podręcznika,

tablicy,

g) pisze z pamięci i ze słuchu krótkie

teksty,

h) wykonuje samodzielnie prace

domowe.

Opiszę ci moją nową zabawkę.

Dlaczego tak się dzieje?

Scenki z życia klasy ożywione dialo-
giem.

Obserwuję przyrodę, opowiadam
o zachodzących zmianach w przy-
rodzie.

Rozmowy nauczyciela z całą klasą.

Ćwiczenia w zakresie rozpoznawania
wyrazów w zdaniach, zdań w tekście.

Ćwiczenia ortograficzne.

Ćwiczenia w zakresie przepisywania
tekstów.

Ćwiczenia w pisaniu z pamięci
i ze słuchu.

Prace domowe uczniów.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 36

2. Język obcy nowożytny

Uczeń kończący klasę II:

(1)

(2)

1) wie, że ludzie posługują się różny-

mi językami, że trzeba uczyć się
języków obcych, aby się z innymi
ludźmi porozumiewać;

2) uważnie słucha, rozumie proste

polecenia w języku obcym;

3) zadaje pytania, udziela odpowiedzi

w języku obcym;

4) nazywa przedmioty i inne obiekty

w swoim otoczeniu;

5) czyta ze zrozumieniem wyrazy

i proste zdania;

6) rozumie sens opowiadanych bajek,

historyjek obrazkowych;

Kształtowanie motywacji do nauki
języka obcego, budzenie świadomoś-
ci językowej w zakresie języka
obcego.

Nabywanie umiejętności w słuchaniu
i rozumieniu poleceń w języku
obcym, wyrabianie umiejętności
w słuchaniu.

Formułowanie pytań i odpowiedzi
do wysłuchanych lub samodzielnie
przeczytanych tekstów, nabywanie
umiejętności w formułowaniu pytań
i odpowiedzi.

Nazywanie przedmiotów i obiektów
znajdujących się w otoczeniu dziecka.

Czytanie ze zrozumieniem wyrazów,
zdań i krótkich tekstów; nabywanie
umiejętności.

Słuchanie i rozumienie sensu
opowiadanych bajek i historyjek
obrazkowych wspieranych obrazka-
mi, gestami, przedmiotami.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 37

7) recytuje wierszyki, rymowanki,

śpiewa piosenki z repertuaru
dziecięcego;

8) przepisuje wyrazy, zdania i krótkie

teksty.

Recytowanie wierszyków, rymowa-
nek, śpiewanie piosenek z repertuaru
dziecięcego.

Nabywanie umiejętności w przepisy-
waniu wyrazów, zdań i krótkich
tekstów.

3. Edukacja muzyczna

Uczeń kończący klasę II:

1) Umiejętności w zakresie odbioru i odtwarzania muzyki:

(1)

(2)

a) zna kolejność dźwięków gamy

i potrafi je zaśpiewać,

b) słucha utworów muzycznych

i rozpoznaje je,

c) śpiewa piosenki jednogłosowo

indywidualnie i zbiorowo z zas-
tosowaniem zmian tempa, artyku-
lacji i dynamiki,

d) rozróżnia podstawowe elementy

muzyki i znaki notacji muzycznej,

e) potrafi zatańczyć wybrane układy

muzyczne (polka, krakowiak),

f) wykonuje inscenizacje piosenek

i zabaw przy muzyce,

Śpiewanie gamy.

Rytmiczne recytowanie tekstów.

Słuchanie utworów muzycznych,
rozpoznawanie ich, wyszukiwanie
powtarzających się fragmentów
melodii.

Śpiewanie piosenek jednogłosowych
indywidualnie i zbiorowo.

Kontrasty i podobieństwa w melodii
i rytmie.

Zabawy ze śpiewem i muzyką, tańce:
polka, krakowiak.

Inscenizowanie piosenek.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 38

(1)

(2)

a) interpretuje

ruchem

zmiany

dynamiczne słuchanych utworów
muzycznych,

b) obrazowe przedstawienie marzeń,

przeżyć związanych ze słuchaniem
utworów muzycznych,

c) improwizuje melodie do wierszy,

tworzy ilustracje muzyczne do ba-
jek, opowiadań i wierszy,

d) akompaniuje do piosenek i zabaw

dziecięcych,

e) gra ze słuchu i z nut na znanych mu

instrumentach muzycznych.

Rytmiczne recytowanie sylab, słów,
zdań.
Wypowiadanie krótkich tekstów z za-
stosowaniem zmiany tempa, dyna-
miki, intonacji i artykulacji głosu.
Swobodne improwizowanie melodii
do własnych marzeń, przeżyć.

Improwizowanie melodii do wysłu-
chanych czy przeczytanych wierszy,
bajek, opowiadań.

Akompaniowanie do piosenek i za-
baw ruchowych.

Granie ze słuchu i z nut na znanych
oraz dostępnych instrumentach
muzycznych.

g) rozpoznawanie głosów i brzmienia

różnych instrumentów muzycznych,

h) gra na dostępnych mu instrumen-

tach muzycznych,

i) rozpoznaje głosy ludzkie (sopran,

bas).

Granie znanych prostych melodii
i fragmentów znanych piosenek, roz-
poznawanie głosów instrumentów.

Akompaniowanie do piosenek i za-
baw ruchowych.

Rozpoznawanie głosów ludzkich: bas
i sopran.

2) Umiejętności w zakresie tworzenia muzyki:

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 39

4. Edukacja plastyczna

Uczeń kończący klasę II:

1) Umiejętności w zakresie percepcji sztuki:

(1)

(2)

a) zna tradycje kulturalne swojej

rodziny i najbliższego środowiska,

b) uczestniczy w życiu kulturalnym

swojego środowiska,

c) zna placówki kultury w swoim

najbliższym otoczeniu.

Tradycje w mojej rodzinie i naj-
bliższym środowisku.

Uczestniczenie w imprezach kultu-
ralnych środowiska lokalnego.

Placówki kulturalne w moim
najbliższym środowisku.

(1)

(2)

a) w swoich pracach plastycznych

uwzględnia: kształt, wielkość,
barwę, fakturę,

b) w pracach stara się przedstawić

własne przeżycia, odczucia,
marzenia, obserwacje,

c) korzysta z różnych technik plasty-

cznych, wykorzystuje różnorodne
materiały, przybory i narzędzia,
uzasadnia swoje wybory doty-
czące, materiałów, techniki i za-
stosowanych narzędzi,

Przedstawianie scen, sytuacji, zjawisk,
obserwacji z uwzględnieniem ich
kształtu, wielkości, koloru, faktury.

Przedstawianie scen i sytuacji
inspirowanych marzeniami, odczu-
ciami, przeżyciami czy własnymi
obserwacjami.

Rysowanie, malowanie, lepienie,
wycinanie, wydzieranie, origami,
rzeźbienie w mydle i w glinie.

Stosowanie różnych materiałów:
papier, materiały przyrodnicze,
glina, mydło, masa solna, plastelina.

2) Umiejętności w zakresie ekspresji przez sztukę:

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 40

d) wykonuje przedmioty użyteczne:

laurki, kukiełki, maskotki, ozdoby.

Wykonywanie przedmiotów uży-
tecznych: laurki, kukiełki, maskotki,
ozdoby, rekwizyty do inscenizacji.

(1)

(2)

a) potrafi

określić

niektóre

dziedziny sztuk plastycznych
(malarstwo, rzeźba, architektu-
ra), specjalności zawodowe
(malarz, architekt, rzeźbiarz,
grafik), działy sztuki użytkowej
(fotografia, film, grafika),

b) próbuje rozróżniać niektóre

dziedziny działalności artystycz-
nej człowieka (sztuki plastyczne,
fotografia,

film,

telewizja,

Internet, architektura, rzemiosło
artystyczne, sztuka ludowa.

Zapoznanie z dziedzinami sztuk
plastycznych oraz ich wykonawcami
i dziełami: malarstwo

– malarz –

obraz, architektura

– architekt-

rysunek projektu, makieta budowli,
rzeźba

– rzeźbiarz, rzeźba, grafika –

grafik

– grafika użytkowa, fotografia

– fotograf, film – reżyser, operator.

Zapoznanie z funkcją działalności
artystycznej człowieka: architektura
(mieszkaniowa, przemysłowa, bu-
dynki użyteczności publicznej),
malarstwo (portret, sceny rodza-
jowe, martwa natura, pejzaż, grafi-
ka użytkowa), dekoracje wnętrz,
fotografia, film, Internet, rzemiosło
artystyczne i sztuka ludowa).

3) Umiejętności w zakresie recepcji sztuki:

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 41

5. Edukacja społeczna

Uczeń kończący klasę II:

(1)

(2)

1) zna prawa i obowiązki ucznia;

2) nawiązuje i utrzymuje pozytywne

kontakty w grupie społecznej,

3) wykazuje szacunek i zrozumienie

dla innych ludzi,

4) akceptuje różnice między ludźmi;

5) wykazuje poczucie przynależnoś-

ci do rodziny, grupy klasowej
i szkolnej, społeczności lokalnej,

6) rozumie swoje role społeczne

i przestrzega norm postępowania
obowiązujących w grupach,
do których należy, np.: rodzina,
grupa klasowa i szkolna, grupa
zabawowa;

Regulamin ucznia, kodeks klasowy,
jestem uczniem.

Zasady bycia dobrym kolegą, pomoc
koleżeńska,

okazywanie

sobie

nawzajem życzliwości, wczuwanie
się w przeżycia kolegów (empatia),
kulturalne odnoszenie się nawzajem
do siebie, opiekowanie się innymi,
kulturalne zachowanie się w obec-
ności innych, poszanowanie cudzej
własności.

Ludzie są różni, tolerancja.

Jestem synem, córką, bratem,
siostrą, wnukiem, identyfikowanie
się z rodziną.

Więzi rodzinne, miłość w rodzinie.

Obowiązki domowe, odpowiedzial-
ność za podejmowane zobowiązania
i powierzone obowiązki.

Jestem kolegą w klasie, na podwórku.

Zasady i normy obowiązujące w gru-
pach społecznych, do których
należę.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 42

7) stara się, potrafi oceniać

postępowanie swoje i innych
ludzi, potrafi odróżnić, co jest
dobre, a co złe;

8) szanuje pracę własną i innych,

wie i rozumie, że pieniądze otrzy-
muje się za pracę;

9) poznaje pracę ludzi różnych

zawodów i rozumie jej znaczenie,

10) zna zawody osób mu najbliż-

szych;

11) zna zawody ludzi, którzy mogą

mu pomóc w sytuacjach trud-
nych i niebezpiecznych;

12) zna zagrożenia ze strony innych

ludzi, wie, do kogo się zwrócić o
pomoc w sytuacji zagrożenia,

13) zna numery telefonów alar-

mowych:

policji,

straży

Dobro i zło, postępowania dobre
i złe.

Poczucie własnej wartości.

Dbam o mój wygląd, o swoje
zdrowie.

Praca w życiu człowieka, szacunek
dla własnej pracy i pracy innych
ludzi.

Zapłata za pracę, nic za darmo.

Praca zawodowa moich rodziców
i najbliższych.

Pracownicy naszej szkoły.

W jego obecności czuję się bez-
piecznie.

Gdy jestem chory.

Oni dają nam chleb.

Zanikające zawody.

Kiedy jestem sam w domu?

Telefoniczne rozmowy.

Znajomości internetowe, dobre i złe
tajemnice.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 43

pożarnej, pogotowia ratunko-
wego i numer alarmowy 112;

14) współpracuje z innymi ludźmi

w różnych sytuacjach;

15) poznaje swoją miejscowość,

okolicę i region, zna główne
obiekty;

16) zna symbole narodowe: flaga,

godło, hymn, rozpoznaje symbole
Unii Europejskiej: flaga i hymn.

Kiedy i jak korzystać z pomocy
dorosłych.

Spotkanie z nieznajomym.

Kiedy muszę powiedzieć „NIE!”.

Pamiętam numery telefonów: 997,
998, 999 i 112.

Razem szybciej! Umiem współpra-
cować z kolegami, innymi ludźmi,

Znam nazwę i historię swojej miejs-
cowości.

