Renowator_zab_ar_712[07]_Z2.10

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Stan techniczny elementów budynku

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2.

Przyczyny i rodzaje uszkodzeń konstrukcji murowych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3.

Osadzanie elementów z cegły i kamienia

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Remont, przebudowa i wzmacnianie ścian, filarów i stropów

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Przebijanie otworów w murze

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Remont i naprawa sklepień

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Renowacje posadzek z cegły i kamienia

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

4.8. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót oraz przepisy bezpieczeństwa

i higieny pracy przy robotach remontowych i naprawczych

4.8.1. Materiał nauczania

4.8.2. Pytania sprawdzające

4.8.3. Ćwiczenia

4.8.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Realizujesz szkolenie w zawodzie renowator zabytków architektury, wykorzystując

modułowy  program  nauczania.  Program  taki zakłada,  że w trakcie  jego realizacji  wykazujesz
się  dużą  aktywnością  i  samodzielnie  rozwiązujesz  wiele  problemów  zawodowych.  W  ten
sposób  nabywasz  konkretne  kwalifikacje,  stanowiące    podstawę  do  zatrudnienia,  a  następnie
do awansu zawodowego.

Przy pomocy dostępnych środków dydaktycznych zdobywasz wiedzę i opanowujesz

kolejne umiejętności. W tym celu samodzielnie korzystasz z materiałów dydaktycznych i przy
ich pomocy wykonujesz ćwiczenia. Nauczyciel obserwuje Twoją pracę, naprowadza na
właściwe rozwiązanie problemu, sprawdza i ocenia nabyte wiadomości i umiejętności.

Do ręki otrzymujesz poradnik „Naprawianie i konserwacja konstrukcji murowych”, który

zawiera:

−

Wymagania wstępne, czyli tę część wiedzy i umiejętności opanowanych w trakcie
realizacji poprzednich jednostek modułowych, która będzie Ci niezbędna do realizacji
materiału tej jednostki modułowej (co już musisz umieć, aby nauczyć się czegoś nowego).

−

Wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z tym poradnikiem (czego nowego
się nauczysz).

−

Nowy materiał nauczania (co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać ćwiczenia).

−

Zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś podane treści i możesz już
rozpocząć realizację ćwiczenia (czy możesz już przystąpić do ćwiczeń).

−

Ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych (co
i w jaki sposób masz wykonać praktycznie).

−

Sprawdziany  postępów  (sam  możesz  sprawdzić,  czy  już  potrafisz  poradzić  sobie
z problemami, jakie wcześniej rozwiązywałeś).
Po  przeczytaniu  każdego  pytania  z  tego  działu  zaznacz  w  odpowiednim  miejscu  –  TAK
albo  NIE  –  właściwą,  Twoim  zdaniem,  odpowiedź.  Odpowiedzi  NIE  wskazują  na  luki
w Twojej wiedzy i nie w pełni opanowane umiejętności. W takich przypadkach jeszcze raz
powróć  do  potrzebnych  partii  materiału,  lub  ponownie    wykonaj  ćwiczenie  (względnie
jego  elementy).  Zastanów  się,  co  spowodowało,  że  nie  wszystkie  odpowiedzi  brzmiały
TAK.

−

Zestawy zadań testowych (w jaki sposób nauczyciel sprawdzi i potwierdzi poziom Twojej
wiedzy)
Po opanowaniu materiału całej jednostki modułowej, nauczyciel sprawdzi poziom Twoich
umiejętności  i  wiadomości.  Otrzymasz  do  samodzielnego  rozwiązania  test  pisemny  oraz
zadanie  praktyczne.  Nauczyciel  oceni  oba  sprawdziany  i  na  podstawie  określonych
kryteriów  podejmie  decyzję  o  tym,  czy  zaliczyłeś  program  jednostki  modułowej.  Aby
zapoznać  się  z  taką  formą  sprawdzania  kwalifikacji,  zakresem  kontroli  oraz  poznać
kryteria oceniania, przejrzyj przykładowe zadania kontrolne.

−

Literatura  i  wykaz  niezbędnych  norm  (gdzie  zaglądnąć,  aby  więcej  wiedzieć  i  lepiej
wykonać  zadania). Poradnik nie jest podręcznikiem ani tym bardziej kompendium wiedzy
związanej  z  zawodem.  Aby  zdobyć  więcej  interesujących  Cię  informacji,  musisz  sięgnąć
do  przedstawionych  pozycji,  oraz  do  wymienionych  czasopism,  które  przedstawiają
najbardziej  aktualną wiedzę  w  zawodzie. Pamiętaj, że przedstawiony wykaz literatury nie
jest czymś stałym i w każdej chwili mogą pojawić się na rynku nowe pozycje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W każdej chwili (z wyjątkiem testów końcowych) możesz zwrócić się o pomoc

do nauczyciela, który pomoże Ci zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze
wykonujesz daną czynność.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać regulaminów,

przepisów bezpiczeństwa i higieny pracy, instrukcji przeciwpożarowych i zasad ochrony
środowiska. wynikających z charakteru wykonywanych prac. Z odpowiednimi przepisami
zapoznasz się w trakcie nauki.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

712[07].Z2

TECHNOLOGIA ROBÓT MURARSKICH

712[07].Z2.01

Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót

712[07].Z2.02

Organizowanie stanowiska prac murarskich

712[07].Z2.03

Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót murarskich

712[07].Z2.04

Wykonywanie zapraw budowlanych i betonów

712[07].Z2.05

Wykonywanie murów nośnych z różnych materiałów, o różnej grubości

712[07].Z2.06

Wykonywanie ścian działowych

712[07].Z2.07

Wykonywanie ścian z kanałami, słupów i filarów międzyokiennych

712[07].Z2.08

Wykonywanie sklepień, nadproży i stropów murarskich

712[07].Z2.09

Wykonywanie gzymsów i attyk

712[07].Z2.10

Naprawianie i konserwacja konstrukcji murowych

712[07].Z2.11

Spoinowanie i licowanie ścian

712[07].Z2.12

Wykonywanie robót rozbiórkowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji tej jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−

stosować terminologię budowlaną,

−

odróżniać technologie wykonania budynku,

−

rozróżniać obciążenia działające na budowle,

−

przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,

−

stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

−

rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,

−

odczytywać i interpretować rysunki budowlane,

−

posługiwać się dokumentacją budowlaną,

−

wykonywać przedmiary i obmiary robót,

−

wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,

−

organizować stanowiska składowania i magazynowania,

−

transportować materiały budowlane,

−

rozróżniać materiały i sprzęt budowlany,

−

poszukiwać informacji w różnych źródłach,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

określać i oceniać własne cechy ujawnione w działaniach technicznych,

−

oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego
zawodu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami technologicznymi,

−

odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania prac,

−

wyznaczyć zakres i relacje przestrzenne zadania na podstawie rysunków dokumentacji
technicznej,

−

wykonać pomiary, posłużyć się sprzętem pomiarowym,

−

dobrać materiały do wykonania prac,

−

ocenić przydatność materiałów do robót,

−

określić szacunkowo ilość materiałów do wykonania prac,

−

sporządzić zapotrzebowanie materiałowe na podstawie wykonanego przedmiaru,

−

przetransportować i dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy,

−

dobrać narzędzia potrzebne do realizacji zadania,

−

wykonać zaprawę,

−

zmontować rusztowanie do wykonania prac,

−

rozpoznać miejsce uszkodzenia,

−

określić zakres naprawy i metodę wykonania pracy,

−

wykonać odkrywkę,

−

zamocować próbniki w postaci pasków kontrolnych,

−

wykonać podbudowane fundamenty,

−

wykonać podstemplowanie jako zabezpieczenie konstrukcji przed robotami naprawczymi i
remontowymi,

−

wykonać remont muru z wymianą zniszczonych fragmentów,

−

połączyć nowy mur ze starym,

−

wymienić nadproże,

−

wykonać otwór w murze,

−

wykonać wymianę elementów w łęku, sklepieniu i stropie,

−

wykonać i osadzić elementy oraz detale architektoniczne z cegły i z kamienia,

−

wykonać renowację posadzek z cegły i z kamienia,

−

przygotować i zastosować materiały pomocnicze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1.

Stan techniczny elementów budynku

4.1.1. Materiał nauczania

Zgodnie z ustawą „Prawo budowlane” przewiduje się obowiązek przeprowadzania okresowej
kontroli stanu technicznego danego obiektu budowlanego. Kontrola taka powinna odbywać
się:
1) co najmniej raz w roku, jeśli polega ona na sprawdzeniu stanu technicznej sprawności:

–

elementów  budynku,  budowli  i  instalacji  narażonych  na  szkodliwe  wpływy
atmosferyczne  i  niszczące  działania  czynników  występujących  podczas  użytkowania
obiektów  (obowiązek  ten  nie  dotyczy  jednak  właścicieli  i  zarządców  budynków
indywidualnego  budownictwa  jednorodzinnego,  zagrodowego  i  letniskowego  oraz
obiektów budowlanych, zwolnionych z warunku uzyskania pozwolenia na budowę),

–

instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska,

–

instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych
i wentylacyjnych),

2) co najmniej raz na 5 lat, jeśli polega ona na:

–

sprawdzeniu stanu sprawności technicznej i wartości użytkowej całego obiektu
budowlanego, estetyki tego obiektu oraz jego otoczenia,

–

badaniu instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie połączeń, osprzętu,
zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz
uziemień instalacji i przewodów.

Wspomniane czynności kontrolne powinny być dokonywane wyłącznie przez osoby mające

uprawnienia budowlane w zakresie odpowiedniej specjalności.

Obowiązek  przeprowadzenia  kontroli  może  wynikać  nie  tylko  z  przepisów  ustawy  prawo
budowlane,  ale  także  z  decyzji  właściwego  organu  państwowego  nadzoru  budowlanego.
Organ  ten  jest  uprawniony  nakazać  w  każdym  terminie  kontrolę  stanu  technicznego,  a  także
zażądać  przedstawienia  ekspertyzy  stanu  technicznego  obiektu  budowlanego  lub  jego  części.
Dzieje  się  tak  w  przypadku  stwierdzenia  nieodpowiedniego  stanu  technicznego  obiektu
mogącego  spowodować  zagrożenie  życia  lub  zdrowia  ludzi  oraz  bezpieczeństwa  mienia  lub
środowiska.  Wspomniane  uprawnienie  organu  państwowego  nadzoru  budowlanego  jest
niezależne od  tego,  czy  właściciel  (zarządca) przeprowadzał już wcześniej tego typu kontrole
stanu  technicznego.  Koszty  nakazanej  kontroli  ponosi  osoba  zobowiązana  do  jej  prze-
prowadzenia.
Kontrola  stanu  technicznego  obiektu  budowlanego  nie  ogranicza  się  wyłącznie  do  samych
czynności  kontrolnych.  Zgodnie  z  przepisami  ustawy  prawo  budowlane  właściciel,  zarządca
lub użytkownik obiektu (na którym spoczywają obowiązki w zakresie napraw) są zobowiązani
usunąć stwierdzone uszkodzenia oraz uzupełnić braki, które mogłyby spowodować zagrożenie
życia  lub  zdrowia  ludzi  oraz  bezpieczeństwa  mienia  lub  środowiska.  Powinno  to  nastąpić
w czasie  lub  też  bezpośrednio  po  przeprowadzonej  kontroli.  W  tym  przypadku  zgodnie
z ustawą  prawo  budowlane  istnieje  z  mocy  prawa  obowiązek  wykonania  stosownych  robót
budowlanych,  których  celem  jest  doprowadzenie  obiektu  budowlanego  do  należytego  stanu
technicznego.  Osoba  dokonująca  kontroli  obiektu  stwierdza  ten  obowiązek  w  protokole
z kontroli,  którego  kopię  przesyła  następnie  bezzwłocznie  do  właściwego  organu
państwowego nadzoru budowlanego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dokumentacja i książka obiektu budowlanego
Właściciele i zarządcy obiektów budowlanych są zobowiązani do przechowywania
dokumentacji obiektu budowlanego. Dokumentacja ta obejmuje:
–

dokumentację budowy,

–

dokumentację powykonawczą,

–

inne dokumenty i decyzje dotyczące obiektu,

–

instrukcje obsługi i eksploatacji obiektu oraz instalacji i urządzeń związanych z obiektem.

1) Zgodnie z ustawą „Prawo budowlane” do dokumentacji budowy zalicza się pozwolenie na

budowę wraz z załączonym projektem budowlanym, dziennik budowy, protokoły
odbiorów częściowych i końcowych, rysunki i opisy służące realizacji obiektu, operaty
geodezyjne i książkę obmiarów.

2) Przez

dokumentację

powykonawczą

należy

rozumieć

dokumentację

budowy

z naniesionymi zmianami dokonanymi w toku robót oraz geodezyjnymi pomiarami
powykonawczymi, a także opracowania projektowe i dokumenty techniczne robót
wykonywanych w obiekcie w toku jego użytkowania.

3) W przypadku obiektów budowlanych istniejących i użytkowanych przed wejściem w życie

ustawy prawo budowlane (tj. przed dniem 1 stycznia 1995 r.) właściciel i zarządcy nie mają
obowiązku odtworzenia zaginionej części dokumentacji, co do której w myśl
dotychczasowych przepisów nie istniał wymóg przechowywania.

4) Oprócz przechowywania dokumentacji obiektu budowlanego zgodnie z ustawą prawo

budowlane  nakazuje  się  także  prowadzenie  książki  obiektu  budowlanego  dla  każdego
budynku.  Zwolnienie  z  tego  obowiązku  obejmuje  właścicieli  i  zarządców  indywidualnego
budownictwa  jednorodzinnego,  zagrodowego,  letniskowego oraz  obiektów  budowlanych,
które nie wymagają uzyskania pozwolenia na budowę.

Książka obiektu budowlanego to dokument przeznaczony do zapisów na temat badań

i kontroli stanu technicznego, a także remontów i przebudowy w czasie

eksploatacji obiektu

budowlanego.  Do  książki  właściciel  lub  zarządca  powinien  dołączyć  protokoły  z  kontroli
obiektu  oraz  oceny  i  ekspertyzy  dotyczące  jego  stanu  technicznego.  W  ustawie  prawo
budowlane  nie  przewiduje  się  wydawania  książek  obiektu  budowlanego,  tak  więc  na
właścicielu lub zarządcy spoczywa obowiązek jej starannego przygotowania i prowadzenia.

Właściciel  lub  zarządca  musi  udostępniać  dokumentację  i  książkę  obiektu  budowlanego
organom państwowego nadzoru budowlanego, a także innym organom i instytucjom, które są
upoważnione  do  kontroli  utrzymania  obiektów  budowlanych  we  właściwym  stanie
technicznym,  przede  wszystkim:  Państwowej  Straży Pożarnej, Państwowej Inspekcji Ochrony
Środowiska, Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz Państwowej Inspekcji Pracy.

Naprawy elementów budynku
Naprawy  w  budownictwie  polegają  na  zabiegach  konserwacyjnych,  remontach  częściowych,
remontach  kapitalnych  lub  modernizacji  całości  obiektów.  W  każdy  wypadku  naprawom
podlegają określone elementy budowlane

Określenie stopnia zużycia elementów budynku

Każdy  budynek  składa  się  z poszczególnych elementów, spełniających określone funkcje, np.
dach  i  ściany  zewnętrzne  osłaniają  wnętrze  budynku  przed  wpływami  środowiska,  stropy
przenoszą na ściany ciężary  mebli, ludzi itp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Na podstawie długoletnich obserwacji stwierdzono następujące okresy trwałości dla
elementów składowych budynku:
–

ściany murowane z cegły ceramicznej

— 130 - 150 lat,

–

stropy Kleina

— 100 - 130 lat,

–

stropy żelbetowe monolityczne i i prefabrykowane — 130 - 150 lat,

–

klatki schodowe żelbetowe

— 120 - 150 lat,

–

posadzki z klepki dębowej

— 50 - 80 lat,

–

tynki elewacyjne zwykłe cementowo-wapienne — 30 - 40 lat,

–

tynki wewnętrzne wapienne

— 50 - 60 lat,

–

okna

— do 50 lat,

–

przewody wodno-kanalizacyjne i gazowe

— do 50 lat,

–

osprzęt instalacji elektrycznych

— do 30 lat,

–

malowanie klejowe ścian i sufitów

— 4 - 5 lat.

W  miarę  upływu  lat  następuje  zużycie  każdego  budynku  i  zmniejsza  się  jego
wartość użytkowa. Rozróżnia się wartość użytkową materialną i niematerialną.
Spadek  wartości  materialnej  następuje  na  skutek  zużycia  fizycznego  poszczególnych
elementów składowych, wyposażenia i wykończenia budynku.
Wartość  niematerialna  maleje  na  skutek  stałego  wzrostu  ludzkich  wymagań  i  postępu  w  ich
zaspokajaniu. Nazywa się ją też często wartością moralną.

Zużycie fizyczne (zwane też technicznym) może być powstrzymane przez konserwacje lub
zmniejszone w wyniku wykonywania napraw albo wymianę zniszczonych elementów. Zużycie
moralne można zmniejszyć przede wszystkim przez modernizację budynku.

Zużycie elementów składowych budynku jest wynikiem kompleksowego działania wielu

czynników, jak np. błędów projektowania, niewłaściwego wykonawstwa, wad materiałowych
elementów, niedbałego lub nieumiejętnego eksploatowania przez użytkowników itd.

Każdy z elementów budynku, w zależności od swoich funkcji, spełnia określone warunki

użytkowe, których utrata w procesie zużycia następuje stopniowo i w różnym tempie. Proces
zużycia jest wynikiem:

–

starzenia się materiałów wraz z upływem lat,

–

zmian strukturalnych materiałów w wyniku ich pracy,

–

zniszczenia na skutek działania czynników zewnętrznych, np. atmosferycznych.

Ocena  stopnia  zużycia  elementów  z  materiałów  jednorodnych  nie sprawia  w zasadzie  trudności.
Natomiast  gdy  element  składa  się  z  kilku  materiałów  o  różnej  trwałości,  to  zużycie  jednego
z materiałów jest związane z ograniczeniem funkcjonalności całego elementu. Dlatego na ogólną
ocenę  stopnia  zużycia  elementu  składają  się  oceny  zużycia  poszczególnych  jego  części
składowych.

Do określenia stopnia zużycia (inaczej: stanu technicznego) elementów budynku są stosowane
następujące metody kwalifikacji:

–

badania  makroskopowego,  polegająca  na  badaniu  wizualnym  i  manualnym  -  najprostsza,
ale  jednocześnie  najmniej  dokładna,  gdyż  polega  na  oględzinach  i  subiektywnej  ocenie
istniejącego  stanu,  np.  uszkodzeń  na  powierzchni  elementu,  przy kwalifikacji  malowania,
co polega na potarciu ręką malowanej powierzchni i obserwacji zabrudzonej dłoni,

–

pomiaru - wskazująca odchylenia, np. wymiarów, odkształceń, od kryteriów normowych,
przy zastosowaniu aparatów lub przyrządów pomiarowych,

–

laboratoryjna - bardzo dokładna, dlatego jest szczególnie zalecana, np. przy oznakach
utraty wytrzymałości albo świadczących o możliwości zniszczenia przez grzyby.

Dotychczas kryteria klasyfikacji stopnia zużycia elementów budynków nie są jeszcze
ujednolicone. Jednak w każdej klasyfikacji dla każdego elementu lub grupy elementów są
określane fazy stanu technicznego elementów i procentowe ich zużycie. Ponadto dla wszystkich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

elementów jest podany opis rodzaju oraz zakres uszkodzeń i zniszczeń, który stanowi podstawę do
określenia procentowego zużycia.

Przykładem metody pracy przy określaniu stopnia zużycia elementów budynku może być Karta
oceny stanu technicznego, składająca się z trzech części:

–

opisowej, wypełnianej na podstawie dokumentacji technicznej i innych danych uzyskanych
w administracji badanego budynku,

–

oceny elementu, którą wypełnia komisja dokonująca przeglądu, podając:

•

sposób oceny,

•

rodzaj oznak zużycia,

•

natężenie oznak zużycia, od stanu w normie do stanu wymiany,

•

ogólne podsumowanie ilości występujących oznak,

–

analizy wyników — którą wypełnia analizujący wyniki, podając największy procent
zużycia w poszczególnych stanach oraz odchylenie od stanu przeciętnego.

Stosowane metody i kryteria stanu technicznego pozwalają na komputerowe wspomaganie
analizy i określanie stopnia zużycia elementów budynku

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak często należy przeprowadzać kontrole elementów narażonych na szkodliwe wpływy

atmosferyczne?

2. Jak często należy przeprowadzać kontrole stanu sprawności technicznej i wartości

użytkowej całego obiektu?

3.  Kto może dokonywać wspomnianych kontroli?
4.  Co powinna zawierać dokumentacja obiektu budowlanego?
5.  Gdzie dokonuje się zapisów na temat badań i kontroli stanu technicznego?
6.  Kto ma wgląd do księgi obiektu budowlanego?
7.  Jakie czynniki składają się na proces zużycia?
8.  Jakie są metody kwalifikacji stopnia zużycia?
9.  Z jakich części składa się karta oceny stanu technicznego?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określanie stanu technicznego budynku.
Przeprowadź okresową coroczną kontrolę stanu technicznego danego obiektu

budowlanego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2)  przeprowadzić kontrolę stanu technicznego,
3)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4)  dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– instrukcja ćwiczenia,
– przybory do pisania i kartki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Sporządzanie dokumentacji stanu technicznego elementów posadowienia budynku.
Sporządź kartę oceny stanu technicznego fundamentu budynku według załączonej

dokumentacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3)  sporządzić kartę oceny stanu technicznego fundamentu,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5)  dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– dokumentacja techniczna,
– notatnik, przybory do pisania.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić częstotliwość przeprowadzania kontroli elementów narażonych

na szkodliwe wpływy atmosferyczne?

□

2) określić częstotliwość przeprowadzania kontroli stanu sprawności

technicznej i wartości użytkowej całego obiektu?

□

3) wymienić osoby upoważnione do dokonywania wspomnianych kontroli?

□

4) określić, co powinna zawierać dokumentacja obiektu budowlanego?

□

5) określić dokument, w którym dokonuje się zapisów na temat badań

i kontroli stanu technicznego?

□

6) wymienić osoby upoważnione do wglądu do księgi obiektu budowlanego?

□

7) wymienić czynniki składające się na proces zużycia?

□

8) określić metody kwalifikacji stopnia zużycia?

□

9) wymienić części, z jakich składa się karta oceny stanu technicznego?

□

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Przyczyny i rodzaje uszkodzeń konstrukcji murowych

4.2.1. Materiał nauczania

Analizując stan techniczny i fizyczny budynków należy stwierdzić, że wśród przyczyn

występujących uszkodzeń można wymienić następujące:

–

Zużycie naturalne materiałów zastosowanych w poszczególnych elementach budynku.

–

Działanie  czynników  środowiska  zewnętrznego,  czynniki  te  mogą  wywoływać  erozję
i korozję materiałów budowlanych, zawilgocenie elementów budynku, podmywanie wodą
fundamentów,  osiadanie  gruntu,  przemarzanie  gruntu,  groźne  są  też  w  skutkach  drgania
i wstrząsy  oraz  zanieczyszczenia  chemiczne  atmosfery,  a  także  działanie  czynników
biologicznych, jak grzyby domowe, bakterie i owady.

–

Błędy w projekcie polegające głównie na wadliwym rozwiązaniu części podziemnej
budynku oraz jego fundamentów:

•

zbyt dużych odległościach i niewłaściwym usytuowaniu w budynku szczelin
dylatacyjnych,

•

błędnym zaprojektowaniu izolacji termicznej ścian zewnętrznych,

•

niewłaściwym rozwiązaniu izolacji przeciwwilgociowej budynku,

•

niewłaściwym rozwiązaniu dachów płaskich, tarasów, loggii itp.

–

Błędy realizacji  powodujące  powstawanie  znacznych uszkodzeń już w czasie eksploatacji
budynku.  Do  tych  błędów  należy  zaliczyć  stosowanie  niezgodnej  z  projektem  jakości
materiałów,  wadliwe  wykonanie  poszczególnych  elementów  konstrukcyjnych  budynku,
pokrycia dachu, obróbek blacharskich i szeregu innych elementów wykończeniowych.

–

Błędy eksploatacji polegające na:

•

nieusuwaniu we właściwym czasie usterek w dachu i instalacjach sanitarnych,
centralnego ogrzewania itp.,

•

intensywnych czynnościach gospodarczych, przy nieprzewietrzaniu mieszkań
i braku wentylacji lub wadliwym jej działaniu,

•

przeciążeniu konstrukcji (stosunkowo rzadko).

Rys. 1. Przykład wyboczenia zewnętrznych ścian budynku pod wpływem nierównomiernego rozporu sklepień

stropu [13]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

Osobną grupę przyczyn uszkodzeń, a nawet zniszczenia konstrukcji stanowią klęski
żywiołowe, jak pożary, powodzie, huragany, trzęsienia ziemi, szkody górnicze oraz
działania wojenne.

–

Dość częstym powodem uszkodzeń są błędy popełnione podczas prac konserwatorskich.

Usunięcie  przyczyn  i  skutków  zużycia  technicznego  i  fizycznego  budynków  oraz  uszkodzeń
poszczególnych  jego  elementów  jest  zasadniczym  celem  robót  remontowych.  Zlikwidowanie
natomiast  zużycia  moralnego  budynku wchodzi  całkowicie w zakres robót modernizacyjnych.
W większości  jednak  przypadków  w budownictwie tradycyjnym zużycie techniczne i fizyczne
budynku występuje równocześnie z jego zużyciem moralnym.
Zużycie  techniczne  i  fizyczne  budynku,  niezależnie  od  jego  zużycia  moralnego,    przy
prawidłowej      jego    eksploatacji    i    niewystępowaniu    w  tym    czasie  nieprzewidzianych
czynników  zewnętrznych czy też  awarii, jest  całkowicie zależne od wieku budynku.
Do zniszczeń fizycznych budowli zaliczamy:

–

Porowatość  i  kruchość  materiałów  spowodowane  zanikaniem  substancji  wiążących,
osłabieniem  spoistości  struktury.  Bardzo  niebezpieczna  ze  względu  na  nasiąkanie
porowatych  elementów,  powodujące  ich  pękanie  podczas  mrozów  i  rozwój  grzybów
i pleśni w okresie letnim. Wytrzymałość konstrukcji osłabia się wraz ze zmniejszaniem się
gęstości materiału, z którego jest wykonana.

–

Rozwarstwianie elementów ( np. odpadanie tynku)

–

Zwichrzenia i wybrzuszenia powierzchni ozdobnych elementów architektonicznych
powstają one samoistnie pod wpływem starzenia się elementów lub osłabiania ich
zamocowań, mogą być jednak spowodowane odkształceniem konstrukcji budowli).

–

Powstawanie  rys  i  pęknięć  jest  sygnałem  o  zagrożeniu  bezpieczeństwa  konstrukcji.
Pęknięcia  obniżają  cechy  wytrzymałościowe  budynku.  Obserwacja  rys  i  pęknięć,
a w szczególności ich kształtu i kierunku pozwala zdiagnozować przyczynę ich powstania.
Z  tego powodu  prowadzenie  dokumentacji rys,  zakładanie  tzw. plomb, czyli kontrolnych
pasków gipsowych, szklanych czy stalowych, naklejanych prostopadle do rysy jest bardzo
istotne.  Pękanie  plomb  sygnalizuje,  że  zagrożenie  nie  minęło  i  trzeba  jak  najprędzej
zlikwidować  jego  przyczynę.  Rozwarcie  rys  mierzy  się  tensometrami  mechanicznymi  i
nasadowymi.

Rys. 2. Rodzaje pasków kontrolnych a) gipsowe b) cementowe c,d,e) stalowe f) szklane 1 – przegub [13]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uszkodzenia elementów i materiałów
Erozja  powierzchniowa  elementów  powstaje  w  wyniku  rozmywania  ich  przez  wody
atmosferyczne  zanieczyszczone  pyłami wydalanymi do atmosfery przez zakłady przemysłowe.
Również  same  pyły,  osiadając  na  powierzchniach  elementów  budynku,  niszczą  strukturę
materiałów.  Poza  tym  piasek  i  pył  unoszące  się  w  powietrzu  powodują  powierzchniowe
ścieranie  elementów  zewnętrznych.  Tego  rodzaju  działania  mechaniczne  połączone  często  z
oddziaływaniem  chemicznym  powodują  stosunkowo  powolne,  lecz  dość  znaczne  zniszczenia
elementów dachów i ścian zewnętrznych.
Ruchy    wód  gruntowych  oddziałują    też  bardzo  szkodliwie    na  fundamenty  budynków,
wypłukując  spod  nich  grunt.  Powodują  przez  to  nierównomierne  osiadanie    budynku   i   jego
pękanie.  Olbrzymia  większość  zagrożeń  konstrukcji  budynku  spowodowana  jest  osłabieniem
fundamentów, a przede wszystkim ich miejscowym osiadaniem.
W    zależności    od    rodzaju    zanieczyszczeń  woda  gruntowa  może  wpływać  korodująco    na
elementy podziemne budynku

Łączne  oddziaływanie  czynników  fizycznych  i  chemicznych  powoduje  korozję  materiałów
w elementach budowlanych, przy czym działanie tych czynników występuje zarówno w ziemi,
jak  też  w  wodzie  i  w  powietrzu.  W  związku  z  masowym  wydzielaniem  do  atmosfery  przez
zakłady  przemysłowe  szkodliwych  gazów  i  pyłów  z  roku  na  rok  wzrastają  szkody
spowodowane korozją elementów budynku.
Woda  atmosferyczna,  wnikając  w  nieszczelne  powierzchnie  elementów  przy  spadku
temperatury  poniżej  0°C,  powoduje łuszczenie  się  powierzchniowe oraz  niszczy  ich strukturę
wewnętrzną.  Poza  tym  uszkodzenia  i  nieszczelności  umożliwiają  penetrację,  wraz  z  wodą
atmosferyczną,  szkodliwych  soli  i  pyłów,  przyspieszając  znacznie  korozję  materiału.
Zawilgocenie  elementu,  w  zależności  od  rodzaju  materiału,  z  jakiego  został wykonany,  może
powodować  jego  hydratację  (np.  anhydryt),  znaczne  powiększenie  objętości  i  zniszczenie
elementu. Stosunkowo niewielkie ilości kwasu węglowego znajdujące się w wodzie powodują
zjawisko  słabej  karbonizacji  i  powolne  uszkodzenia  materiału  elementów.  Również  działanie
wody  i  tlenu  powoduje  niszczenie  materiałów  przez korozję,  a  przy  dodatkowo  występującej
hydratacji  powiększanie  objętości  materiałów.  W  zależności  od  rodzaju  zanieczyszczeń
chemicznych  również  w  środowisku  wodnym  występują  procesy  korozji,  przy  czym  stopień
ich  nasilenia  jest  zależny  od  ilości  zanieczyszczeń  środowiska  amoniakiem,  kwasem
węglowym, siarkowym lub azotowym, związkami chloru, związkami organicznymi, tlenem itp.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie są przyczyny uszkodzeń elementów budynku?
2.  Na czym polegają błędy w eksploatacji?
3.  Jakie są zniszczenia fizyczne budowli?
4.  Jak inwentaryzujemy sygnały o zagrożeniach dla budowli jakimi są rysy?
5.  Co powodują ruchy wód gruntowych?
6.  Co jest powodem większości zagrożeń konstrukcji budynku?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Mocowanie próbników w postaci pasków kontrolnych.
Wykonaj montaż próbników gipsowych, cementowych i szklanych na rysie w ścianie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2)  zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy,
3)  wykonać montaż próbników,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5)  dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–  gips,
–  cement,
–  płytki szklane,
–  fragment muru z pęknięciami,
–  szpachelka,
–  wiadro,
–  kielnia,
–  kastra (pojemnik na zaprawę).

Ćwiczenie 2

Zabezpieczenie terenu prac remontowych zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny

pracy. Na podstawie otrzymanej dokumentacji przewidywanych prac przy punktowym
wzmocnieniu fundamentu dokonaj zabezpieczenia terenu pod przyszłe prace.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3)  zabezpieczyć teren pod przyszłe prace,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5)  dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–  dokumentacja techniczna,
–  szpilki stalowe do zamocowania barierek ochronnych,
–  deski krawężnikowe wysokości 0,15 m,
–  poręcz ochronna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić przyczyny uszkodzeń elementów budynku?

□

2) wyjaśnić, na czym polegają błędy w eksploatacji?

□

3) wymienić zniszczenia fizyczne budowli?

□

4) omówić sposób inwentaryzowania sygnałów o zagrożeniach dla budowli

jakimi są rysy?

□

5) wyjaśnić jakie szkody powodują ruchy wód gruntowych?

□

6) określić, co jest powodem większości zagrożeń konstrukcji budynku?

□

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Osadzanie elementów z cegły i z kamienia

4.3.1. Materiał nauczania

Uszkodzenia  elementów  kamiennych  są  przeważnie  wynikiem  uderzeń  lub  punktowego
działania bardzo  dużych  obciążeń.  Objawiają  się  wykruszeniami częściowymi lub całkowitymi
zniszczeniami elementów.
W  przypadku  pierwszym  napraw  dokonuje  się  zespajając  wykruszoną  część  z  całością  za
pomocą  bardzo  mocnych,  ogólnodostępnych  spoiw,  doskonale  imitujących  łączony  materiał.
Jeśli  uszczerbek  jest  niewielki,  a  odłamanej  części  nie  udało  się  zachować  stosuje  się
uzupełnianie brakujących fragmentów samym materiałem łączącym.
W  przypadku  całkowitego  zniszczenia  lub  wypadnięcia  całego  elementu  naprawa sprowadza
się do ponownego osadzenia bądź wymiany uszkodzonego elementu.
Przebieg procesu wymiany jest następujący:

−

obruszony element wyjmuje się z muru,

−

dokonuje się dokładnego oczyszczenia otworu i elementu,

−

mocuje się go z powrotem w poprzednim miejscu.

Jeśli spoiwem jest zaprawa cementowa należy pamiętać o zamoczeniu otworu i mocowanego
elementu.
W przypadku użycia innego spoiwa należy postępować zgodnie z zaleceniami producenta.
Wymiana elementu z cegły sprowadza się do wyjęcia szczątków uszkodzonej cegły,
oczyszczenia otworu i zamocowaniu drugiej cegły.

Jeśli  osadzany  element  kamienny  ma  duże  wymiary,  a  co  za  tym  idzie  i  ciężar,  osadzenie  go
jest bardziej skomplikowane. Należy unieruchomić element do czasu osiągnięcia odpowiedniej
wytrzymałości  przez  spoiwo.  Dokonujemy  wtedy  kotwienia  elementu,  przeważnie  w  kilku
miejscach. Osadzany element kotwi się jeszcze z innego powodu.
Przed  ponownym  osadzaniu  kamiennego  elementu  należy  zlikwidować  przyczynę,  z  powodu
której doszło do uszkodzenia. Nie wystarczy samo spoiwo, choćby najsilniejsze.
Jeśli nie wzmocni  się  podłoża,  na  którym chcemy ów  element  zamocować,praca będzie nadal
tylko zwykłą prowizorką.
Osadzanie  elementów  z  cegły  jest  prostsze  ze  względu  na  ich  mniejszy  ciężar  i  lepszą
przyczepność. Dużo łatwiej jest spowodować chropowatość powłoki osadzanego detalu, co tę
przyczepność zwiększa.
Tok  postępowania  jest  w  przypadku  cegły  identyczny  jak  w  przypadku  elementów
kamiennych.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Co jest przyczyną uszkodzeń elementów z kamienia?
2.  W jaki sposób dokonuje się napraw niewielkich uszkodzeń elementów z kamienia?
3.  W jaki sposób dokonuje się ich wymiany?
4.  W jaki sposób osadza się kamienne elementy o dużych rozmiarach?
5.  Jak osadza się elementy z cegły?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Osadzanie elementów i detali architektonicznych z cegły i kamienia.
Dokonaj wymiany uszkodzonej cegły we fragmencie muru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się instrukcją ćwiczenia,
2)  zapoznać się z instrukcją bhp,
3)  dokonać wymiany uszkodzonej cegły,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5)  dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie

stanowiska pracy:

–  dokumentacja techniczna,
–  przybory do pisania i kartki papieru,
–  szpachelka,
–  kielnia,
–  wiadro,
–  przecinak,
–  szczotka druciana,
–  cegła,
–  zaprawa,
–  poziomnica,
–  kątownik murarski,
–  warstwomierz,
–  sznur,
–  kastra (zbiornik na zaprawę),
–  młotek murarski,
–  przymiar składany,
–  kątowniki,

Ćwiczenie 2

Wykonywanie połączeń nowego muru ze starym.
Dokonaj przemurowania uszkodzonego fragmentu kamiennego muru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się instrukcją ćwiczenia,
2) dokonać rozbiórki uszkodzonego fragmentu muru z zachowaniem zasad bezpieczeństwa

i higieny pracy,

3)  oczyścić dokładnie zdemontowane elementy,
4)  dokonać przemurowania uszkodzonego fragmentu,
5)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6)  dokonać oceny ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

–  dokumentacja techniczna,
–  przybory do pisania i kartki papieru,
–  szpachelka,
–  kielnia,
–  wiadro,
–  przecinak,
–  szczotka druciana,
–  zaprawa,
–  poziomnica,
–  kątownik murarski,
–  warstwomierz,
–  sznur,
–  kastra (zbiornik na zaprawę),
–  młotek murarski,
–  przymiar składany,

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić przyczyny uszkodzeń elementów z kamienia?

□

2) charakteryzować sposób, w jaki dokonuje się napraw niewielkich

uszkodzeń elementów z kamienia?

□

3) charakteryzować sposób, w jaki dokonuje się ich wymiany?

□

4) charakteryzować sposób, w jaki osadza się kamienne elementy o dużych

rozmiarach?

□

5) wyjaśnić jak osadza się elementy z cegły?

□

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Remont, przebudowa i wzmacnianie ścian, filarów i stropów

4.4.1. Materiał nauczania

Pojedyncze  rysy  i  pęknięcia  3 – 4 mm, zwłaszcza gdy przechodzą wzdłuż spoin, nie stanowią
jeszcze  zagrożenia  konstrukcyjnego  ściany  nośnej.  Naprawa  pęknięć,  sięgających  do  4  mm
polega  na  miejscowym  usunięciu  tynku,  dokładnym  oczyszczeniu  (szczotkami  stalowymi
powierzchni,  na  poszerzeniu  pęknięć  do  1-2  cm  z  nadaniem  im  kształtu  jaskółczego  ogona,
a następnie  wypełnieniu  ich  ręcznie,  za  pomocą  kielni  i  szpachli,  zaczynem  cementowym
o proporcji 1:3 z dodatkiem mleka wapiennego.

Rys. 3. Naprawa pęknięcia muru na grubość 3-4 mm [13]

–

Gdy pęknięcia są głębsze i również występują z jednej strony ściany sposób wykonania
naprawy jest taki jak opisano wyżej, lecz dodatkowo zakłada się klamry.

Rys. 4. Naprawa pęknięcia przechodzącego w głąb muru [13]

–

Jeżeli rysy i niewielkie pęknięcia występują w wielu miejscach i wchodzą w głąb lub
przechodzą przez całą grubość ściany, wówczas skuteczną metodą naprawy jest
klamrowanie z obu stron i iniekcja.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 5. Naprawa pęknięcia przechodzącego przez całą grubość muru [13]

–

Polega  ona  na  zapełnieniu  ubytków  zaczynem  cementowym  o  proporcji  od  1:3  do  1:1,
wprowadzanym grawitacyjnie lub pod ciśnieniem. Konsystencję zaczynu ustala się dla każdego
przypadku indywidualnie, w zależności od szerokości rys i spękań oraz obszaru występowania.
Przy  znacznych  spękaniach  do  zaczynu  dodaje  się  piasku  o  średnicy ziarenek do 2  mm, a  w
celu zwiększenia plastyczności  plastyfikatora.

–

Jeżeli pęknięcia są większe, występują w wielu miejscach i wchodzą głąb muru lub
przechodzą przez całą jego grubość, to poza iniekcją skuteczniejsze (od klamrowania) jest
miejscowe rozebranie i przemurowanie ściany na głębokość nie mniejszą niż pół cegły,
z zachowaniem wiązania.

Rys 6. Naprawa pęknięciawymagającego wymiany cegieł z przemurowaniem [13]

–

W wypadku filarów międzyokiennych, zwykle bardziej obciążonych niż ściany, skutecznym
sposobem naprawy lub wzmocnienia jest ich wymiana. Na okres wykonywania tych robót
konieczne jest podstemplowanie nadproży.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys 7. Wzmocnienie filarków przez: a –obmurowanie cegłą z dodaniem strzemion, b – otulenie siatką na

prętach pionowych, c – wykonanie obejmy żelbetowej,

1 – strzemiona, 2 – pręty pionowe, 3 – zbrojenie, 4 – beton [7]

–

Przy znacznych pęknięciach, odchyleniu ścian od pionu, naruszeniu wiązania ścian podłużnych
z  poprzecznymi,  lecz  względnie  spoistej  strukturze muru skuteczną  metodą naprawy jest
zakładanie  klamer,  kotwi,  ściągów  i  żelbetowych  wieńcy.  Wiązania  takie  zakłada  się  w
celu  zabezpieczenia  ściany  przed  dalszymi  deformacjami.  Przejmują  one  naprężenia
rozciągające,  zespalają  układ  konstrukcyjny  budynku  i  jednocześnie  zwiększają  jego
sztywność przestrzenną.

Rys. 8. Wykonanie belki-kotwy nadokiennej w pękniętym nadprożu:

1 – kotwy, 2 – zaprawa cementowa, 3 – wyprawa [7]

–

Klamry służą do spinania popękanych ścian nośnych w narożnikach, w miejscach połączenia
ścian podłużnych z poprzecznymi oraz na prostych odcinkach.

–

Kotwie zakłada się w zasadzie do zamocowania końców belek stropów, (drewnianych lub
stalowych) w ścianach murowanych i wówczas belki pełnią rolę ściągów zabezpieczających
przeciwległe ściany nośne przed odchyleniem się pionu, zamiast klamer, kotwie mogą być też
stosowane do spinania murów, lecz w miejscu ich wstawienia trzeba dokonać przemurowania
cegieł.

–

Ściągi (cięgna) są to stalowe pręty, wprowadzone poziomo po zewnętrznym obrysie murów
na wysokości stropów. Cięgna mocuje się w narożnikach ścian do pionowych kątowników i
spręża przez dokręcenie nakrętek zwykłych za pomocą nakrętek rzymskich. Prace te mogą być
prowadzone bez wyłączania budynku z użytkowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jak naprawia się pojedyncze rysy o szerokości 3 – 4 mm?
2.  Kiedy zakłada się klamry?
3.  Jak naprawia się rysy przechodzące na wylot?
4.  W jakim wypadku stosuje się przemurowywanie ścian?
5.  Na jaką głębokość dokonuje się przemurowywania?
6.  Jak naprawia się uszkodzone wsporniki międzyokienne?
7.  W jaki sposób naprawia się znaczne pęknięcia i odchylenia ścian?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonywanie przedmiaru robót.
Dokonaj przedmiaru do wykonania filaru międzyokiennego według załączonej

dokumentacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3)  dokonać przedmiaru robót,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5)  dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie

stanowiska pracy:

–  przybory do pisania i kartki papieru,
–  dokumentacja techniczna,
–  kalkulator.

Ćwiczenie 2

Wykonywanie zabezpieczeń naprawianych konstrukcji.
Wykonaj podstemplowanie nadproży , jako zabezpieczenia konstrukcji przed wymianą

filaru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2)  przyciąć stemple na odpowiednią długość,
3)  wykonać stemplowanie nadproża,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5)  dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

dokumentacja techniczna,

–

poziomnica,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

pion murarski,

–

młotek murarski,

–

przymiar składany,

–

drabina,

–

stemple budowlane,

–

deski,

–

sklejka,

–

piła.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) omówić sposób zaprawiania pojedynczych rys o szerokości 3 – 4 mm?

□

2) określić, kiedy powinno zakładać się klamry?

□

3) omówić sposób naprawiania rys przechodzących na wylot?

□

4) określić, w jakim wypadku stosuje się przemurowywanie ścian?

□

5) określić głębokość, na jaką dokonuje się przemurowywania?

□

6) omówić sposób naprawiania uszkodzonych wsporników

międzyokiennych?

□

7) omówić sposób, w jaki naprawia się znaczne pęknięcia i odchylenia ścian?

□

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Przebijanie otworów w murze

4.5.1. Materiał nauczania

Remontując lub rozbudowując dom, często zmieniamy układ pomieszczeń. Pewną przeszkodą
mogą okazać się grube ściany nośne - nie można ich przestawiać. Można natomiast zrobić w
nich całkiem duży otwór na drzwi czy okno. Jak się do tego zabrać, by nie osłabić konstrukcji
domu?

Rozwiązaniem jest nadproże

Zanim  zaczniemy  wykuwać  otwór,  musimy  zrobić  nadproże,  które  przeniesie  obciążenia  od
części  ściany  znajdującej  się  nad  otworem,  a  także  opartego  na  niej  stropu,  ściany  wyższego
piętra  czy  konstrukcji  dachu.  Od  tego,  jak  wykonamy  nadproże,  zależeć  więc  będzie
bezpieczeństwo  nie  tylko  konstrukcji  ściany,  ale  nawet  całego  domu.  Przy  projektowaniu
nadproża trzeba wziąć pod uwagę wiele czynników, między innymi:
–  szerokość otworu,
–  wielkość otworu w stosunku do powierzchni ściany,
–  odległość otworu od ścian prostopadłych,
–  odległość od górnej krawędzi otworu do stropu,
–  rodzaj materiału, z którego wykonana jest ściana,
–  grubość i stan techniczny ściany,
–  liczbę kondygnacji nad otworem,
–  rodzaj i układ stropów.

Dlatego  trzeba  zlecić  projekt  doświadczonemu  konstruktorowi.  Konstruktor  musi  też
zadecydować,  czy  na  czas  wykonywania  nadproża  nie  trzeba  podeprzeć  stropu,  by  w  ten
sposób odciążyć ścianę. Może to być konieczne na przykład wtedy, gdy otwór ma być bardzo
duży. Również do konstruktora należy wybór materiału, z którego będzie wykonane nadproże.

Najłatwiej ze stali
Przy  remontach  domów  najchętniej  stosowane  są  nadproża  stalowe,  przede  wszystkim
dlatego, że można je wykonać stosunkowo łatwo i szybko.
Zwykle  wykonuje  się  je  z  dwóch  ceowników,  ale  można  też  z  dwuteowników  lub  kątowni-
ków. Profile te łączy się śrubami o rozstawie nie większym niż 50 cm.

Rys 9. Nadproże stalowe nad nowym otworem w murze. 1 – belka, 2 – fragment muru do rozbiórki, 3 – kliny

i podkładki, 4 – siatka, 5 – śruby [3]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Długość  ceowników  dobiera  się  tak,  aby  po  wykonaniu  otworu  opierały  się  na  ścianie  po
15-30  cm  z  każdej  strony.  Zalecana  średnica  śrub  to  20  mm.  Skrajne  śruby  muszą  się
znajdować  w  strefie  podporowej,  czyli  nad  częścią  ściany,  na  której  oparte  będzie  nadproże.
Śruby  łatwo  będzie  dokręcić,  jeśli  ich  długość  dobrana  będzie  tak,  aby  po  zmontowaniu
ceownika wystawały poza niego około 5 cm.
Prace  rozpoczyna  się  od  przycięcia  stalowych  kształtowników  na  odpowiednią  długość
i wywiercenia w nich otworów na śruby.
Na  ścianie  narysować  należy  kontur  przyszłego  nadproża.  Przewiercając  się  przez  ścianę,
wyznaczyć miejsce, w którym będzie nadproże po jej drugiej stronie. Potem w tych miejscach
skuć tynk.
Poziom  wnęki  z  drugiej  strony  powinno  się  wyznaczyć  przez  wyważenie  za  pomocą
poziomicy  wężowej  (wąż  gumowy  z  osadzonymi  na  końcu  rurkami  szklanymi  napełniony
wodą).
Wykuć wnęki po obydwu stronach ściany.
Uwaga!
Jeśli  ściana  nie  jest  wystarczająco  gruba  (ma  mniej  niż  38  cm),  nadproże  trzeba  wykonać
w dwóch  etapach.  Najpierw  wykonuje  się  nadproże  z  jednej  strony  ściany,  a  dopiero  po
7 dniach z drugiej.
Wnęki na stalowe ceowniki dokładnie oczyścić szczotką drucianą  z resztek gruzu, a następnie
zmyć wodą.

Nadproże w ścianie zewnętrznej trzeba ocieplić
Jeśli  chcemy  wykonać  otwór  w  zewnętrznej  ścianie  nośnej,  trzeba  pamiętać  o  odpowiednim
ociepleniu nadproża. Tylko wtedy nie stanie się ono mostkiem  termicznym, przez który będzie
uciekać ciepło z domu.
Jeśli  ściana  jest  dwuwarstwowa  lub  gdy  planujemy  docieplanie  domu,  sprawa  jest  prosta.
Wystarczy  po  wykonaniu  nadproża  na  zewnętrznej  stronie  ściany  ułożyć  na  przykład  płyty
styropianu  .  Nieco  trudniej  jest  ze  ścianą  jednowarstwową.  Wtedy  trzeba  zrobić  węższe
nadproże, tak by od zewnętrznej strony pozostało co najmniej 5 cm na warstwę ocieplenia.
Uwaga!
Jeśli stalowy kształtownik będzie się stykał ze styropianem, może to przyśpieszać jego korozję.
W takiej sytuacji trzeba zabezpieczyć go farbą.

Można inaczej
Wykonując  otwór  w  ścianie,  można  też  zdecydować  się  na  nadproże  żelbetowe  z  dwóch
prefabrykowanych  belek  w  kształcie  litery  L.   Nie  łączy  się  ich  już  śrubami.  Po  oczyszczeniu
wnęki na obydwu jej końcach w miejscach, w których nadproże będzie opierać się na ścianie,
układa  się  warstwę  mocnej  zaprawy  cementowej  (marki  minimum  M7),  a  na  niej  belkę
żelbetową.  Po  związaniu  zaprawy  wypełnia  się  przestrzeń  między  belką  a  murem  zaprawą
cementową  marki  minimum  M4.  Kiedy  zaprawa  zwiąże  i  stwardnieje,  wykuwa  się  otwór,
wykańcza go siatką i tynkuje.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Od czego zależy rodzaj zastosowanego nadproża przy wykuwaniu otworów w murze?
2.  Z jakiego materiału wykonuje się nadproża najczęściej?
3.  Jaka powinna być minimalna długość oparcia belek nadprożowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.  Jak wykonuje się nadproże w ścianie o grubości mniejszej niż 25 cm?
5.  W jaki sposób wyznacza się poziom nadproża po obu stronach ściany?
6.  W jaki sposób wykonuje się zespolenie nadproża?
7.  Jakie są inne typy stosowanych nadproży?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządzanie zapotrzebowań materiałowego.
Dokonaj przedmiaru i sporządź zapotrzebowanie do przebicia otworu w murze.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3)  dokonać przedmiaru robót,
4)  sporządzić zapotrzebowanie materiałowe,
5)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6)  dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy

– przybory do pisania i kartki papieru,
– dokumentacja techniczna,

Ćwiczenie 2

Trasowanie otworów w murach.
Dokonaj trasowania nadproża nad otworem w ścianie (rusztowanie).

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3)  dobrać sprzęt i narzędzia do trasowania,
4)  dokonać trasowania ściany,
5)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6)  dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–  dokumentacja techniczna,
–  przybory do pisania i kartki papieru,
–  przymiar taśmowy,
–  przymiar składany,
–  kątowniki,
–  rysiki,
–  punktak,
–  drabina,
–  młotek,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– poziomnica,
– poziomnica wężowa.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić od czego zależy rodzaj zastosowanego nadproża przy wykuwaniu
otworów w murze?

□

2) określić rodzaj materiału, z jakiego wykonuje się nadproża najczęściej?

□

3) określić minimalną długość oparcia belek nadprożowych?

□

4) wyjaśnić jak wykonuje się nadproże w ścianie o grubości mniejszej niż

25 cm?

□

5) objaśnić sposób wyznaczania poziomu nadproża po obu stronach ściany?

□

6) objaśnić sposób wykonywania zespolenia nadproża?

□

7) wymienić inne typy stosowanych nadproży?

□

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Remont i naprawa sklepień

4.6.1. Materiał nauczania

Murowane sklepienia jako stropy można spotkać jedynie w budynkach bardzo dawno

wzniesionych.  Konstrukcja  sklepienia  opiera się  na wykorzystaniu siły  tarcia,  która  utrzymuje
elementy  sklepienia  w  stałym  położeniu.  Zaprawa  spełnia  tu  rolę  raczej  tylko  wypełnienia
ustawiającego elementy sklepienia w określonej pozycji. Dowodem potwierdzającym tę tezę są
sklepienia zbudowane z obrobionego na kształt trapezu kamienia, bez żadnego spoiwa.
Schemat  typowego  sklepienia  wykonanego  z  cegły  wraz  z  powszechnie  stosowanymi
określeniami poszczególnych elementów zamieszczony został na rysunku poniżej.

Rys. 10. Łuk o wysoko położonej osi [3]

W zależności od położenia osi łuku sklepienie jest bardziej podatne (mało odporne) na
uszkodzenia spowodowane działaniem sił pionowych lub poziomych.
Sklepienia wyniosłe (wysokie), o osi łuku położonej wysoko (powyżej linii łączącej wezgłowia
łuku), wykazują podatność na działanie sił poziomych.

Rys. 11. Sklepienie ostrołukowe posiadające osobną oś dla każdej części łuku [3]

Sklepienia płaskie, o osi łuku położonej nisko, wykazują podatność na działanie sił pionowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys 12. Charakter uszkodzeń sklepień z cegły przy nadmiernym obciążeniu z góry [3]

Uszkodzenia sklepień zależą od kierunku działania obciążenia i objawiają się w postaci
rozwarcia spoin:
–

w zworniku sklepienia (od dołu) i w pewnej odległości od podpór (od strony zewnętrznej)
w przypadku działania zbyt dużych obciążeń pionowych ( rys. 12),

Rys. 13. Uszkodzenie sklepienia z cegły przy nadmiernym obciążeniu z boków [3]

–

w zworniku sklepienia (od góry) i w pewnej odległości od podpór (od strony
wewnętrznej) w przypadku działania zbyt dużych sił poziomych (rys. 13.).

Sposób naprawy uszkodzonych sklepień zależy od ich obciążenia i od zakresu zniszczeń.
Sklepienia,  w  których  wystąpiły  miejscowe  spękania  odciąża  się,  podpiera  i  dokonuje  się
spajania  w  miejscach  zarysowanych.  W  wypadku  zniszczenia  pojedynczych  elementów
dokonuje  się  ich  wymiany  po  podparciu  i  uniesieniu  (minimalnym)  sklepienia.  Sposób
postępowania  polegający  na  dokładnym  oczyszczeniu  elementu  i  miejsca,  z  którego  został
wyjęty  i  osadzeniu  go  ponownie  jest  identyczny  jak  w  przypadku  wymiany  elementów
w murze.
Jeśli zniszczenia są duże i szeroki zakres prac sklepienia naprawia się dwoma sposobami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do remontów sklepień i portali o stałych obciążeniach stosuje się specjalne rusztowania
o wysokiej wytrzymałości (rys 15).
Pozwalają one na miejscowe rozsunięcie konstrukcji portalu, praktycznie cegła po cegle
i zastosowanie spajania metodą iniekcji. Zespajanie zaczyna się od dołu i prowadzi stopniowo
w kierunku wierzchołka.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie znasz rodzaje sklepień?
2.  Na jakie obciążenia są podatne sklepienia wyniosłe?
3.  Jakie spękania spoin sklepienia powodują nadmierne obciążenia pionowe?
4.  W jaki sposób pękają spoiny przy działaniu zbyt dużych sił poziomych?
5.  Jak naprawia się sklepienia o punktowych pęknięciach spoin?
6.  Jakimi sposobami wykonuje się naprawę sklepień o uszkodzeniach rozległych?
7.  Jak dokonuje się napraw portali podtrzymujących budowlę?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonywanie orientacyjnej oceny zakresu prac.
Dokonaj oględzin zagrożonego sklepienia, a następnie sporządź orientacyjne

zapotrzebowanie materiałowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2)  dokonać orientacyjnego przedmiaru robót,
3)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4)  dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–  przybory do pisania i kartki papieru,
–  kalkulator,
–  instrukcja do ćwiczeń.

Ćwiczenie 2

Wykonywanie podparć konstrukcji łukowych.
Wykonaj projekt podstemplowania sklepienia przed wymianą uszkodzonych elementów

z uwzględnieniem zasad wykonywania tego typu prac na sklepieniach, łękach i portalach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z dokumentacją ćwiczenia,
2)  wykonać projekt podstemplowania,
3)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4)  dokonać oceny ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przybory do pisania i kartki papieru,
– dokumentacja techniczna.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić rodzaje sklepień?

□

2) określić obciążenia, na jakie są podatne sklepienia wyniosłe?

□

3) określić, jakie spękania spoin sklepienia powodują nadmierne obciążenia

pionowe?

□

4) określić sposób, w jaki pękają spoiny przy działaniu zbyt dużych sił

poziomych?

□

5) objaśnić sposób naprawiania sklepienia o punktowych pęknięciach spoin?

□

6) wyjaśnić, jak dokonuje się napraw portali podtrzymujących budowlę?

□

7) charakteryzować sposoby, jakimi wykonuje się naprawę sklepień o

uszkodzeniach rozległych?

□

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Renowacje posadzek z cegły i z kamienia

4.7.1. Materiał nauczania

Posadzki z cegły i kamienia stosowane są jeszcze do tej pory, jednak najwięcej

zachowanych nawierzchni tego typu pochodzi sprzed kilku wieków.
Posadzki  kamienne,  w  przeważającej  części  granitowe,  wykonane  są  z  powtarzalnych
elementów,  przeważnie  kwadratowych.  Układane  są  na  wiele  sposobów,  z  których  kilka
pokazują rysunki poniżej.
Najbardziej  efektowne  jest  układanie  na  romb,  jednak  najtrwalsze  jest  układanie  na  wiązanie,
ponieważ rogi kolejnych rzędów nie pokrywają się ze sobą.

Rys. 16. Wzory układania posadzek marmurowych:

a – w kratkę,

b – na wiązanie,

c – na romb [3]

Uszkodzenia posadzek kamiennych są przeważnie wynikiem uderzeń lub punktowego działania
bardzo  dużych  obciążeń.  Objawiają  się  wykruszeniami  częściowymi  lub  całkowitymi
zniszczeniami elementów.
W  przypadku  pierwszym  napraw  dokonuje  się  zespajając  wykruszoną  część  z  całością  za
pomocą  bardzo  mocnych,  ogólnodostępnych  spoiw,  doskonale  imitujących  łączony  materiał.
Jeśli  uszczerbek  jest  niewielki,  a  odłamanej  części  nie  udało  się  zachować  stosuje  się
uzupełnianie brakujących fragmentów samym materiałem łączącym.
W  przypadku  całkowitego  zniszczenia  lub  wypadnięcia  całego  elementu  posadzki  naprawa
sprowadza się do ponownego osadzenia bądź wymiany uszkodzonego elementu.
Przebieg procesu wymiany jest taki sam, jak w przypadku elementu ściennego:

−

obruszony element wyjmuje się z posadzki,

−

dokonuje się dokładnego oczyszczenia otworu i elementu,

−

mocuje się go z powrotem w poprzednim miejscu.

Jeśli spoiwem jest zaprawa cementowa należy pamiętać o zamoczeniu otworu i mocowanego
elementu. Ślady zaprawy usuwa się trocinami.
W przypadku użycia innego spoiwa należy postępować zgodnie z zaleceniami producenta.
Posadzki z cegły wyglądają może mniej imponująco, ale też potrafiły przetrwać po kilkaset lat.
Jest kilka sposobów układania i przekładania posadzek ceglanych:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 17. Układy posadzek ceglanych lub klinkierowych: a – długością cegieł w kierunku ruchu, b – pod kątem

45 stopni do kierunku ruchu, c – w jodełkę [3]

Naprawa posadzek z cegły sprowadza się do wyjęcia szczątków uszkodzonej cegły,
oczyszczenia otworu i zamocowaniu drugiej cegły.

Rys. 18. Rodzaje podkładów pod posadzki ceglane lub klinkierowe:

a – cegły układane „na rąb” na przekładce z piasku lub zaprawy, b - cegły układane „na rąb” bezpośrednio na

podkładzie, c – cegły ułożone na płask [3]

Jednak  w  tym  przypadku  sprawa  jest  tylko  z  pozoru bardzo  prosta.  Problem tkwi w doborze
rodzaju cegły i rodzaju podkładu.
Początki  budownictwa  murowego  w  Polsce  sięgają XIII  wieku.  Budowle  i również  posadzki
zbudowane  od  XIII  do  początków  XV  wieku  są  wykonane  z  cegły  odznaczającej  się
doskonałymi  parametrami  technicznymi,  porównywalnymi  z  obecnie  produkowaną  cegłą
wysokiej klasy. Te wytworzone w okresie późniejszym są dużo słabsze.
Należy o tym pamiętać przy doborze zamiennika. Jeśli zamocujemy cegłę zbyt słabą, będzie się
ścierać  szybciej  niż  inne.  Jeszcze  gorzej  będzie  jeśli  wstawimy  zbyt  twardą  -  po kilku latach
będzie „dumnie” wystawać ponad pozostałe. I nie pomoże jej żadne szlifowanie.
Ten sam problem dotyczy doboru podkładu. Powinien być identyczny, mocno zagęszczony.
Zabrudzone  powierzchnie  kamienne  czyści  się  mechanicznie  lub  chemicznie.Wybór  metody
czyszczenia zależy od stopnia zabrudzenia.
Najtrwalsze  jest  czyszczenie  mechaniczne,  ponieważ  nie  powoduje  osłabienia  struktury
odnawianego  elementu.  Najczęściej  stosuje  się  czyszczenie  strumieniem wody  pod  ciśnieniem
samej lub z dodatkiem:
–

ługu (mydła),

–

piasku (dodatek piasku w ilości 0,2% na 99,8% wody przy ciśnieniu 7 Mpa).

Czyszczenie chemiczne przeprowadza się w przystosowanych do tego pomieszczeniach,
dobierając środek czyszczący do rodzaju zabrudzenia. Najskuteczniejsze są wodne roztwory
kwasów, np.:
–

sadzę – kwasem fluorowodorowym,

–

zielone porosty – kwasem siarkowym,

–

marmur i wapień – kwasem solnym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kwasem solnym czyści się również rdzę.
Natychmiast po czyszczeniu należy oczyszczony element zanurzyć w wodzie, lub bardzo
dokładnie spłukać i oczyścić mechanicznie pod dużym ciśnieniem.
Posługując się kwasami należy pamiętać o ich żrących właściwościach i stosować ochronne
rękawice, okulary i ubranie.
Rozcieńczając kwasy należy wlewać kwas do wody, nigdy odwrotnie.

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie znasz sposoby układania posadzki kamiennej?
2.  Co powoduje uszkodzenia elementów posadzek kamiennych?
3.  W jaki sposób dokonuje się wymiany elementu kamiennej posadzki?
4.  Czym usuwa się pozostałości spoiwa z powierzchni płyt kamiennych?
5.  Jakie są układy cegieł w posadzkach?
6.  Na co należy zwracać uwagę przy wymianie elementów w posadzce z cegły?
7.  Jaki sposób czyszczenia posadzek kamiennych szkodzi im najmniej?
8.  Jakich materiałów używamy do czyszczenia chemicznego?
9.  Jakich przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy należy przestrzegać podczas czyszczenia

chemicznego?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonywanie wymiany elementów w konstrukcjach murowych. Dokonaj wymiany

uszkodzonego elementu w posadzce z kamienia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się instrukcją ćwiczenia,
2)  dokonać przedmiaru robót,
3)  sporządzić zapotrzebowanie materiałowe,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5)  dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–  dokumentacja techniczna,
–  przybory do pisania i kartki papieru,
–  szpachelka,
–  kielnia,
–  wiadro,
–  przecinak,
–  szczotka druciana,
–  poziomnica,
–  kątownik murarski,
–  kastra (zbiornik na zaprawę),
–  młotek murarski,
–  przymiar składany,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– element zastępczy,
– zaprawa.

Ćwiczenie 2

Wykonywanie obmiarów robót. Dokonaj obmiaru robót z poprzedniego ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z dokumentacją ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3)  dokonać obmiaru robót,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5)  dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie

stanowiska pracy:

– dokumentacja techniczna,
– przybory do pisania i kartki papieru.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) omówić sposoby układania posadzki kamiennej?

□

2) wskazać najczęstsze przyczyny uszkodzenia elementów posadzek

kamiennych?

□

3) omówić sposób dokonywania wymiany elementu kamiennej posadzki?

□

4) wskazać materiał, którym usuwa się pozostałości spoiwa z powierzchni

płyt kamiennych?

□

5) omówić układy cegieł w posadzkach?

□

6) wskazać na co należy zwracać uwagę przy wymianie elementów w

posadzce z cegły?

□

7) wskazać sposób czyszczenia posadzek kamiennych, który szkodzi im

najmniej?

□

8) określić rodzaj materiałów, jakich używamy do czyszczenia chemicznego?

□

9) wymienić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, jakich należy

przestrzegać podczas chemicznego czyszczenia kamiennych posadzek?

□

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót oraz

przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy przy robotach
remontowych i naprawczych

4.8.1 Materiał nauczania

Ogólne zasady i podstawa odbioru robót

Odbiór jakościowy robót remontowych i modernizacyjnych powinien być dokonywany według
tych  samych  zasad  co  i  robót  nowych,  z  tym  że  ze  względu  na  bezpieczeństwo  szczególną
uwagę  należy  zwrócić  na  roboty  rozbiórkowe,  związane  z  koniecznością  usunięcia  części
starych  i  zużytych  elementów  budynku  oraz  zastąpienia  ich  nowymi.  Dlatego  też
w przypadkach,  gdy  remont  obejmuje  bardziej  odpowiedzialne  elementy  konstrukcyjne,
powinna  być  uprzednio  wykonana  ekspertyza  techniczna,  na  podstawie  której  zostaje
opracowana dokumentacja projektowo-kosztorysowa dla robót remontowych danego obiektu.
W  dokumentacji  tej  powinna  być  wskazana  kolejność  i  sposób  prowadzenia  robót
rozbiórkowych i zastępowania starych elementów nowymi.
Podstawę odbioru robót remontowych stanowią:
–

dokumentacja projektowo-kosztorysowa,

–

dokumentacja powykonawcza,

–

dziennik budowy i protokoły częściowych odbiorów robót,

–

normy państwowe i branżowe oraz świadectwo dopuszczenia do stosowania nowych
materiałów i wyrobów,

–

wyniki badań jakości niektórych materiałów i wytrzymałości elementów przewidzianych
do budowy.

Odbiorcy  poszczególnych  rodzajów  robót  dzielą  się  na:  odbiory  częściowe,  tzw.  odbiory
zanikowe  i  odbiór  końcowy.  Odbiorowi  częściowemu  podlegają  te  części  robót,  do  których
późniejszy  dostęp  jest  niemożliwy  lub  utrudniony.  Wyniki  odbiory  częściowego  powinny  być
odnotowane  w  dzienniku  budowy  lub  w  protokole.  Odbiór  końcowy  powinien  być
przeprowadzony po całkowitym zakończeniu robót.

Odbiór robót murowych

Przy  odbiorze  należy  sprawdzić  na  podstawie odbioru częściowego  klasę i  gatunek  cegły  lub
innych  elementów  ściennych  oraz  markę  zaprawy  i  określić  ich  zgodność  z  dokumentacją
techniczną.
Przy odbiorze końcowym należy sprawdzić:
–

zgodność rodzaju konstrukcji murów z dokumentacją techniczną (przez oględziny),

–

zgodność kształtu i głównych wymiarów murów z dokumentacją techniczną – przez
oględziny i pomiar taśmą stołową,

–

grubość murów – jako średnią z trzech pomiarów,

–

wymiary otworów – przez pomiar,

–

równość powierzchni i prostoliniowość – przez pomiar wielkości prześwitu między łatą
kontrolną długości 2 m a powierzchnią lub krawędzią muru,

–

pionowość powierzchni i krawędzi – za pomocą pionu murarskiego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

pionowość warstw muru – za pomocą poziomicy i łaty kontrolnej, poziomicy wężowej lub
niwelatora,

–

prawidłowość układu i wiązania elementów ściennych w murze,

–

grubość i wypełnienie spoin,

–

procentową liczbę cegieł ułamkowych.

Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy naprawach elementów budowli
Podczas  pracy  przy  naprawach  elementów  budowli  występują  różnorodne  możliwe  zagrożenia
zdrowia  i  życia  ludzkiego,  co  wynika  z  rozmaitości  wykonywanych  robót  remontowych,  np.
podczas  wykonywania  wykopów,  robót  murarskich  i  tynkarskich,  przy  pracy  z  drewnem,
podczas stosowania środków chemicznych do ochrony materiałów itp.
Wykopy, ze względu na bezpieczeństwo i higienę pracy i koszty, powinny być wykonywane o
takim  pochyleniu  skarp,  jaki  wyznacza  kąt  stoku  naturalnego,  właściwy  dla  poszczególnych
rodzajów gruntu. Gdy ta zasada nie jest stosowana, zachodzi niebezpieczeństwo osunięcia się
skarpy i zasypania wykopu.
Wykopy  o  ściankach  pionowych  tylko  do  głębokości  1  m  nie  wymagają  zabezpieczenia.
Stosowane  zabezpieczenia  wykopów  zależą  od:  głębokości  wykopu,  rodzaju  gruntu,  jego
wilgotności  oraz  poziomu  wody  gruntowej.  Do  zabezpieczania  pionowych  ścian  wykopów  do
głębokości 4 m stosuje się następujące materiały:
–

deski przyścienne grubości 32 mm,

–

bale drewniane przyścienne grubości minimum 50 mm lub blachy profilowe,

–

bale drewniane podrozporowe grubości min. 63 mm,

–

bale drewniane podzastrzałowe grubości min. 100 mm,

–

typowe rozpory stalowe albo okrąglaki średnicy min. 120 mm,

–

zastrzały z okrąglaków średnicy min. 200 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 19. Zabezpieczenie wykopu odcinkowego przed podjęciem robót wzmacniających fundament [1]

–

rozstaw podpór lub rozpór nie może być mniejszy niż 1 m w pionie i 1,5 m w poziomie.

Dla wykopów powyżej 1 m trzeba dodatkowo wykonać bezpieczne zejście dla pracowników.
Gdy podczas robót przypadkowo zostaną napotkane niewypały, należy:
–

nie dotykać ich,

–

przerwać roboty i oddalić pracowników z bezpośredniego sąsiedztwa,

–

uniemożliwić dostęp do miejsca zagrożenia osobom postronnym,

–

zawiadomić policję lub najbliższą grupę rozminowywania.

Roboty murowe stwarzają typowe zagrożenia: uderzenia, skaleczenia, uszkodzenia rąk,
zaprószenie oczu pyłem lub zaprawą itp. Aby zapobiec tym zagrożeniom, należy przestrzegać
następujących zasad:
–

dobrze zorganizować każde indywidualne stanowisko pracy, by umożliwić pełną swobodę
ruchów, używać narzędzi w dobrym stanie technicznym

–

przy  pracy  na  wysokościach  konieczne  jest  stosowanie  indywidualnego  sprzęt  ochrony
osobistej  (np.  pasa  bezpieczeństwa  z  linką  i  zaczepami),  stosowani  rusztowań
właściwie skonstruowanych  i  znajdujących  się  w  dobrym  stanie  technicznym,  otwory
w murach i stropach powinny być zabezpieczone barierkami lub pokrywami,

–

jeśli wzdłuż elewacji budynku znajduje się przejście lub ulica, należy chronić
przechodzących, budując daszek z desek grubości 24 mm na wysokości ok. 4 m nad
ziemią,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

robotnik obsługujący wyrzutnicę zapraw lub betonu natryskowego (torkretu) musi mieć
ubranie ochronne, a na twarzy maskę, aby odpryskujące część zaprawy nie uderzały
w niego.

Wymiana  stropu  lub  niektórych  elementów  nośnych  wymaga  ich  podparcia  dla  bezpieczeństwa
budynku  i  ludzi.  Przy  podpieraniu  stropu  wyższej  kondygnacji  konieczne  jest  od  razu
podstemplowanie  wszystkich  stropów,  począwszy  od  najniższych  kondygnacji,  aby  uniknąć
przeciążenia stropów.
Środki chemiczne do odgrzybiania murów i konstrukcji drewnianych są szkodliwe dla organizmów
stałocieplnych  i  dla  człowieka  oraz  zanieczyszczają  środowisko  naturalne.  Dlatego  prace
polegające na odgrzybianiu i impregnacji materiałów budowlanych powinni wykonywać pracownicy
przeszkoleni na specjalistycznych kursach. Powinni oni poddawać się okresowym badaniom.

Pracownicy zatrudnieni przy pracach odgrzybieniowo-impregnacyjnych powinni:
–

przed przystąpieniem do pracy posmarować odkryte części ciała kremem lub maścią
ochronną,

–

stosować odzież ochronną, rękawice, buty gumowe, okulary ochronne, respiratory
(tampony z waty), maski (przy pracach ze środkami rozpuszczalnikowymi lub środkami
oleistymi),

–

jeśli prace odbywają się w pomieszczeniu, mieć zapewnioną ich dobrą wentylację
wyciągową,

–

nie palić papierosów i nie spożywać posiłków w czasie pracy,

–

przed jedzeniem lub zapaleniem papierosa (w miejscu wydzielonym) umyć ręce zimną
wodą i następnie ciepłą wodą z mydłem,

–

rozpoczynać inne prace w pomieszczeniach, gdzie zastosowano preparaty chemiczne
odgrzybieniowo-impregnacyjne dopiero po właściwym przewietrzeniu tych pomieszczeń i
usunięciu pozostałości stosowanych materiałów.

Gdy podczas pracy ze środkami chemicznej ochrony zdarzą się wypadki zatruć, należy
natychmiast wezwać pomoc lekarską. W oczekiwaniu na przybycie lekarza poszkodowanemu
należy udzielić pierwszej pomocy.

Roboty  posadzkarskie  stwarzają  zagrożenia  ze  strony  maszyn  (cykliniarki,  szlifierki),
powstających  pyłów,  stosowania  klejów.  Z  tego  względu  robotnicy  muszą  pracować
w ubraniach  ochronnych,  stosować  okulary  i  maski  ochronne,  wentylować  pomieszczenia,
w których pracują.
Podczas  robót  remontowych  należy  środki  ochrony  osobistej  pracownika  i  osób  postronnych
przed  zagrożeniami  i  niebezpieczeństwami  dostosować  do  charakteru  robót  związanych  z
naprawami elementów budowlanych i do określonych warunków, w jakich te prace muszą się
odbywać.  Nieznajomość  przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy  przy  remontach
budowlanych nie zwalnia pracownika od odpowiedzialności.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Według jakich zasad odbywa się odbiór robót remontowych?
2.  Co stanowi podstawę odbioru prac remontowych?
3.  Jak dzielą się odbiory poszczególnych rodzajów robót ?
4.  Czego dotyczą odbiory częściowe?
5.  Co należy sprawdzić przy odbiorze końcowym?
6.  Jak zabezpiecza się wykopy i skarpy?
7.  Jaki jest maksymalny rozstaw rozpór w poziomie i w pionie?
8.  Jakie zagrożenia występują podczas robót murowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Omów przepisy dotyczące prac odgrzybieniowo-impregnacyjnych?
10. Jakie wymagania dotyczą pomieszczeń, w których odbywają się roboty z zastosowaniem

środków chemicznych?

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządzanie zapotrzebowania na odzież ochronną.
Sporządź zapotrzebowanie na ubrania ochronne niezbędne podczas wykuwania otworów

w ścianie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) scharakteryzować zabezpieczenia, które są niezbędne podczas prowadzenia prac,
2) określić dodatkowe zabezpieczenia, które mogłyby zostać wprowadzone dla zwiększenia

bezpieczeństwa,

3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przybory do pisania i notatnik

Ćwiczenie 2

Charakteryzacja zabezpieczeń bezpieczeństwa i higieny pracy i ppoż.
Scharakteryzuj zabezpieczenia pod względem bhp i ppoż. w trakcie prowadzenia prac

remontowych.

Ćwiczenie może być zrealizowane w formie wycieczki na budowę lub projekcji filmu
edukacyjnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) scharakteryzować zabezpieczenia, które zaobserwowałeś w miejscu prowadzonych prac,
2) określić dodatkowe zabezpieczenia, które mogłyby zostać wprowadzone dla zwiększenia

bezpieczeństwa,

3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przybory do pisania i notatnik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) określić zasady, według jakich odbywa się odbiór robót remontowych?

□

2) określić, co stanowi podstawę odbioru prac remontowych?

□

3) dokonać podziału odbiorów poszczególnych rodzajów robót ?

□

4) wyjaśnić, czego dotyczą odbiory częściowe?

□

5) sprecyzować czego dotyczą odbiory częściowe?

□

6) streścić zakres robót, które należy sprawdzić przy odbiorze końcowym?

□

7) streścić zasady zabezpieczania się wykopów i skarp?

□

8) określić, jaki jest maksymalny rozstaw rozpór w poziomie i w pionie?

□

9) wymienić zagrożenia, jakie występują podczas robót murowych?

□

10) omówić przepisy dotyczące prac odgrzybieniowo-impregnacyjnych?

□

11) sprecyzować wymagania, jakie dotyczą pomieszczeń, w których odbywają

się roboty z zastosowaniem środków chemicznych?

□

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania: 1, 2, 3, 5, 6, 7, 12, 13, 14, 15, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania: 4, 8, 9, 10, 11, 16, 17 są z poziomu ponadpodstawowego.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań  wyboru  wielokrotnego.  W  każdym  zadaniu  są  4  możliwości

odpowiedzi, z których jedna jest prawidłowa.

5. Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz 1 punkt. Za odpowiedź błędną lub jej brak

- 0 punktów.

6. Jeśli któreś zadanie sprawi Ci trudność, przejdź do kolejnego, do tego powrócisz po

rozwiązaniu pozostałych zadań.

7. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi zaczerniając właściwe pole.
8. Jeśli się pomyliłeś, zaznacz błędną odpowiedź kółkiem i następnie dokonaj poprawnego

oznaczenia.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
10.Po zakończeniu testu sprawdź jeszcze raz poprawność oznaczeń w karcie odpowiedzi.
11.Oddaj kartę odpowiedzi nauczycielowi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Kontroli elementów narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne należy

dokonywać:

a)  co pół roku,
b)  raz w roku,
c)  co dwa lata,
d)  raz na pięć lat.

2. Kontrolę sprawności technicznej i wartości użytkowej należy dokonywać:

a)  raz w roku,
b)  raz na dwa lata,
c)  raz na pięć lat,
d)  raz na siedem lat.

3. Do metod kwalifikacji określających stan techniczny budynku nie należy:

a) laboratoryjna,

b) pomiaru odkształceń,

c) badania makroskopowego,

d) pomiaru zużycia moralnego.

4. Wzmocnienia filarów międzyokiennych nie dokonuje się przez:

a)  wprowadzenie powłok żelbetowych,
b)  zwiększenie ich przekroju pracującego,
c)  wprowadzenie dodatkowego zbrojenia,
d)  zastosowanie odciągów usztywniających konstrukcję.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Do zniszczeń fizycznych nie zalicza się:

a)  powstawanie rys i pęknięć,
b)  rozwarstwienia elementów,
c)  korozji materiałów budowlanych,
d)  zwichrzeń i wybrzuszeń elementów ozdobnych.

6. Pomiarów rys nie dokonuje się przez:

a)  mierzenie rys tensometrami,
b)  pomiar rys śrubą mikrometryczną,
c)  wykonywanie pasków kontrolnych,
d)  obserwację rys i wykonywanie ich zdjęć.

7. Dokonując ponownego osadzenia elementu z kamienia nie należy :

a)  szlifować elementu,
b)  oczyszczać elementu z zaprawy,
c)  oczyścić z zaprawy miejsca posadowienia,
d)  wyjmować elementu z miejsca zamocowania.

8. Dokonując wymiany elementów z kamienia o dużych wymiarach należy:

a)  dokonać kotwienia elementu,
b)  dokonać wzmocnienia spoiwa,
c)  wykonać podparcie przez pierwsze 14 dni,
d)  dokonać oszlifowania w celu zmniejszenia masy elementu.

9. Pojedyńcze rysy o szerokości do 4 mm naprawia się przez:

a)  założenie kotwi stalowych,
b)  przemurowanie pękniętego muru,
c)  przez założenie kotwi i zastosowanie iniekcji,
d)  poszerzenie rys na kształt jaskółczego ogona i zaszpachlowanie zaprawą.

10. Przemurowania ściany dokonuje się gdy:

a)  występują pęknięcia pionowe,
b)  występują pęknięcia poziome,
c)  pęknięcia są głębsze i występują z jednej strony,
d)  pęknięcia są duże, występują w wielu miejscach i wchodzą głęboko w mur.

11. Do zadań kotwi, ściągów i żelbetowych wieńcy spinających mury nie należy:

a)  przenoszenie naprężeń ściskających,
b)  przenoszenie naprężeń rozciągających,
c)  zespolenie układu konstrukcyjnego budynku,
d)  zwiększenie sztywności przestrzennej budynku.

12. Przy wykonywaniu nowego otworu w starej ścianie najczęściej stosuje się nadproża:

a)  żelbetowe wylewane,
b)  żelbetowe prefabrykowane,
c)  w postaci dwuteownika minimum 140,
d)  zespolone z dwóch kształtowników stalowych.

13. Nadproże wykonuje się w dwóch etapach najpierw po jednej, a za 7 dni po drugiej

stronie, jeżeli grubość ściany jest mniejsza niż:

a)  12 cm,
b)  20 cm,
c)  25 cm,
d)  38 cm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Poziomowania nadproża po przeciwnych stronach ściany dokonuje się:

a)  teodolitem,
b)  poziomnicą wężową,
c)  poziomnicą metalową,
d)  przewiercając  otwory na wylot ściany.

15. Minimalne oparcie nadproża nad wykuwanym otworem powinno wynosić:

a)  10 cm,
b)  15 cm,
c)  20 cm,
d)  30 cm.

16. W sklepieniach o nadmiernych obciążeniach pionowych pęknięcia spoin pojawiają się:

a)  przy wierzchołku i po bokach od strony zewnętrznej,
b)  przy wierzchołku i po bokach od strony wewnętrznej,
c)  od wewnątrz przy wierzchołku i od zewnątrz po bokach,
d)  od zewnątrz przy wierzchołku i od wewnątrz po bokach.

17. Naprawy sklepień nieobciążonych o uszkodzeniach rozległych dokonuje się:

a)  przemurowując sklepienie,
b)  wymieniając elementy po kolei od dołu,
c)  wymieniając elementy po kolei od góry,
d)  przewiercając elementy prostopadle do rys i montując ściągi.

18. Minimalny rozstaw rozpór przy wykopach głębokich wynosi:

a)  50 cm w poziomie i 150 w pionie,
b)  150 cm w poziomie i 100 w pionie,
c)  100 cm w poziomie i 100 w pionie,
d)  100 cm w poziomie i 150 w pionie.

19. Posadzki kamiennej nie układa się:

a)  w romb,
b)  w kratkę,
c)  w jodełkę,
d)  na wiązanie.

20. Do czyszczenia chemicznego elementów z kamienia silnie zabrudzonych sadzą stosuje

się:

a)  kwas solny,
b)  ług sodowy,
c)  kwas siarkowy,
d)  kwas fluorowodorowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Naprawianie i konserwacja konstrukcji murowych.

Zakreśl poprawną odpowiedź poprzez zaczernienie pola z prawidłową odpowiedzią.
Jeżeli pomylisz się – błędną odpowiedź zakreśl kółkiem.

Punktacja

Numer

pytania

Odpowiedź

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1.  Adamiec T. Mirski J.: Utrzymanie zasobów budowlanych, WSiP, Warszawa 1999
2.  Aktualnie obowiązujące ustawy, rozporządzenia i normy
3.  Borusiewicz W.: Konserwacja zabytków budownictwa murowanego.  Arkady,  Warszawa

1985

4. Czasopisma specjalistyczne, np. MURATOR, ATLAS, MATERIAŁY BUDOWLANE

i inne

5. Kodeks pracy – aktualnie obowiązujący
6. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla szkół zasadniczych. WSiP,

Warszawa 2000

7. Martinek W. Pieniążek J.: Technologia budownictwa, WSiP, Warszawa 1997
8. Neufert E.: Podręcznik projektowania architektoniczno-budowlanego, Arkady, Warszawa

1996

9. Praca

zbiorowa:

Nowy

Poradnik

majstra

budowlanego.

Arkady,

Warszawa 2004

10. Praca zbiorowa: Remonty budynków mieszkalnych – poradnik, Arkady, Warszawa 1995
11. Aktualnie obowiązujące ustawy, rozporządzenia i normy:

– „Prawo budowlane” – Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. z późniejszymi zmianami.
– „Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne” – Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. z

późniejszymi zmianami.

– „Rozporządzenie Ministra Infrastruktury” z dnia 12 maja 2004 r. w sprawie

warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

– „Rozporządzenie Ministra Infrastruktury” z dnia 2 września 2004 r. w sprawie

szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego.

– „Rozporządzenie Ministra Kultury” z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie

prowadzonych prac konserwatorskich, restauratorskich oraz budowlanych, badań
konserwatorskich i architektonicznych, a także innych działań przy zabytku wpisanym
do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub
porzuconych zabytków ruchomych

12. Szymański E.: Materiałoznawstwo budowlane. WSiP, Warszawa 1999
13. Wolski Z.: Zarys materiałoznawstwa budowlanego. WSiP, Warszawa 1994