Tablica 17
Zdrada i walka

Mordechaj Anielewicz, (1919 -
1943), komendant Żydowskiej
Organizacji Bojowej (ŻOB),
dowódca powstania w getcie
warszawskim.

Jan Kozielewski-Karski
(1914-2000), historyk, kurier
polskiego państwa
podziemnego, który
kilkakrotnie dostarczył na
Zachód meldunki na temat
sytuacji Żydów pod okupacją
niemiecką. W 1942 r.

Zofia Kossak-Szczucka (1890
-1968), pisarka, autorka
proklamacji "Protest", więzień
KL Auschwitz i Pawiaka.

Szmul Zygielbojm (1895 -
1943), działacz Bundu, radny
m. Warszawy, członek Rady
Narodowej R.P. na emigracji,
popełnił samobójstwo by
zaprotestować przeciw
bierności świata wobec
Holocaustu.

Polska rodzina skazana na karę
śmierci za pomoc udzieloną Żydom.
Zgodnie z zarządzeniem Hansa
Franka z 15 października 1941 r.
wszystkich Żydów schwytanych poza
gettem oraz ludzi udzielających im
pomocy (np. sprzedaż żywności,
podanie szklanki wody, ukrywanie
zbiegów, itp.) skazywano na karę
śmierci.

Mimo alarmujących raportów o
dokonywanej całkowitej zagładzie
Żydów, rządy państw wolnego
świata nie podjęły żadnej
zdecydowanej akcji, która
powstrzymałaby Holocaust. Żydzi
pozostali osamotnieni, pozbawieni
nadziei na pomoc aliantów. Byli
mordowani i tropieni po "aryjskiej
stronie" murów. Tylko nieliczni
przygotowywali się do podjęcia
walki zbrojnej. Podejmowali ją w
imię prawa do godnej śmierci. 19
kwietniu 1943 r. słabo uzbrojeni
członkowie Żydowskiej

1

przekazał rządom alianckim
raport na temat Zagłady
Żydów, rok później
poinformował o tym osobiście
prezydenta Stanów
Zjednoczonych.

Powstańcy żydowscy
schwytani po opuszczeniu
swych kryjówek, maj 1943.
Schwytanych pędzono na
Umschlagplatz, wywożono do
obozów zagłady lub pracy, lub
rozstrzeliwano na miejscu.

Ulotka "Protest"
rozpowszechniana w sierpniu
1942 r., która dała początek

Jedna z ostatnich kolumn
wysiedlanych Żydów
opuszcza płonące getto
warszawskie, maj 1943. Gen.
Jürgen Stropp mógł
zameldować "Była dzielnica
żydowska przestała istnieć
[...] Łączna liczba Żydów
ujętych i tych których zagładę
udało się stwierdzić, wynosi
razem 56065".

Żydowski oddział partyzancki
na Lubelszczyźnie, 1943.
Nieliczne samodzielne
oddziały żydowskie szybko
zostały rozbite i
zlikwidowane. Żydzi walczyli
również w oddziałach
utworzonych przez polskie
organizacje
niepodległościowe oraz w
sowieckich grupach
dywersyjnych działających na
ziemiach polskich.

Organizacji Bojowej oraz
Żydowskiego Związku
Wojskowego rozpoczęli walkę z
wkraczającymi do warszawskiego
getta Niemcami. W obliczu
likwidacji gett zbrojny opór stawili
także Żydzi w innych miastach,
m.in. Białymstoku, Będzinie i
Częstochowie. Zbrojne
wystąpienia więźniów miały
miejsce także na terenie obozów:
w Treblince, Auschwitz i
Sobiborze. Ani polskie zbrojne
podziemie, ani organizacja cywilna
"Żegota" nie mogły udzielić im w
tej walce wystarczającej pomocy.
Powstanie w getcie stało się
symbolem heroicznej walki
skazanego na zagładę narodu
żydowskiego.

Płonące getto warszawskie podczas
powstania, maj 1943. Niemcy
wkroczyli do gett, paląc metodycznie
ulicę po ulicy, dom po domu.
Esesmani wrzucali do domów
granaty i świece dymne, ludzie
uciekali ze swych kryjówek, czasami
wyskakiwali z okien.

2

Radzie (wcześniej - Komitet)
Pomocy Żydom "Żegota",
działającej przy Delegaturze
Rządu na Kraj.

ODemani prowadzący
dziecko złapane na
szmuglowaniu żywności do
getta w Warszawie.

Biuletyn Informacyjny
Komendy Głównej AK z 1943
r. przestrzegający przed
szantażowaniem osób
ukrywających Żydów i ich
samych (powyżej) oraz
informujący o wyrokach
śmierci wydanych przez
Kierownictwo Walki
Podziemnej na Polakach,
którzy się dopuścili tych
przestępstw.

Anna Woźniak

&

BLUE LINE design studio

3