Dworzecki Jacek Kluby sportowe PP

Teka Kom. Hist. OL PAN, 2006, 1, 222–232

KLUBY SPORTOWE POLICJI PAÑSTWOWEJ

W OKRESIE II RZECZYPOSPOLITEJ

Kluby sportowe policji pañstwowej w okresie II Rzeczypospolitej

Jacek Dworzecki

Zak³ad Historii Kultury Fizycznej

Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach

Streszczenie. Policyjne Kluby Sportowe funkcjonowa³y w odrodzonej Polsce przy wszystkich
wiêkszych jednostkach Policji Pañstwowej. Zajmowa³y siê propagowaniem wychowania fizycz-
nego, a tak¿e rywalizacj¹ sportow¹ wœród funkcjonariuszy policji. W okresie miêdzywojennym
istnia³o kilkadziesi¹t policyjnych PKS-ów usytuowanych w XVI okrêgach, na jakie podzielona
by³a organizacja terenowa policji pañstwowej oraz w autonomicznym okrêgu Policji Województwa
Œl¹skiego. Cz³onkami klubów byli w przewa¿aj¹cej wiêkszoœci policjanci, a prawid³owe funk-
cjonowanie zapewnia³y regularne dotacje z bud¿etów policji, jednostek samorz¹du terytorialnego
oraz sk³adek cz³onkowskich. Sport odgrywa³ znacz¹c¹ rolê w organach porz¹dku i bezpieczeñstwa
publicznego II Rzeczypospolitej.

S³owa kluczowe: Policyjny Klub Sportowy, Zawody Sportowe Policji Pañstwowej, Pañstwowa
Odznaka Sprawnoœci Fizycznej.

Ustawa o policji z dnia 24 lipca 1919 r. wprowadzi³a w ¿ycie funkcjono-

wanie jednostek policji na terenie ca³ego kraju. Zgodnie z liter¹ ustawy Policja
Pañstwowa by³a pañstwow¹ organizacj¹ s³u¿by bezpieczeñstwa, której zadanie
stanowi³a ochrona bezpieczeñstwa, spokoju i porz¹dku publicznego w Polsce.
Organizacja policji zosta³a dostosowana do podzia³u s¹dowego kraju. W³adzê
naczeln¹ pe³ni³ komendant g³ówny zale¿ny bezpoœrednio od ministra spraw
wewnêtrznych. Na szczeblu województwa dzia³a³y komendy okrêgowe, pomimo
¿e nie istnia³a wówczas administracja wojewódzka powo³ana dopiero ustaw¹
z 2 sierpnia 1919 r. Na terenie powiatu funkcjonowa³y komendy powiatowe
policji. Ponadto istnia³y jednostki policyjne równorzêdne komendom powia-
towym w miastach wydzielonych. Najmniejszymi komórkami by³y komisariaty,
obejmuj¹ce ca³e miasto lub jego dzielnice, oraz posterunki, dzia³aj¹ce na terenie
gminy, jej czêœci lub kilku gmin

A. Misiuk, Policja Pañstwowa 1919–1939, PWN, Warszawa 1996, s. 21, 22.

Z inicjatywy Komendy G³ównej Policji w Warszawie, od 1924 r. na

ziemiach polskich zaczêto tworzyæ przy jednostkach policji prosportowe organi-
zacje zajmuj¹ce siê dzia³alnoœci¹ ukierunkowan¹ na sport masowy maj¹cy m.in.
podnosiæ sprawnoœæ ogóln¹ funkcjonariuszy policji

. W b³yskawicznym tempie

powstawa³y Policyjne Kluby Sportowe, Ogniska Sportowe Policji Pañstwowej
czy te¿ Ko³a Sportowe Rodzin Policyjnych. Zrzesza³y tysi¹ce zawodników,
dzia³aczy, cz³onków. Na pocz¹tku tworzone dla policjantów w ci¹gu kolejnych
lat istnienia coraz bardziej otwiera³y siê na zewn¹trz.

Zdaj¹c sobie sprawê z koniecznoœci podnoszenia ogólnej sprawnoœci

fizycznej przez policjantów, kierownictwo polskiej policji stara³o siê tworzyæ
jak najlepsze warunki do uprawiania sportu przez swoich podw³adnych. B³ysk-
awicznie postêpuj¹ca technicyzacja kraju sprawia³a, ¿e policjanci musieli byæ
coraz sprawniejsi fizycznie, aby dotrzymaæ kroku przestêpcom

Oprócz wyposa¿ania w sprzêt i œrodki do walki z przestêpczoœci¹, trzeba

by³o rozbudowaæ policyjn¹ bazê sportow¹. Pocz¹tki by³y trudne. Brakowa³o
œrodków finansowych do realizacji przyjêtych za³o¿eñ. Problem ten stopniowo
rozwi¹zywano poprzez wykorzystanie œrodków wygospodarowanych ze sk³adek
cz³onkowskich pochodz¹cych od zawodników i dzia³aczy Policyjnych Klubów
Sportowych. Z czasem bud¿et polskiej policji zacz¹³ siê klarowaæ i powoli
pojawia³y siê œrodki finansowe przeznaczone na dzia³alnoœæ prosportow¹. Wobec
tego „zrywu” polskich policjantów nie pozosta³y obojêtne organizacje samo-
rz¹dowe i wojewódzkie, które równie¿ ze swoich bud¿etów przyznawa³y dotacje
pieniê¿ne wykorzystywane przez Policyjne Kluby Sportowe

W okresie od utworzenia Policji Pañstwowej do wybuchu II wojny œwia-

towej na terenach II Rzeczypospolitej funkcjonowa³o kilkadziesi¹t wiêkszych
lub mniejszych PKS-ów. Niektóre z nich zakoñczy³y swoj¹ dzia³alnoœæ z chwil¹
wybuchu II wojny œwiatowej, nie odradzaj¹c siê w powojennej rzeczywistoœci.
Inne z oczywistych wzglêdów nie kontynuowa³y swojej dzia³alnoœci wraz
z wcieleniem terenów, na których siê znajdowa³y do Zwi¹zku Radzieckiego.
Przeró¿ne by³y dziedziny sportu jakie uprawiano w PKS-ach: narciarstwo,
lekkoatletyka, ciê¿koatletyka, zapasy, p³ywanie, strzelectwo, kolarstwo, tenis,
kajakarstwo, sporty motorowe, gimnastyka, hippika, szachy, boks. Przede wszyst-
kim nale¿y wymieniæ te Policyjne Kluby Sportowe, o których by³o najg³oœniej
w okresie dwudziestolecia miêdzywojennego. Skalê rozpiêtoœci dzia³aj¹cych
PKS-ów na terenach II Rzeczypospolitej, przedstawia mapa organizacji terenowej
policji pañstwowej na dzieñ 1 kwietnia 1939 r.

W tym czasie funkcjonowa³o 16 okrêgów z jednostkami nadrzêdnymi

sprawuj¹cymi niejako nadzór nad pomniejszymi posterunkami, komisariatami

KLUBY SPORTOWE POLICJI PAÑSTWOWEJ W OKRESIE II RZECZYPOSPOLITEJ

223

Kalendarzyk Policji Województwa Œl¹skiego (KPWŒ), Katowice 1924, s. 162.

„Na Posterunku” Warszawa 1926, nr 9, s. 172.

Tam¿e, 1928, nr 36, s. 668.

A. Misiuk, Policja Pañstwowa 1919–1939, PWN, Warszawa 1996, za³¹cznik graficzny.

czy komendami na podleg³ym terenie oraz autonomiczny okrêg Policji Wo-
jewództwa Œl¹skiego.

W okrêgu I Warszawskim dzia³alnoœæ sw¹ prowadzi³y: PKS Gostynin ze

znakomitym lekkoatlet¹ specjalist¹ od marszów st. post. Lipiñskim; PKS P³ock
z sekcjami lekkoatletyczn¹; marsz – post. Nowak, post. Rajewski, post. Kar-
wowski; skok wzwy¿ – post. Jêdrzejewski oraz strzeleck¹ – post. Pucka; PKS
Sierpc z siln¹ sekcj¹ strzeleck¹ – post. Stempsiñski, przod. Wroñski, post.
Kuciñski, post. Wójcik, st. post. Kielczyk, st. przod. Kostrzyca

Okrêg II £ódzki to przede wszystkim PKS £ódŸ kierowany przez prezesa

podkom. Kistera z sekcjami: strzeleck¹ – st. post. Józef Czy¿, post. W³adys³aw

Ryc. 1. Mapa podzia³u administracyjnego Polski w 1939 r.

224

Jacek Dworzecki

„Na Posterunku”, Warszawa 1926, nr 35, s. 632.

Jaros, sekcja hippiczna – post. Armanowski, st. przod. Paku³a, sekcja kolarska
– post. Jan G³owacki, sekcja szermiercza – st. przod. Boles³aw Banaœ, sekcja
p³ywacka – post. Trybu³a, post. Dudek, post. Weretilczyk, oraz sekcja lekkoatle-
tyczna – st. post. Szaflik, post. Jaros, post. Weso³owski, post. Miko³ajewski;
PKS Brzeziny z sekcj¹ p³ywack¹ – post. Szczepaniak; PKS Sieradz sekcja
p³ywacka – post. Dudek, post. Wojciechowski, sekcja wioœlarska – post. Kra-
sowski, post. Jagie³³o; PKS Piotrków sekcja kolarska – post. Kawecki, post.
Przepiórka, post. Maksymowicz; PKS Opoczno; PKS Koñskie sekcja p³ywacka–
post. Baran, post. Dudziñski oraz sekcja pi³ki no¿nej; PKS Radomsko sekcja
kolarska – post. GwoŸdŸiñski, sekcja strzelecka – post. Tr¹d, post. Tarnarzewski

Okrêg III Kielecki to PKS Kielce z sekcj¹ lekkiej atletyki – sprinterzy

4×100 m sztafeta: post. Adamczyk, post. Skiba, st. post. Œliwa, przod. Wiœ-
niewski, oraz sekcj¹ boksersk¹ – post. Wójcik, st. post. Adamczyk, przod.
Kostrzewa, post. Szczepaniak; PKS Czêstochowa sekcja kolarska (ok.100 za-
wodników), sekcja pi³ki no¿nej i sekcja bokserska; PKS Zawiercie, PKS Os-
trowiec, PKS Skar¿ysko-Kamienna

Okrêg IV Lublin to PKS Lublin z sekcjami lekkiej atletyki – skok o tyczce:

post. ¯ak, marsz: post. Skwara, 100 m: post. Kulesza, post. Mateñko, dysk: post.
Foks, sekcja kolarska: post. Dyzga, sekcja strzelecka: post. Siemaszko, post.
Filemon, post. Korczak; PKS Che³m Lubelski; PKS Bia³a Podlaska, sekcja lekkiej
atletyki – marsz: post. Sztam, sekcja kolarska: st. post. Ratyñski, sekcja strze-
lecka: post. Bogdañski

Okrêg V Bia³ostocki PKS Bia³ystok „Sparta” sekcja lekkoatletyczna – 100

i 200 m sprint: post. Bernard Zas³ona, sekcja kolarska: post. Miros³aw Zielnik,
post. Alojzy Kull, post. Kazimierz Jachowski, sekcja narciarska: post. Józef
Dobara; PKS Suwa³ki

Okrêg VI Miasto Sto³eczne Warszawa PKS Warszawa prezes nadkom.

D¹browski, wiceprezes kom. Tarwid, sekcja lekkoatletyczna – 100 i 200 m sprint:
post. Kwiatkowski, 800 m – post. Pucek, 1500 m post. Kacalak, dysk, kula, m³ot:
post. Kartaszewski, oszczep: przod. Kozika, skok w dal i skok wzwy¿ przod.
Klewek, skok o tyczce: st. post. Majewski, sekcja bokserska: post. Targowski,
sekcja ciê¿koatletyczna – zapaœnicy: post. Antoni Rokita, post. W³adys³aw
Rejniak, post. Stanis³aw I³czyk, kierownik sekcji: st. przod. Mieczys³aw
Szubañski, sekcja strzelecka: post. Komar, st. post. Pitu³ej, sekcja pi³ki no¿nej
– kierownik: st. przod. Karolak, sekcja hippiczna – kierownik: nadkom. Szopa,
sekcja p³ywacka: st. przod. Tratt, post. Krawczyñski

KLUBY SPORTOWE POLICJI PAÑSTWOWEJ W OKRESIE II RZECZYPOSPOLITEJ

225

Tam¿e, 1937, nr 21, s. 490.

Tam¿e, 1931, nr 12, s. 232.

Tam¿e, 1929, nr 30, s. 479.

Tam¿e, 1936, nr 15, s. 246.

„Na Posterunku”, Warszawa 1934, nr 43, s. 682.

Okrêg VII Kraków to PKS Kraków z sekcj¹ lekkiej atletyki – sprinterzy

4×400 m: post. Czosnek, post. Janiec, post. Maniek, post. Tyrkiel; PKS Bia³a –
sekcja lekkiej atletyki – rzut granatem: post. Rutkowski; PKS Wadowice; PKS
Bochnia z sekcjami pi³ki no¿nej i sekcj¹ strzeleck¹: post. Cempna; PKS Gorlice
– sekcja strzelecka: st. post. Zabawa, sekcja lekkiej atletyki – marsze: post.
Pachom, post. Kandela, post. Puzio; PKS Tarnów

Okrêg VIII Lwowski PKS Lwów; prezes podkom. Loho-Sobolewski,

sekcja pi³ki no¿nej – kierownik: podkom. Weber, sekcja strzelecka – kierownik:
podkom. Balcer, sekcja lekkiej atletyki – post. Winnicki, post. Wójcik, post.
Begej, post. Gembaszewski, kula: post. Berneœ, zawodnicy sekcji strzeleckiej:
post. £apicki, st. post. Czyrkow, post. Prokop; PKS Jaros³aw z sekcj¹ pi³ki
no¿nej; PKS Rzeszów z sekcj¹ pi³ki no¿nej; PKS Sanok, PKS Drohobycz

Okrêg IX Tarnopolski PKS Tarnopol – zarz¹d: prezes nadkom. Zubik,

wiceprezes asp. Bigda, sekretarz asp. Zabornik, gospodarz nadkom. Sawicki,
skarbnik st. przod. Brunelik, sekcja strzelecka: st. post. Ceranowicz, post.
Cichocki, post. Dor, post. Kasprzyk, st. przod. Greczy³ko; PKS Zborów; PKS
Trembówka; PKS Borszczowa: zarz¹d – prezes przod. Kowalski, sekretarz st.
post. Radziszewski, skarbnik st. post. Duniewicz, gospodarz st. post. RaŸny,
sekcja pi³ki no¿nej – kierownik: przod. Kowalski, sekcja kolarska

Okrêg X Stanis³awowski PKS Stanis³awów: sekcja lekkiej atletyki, sekcja

pi³ki no¿nej; PKS ¯ydaczów – zarz¹d: prezes podkom. D¹browiecki, wiceprezes
st. przod. Czermak, sekretarz post. Hill, skarbnik przod. Banaœ, gospodarz przod.
Szabyñski cz³onkowie zarz¹du: przod. Denysewicz, st. przod. Adamowski, przod.
Mastalerz, st. post. Hamryszak, sekcja p³ywacka: post. Lepczyñski, post. Piecuch,
post. Wolak, st. przod. Wójcicki, przod. Potera³a, sekcja wioœlarska: post.
Kowacz, st. przod. Czermak, post. Hill; PKS Ko³omyja

Okrêg XI Poznañski PKS Poznañ sekcja lekkiej atletyki – kula: post.

Jezio³kowski; PKS Czarnków; PKS Œroda sekcja kolarska: post. B¹k, post. Zinka,
st. post. Culrowski; PKS Wrzeœnia; PKS Ko³o sekcja kolarska: post. Godzi-
szewski; PKS Leszno sekcja strzelecka – przod. Józef Koñczal; PKS Turek,
sekcja kolarska: post. Sorge, post. Franciszczak, post. Wiœniewski, sekcja p³y-
wacka: post. KaŸmierczak, post. Krajewski, sekcja lekkiej atletyki – rzut gra-
natem: post. Kleba, post. Matraszek, sekcja wioœlarska: post. Ja³kiewicz; PKS
Kalisz sekcja strzelecka: post. Domañski, st. przod. Wa³czyñski, sekcja lekkiej
atletyki: st. post. Muszyñski, post. Górski, przod. Wolny, sekcja kolarska:
st. przod. Kartasiski, sekcja wioœlarska: post. Modrzejewski, post. Ratynowski

226

Jacek Dworzecki

Tam¿e, 1936, nr 30, s. 712.

Tam¿e, 1937, nr 23, s. 539.

Tam¿e, 1930, nr 21, s. 327.

Tam¿e, 1928, nr 37, s. 591.

„Na Posterunku”, Warszawa 1935, nr 50, s. 834.

Okrêg XII Toruñski PKS Toruñ sekcja lekkiej atletyki: post. Kuciapski –

3000 m, sekcja p³ywacka: post. Tataruch; PKS Gdynia sekcja p³ywacka: post.
Filipowski, post. B¹k; PKS Kartuzy – zarz¹d: prezes st. przod. Kêdziora,
wiceprezes st. przod. Anio³a, sekretarz przod. Romantowski, sekcja p³ywacka:
post. Gdaniec; PKS Koœcierzyna; PKS Starogard sekcja p³ywacka: st. post.
Zawieja; PKS Grudzi¹dz sekcja p³ywacka: st. post. Wrzesiñski, st. post. Petryk-
owski, woŸny Kamiñski; PKS Nowe Miasto „Drwêca”: prezes przod. Ba-
naszewski, sekretarz, post. Ceyman, skarbnik post. Dominiak, sekcja p³ywacka:
post. Go³aszewski, post. Trzebiatowski, post. Szczygielski, post. Kopczyñski, st.
post. Szprynger, sekcja lekkiej atletyki, sekcja strzelecka, sekcja pi³ki no¿nej;
PKS Brodnica „Zbyszko” – zarz¹d: prezes podkom. Nowacki, wiceprezes st.
przod. Prusakowski, skarbnik post. Andrearczyk, sekretarz st. przod Piliñski,
sekcja strzelecka: post. Gulczyñski, st. post. Zielaziñski, st. post. Grylewicz,
przod. Orzechowski; PKS Bydgoszcz; PKS W³oc³awek sekcja lekkiej atletyki –
100 m: post. Trzeciak, skok w dal: przod. Adamczewski, kula post. Knauerhaze

Okrêg XIII £ucki PKS £uck – przezes kom. Berenda, sekcja wioœlarska:

kom. Nowak, sekcja lekkiej atletyki – sztafeta 100×200×400×800: post. Hopcia,
post. Boratyn, st. post. Hulawa, post. Borowiecki, sekcja strzelecka – kierownik:
podkom. Kochmañski, sekcja pi³ki no¿nej – mistrzowie Wo³ynia, sekcja kolarska,
sekcja p³ywacka sekcja narciarska, PKS Kowal; PKS W³odzimierz; PKS Równe,
sekcja narciarska: post. Bogdanowicz, post. Puczyk, post. Oberda; PKS Krze-
mieniec

Okrêg XIV Brzeski PKS Brzeœæ sekcja p³ywacka; PKS Pru¿ana: prezes

kom. Mandziuk, sekretarz przod. Ereta, sekcja strzelecka: st. post. Karpiej, przod.
Sobota, sekcja lekkiej atletyki: post. Dyba – m³ot, sekcja kolarska: przod.
Borowiecki; PKS Piñsk; PKS Kobryñ; PKS Kamieñ Koszyrski

Okrêg XV Nowogrodzki PKS Nowogródek sekcja lekkiej atletyki – skok

o tyczce: post. Pop³awski, dysk: post. Pi¹tek, sekcja strzelecka: st. post. Witwicki,
post. Dzwoniarek, marsz: post. Korewo, post. Kamierczak, post. Ojrzyñski; PKS
Wo³yñ; PKS Nieœwie¿; PKS S³onim

Okrêg XVI Wileñski PKS Wilno sekcja szachowa – post. Jan Urbita,

sekcja strzelecka: post. Derecki, sekcja kolarska: post. Franciszek Malec, post.
Karol Mieczkowski, post. Józef Demidowicz, sekcja bokserska: post. Widam,
sekcja narciarska: post. Koœcinkiewicz, st. post. Rusznica, post. Szczepañski,
post. Cichoñski, sekcja lekkiej atletyki, sekcja pi³ki no¿nej, sekcja wioœlarska;
PKS G³êbokie sekcja szachowa: st. post. Alfred Jakubiniec, sekcja lekkiej atletyki
– oszczep: przod. Kisiel, 100 m przez p³otki: przod. Dziedzic, 800 m: post.

KLUBY SPORTOWE POLICJI PAÑSTWOWEJ W OKRESIE II RZECZYPOSPOLITEJ

227

Tam¿e, 1934, nr 40, s. 635.

Tam¿e, 1937, nr 23, s. 541.

„Na Posterunku”, Warszawa 1931, nr 12, s. 192.

Tam¿e, 1932, nr 12, s. 223.

Chwalisz, sekcja strzelecka: przod. Parafinowicz; PKS Oszmiana sekcja lekkiej
atletyki – skok o tyczce: post. Leszczyñski, oszczep i rzut granatem: post.
Marcinkiewicz; PKS Mo³odeczno sekcja lekkiej atletyki – dysk: sier¿. Kubiak,
kula: sier¿. Kubiak, 1500 m: post. W¹sik, 100 m post. Cichoñski, sekcja bokserska
– post. Cichoñski

Na terenie autonomicznego okrêgu Policji Województwa Œl¹skiego prê¿nie

funkcjonowa³ PKS Katowice – zarz¹d, prezes podkom. Piotr Urbañczyk, sekre-
tarz przed. Kubica, skarbnik st. przod. Stanis³aw Zimnik z sekcjami – pi³ki
no¿nej: st. post. Alfons Rychter, boksersk¹: podkom. Ferdynand Guziur, lekko-
atletyczn¹: podkom. Józef Maœlonka, narciarsk¹: podkom. Wójcik, ciê¿koatle-
tyczn¹: post. Kiciñski, szachow¹: asp. Jan Kubaczka, p³ywack¹: podkom. Ignacy
Piechaczek, szermiercz¹: nadkom. Jakub Hostyñski, tenisow¹: nadkom. Ludwik
Kloske, strzeleck¹: podinsp. Jan Starzyk, kolarsk¹: st. post. Jan Dublaszewski,
hippiczn¹: asp. Edward Marcol

Wymienione organizacje prosportowe da³y solidne podwaliny pod tworze-

nie siê w odradzaj¹cej powojennej Polsce, klubów sportowych pod patronatem
resortu spraw wewnêtrznych.

Roczny terminarz rozgrywek, zawodów organizowanych przez Policyjne

Kluby Sportowe, a tak¿e zawodów organizowanych przez inne instytucje i kluby
sportowe, w których zawodnicy PKS-ów brali udzia³ by³ z roku na rok coraz
bardziej imponuj¹cy i obfitowa³ w du¿e imprezy sportowe. W „Kalendarzu
zawodów i imprez sportowych w miesi¹cu czerwcu 1937 r.” organizowanych
zarówno przez Policyjne Kluby Sportowe jak i inne kluby i stowarzyszenia,
znajdujemy informacjê, ¿e PKS-y wziê³y udzia³ w 95 imprezach sportowych

Kierownictwo Polskiej Policji, wychodz¹c niejako naprzeciw oczekiwa-

niom ¿wawo powstaj¹cych PKS-ów, zdecydowa³o o corocznej organizacji za-
wodów Sportowych Policji Pañstwowej i ju¿ w paŸdzierniku 1926 r. zorgani-
zowano I Policyjne Zawody Sportowe w Warszawie

. Wydany na t¹ okazjê

przez Komendanta G³ównego Policji okólnik nr 1363 z dn. 23 lipca 1926 r.,
mówi³ o organizacji zawodów, w tym m.in. o konkurencjach, jakie bêd¹ rozgry-
wane na obiektach Policyjnego Klubu Sportowego Miasta Sto³ecznego War-
szawy. Zaplanowano rywalizacjê w nastêpuj¹cych konkurencjach sportowych:
biegi – sprint 100 m, 3 km na prze³aj, chód 5 km z obci¹¿eniem (plecak,
umundurowanie s³u¿bowe, broñ s³u¿bowa), skoki w wzwy¿ i w dal z rozbiegu,
pchniêcie kul¹ i rzut granatem. Technika pchniêcia kul¹ z ko³a mia³a siê odbyæ
wed³ug przepisów PZLA, natomiast przy rzucie granatem na odleg³oœæ by³a
dozwolona dowolna technika pod warunkiem, ¿e rzucaj¹cy zawodnik nie prze-

228

Jacek Dworzecki

Tam¿e, 1934, nr 4 9, s. 778.

J. Dworzecki, Geneza i rozwój PKS Katowice w latach 1924–1939, AWF Katowice 2004, s. 46–61.

„Na Posterunku”, Warszawa 1937, nr 22, s. 514, 515.

Tam¿e, 1926, nr 29, s. 561.

kroczy³ 5-metrowej szerokoœci pasa wyznaczonego do wykonania rzutu. Ponadto
kierownictwo Policji organizuj¹ce zawody przewidzia³o mo¿liwoœæ rozegrania
jeszcze innych konkurencji rzutowych, jak: rzut oszczepem i rzut dyskiem wed³ug
przepisów PZLA, pod warunkiem zg³oszenia siê do ka¿dej z tych konkurencji
co najmniej po 10 zawodników. Udzia³ w zawodach mogli wzi¹æ zarówno wy¿si,
jak i ni¿si funkcjonariusze oraz urzêdnicy Policji Pañstwowej. Uczestnicy za-
wodów powinni mieæ ze sob¹ stroje i obuwie sportowe, co w owym czasie nie
by³o spraw¹ powszechn¹. Koszty dojazdu i utrzymania na zawodach ponosili
uczestnicy, a organizator zapewnia³ nocleg w koszarach policyjnych. Zg³oszenia
zawodników z wyszczególnionymi danymi osobowymi, tj. imieniem, nazwis-
kiem, stopniem s³u¿bowym oraz jednostk¹ macierzyst¹ polecono przes³aæ komen-
dantom wojewódzkim w³aœciwym miejscowo dla uczestników, w terminie do
po³owy wrzeœnia 1926 r., do kierownictwa Komendy G³ównej Policji w War-
szawie (organizatora zawodów). Dla uczestników I Policyjnych Zawodów Spor-
towych przewidziano nagrody w postaci ¿etonów i pami¹tkowych przedmiotów.
Z okazji odbywania siê Policyjnych Zawodów Sportowych organizatorzy wy-
dawali pami¹tkowe odznaki, które wrêczano uczestnikom.

Kolejne Ogólnokrajowe Zawody Sportowe Policji w okresie miêdzywo-

jennym odbywa³y siê w nastêpuj¹cych terminach: II zawody – 1927 r. Warszawa,
III – 1928 r. Warszawa, IV – 1929 r. Katowice. W latach 1930–1933 Komenda
G³ówna Policji nie organizowa³a zawodów, z powodu braku œrodków finanso-
wych. W 1934 r. zbiega³y siê dwie rocznice wa¿ne dla polskich policjantów,
a tak¿e ca³ego narodu. Mija³o 20 lat od chwili powstania pierwszych Ochot-
niczych Oddzia³ów Polskiej S³u¿by Bezpieczeñstwa na ziemiach by³ej Kon-
gresówki oraz 15 lat od czasu utworzenia Policji Pañstwowej. Pomimo nadal
trudnej sytuacji finansowej kierownictwo Polskiej Policji Pañstwowej zdecy-
dowa³o o zorganizowaniu V Ogólnokrajowych Zawodów Sportowych policji
Pañstwowej maj¹cych uœwietniæ zbieg obu rocznic. Planowano rozegraæ rywali-
zacje sportowe w nastêpuj¹cych dyscyplinach: lekkoatletyka, boks, szermierka,
hippika, sporty wodne tj. p³ywanie, skoki i wioœlarstwo, kolarstwo, marsze,
ciê¿koatletykê i strzelectwo

. W poszczególnych rodzajach sportów przewidziano

nastêpuj¹ce konkurencje: lekkoatletyka – biegi 100, 200, 400, 800, 1500, 3000,
5000, 10 000 m, bieg 110 m przez p³otki oraz sztafety 4×100, 4×200, 4×400,
4×800 m. W lekkoatletycznych konkurencjach rzutowych: rzut dyskiem, oszcze-
pem, granatem oraz pchniêcie kul¹. W skokach – skok w dal i wzwy¿ z rozbiegu
oraz skok o tyczce. W boksie planowano rozegraæ walki bokserskie we wszyst-
kich kategoriach wagowych od wagi lekkiej pocz¹wszy. Pojedynki mia³y byæ
trzyrundowe, po trzy minuty ka¿da z rund. W szermierce planowano rozegranie
pojedynków indywidualnych trzema rodzajami broni – szabl¹, szpad¹ i floretem.

KLUBY SPORTOWE POLICJI PAÑSTWOWEJ W OKRESIE II RZECZYPOSPOLITEJ

229

„Na Posterunku”, Warszawa 1934, nr 30, s. 472.

Zawody hippiczne, skoki podzielono tworz¹c dwa stopnie trudnoœci. Osobno dla
oficerów i osobno dla szeregowych policji. W stosunku do oficerów wymagania
w zakresie liczby pokonywanych przeszkód, ich wysokoœci, szerokoœci oraz
dystansu do pokonania by³y wy¿sze ni¿ dla szeregowych, co mia³o odzwiercied-
laæ wiêksze obycie tych pierwszych w jeŸdzie konnej.

W latach 1935–1938 regularnie organizowano na boisku Policyjnego

Klubu Sportowego Miasta Sto³ecznego Warszawy Ogólnopolskie Zawody Spor-
towe Policji Pañstwowej. Do wybuchu II wojny œwiatowej w sumie 9-krotnie
odby³y siê Zawody Sportowe Policji Pañstwowej, a jak¹ rangê i znaczenie mia³y,
mo¿e chocia¿by œwiadczyæ fakt, i¿ w otwarciu tych imprez i œledzeniu ich
przebiegu bra³y udzia³ osobistoœci polskiej sceny politycznej, a nierzadko równie¿
goœcie zagraniczni

BodŸcem motywuj¹cym policjantów do czynnego uprawia sportu i pod-

noszenia swojej sprawnoœci fizycznej, by³o zdobywanie pañstwowych odznak
sportowych

. Iloœæ zdobytych Pañstwowych Odznak Sportowych przez Policjan-

tów w roku 1933 obrazuje tabela 1, w której zawarte s¹ dane uzyskane z mate-
ria³ów Muzeum Policji w Warszawie

Tabela 1. Liczba zdobytych przez policjantów Pañstwowych Odznak Sportowych

w roku 1933 wed³ug gazety „Na Posterunku”

Województwo

Liczba

policjantów

w 1933 r.

Pañstwowa

Odznaka

Sportowa

razem

odznaczonych

klasa

Wo³yñskie

1761

653

922

1637

90,7

£ódzkie

2682

235

652

703

1590

57,9

Œl¹skie

2314

152

940

423

1515

47,2

Lwowskie

2590

102

528

628

1258

Wileñskie

1386

560

520

1140

82,1

Bia³ostockie

1358

131

595

331

1057

75,1

Poznañskie

1545

286

440

153

879

53,5

Pomorskie

1200

221

297

321

839

66,9

Poleskie

1147

386

417

830

76,3

Warszawskie

1401

115

503

205

823

56,6

Krakowskie

1683

406

310

760

44,2

Nowogrodzkie

1040

194

189

411

38,6

Stanis³awowskie

1302

173

195

404

30,3

Lubelskie

1464

199

106

373

24,5

230

Jacek Dworzecki

„Na Posterunku”, Warszawa 1928, nr 38, s. tytu³owa.

Kalendarzyk Policji Województwa Œl¹skiego (KPWŒ), 1930, s. 290.

„Na Posterunku”, Warszawa 1933, nr 30, s. 475.

Kieleckie

2305

117

222

9,4

Tarnopolskie

1314

119

206

15,3

m.st. Warszawa

3482

122

4,5

Razem

27 660

1613

6787

5666

14 066

54,1

Pañstwowa odznaka sportowa by³a trzystopniowa: 3 klasy, 2 klasy,

i 1 klasy. Kolejno policjanci-sportowcy uzyskiwali odznaki poszczególnych klas
w zale¿noœci od posiadanych umiejêtnoœci i nabytej sprawnoœci fizycznej. Pañst-
wowa Odznaka Sportowa zosta³a ustanowiona rozporz¹dzeniem Rady Ministrów
w dniu 27 czerwca 1930 r. (Monitor Polski nr 169 z dnia 24 sierpnia 1930 r.
poz. 255). POS winna byæ noszona przez oficerów policji przy noszeniu pasa
g³ównego z paskiem poprzecznym (przezramiennym), na tym pasku na wysokoœci
pierwszego guzika kurtki. Szeregowi policji powinni nosiæ POS na prawej piersi
na wysokoœci pierwszego guzika kurtki, w po³owie odleg³oœci miêdzy zapiêciem
kurtki a wszyciem rêkawa. Jednak przy noszeniu pasa g³ównego z paskiem
przezramiennym przez oba korpusy POS nale¿a³o umieszczaæ na pasku na
wysokoœci pierwszego guzika kurtki. Zabronione by³o jakiekolwiek noszenie
miniatur Pañstwowej Odznaki Sportowej na mundurze

. Ponadto kierownictwo

Komendy G³ównej Policji sprawuj¹ce pieczê nad policyjnymi PKS-ami zdecy-
dowa³o siê na ujednolicenie strojów sportowych, w jakich zawodnicy startowali
w zawodach

Niezale¿nie od tego, z którego okrêgu i klubu pochodzi³ zawodnik, winien

on posiadaæ ubiór sportowy zgodny z wytycznymi. Koszulka bia³a z granatow¹
lamówk¹ szerokoœci 1 cm, wokó³ szyi i ramion, przy czym zawodnicy upra-
wiaj¹cy lekkoatletykê z rêkawami d³ugoœci 10 cm, dla wioœlarzy i bokserów bez
rêkawków, koszulki dla zawodników pi³ki no¿nej z rêkawkami „do kiœci” r¹k
i „wyk³adanym” ko³nierzykiem, który by³ sznurowany na piersiach. Ko³nierzyk,
mankiety i oblamowanie rozciêcia na piersi koloru granatowego. Na ka¿dej
koszulce po lewej stronie na piersi mia³a znajdowaæ siê tarcza koloru bia³o-
granatowego z naszytymi lub wyhaftowanymi literami P.P. (tzn. Policja Pañst-
wowa) i rzymsk¹ cyfr¹ komendy wojewódzkiej (nr okrêgu). Wysokoœæ tarczy
10 cm, szerokoœæ 7 cm. Spodenki winny byæ koloru granatowego d³ugoœci
siêgaj¹cej do po³owy ud, œci¹gane w biodrach tasiemk¹, bez rozporka. Dla dru¿yn
pi³karskich poñczochy (getry) powinny byæ koloru granatowego z bia³ym
paskiem na odwiniêciu. Taki sportowy ubiór obowi¹zywa³ sportowców –
policjantów na zawodach reprezentacyjnych, natomiast na zawodach o charak-
terze lokalnym barwy klubowe mog³y byæ dowolnego koloru, jednak¿e powinny
byæ jednolitego koloru dla ca³ych dru¿yn, np. z powodu ³atwiejszej identyfikacji
zawodników i dru¿yn przez sêdziów.

KLUBY SPORTOWE POLICJI PAÑSTWOWEJ W OKRESIE II RZECZYPOSPOLITEJ

231

Kalendarzyk Policji Województwa Œl¹skiego (KPWŒ), 1930, s. 290.

„Na Posterunku”, Warszawa 1928, nr 32.

Zawody organizowane przez PKS-y dostarcza³y sportowych emocji dla

zawsze licznie zgromadzonej publicznoœci, ale przede wszystkim by³y spraw-
dzianem dla samych policjantów-sportowców. To w³aœnie oni w latach 20. i 30.
XX w. byli trzonem polskich reprezentacji w wielu dyscyplinach. Nie sposób
pomin¹æ takie postacie, jak lekkoatleta post. Bernard Zas³ona

, zapaœnicy – post.

W³adys³aw Rejniak i post. Stanis³aw I³czyk

, skoczek wzwy¿ st. przod. Tadeusz

Rokicki

, skoczek w dal post. Stanis³aw Kwasek

czy kolarz post. W³adys³aw

Synowiec

. Rozmach jaki przybra³a organizacja oko³opolicyjnego sportu po

odzyskaniu przez Polskê niepodleg³oœci by³ imponuj¹cy. Powstanie Policyjnych
Klubów Sportowych, organizacja zawodów, zasiêg i rozmiary rozpropagowania
sportu na terenie ca³ej II Rzeczpospolitej na bazie PKS-ów, spowodowa³y i¿
sport w kraju wyniszczonym i podzielonym przez lata zaborów piêknie rozkwit³.
Chocia¿ przyt³amszony wybuchem II wojny œwiatowej, da³ podwaliny do kon-
tynuacji w innych powojennych realiach, staj¹c siê jednoczeœnie immanentnym
elementem wychowania i oddzia³ywania ogólnoœrodowiskowego Polaków.

POLISH POLICE SPORTS CLUBS IN II REPUBLIC OF POLAND

Summary. Polish Police Sports Clubs functioned in Poland after the rebirth of the Polish State
at main Polish Police Units. They propagated physical education and competition among police
officers. In the interwar period there were several dozen Polish Sports Clubs and the local police
organisation was divIded into XVI districts as well as Polish Sports Clubs. Besides the Clubs,
there was also The Independent District of Silesian Police. The members of the Polish Sports
Clubs were high and low rank police officers. The Polish Sports Clubs were subsidized by Police,
local authorities and membership fees. Sport played a significant part in functioning of safety and
order bodies of II Republic of Poland.

Key words: Police Sports Clubs, Polish Police Sports Competition, The State Fitness Order

232

Jacek Dworzecki

„Na Posterunku”, Warszawa 1936, nr 52, s. 986.

Tam¿e, 1936, nr 27, s. 459.

Tam¿e, 1928, nr 38, s. 596.

Tam¿e, 1936, nr 52, s. 986.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron