6

. .

ROZWÓJ FUNKCJI SYMBOLICZNEJ DZIECKA W WIEKU

PRZEDZSZKOLNYM (B. HARWAS-NAPIERAŁA, J. TREMPAŁA(RED)
„ PSYCHOLOGIA ROZWOJU CZŁOWIEKA” (ROZDZIAŁ III)

W wieku przedszkolnym u dziecka pojawia się zdolnośc przypominania sobie
nieobecnych przedmiotów i zjawisk za pomocą symboli i znaków, którą
Piaget nazwał funkcją symboliczną.Wiąże się ona z odkryciem i modyfikowaniem
relacji pomiędzy elementem oznaczonym a elementem oznaczającym.
Posługiwanie się symbolami związane jest ze zdolnością do umysłowego
wyobrażania,do posiadania umysłowej reprezentacji.Poszczególne elementy
oznaczające mogą byc używane na kilku poziomach np. rysunek dziecka może byc
zarówno wskażnikiem (np. lęku) jak i symbolem (komunikowac określone treści).
Piaget uwaza ,że symboliczna reprezetacja wiąże się z rozwojem procesów
intelektualnych i może występowac równocześnie w postaciach takich jak:
-ZABAWA
-RYNUNEK
Zabawa Symboliczna rozwija się biorąc początek z prostych form aktywności
dziecka i zawsze zakłada zastępowanie jednych przedmiotów drugimi,a więc
rozumienie relacji znaczący-znaczony.Rekwizyt w zabawie otrzymuje nowe
znaczenie.Początkowo widac podobieństwo między zastępującym i zastępowanym
obiektem, z czasem zaś prawie wszystko może zastępowac realny przedmiot.
Zabawa symboliczna służy cwiczeniu wyobrażni.Wyróznia się tutaj dwa stadia:
w stadium I (od 1 do 4 r.ż.)chodzi o reprodukowanie przez dziecko na niby
własnych działań w odniesieniu do nowych obiektów(płacz lalki,płacz misia itp.
A wreszczie płacz buta).Z czsem również gest staje się coraz bardziej
niezależny od rekwizytu.Kiedy dziecko zaczyna zastępowac rzeczywiste sceny
wyobrażonymi mamy do czynienia z kombinacją symboli.Dzieci mogą wytwarzac
całe sceny i tworzyc nowe postacie. Stadium II (od 4 do 7r.ż.) zabawa
symboliczna staje się uporządkowana, następuje odtwarzanie rzeczywistości w
zabawie, a role stają się nawzajem dopełniające.Dzieci używają wielu przedmiotów
które zastępują im właściwe.Coraz bardziej wiąże się z przyjmowaniem ról i
związanych z nimi reguł.Dziecko poznaje świat
społeczny:role,wartości,tradycje,zwyczaje.W zabawach dzieci poznają różne role
społeczne( rodzinne ,zawodowe), które związane są z płcią
co pomaga w zdobywaniu tożsamości płciowej.

RYSUNEK-SYMBOLICZNA REPREZENTACJA
Łączy w sobie ikoniczne i symboliczne aspekty oznaczania.Ogólnie prowadzi od
bazgrot do symboli graficznych.Bazgroty mają początkowo charakter
nieprzedstawiający i są wynikiem pozostawiania śladów ołówka na papierze.Dziecko
potrafi rysowac proste kształty geometryczne i ich kombinacje oraz traktowac je
jako symbole graficzne. W tym czasie ogólną funkcję symboliczną pełni głowonóg:

kombinacja okręgu i lini prostej.Tej formy graficznej używa dziecko zarówno do
przedstawienia postaci ludzi, jak i zwierząt.
W okresie średniego dzieciństwa dokonuje się rozwój symbolicznego
przedstawiania rzeczywistości w rysunku.(3-6 r.ż.)wiek przeżroczystości,
przekształceń, dysproporcji,porządkowania przestrzeni góra-dół, łączenia elementów
przestrzeganie zasad pionu i poziomu,różnicowanie postaci ludzkiej:

Rysunki dziecięce tego okresu cechuje wzorcowośc (dziecko uwydatnia w rysunku
najistotniejsze cechy rysowanego obiektu),przejrzystośc (dziecko rysuje to, co wie ,
ignorując granice świata wizualnego) oraz przekształcanie rysowanych obiektów
(dziecko dokonuje przekształceń , by przedstawic trójwymiarowe obiekty na dwu-
wymiarowej płaszczyżnie.