Znam legendy o swojej miejscowości.

Znam zabytki, inne ciekawe obiekty
w mojej miejscowości i okolicy
(pomniki przyrody, rezerwaty przy-
rody, skanseny, muzea, itp.).

Obyczaje i obrzędy regionalne
charakterystyczne dla mojej miejs-
cowości, okolicy, regionu.

Urzędy i inne obiekty użyteczności
publicznej w mojej miejscowości.

Dbam o estetykę mojej miejscowoś-
ci.

Znajomość nazwy kraju, jego sym-
boli, identyfikacja z narodem.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 44

Legendy i ważniejsze wydarzenia his-
toryczne.

Nazwiska znanych i zasłużonych
Polaków.

Świadomość przynależności do Unii
Europejskiej.

Elementy wiedzy o naszej planecie
– Ziemi.

6. Edukacja przyrodnicza

Uczeń kończący klasę II:

(1)

(2)

1) obserwuje zmiany zachodzące

w przyrodzie,

2) dostrzega w swoim otoczeniu

przyrodniczym cykle regularności,
próbuje wyjaśnić zależności
funkcjonowania przyrody od pór
roku, dostrzega przyczyny i skut-
ki, uczy się formułować wnioski;

3) wymienia kilka zwierząt charak-

terystycznych i typowych dla
danego regionu Polski,

4) rozpoznaje i wymienia niektóre

zwierzęta egzotyczne;

Obserwacje zmian zachodzących
w przyrodzie w różnych porach roku,
cykle regularności i zmian zachodzą-
cych w przyrodzie.

Zwierzęta dziko żyjące w Polsce.
Zwierzęta domowe.
Zwierzęta hodowane w gospodar-
stwie rolnym.
Zwierzęta egzotyczne.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 45

5) zna wpływ światła powietrza

i wody na życie roślin i zwierząt
oraz ludzi;

6) zna zasady prawidłowego odży-

wiania się,

7) zna podstawowe warzywa i owoce

oraz ich znaczenia dla zdrowia
człowieka,

8) rozumie potrzebę kontrolowania

stanu swojego zdrowia, słucha
rad lekarza;

9) dostrzega

niebezpieczeństwa

związane z kąpielą, zabawami
na śniegu i lodzie, na jezdni,

10) dostrzega niebezpieczeństwa

związane ze zjawiskami atmos-
ferycznymi (huragan, wichura,
trąba powietrzna, burza, ulewa,
śnieżyca, powódź);

11) rozumie potrzebę ochrony przy-

rody, wie, że człowiek powoduje
zniszczenia w przyrodzie; stara
się zapobiegać zniszczeniom
w przyrodzie.

Wpływ światła, powietrza i wody
na życie żywych istot na Ziemi.

Wiem, co jem, przestrzegam zasad
zdrowego odżywiania się.

Owoce i warzywa źródłem witamin
i ważnym składnikiem diety.

Wizyta u lekarza.

Niebezpieczne miejsca zabaw.
Zabawy na śniegu i lodzie.
Na drodze w różnych porach roku.
Ubiór dostosowany do pór roku.
Bezpieczna kąpiel.

Niebezpieczne zjawiska atmosfe-
ryczne (burza, wichura, huragan,
trąba powietrzna, ulewa, śnieżyca,
powódź).

Ochrona przyrody.

Kiedy człowiek niszczy przyrodę.

Co ja mogę zrobić dla ochrony
przyrody?

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 46

7. Edukacja matematyczna

Uczeń kończący klasę II:

(1)

(2)

1) przelicza zbiory w zakresie 100,

dodaje i odejmuje liczby w zakre-
sie 100,

2) liczy dziesiątkami w zakresie 100,

liczy setkami w zakresie 1000,

3) porównuje dwie dowolne liczby w

zakresie 100, umieszcza je na osi
liczbowej,

4) potrafi sprawdzić wynik odej-

mowania za pomocą dodawania,

5) posługuje się tabliczką mnożenia

w zakresie 50, mnoży i dzieli w
pamięci w zakresie 30, sprawdza
wynik dzielenia za pomocą
mnożenia,

6) rozwiązuje równania jednodzia-

łaniowe z niewiadomą w postaci
okienka,

7) zapisuje liczby cyframi,

8) rozwiązuje

proste

zadania

tekstowe w zakresie czterech
działań;

Działania na zbiorach.
Dodawanie i odejmowanie liczb jed-
nocyfrowej i dwucyfrowej do dwu-
cyfrowej w zakresie 100.

Liczenie dziesiątkami w zakresie 100
i 100 w zakresie 1000.

Porównywanie liczb.
Oś liczbowa.

Sprawdzanie odejmowania za pomo-
cą dodawania.

Tabliczka mnożenia w zakresie 30.
Mnożenie i dzielenie w zakresie 30.
Sprawdzanie dzielenia za pomocą
mnożenia.

Równania jednodziałaniowe z nie-
wiadomą w postaci okienka.

Pisanie liczb.

Rozwiązywanie prostych zadań tek-
stowych z użyciem czterech działań.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 47

9) zna i rozróżnia figury geome-

tryczne: trójkąt, prostokąt,
kwadrat, pięciokąt, wielokąt,
koło, dostrzega ich kształty
w swoim otoczeniu,

10) rysuje odcinki o wskazanej dłu-

gości, mierzy długość odcinka,

11) porównuje przedmioty według

wskazanej cechy: długości, sze-
rokości, wysokości, ciężaru,

12) porządkuje przedmioty według

wielkości: od najmniejszego
do największego,

13) wyznacza kierunki w przestrzeni

i na kartce papieru: na dół

– do

góry, na lewo

– na prawo, do

przodu

– do tyłu,

14) używa odpowiednio zwrotów:

nad, pod, za, obok, w, zza,
na zewnątrz, do wewnątrz;

15) dokonuje obliczeń kalenda-

rzowych: (pełne tygodnie, pełne
miesiące);

Podstawowe figury geometryczne:
trójkąt,

prostokąt,

kwadrat,

pięciokąt, wielokąt, koło.
Figury geometryczne w otoczeniu
ucznia.

Mierzenie i rysowanie odcinków
o wskazanej długości.

Porównywanie przedmiotów według
wskazanej cechy: długość, szero-
kość, wysokość, ciężar.

Porządkowanie przedmiotów według
wielkości: od najmniejszego do naj-
większego.

Pzajemne położenie przedmiotów
na płaszczyźnie i w przestrzeni, wy-
znaczanie kierunków w przestrzeni i na
kartce papieru: na dół

– do góry, na

lewo

– na prawo, do przodu – do tyłu.

Zwroty określające położenie: nad,
pod, za, obok, w, zza, na zewnątrz,
do wewnątrz.

Kalendarz, obliczenia kalendarzowe.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 48

16) odczytuje wskazania zegarów,

posługuje się pojęciami: minuta,
kwadrans, pół godziny, godzina,
dokonuje prostych obliczeń
zegarowych,

17) zapisuje daty,

18) odczytuje temperaturę,

19) używa jednostek wagi: kilogram,

pół kilograma, dekagram, waży
przedmioty,

20) używa jednostek pojemności:

litr, pół litra, ćwierć litra,
odmierza ilości płynów,

21) dokonuje prostych obliczeń

pieniężnych;

22) dokonuje pomiarów i obliczeń

użytecznych w życiu związanych
z: masą, długością, pojemnoś-
cią, czasem, temperaturą,
pieniędzmi,

23) odczytuje i zapisuje liczby rzym-

skie od I do XII;

24) rozwiązuje proste zadania tek-

stowe, oraz zadania tekstowe
na porównywanie różnicowe.

Zegar, jednostki czasu: minuta,
kwadrans, pół godziny, godzina,
odczytywanie wskazań zegarów,
obliczenia zegarowe.

Daty, zapisywanie dat, porząd-
kowanie chronologiczne dat.

Temperatura, odczytywanie wskazań
termometru.

Jednostki wagi: kilogram, pół kilo-
grama, dekagram, ważenie przed-
miotów.

Jednostki pojemności: litr, pół litra,
ćwierć litra, odmierzanie ilości
płynów.

Obliczenia pieniężne (cena

– ilość –

wartość).

Matematyka w żuciu codziennym,
życiowe problemy w zadaniach
matematycznych.

Cyfry rzymskie od I do XII, znaki
rzymskie w kalendarzu i nie tylko.

Matematyczne opisy rzeczywistości,
zadania tekstowe, zadania tekstowe
na porównywanie różnicowe, roz-
wiązywanie zadań tekstowych.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 49

8. Zajęcia komputerowe

Uczeń kończący klasę II:

(1)

(2)

1) stosuje się do ograniczeń doty-

czących korzystania z komputera,
dba o własne zdrowie,

2) posługuje się wybranymi progra-

mami, otwiera i zapisuje obrazki,
posługuje się takimi narzędziami,
jak: pędzel, ołówek, gumka,
korzysta z palety kolorów, używa
takich funkcji, jak: zaznaczanie
fragmentów obrazka, pomniej-
szanie i przenoszenie, zmiana
rozmiaru obrazka, wpisuje tekst,
samodzielnie tworzy prace, uży-
wając wybranych narzędzi,

3) obsługuje

się

programem

Wordpad, wpisuje, usuwa oraz
przenosi tekst, zmienia rozmiar
czcionki, kolor tekstu, wpro-
wadza pogrubienia, podkreślenia,
pochylenia i wyrównuje tekst,

4) korzysta z kalkulatora przy

dodawaniu i odejmowaniu liczb,

Wpływ komputera na zdrowie.

Bezpieczne korzystanie z kompu-
tera.

Posługiwanie się programem MS
Paint: otwieranie oraz zapisywanie
obrazków, używanie narzędzi, m.in.
takich jak: wypełnianie kolorem,
pędzel, ołówek, gumka, korzystanie
z palety barw, używanie funkcji za-
znaczenia, pomniejszania i prze-
noszenia zaznaczonych fragmentów
obrazka, zmiana rozmiaru obrazka,
wpisywanie tekstu, samodzielne
tworzenie

prac

pomocą

wybranych narzędzi.

Posługiwanie

się

programem

Wordpad: wpisywanie, usuwanie
oraz przenoszenie tekstu, zmiana
czcionki, rozmiaru oraz koloru tek-
stu, wprowadzanie pogrubienia,
podkreślenia

oraz

pochylenia,

wyrównywanie tekstu.

Korzystanie z kalkulatora: doda-
wanie oraz odejmowanie liczb.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 50

5) korzysta z Internetu, zna pojęcie

strony www, poczty internetowej,
potrafi uruchomić przeglądarkę,
wpisać adres strony internetowej.

Korzystanie z Internetu: poznanie
pojęcia strony www, poczty interne-
towej, przeglądarki, odsyłaczy;
uruchamianie przeglądarki; wpisy-
wanie adresu strony internetowej.

9. Zajęcia techniczne

Uczeń kończący klasę II:

1) Zna środowisko techniczne na tyle, że:

(1)

(2)

a) rozpoznaje podstawowe narzę-

dzia i przyrządy,

b) interesuje się, w jaki sposób pow-

stały przedmioty codziennego
użytku, np.; meble, podstawowy
sprzęt gospodarstwa domowego,

c) zna środki transportu: samochody

osobowe i ciężarowe, statki,
samoloty,

d) rozpoznaje urządzenia elek-

tryczne (np.: latarka, żelazko)
i informatyczne (np.: komputer,
laptop, telefon komórkowy).

e) zna zasady działania podsta-

wowych narzędzi i urządzeń,

f) rozróżnia rodzaje budowli: budyn-

ki mieszkalne, biurowe, prze-
mysłowe, mosty, wieże, tunele.

Zaznajomienie z podstawowymi
narzędziami i przyrządami: nóż,
nożyczki, młotek, itp.

Jak powstają przedmioty codzien-
nego użytku? (np.: meble, podsta-
wowy sprzęt gospodarstwa domo-
wego).

Znam środki transportu: samochody,
statki, samoloty.

Podstawowe

urządzenia

elek-

tryczne: żelazko, latarka, czajnik,
mikser, i informatyczne: komputer,
laptop, telefon komórkowy.

Wiem, jak to działa.

Zapoznanie z rodzajami budowli:
budynki mieszkalne, biurowe, prze-
mysłowe, mosty, wieże i tunele.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 51

2) Bezpiecznie posługuje się prostymi narzędziami

i korzysta z domowych urządzeń technicznych:

(1)

(2)

a) bezpiecznie posługuje się prosty-

mi narzędziami i przyrządami:
nóż, nożyczki, młotek, igła, dziur-
kacz, zszywacz biurowy,

b) bezpiecznie korzysta z domowych

urządzeń technicznych: radio,
telewizor, mikser, odkurzacz,
sokowirówka,

c) dba o ład i porządek w miejscu

zajęć.

Nabywanie wprawy w posługiwaniu
się podstawowymi narzędziami
i przyrządami: np.: nóż, nożyczki,
młotek, igła, dziurkacz, itp.

Korzystanie z domowych urządzeń
technicznych: radio, telewizor,
mikser, odkurzacz, sokowirówka,
itp.

Kształcenie dbałości o narzędzia
i porządek w miejscu pracy.

3) Planuje i organizuje własną pracę:

(1)

(2)

a) planuje i określa zadania

do wykonania,

b) dobiera odpowiednie materiały

i narzędzia oraz miejsce pracy,

c) ustala kolejność wykonywanych

czynności w trakcie realizacji
zadania, np.: mierzenie, wyci-
nanie, wydzieranie, klejenie,
zszywanie, itp.,

d) odmierza i oszczędnie gospodaru-

je materiałami,

Planowanie i określanie zadań.

Gromadzenie odpowiedniego mate-
riału i potrzebnych narzędzi
do wykonania zadania, przygo-
towanie miejsca pracy.

Ustalanie kolejności wykonywania
czynności w trakcie realizacji zada-
nia.

Oszczędne gospodarowanie materia-
łami, dbanie o narzędzia.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 52

e) wykonuje zaplanowane prace:

wycinanki, ozdoby, skleja modele
z gotowych elementów,

Wykonywanie zaplanowanych wy-
tworów, wykazywanie twórczej
inwencji przy realizacji zadania.

10. Wychowanie fizyczne i edukacja zdrowotna

Uczeń kończący klasę II:

(1)

(2)

1) uczestniczy w krótkich marszo-

biegach,

2) uczestniczy w zajęciach rozwija-

jących sprawność fizyczną, rozu-
mie, że należy dbać o swoją
sprawność fizyczną,

3) poprawnie wykonuje propo-

nowane ćwiczenia gimnastyczne,

4) potrafi pokonywać przeszkody

sztuczne i naturalne,

5) wykonuje

proste

ćwiczenia

równoważne,

6) wykonuje ćwiczenia gimnasty-

czne wzmacniające mięśnie
brzucha i kręgosłupa,

Zabawy z wprowadzaniem różnych
form ruchu: marszu, biegu, skoków,
z zastosowaniem przyborów, zabawy
bieżne z zastosowaniem sygnałów
i pozycji wyjściowych, marsz ryt-
miczny, współzawodnictwo, zabawy
w klasie. Dbam o moją sprawność
fizyczną!

Ćwiczenia gimnastyczne, np.: po-
rządkowe, kształtujące, stosowane,
korygujące.

Pokonywanie

prostych

torów

przeszkód, skoki przez naturalne
przeszkody, zeskoki na miękkie
podłoże.

Ćwiczenia równowagi bez przy-
rządów i na przyrządach.

Ćwiczenia

mięśni

brzucha,

ćwiczenia wzmacniające mięśnie
kręgosłupa, ćwiczenia zwinności,
zwisy, podpory, skłony.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 53

7) potrafi reagować ruchem na syg-

nały dźwiękowe i wzrokowe;

8) potrafi chwytać piłkę, rzucać nią

do celu, rzucać na odległość,
toczyć ją i kozłować,

9) chętnie uczestniczy w zabawach

i grach sportowych, uczy się
przestrzegać reguł i zasad obo-
wiązujących w zabawach i grach,

10) uczy się właściwie reagować

na sukces i porażkę,

11) uprawia wybraną dyscyplinę

sportową;

12) przestrzega zasad bezpieczeń-

stwa w trakcie zabaw i gier
ruchowych,

13) potrafi wybrać bezpieczne

miejsca do zabawy,

14) dba o porządek i ład w swoim

otoczeniu,

15) dba o czystość ciała, higienę

osobistą i o swoje zdrowie,

Ćwiczenia w orientowaniu się,
zabawy orientacyjno-porządkowe,
ćwiczenia terenowe, zabawy ze
śpiewem i muzyką.

Rzuty piłką, rzuty prawą i lewą ręką,
doskonalenie rzutów piłką, toczenie,
kozłowanie piłki.

Gry drużynowe, przestrzeganie norm
zachowania się, przepisów i reguł
podczas gier, ćwiczeń i zabaw
ruchowych.

Współzawodnictwo

grach

i zabawach sportowych, sukces
i porażka w grach oraz imprezach
sportowych.

Sporty typowe dla warunków region-
alnych, klimatycznych, bazowych,
np.,

narciarstwo,

pływanie,

łyżwiarstwo, saneczkarstwo, bad-
minton, minigry z piłką.

Bezpieczeństwo w trakcie gier
i zabaw sportowych.

Bawimy się w miejscach bez-
piecznych.

Porządek i ład w moim otoczeniu.

Higiena osobista, czystość ciała,
mycie rąk, mycie zębów, wpajanie

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 54

16) rozumie konieczność systema-

tycznej kontroli własnego stanu
zdrowia,

17) rozumie, że niewłaściwe odży-

wianie się może być przyczyną
choroby,

zagrożeniem

dla

zdrowia, dba o właściwe odży-
wianie się,

18) zna niebezpieczeństwa związane

z zatruciami pokarmowymi,
grzybami, nadużywaniem leków,
niewłaściwym używaniem środ-
ków chemicznych, papierosami,
alkoholem i narkotykami,

19) wie, jak zachować się w sytua-

cjach niebezpiecznych, w sytua-
cjach zagrożenia.

nawyków higienicznych.
Wizyta u lekarza, u dentysty, kontro-
la stanu własnego zdrowia.

Wiem, co jem, odżywiam się zdrowo,
warzywa i owoce w mojej diecie,
piję mleko.

Niebezpieczeństwa związane z zatru-
ciami pokarmowymi, zatrucia grzy-
bami, lekami, środkami chemiczny-
mi, alkoholem, papierosami, narko-
tykami.

Wzywanie pomocy, udzielanie pierw-
szej pomocy.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 55

11. Etyka

Uczeń kończący klasę II:

(1)

(2)

1) przestrzega reguł obowiązujących

w społeczności ludzkiej (mówi
prawdę, szanuje cudzą własność,
nie przywłaszcza cudzej własnoś-
ci, oddaje rzeczy znalezione,
ma odwagę przyznać się do
popełnienia nieodpowiedniego
czynu);

2) potrafi przeżywać radość z inny-

mi, sprawiać radość innym,
dzielić się z innymi radością,
życzyć im tego, co najlepsze;

3) wie, że nie można dążyć do

zaspokojenia własnych potrzeb
kosztem innych ludzi;

4) współpracuje z innymi:

Wszyscy mamy takie same prawa.

Nie kłamię, mówię prawdę, nie
obmawiam innych, szanuję cudzą
własność, mam odwagę przyznać się
do popełnionego błędu lub złego
zachowania.

Każdy ma prawo do błędu.

To moje, to twoje, a to nasze.

Potrafię cieszyć się z innymi, przeży-
wać z nimi radość z ich lub ze swo-
jego sukcesu, dzielić się z innymi
radością, sprawiać innym radość.

Współodpowiedzialność za siebie
i innych.

Wolno, nie wolno!

Jak mam postąpić?

Wspólna zabawa, przestrzeganie
obowiązujących reguł.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 56

a) w zabawie: przestrzega obowiązu-

jących reguł, odpowiednio reaguje
w wypadku sukcesu i porażki;

b) w pracy: okazuje życzliwość,

umiejętnie podporządkowuje się,
wywiązuje się ze swojej roli,
docenia wysiłek kolegów w zes-
pole;

5) unika konfliktów, nie krzywdzi

innych, kulturalnie porozumiewa
się z innymi, wchodząc w relacje
z innymi ludźmi; nie wywyższa
się, okazuje szacunek sobie
i innym, unika arogancji, jest
cierpliwy w dochodzeniu do celu;

6) niesie pomoc potrzebującym.

Wspólna praca; wypełnianie swojej
roli, podporządkowanie się, życzli-
wość w stosunku do innych, docenia-
nie wkładu pracy innych.

Wspólnie łatwiej!

Konflikty; unikanie konfliktów,
łagodzenie i rozwiązywanie konflik-
tów.

Mam prawa, ale i obowiązki.

Każdy ma swoją godność.

Każdy jest sprawny inaczej.

Każdy ma prawo do błędu.

Pomagam sąsiadom, starszym.

Pomagam koledze w nauce.

Wywiązuję się z obowiązków
domowych, pomagam rodzicom
w pracach domowych.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 57

CZĘŚĆ III

Klasa III

Materiał nauczania

1. Edukacja polonistyczna

Uczeń kończący klasę I:

1) Korzysta z informacji:

Wiadomości i umiejętności zawarte

w nowej podstawie programowej

(1)

Treści kształcenia

(2)

a) uważnie słucha wypowiedzi i korzy-

sta z przekazywanych informacji,

b) czyta i rozumie teksty przezna-

czone dla dzieci na I etapie
edukacyjnym i wyciąga z nich
wnioski,

Słyszę i wyrażam siebie. Słucham
wypowiedzi innych ludzi. Wysłuchaj
wypowiedzi nauczyciela, a następnie
porozmawiaj z kolegami, co zostało
powiedziane. Moje audycje radiowe.
Wiem, jaka jutro będzie pogoda.

Słyszałeś to? Porozmawiajmy o tym.

Przekaż swoimi słowami usłyszaną
wiadomość.

Czytałem o tym. Moje ulubione cza-
sopismo. Co ciekawego w gazecie?
Legendy związane z moją miejsco-
wością. Książka moim przyjacielem.
Ćwiczenia zmierzające do osiągnięcia
płynności, poprawności i wyrazistości
głośnego czytania (zmiana siły i tonu
głosu, tempa czytania, stosowania
pauz gramatycznych i logicznych).

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 58

2. Analizuje i interpretuje teksty kultury:

c) wyszukuje w tekście potrzebne

informacje i w miarę możliwości
korzysta ze słowników i encyklope-
dii przeznaczonych dla dzieci na
I etapie edukacyjnym,

d) zna formy użytkowe: życzenia,

zaproszenia, zawiadomienia, list,
notatka do kroniki, potrafi z nich
korzystać.

Zadaj pytanie na temat wysłuchanej
audycji lub wypowiedzi nauczyciela.

Moja encyklopedia. Posługuję się
słownikiem. Praca ze słownikiem
ortograficznym.
Poszukuję informacji. Różne źródła
informacji.

Zapraszam Cię. Najlepsze życzenia!
Jutro odbędzie się... . Zawiadamiam
Was o ... . Piszę do Ciebie list. Nasza
klasowa kronika. Mój pamiętnik.

(1)

(2)

a) przejawia wrażliwość estetyczną,

rozszerza zasób słownictwa poprzez
kontakt z dziełami literackimi,

b) w tekście literackim zaznacza

wybrane fragmenty, określa czas
i miejsce akcji, wskazuje głównych
bohaterów,

c) czyta teksty i recytuje wiersze

z uwzględnieniem interpunkcji
i intonacji,

To są moje odczucia, sądy... . Miałem
podobne przeżycia. To było naj-
ciekawsze. Zajrzę do słownika.

Ustal kolejność zdarzeń w utworze
literackim. Wymień postacie główne
i drugoplanowe. Logiczny bieg
wydarzeń. Każde zdarzenia ma swój
czas i miejsce. Co było wcześniej,
a co później.

Czytanie ciche i głośne utworów
literackich. Czytanie dialogów. Moje
ulubione wiersze. Inscenizowanie
tekstów literackich połączonych

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 59

d) ma potrzebę kontaktu z literaturą

i sztuką dla dzieci, czyta wybrane
przez siebie i wskazane przez
nauczyciela książki, wypowiada się
na ich temat,

e) pod kierunkiem nauczyciela korzys-

ta z podręczników i zeszytów
ćwiczeń oraz innych środków dydak-
tycznych.

z odczytywaniem lub recytacją
kwestii dialogowych. Odgrywanie
scenek. Nasz klasowy teatrzyk.

Wygłasza z pamięci ulubiony wiersz.

W szkolnej bibliotece. Nasza domowa
biblioteka.

Moje ulubione książki i czasopisma.
Ostatnio czytałem ... . Wydarzenia
realistyczne i fantastyczne w przeczy-
tanym tekście.

Rozwiązuje zadania zawarte w podrę-
czniku i zeszycie ćwiczeń, korzysta
z pomocy dydaktycznych. Ćwiczenia
w pisaniu, czytaniu, opowiadaniu,
itp.

3. Tworzy wypowiedzi:

(1)

(2)

a) w formie ustnej i pisemnej: kilku-

zdaniową wypowiedź, krótkie,
opowiadanie i opis, list prywatny,
życzenia, zaproszenia,

Opowiadam o wydarzeniach wczoraj-
szego dnia, tygodnia. Opowiedz treść
przeczytanego tekstu literackiego.
Widzę i opisuję. Składamy życzenia
świąteczne, imieninowe, z okazji
dnia dziadka, babci itp. Serdeczne
życzenia. Piszę do Ciebie. Zapraszam
Cię na .... . Kartka z wakacji.
Ogłoszenie.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 60

b) dobiera właściwe formy komu-

nikowania się w różnych sytuacjach
społecznych,

c) uczestniczy w rozmowach: zadaje

pytania, udziela odpowiedzi i pre-
zentuje własne zdanie; poszerza
zakres słownictwa i struktur skład-
niowych,

d) dba o kulturę wypowiadania się:

poprawnie artykułuje głoski, akcen-
tuje wyrazy stosuje pauzy i właści-
wą intonację w zdaniu oznajmują-
cym, pytającym i rozkazującym;
stosuje formy grzecznościowe,

e) dostrzega różnicę pomiędzy literą

i głoską; dzieli wyrazy na sylaby;
oddziela wyrazy w zdaniu, zdania
w tekście,

f) pisze czytelnie i estetycznie

(przestrzega zasad kaligrafii),
dba o poprawność gramatyczną,
ortograficzną oraz interpunkcyjną,

g) przepisuje teksty, pisze z pamięci

i ze słuchu; w miarę swoich możli-
wości samodzielnie realizuje pisem-
ne zadania domowe.

Życzliwie oceniam innych. Rozmowa
telefoniczna. Porozmawiaj na temat
swoich zainteresowań. Przeprowa-
dzam wywiad. Dialog.
List do kolegi. Scenki dialogowe.

Konferencja prasowa. O co chodziło
w tym opowiadaniu? Czy zawsze mam
rację? Moje własne zdanie! Korzystam
ze słownika! Opisz sytuację na ilus-
tracji. Słucham wypowiedzi innych.

Konkurs pięknego czytania. Słuchanie
i reagowanie na polecenia nauczycie-
la. Zadawanie pytań, uczestniczenie
w rozmowie, odpowiadanie na pytania
po wysłuchaniu rozmówcy, przeczy-
tanego tekstu. Wykonaj to zadanie!
Rozmowa nauczyciela z dziećmi.

Poprawne, wyraźne wybrzmiewanie
głosek, wyrazów, zdań. Stosowanie
w mowie elementów techniki języka
mówionego (artykulacja, akcent,
pauza, siła głosu, intonacja, tempo).

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 61

2. Język obcy nowożytny

Uczeń kończący klasę III:

(1)

(2)

1) wie, że ludzie posługują się różny-

mi językami i że chcą się z nimi
porozumieć, trzeba nauczyć się
ich języka (motywacja do nauki
języka obcego);

2) reaguje werbalnie i niewerbalnie

na proste polecenia nauczyciela;

3) rozumie wypowiedzi ze słuchu:

a) rozróżnia znaczenie wyrazów

o podobnym brzmieniu,

b) rozpoznaje zwroty stosowane na co

dzień i potrafi się nimi posługiwać,

c) rozumie ogólny sens krótkich

opowiadań i baśni przedstaw-
ianych także za pomocą obrazów,
gestów,

d) rozumie sens prostych dialogów

w historyjkach obrazkowych
(także w nagraniach audio
i video);

Kształtowanie świadomości w zakresie
potrzeby uczenia się języka obcego.

Uświadomienie, że ludzie posługują
się różnymi językami, że mają
potrzebę porozumiewania się z inny-
mi ludźmi.

Nabywanie umiejętności; reagowanie
werbalne i niewerbalne na polecenia
w danym języku obcym.

Rozumienie wypowiedzi ze słuchu:

– rozróżnianie dźwięków w wyrazach

o podobnym brzmieniu,

– rozpoznawanie i rozumienie zwro-

tów w komunikacji międzyludzkiej,

– rozumienie ogólnego sensu krótkich

opowiadań i baśni przedstawianych
także równocześnie z ilustracją lub
za pomocą gestów,

– rozumienie sensu krótkich i prostych

dialogów prowadzonych bezpośred-
nio w klasie, w historyjkach obrazko-
wych jak i nagranych (audio, video).

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 62

4) czyta ze zrozumieniem wyrazy

i proste zdania;

5) zadaje pytania i udziela odpo-

wiedzi w ramach wyuczonych
zwrotów,

recytuje

wiersze,

rymowanki i śpiewa piosenki,
nazywa obiekty z otoczenia
i opisuje je, bierze udział w mini-
przedstawieniach teatralnych;

6) przepisuje wyrazy i zdania;

7) w nauce języka obcego nowożyt-

nego potrafi korzystać ze słowni-
ków obrazkowych, książeczek,
środków multimedialnych;

8) współpracuje z rówieśnikami

w trakcie nauki.

Czytanie ze zrozumieniem wyrazów,
prostych zdań i historyjek obraz-
kowych w formie komiksów.

Formułowanie i zadawanie prostych
pytań i udzielanie odpowiedzi,
korzystając z wyuczonych zwrotów.

Udział w przedstawieniach.

Recytowanie wierszyków i rymowa-
nek, śpiewanie piosenek.

Przepisywanie wyrazów i zdań.

Korzystanie ze słowników obrazko-
wych, książeczek multimedialnych.

Współpraca z kolegami w trakcie
nauki języka obcego, prowadzenie
dialogów.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 63

3. Edukacja muzyczna

Uczeń kończący klasę III:

1) w zakresie odbioru muzyki:

(1)

(2)

a) zna i stosuje następujące rodzaje

aktywności muzycznej:

– śpiewa w zespole piosenki ze

słuchu (nie mniej niż 10 utworów
roku szkolnym; śpiewa z pamięci
hymn narodowy,

– gra na instrumentach perkusyjnych

(proste rytmy i wzory rytmiczne)
oraz

melodycznych

(proste

melodie i akompaniamenty),

– realizuje sylabami rytmicznymi,

gestem oraz ruchem proste rytmy
i wzory rytmiczne; reaguje ruchem
na puls rytmiczny i jego zmiany,
zmiany tempa, metrum i dynamiki
(maszeruje, biega, podskakuje),

– tańczy podstawowe kroki i figury

krakowiaka, polki oraz innego,
prostego tańca ludowego,

Śpiewanie piosenek jednogłoso-
wych indywidualnie i wspólnie
z klasą.

Rytmiczne recytowanie tekstów.

Wyszukiwanie powtarzających się
fragmentów melodii.

Śpiewanie nazwami solmizacyjnymi
wzorów

melodii

różnych

dźwięków.

Granie na instrumentach perku-
syjnych.

Granie na instrumentach niemelo-
dycznych; grzechotka, bębenek,
trójkąt, itp.

Granie na kselofonie.

Granie na flecie prostym.

Zabawy ze śpiewem, inscenizo-
wanie piosenek.

Tańce regionalne.

Poznanie podstawowych kroków,

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 64

b) rozróżnia podstawowe elementy

muzyki (melodia, rytm, wysokość
dźwięku, akompaniament, tem-
po, dynamika) i znaki notacji
muzycznej (wyraża ruchowo czas
trwania wartości rytmicznych,
nut i pauz),

c) aktywnie słucha muzyki i określa

jej cechy: rozróżnia i wyraża
środkami pozamuzycznymi cha-
rakter emocjonalny muzyki,
rozpoznaje utwory wykonywane
solo i zespołowo, na chór
i orkiestrę; orientuje się w rodza-
jach głosów ludzkich (sopran, bas)
oraz w instrumentach muzy-
cznych (fortepian, gitara, trąbka,
flet, perkusja); rozpoznaje pod-
stawowe formy muzyczne – AB,
ABA (wskazuje ruchem lub gestem
ich kolejne części).

polki, krakowiaka i innych tańców
regionalnych.

Bawimy się przy muzyce.

Reagowanie ruchem na zmiany
tempa,

dynamiki,

wysokości

dźwięków i akcent metryczny.

Wyszukiwanie powtarzających się
fragmentów muzyki.

Realizowanie ruchem wartości ryt-
micznych, nut i pauz.

Rozpoznawanie głosów ludzkich: alt,
sopran, bas, tenor.

Rozpoznawanie brzmienia różnych
instrumentów.

Związek akompaniamentu z tekstem.

Skład

wykonawczy

słuchanych

utworów.

Podobieństwa i kontrasty w melodii
i w rytmie.

Słuchanie

muzyki

odtwarzanej

z mediów.

Słuchanie muzyki na koncercie.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 65

2) w zakresie tworzenia muzyki:

(1)

(2)

a) tworzy proste ilustracje dźwię-

kowe do tekstów i obrazów oraz
improwizacje ruchowe do muzyki,

b) improwizuje głosem i na instru-

mentach według ustalonych
zasad,

c) wykonuje proste utwory, interpre-

tuje je zgodnie z ich rodzajem
i funkcją.

Tworzenie prostych tematów ryt-
micznych.

Rytmiczne recytowanie sylab, słów
i zdań.

Improwizacje ruchowe do prostych
tekstów.

Improwizowanie melodii na znanych
instrumentach.

Swobodne

tworzenie

melodii

do znanych i prostych tekstów.

Tworzenie muzycznych ilustracji do
poznanych wierszy i innych tekstów
literackich.

Tworzenie własnych układów muzy-
cznych.

Malowanie melodii do słuchanej
piosenki czy melodii.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 66

4. Edukacja plastyczna

Uczeń kończący klasę III:

1) w zakresie percepcji sztuki:

(1)

(2)

a) określa swoją przynależność kul-

turową poprzez kontakt z wybra-
nymi dziełami sztuki, zabytkami
i z tradycją w środowisku rodzin-
nym, szkolnym i lokalnym;
uczestniczy w życiu kulturalnym
tych środowisk, wie o istnieniu
placówek kultury działających
na ich rzecz,

Znam tradycje i kulturę mojego
regionu.

Znam zabytki w mojej miejscowości
i najbliższym regionie.

Tradycje rodzinne.

Placówki kultury w mojej miejs-
cowości; izby regionalne, muzeum,
galeria obrazów, teatr, kino, dom
kultury, i inne.

Odwiedzam galerie sztuki, umiem
oglądać dzieła plastyczne.

Sztuka użytkowa; piękno w moim
otoczeniu.

Dostrzeganie i obserwowanie dzieł
sztuki w plenerze i otoczeniu
człowieka.

Grafika użytkowa; plakaty, znaczki
pocztowe, stemple okolicznościowe,
liternictwo.

Graffiti – piękno czy brzydota?

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 67

b) korzysta z przekazów medial-

nych; stosuje ich wytwory w swo-
jej działalności twórczej (zgodnie
z wiedzą o prawach autora);

Media a sztuka, poznawanie i oglą-
danie dzieł sztuki, wykorzystując
media.

Dekoracje mojego otoczenia.

Naśladownictwo w działalności twór-
czej czy powielanie?

Prawa autorskie, co to takiego?

2) w zakresie ekspresji przez sztukę:

(1)

(2)

a) podejmuje działalność twórczą

posługując się takimi środkami
wyrazu plastycznego, jak: kształt,
barwa, faktura, w kompozycji
na płaszczyźnie i w przestrzeni
(stosując określone materiały,
narzędzia i techniki plastyczne),

Barwa, określanie możliwości wyra-
zowej barw; dostrzeganie różnic
walorowych w zakresie jednej
barwy,

barwy

podstawowe

i pochodne, tworzenie kompozycji
różnych barw.

Rysowanie.

Malowanie.

Faktura, dostrzeganie możliwości
wyrazowych różnych faktur.

Kształt, dostrzeganie kształtów,
podobieństwa i różnice kształtów,
kompozycje różnych kształtów.

Usytuowanie w przestrzeni, wy-
twory płaskie i przestrzenne.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 68

b) realizuje proste projekty w zakre-

sie form użytkowych, w tym
służące kształtowaniu własnego
wizerunku i otoczenia oraz
upowszechnianiu kultury w środo-
wisku szkolnym (stosując okreś-
lone narzędzia i wytwory prze-
kazów medialnych).

Projektowanie i wykonywanie płas-
kich i przestrzennych form użyt-
kowych z uwzględnieniem układu
rytmicznego, symetrycznego, kom-
pozycji otwartej, zamkniętej.

Tworzenie kompozycji nastrojowych,
uwzględniających możliwości wyra-
zowe elementów formy.

Rysowanie, malowanie za pomocą
przyrządów.

Projektowanie

prostych

form

użytkowych przy użyciu i wykorzysta-
niu mediów.

3) w zakresie recepcji sztuki:

(1)

(2)

a) rozróżnia takie dziedziny działal-

ności twórczej człowieka, jak
architektura, sztuki plastyczne
oraz inne określone dyscypliny
sztuki (fotografia, film) i przekazy
medialne (telewizja, Internet),
a także rzemiosło artystyczne
i sztukę ludową,

Zapoznanie się z dziedzinami sztuk
pięknych; architektura, sztuki plas-
tyczne; malarstwo, rysunek, grafika,
grafika użytkowa, rzeźba, film,
fotografia, rzemiosło artystyczne
i sztuka ludowa.

Dzieła; rysunek projektu architek-
tonicznego, makieta, budowla,
obraz, rysunek, akwarela, grafika,
fotografia, film, rzeźba, sceno-
grafia, kostium, wytwory rzemiosła
artystycznego i sztuki ludowej.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 69

5. Edukacja społeczna

Uczeń kończący klasę III:

b) rozpoznaje

wybrane

dzieła

architektury i sztuk plastycznych
należące do polskiego i europe-
jskiego dziedzictwa kultury;
opisuje ich cechy charakterysty-
czne (posługując się elemen-
tarnymi terminami właściwymi
dla tych dziedzin działalności
twórczej).

Twórcy dzieł; architekt, rzeźbiarz,
malarz, grafik, scenograf, reżyser,
fotograf, twórca ludowy.

Znane polskie dzieła architektury
i sztuk plastycznych.

Europejskie dzieła architektury
i sztuk plastycznych.

Funkcje dzieł plastycznych.

Dekoracja wnętrz.

Formy istnienia dzieł plastycznych;
oryginał, kopia, reprodukcja, odbit-
ka.

(1)

(2)

1) odróżnia dobro od zła, stara się

być sprawiedliwym i praw-
domównym; nie krzywdzi słab-
szych i pomaga potrzebującym;

2) identyfikuje się ze swoją rodziną

i jej tradycjami; podejmuje
obowiązki domowe i rzetelnie je
wypełnia; rozumie, co to jest

Dobro i zło. Próba określenia tych
pojęć – dyskusja. Pomagam słab-
szym, starszym. Zawsze mówię
prawdę. Staram się być sprawiedli-
wym. Jak trudno sądzić innych?

Członkowie

rodziny:

rodzice,

rodzeństwo, dziadkowie, krewni.
Uczucia

wzajemna

pomoc

w rodzinie. Obowiązki członków

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 70

sytuacja ekonomiczna rodziny
i wie, że trzeba do niej dos-
tosować swe oczekiwania;

3) wie, jak należy zachować się

stosunku

dorosłych

i rówieśników (formy grzecznoś-
ciowe);

rozumie

potrzebę

utrzymywania dobrych relacji
z sąsiadami w miejscu zamieszka-
nia; jest chętny do pomocy,
respektuje prawo innych do pracy
i wypoczynku;

4) jest tolerancyjny wobec osób

innej narodowości, tradycji kul-
turowej itp.; wie, że wszyscy
ludzie mają równe prawa;

5) zna prawa ucznia i jego obowiąz-

ki (w tym zasady bycia dobrym
kolegą), respektuje je, uczest-
niczy w szkolnych wydarzeniach;

6) zna najbliższą okolicę, jej waż-

niejsze obiekty, tradycje; wie,
w jakim regionie mieszka; uczest-
niczy w wydarzeniach organizo-
wanych przez lokalną społecz-
ność;

rodziny. Budżet rodziny – sytuacja
ekonomiczna rodzina. Dom jako
miejsce pracy i wypoczynku rodziny.
Nasze radości i smutki.

Moje relacje z sąsiadami. Kultura
osobista w życiu codziennym. Formy
grzecznościowe na co dzień. Wza-
jemna pomoc sąsiedzka. Nie utru-
dniamy sobie życia w sąsiedztwie.

Różnice i podobieństwa między ludź-
mi. Jesteśmy podobni, a jednak
różnimy się. Wszyscy ludzie mają
równe prawa. Każdy jest sprawny
inaczej.

Prawa i obowiązki ucznia. Regulamin
klasowy. Normy i zasady obowiązu-
jące w klasie. Trudne sytuacje
w klasie. Sposoby rozwiązywania
konfliktów klasowych. Klasowe
i szkolne uroczystości i wydarzenia.

Moja najbliższa okolica. Nasza miejs-
cowość dawniej i dziś. Tradycje
naszego regionu. Jestem członkiem
tej społeczności. Jestem przewod-
nikiem po mojej miejscowości.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 71

7) zna symbole narodowe (barwy,

godło, hymn narodowy) i naj-
ważniejsze wydarzenia histo-
ryczne; orientuje się w tym, że są
ludzie szczególnie zasłużeni dla
miejscowości, w której mieszka,
dla Polski i świata;

8) wie, jak ważna jest praca w życiu

człowieka; wie, jaki zawód
wykonują jego najbliżsi i znajomi,
czym zajmuje się kolejarz,
aptekarz, policjant, weterynarz;

9) zna zagrożenia ze strony ludzi;

potrafi powiadomić dorosłych
o wypadku, zagrożeniu, niebez-
pieczeństwie; zna numery telefo-
nów: pogotowia ratunkowego,
straży pożarnej, policji oraz ogól-
nopolski numer alarmowy 112.

Jestem Polakiem i Europejczykiem.
Od gór aż po Bałtyk – to moja
Ojczyzna. Symbole narodowe. Kiedy
słyszę

Mazurka

Dąbrowskiego.

Wszystko ma swoją historię.
Zasłużeni ludzie dla mojej miejs-
cowości, regionu, Polski. Duża i mała
Ojczyzna.

Praca w życiu człowieka. Problem
bezrobocia. Praca jako źródło utrzy-
mania rodziny. Wiem gdzie pracują
moi rodzice, jaką pracę wykonują.
Mój sąsiad jest: weterynarzem, rol-
nikiem, kolejarzem, aptekarzem,
policjantem, itp.

Czy coś mi może grozić ze strony
ludzi? Gdy jesteś sam w domu.
Wizyta nieznajomego. Kiedy należy
powiedzieć – NIE! Znam numery tele-
fonów alarmowych, wiem jak
powiadomić dorosłych o wypadku.
Wzywanie pomocy. Udzielanie pierw-
szej pomocy.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 72

6. Edukacja przyrodnicza

Uczeń kończący klasę III:

(1)

(2)

1) obserwuje i prowadzi proste

doświadczenia przyrodnicze, ana-
lizuje je i wiąże przyczynę
ze skutkiem;

2) opisuje życie w wybranych

ekosystemach: w lesie, ogrodzie,
parku, łące i zbiornikach wod-
nych;

3) nazywa charakterystyczne ele-

menty typowych krajobrazów
Polski: nadmorskiego, nizinnego,
górskiego;

4) wymienia zwierzęta i rośliny

typowe dla wybranych regionów
Polski; rozpoznaje i nazywa nie-
które zwierzęta egzotyczne;

5) wyjaśnia zależności funkcjonowa-

nia przyrody od pór roku;

Obserwuję piękną i zmieniającą się
przyrodę.

Jak się to wszystko zmienia? Długi
i krótki dzień. Spędzanie czasu wol-
nego w zależności od pory roku.

Na wycieczce w lesie i w parku.
W ogrodzie u babci. Jaka piękna ta
łąka? Nad stawem i nad jeziorem.
Ekosystemy w mojej okolicy.

Krajobrazy Polski: nizinny, nadmors-
ki, górski. Rozpoznaj te krajobrazy –
czym się wyróżniają? Krajobrazy
przekształcone przez człowieka;
przemysłowy, rolniczy, miejski.
Krajobraz najbliższej okolicy.

Gdzie żyją żubry? Z wizytą u śwista-
ka. Tama bobra. Na nadmorskich
wydmach. W puszczy.

Pory roku. Zmiany w przyrodzie
w zależności od pór roku – cykliczność
zmian w przyrodzie. Życie i praca
człowieka w kolejnych porach roku.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 73

6) podejmuje działania na rzecz

ochrony przyrody w swoim
środowisku; wie, jakie zniszcze-
nia w przyrodzie powoduje
człowiek (wypalanie łąk, zaśmie-
canie lasów, nadmierny hałas,
kłusownictwo);

7) zna wpływ przyrody nieożywionej

na życie ludzi, zwierząt i roślin:

a) wpływ światła słonecznego na

cykliczność życia na Ziemi,

b) znaczenie powietrza i wody dla

życia,

c) znaczenie wybranych skal i mine-

rałów dla człowieka (np. węgla
i gliny);

8) nazywa części ciała i organy

wewnętrzne zwierząt i ludzi (np.
serce, płuca, żołądek);

9) zna podstawowe zasady racjonal-

nego odżywiania się, rozumie
konieczność kontrolowania stanu
zdrowia i stosuje się do zaleceń
stomatologa i lekarza;

Jak się chroni przyrodę w Twojej
okolicy? Jakie znasz zwierzęta
i rośliny będące pod ochroną? Parki
narodowe, rezerwaty przyrody, parki
krajobrazowe, pomniki przyrody.
Przykłady negatywnych i pozytyw-
nych oddziaływań człowieka na stan
środowiska w najbliższej Twojej
okolicy. Wpływ stanu środowiska
na zdrowie człowieka.

Słońce a życie na Ziemi.

Woda i powietrze w życiu roślin
i zwierząt.

Węgiel i jego znaczenie dla
człowieka.

Glina i jej znaczenie dla życia
człowieka.

Znam budowę ciała człowieka i zwie-
rząt. Dbam o moje serce i płuca.

Wiem, co jem. Zdrowa żywność.
Warzywa i owoce w diecie człowieka.
Mleko i jego przetwory, ich wpływ na
nasze zdrowie. Szkodliwe substancje
dla zdrowia. Dbam o mój żołądek. Wi-
zyta u lekarza i stomatologa. Higiena
osobista. Myję zęby. Opieka lekarska.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 74

7. Edukacja matematyczna

Uczeń kończący klasę III:

10) dba o zdrowie i bezpieczeństwo

swoje i innych (w miarę swoich
możliwości); orientuje się w zagro-
żeniach ze strony roślin i zwierząt,
a także w zagrożeniach typu:
burza, huragan, śnieżyca, lawina,
powódź, itp.; wie, jak trzeba się
zachować w takich sytuacjach.

Wiem, kiedy mam powiedzieć – NIE!

Wołanie o pomoc. Co mi może grozić
ze strony zwierząt i niektórych roślin?

Warunki atmosferyczne a moje bez-
pieczeństwo: burza, huragan, wichu-
ra, śnieżyca, deszcz, ulewa, powódź.

(1)

(2)

1) liczy (w przód i w tył) od danej

liczby po 1, dziesiątkami od danej
liczby w zakresie 100 i setkami
od danej liczby w zakresie 1000;

2) zapisuje cyframi i odczytuje licz-

by w zakresie 1000;

3) porównuje dowolne dwie liczby

w zakresie 100 (bez algorytmów
i z użyciem znaków: <, >, =);

Jednostki, dziesiątki, setki. Policz,
przelicz. Liczenie w pamięci. Liczby
w zakresie do 100.

Liczenie setkami w zakresie 1000.

Wykonywanie czterech działań aryt-
metycznych na liczbach trzy-
cyfrowych bez przekraczania progu
dziesiątkowego.

Cyfrowy i słowny zapis liczb w zakre-
sie 1000.

Odczytywanie liczb w zakresie 1000.

Porównywanie liczb i porządkowanie
ich w ustalonej kolejności; rosnącej
lub malejącej w zakresie 100.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 75

4) dodaje i odejmuje liczby w zakre-

sie 100 (bez algorytmów działań
pisemnych); sprawdza wyniki
odejmowania za pomocą doda-
wania;

5) podaje z pamięci iloczyny w za-

kresie tabliczki mnożenia; spraw-
dza wyniki dzielenia za pomocą
mnożenia;

6) rozwiązuje

łatwe

równania

jednodziałaniowe z niewiadomą
w postaci okienka (bez przeno-
szenia na drugą stronę);

7) rozwiązuje zadania tekstowe

wymagające wykonania jednego
działania (w tym zadania na
porównywanie różnicowe, ale bez
porównywania ilorazowego);

8) wykonuje

łatwe

obliczenia

pieniężne (cena, ilość, wartość)
i radzi sobie w sytuacjach co-
dziennych wymagających takich
umiejętności;

Działania na liczbach w zakresie do
100. Dodawanie i odejmowanie licz-
by jednocyfrowej od dwucyfrowej.
Dodawanie i odejmowanie liczb
dwucyfrowych z przekroczeniem
progu dziesiątkowego. Liczenie
w pamięci.

Mnożenie i dzielenie liczb w zakresie
tabliczki

mnożenia.

Liczenie

w pamięci. Mnożenie jest rozdzielne.
Sprawdzamy poprawność dzielenia
za pomocą mnożenia. Liczenie
w pamięci.

Związek

dodawania

odej-

mowaniem, mnożenia z dzieleniem;
rozwiązywanie równań z niewiadomą
w postaci okienka, ilustrowanie
działań na grafach.

Matematyczne opisy rzeczywistości –
zadania tekstowe. Rozwiązywanie
zadań tekstowych w zakresie
czterech działań (dodawania, odej-
mowania, mnożenia i dzielenia) oraz
porównywanie różnicowe.

Ile zapłacimy? – złote, grosze. Łatwe
obliczenia pieniężne. Cena, wartość,
ilość, reszta.

Życiowe problemy w matematy-
cznych zadaniach tekstowych.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 76

9) mierzy i zapisuje wynik pomiaru

długości, szerokości i wysokości
przedmiotów oraz odległości;
posługuje

się

jednostkami:

milimetr, centymetr, metr; wyko-
nuje łatwe obliczenia dotyczące
tych miar (bez zmiany jednostek
i wyrażeń dwumianowanych
w obliczeniach formalnych);
używa pojęcia kilometr w sytua-
cjach życiowych, np. Jechaliśmy
autobusem 27 kilometrów (bez
zamiany na metry);

10) waży przedmioty, używając

określeń: kilogram, pół kilogra-
ma, dekagram, gram; wykonuje
łatwe obliczenia, używając tych
miar (bez zamiany jednostek
i bez wyrażeń dwumianowanych
w obliczeniach formalnych);

11) odmierza płyny różnymi miarka-

mi; używa określeń: litr, pół
litra, ćwierć litra;

12) odczytuje temperaturę (bez

konieczności posługiwania się
liczbami ujemnymi, np. 5 stopni
mrozu, 3 stopnie poniżej zera);

13) odczytuje i zapisuje liczby

w systemie rzymskim od I do XII;

Mierzenie i obliczanie długości, sze-
rokości, wysokości przedmiotów przy
użyciu różnych miar; linijki, metra
stolarskiego, metra krawieckiego.
Stosowanie różnych miar w życiu
codziennym; milimetr, centymetr,
metr.

Używanie pojęcia kilometr. Proste
obliczanie odległości. Wyrażenia
dwumianowane. Życiowe problemy
w prostych zadaniach tekstowych.

Co lżejsze? Co cięższe? – wagi.
Ważenie przedmiotów z zastoso-
waniem pojęć; kilogram, pół kilogra-
ma, dekagram, gram. Problemy
życiowe w zadaniach tekstowych.

Mierzenie pojemności z zastoso-
waniem określeń; litr, pół litra,
ćwierć litra.

Ile stopni w skali Celsjusza? – ter-
mometr. Odczytywanie wskazań ter-
mometru.

Znaki rzymskie w kalendarzu i nie
tylko.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 77

14) podaje i zapisuje daty; zna

kolejność dni tygodnia i miesię-
cy; porządkuje chronologicznie
daty;

wykonuje

obliczenia

kalendarzowe w sytuacjach
życiowych;

15) odczytuje wskazania zegarów:

w systemach 12- i 24-godzinnym,
wyświetlających cyfry i ze wska-
zówkami; posługuje się pojęcia-
mi: godzina, pół godziny, kwad-
rans, minuta; wykonuje proste
obliczenia zegarowe (pełne
godziny);

16) rozpoznaje i nazywa koła,

kwadraty, prostokąty i trójkąty
(również nietypowe, położone
w różny sposób oraz w sytuacji,
gdy figury zachodzą na siebie);
rysuje odcinki no podanej dłu-
gości; oblicza obwody trójkątów,
kwadratów

prostokątów

(w centymetrach);

17) rysuje drugą połowę figury sy-

metrycznej;

rysuje

figury

w powiększeniu i pomniejszeniu;
kontynuuje regularność w pros-
tych motywach (np. szlaczki,
rozety).

A czas płynie, płynie... . I znów minął
rok – kalendarze. Biegle posługiwanie
się nazwami dni tygodnia, nazwy
miesięcy. Posługiwanie się pojęcia-
mi; tydzień, miesiąc, kwartał, rok,
pora roku. Pisanie i odczytywanie
dat. Proste obliczenia kalendarzowe.

A czas płynie – zegary i zegarki.
Zegar też można czytać. Odczy-
tywanie wskazań zegara w cyklu
12- i 24- godzinnym. Posługiwanie się
pojęciami; minuta, kwadrans, pół
godziny, godzina, doba. Proste
obliczenia zegarowe.

Figury geometryczne w rzeczywistoś-
ci i na rysunku. Regularności i włas-
ności

figur

geometrycznych.

Utrwalanie pojęć; figura geome-
tryczna, kwadrat, prostokąt, trójkąt,
wielokąt. Obliczanie obwodu kwa-
dratu, prostokąta czy innej dowolnej
figury geometrycznej.

Rysowanie i konstruowanie figur
geometrycznych. Prostopadle i rów-
noległe na rysunku i w rzeczywisto-
ści. Schematyczne rysunki tech-
niczne. Dekoracje geometryczne;
szlaczki, rozety.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 78

8. Zajęcia komputerowe

Uczeń kończący klasę III:

(1)

(2)

1) umie obsługiwać komputer:

a) posługuje się myszą i klawiaturą,

b) poprawnie nazywa główne ele-

menty zestawu komputerowego;

2) posługuje się wybranymi progra-

mami i grami edukacyjnymi,
rozwijając swoje zainteresowa-
nia; korzysta z opcji w progra-
mach;

3) wyszukuje i korzysta z informacji:

a) przegląda wybrane przez nauczy-

ciela strony internetowe (np.

Znam budowę komputera. Znam ele-
menty zestawu komputerowego.

Posługuję się myszą i klawiaturą.

Zaawansowane posługiwanie się pro-
gramem MS Paint, otwieranie oraz
zapisywanie obrazów, używanie
wszystkich narzędzi programu;
wypełnianie

kolorem,

pędzel,

gumka. Ołówek, prostokąt, elipsa,
linia, aerograf, lupa, zaokrąglony
prostokąt, pipeta, korzystanie
z palety kolorów, używanie funkcji
zaznaczenia, pomniejszenia i prze-
noszenia zaznaczonych fragmentów
obrazka, zmiana formatu obrazka,
wpisywanie tekstu, samodzielne
tworzenie prac z pomocą wybranych
narzędzi. Przygotowanie do druku,
drukowanie obrazów. Moje gry
komputerowe.

Korzystanie z Internetu; poznanie
pojęcia strony www, poczty interne-
towej, przeglądarki, odsyłaczy; uru-
chomianie przeglądarki; wpisywanie

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 79

stronę swojej szkoły),

b) dostrzega elementy aktywne na

stronie internetowej, nawiguje
po stronach w określonym zakre-
sie,

c) odtwarza animacje i prezentacje

multimedialne;

4) tworzy teksty i rysunki:

a) wpisuje za pomocą klawiatury

litery, cyfry i inne znaki, wyrazy
i zdania,

b) wykonuje rysunki za pomocą

wybranego edytora grafiki, np.
Z gotowych figur;

5) zna zagrożenia wynikające z ko-

rzystania z komputera, Internetu
i multimediów:

a) wie, że praca przy komputerze

męczy wzrok, nadwyręża kręgo-
słup, ogranicza kontakty społeczne,

b) ma świadomość niebezpieczeństw

wynikających z anonimowości
kontaktów i podawania swojego
adresu,

adresu strony internetowej, wyszuki-
wanie informacji w Internecie,
dodawanie stron do „ulubionych”,
korzystanie z multimediów interne-
towych, prezentacje multimedialne.

Posługiwanie się programem Wordpad;
wpisywanie, usuwanie oraz przenosze-
nie tekstu, zmiana czcionki, rozmiaru,
oraz kolor tekstu, wprowadzanie
pogrubienia,

podkreślenia

oraz

pochylenia, wyrównywanie tekstu,
formatowanie akapitów, forma-
towanie tytułów, wypunktowanie,
przygotowanie do druku, drukowanie
plików. Korzystanie z kalkulatora:
dodawanie i odejmowanie liczb.

Wpływ komputera na zdrowie
człowieka.

Bezpieczne korzystanie z komputera,
Internetu i multimediów. Pracując
przy komputerze dbam o swoje
zdrowie. Czy Internet jest anoni-
mowy?

Piszę tylko ze znajomymi – nie poda-
ję adresu nieznajomym.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 80

c) stosuje się do ograniczeń doty-

czących korzystania z komputera,
Internetu i multimediów.

Słucham rad nauczyciela i rodziców
pracując przy komputerze. Czy świat
gier może mnie całkowicie pochło-
nąć? Nie tylko zabawy z komputerem
– ważne są spotkania i zabawy
z kolegami.

9. Zajęcia techniczne

Uczeń kończący klasę III:

1) Zna środowisko techniczne na tyle, że:

(1)

(2)

a) orientuje się w sposobach wy-

twarzania przedmiotów codzien-
nego użytku („jak to jest zro-
bione?”): meble, domy, samo-
chody, sprzęt gospodarstwa
domowego,

b) rozpoznaje rodzaje maszyn i urzą-

dzeń: transportowych (samochody,
statki, samoloty), wytwórczych
(narzędzia, przyrządy), informaty-
cznych (komputer, laptop, telefon
komórkowy); orientuje się w rodza-
jach budowli (budynki mieszkalne,
biurowe, przemysłowe, mosty,
tunele, wieże) i urządzeń elek-

Jak to zrobione? Budzenie zaintere-
sowania techniką. Historia nie-
których wynalazków.

Poznanie zawodów związanych
z techniką.

Praca naszych rodziców w tym
zakresie.

Zapoznanie się z rodzajami maszyn
i urządzeń: transportowych (samo-
chody, pociągi, samoloty i heli-
koptery, łodzie i statki), wytwórczych
(narzędzi i przyrządy), informatycz-
nych (komputer, laptop, telefon
komórkowy), urządzeń elektrycznych
(prądnica rowerowa, latarka). Orien-
towanie się w rodzajach budowli

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 81

2. Realizuje „drogę” powstawania przedmiotów

od pomysłu do wytworu:

trycznych

(latarka,

prądnica

rowerowa),

c) określa wartość urządzeń tech-

nicznych z punktu widzenia cech
użytkowych (łatwa lub trudna
obsługa), ekonomicznych (tanie
lub drogie w zakupie i użytkowa-
niu), estetycznych (np. ładne lub
brzydkie).

(budynki mieszkalne, biurowe, prze-
mysłowe, mosty, tunele, wieże).

Urządzenia techniczne w domu.
Urządzenie techniczne w szkole.
Urządzenia gazowe. Nabywanie
umiejętności

posługiwania

się

urządzeniami domowymi i szkolnymi.
Określanie wartości urządzeń, łatwa
czy trudna obsługa, tanie czy drogie
przy zakupie i użytkowaniu, ładne
czy brzydkie.

(1)

(2)

a) przedstawia pomysły rozwiązań

technicznych: planuje kolejne
czynności, dobiera odpowiednie
materiały (papier, drewno, metal,
tworzywo sztuczne, materiały
włókiennicze) oraz narzędzia,

b) rozumie potrzebę organizowania

działania technicznego: pracy
indywidualnej i zespołowej,

c) posiada umiejętności:

– odmierzania potrzebnej ilości

materiału,

Planowanie i organizowanie pracy;
wybór zadania do wykonania, dobór
odpowiednich materiałów, przed-
stawienie pomysłu wykonania,
korzystanie z prostych schematów
i instrukcji.

Dobór

odpowiednich

narzędzi

potrzebnych do wykonania zadania.

Rozumienie pracy indywidualnej
i zespołowej przy organizowaniu
działań technicznych.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 82

– cięcia papieru, tektury, itp.,

– montażu modeli papierowych

i z tworzyw sztucznych, korzysta-
jąc z prostych instrukcji i sche-
matów rysunkowych, np. Buduje
latawce, makiety domów, mostów,
modeli samochodów, samolotów
i statków,

– w miarę możliwości, montażu

obwodów elektrycznych, szere-
gowych i równoległych z wykorzys-
taniem gotowych zestawów.

Materiały potrzebne do majster-
kowania, rozpoznawanie materia-
łów: papierniczych, przyrodniczych,
metalowych, drewnianych, włókien-
niczych, tworzyw sztucznych. Bada-
nie własności tychże materiałów.
Określanie ich przydatności do wyko-
nania konkretnych prac.

Korzystanie z instrukcji i prostych
schematów rysunkowych. Umiejętne
łączenie materiałów; poznawanie i
doskonalenie sposobów łączenia
materiałów: wiązanie, spinanie
spinaczem czy na zatrzaski, zszy-
wanie, zbijanie, sklejanie, skrę-
canie, zaginanie kartonu. Konstru-
owanie prostych modeli samo-
chodów,

samolotów,

statków,

budowanie

latawców,

makiety

budynków. Montaż obwodów elek-
trycznych, szeregowych i równo-
ległych z gotowych zestawów.

3. Dba o bezpieczeństwo własne i innych:

(1)

(2)

a) utrzymuje ład i porządek w miej-

scu pracy,

b) właściwie używa narzędzi i urzą-

dzeń technicznych,

Dbanie o ład i porządek w miejscu
pracy. Dbanie o czystość narzędzi
i właściwą ich konserwację.

Doskonalenie umiejętności posługi-
wania się prostymi narzędziami;
młotek, pilnik, obcęgi, śrubokręt,

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 83

c) wie, jak należy bezpiecznie

poruszać się po drogach (w tym
na rowerze) i korzystać ze środ-
ków komunikacji; wie jak trzeba
zachować się w sytuacji wypadku.

wkrętak, imadło. Zagrożenia wynika-
jące z niewłaściwego korzystania
z urządzeń technicznych w domu
i w szkole (elektrycznych i gazowych).

Na drodze. Poruszanie się po drodze.
Korzystanie ze środków masowej
komunikacji.
Udzielanie pomocy przy drobnych
zranieniach i skaleczeniach. Infor-
mowanie dorosłych o wypadku.

10. Wychowanie fizyczne i edukacja zdrowotna

Uczeń kończący klasę III:

1) w zakresie sprawności fizycznej:

(1)

(2)

a) realizuje marszobieg trwający co

najmniej 15 minut,

b) umie wykonać próbę siły mięśni

brzucha oraz próbę gibkości dol-
nego odcinka kręgosłupa.

Marsze i ćwiczenia terenowe,
marszobieg, marsz rytmiczny.

Ćwiczenia tułowia, ćwiczenia mięśni
brzucha, ćwiczenia dolnego odcinka
kręgosłupa. Ćwiczenia fizyczne
korygujące postawę ciała.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 84

2) w zakresie treningu zdrowotnego:

(1)

(2)

a) przyjmuje pozycje wyjściowe

i ustawienia do ćwiczeń oraz
wykonuje przewrót w przód,

b) skacze przez skakankę, wykonuje

przeskoki jednonóż i obunóż nad
niskimi przeszkodami,

c) wykonuje ćwiczenia równoważne

bez przyboru, z przyborem i na
przyrządzie.

Ćwiczenia porządkowe; zbiórka
w kolumnie pojedynczej i dwój-
kowej, odliczanie w szeregu.
Skłony w przód, w tył, w bok, skręty,
przewrót w przód.

Ćwiczenia ramion, ćwiczenia stóp,
ćwiczenia nóg, skoki przez skakan-
kę, skoki; skok w dal, zeskok
z niskiej wysokości, przeskoki przez
niskie przeszkody. Zabawy ruchowe;
bieżne, skoczne, rzutne.

Ćwiczenia równoważne bez przyrzą-
dów.
Ćwiczenia równoważne na przyrzą-
dach i z użyciem przyborów.
Ćwiczenia zwinności.

3) w zakresie sportów całego życia i wypoczynku:

(1)

(2)

a) posługuje się piłką: rzuca,

chwyta, kozłuje, odbija i pro-
wadzi ją,

b) jeździ np. na rowerze, wrotkach;

przestrzega zasad poruszania się

Ćwiczenia w rzutach; rzucanie,
chwytanie, kozłowanie i odbijanie
piłki, rzucanie piłką do celu.

Jazda na wrotkach i na rowerze.
Przepisy ruchu drogowego, zasady

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 85

po drogach,

c) bierze udział w zabawach, mini

grach i grach terenowych,
zawodach sportowych, respektuje
reguły i podporządkowując się
decyzjom sędziego,

d) wie, jak należy zachować się

w sytuacjach zwycięstwa i radzi
sobie z porażkami w miarę swoich
możliwości.

bezpieczeństwa poruszania się po
drogach.

Zabawy i gry zespołowe. Ćwiczenia,
zabawy i gry terenowe. Zawody
sportowe. Reguły zabaw i gier,
podporządkowanie się regułom
i decyzjom sędziego.

Rywalizacja w sporcie. Zwycięstwa
i porażki w sporcie.

Rola kibica sportowego.

4) w zakresie bezpieczeństwa i edukacji zdrowotnej:

(1)

(2)

a) dba o higienę osobistą i czystość

odzieży,

b) wie, jakie znaczenie dla zdrowia

ma właściwe odżywianie się oraz
aktywność fizyczna,

c) wie, że nie może samodzielnie

zażywać lekarstw i stosować środ-

Higiena a moje zdrowie. Dbam
o czystość.

Jak się ubrać? Moje ubrania.

Wiem, co jem. Wartości odżywcze
owoców i warzyw. Szklanka mleka.
Rośliny jadalne uprawiane w polu
i w ogrodzie. Zdrowa żywność.
Organizacja czynnego wypoczynku.
Na spacerze.

Apteczka

pierwszej

pomocy.

Korzystanie z domowej apteczki.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 86

ków chemicznych niezgodnie z
przeznaczeniem,

d) dba o prawidłową postawę, np.

siedząc w ławce, przy stole,

e) przestrzega zasad bezpiecznego

zachowania się w trakcie zajęć
ruchowych; posługuje się przybo-
rami sportowymi zgodnie z ich
przeznaczeniem,

f) potrafi wybrać bezpieczne miej-

sce do zabaw i gier ruchowych;
wie, do kogo zwrócić się o pomoc
w sytuacji zagrożenia zdrowia lub
życia.

Substancje chemiczne szkodliwe
dla zdrowia i życia.

Środki chemiczne używane w domu.

Dbam o swoją postawę, zachowuję
prawidłową postawę podczas pracy
i nauki.

Niebezpieczeństwo zabaw w pobliżu
i na jezdni oraz na innych drogach.
Korzystanie z przyrządów i przy-
borów w trakcie gier i zabaw.

Kąpiel wzbroniona! Uwaga! Glinian-
ki, wykopy! Niebezpieczne miejsca
zabaw. Na śniegu i lodzie. Uwaga!
Grozi zawaleniem! Korzystanie
z pomocy dorosłych.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 87

11. Etyka

Uczeń kończący klasę III:

(1)

(2)

1) rozumie, że ludzie mają równe

prawa, niezależnie od tego, gdzie
się urodzili, jak wyglądają, jaką
religię wyznają, jaki mają status
materialny; okazuje szacunek
osobom starszym;

2) zastanawia się na tym, na co ma

wpływ, na czym mu zależy, do
czego może dążyć, nie krzywdząc
innych; stara się nieść pomoc
potrzebującym;

3) wie, na czym polega praw-

domówność i jak ważna jest
odwaga przeciwstawiania się
kłamstwu i obmowie; potrafi z tej
perspektywy oceniać zachowania
bohaterów baśni, opowiadań,
legend, komiksów;

4) wie, że nie można zabierać

cudzej własności i stara się tego

Jesteśmy podobni, a jednak różnimy
się.

Wszyscy ludzie mają równe prawa.
Jestem obywatelem świata. Kolega
o innym kolorze skóry, wyznający
inną religię. Pomagam ludziom
starszym i sąsiadom. Jak być miłym?

Co zależy ode mnie, czy mam na coś
wpływ?

Nasze sukcesy i porażki. Nasze
wspólne cele.

Pomagam innym ludziom; starszym,
słabszym.

Nie kłamię, zawsze mówię prawdę.
Nie obmawiam kolegów i innych
ludzi. Dlaczego tak postąpił bohater
baśni czy innego utworu literac-
kiego? Bardzo trudno osądzić innych.
Bohaterowie moich lektur.

Nie kradnę! Nie zabieram cudzej
własności. Wyrządzoną krzywdę

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 88

przestrzegać; wie, że należy
naprawić wyrządzoną szkodę;
dostrzega, kiedy postaci z baśni,
opowiadań, legend, komiksów nie
przestrzegają reguły „nie krad-
nij”;

5) starannie dobiera przyjaciół i pie-

lęgnuje przyjaźnie w miarę swo-
ich możliwości;

6) wie, że jest częścią przyrody,

chroni ją i szanuje; nie niszczy
swojego otoczenia.

należy naprawić. Bohaterowie moich
lektur – próba oceny ich postępowa-
nia.

W przyjacielskim kręgu. Być przyja-
cielem i mieć przyjaciół. Kolega czy
przyjaciel?

Przyroda wokół nas. Jestem częścią
przyrody.

Nie niszczę mojego środowiska natu-
ralnego. Nie jestem tylko sam
na świecie!

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 89

Procedury osiągania celów

Realizując program

„Od A do Z”, należy pamiętać, że:

• podmiotem wszelkich działań dydaktyczno-wychowawczych nauczy-

ciela jest dziecko

– uczeń,

• podstawą zmian w zachowaniu się dziecka jest jego własna aktywność,

zdolność uczenia się, naturalna zdolność do wzrostu i rozwoju,

• nauczyciel

– wychowawca, organizując proces dydaktyczny, umożliwia

dziecku uczenie się w indywidualnym i grupowym działaniu.

W realizacji programu

„Od A do Z” należy kierować się takimi zasadami, jak:

• uwzględnianie w doborze treści nauczania zainteresowań, zdolności

i umiejętności dzieci,

• organizowanie sytuacji edukacyjnych, które umożliwią dzieciom

zdobywanie wiadomości i umiejętności poprzez obserwowanie świata
oraz własne działanie,

• zachęcanie dzieci do działań w trakcie zajęć edukacyjnych,
• stwarzanie okazji do twórczej aktywności dzieci,
• planowanie i organizowanie zajęć uczniów na określony temat bez

podziału na poszczególne jednostki lekcyjne.

W każdej sytuacji edukacyjnej trzeba dokładnie określić:
• cele zajęć: ogólne i szczegółowe,
• przebieg wykonania zadania,
• potrzebne pomoce i środki dydaktyczne,
• metody pracy,
• formy pracy,
• przewidywane trudności,
• miejsce pracy każdego ucznia,
• zakończenie zadania.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 90

Nauczyciel jest zatem organizatorem, animatorem, ekspertem

i przewodnikiem, który motywuje do działania, pobudza ciekawość
poznawczą, organizuje sytuacje w procesie edukacyjnym, kieruje pracą
uczniów. W trakcie procesu dydaktycznego uświadamia uczniom cele ich
działań, cele uczenia się, zyskując świadomą aktywność uczniów.
Pobudza ich ciekawość poznawczą, stwarza warunki do stosowania
różnych metod i technik uczenia się, organizuje sytuacje edukacyjne
umożliwiające uczniom podejmowanie samodzielnych działań.
Nauczyciel wyznacza również zadania do wykonania przez uczniów,
dokonuje oceny realizowanych działań i ich efektów, wdraża uczniów
do samooceny realizowanych działań.

Ważnym czynnikiem decydującym o skuteczności podejmowanych

przez nauczyciela działań jest znajomość uczniów, bez której można
wprawdzie przekazywać wiedzę, ale nie sposób skutecznie kierować
procesem uczenia się, procesem rozwoju osobowości.

Warunkiem koniecznym dla prawidłowej organizacji twórczej akty-

wności jest stwarzanie sytuacji problemowych, dających uczniom możli-
wość stawiania sobie pytań i poszukiwania na nie odpowiedzi w różnych
źródłach wiedzy. Stawianie ich w sytuacjach umożliwiających manipu-
lowanie rzeczami oraz symbolami koniecznymi do wysiłku myślowego,
myślenia zarówno konwergencyjnego, jak i dywergencyjnego. Winny
to być zarazem działania zespołowe, grupowe, jak i indywidualne.

Proces kształcenia nie może opierać się wyłącznie na sponta-

nicznych działaniach uczniów. Prawidłowy jego przebieg polega na właś-
ciwym łączeniu przekazu gotowej wiedzy z samodzielnym jej zdoby-
waniem. Tylko wtedy uczniowie mogą tworzyć

– wykorzystywać możli-

wości tworzenia nowego na bazie posiadanej wiedzy i umiejętności.

Proces kształcenia to proces społeczny, w trakcie którego nauczy-

ciel i uczniowie wchodzą we wzajemne relacje interpersonalne. Tylko
ustawiczne włączanie uczniów w życie klasy, szkoły i innych społecznoś-
ci, w podejmowanie różnorodnych zadań edukacyjnych, pobudza
motywację, gotowość do określonej aktywności przedsięwziętej z włas-

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 91

nego wyboru, własnych potrzeb, zgodnie z własnymi możliwościami.
Uczeń nie musi robić tego, co chce, ale musi chcieć tego, co robi. Wtedy
jego działalność będzie efektywna.

Program „Od A do Z” wyznacza nauczycielowi funkcje projekto-

dawcy, osoby obserwującej zachowania edukacyjne i rozwój dziecka,
wspierającej jego naturalne motywacje poprzez umożliwienie mu
doświadczania, przeżywania, działania, dostarczania przykładów i infor-
macji wpisanych w różne sytuacje edukacyjne. Nauczyciel współuczest-
niczy w procesie aktywnego zdobywania przez dziecko wiedzy i stawania
się członkiem różnych wspólnot społecznych.

Kształcenie zintegrowane to sposób organizacji procesu nauczania

– uczenia się dzieci w młodszym wieku szkolnym, nauczania, w którym
punktem wyjścia jest całość. Jest ono zgodne z naturalnie przebiegający-
mi procesami spostrzegania, będącymi podstawą poznania i sposobem
myślenia dziecka w tym wieku. Cechą charakterystyczną kształcenia zinte-
growanego jest umożliwienie dzieciom całościowego, a następnie konte-
kstowego poznawania rzeczywistości, ukazywanie związków i zależności
między różnymi obszarami szkolnej edukacji. U dzieci w tym wieku proces
poznawania rozpoczyna się od całościowego ujęcia (synteza), a dopiero
później dokonuje się rozczłonkowanie przedmiotów, zjawisk, czy poz-
nawanej rzeczywistości na części i ustalanie ich wzajemnych powiązań
(analiza), aby w końcu pojawiła się pełniejsza i bogatsza synteza (synteza).

Aby zrealizować cele edukacyjne określone w nowej podstawie pro-

gramowej i w programie nauczania, należy:
• znać dokładnie dziecko i jego środowisko społeczne,
• dostosowywać wymagania do jego możliwości,
• współpracować z jego rodziną.

Do realizacji programu Wydawnictwo Didasko przygotowało cykl

podręczników pt. „Od A do Z” wraz z kompletną obudową metodyczną.
W zestawie znajdują się książki dla ucznia

– pakiet podstawowy

i pozycje dodatkowe dla dziecka

– oraz materiały dydaktyczne

dla nauczyciela.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 92

III. Monitorowanie i ocenianie osiągnięć uczniów

W zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej jest wiele różnych

propozycji notowania oceny osiągnięć uczniów, ale przede wszystkim nie
ma miejsca na niepowodzenia szkolne czy zjawisko drugoroczności.
Każde dziecko rozwija się na miarę swoich możliwości i w odpowiednim
dla siebie tempie.

Kontrola i ocena to istotny, ale nie jedyny element monitorowania

procesu edukacyjnego i rozwoju dziecka, nieustannego badania rezul-
tatów pojawiających się podczas urzeczywistniania planu działania.
Monitorowanie procesu edukacyjnego to nie tylko gromadzenie ocen
i zestawień statystycznych. To integralny element procesu nauczania
– uczenia się, który powinien dostarczać nauczycielowi bieżących
odpowiedzi na pytania: Jak jest? Co na to wpływa? Co ułatwia?
Co utrudnia? Jak być powinno? Co zrobić, aby to osiągnąć? Monitorowanie
powinno służyć:
• określaniu indywidualnych potrzeb, zainteresowań i uzdolnień ucznia,

napotykanych przez niego trudności, i ich przyczyn,

• opisywaniu rozwoju i postępów edukacyjnych każdego dziecka,
• wspieraniu jego szkolnej kariery oraz wzmacniania motywacji

do uczenia się,

• porównywanie osiągnięć edukacyjnych uczniów z określonymi standardami,
• modyfikowaniu procesu nauczania

– uczenia się, działań pedago-

gicznych nauczyciela.

Cele procesu monitorowania:
• diagnozowanie osiągnięć dydaktycznych dziecka,
• obserwowanie i wspieranie jego rozwoju,
• gromadzenie i dostarczanie informacji zwrotnych głównym podmiotom,

np.; uczniom, rodzicom, innym nauczycielom, nadzorowi pedagogicz-
nemu,

• rozbudzanie motywacji uczenia się,
• uczenie systematyczności organizowania własnych działań,

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 93

• kształtowanie obrazu samego siebie,
• wdrażanie do samokontroli i samooceny,
• uczenie umiejętności przyjmowania oceny jako elementu rzeczywistoś-

ci i korzystania z niej,

• sprawdzanie umiejętności, wiadomości i sprawności,
• wdrażanie do przestrzegania norm i zasad funkcjonujących w życiu,

organizacjach i określonych społecznościach,

• rozpoznawanie uzdolnień, zainteresowań, predyspozycji i potrzeb,
• psychiczne wzmacnianie dziecka (wskazywanie jego mocnych stron),
• niwelowanie stresu, lęku i agresywnych zachowań,
• gromadzenie informacji, danych do opisywania rozwoju dziecka, jego

postępów w nauce,

• określanie poziomu umiejętności kluczowych,
• przygotowanie do zdrowej rywalizacji.

Sposób, w jaki nauczyciel diagnozuje osiągnięcia edukacyjne dziec-

ka, jego potrzeby, zainteresowania i uzdolnienia oraz trudności w ucze-
niu się, monitoruje jego rozwój oraz przekazuje informacje zwrotne,
ma duże znaczenie zarówno dla nauczyciela, jak i dla ucznia. W ten
sposób nauczyciel może wpływać na porozumiewanie się z uczniem,
budzić w nim wiarę we własne siły, motywować do dalszej aktywności
poznawczej. Może mieć pozytywny wpływ na jego szkolną karierę, poczu-
cie bezpieczeństwa, atmosferę panującą w zespole. Korzystając
z różnych źródeł informacji, np.:
• obserwacje,
• analizy wytworów dziecka,
• testy,
• zadania praktyczne,
• rozmowy, wywiady,
• ankiety,
• badania socjometryczne,
nauczyciel ma możliwość poznania zarówno zespołu uczniowskiego, jego
struktury, ról uczniowskich w zespole, obowiązujących w nim norm, jak

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 94

i pojedynczego ucznia, jego wiedzy i umiejętności, samooceny, aspiracji,
dążeń i zainteresowań, uznawanych wartości, stosunku do nauki szkol-
nej, strategii uczenia się, zakresu i przyczyn trudności.

Gromadzenie informacji i ich dokumentowanie, powinno dostar-

czać wystarczająco dużo danych pozwalających ocenić postępy i rozwój
dziecka. Informacja winna być na tyle różnorodna, aby na jej podstawie
nauczyciel mógł:
• określić postępy dziecka w stosunku do wymagań programowych,
• poinformować ucznia o jego postępach,
• przygotować informację dla rodziców i innych podmiotów, np.; nadzoru

pedagogicznego itp.

Informacja może być dokumentowana na przykład za pomocą kart

obserwacji, teczek uczniowskich, zapisów w dzienniku, zeszytów
obserwacji.

Umożliwi to nauczycielowi sformułowanie oceny opisowej, która

powinna zawierać informacje dotyczące:
• zachowania dziecka, jego cech osobowościowych,
• efektów dydaktycznych wyznaczonych standardami, kryteriami...,
• dodatkowych efektów dydaktycznych spoza kanonu podstawowego.

Istotnym jest, aby już na etapie planowania pracy dydaktyczno

– wychowawczej nauczyciel rozstrzygnął: Co? Kiedy? W jaki sposób?
– będzie oceniane, aby proces ten miał charakter wspomagający, aby
było to ocenianie „uczące”, służące monitorowaniu rozwoju dziecka
i doskonaleniu procesu edukacyjnego.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 95

Informacja o Autorze programu

Antoni Juszkiewicz

–

absolwent pedagogiki Uniwersytetu

Wrocławskiego. Od wielu lat związany z instytucjami doskonalenia

nauczycieli. Obecnie pracuje jako konsultant ds. nauczania

początkowego w Wojewódzkim Ośrodku Metodycznym w Jeleniej Górze,

gdzie kieruje Pracownią Edukacji Elementarnej. Autor wielu opracowań

metodycznych. Członek Rady Redakcyjnej „Kurendy”. Posiada II stopień

specjalizacji zawodowej. Jest równocześnie edukatorem PROGRAMU

„NOWA SZKOŁA”. W wolnych chwilach uprawia turystykę, wędrując

po Sudetach. Jest przewodnikiem sudeckim. Urlopy spędza na swojej

rodzinnej Suwalszczyźnie.

program_nauczania_nowy:K001-022.qxd 2009-09-23 09:26 Strona 96

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron