WARTO WIEDZIEĆ

WETERYNARIA W PRAKTYCE

100

www.weterynaria.elamed.pl

KWIECIEŃ • 4/2014

Publikacja stanowi fragment książ-
ki Choroby układu oddechowego
u psów i kotów

(wyd. Galaktyka).

np. zakaźnego zapalenia oskrzeli (na tle
Mycoplasma lub Bordetella) bądź zapad-
nięcia dróg oddechowych. Na ogół u cho-
rych zwierząt nie stwierdza się zaburzeń
charakterystycznych tylko dla bronchitis
chronica. Wyniki badania gazometrycz-
nego krwi tętniczej (o ile zostanie ona
wykonana) wskazują jedynie na łagod-
ne do średniego stopnia niedotlenie-
nie. Hiperkapnia stwierdzana jest do-
piero w późnej fazie choroby, w której
dochodzi do silnej niewydolności od-
dechowej.

Badanie radiologiczne klatki piersiowej

stanowi istotną część postępowania dia-
gnostycznego i pozwala na podejrzenie
przewlekłego zapalenia oskrzeli i wyklu-
czenie innych problemów, mogących po-
wodować wystąpienie objawów ze strony
układu oddechowego. Na ogół w przebie-
gu choroby dochodzi do pojawienia się
nacieków w tkance śródmiąższowej płuc
lub w obrębie oskrzeli. Na przekroju po-
dłużnym widać wywołane stanem zapal-
nym pogrubienie ściany oskrzeli oraz
pączkowate rozszerzenie światła oskrzeli
w pobliżu ich zakończenia (ryc. 1). War-
to zaznaczyć, że badanie radiologiczne
jest przydatne w rozpoznawaniu prze-
wlekłego zapalenia oskrzeli tylko wte-
dy, gdy doszło do istotnego pogrubienia
ściany oskrzeli (Mantys et al., 1998). Pra-
widłowy radiogram klatki piersiowej nie
stanowi więc podstawy do wykluczenia
bronchitis chronica.

Aby określić rodzaj nacieków w dro-

gach oddechowych oraz wykluczyć za-
kaźne podłoże kaszlu, konieczne jest
przeprowadzenie płukania tchawicy lub
bronchoskopii, podczas której zostanie
pobrany materiał do badań cytologicz-
nych. Bronchoskopia jest przydatną tech-
niką diagnostyczną zwłaszcza w sytu-
acji, gdy w oskrzelach nie ma typowych
zmian, których obecność można potwier-

Głównym objawem klinicznym towarzy-
szącym chorobie jest przewlekły kaszel,
który może być suchy, świszczący lub
wilgotny, jeśli w drogach oddechowych
gromadzi się znaczna ilość wydzieliny.
U przedstawicieli małych ras, u których
dodatkowo rozwija się zapadnięcie tcha-
wicy bądź dalej położonych dróg odde-
chowych, kaszel może przypominać od-
głos wydawany przez dzikie gęsi. Poza
tym psy nie wykazują innych objawów
klinicznych. Dopiero w późniejszej fa-
zie choroby może wystąpić nietoleran-
cja wysiłkowa lub utrudnione oddycha-
nie. U ciężko chorych osobników może
się również rozwinąć sinica lub dojść
do zapaści.

Badanie kliniczne
Psy z przewlekłym zapaleniem oskrze-
li często mają nadwagę. Poza tym może
się wydawać, że są to zwierzęta zdro-
we. U niektórych osobników może wy-
stępować intensywne zianie. Przy cięż-
kim zapaleniu oskrzeli zarówno fazy
wdechu, jak i wydechu są wydłużone.
Tchawica objęta nieswoistym stanem
zapalnym jest tkliwa. Osłuchując klatkę
piersiową, można stwierdzić zaostrzony
szmer oskrzelowy i trzeszczenia, wyni-
kające z gromadzenia się śluzu w dro-
gach oddechowych lub zapadnięcia się
małych dróg oddechowych. Choć świsty
wydechowe wydają się charakterystycz-
nym objawem dla przewlekłego zapale-
nia oskrzeli, nie stwierdza się ich w każ-
dym przypadku choroby. Trzeszczenia
nad klatką piersiową podczas wydechu
mogą wskazywać na zapadnięcie dużych
dróg oddechowych. Wskazane jest także
dokładne osłuchanie serca w celu wyka-
zania towarzyszących przewlekłemu za-
paleniu oskrzeli niedomykalności zasta-
wek. Zaburzenia te często rozpoznaje
się u przedstawicieli małych ras w star-
szym wieku.

Rozpoznanie
Rozpoznanie przewlekłego zapalenia
oskrzeli polega na wykluczeniu innych
chorób wywołujących podobne objawy,

Lynelle R. Johnson

Przewlekle zapalenie
oskrzeli psów

Patofi zjologia

Przewlekłe zapalenie oskrzeli jest sta-
nem, w którym kaszel utrzymuje się co-
dziennie przez co najmniej 2 miesiące
bez widocznej przyczyny. Objaw ten jest
efektem podrażnienia receptorów dróg
oddechowych przez mediatory reakcji za-
palnej. Są one uwalniane przez komórki
zapalne w następstwie ekspozycji organi-
zmu na występujące w środowisku sub-
stancje trujące, opary i dymy lub na wdy-
chane substancje drażniące.

Z reguły przyczyny pojawienia się prze-

wlekłego zapalenia oskrzeli pozostają
nieustalone. Gromadzenie się neutrofi li
w drogach oddechowych stymuluje uwol-
nienie proteaz, elastaz oraz produktów re-
akcji oksydacyjnych, które przyczyniają
się do utrwalenia stanu zapalnego w dro-
gach oddechowych. W badaniu histopa-
tologicznym wycinków pobranych z cho-
robowo zmienionych miejsc od psów
z przewlekłym zapaleniem oskrzeli moż-
na wykazać hipertrofi ę i przerost gru-
czołów błony śluzowej i komórek kub-
kowych, zwłóknienie w obrębie blaszki
właściwej oraz nadżerki nabłonka z me-
taplazją nabłonka płaskokomórkowego.
Zmiany te przyczyniają się do zmniej-
szenia drożności dróg oddechowych
na skutek gromadzenia się w ich obrębie
znacznych ilości śluzu oraz do rozwoju
objawów klinicznych kaszlu i nietoleran-
cji wysiłkowej. Przewlekłemu zapale-
niu oskrzeli może towarzyszyć ograni-
czona lub uogólniona bronchomalacja.
Prawdopodobnie jej rozwój jest następ-
stwem osłabienia chrząstek i zmniejsze-
nia napięcia mięśniówki gładkiej oskrzeli,
do których dochodzi pod wpływem dzia-
łania mediatorów reakcji zapalnej.

Wywiad i opis zwierzęcia
Przewlekłe zapalenie oskrzeli rozpozna-
wane jest u psów w średnim wieku i star-
szych, zarówno ras dużych, jak i małych.

Lynelle R. Johnson

CHOROBY UK£ADU

ODDECHOWEGO

U PSÓW I KOTÓW

m

EKSTRA TEKST

WARTO WIEDZIEĆ

WETERYNARIA W PRAKTYCE

101

www.weterynaria.elamed.pl

KWIECIEŃ • 4/2014

dzić w badaniu radiologicznym. Pacjen-
ci do tego zabiegu powinni być jednak
dobierani bardzo starannie, tak by moż-
na było zapobiec powikłaniom podczas
jego wykonywania. Psy otyłe wykazujące
duszność wydechową są bardziej narażo-
ne na powikłania związane z zastosowa-
niem znieczulenia ogólnego. U takich
pacjentów wskazane może być podjęcie
leczenia zachowawczego. Błona śluzo-
wa u osobników z przewlekłym zapale-
niem oskrzeli jest przekrwiona i niere-
gularna, a także pokryta znaczną ilością
śluzu. Jeśli stan zapalny utrzymuje się
naprawdę długo, na jej powierzchni moż-
na stwierdzić włókniste guzki wystające
do światła oskrzeli. Przewlekłe zapale-
nie oskrzeli można potwierdzić w bada-
niu cytologicznym popłuczyn z tchawicy
lub popłuczyn pęcherzykowo-oskrzelo-
wych pobranych podczas bronchosko-
pii. W przypadku choroby we wspomnia-
nym materiale stwierdza się zwiększoną
liczbę komórek, wśród których dominu-
jącą frakcję stanowią niezdegenerowane
neutrofile. Niekiedy w popłuczynach
można wykazać obecność eozynofili
lub mieszany stan zapalny niewiadome-

go pochodzenia. W próbkach materiału
pobranego z dróg oddechowych stwier-
dza się zwiększoną ilość śluzu, formu-
jącego niekiedy spirale Curschmanna
(nitki śluzu o barwie szarobiałej i długo-
ści 5-10 mm). W badaniu cytologicznym
można ponadto wykazać w popłuczy-
nach obecność komórek nabłonkowych
oraz metaplazję płaskonabłonkową. Cho-
ciaż w niektórych przypadkach stwierdza
się ropny stan zapalny, zakażenia bakte-
ryjne nie stanowią istotnego problemu
u większości psów z przewlekłym za-

paleniem oskrzeli. Uzyskanie wzrostu
bakterii w popłuczynach z dróg odde-
chowych nie jest niczym zaskakującym,
ponieważ prawie nigdy nie są one jałowe
(Peters et al., 2000). Mycoplasma wcho-
dzi w skład prawidłowej fl ory jamy ust-
nej, jednak w pewnych sytuacjach może
prowadzić do uszkodzenia dolnych dróg
oddechowych. Z tego względu, by wyklu-
czyć zakażenia drobnoustrojami u zwie-
rząt z przewlekłym zapaleniem oskrzeli,
konieczne jest zastosowanie specjalnych
technik hodowli tego patogenu.

‰

Ryc. 1. Zdjęcia RTG klatki piersiowej w projekcji profi lowej prawej (a) i grzbietowo-brzusznej (b), wykonane u 12-letniego
samca rasy basenji, u którego od 2 lat utrzymywał się kaszel. Ściana oskrzeli uległa pogrubieniu i jest łatwo zauważalna
na obu radiogramach. Widoczne są także zmiany zwyrodnieniowe w części piersiowej kręgosłupa

a

b