Reguły konwersacji Grice’a w wywiadzie prasowym. Wartościowanie – implikatura konwersacyjna

ZASADA KOOPERACJI (ZK)

„Wnoś swój wkład do konwersacji tak, jak tego w danym jej stadium wymaga przyjęty cel czy kierunek wymiany słów, w
której bierzesz udział.”

4 maksymy – przestrzeganie ich wszystkich daje ogólne efekty zgodne z ZK

1. Ilość – mówimy tyle, ile konieczne (nadmiar wprowadza zamieszanie, czasem zwodzi)

a)

„

Niech twój wkład w konwersację zawiera tyle informacji, ile jej potrzeba (dla aktualnych celów wymiany)”

b) „Niech twój wkład nie zawiera więcej informacji, niż trzeba.”

2. Jakość – mówienie tego czego jesteśmy pewni – prawda

a)

„

Nie mów tego o czym jesteś przekonany, że nie jest prawdą”

b) „Nie mów tego, do stwierdzania czego nie masz dostatecznych podstaw”

3. Stosunek= relewancja = odniesienie – mów na temat

a) „Niech to, co mówisz, będzie relewantne”

4. Sposób – jasno, zrozumiale, unikać wieloznaczności, metaforyczności

a) „Wyrażaj się przejrzyście”

b) „Unikaj niejasnych sformułowań”
c) „Unikaj wieloznaczności”

d) „Bądź zwięzły”
e) „Mów w sposób uporządkowany”

Implikatura konwersacyjna – wnioskowanie „kto mówiąc, że p, implikuje, że q, można twierdzić, że implikuje q
konwersacyjnie, o ile (…) przestrzega maksym konwersacyjnych”

Odbiorca musi odczytać intencję nadawcy.

- Która godzina?
- W pół do komina. – jedna wypowiedź może złamać kilka maksym, nawet wszystkie. Tu złamana zasada stosunku i
sposobu.

- Co słychać u teściowej?
- Aha, u mnie wszystko w porządku. – sposobu – osoba nie chciała odpowiedzieć wprost, a to jest implikatura –
domyślanie się dlaczego

- Co sądzisz o wyglądzie Magdy?
- Ten chirurg plastyczny naprawdę się postarał. – złamana zasada relewancji, nie odpowiedziano wprost.

- Jak Piotrowi poszła matura?
- Ładną mamy dziś pogodę. – złamana zasada relewancji, implikatura: źle mu poszło

- Czy pan profesor wiąże nadzieje naukowe z tą asystentką?
- To jest kobieta. – ilości (ten fakt jest znany), stosunku. Implikatura: szowinizm

Rozmawiają pracownicy o pisarzu Nowaku, a któryś z nich nagle:
- Nie będę rozmawiać o Nowaku. – implikatura: dezaprobata, negatywna ocena, nie zasługuje na rozmowę o nim

Rozmowa o studentach
- Co o niej myślisz?
- Jest ładna. – implikatura: seksizm, nie zważanie na inteligencję, pewnego rodzaju pogarda wobec kobiety, wypowiedź
ocenna, wartościująca, deprecjonująca

Wykorzystuje się implikaturę konwersacyną w czasie negatywnej oceny. ( trzeba się domyślić – pośredni akt mowy. Aspekt
lokucyjny ≠ illokucyjny) Pozytywna, gdy się chwali – wówczas wprost.

Jaskrawymi przykładami wykraczania przeciw maksymie Ilości są wypowiedzi jawnie tautologiczne: „Wojna jest wojną”
– tego rodzaju uwagi są informacyjnie puste, stanową pogwałcenie maksymy Ilości w każdym kontekście konwersacyjnym

Naruszona maksyma Jakości: Ironia, metafora, litota, hiperbola

- Pani X jest strasznym babsztylem.
- … Pogoda dopisała tego lata, prawda? – naruszenie relewancji, implikowanie, że uwaga nie powinna być dyskutowana,
że popełniono tu gafę towarzyską

Naruszenie Sposobu:

mówimy niezrozumiale, bo nie chcemy czegoś wyjawić, tajemnica

Wieloznaczność: I sought to tell my love, love that never told can be. Podwójna dwuznaczność. My love –tu: albo stan emocjonalny,
albo obiekt uczuć, a love that never told can be może znaczyć albo „miłość, której nie można opowiedzieć”, albo „miłość,
która jeśli zostanie opowiedziana, nie będzie mogła dalej istnieć. Poeta (W. Blake) chciał wyrazić jednocześnie to, co
obejmuje każda z tych interpretacji.

Wielosłowność i rozwlekłość:

1) Panna X odśpiewała Home sweet home
2) Panna X wydała ciąg dźwięków odpowiadających zapisowi pieśni Home sweet home – podkreślenie różnicy między

śpiewem, a tym co zrobiła panna X, słowem: implikacja, że występ nieudany

Łamanie reguł konwersacji Paula Grice’a w wywiadzie prasowym:
- SLD od początku […] był przeciwny projektowi nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji.
- To prawda.

- Kto za to odpowiada?
- Nie chcę przesądzać.

- Kiedy górnictwo przestanie przynosić straty?
- Wtedy kiedy będzie zdrowe.

- Ile chcecie zarabiać?
- To nie są pieniądze, które by zrujnowały kasę chorych.

- Inni ministrowie ustępują pod jego urokiem
- Pod urokiem czy siłą?
- Potem ci ministrowie, którzy ustąpili B. przechodzą do swego klubu AWS i przekonują kolegów posłów, aby zagłosowali
inaczej niż chce rząd.

- Czy wczesnym rankiem pił Pan z R.K. whisky w hotelowym barku, gdzieś pod Waszyngtonem, to myślał Pan, że w ten
sposób przybliża Polskę do NATO, czy raczej miał Pan poczucie niestosowności sytuacji?
- Nie piliśmy whisky. Chcieliśmy zamówić lampkę wina, ale w tym hotelu podawano alkohole od dwunastej, a nasza
rozmowa zaczęła się od dziesiątej i trwała do jedenastej. Tak więc przekonałem się, że Ameryka – kraj wielu wolności, jest
także krajem wielu ograniczeń.