Poradnik Pirotechnika

Jakub Wiertel

Poradnik Pirotechnika

Przepisy i instrukcje

ISBN : 978 – 83 – 928161 – 0 – 2

Pysznica 2007

Sklepy –

www.strzaly.pl

<= Polecam ;))

WWW.Allegro.pl

PETARDY

Dobranie odpowiedniej mieszaniny pirotechnicznej, która zostanie użyta
do petardy jest kluczowym zadaniem. Dobieramy je z uwagi na
właściwości no i oczywiście na koszty jej składników. Z właściwości
należałoby wymienić bezpieczeństwo użytkowania, prędkość spalania,
prostota wykonania, dostępność składników. Mieszaniny pirotechnicznej
przeważnie nie ubijamy ponieważ spowalnia to prędkość spalania
mieszaniny, a tym samym gorsze są parametry petardy. Do najczęściej
stosowanych mieszanin w amatorskiej pirotechnice należy proch czarny i
fotobłysk na bazie nadmanganianu potasu (KMnO4, S, Al lub Mg). Proch
czarny jest optymalnym rozwiązaniem, nie jest on najlepszy ale i nie jest
najgorszy - do prochu czarnego najlepiej dodać pyły Al lub Mg. Fotobłysk
na bazie nadmanganianu potasu jest niebezpieczny, ponieważ może się
sam zapalić od wilgoci po upływie około dwóch dni, tak więc do petardy
wsypuje się go przeważnie ”na miejscu” czyli do wyschniętego korpusu
przez dziurkę lontową wsypujemy owy fotobłysk. Kwas borowy opóźnia
samozapłon od wilgoci tego fotobłysku. Bardzo dobrze również sprawuje
się mieszanina chloranu potasu KClO

z benzoesanem sodu C

COONa,

E-211 - oznaczenie jako środka konserwującego. Ogólnie wszystkie
mieszaniny oparte na chloranie potasu są bardzo dobre. Dodaje się do
niech również pyłów metali. Z chloranem sświetnie spisuje się mieszanina
KClO

+ S + Al. Komfortowym utleniaczem jest nadchloran potasu KClO

ponieważ można z niego wykonać bezpieczny i mocny fotobłysk nie
zapalający się samoczynnie od wilgoci (KClO

, S, Al lub Mg).

Proch czarny

saletra potasowa- 75%
węgiel drzewny - 15%
siarka - 10%
1. Zmielić osobno wszystkie składniki na pyl
2. Odmierzyć odpowiednie ilości każdego ze składników np. 75g saletry,
15g węgla i 10g siarki.
3. Zmieszać wszystko w jakimś słoiku lub plastikowym pojemniku aż
powstanie szaro-czarna masa.
Dla wzmocnienia można jeszcze „przegryźć” proch, czyli dodać do niego
wody, dokładnie wymieszać i przelać na jalść tacę (grubość ok 2 mm) i

odstawić do wyschnięcia. Jak wyschnie to delikatnie znowu go skruszyć i
proch gotowy.

li komu

nie wychodzi dobrej jako

ci proch czarny to mo

e w bardzo łatwy

sposób zrobi

Proch chloranowy. Proch ten przewy

sza wi

kszo

ść

znanych

mieszanek prochowych pod wzgl

dem wła

ciwo

ci. Jego pr

dko

ść

spalania jest

o wy

sza nawet od komercyjnego prochu czarnego. Wad

e by

nieznaczna

czuło

ść

na bod

ce mechaniczne. Zastosowanie dla tego prochu jest bardzo du

e -

jako doskonały ładunek miotaj

cy, np. miotanie szelek, komet itd. W petardach i tym

podobnych rzeczach równie

e by

stosowany. Jego otrzymanie jest bardzo

proste:

Potrzebne odczynniki:

•

Chloran potasu (KClO

•

giel drzewny,

Przy produkcji tego prochu, wa

spraw

jest:

- rozdrobnienie składników
- dokładne wymieszanie
- jako

ść

gla, najlepiej w

giel aktywowany

Fotobłyski
- Nadmanganian Potasu[KMnO4], Aluminium, Siarka 50:25:25
- Nadmanganian Potasu[KMnO4], Magnez, Siarka 50:25:25
- Chloran potasu [KClO3], Al, Siarka 60:30:10
- Chloran potasu [KClO3] i Al 64:36
- Azotan Potasu [KNO3] i Mg 50:50
- Azotan Sodu [NaNo3] i Mg 60:40
- Azotan Sodu [NaNo3], Mg i siarka 60:30:10

Ja osobiście polecam proch czarny z dodatkiem (2-10%) pyłu metalu (Mg,
Al.)

A teraz przykładowa petarda w pudełku po filmie fotograficznym:
Petarda w kubeczku po filmie
Wykonanie tej petardy jest naprawdę banalnym zadaniem. Polega ono
na wsypaniu mieszaniny pirotechnicznej (do pełna) i zatkaniu pudełka
wieczkiem. Dodatkowo aby nasza petarda miała większą siłę wybuchu
możemy przykleić wieczko do reszty pudełka jakimś szybkoschnącym i
mocnym klejem, np. cyjanoakrylowym. Oprócz tego możemy całą petardę
należy obkleić papierem nasączonym wikolem, czy taśmą "Power Tape".

Na końcu robimy na środku wieczka dziurkę, wkładamy lont i gotowe.
Można użyć tż zapalnika elektrycznego.

Wszystkie inne petardy robi się w ten sam sposób. No może z tą różnicą
że zwyczajowo korpus robimy sami☺.

Lonty

Najlepiej kupić lont w sklepie, ponieważ nie jest on drogi. Ale jeśli ktoś
koniecznie chce sam :

Pracochłonny ale dobry lont to zeskrobane łepki zapałek, zmieszane z wod

rzadkie błotko, w to grubo spleciona bawełniana ni

, suszy

w cieniu i loncik gotowy.

Lepszy lont - nasyp saletry potasowej do sloika z wod

, pomieszaj, nast

pnie we

papier toaletowy i zwi

w rulonik i nas

cz tym roztworze, i daj na kaloryfer zeby to

wyschło.

Pewny lont – szeroka ta

ma klej

ca posypana wzdłu

prochem i zwini

ta.

Zapalniki elektryczne

Potrzebny jest drucik wolframowy (jest to drucik taki jak w

arówce, ten

arz

)

Taki drucik podłączamy z obu końców do kabli. Po podłączeniu baterii do kabli drucik
zacznie się żarzyć a potem palić. Dlatego zanim podłączymy baterię musimy przymocować
drucik do naszej substancji łatwopalnej, odejść z kablem podłączyć baterię (najlepiej taśmą
klejącą) i szybko odbiec, chyba że nasze kable są wystarczająco długie.
Drut do kupienia na

www.strzaly.pl

Napalm

Jest to prostsze niż myślicie!!! Najistotniejszą częścią napalmu jest sól
sodowa lub glinowa kwasów naftalenowego, palmitynowego lub
stearynowego!!
Kwasy kupujemy w chemicznym i traktujemy nimi nasz metal(najlepiej
pył). Reakcję przeprowadzamy w szkle!!! Tzn. wlewamy kwas a następnie
dosypujemy POWOLI drobinek metalu. I mieszamy(czymś szklanym!!) gdy
reakcja mimo dosypywania metalu przestanie biegnąć dosypujemy jeszcze
ciutkę metalu i odstawiamy mieszanine na 2-3 dni. Po tym czasie

odlewamy (może być jeszcze żrące!!!!) nasz płyn kwasowy i zostawiamy
go do wyparowania (zostanie jeszcze trochę soli) a naszą sól dodajemy (
2-4 %) do bęzyny i powstaje napalm!!!!!!! Gdy dodamy jeszcze więcej to
powstanie pirożel.
Domowy „napalm” można także zrobić z bęzyny i styropianu. Jednakże
taka kompozycja ma tęperatyre spalania zwykłej bęzyny ale jest za to
gęsta i z powodzeniem imituje oryginalna mieszankę.

Drugi prostszy sposób :

Do połowy pojemnika wla

benzyn

i doda

styropian (drugie tyle obj

ci)

pojemnika. Zostawi

na noc i rano mamy gluta gotowego do podpalenia.

Termity-

to mieszanki metalu palnego z tlenkami innych

metali, które pełni

role utleniaczy. Najbardziej znany

jest termit, który składa si

z pyłu glinowego i tlenku

elaza. Termity pal

wysokiej temperaturze ok. 2500*C i nie daj

dymu. Ładunek pal

cego si

termitu o

masie 50g przepala blach

stalow

o gr. 2mm w ci

gu paru sekund. Wod

nie da si

go zgasi

ne jest aby obydwa składniki były idealnie rozdrobnione i dobrze wymieszane.

Istnieje jeszcze wi

cej termitów:

-Fe2O3 + Al
75:25

-MnO2 + Al
71:29

-Cr2O3 + Al
74+26 [ten termit mo

na odpali

od zapałki]

-BaO2 + Al
83+17

Termit manganowy
- aluminium 50 %
- manganian ( VII ) potasu 50 %

Termit fosforanowy
- fosforanu wapnia 75 %
- aluminium 25%

Termit Goldschmidta:
72-78% proszku Al + 22-28% Fe2O3 wagowo

Równanie reakcji dla tego termitu:
3Fe3O4 + 8Al = 4Al2O3 + 9Fe + 811kcal

Takie masy pirotechniczne znajduj

zastosowanie w

technice wojskowej hutnictwie i metalurgii. Za ich
pomoc

spawa si

szyny i otrzymuje ci

ęż

ko topliwe

metale np. chron lub mangan.

wiece dymne

KNO3 46,2g (saletra potasowa)
cukier puder 25,2g
wosk 28,6g (ze

wieczki)

Fe2O3 +2% (rdza)

Topimy wosk, w tym czasie przyrz

dzamy mieszanin

KNO3 (sproszkowane) z

cukrem pudrem oraz dodatek Fe2O3, jako katalizator palenia.. mo

na i bez niego,

ale jak jest to warto doda

Do płynnego wosku wsypujemy mieszank

KNO3 z cukrem i dobrze mieszamy..

powstaje taka g

sta papka.

Odstawiamy ja w chłodne miejsce, najlepiej do miski z wod

i mieszamy cz

sto...

Gdy ciasto ju

stnieje, b

dzie jak plastelina, takie cos upychamy, najlepiej w

puszce, robimy kilka dziurek, aby dym mógł si

wydosta

i gotowe.

Aby uzyska

wosk płynny, nale

y rozpu

wiec

w garnku.

Barwienie płomieni i dymów
Czerwony płomie

- Chloran potasu 20 %
- Azotan strontu 60 %
- Sól kuchenna 20 %

Niebieski płomie

- Chloran potasu 40 %
- Chlorek miedzi (II) 40 %
- Siarka 20 %

Zielony płomie

- Chloran potasu 40 %
- Weglan baru 40 %
- Siarka 20 %

Czerwony:
- KClO3 25%
- Sr(NO3)2 50%
- Sacharozy 25%

ółty:

- KClO3 25%
- NaNo3 50%
- Sacharoza 25%

Biały:
-KNO3 67%
-Al 33%

Ponadto:

sód - zólty,
potas - fioletowy, liliowy,
miedz - niebieski,
stront - karminowo-czerwony,
wap

- ceglastoczerwony lub pomaranczowy,

bar - zielony, jasnozielony, bialy,
lit - rózowoczerwony, ciemnoliliowy, fioletowy (inny ni

potas).

Inne pierwiastki barwiace plomien (ale rzadko /lub wcale/ wykorzystywane) to:
bor - zielony,
rubid - zóltofioletowy,
cez - fioletowoniebieski,

Czerwony płomie

-Chloran potasu 20%
-Azotan strontu 60%
-Szelak 20%

Czerwony płomie

-Chloran potasu 40%
-Siarczan wapnia 40%
-Siarka 20%

Niebieski płomie

-Bromian potasu 50%
-Siarka 50%

Bialy plomie

wersja modyf.:

-Azotan potasu 86%
-Siarka 14%

Wszystkie skladniki w kazdej z mieszanin nalezy meilic osobno a potem zmieszac.
Mieszanki na bazie KCLO3+S sa niebezpieczne i nie przetrzymuj ich zbyt dlugo!
Ponadto mieszanka ta jest wrazliwa na bodzce mechaniczne!

Dymy

Dym biały (oparty na azotanie):

- Saletra potasowa (KNO

) 50%

- Sacharoza (cukier) 50%

Mieszamy je ze sob

i mamy gotow

mas

dymn

, mo

na jeszcze mieszank

kermalizaowa

, czyli na mał

patelnie ostro

nie rozpu

z malutkim dodatkiem

wody.

Dym biały równie

oparty na azotanie:

- Azotan amonu (NH

)

- Woda

Rozpuszczamy tyle azotanu amonu w wodzie ile si

zmie

ci, a nast

pnie

nas

czamy nim gazety (papier musi by

podobny jak np.: Trybuna

ska) i suszymy

dokładnie, a nast

pnie upychamy do jakie

tubki, np.: rolka po srajta

mie. Odpalamy

tak, aby nie było ognia, tylko

eby wszystko si

delikatnie tliło.

Dym

ółty (oparty na chloranie):

- Chloran potasu (KClO

) 60%

- Dermatol (zasadowy galusan bizmutawy) 40%

Dym szaro - czarny (pierwsza masa oparta na nadchloranie, a druga na
czterochlorku):

- KClO

(nadchloran potasu) 60%

- Antracen 40%

- CCl

39%

- Zn 34%
- NaClO

15%

- NH

Cl 9%

- SiO

Jak ju

wspomniałem czterochlorek w

gla jest substancj

bardzo lotn

, wi

nale

y go dolewa

przed odpalaniem. Po co marnowa

drogi odczynnik? Przepis

zaczerpni

ty z ksi

ąż

ki.

Dym niebieski:

- Chloran potasu (KClO

) 35%

- Cukier 15%
- Bł

kit ftalowy lub ostatecznie metylowy 45%

- Indygo 40%

Tu widzimy zastosowanie barwnika, utleniacza i dwóch reduktorów.

Tak, wi

c składniki wchodz

ce w skład mieszanin dymotwórczych powinny by

doskonale zmielone, suche lub odwrotnie. To znaczy, je

li chce si

otrzyma

dłu

szy

efekt dymny to u

ywa si

grubszych ziaren składników, a je

li szybszy i mocniejszy

efekt to u

ywamy doskonale zmielone ziarna substancji. Oczywi

cie s

opó

niacze

spalania, np.: po dodaniu zwykłej soli kuchennej (chlorek sodu) to stłumi nam si

ogie

, je

li taki powstaje, i jednocze

nie spowolni spalanie mieszanki. Mo

na u

równie

wodorow

glanu sodu (soda oczyszczona) tak samo spowolni spalanie.

Niekiedy nawet dodaje si

odrobin

piasku.

Bezpiecze

stwo

Niektóre dymy powstałe ze

wiec dymnych wytwarzaj

truj

ce dymy, lub dra

ce.

Nale

y uwa

. Lepiej nie wdycha

powstaj

cych dymów, np.:, je

li dodali

my siarki

do masy, wytarzaj

truj

ce i silnie dra

ce tlenki siarki. Masy oparte naprzykład

na: chloranie potasu, nadchloranie potasu, nadmanganianie potasu itd. s

kszo

ci wra

liwe na bod

ce mechaniczne, albo jak ju

ej wspomniałem

niektóre na wilgo

. Mieszaniny pirotechniczne s

wbrew pozorom niebezpieczne,

mog

silnie poparzy

, a wybuch wi

kszej petardy mo

e narobi

uszczerbku na

zdrowiu, wi

c traktuj wszystkie mieszaniny pirotechniczne bardzo ostro

nie.

Flary

Flary amatorskie

Flarami mo

na nazwa

ogólnie

rodki o

wietlaj

ce teren w małym lub wi

kszym

promieniu. W ich skład wchodz

sto sole barwi

ce płomie

oraz metale emituj

przy spalaniu du

żą

ilo

ść

wiatła, najcz

ęś

ciej magnez i glin. Flary mo

na by podzieli

na flary wojskowe, cywilne (widowiskowe), sygnalizacyjne i meczowe. Flary
wojskowe słu

żą

do roz

wietlenia terenu gdzie np. znajduje si

wróg w celu jego

zauwa

enia itd. Flary cywilne czy widowiskowe oczywi

cie istniej

by nacieszy

oko

;) Meczowe flary jak sama nazwa mówi s

stosowane na boiskach pod gołym

niebem, dopinguj

c tym samym zawodnikom. Flary ostrzegawcze mog

posłu

ratowania ludzkiego

ycia przez poszkodowanych jak i ratowników. Przykładowo

samotna osoba na morzu z dala od l

du widzi przepływaj

cy daleko statek i w tym

momencie odpala flar

sygnalizuj

c załodze statku o czyim

nieszcz

ęś

ciu.

Ratownikom z kolei mo

e posłu

do o

wietlenia terenu. Mog

tez słu

przy

zepsucie w niebezpiecznym miejscu samochodu - flara b

dzie zwracała szczególn

uwag

, zwi

kszaj

c bezpiecze

stwo u

ytkowników jezdni jak i nasze

bezpiecze

stwo.

Etymologia wyrazu flara: słowo to pochodzi od angielskiego ”flare” i w tłumaczeniu
na polski oznacza ”błysk”. Flary nazywa si

sto racami, szczególnie w

ród

kibiców, chocia

e najcz

ęś

ciej jest to okre

lenie rakiet.

Odpalanie flar jest ró

ne. Niektóre działaj

na zasadzie poci

gni

cia zatyczki,

niektóre konwencjonalnie na lont czy o drask

. Zapalanie przez poci

gni

cie zatyczki

polega na tym,

e sznureczek poci

ga jak

ąś

mas

pirotechniczn

, która pociera o

drask

powoduj

c tym samym zapłon - jest to system zbli

ony do zapałek, lecz

wszystkie elemnty s

zintegrowane. Przykładowo masa chloranu z siark

potłuczonym szkłem pociera o fosfor czerwony (np. zapałka o drask

). Lont

powoduje doprowadzenie ognia do masy, a zapalanie o drask

polega na potarciu

jednego z ko

ców flary, zawieraj

cego wra

liw

mieszank

, o odpowiedni

drask

system podobny jak w zapałkach.
Kolor płomienia i po

wiaty (czyli o

wietlenia terenu w du

ej odległo

ci od

płomienia) dlar jest cz

sto barwiony. Nie jest to a

tak prosta sprawa, gdy

ęż

jest dobra

skł

dniki aby uzyska

emitowanie np. niebieskiego koloru z du

żą

jasno

. Na chłopski rozum mo

na by powiedzie

eby zastosowa

mieszanin

pal

niebieskim płomieniem i rozja

magnezem. Niestety nale

y te

wiedzie

e dodatek magnezu zagłusza inne kolory i zabarwia cało

ść

na biało, wi

ten sposób odpada. Ogólnie w amatorskich warunkach niebieski kolor płomienia jest
bardzo ci

ęż

ki do uzyskania, dlatego te

rzadko si

go u

ywa. Najcz

ęś

ciej u

ywa si

kolory takie jak:

- Biały. Mieszanina typu np. chloran potasu + cukier lub azotan potasu + cukier.
Wa

nym składnikiem jest magnez, który barwi

wietnie na jasny o

lepiaj

cy kolor.

Zamiast magnezu cz

sto stosuje si

glin ze wzgl

du na ni

cen

. Taka

mieszanka daje naprawd

bardzo dobry biały i intensywny kolor, wad

jest to,

e jest

trudno zapalna.
-

ółty. Wa

nym składnikiem jest to NaNO

lub inna sól sodu jako utleniacz. Jako

paliwo stosuje si

najcz

ęś

ciej glin.

- Zielony. Kolor taki uzyskuje si

przez dodanie soli barwi

cej, stosuje si

zwi

zki

baru, najcz

ęś

ciej jego w

glan lub azotan. Dodaje si

równie

proszek PCV z uwagi

na to,

e jest on dobrym donorem chloru - podczas palenia si

flary oddaje on chlor,

który tworzy z innymi skł

dnikami łatwo sublimuj

ce chlorki, podnosi to intensywno

ść

barwy.
- Czerwony. Tutaj równie

chodzi o sól barwi

, konkretnie o zwi

zki strontu, które

barwi

płomie

na czerwono. Najcz

ęś

ciej wykorzystuje si

jego azotan.

wiatło

czerwonej mieszaniny o

wietlaj

cej jest intensywne, a jej wykonanie proste. Jako

reduktor w mieszance stosuje si

najcz

ęś

ciej cukier. Mo

na doda

dla podbicia

koloru PCV lub tlenek wapnia.

Odpowiednie metale barwi

odpowiednio płomie

. Cz

ęś

ci czytelników jest to na

pewno znane, jednak dla

tego spokoju opisz

to ;) :

Sód - zółty
Potas - fioletowy, liliowy
Miedz - niebieski
Stront - karminowo-czerwony
Wap

- ceglastoczerwony lub pomara

czowy

Bar - zielony, jasnozielony, biały
Lit - ró

owoczerwony, ciemnoliliowy, fioletowy (inny ni

potas)

Inne pierwiastki barwi

ce płomien, ale rzadko lub wcale nie wykorzystywane, to:

Bor - zielony,
Rubid - zółtofioletowy,
Cez - fioletowoniebieski,
Kolor biały uzyskujemy poprzez u

ycie metalu(np. Al, Mg) jako paliwa.

li przyrz

dzamy flar

i chcemy wytworzy

naprawd

intensywny kolor,

przykładowo (tak samo nale

y post

z ka

dym innym kolorem oprócz

óltego i

białego, gdy

one bardzo mocne i wyraziste): czerwony to musimy zadba

o to

eby azotan strontu nie miał

ladów sodu, poniewa

sód silnie barwi płomie

ółty

nawet w najmniejszych ilo

ciach, co mo

e osłabi

czysto

ść

barwy naszej flary.

Wprowadzenie zwi

zku sodu (NaNO

) do płomienia:

Spraw

jest, aby nasza sól barwi

ca w mieszaninie nie miała zbyt wysokiej

temperatury. W ni

szej temperaturze wi

kszo

ść

soli barwi

cych lepiej barwi płomie

niestety nie wiadomo dlaczego. W tym celu zamiast cz

sto wykorzystywanego cukru

(sacharozy) stosuje si

laktoz

lub glukoz

. Siark

stosuje si

rzadziej (mówi

c o

flarach kupnych, które mo

na u

ywa

w tłumie), poniewa

produkty spalania siarki s

silnie dusz

ce i ogl

dnie mówi

c niezdrowe. Tak wi

c podsumowuj

c najcz

ęś

ciej

stosuje si

(szczególnie mówi

c o pirotechnice amatorskiej) sacharoz

i laktoz

, lub

ostatecznie glukoz

Czas palenia si

mieszanki a co za tym idzie flary jest równie

bardzo istotny. We

flarze oprócz intensywno

ci palenia i nieomówionym przez mnie fakcie,

mieszanka powinna dawa

mało produktów gazowych, jest równie

bardzo wa

długo

ść

palenia si

. W tym celu dobiera si

odpowiednie mieszanki, które wolno si

spalaj

, spowalnia si

palenie przez sprasowanie mieszanki b

dodaje si

opó

niaczy (rol

e pełni

lepiszcze).

Co to jest prasowanie to chyba ka

dy mo

e si

domy

- perfekcyjne

cie

mieszanki dla uzyskania du

ej g

sto

ci i wolnego spalania. Sam

mieszank

rzadko

prasuje gdy

nie jest ona wtedy dobrze sprasowana. Cz

sto mieszank

nawil

rozpuszczalnikiem (wod

, acetonem, etanolem itp.) z dodatkiem lepiszcza. Wtedy

sprasowanie jest o wiele lepsze ni

w przypadku suchej mieszanki, gdy

rozpuszczalnik ułatwia po

lizg ziaren mieszanki i tym samym cia

niejsze upakowanie

w korpusie. Mo

na te

z powodzeniem stosowa

butapren w przypadku niektórych

flar, szczególnie czerwonych. Niektóre mieszanki s

wra

liwe na uderzenia lub

tarcie, dlatego w ich przypadku zwil

enie jest naprawd

bardzo wa

ne! Prasowanie

nie daje dobrych rezultatów. Prasowanie w imadle jest znacznie lepszym

rozwi

zaniem. Uderzanie młotkiem w tłok jest gorszym rozwi

zaniem nawet ni

prasowanie r

, gdy

podczas uderze

powstaj

kni

cia w mieszaninie.

Prowadzi to do ”skoków” i niestabilno

ci w spalaniu si

mieszanki. Najlepiej zrobi

prost

pras

z lewarka samochodowego:

Uwaga! Podczas prasowania mieszanin czułych na tarcie lub uderzenie, nawet
odpowiednio znieczulonych, lepiej nie u

ywa

metalowych tłoków, lecz drewnianych

lub z tworzywa sztucznego!
Niektóre mieszaniny o

wietlaj

ce s

trudno zapalne jak np. mieszanka azotanu

potasu i glinu daj

ca białe

wiatło. Aby je zapali

, stosuje si

cienkie warstwy

mieszanki o wy

szej temperaturze palenia które łatwo daj

zapali

np. KClO

cukier + Mg, Al czy PAM.
Oprócz dobrego sprasowania u

ywa si

odpowiednich lepiszczy. Sklejaj

one

mieszank

, co zapobiega p

kni

ciu, tzn. je

li dobrze sprasujemy mieszank

bez

lepiszcza a nast

pnie korpus zgnieciemy lub flara upadnie nam na ziemi

to wtedy

gdzie

w mieszance najprawdopodobniej powstanie p

kni

cie, albo mieszanka

odejdzie od

cianek korpusu, co prowadzi do niestabilno

ci w spalaniu si

flary.

Stosuje si

je równie

aby zmniejszy

dodatkowo pr

dko

ść

spalania. Dodaje si

ich

około 3-5% do cało

ci mieszanki. Najcz

ęś

ciej u

ywa si

dekstryny, dla której

rozpuszczalnikiem jest woda lub wodny roztwór alkoholu (ten drugi gwarantuje
krótsze schni

cie). Wi

cej ni

3-5% nie powinno si

dodawa

, poniewa

pogarszaj

wtedy parametry flary - m. in. intensywno

ść

koloru podczas palenia.

Wymieszanie mieszanki powinno by

bardzo dobre tzn. mieszanka powinna by

całkowicie jednorodna, a optymalne rozdrobnienie składników jest zale

ne od efektu,

który chcemy uzyska

. Tutaj nie b

zagł

bia

, przyjmujemy,

e składniki

powinny by

dobrze rozdrobnione.

Ostatni

spraw

korpusy. Jest naprawd

bardzo wiele mo

liwo

ci ich

wykonania. Pocz

wszy od papierowych po tworzywa sztuczne, a nawet metalowe,

których w warunkach amatorskich nie powinno si

stosowa

(o tym pó

niej).

Zacznijmy od korpusów papierowych. Ich zalet

jest niski lub niekiedy

aden koszt

wykonania. Mo

na je nas

cza

szkłem wodnym, co zabezpiecza przed

przepaleniem, ale nale

y zwróci

uwag

na to,

e b

dzie ono nam psuło kolor flary

(oprócz koloru

ółtego i białego), gdy

jest szkło wodne jest zwi

zkiem sodu -

krzemianem sodowym.

na te

dobra

naprawd

bardzo grube kartonowe rury, cz

sto nie mo

liwe do

przepalenia. Wad

jest jednak to,

e podczas prasowania mieszanki taka rura mo

rozwarstwi

i wtedy si

rozszerza.

Rury z tworzywa sztucznego, np. PCV, s

o tyle dobre,

e jako wykonane z

twardego tworzywa nie rozszerzaj

tak jak papierowe podczas prasowania na

prasie. Nie da si

ich pokry

szkłem wodnym. Czasem zostaj

przetopione, a z

otworu wydostaj

sto dusz

ce, truj

ce produkty gazowe. Jednak s

one

sto wykorzystywane.

Dochodz

c do rur metalowych... Tutaj jest wiele kontrowersji, gdy

rozerwana rura

metalowa narobi wiele niepo

żą

danych skutków (okaleczenie ludzi w pobli

u, odłamki

metalu powbijane we wszystko w okolicy), ale w przypadku flar mo

na je stosowa

przy wolnych mieszankach, gdy

nie ma mo

liwo

ci ich rozerwania przy nie

zatkanym wylocie i

rednicy około 4-5cm. Maj

sporo zalet. Praktycznie nie

rozszerzaj

podczas prasowania. Nie da si

zgnie

ść

takiego korpusu

"ogólnodost

pnymi

rodkami", powoduj

c p

kni

cie. O mo

liwo

ci przepalenia nie

ma tu mowy (chyba

e do flar stosujemy termity ;) ). No i powtórz

jeszcze raz! Je

nie masz do

wiadczenia w produkcji flar i nie mo

esz przewidzie

zachowania si

mieszanki, to nigdy nie zaczynaj od metalowego korpusu. Zawsze najpierw przetestuj
mieszank

w rurze papierowej czy z tworzywa sztucznego. NIE OKŁAMUJ SI

WIESZ WSZYSTKO! Przypadkowy wybuch mieszanki w rurze mo

e kosztowa

ycie.

W każdym korpusie musi być oczywiście jedna zatyczka z jednej strony.
Nie pisze się o tym, ale można nawet zastosować z drugiej strony dyszę z
dużą średnicą otworu. Słup ognia jest wtedy o wiele wyższy. Tak, więc
warto popróbować także z dyszami, pamiętając przy tym, że należy użyć
solidniejszej zatyczki niż w przypadku korpusu bez dyszy. Zwiększa się też
wtedy prawdopodobieństwo rozerwania flary.
Jeśli chcemy trzymać flarę w ręku, to praktycznie zawsze uniemożliwi
nam to nagrzewanie się korpusu, zwłaszcza przy długo palących się
flarach. Dlatego też stosujemy dłuższą rękojeść, za którą trzymamy flarę.
Najlepiej założyć dodatkowo rękawice ochronne. Zwracamy też uwagę na

to, aby nie stanąć z flarą pod wiatr, gdyż iskry mogą nas poparzyć
(przypadek z życia...).

Przykłady flar

Kombinacji flar jest bardzo du

o. Mo

emy dowolnie zmienia

ró

ne parametry, od

koloru do intensywno

ci palenia. Cz

sto stosuje si

dwu- lub kilkukolorowe flary.

Pami

nale

e oko widza nie dostrze

e wyra

nej zmiany koloru, wi

c najlepiej

pomi

dzy mieszaninami o ró

nych kolorach, szczególnie mało ró

cych si

siebie dawa

tak zwan

”przej

ciówk

”. Mo

na do jej wykonania u

wiele

materiałów, od waty do mieszanin pirotechnicznych. Mo

emy przykładowo wło

grub

warstw

tektury, płatków kosmetycznych itd., pami

taj

c przy tym o tym, aby

zrobi

dziurk

, przez która przeprowadzamy lont. Je

li druga mieszania jest trudno

zapalna to stosujemy równie

podpałk

. Lepiej u

ywa

płatków kosmetycznych ni

ąż

ków tekturowych czy innych twardych materiałów, poniewa

taki kr

ąż

ek mo

blokowa

wydobywanie si

ognia przez jaki

moment, podczas gdy płatki

kosmetyczne bardzo dobrze si

od razu spalaj

. Wspomniałem równie

mieszaninach pirotechnicznych. Mo

na by przykładowo uzyska

taki efekt: mamy

zielony kolor, zmieniamy go na czerwony a pomi

dzy nie dajemy np. krótk

warstewk

białego koloru czy nawet ostrego, wyra

nego fotobłysku. Takie co

by na

pewno nacieszyłoby oko ;) Mo

na te

ywa

wolnotn

cych si

mieszanin, które

stwarzaj

efekt ga

cia flary po czym nast

puje kolejny efekt. Dzi

przej

ciówkom mo

emy uzyska

migaj

ca flar

poprzez kombinacje wolna

mieszanina/fotosbłysk/wolna mieszanina/fotobłysk itd. Poni

ej przykład zastosowania

przej

ciówki wraz ze zdj

ciami:

Pierwsza mieszanina o

wietlaj

ca (biała):

Przej

ciówka z wacików kosmetycznych z kawałkiem lontu:

Druga mieszanina o

wietlaj

ca (czerwona):

Po tym długim ”wypracowaniu” czas na ró

nego typu składy mieszanin

wietlaj

cych cz

sto u

ywanych w flarach oraz ich krótk

charakterystyk

Białe mieszaniny o

wietlaj

ce:

Azotan potasu 67% + Glin 33%

Mieszanina ta daje bardzo silne, o

lepiaj

co białe

wiatło, no i jak łatwo si

domy

bardzo dobrze roz

wietla teren. Niestety jest trudno zapalna, dlatego

stosuje si

do niej silne podpałki. Pr

dko

ść

spalania nie jest wysoka, pali si

dosy

wolno przy dobrym sprasowaniu. Mieszanina ma wysok

temperatur

palenia, wi

korpusy musz

solidne.

Azotan potasu 50% + Cukier 25% + Magnez 25%

Mieszanina po wzgl

dem intensywno

ci białego koloru jest słabsza od powy

szej.

Kolor jest całkowicie biały za wzgl

du na obecno

ść

ej ilo

ci magnezu. Mieszanina

e by

czasami trudno zapalna, zale

nie od wielko

ci ziaren metalu. Wad

jest

liwe iskrzenie mieszanki (zale

nie od sytuacji) oraz bardzo wysoka temperatura

palenia, w skutek obecno

ci magnezu.

ółte mieszaniny o

wietlaj

Azotan sodu 60-65% + Glin 35-40%

Jest to coraz bardziej popularna mieszanina, która niestety jest trudna w
podpaleniu, ale efekt jest naprawd

piorunuj

cy! Kolor

ółty jest bardzo mocny,

uzyskuje si

doskonałe roz

wietlenie terenu. Jej pr

dko

ść

palenia jest niska, ale

mieszanka ta ma dwie wady. Azotan sodu jest do

ść

mocno higroskopijny, co czyni

mieszank

wra

liw

na wilgo

. Ponadto temperatura spalania jest wysoka. Do

mieszanki mo

na doda

par

procent dobrze zmielonego w

gla drzewnego.

Zielone mieszaniny o

wietlaj

Nadchloran potasu 40-45% + Cynk 55-60%

Mieszanina daje ładny zielony kolor i do

ść

mocna po

wiat

. Pali si

spokojnie i

wolno ze wzgl

du na mocno ujemny bilnas tlenowy. Lepiej zastosowa

podpałk

gdy

e si

nie zapali

od lontu. Wad

tej mieszanki jest cena nadchloranu

potasu, lecz na Vortalu jest opis jego taniego, cho

pocz

tkowo niezbyt prostego

otrzymywania za pomoc

elektrolizy. LINK:

http://chemik.vitnet.pl/articles.php?id=71

Chloran potasu 25% + Sacharoza 25% + Azotan baru 50%

Taka mieszanina pali si

bardzo słabym, niewyra

nym kolorem zielonym. W celu

zwi

kszenia ”zielono

ci” dodaje si

proszek PCV ((Poli(chlorek winylu), dawniej

PCW, nazwa handlowa: polwinit, vinidor, hostalit). Oddaje on chlor a sole barwi

ce w

postaci chlorków lepiej barwi

płomie

. Dodaje si

go w ilo

ci około 15-20% całego

składu. Flara jest łatwo zapalna. Niestety podczas palenia mo

emy odczu

gryz

zapach chlorowodoru, z uwagi na zastosowanie PCV. Pal

c si

daje on białe dymy o

takim wła

nie zapachu.

Czerwone mieszaniny o

wietlaj

Chloran potasu 30% + Azotan strontu 35% + Sacharoza 35%

Flara pali si

intensywnym czerwonym kolorem i co najwa

niejsze dosy

wolno!

Kolor jest mocno czerwony, a po

wiata

rednia. Mieszanka nie ma du

ej temperatury

spalania. Mo

na te

zastosowa

mieszanin

o skaldzie 1:1:1, lub te

1:2:1. Dla

zwi

kszenia intensywano

wiatła flary mo

na doda

tlenku wapnia. Dodanie PCV

pogorszy czerwony kolor mieszanki.

Chloran potasu 33% + Sacharoza 33% + 34% W

glan wapnia (biała kreda szkolna)

Mieszanina wymy

lona przez Amatora. Nie jest to super mieszanina pod wzgl

dem

koloru i jasno

ci o

wietlenia. Kolor jest nie tyle czerwony, co czerwono-ceglasty. Do

podbicia koloru mo

emy zastosowa

tlenek wapnia. Mieszanina nie powinna

sprawia

trudno

ci w zapaleniu. Mieszanka jest te

wykorzystywana w gwiazdkach.

Niebieskie mieszaniny o

wietlaj

Chloran potasu 33% + Siarka 33% + W

glan miedzi 34%

Niestety jak ju

mówiłem kolor niebieski jest trudny do wytworzenia, ale ta

mieszanina daje słaby niebieski kolor. Jest to mieszanina u

ywana w gwiazdkach,

ale do flar te

nadaje. Nie jest trudno zapalna, temperatura palenia ma troszk

przeci

tnie. Je

li komu

bardzo zale

y na niebieskim kolorze to mo

popróbowa

Ogólnie mieszanin o

wietlaj

cych stosowanych do wyrobu flar w Internecie jest

naprawd

o. Jednak w wi

kszo

ci s

to mieszaniny niesprawdzone i nie wiadomo

jak si

mog

zachowywa

. Starałem si

w tym artykule zamie

sprawdzone

mieszaniny, by nie marnowa

odczynników i czasu u

ytkowników Vortalu młodego

Chemika. Z czasem zapewnie przyb

dzie tych mieszanin o

wietlaj

cych, o czym

poinformuj

Bezpiecze

stwo

Flary nalez

do bezpieczniejszych fajerwerków, lecz zdarzaj

wypadki,

szcz

ęś

cie w nieszcz

ęś

ciu

e nieliczne. Nie maj

one wybucha

itd., tylko dawa

ładny, uporz

dkowany ogie

. Opisz

wszystkie znane mi niebezpiecze

stwa

zwi

zane z flarami amatorskimi.

Korpusy
Papierowe korpusy s

z reguły bezpieczne i takie najlepiej stosowa

. Mo

stosowa

korpusy z tworzyw sztucznych. Opisałem równie

w tym artykule

korpusy metalowe. Mo

emy je zastosowa

JEDYNIE wtedy, gdy mamy ju

wiadczenie z flarami i za sob

szereg prób z mieszank

, któr

chcemy u

flary w korpusie metalowym. Nie nale

y w nich stosowa

adnych dysz z uwagi na

liwo

ść

rozerwania korpusu, a co za tym idzie oberwanie niebezpiecznymi

odłamkami. Je

li stosujemy dysze (w korpusach papierowych lub z tworzyw

sztucznych) to nale

y pami

ze rozerwanie flary czy wybicie zatyczki jest bardziej

prawdopodobne.

Mieszaniny
Du

o mieszanin opiera si

na chloranie potasu, który w poł

czeniu z reduktorem

jest czuły na bod

ce mechaniczne, szczególnie chloran potasu z siark

. Nie nale

y w

takie mieszaniny tłuc młotkiem lub prasowa

ich nie zwil

onych rozpuszczalnikiem!

Mieszaniny sporz

dzamy z dala od ognia i podczas ich robienia nie u

ywany

otwartego ognia jak np. papierosy. Ogólnie zachowujemy ostro

ść

! Niektóre

mieszaniny rozkładaj

lub zapalaj

po zwil

eniu wod

lub etanolem, wtedy nale

innego rozpuszczalnika. Ksylen lub benzyna s

zazwyczaj bezpieczne pod tym

wzgl

dem, ale szkodliwe. Ksylenu nie nale

y stosowa

w przypadku mieszanin

zawieraj

cych azotany.

ytkowanie

Flary amatorskie s

o bardziej niebezpieczne od flar wykonanych przez

profesjonale firmy (cho

nie zawsze...). I znów powtarza si

trzymanie flar w rekach.

li mamy naprawd

e do

wiadczenie i w 100% wiemy jak si

flara

zachowujemy to musimy j

trzyma

w rekach z dala od ciała! W wi

kszo

przypadków jednak kładziemy j

na ziemi. W tym wypadku odsuwamy si

bezpieczna odległo

ść

i oczywi

cie nie podchodzimy zbyt blisko do flary, a w

szczególno

ci nigdy nie pochylamy si

na ni

! Flary traktujemy jako potencjalne

zagro

enie dla naszego zdrowia!

UWAGA!Flara amatorska mo

e wybuchn

ąć

! Jednym z powodów mo

e by

nie

sprasowanie szybkiej mieszanki, lub złe sprasowanie.

Bonus – FuGaSy ! ! !

Fugas ma za zadanie rozrzucenie paliwa w powietrzu, oczywiście palącego
się. Wykorzystuje się do tego, petardę z mieszaniną pirotechniczna o
podwyższonej temperaturze palenia, (aby było w stanie zapalić
paliwo[czyli fotobłysk lub proch czarny+pył metalu]) i jakieś paliwo typu:
nafta, benzyna, olej napędowy, aceton itd. Te paliwa stosuje się zależnie
od tego, co chcemy uzyskać, to znaczy długość „ognistej kuli” na niebie,
ilość dymu, łatwość zapalania paliwa. Fugasy powinny i przeważnie są
odpalane za pomocą przewodu. Robi się to, dlatego, ponieważ paliwo
umieszcza się na petardzie (o tym później) i jeśli zastosowalibyśmy lont
czy stopinę to moglibyśmy przepalić woreczek foliowy i wtedy wszystko do
niczego. Wracając do odpalania, to odpala się je z ziemi, albo z rury.

Produkcja:

Wykonujemy zwykłą petardę z elektronicznym zapalnikiem, jednak
zwracamy szczególną uwagę na mieszaninę znajdującą się w niej,
ponieważ jest to połowa sukcesu fugasa. Więc jak już przed powiedziałem
musi to być mieszanina, która ma podwyższoną temperaturę spalania,
czyli można zastosować pyły metali Np.: proch czarny + pył Al, Mg.
Najlepiej się spisują wszelakie fotobłyski. Petarda powinna być średniej
mocy wybuchu. Kiedy już wykonamy petardę, to wlewamy odpowiednią
ilość paliwa do woreczka foliowego, zawiązujemy i niepotrzebna ilość
woreczka obcinamy. Paliwa dajemy odpowiednio, do uzyskania
odpowiedniego rozmiaru kuli ogniowej. Do bardzo dużej kuli już wystarczy
1l paliwa, na początek lepiej mniej, a potem możemy podwajać :)

Opis wymienionych wyżej paliw

Nafta – pali się długo, daje dużo dymu czarnego, ale trudno jednak
zapalić paliwo,

Benzyna – pali się dosyć krótko, łatwo zapalić,

Olej napędowy – samego się nie stosuje, miesza się z Np. benzyną,
acetonem. Daje się go około 10%-15%. Po zmieszaniu, trochę trudniej
zapalić, ale za to spala się dłużej i daje dużo czarnego dymu,

Aceton – spala się błyskawicznie, bardzo łatwo zapalić.

Naszego fugasa możemy odpalać: wykopując w ziemi dziurę na
głębokość około 15-20cm, a następnie w dole kładziemy petardę i na nią
nasz woreczek z paliwem i przysypujemy delikatnie ziemią całość leciutko
uklepując. Drugim sposobem jest ”wystrzelanie” fugasa prosto z rury
tekturowej lub rury PCV, czyli rurę około 40cm, zakopujemy do połowy w
ziemi i na dno rury wkładamy nasza petardę a na nią woreczek z paliwem.
Każdy Fugas powinien być odpalany za pomocą długiego przewodu.
Powinien on mieć minimalnie 20 metrów, oczywiście zależnie od ilości
paliwa.

Bezpieczeństwo

Odpalaj zawsze z dala od lasów i od ludzi, zwierząt, najlepiej po
deszczu. Bierz zawsze jak największą ilość przewodu! Możesz zostać
bardzo mocno popalony! Rób to naprawdę ostrożnie.

Kilka słów na koniec :

Wszystkie przepisy zamieszczone w tym poradniku s

starannie dobrane oraz

przetestowane. Starałem si

wybra

ró

norodne przepisy z ró

nym poziomem

trudno

ci. Mam nadzieje ze zaraziłem Pa

stwa miło

do pirotechniki. Jeszcze raz

apeluje o ostro

ść

podczas „zabaw z pirotechnik

” ! ! ! Petardy oraz składniki

na kupi

w sklepie, natomiast r

ki nie dokupisz ! ! !

Pozdrawiam i

ycz

wielu przyjemno

ci czerpanych ze

wiata pirotechniki

Jakub Wiertel

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron