Dz.U.06.156.1118
USTAWA
z dnia 7 lipca 1994 r.
Prawo budowlane
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. Ustawa - Prawo budowlane, zwana dalej "ustaw
ą
", normuje działalno
ść
obejmuj
ą
c
ą
sprawy
projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz okre
ś
la zasady działania
organów administracji publicznej w tych dziedzinach.
Art. 2. 1. Ustawy nie stosuje si
ę
do wyrobisk górniczych.
2. Przepisy ustawy nie naruszaj
ą
przepisów odr
ę
bnych, a w szczególno
ś
ci:
1) prawa geologicznego i górniczego - w odniesieniu do obiektów budowlanych zakładów górniczych;
2) prawa wodnego - w odniesieniu do urz
ą
dze
ń
wodnych;
3) o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami - w odniesieniu do obiektów i obszarów wpisanych do
rejestru zabytków oraz obiektów i obszarów obj
ę
tych ochron
ą
konserwatorsk
ą
na podstawie
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Art. 3. Ilekro
ć
w ustawie jest mowa o:
1) obiekcie budowlanym - nale
ż
y przez to rozumie
ć
:
a) budynek wraz z instalacjami i urz
ą
dzeniami technicznymi,
b) budowl
ę
stanowi
ą
c
ą
cało
ść
techniczno-u
ż
ytkow
ą
wraz z instalacjami i urz
ą
dzeniami,
c) obiekt małej architektury;
2) budynku - nale
ż
y przez to rozumie
ć
taki obiekt budowlany, który jest trwale zwi
ą
zany z gruntem,
wydzielony z przestrzeni za pomoc
ą
przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach;
2a) budynku mieszkalnym jednorodzinnym - nale
ż
y przez to rozumie
ć
budynek wolno stoj
ą
cy albo
budynek w zabudowie bli
ź
niaczej, szeregowej lub grupowej, słu
żą
cy zaspokajaniu potrzeb
mieszkaniowych, stanowi
ą
cy konstrukcyjnie samodzieln
ą
cało
ść
, w którym dopuszcza si
ę
wydzielenie nie wi
ę
cej ni
ż
dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu
u
ż
ytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczaj
ą
cej 30 % powierzchni całkowitej budynku;
3) budowli - nale
ż
y przez to rozumie
ć
ka
ż
dy obiekt budowlany nieb
ę
d
ą
cy budynkiem lub obiektem małej
architektury, jak: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci
techniczne, wolno stoj
ą
ce maszty antenowe, wolno stoj
ą
ce trwale zwi
ą
zane z gruntem urz
ą
dzenia
reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno
stoj
ą
ce instalacje przemysłowe lub urz
ą
dzenia techniczne, oczyszczalnie
ś
cieków, składowiska
odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przej
ś
cia dla
pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a tak
ż
e cz
ęś
ci budowlane
urz
ą
dze
ń
technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych i innych urz
ą
dze
ń
)
oraz fundamenty pod maszyny i urz
ą
dzenia, jako odr
ę
bne pod wzgl
ę
dem technicznym cz
ęś
ci
przedmiotów składaj
ą
cych si
ę
na cało
ść
u
ż
ytkow
ą
;
4) obiekcie małej architektury - nale
ż
y przez to rozumie
ć
niewielkie obiekty, a w szczególno
ś
ci:
a) kultu religijnego, jak: kapliczki, krzy
ż
e przydro
ż
ne, figury,
b) pos
ą
gi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej,
c) u
ż
ytkowe słu
żą
ce rekreacji codziennej i utrzymaniu porz
ą
dku, jak: piaskownice, hu
ś
tawki,
drabinki,
ś
mietniki;
5) tymczasowym obiekcie budowlanym - nale
ż
y przez to rozumie
ć
obiekt budowlany przeznaczony do
czasowego u
ż
ytkowania w okresie krótszym od jego trwało
ś
ci technicznej, przewidziany do
przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a tak
ż
e obiekt budowlany niepoł
ą
czony trwale z gruntem,
jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzeda
ż
y ulicznej i wystawowe, przekrycia namiotowe i
powłoki pneumatyczne, urz
ą
dzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe;
6) budowie - nale
ż
y przez to rozumie
ć
wykonywanie obiektu budowlanego w okre
ś
lonym miejscu, a
tak
ż
e odbudow
ę
, rozbudow
ę
, nadbudow
ę
obiektu budowlanego;
7) robotach budowlanych - nale
ż
y przez to rozumie
ć
budow
ę
, a tak
ż
e prace polegaj
ą
ce na
przebudowie, monta
ż
u, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego;
7a) przebudowie - nale
ż
y przez to rozumie
ć
wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których
nast
ę
puje zmiana parametrów u
ż
ytkowych lub technicznych istniej
ą
cego obiektu budowlanego, z
wyj
ą
tkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysoko
ść
,
długo
ść
, szeroko
ść
b
ą
d
ź
liczba kondygnacji; w przypadku dróg s
ą
dopuszczalne zmiany
charakterystycznych parametrów w zakresie niewymagaj
ą
cym zmiany granic pasa drogowego;
8) remoncie - nale
ż
y przez to rozumie
ć
wykonywanie w istniej
ą
cym obiekcie budowlanym robót
budowlanych polegaj
ą
cych na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowi
ą
cych bie
żą
cej
konserwacji, przy czym dopuszcza si
ę
stosowanie wyrobów budowlanych innych ni
ż
u
ż
yto w stanie
pierwotnym;
9) urz
ą
dzeniach budowlanych - nale
ż
y przez to rozumie
ć
urz
ą
dzenia techniczne zwi
ą
zane z obiektem
budowlanym, zapewniaj
ą
ce mo
ż
liwo
ść
u
ż
ytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak
przył
ą
cza i urz
ą
dzenia instalacyjne, w tym słu
żą
ce oczyszczaniu lub gromadzeniu
ś
cieków, a tak
ż
e
przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod
ś
mietniki;
10) terenie budowy - nale
ż
y przez to rozumie
ć
przestrze
ń
, w której prowadzone s
ą
roboty budowlane
wraz z przestrzeni
ą
zajmowan
ą
przez urz
ą
dzenia zaplecza budowy;
11) prawie do dysponowania nieruchomo
ś
ci
ą
na cele budowlane - nale
ż
y przez to rozumie
ć
tytuł prawny
wynikaj
ą
cy z prawa własno
ś
ci, u
ż
ytkowania wieczystego, zarz
ą
du, ograniczonego prawa rzeczowego
albo stosunku zobowi
ą
zaniowego, przewiduj
ą
cego uprawnienia do wykonywania robót budowlanych;
12) pozwoleniu na budow
ę
- nale
ż
y przez to rozumie
ć
decyzj
ę
administracyjn
ą
zezwalaj
ą
c
ą
na
rozpocz
ę
cie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót budowlanych innych ni
ż
budowa obiektu
budowlanego;
13) dokumentacji budowy - nale
ż
y przez to rozumie
ć
pozwolenie na budow
ę
wraz z zał
ą
czonym
projektem budowlanym, dziennik budowy, protokoły odbiorów cz
ęś
ciowych i ko
ń
cowych, w miar
ę
potrzeby, rysunki i opisy słu
żą
ce realizacji obiektu, operaty geodezyjne i ksi
ąż
k
ę
obmiarów, a w
przypadku realizacji obiektów metod
ą
monta
ż
u - tak
ż
e dziennik monta
ż
u;
14) dokumentacji powykonawczej - nale
ż
y przez to rozumie
ć
dokumentacj
ę
budowy z naniesionymi
zmianami dokonanymi w toku wykonywania robót oraz geodezyjnymi pomiarami powykonawczymi;
15) terenie zamkni
ę
tym - nale
ż
y przez to rozumie
ć
teren zamkni
ę
ty, o którym mowa w przepisach prawa
geodezyjnego i kartograficznego;
16) (uchylony);
17) wła
ś
ciwym organie - nale
ż
y przez to rozumie
ć
organy administracji architektoniczno-budowlanej i
nadzoru budowlanego, stosownie do ich wła
ś
ciwo
ś
ci, okre
ś
lonej w rozdziale 8;
18) (uchylony);
19) organie samorz
ą
du zawodowego - nale
ż
y przez to rozumie
ć
organy okre
ś
lone w ustawie z dnia 15
grudnia 2000 r. o samorz
ą
dach zawodowych architektów, in
ż
ynierów budownictwa oraz urbanistów
(Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42, z pó
ź
n. zm.
2)
);
20) obszarze oddziaływania obiektu - nale
ż
y przez to rozumie
ć
teren wyznaczony w otoczeniu obiektu
budowlanego na podstawie przepisów odr
ę
bnych, wprowadzaj
ą
cych zwi
ą
zane z tym obiektem
ograniczenia w zagospodarowaniu tego terenu;
21) (uchylony).
Art. 4. Ka
ż
dy ma prawo zabudowy nieruchomo
ś
ci gruntowej, je
ż
eli wyka
ż
e prawo do dysponowania
nieruchomo
ś
ci
ą
na cele budowlane, pod warunkiem zgodno
ś
ci zamierzenia budowlanego z przepisami.
Art. 5. 1. Obiekt budowlany wraz ze zwi
ą
zanymi z nim urz
ą
dzeniami budowlanymi nale
ż
y, bior
ą
c pod
uwag
ę
przewidywany okres u
ż
ytkowania, projektowa
ć
i budowa
ć
w sposób okre
ś
lony w przepisach, w tym
techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniaj
ą
c:
1) spełnienie wymaga
ń
podstawowych dotycz
ą
cych:
a) bezpiecze
ń
stwa konstrukcji,
b) bezpiecze
ń
stwa po
ż
arowego,
c) bezpiecze
ń
stwa u
ż
ytkowania,
d) odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony
ś
rodowiska,
e) ochrony przed hałasem i drganiami,
f) oszcz
ę
dno
ś
ci energii i odpowiedniej izolacyjno
ś
ci cieplnej przegród;
2) warunki u
ż
ytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, w szczególno
ś
ci w zakresie:
a) zaopatrzenia w wod
ę
i energi
ę
elektryczn
ą
oraz, odpowiednio do potrzeb, w energi
ę
ciepln
ą
i
paliwa, przy zało
ż
eniu efektywnego wykorzystania tych czynników,
b) usuwania
ś
cieków, wody opadowej i odpadów;
3) mo
ż
liwo
ść
utrzymania wła
ś
ciwego stanu technicznego;
4) niezb
ę
dne warunki do korzystania z obiektów u
ż
yteczno
ś
ci publicznej i mieszkaniowego
budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególno
ś
ci poruszaj
ą
ce si
ę
na
wózkach inwalidzkich;
5) warunki bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy;
6) ochron
ę
ludno
ś
ci, zgodnie z wymaganiami obrony cywilnej;
7) ochron
ę
obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów obj
ę
tych ochron
ą
konserwatorsk
ą
;
8) odpowiednie usytuowanie na działce budowlanej;
9) poszanowanie, wyst
ę
puj
ą
cych w obszarze oddziaływania obiektu, uzasadnionych interesów osób
trzecich, w tym zapewnienie dost
ę
pu do drogi publicznej;
10) warunki bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia osób przebywaj
ą
cych na terenie budowy.
2. Obiekt budowlany nale
ż
y u
ż
ytkowa
ć
w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami
ochrony
ś
rodowiska oraz utrzymywa
ć
w nale
ż
ytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczaj
ą
c
do nadmiernego pogorszenia jego wła
ś
ciwo
ś
ci u
ż
ytkowych i sprawno
ś
ci technicznej, w szczególno
ś
ci w
zakresie zwi
ą
zanym z wymaganiami, o których mowa w ust. 1 pkt 1-7.
Art. 5a. 1. W przypadku budowy obiektu liniowego, którego przebieg został ustalony w miejscowym
planie zagospodarowania przestrzennego, a tak
ż
e wykonywania innych robót budowlanych dotycz
ą
cych
obiektu liniowego, gdy liczba stron w post
ę
powaniu przekracza 20, stosuje si
ę
przepis art. 49 Kodeksu
post
ę
powania administracyjnego.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje si
ę
do inwestora oraz wła
ś
cicieli, u
ż
ytkowników wieczystych i
zarz
ą
dców nieruchomo
ś
ci, je
ż
eli na tych nieruchomo
ś
ciach s
ą
lub b
ę
d
ą
wykonywane roboty budowlane.
Art. 6. Dla działek budowlanych lub terenów, na których jest przewidziana budowa obiektów
budowlanych lub funkcjonalnie powi
ą
zanych zespołów obiektów budowlanych, nale
ż
y zaprojektowa
ć
odpowiednie zagospodarowanie, zgodnie z wymaganiami art. 5, zrealizowa
ć
je przed oddaniem tych
obiektów (zespołów) do u
ż
ytkowania oraz zapewni
ć
utrzymanie tego zagospodarowania we wła
ś
ciwym
stanie techniczno-u
ż
ytkowym przez okres istnienia obiektów (zespołów) budowlanych.
Art. 7. 1. Do przepisów techniczno-budowlanych zalicza si
ę
:
1) warunki techniczne, jakim powinny odpowiada
ć
obiekty budowlane i ich usytuowanie, uwzgl
ę
dniaj
ą
ce
wymagania, o których mowa w art. 5;
2) warunki techniczne u
ż
ytkowania obiektów budowlanych.
2. Warunki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, okre
ś
l
ą
, w drodze rozporz
ą
dzenia:
1) minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej dla budynków
oraz zwi
ą
zanych z nimi urz
ą
dze
ń
;
2) wła
ś
ciwi ministrowie, w porozumieniu z ministrem wła
ś
ciwym do spraw budownictwa, gospodarki
przestrzennej i mieszkaniowej, dla obiektów budowlanych niewymienionych w pkt 1.
3. Warunki, o których mowa w ust. 1 pkt 2, mog
ą
okre
ś
li
ć
, w drodze rozporz
ą
dzenia:
1) minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej - dla budynków
mieszkalnych;
2) wła
ś
ciwi ministrowie, w porozumieniu z ministrem wła
ś
ciwym do spraw budownictwa, gospodarki
przestrzennej i mieszkaniowej - dla innych obiektów budowlanych.
Art. 8. Rada Ministrów mo
ż
e okre
ś
li
ć
, w drodze rozporz
ą
dzenia, dodatkowe warunki techniczne,
jakim powinny odpowiada
ć
budynki słu
żą
ce bezpiecze
ń
stwu lub obronno
ś
ci pa
ń
stwa, albo których
przepisów, wydanych na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 1, nie stosuje si
ę
do tych budynków.
Art. 9. 1. W przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza si
ę
odst
ę
pstwo od przepisów
techniczno-budowlanych, o których mowa w art. 7. Odst
ę
pstwo nie mo
ż
e powodowa
ć
zagro
ż
enia
ż
ycia
ludzi lub bezpiecze
ń
stwa mienia, a w stosunku do obiektów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4 -
ograniczenia dost
ę
pno
ś
ci dla osób niepełnosprawnych oraz nie powinno powodowa
ć
pogorszenia
warunków zdrowotno-sanitarnych i u
ż
ytkowych, a tak
ż
e stanu
ś
rodowiska, po spełnieniu okre
ś
lonych
warunków zamiennych.
2. Wła
ś
ciwy organ, po uzyskaniu upowa
ż
nienia ministra, który ustanowił przepisy techniczno-
budowlane, w drodze postanowienia, udziela b
ą
d
ź
odmawia zgody na odst
ę
pstwo.
3. Wniosek do ministra, o którym mowa w ust. 2, w sprawie upowa
ż
nienia do udzielenia zgody na
odst
ę
pstwo wła
ś
ciwy organ składa przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budow
ę
. Wniosek powinien
zawiera
ć
:
1) charakterystyk
ę
obiektu oraz, w miar
ę
potrzeby, projekt zagospodarowania działki lub terenu, a je
ż
eli
odst
ę
pstwo mogłoby mie
ć
wpływ na
ś
rodowisko lub nieruchomo
ś
ci s
ą
siednie - równie
ż
projekty
zagospodarowania tych nieruchomo
ś
ci, z uwzgl
ę
dnieniem istniej
ą
cej i projektowanej zabudowy;
2) szczegółowe uzasadnienie konieczno
ś
ci wprowadzenia odst
ę
pstwa;
3) propozycje rozwi
ą
za
ń
zamiennych;
4) pozytywn
ą
opini
ę
wojewódzkiego konserwatora zabytków w odniesieniu do obiektów budowlanych
wpisanych do rejestru zabytków oraz innych obiektów budowlanych usytuowanych na obszarach
obj
ę
tych ochron
ą
konserwatorsk
ą
;
5) w zale
ż
no
ś
ci od potrzeb - pozytywn
ą
opini
ę
innych zainteresowanych organów.
4. Minister, o którym mowa w ust. 2, mo
ż
e uzale
ż
ni
ć
upowa
ż
nienie do wyra
ż
enia zgody na
odst
ę
pstwo od spełnienia dodatkowych warunków.
Art. 10. Wyroby wytworzone w celu zastosowania w obiekcie budowlanym w sposób trwały, o
wła
ś
ciwo
ś
ciach u
ż
ytkowych, umo
ż
liwiaj
ą
cych prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym obiektom
budowlanym spełnienie wymaga
ń
podstawowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, mo
ż
na stosowa
ć
przy wykonywaniu robót budowlanych wył
ą
cznie, je
ż
eli wyroby te zostały wprowadzone do obrotu zgodnie
z przepisami odr
ę
bnymi.
Art. 10a. (uchylony).
Art. 11. 1. Minister wła
ś
ciwy do spraw zdrowia okre
ś
li, w drodze rozporz
ą
dzenia, dopuszczalne
st
ęż
enia i nat
ęż
enia czynników szkodliwych dla zdrowia wydzielanych przez materiały budowlane,
urz
ą
dzenia i elementy wyposa
ż
enia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi.
2. Minister wła
ś
ciwy do spraw rolnictwa, w porozumieniu z ministrem wła
ś
ciwym do spraw zdrowia,
mo
ż
e okre
ś
li
ć
, w drodze rozporz
ą
dzenia, dopuszczalne st
ęż
enia i nat
ęż
enia czynników szkodliwych w
pomieszczeniach przeznaczonych dla zwierz
ą
t.
Rozdział 2
Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie
Art. 12. 1. Za samodzieln
ą
funkcj
ę
techniczn
ą
w budownictwie uwa
ż
a si
ę
działalno
ść
zwi
ą
zan
ą
z
konieczno
ś
ci
ą
fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwi
ą
zania zagadnie
ń
architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych, a w szczególno
ś
ci działalno
ść
obejmuj
ą
c
ą
:
1) projektowanie, sprawdzanie projektów architektoniczno-budowlanych i sprawowanie nadzoru
autorskiego;
2) kierowanie budow
ą
lub innymi robotami budowlanymi;
3) kierowanie wytwarzaniem konstrukcyjnych elementów budowlanych oraz nadzór i kontrol
ę
techniczn
ą
wytwarzania tych elementów;
4) wykonywanie nadzoru inwestorskiego;
5) sprawowanie kontroli technicznej utrzymania obiektów budowlanych;
6) (uchylony);
7) rzeczoznawstwo budowlane.
2. Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, okre
ś
lone w ust. 1 pkt 1-5, mog
ą
wykonywa
ć
wył
ą
cznie osoby posiadaj
ą
ce odpowiednie wykształcenie techniczne i praktyk
ę
zawodow
ą
, dostosowane
do rodzaju, stopnia skomplikowania działalno
ś
ci i innych wymaga
ń
zwi
ą
zanych z wykonywan
ą
funkcj
ą
,
stwierdzone decyzj
ą
, zwan
ą
dalej "uprawnieniami budowlanymi", wydan
ą
przez organ samorz
ą
du
zawodowego.
3. Warunkiem uzyskania uprawnie
ń
budowlanych jest zdanie egzaminu ze znajomo
ś
ci procesu
budowlanego oraz umiej
ę
tno
ś
ci praktycznego zastosowania wiedzy technicznej.
4. Egzamin składa si
ę
przed komisj
ą
egzaminacyjn
ą
powoływan
ą
przez organ samorz
ą
du
zawodowego albo inny upowa
ż
niony organ.
5. Koszty post
ę
powania kwalifikacyjnego, obejmuj
ą
ce w szczególno
ś
ci wynagrodzenie członków
komisji egzaminacyjnej, ponosi osoba ubiegaj
ą
ca si
ę
o nadanie uprawnie
ń
budowlanych.
6. Osoby wykonuj
ą
ce samodzielne funkcje techniczne w budownictwie s
ą
odpowiedzialne za
wykonywanie tych funkcji zgodnie z przepisami i zasadami wiedzy technicznej oraz za nale
ż
yt
ą
staranno
ść
w wykonywaniu pracy, jej wła
ś
ciw
ą
organizacj
ę
, bezpiecze
ń
stwo i jako
ść
.
7. Podstaw
ę
do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie stanowi wpis, w
drodze decyzji, do centralnego rejestru, o którym mowa w art. 88a ust. 1 pkt 3 lit. a, oraz - zgodnie z
odr
ę
bnymi przepisami - wpis na list
ę
członków wła
ś
ciwej izby samorz
ą
du zawodowego, potwierdzony
za
ś
wiadczeniem wydanym przez t
ę
izb
ę
, z okre
ś
lonym w nim terminem wa
ż
no
ś
ci.
8. (uchylony).
Art. 12a. 1. Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, oprócz osób, o których mowa w art. 12,
mog
ą
równie
ż
wykonywa
ć
osoby b
ę
d
ą
ce obywatelami pa
ń
stw Europejskiego Obszaru Gospodarczego
oraz Konfederacji Szwajcarskiej, które:
1) posiadaj
ą
w tych pa
ń
stwach prawo wykonywania czynno
ś
ci odpowiadaj
ą
cych samodzielnym
funkcjom technicznym w budownictwie;
2) uko
ń
czyły studia wy
ż
sze zagraniczne uznane w Polsce za równorz
ę
dne;
3) odbyły dwuletni
ą
praktyk
ę
przy sporz
ą
dzaniu projektów lub na budowie.
2. Wła
ś
ciwy organ samorz
ą
du zawodowego przeprowadza post
ę
powanie weryfikacyjne w zakresie, o
którym mowa w ust. 1, i wydaje decyzj
ę
w sprawie nadania uprawnie
ń
budowlanych.
2a. Przepisów ust. 1 pkt 2 i 3 nie stosuje si
ę
do osób, którym pa
ń
stwo członkowskie Unii Europejskiej
nadało tytuł zawodowy architekta za szczególnie wyró
ż
niaj
ą
ce si
ę
osi
ą
gni
ę
cia w dziedzinie architektury.
3. Do osób, o których mowa w ust. 1, stosuje si
ę
przepisy ustawy, z wyj
ą
tkiem art. 14 ust. 3.
Art. 12b. Umowa mi
ę
dzynarodowa zawarta na zasadzie wzajemno
ś
ci mo
ż
e okre
ś
li
ć
inny tryb
nadawania uprawnie
ń
budowlanych.
Art. 12c. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej w
porozumieniu z ministrem wła
ś
ciwym do spraw o
ś
wiaty i wychowania okre
ś
li, w drodze rozporz
ą
dzenia,
wykaz dyplomów, certyfikatów i innych dokumentów oraz tytułów naukowych potwierdzaj
ą
cych posiadanie
kwalifikacji zawodowych w dziedzinie architektury, wydawanych w pa
ń
stwach członkowskich Unii
Europejskiej oraz pa
ń
stwach członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) -
stronach umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które s
ą
uznawane w Rzeczypospolitej
Polskiej, bior
ą
c pod uwag
ę
wymagania Unii Europejskiej w zakresie uznawania kwalifikacji zawodowych.
Art. 13. 1. Uprawnienia budowlane mog
ą
by
ć
udzielane do:
1) projektowania;
2) kierowania robotami budowlanymi.
2. W uprawnieniach budowlanych nale
ż
y okre
ś
li
ć
specjalno
ść
i ewentualn
ą
specjalizacj
ę
techniczno-
budowlan
ą
oraz zakres prac projektowych lub robót budowlanych obj
ę
tych danym uprawnieniem.
3. Uprawnienia do kierowania robotami budowlanymi stanowi
ą
równie
ż
podstaw
ę
do wykonywania
samodzielnych funkcji technicznych, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3 i 4.
4. Uprawnienia do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi stanowi
ą
równie
ż
podstaw
ę
do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 5 i 6
(1)
.
Art. 14. 1. Uprawnienia budowlane s
ą
udzielane w specjalno
ś
ciach:
1) architektonicznej;
2) konstrukcyjno-budowlanej;
2a) drogowej;
2b) mostowej;
2c) kolejowej;
2d) wyburzeniowej;
2e) telekomunikacyjnej;
3) (uchylony);
4) instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urz
ą
dze
ń
cieplnych, wentylacyjnych, gazowych,
wodoci
ą
gowych i kanalizacyjnych;
5) instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urz
ą
dze
ń
elektrycznych i elektroenergetycznych;
6) (uchylony).
2. W ramach specjalno
ś
ci wymienionych w ust. 1 mog
ą
by
ć
wyodr
ę
bniane specjalizacje techniczno-
budowlane.
3. Uzyskanie uprawnie
ń
budowlanych w specjalno
ś
ciach, o których mowa w ust. 1, wymaga:
1) do projektowania bez ogranicze
ń
i sprawdzania projektów architektoniczno-budowlanych:
a) uko
ń
czenia studiów magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wy
ż
szym, na kierunku
odpowiednim dla danej specjalno
ś
ci,
b) odbycia dwuletniej praktyki przy sporz
ą
dzaniu projektów,
c) odbycia rocznej praktyki na budowie;
2) do projektowania w ograniczonym zakresie:
a) uko
ń
czenia wy
ż
szych studiów zawodowych, w rozumieniu przepisów o wy
ż
szych szkołach
zawodowych, na kierunku odpowiednim dla danej specjalno
ś
ci lub uko
ń
czenia studiów
magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wy
ż
szym, na kierunku pokrewnym dla danej
specjalno
ś
ci,
b) odbycia dwuletniej praktyki przy sporz
ą
dzaniu projektów,
c) odbycia rocznej praktyki na budowie;
3) do kierowania robotami budowlanymi bez ogranicze
ń
:
a) uko
ń
czenia studiów magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wy
ż
szym, na kierunku
odpowiednim dla danej specjalno
ś
ci,
b) odbycia dwuletniej praktyki na budowie;
4) do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie:
a) uko
ń
czenia wy
ż
szych studiów zawodowych, w rozumieniu przepisów o wy
ż
szych szkołach
zawodowych, na kierunku odpowiednim dla danej specjalno
ś
ci lub uko
ń
czenia studiów
magisterskich, w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wy
ż
szym, na kierunku pokrewnym dla danej
specjalno
ś
ci,
b) odbycia trzyletniej praktyki na budowie.
4. Warunkiem zaliczenia praktyki zawodowej jest praca polegaj
ą
ca na bezpo
ś
rednim uczestnictwie w
pracach projektowych albo na pełnieniu funkcji technicznej na budowie pod kierownictwem osoby
posiadaj
ą
cej odpowiednie uprawnienia budowlane, a w przypadku odbywania praktyki za granic
ą
pod
kierunkiem osoby posiadaj
ą
cej uprawnienia odpowiednie w danym kraju.
5. Do osób ubiegaj
ą
cych si
ę
o uprawnienia budowlane bez ogranicze
ń
, posiadaj
ą
cych uprawnienia
budowlane w ograniczonym zakresie w tej specjalno
ś
ci, nie stosuje si
ę
przepisów ust. 3 pkt 1 lit. b i c lub
ust. 3 pkt 3 lit. b.
Art. 15. 1. Rzeczoznawc
ą
budowlanym mo
ż
e by
ć
osoba, która:
1) korzysta w pełni z praw publicznych;
2) posiada:
a) tytuł zawodowy magistra in
ż
yniera, magistra in
ż
yniera architekta, in
ż
yniera lub in
ż
yniera
architekta,
b) uprawnienia budowlane bez ogranicze
ń
,
c) co najmniej 10 lat praktyki w zakresie obj
ę
tym rzeczoznawstwem,
d) znacz
ą
cy dorobek praktyczny w zakresie obj
ę
tym rzeczoznawstwem.
2. Wła
ś
ciwy organ samorz
ą
du zawodowego, na wniosek zainteresowanego, orzeka, w drodze
decyzji, o nadaniu tytułu rzeczoznawcy budowlanego, okre
ś
laj
ą
c zakres rzeczoznawstwa.
3. Wła
ś
ciwy organ samorz
ą
du zawodowego mo
ż
e równie
ż
nada
ć
tytuł rzeczoznawcy osobie, która
nie spełnia warunku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. a i b, ale posiada szczególn
ą
wiedz
ę
i
do
ś
wiadczenie w zakresie nieobj
ę
tym uprawnieniami budowlanymi.
4. Podstaw
ę
do podj
ę
cia czynno
ś
ci rzeczoznawcy budowlanego stanowi dokonanie wpisu, w drodze
decyzji, do centralnego rejestru rzeczoznawców budowlanych.
5. Wła
ś
ciwy organ samorz
ą
du zawodowego orzeka, w drodze decyzji, o pozbawieniu tytułu
rzeczoznawcy budowlanego na wniosek rzeczoznawcy lub w razie:
1) pozbawienia praw publicznych;
2) ukarania z tytułu odpowiedzialno
ś
ci zawodowej;
3) nienale
ż
ytego wykonywania czynno
ś
ci rzeczoznawcy budowlanego.
6. Wła
ś
ciwy organ samorz
ą
du zawodowego przesyła ostateczn
ą
decyzj
ę
o pozbawieniu tytułu
rzeczoznawcy budowlanego do Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
7. Skre
ś
lenie z centralnego rejestru rzeczoznawców budowlanych nast
ę
puje:
1) na podstawie ostatecznej decyzji o pozbawieniu tytułu rzeczoznawcy budowlanego;
2) w razie
ś
mierci rzeczoznawcy.
Art. 16. 1. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej
okre
ś
li, w drodze rozporz
ą
dzenia: rodzaje i zakres przygotowania zawodowego do wykonywania
samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, sposób stwierdzania posiadania tego przygotowania,
ograniczenia zakresu uprawnie
ń
budowlanych, wykaz kierunków wykształcenia odpowiedniego i
pokrewnego dla danej specjalno
ś
ci, wykaz specjalizacji wyodr
ę
bnionych w ramach poszczególnych
specjalno
ś
ci, a tak
ż
e sposób przeprowadzania i zakres egzaminu, zasady odpłatno
ś
ci za post
ę
powanie
kwalifikacyjne oraz zasady wynagradzania członków komisji egzaminacyjnej.
1a. W rozporz
ą
dzeniu, o którym mowa w ust. 1, nale
ż
y w szczególno
ś
ci uregulowa
ć
sprawy:
1) sposobu dokumentowania posiadanego wykształcenia i kwalifikowania wykształcenia za odpowiednie
lub pokrewne,
2) sposobu dokumentowania praktyki i kryteriów uznawania praktyki,
3) sposobu przeprowadzania egzaminu na uprawnienia budowlane,
4) ustalania wysoko
ś
ci odpłatno
ś
ci za post
ę
powanie kwalifikacyjne,
5) ustalania wynagrodzenia członków komisji egzaminacyjnej,
6) sposobu stwierdzania przygotowania zawodowego oraz uzyskiwania specjalizacji techniczno-
budowlanej,
7) ograniczania zakresu uprawnie
ń
budowlanych,
8) okre
ś
lania rodzajów specjalizacji techniczno-budowlanych,
w taki sposób, aby maj
ą
c na wzgl
ę
dzie zachowanie interesu osób ubiegaj
ą
cych si
ę
o nadanie uprawnie
ń
budowlanych, rozporz
ą
dzenie nie stwarzało problemów interpretacyjnych przy stosowaniu w praktyce.
2. (uchylony).
3. (uchylony).
4. (uchylony).
5. (uchylony).
6. (uchylony).
Rozdział 3
Prawa i obowi
ą
zki uczestników procesu budowlanego
Art. 17. Uczestnikami procesu budowlanego, w rozumieniu ustawy, s
ą
:
1) inwestor;
2) inspektor nadzoru inwestorskiego;
3) projektant;
4) kierownik budowy lub kierownik robót.
Art. 18. 1. Do obowi
ą
zków inwestora nale
ż
y zorganizowanie procesu budowy, z uwzgl
ę
dnieniem
zawartych w przepisach zasad bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia, a w szczególno
ś
ci zapewnienie:
1) opracowania projektu budowlanego i, stosownie do potrzeb, innych projektów,
2) obj
ę
cia kierownictwa budowy przez kierownika budowy,
3) opracowania planu bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia,
4) wykonania i odbioru robót budowlanych,
5) w przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania robót budowlanych lub warunkami
gruntowymi, nadzoru nad wykonywaniem robót budowlanych
- przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.
2. Inwestor mo
ż
e ustanowi
ć
inspektora nadzoru inwestorskiego na budowie.
3. Inwestor mo
ż
e zobowi
ą
za
ć
projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego.
Art. 19. 1. Wła
ś
ciwy organ mo
ż
e w decyzji o pozwoleniu na budow
ę
nało
ż
y
ć
na inwestora obowi
ą
zek
ustanowienia inspektora nadzoru inwestorskiego, a tak
ż
e obowi
ą
zek zapewnienia nadzoru autorskiego, w
przypadkach uzasadnionych wysokim stopniem skomplikowania obiektu lub robót budowlanych b
ą
d
ź
przewidywanym wpływem na
ś
rodowisko.
2. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej okre
ś
li, w
drodze rozporz
ą
dzenia, rodzaje obiektów budowlanych, przy których realizacji jest wymagane
ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego, oraz list
ę
obiektów budowlanych i kryteria techniczne,
jakimi powinien kierowa
ć
si
ę
organ podczas nakładania na inwestora obowi
ą
zku ustanowienia inspektora
nadzoru inwestorskiego.
Art. 20. 1. Do podstawowych obowi
ą
zków projektanta nale
ż
y:
1) opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z ustaleniami okre
ś
lonymi w decyzji o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w decyzji o
ś
rodowiskowych uwarunkowaniach
zgody na realizacj
ę
przedsi
ę
wzi
ę
cia, o której mowa w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo
ochrony
ś
rodowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902), lub w pozwoleniu, o którym mowa w art. 23 i
art. 23a ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i
administracji morskiej (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502, z pó
ź
n. zm.
3)
), wymaganiami ustawy,
przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej;
1a) zapewnienie, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu osób posiadaj
ą
cych uprawnienia
budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalno
ś
ci oraz wzajemne skoordynowanie
techniczne wykonanych przez te osoby opracowa
ń
projektowych, zapewniaj
ą
ce uwzgl
ę
dnienie
zawartych w przepisach zasad bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia w procesie budowy, z
uwzgl
ę
dnieniem specyfiki projektowanego obiektu budowlanego;
1b) sporz
ą
dzenie informacji dotycz
ą
cej bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia ze wzgl
ę
du na specyfik
ę
projektowanego obiektu budowlanego, uwzgl
ę
dnianej w planie bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia;
2) uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnie
ń
i sprawdze
ń
rozwi
ą
za
ń
projektowych w zakresie
wynikaj
ą
cym z przepisów;
3) wyja
ś
nianie w
ą
tpliwo
ś
ci dotycz
ą
cych projektu i zawartych w nim rozwi
ą
za
ń
;
3a) sporz
ą
dzanie lub uzgadnianie indywidualnej dokumentacji technicznej, o której mowa w art. 10 ust. 1
ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881);
4) sprawowanie nadzoru autorskiego na
żą
danie inwestora lub wła
ś
ciwego organu w zakresie:
a) stwierdzania w toku wykonywania robót budowlanych zgodno
ś
ci realizacji z projektem,
b) uzgadniania mo
ż
liwo
ś
ci wprowadzenia rozwi
ą
za
ń
zamiennych w stosunku do przewidzianych w
projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego.
2. Projektant ma obowi
ą
zek zapewni
ć
sprawdzenie projektu architektoniczno-budowlanego pod
wzgl
ę
dem zgodno
ś
ci z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, przez osob
ę
posiadaj
ą
c
ą
uprawnienia
budowlane do projektowania bez ogranicze
ń
w odpowiedniej specjalno
ś
ci lub rzeczoznawc
ę
budowlanego.
3. Obowi
ą
zek, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy:
1) zakresu obj
ę
tego sprawdzaniem i opiniowaniem na podstawie przepisów szczególnych;
2) projektów obiektów budowlanych o prostej konstrukcji, jak: budynki mieszkalne jednorodzinne,
niewielkie obiekty gospodarcze, inwentarskie i składowe.
4. Projektant, a tak
ż
e sprawdzaj
ą
cy, o którym mowa w ust. 2, do projektu budowlanego doł
ą
cza
o
ś
wiadczenie o sporz
ą
dzeniu projektu budowlanego, zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi przepisami oraz
zasadami wiedzy technicznej.
Art. 21. Projektant, w trakcie realizacji budowy, ma prawo:
1) wst
ę
pu na teren budowy i dokonywania zapisów w dzienniku budowy dotycz
ą
cych jej realizacji;
2)
żą
dania wpisem do dziennika budowy wstrzymania robót budowlanych w razie:
a) stwierdzenia mo
ż
liwo
ś
ci powstania zagro
ż
enia,
b) wykonywania ich niezgodnie z projektem.
Art. 21a. 1. Kierownik budowy jest obowi
ą
zany, w oparciu o informacj
ę
, o której mowa w art. 20 ust.
1 pkt 1b, sporz
ą
dzi
ć
lub zapewni
ć
sporz
ą
dzenie, przed rozpocz
ę
ciem budowy, planu bezpiecze
ń
stwa i
ochrony zdrowia, uwzgl
ę
dniaj
ą
c specyfik
ę
obiektu budowlanego i warunki prowadzenia robót
budowlanych, w tym planowane jednoczesne prowadzenie robót budowlanych i produkcji przemysłowej.
1a. Plan bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia na budowie sporz
ą
dza si
ę
, je
ż
eli:
1) w trakcie budowy wykonywany b
ę
dzie przynajmniej jeden z rodzajów robót budowlanych
wymienionych w ust. 2 lub
2) przewidywane roboty budowlane maj
ą
trwa
ć
dłu
ż
ej ni
ż
30 dni roboczych i jednocze
ś
nie b
ę
dzie przy
nich zatrudnionych co najmniej 20 pracowników lub pracochłonno
ść
planowanych robót b
ę
dzie
przekracza
ć
500 osobodni.
2. W planie, o którym mowa w ust. 1, nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
specyfik
ę
nast
ę
puj
ą
cych rodzajów robót
budowlanych:
1) których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarza szczególnie wysokie ryzyko
powstania zagro
ż
enia bezpiecze
ń
stwa i zdrowia ludzi, a w szczególno
ś
ci przysypania ziemi
ą
lub
upadku z wysoko
ś
ci;
2) przy prowadzeniu których wyst
ę
puj
ą
działania substancji chemicznych lub czynników biologicznych
zagra
ż
aj
ą
cych bezpiecze
ń
stwu i zdrowiu ludzi;
3) stwarzaj
ą
cych zagro
ż
enie promieniowaniem jonizuj
ą
cym;
4) prowadzonych w pobli
ż
u linii wysokiego napi
ę
cia lub czynnych linii komunikacyjnych;
5) stwarzaj
ą
cych ryzyko utoni
ę
cia pracowników;
6) prowadzonych w studniach, pod ziemi
ą
i w tunelach;
7) wykonywanych przez kieruj
ą
cych pojazdami zasilanymi z linii napowietrznych;
8) wykonywanych w kesonach, z atmosfer
ą
wytwarzan
ą
ze spr
ęż
onego powietrza;
9) wymagaj
ą
cych u
ż
ycia materiałów wybuchowych;
10) prowadzonych przy monta
ż
u i demonta
ż
u ci
ęż
kich elementów prefabrykowanych.
3. Wymagania dotycz
ą
ce bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia przy wykonywaniu robót budowlanych
okre
ś
laj
ą
odr
ę
bne przepisy w zakresie bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy.
4. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej okre
ś
li, w
drodze rozporz
ą
dzenia:
1) szczegółowy zakres i form
ę
:
a) informacji dotycz
ą
cej bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia,
b) planu bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia
- maj
ą
c na uwadze specyfik
ę
projektowanego obiektu budowlanego;
2) szczegółowy zakres rodzajów robót budowlanych, o których mowa w ust. 2, maj
ą
c na uwadze stopie
ń
zagro
ż
e
ń
, jakie stwarzaj
ą
poszczególne ich rodzaje.
Art. 22. Do podstawowych obowi
ą
zków kierownika budowy nale
ż
y:
1) protokolarne przej
ę
cie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie terenu budowy wraz ze
znajduj
ą
cymi si
ę
na nim obiektami budowlanymi, urz
ą
dzeniami technicznymi i stałymi punktami
osnowy geodezyjnej oraz podlegaj
ą
cymi ochronie elementami
ś
rodowiska przyrodniczego i
kulturowego;
2) prowadzenie dokumentacji budowy;
3) zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu oraz zorganizowanie budowy i kierowanie budow
ą
obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem i pozwoleniem na budow
ę
, przepisami, w tym
techniczno-budowlanymi, oraz przepisami bezpiecze
ń
stwa i higieny pracy;
3a) koordynowanie realizacji zada
ń
zapobiegaj
ą
cych zagro
ż
eniom bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia:
a) przy opracowywaniu technicznych lub organizacyjnych zało
ż
e
ń
planowanych robót budowlanych
lub ich poszczególnych etapów, które maj
ą
by
ć
prowadzone jednocze
ś
nie lub kolejno,
b) przy planowaniu czasu wymaganego do zako
ń
czenia robót budowlanych lub ich poszczególnych
etapów;
3b) koordynowanie działa
ń
zapewniaj
ą
cych przestrzeganie podczas wykonywania robót budowlanych
zasad bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia zawartych w przepisach, o których mowa w art. 21a ust. 3,
oraz w planie bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia;
3c)wprowadzanie niezb
ę
dnych zmian w informacji, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 1b, oraz w planie
bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia, wynikaj
ą
cych z post
ę
pu wykonywanych robót budowlanych;
3d) podejmowanie
niezb
ę
dnych
działa
ń
uniemo
ż
liwiaj
ą
cych
wst
ę
p
na
budow
ę
osobom
nieupowa
ż
nionym;
4) wstrzymanie robót budowlanych w przypadku stwierdzenia mo
ż
liwo
ś
ci powstania zagro
ż
enia oraz
bezzwłoczne zawiadomienie o tym wła
ś
ciwego organu;
5) zawiadomienie inwestora o wpisie do dziennika budowy dotycz
ą
cym wstrzymania robót budowlanych
z powodu wykonywania ich niezgodnie z projektem;
6) realizacja zalece
ń
wpisanych do dziennika budowy;
7) zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robót ulegaj
ą
cych zakryciu b
ą
d
ź
zanikaj
ą
cych oraz zapewnienie dokonania wymaganych przepisami lub ustalonych w umowie prób i
sprawdze
ń
instalacji, urz
ą
dze
ń
technicznych i przewodów kominowych przed zgłoszeniem obiektu
budowlanego do odbioru;
8) przygotowanie dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego;
9) zgłoszenie obiektu budowlanego do odbioru odpowiednim wpisem do dziennika budowy oraz
uczestniczenie w czynno
ś
ciach odbioru i zapewnienie usuni
ę
cia stwierdzonych wad, a tak
ż
e
przekazanie inwestorowi o
ś
wiadczenia, o którym mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2.
Art. 23. Kierownik budowy ma prawo:
1) wyst
ę
powania do inwestora o zmiany w rozwi
ą
zaniach projektowych, je
ż
eli s
ą
one uzasadnione
konieczno
ś
ci
ą
zwi
ę
kszenia bezpiecze
ń
stwa realizacji robót budowlanych lub usprawnienia procesu
budowy;
2) ustosunkowania si
ę
w dzienniku budowy do zalece
ń
w nim zawartych.
Art. 23a. (uchylony).
Art. 24. 1. Ł
ą
czenie funkcji kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego nie jest
dopuszczalne.
2. Przepisy ust. 1 oraz art. 22 i art. 23 stosuje si
ę
odpowiednio do kierownika robót.
Art. 25. Do podstawowych obowi
ą
zków inspektora nadzoru inwestorskiego nale
ż
y:
1) reprezentowanie inwestora na budowie przez sprawowanie kontroli zgodno
ś
ci jej realizacji z
projektem i pozwoleniem na budow
ę
, przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej;
2) sprawdzanie jako
ś
ci wykonywanych robót i wbudowanych wyrobów budowlanych, a w szczególno
ś
ci
zapobieganie zastosowaniu wyrobów budowlanych wadliwych i niedopuszczonych do stosowania w
budownictwie;
3) sprawdzanie i odbiór robót budowlanych ulegaj
ą
cych zakryciu lub zanikaj
ą
cych, uczestniczenie w
próbach i odbiorach technicznych instalacji, urz
ą
dze
ń
technicznych i przewodów kominowych oraz
przygotowanie i udział w czynno
ś
ciach odbioru gotowych obiektów budowlanych i przekazywanie ich
do u
ż
ytkowania;
4) potwierdzanie faktycznie wykonanych robót oraz usuni
ę
cia wad, a tak
ż
e, na
żą
danie inwestora,
kontrolowanie rozlicze
ń
budowy.
Art. 26. Inspektor nadzoru inwestorskiego ma prawo:
1) wydawa
ć
kierownikowi budowy lub kierownikowi robót polecenia, potwierdzone wpisem do dziennika
budowy, dotycz
ą
ce: usuni
ę
cia nieprawidłowo
ś
ci lub zagro
ż
e
ń
, wykonania prób lub bada
ń
, tak
ż
e
wymagaj
ą
cych odkrycia robót lub elementów zakrytych, oraz przedstawienia ekspertyz dotycz
ą
cych
prowadzonych robót budowlanych i dowodów dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów
budowlanych oraz urz
ą
dze
ń
technicznych;
2)
żą
da
ć
od kierownika budowy lub kierownika robót dokonania poprawek b
ą
d
ź
ponownego wykonania
wadliwie wykonanych robót, a tak
ż
e wstrzymania dalszych robót budowlanych w przypadku, gdyby
ich kontynuacja mogła wywoła
ć
zagro
ż
enie b
ą
d
ź
spowodowa
ć
niedopuszczaln
ą
niezgodno
ść
z
projektem lub pozwoleniem na budow
ę
.
Art. 27. Przy budowie obiektu budowlanego, wymagaj
ą
cego ustanowienia inspektorów nadzoru
inwestorskiego w zakresie ró
ż
nych specjalno
ś
ci, inwestor wyznacza jednego z nich jako koordynatora ich
czynno
ś
ci na budowie.
Rozdział 4
Post
ę
powanie poprzedzaj
ą
ce rozpocz
ę
cie robót budowlanych
Art. 28. 1. Roboty budowlane mo
ż
na rozpocz
ąć
jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o
pozwoleniu na budow
ę
, z zastrze
ż
eniem art. 29-31.
2. Stronami w post
ę
powaniu w sprawie pozwolenia na budow
ę
s
ą
: inwestor oraz wła
ś
ciciele,
u
ż
ytkownicy wieczy
ś
ci lub zarz
ą
dcy nieruchomo
ś
ci znajduj
ą
cych si
ę
w obszarze oddziaływania obiektu.
3. Przepisu art. 31 Kodeksu post
ę
powania administracyjnego nie stosuje si
ę
w post
ę
powaniu w
sprawie pozwolenia na budow
ę
.
Art. 29. 1. Pozwolenia na budow
ę
nie wymaga budowa:
1) obiektów gospodarczych zwi
ą
zanych z produkcj
ą
roln
ą
i uzupełniaj
ą
cych zabudow
ę
zagrodow
ą
w
ramach istniej
ą
cej działki siedliskowej:
a) parterowych budynków gospodarczych o powierzchni zabudowy do 35 m
2
, przy rozpi
ę
to
ś
ci
konstrukcji nie wi
ę
kszej ni
ż
4,80 m,
b) płyt do składowania obornika,
c) szczelnych zbiorników na gnojówk
ę
lub gnojowic
ę
o pojemno
ś
ci do 25 m
3
,
d) naziemnych silosów na materiały sypkie o pojemno
ś
ci do 30 m
3
i wysoko
ś
ci nie wi
ę
kszej ni
ż
4,50
m,
e) suszarni kontenerowych o powierzchni zabudowy do 21 m
2
;
2) wolno stoj
ą
cych parterowych budynków gospodarczych, wiat i altan oraz przydomowych oran
ż
erii
(ogrodów zimowych) o powierzchni zabudowy do 25 m
2
, przy czym ł
ą
czna liczba tych obiektów na
działce nie mo
ż
e przekracza
ć
dwóch na ka
ż
de 500 m
2
powierzchni działki;
3) indywidualnych przydomowych oczyszczalni
ś
cieków o wydajno
ś
ci do 7,50 m
3
na dob
ę
;
4) altan i obiektów gospodarczych na działkach w rodzinnych ogrodach działkowych o powierzchni
zabudowy do 25 m
2
w miastach i do 35 m
2
poza granicami miast oraz wysoko
ś
ci do 5 m przy
dachach stromych i do 4 m przy dachach płaskich;
5) wiat przystankowych i peronowych;
6) budynków gospodarczych o powierzchni zabudowy do 20 m
2
, słu
żą
cych jako zaplecze do bie
żą
cego
utrzymania linii kolejowych, poło
ż
onych na terenach stanowi
ą
cych własno
ść
Skarbu Pa
ń
stwa i
b
ę
d
ą
cych we władaniu zarz
ą
du kolei;
7) wolno stoj
ą
cych kabin telefonicznych, szaf i słupków telekomunikacyjnych;
8) parkometrów z własnym zasilaniem;
9) boisk szkolnych oraz boisk, kortów tenisowych, bie
ż
ni słu
żą
cych do rekreacji;
10) miejsc postojowych dla samochodów osobowych do 10 stanowisk wł
ą
cznie;
11) zatok parkingowych na drogach wojewódzkich, powiatowych i gminnych;
12) tymczasowych obiektów budowlanych, niepoł
ą
czonych trwale z gruntem i przewidzianych do
rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie okre
ś
lonym w zgłoszeniu, o którym mowa w art.
30 ust. 1, ale nie pó
ź
niej ni
ż
przed upływem 120 dni od dnia rozpocz
ę
cia budowy okre
ś
lonego w
zgłoszeniu; zwolnienie to nie dotyczy obiektów, które mog
ą
znacz
ą
co oddziaływa
ć
na
ś
rodowisko w
rozumieniu przepisów o ochronie
ś
rodowiska;
13) gospodarczych obiektów budowlanych o powierzchni zabudowy do 35 m
2
, przy rozpi
ę
to
ś
ci
konstrukcji nie wi
ę
kszej ni
ż
4,80 m, przeznaczonych wył
ą
cznie na cele gospodarki le
ś
nej i
poło
ż
onych na gruntach le
ś
nych Skarbu Pa
ń
stwa;
14) obiektów budowlanych pi
ę
trz
ą
cych wod
ę
i upustowych o wysoko
ś
ci pi
ę
trzenia poni
ż
ej 1 m poza
rzekami
ż
eglownymi oraz poza obszarem parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków
krajobrazowych oraz ich otulin;
15) przydomowych basenów i oczek wodnych o powierzchni do 30 m
2
;
16) pomostów o długo
ś
ci całkowitej do 25 m i wysoko
ś
ci, liczonej od korony pomostu do dna akwenu, do
2,50 m, słu
żą
cych do:
a) cumowania niewielkich jednostek pływaj
ą
cych, jak łodzie, kajaki, jachty,
b) uprawiania w
ę
dkarstwa,
c) rekreacji;
17) opasek brzegowych oraz innych sztucznych, powierzchniowych lub liniowych umocnie
ń
brzegów rzek
i potoków górskich oraz brzegu morskiego, brzegu morskich wód wewn
ę
trznych, niestanowi
ą
cych
konstrukcji oporowych;
18) pochylni przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych;
19) instalacji zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemno
ś
ci do 7 m
3
,
przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych;
20) przył
ą
czy: elektroenergetycznych, wodoci
ą
gowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych i
telekomunikacyjnych;
21) urz
ą
dze
ń
pomiarowych, wraz z ogrodzeniami i drogami wewn
ę
trznymi, pa
ń
stwowej słu
ż
by
hydrologiczno-meteorologicznej i pa
ń
stwowej słu
ż
by hydrogeologicznej:
a) posterunków: wodowskazowych, meteorologicznych, opadowych oraz wód podziemnych,
b) punktów: obserwacyjnych stanów wód podziemnych oraz monitoringu jako
ś
ci wód podziemnych,
c) piezometrów obserwacyjnych i obudowanych
ź
ródeł;
22) obiektów małej architektury;
23) ogrodze
ń
;
24) obiektów przeznaczonych do czasowego u
ż
ytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych,
poło
ż
onych na terenie budowy, oraz ustawianie barakowozów u
ż
ywanych przy wykonywaniu robót
budowlanych, badaniach geologicznych i pomiarach geodezyjnych;
25) tymczasowych obiektów budowlanych stanowi
ą
cych wył
ą
cznie eksponaty wystawowe, niepełni
ą
cych
jakichkolwiek funkcji u
ż
ytkowych, usytuowanych na terenach przeznaczonych na ten cel;
26) znaków geodezyjnych, a tak
ż
e obiektów triangulacyjnych, poza obszarem parków narodowych i
rezerwatów przyrody;
27) instalacji telekomunikacyjnych w obr
ę
bie budynków b
ę
d
ą
cych w u
ż
ytkowaniu.
2. Pozwolenia na budow
ę
nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegaj
ą
cych na:
1) remoncie istniej
ą
cych obiektów budowlanych i urz
ą
dze
ń
budowlanych, z wyj
ą
tkiem obiektów
wpisanych do rejestru zabytków;
2) (uchylony);
3) (uchylony);
4) dociepleniu budynków o wysoko
ś
ci do 12 m;
5) utwardzeniu powierzchni gruntu na działkach budowlanych;
6) instalowaniu tablic i urz
ą
dze
ń
reklamowych, z wyj
ą
tkiem usytuowanych na obiektach wpisanych do
rejestru zabytków w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz z
wyj
ą
tkiem reklam
ś
wietlnych i pod
ś
wietlanych usytuowanych poza obszarem zabudowanym w
rozumieniu przepisów o ruchu drogowym;
7) (uchylony);
8) (uchylony);
9) wykonywaniu urz
ą
dze
ń
melioracji wodnych szczegółowych, z wyj
ą
tkiem:
a) ziemnych stawów hodowlanych,
b) urz
ą
dze
ń
melioracji wodnych szczegółowych usytuowanych w granicach parków narodowych,
rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych oraz ich otulin;
10) wykonywaniu uj
ęć
wód
ś
ródl
ą
dowych powierzchniowych o wydajno
ś
ci poni
ż
ej 50 m
3
/h oraz obudowy
uj
ęć
wód podziemnych;
11) przebudowie sieci elektroenergetycznych, wodoci
ą
gowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych i
telekomunikacyjnych;
12) przebudowie dróg, torów i urz
ą
dze
ń
kolejowych;
13) wykonywaniu podczyszczeniowych robót czerpalnych polegaj
ą
cych na usuni
ę
ciu spłyce
ń
dna,
powstałych w czasie u
ż
ytkowania basenów i kanałów portowych oraz torów wodnych, w stosunku do
gł
ę
boko
ś
ci technicznych (eksploatacyjnych) i nachyle
ń
skarp podwodnych akwenu;
14) instalowaniu krat na obiektach budowlanych;
15) instalowaniu urz
ą
dze
ń
na obiektach budowlanych;
16) monta
ż
u wolno stoj
ą
cych kolektorów słonecznych.
Art. 29a. 1. Budowa przył
ą
czy, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 20, wymaga sporz
ą
dzenia planu
sytuacyjnego na kopii aktualnej mapy zasadniczej lub mapy jednostkowej przyj
ę
tej do pa
ń
stwowego
zasobu geodezyjnego i kartograficznego.
2. Do budowy, o której mowa w ust. 1, stosuje si
ę
przepisy prawa energetycznego albo o zbiorowym
zaopatrzeniu w wod
ę
i zbiorowym odprowadzaniu
ś
cieków.
3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje si
ę
, je
ż
eli inwestor dokonał zgłoszenia, o którym mowa w art. 30.
Art. 30. 1. Zgłoszenia wła
ś
ciwemu organowi wymaga:
1) budowa, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1-3, pkt 5-19 i pkt 21;
1a) budowa, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 20 - z zastrze
ż
eniem art. 29a;
2) wykonywanie robót budowlanych, o których mowa w art. 29 ust. 2 pkt 1, 4-6 oraz 9-13;
3) budowa ogrodze
ń
od strony dróg, ulic, placów, torów kolejowych i innych miejsc publicznych oraz
ogrodze
ń
o wysoko
ś
ci powy
ż
ej 2,20 m i wykonywanie robót budowlanych polegaj
ą
cych na
instalowaniu:
a) krat na budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, u
ż
yteczno
ś
ci publicznej i zamieszkania
zbiorowego oraz obiektach wpisanych do rejestru zabytków,
b) urz
ą
dze
ń
o wysoko
ś
ci powy
ż
ej 3 m na obiektach budowlanych,
c) na obiektach budowlanych - urz
ą
dze
ń
emituj
ą
cych pola elektromagnetyczne, b
ę
d
ą
cych
instalacjami w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony
ś
rodowiska,
zaliczanych do przedsi
ę
wzi
ęć
mog
ą
cych znacz
ą
co oddziaływa
ć
na
ś
rodowisko w rozumieniu tej
ustawy;
4) budowa obiektów małej architektury w miejscach publicznych.
2. W zgłoszeniu nale
ż
y okre
ś
li
ć
rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin
ich rozpocz
ę
cia. Do zgłoszenia nale
ż
y doł
ą
czy
ć
o
ś
wiadczenie, o którym mowa w art. 32 ust. 4 pkt 2, oraz,
w zale
ż
no
ś
ci od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a tak
ż
e pozwolenia, uzgodnienia i opinie
wymagane odr
ę
bnymi przepisami. W razie konieczno
ś
ci uzupełnienia zgłoszenia wła
ś
ciwy organ nakłada,
w drodze postanowienia, na zgłaszaj
ą
cego obowi
ą
zek uzupełnienia, w okre
ś
lonym terminie, brakuj
ą
cych
dokumentów, a w przypadku ich nieuzupełnienia - wnosi sprzeciw, w drodze decyzji.
3. Do zgłoszenia budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 19 i 20, nale
ż
y ponadto doł
ą
czy
ć
projekt
zagospodarowania działki lub terenu wraz z opisem technicznym instalacji, wykonany przez projektanta
posiadaj
ą
cego odpowiednie uprawnienia budowlane. Projekt zagospodarowania działki lub terenu, w
przypadku budowy instalacji gazowej, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 19, powinien by
ć
uzgodniony z
podmiotem wła
ś
ciwym do spraw zabezpiecze
ń
przeciwpo
ż
arowych.
4. W zgłoszeniu budowy, o której mowa w ust. 1 pkt 4, nale
ż
y ponadto przedstawi
ć
projekt
zagospodarowania działki lub terenu, wykonany przez projektanta posiadaj
ą
cego wymagane uprawnienia
budowlane.
5. Zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, nale
ż
y dokona
ć
przed terminem zamierzonego rozpocz
ę
cia
robót budowlanych. Do wykonywania robót budowlanych mo
ż
na przyst
ą
pi
ć
, je
ż
eli w terminie 30 dni od
dnia dor
ę
czenia zgłoszenia wła
ś
ciwy organ nie wniesie, w drodze decyzji, sprzeciwu i nie pó
ź
niej ni
ż
po
upływie 2 lat od okre
ś
lonego w zgłoszeniu terminu ich rozpocz
ę
cia.
6. Wła
ś
ciwy organ wnosi sprzeciw, je
ż
eli:
1) zgłoszenie dotyczy budowy lub wykonywania robót budowlanych obj
ę
tych obowi
ą
zkiem uzyskania
pozwolenia na budow
ę
;
2) budowa lub wykonywanie robót budowlanych obj
ę
tych zgłoszeniem narusza ustalenia miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego lub inne przepisy;
3) zgłoszenie dotyczy budowy tymczasowego obiektu budowlanego, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt
12, w miejscu, w którym taki obiekt istnieje.
7. Wła
ś
ciwy organ mo
ż
e nało
ż
y
ć
, w drodze decyzji, o której mowa w ust. 5, obowi
ą
zek uzyskania
pozwolenia na wykonanie okre
ś
lonego obiektu lub robót budowlanych obj
ę
tych obowi
ą
zkiem zgłoszenia,
o którym mowa w ust. 1, je
ż
eli ich realizacja mo
ż
e narusza
ć
ustalenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego lub spowodowa
ć
:
1) zagro
ż
enie bezpiecze
ń
stwa ludzi lub mienia;
2) pogorszenie stanu
ś
rodowiska lub stanu zachowania zabytków;
3) pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych;
4) wprowadzenie, utrwalenie b
ą
d
ź
zwi
ę
kszenie ogranicze
ń
lub uci
ąż
liwo
ś
ci dla terenów s
ą
siednich.
Art. 31. 1. Pozwolenia nie wymaga rozbiórka:
1) budynków i budowli - niewpisanych do rejestru zabytków oraz nieobj
ę
tych ochron
ą
konserwatorsk
ą
-
o wysoko
ś
ci poni
ż
ej 8 m, je
ż
eli ich odległo
ść
od granicy działki jest nie mniejsza ni
ż
połowa
wysoko
ś
ci;
2) obiektów i urz
ą
dze
ń
budowlanych, na budow
ę
których nie jest wymagane pozwolenie na budow
ę
,
je
ż
eli nie podlegaj
ą
ochronie jako zabytki.
2. Rozbiórka obiektów budowlanych, o których mowa w ust. 1 pkt 1, wymaga uprzedniego zgłoszenia
wła
ś
ciwemu organowi, w którym nale
ż
y okre
ś
li
ć
rodzaj, zakres i sposób wykonywania tych robót. Przepis
art. 30 ust. 5 stosuje si
ę
odpowiednio.
3. Wła
ś
ciwy organ mo
ż
e nało
ż
y
ć
obowi
ą
zek uzyskania pozwolenia na rozbiórk
ę
obiektów, o których
mowa w ust. 1 pkt 1, je
ż
eli rozbiórka tych obiektów:
1) mo
ż
e wpłyn
ąć
na pogorszenie stosunków wodnych, warunków sanitarnych oraz stanu
ś
rodowiska lub
2) wymaga zachowania warunków, od których spełnienia mo
ż
e by
ć
uzale
ż
nione prowadzenie robót
zwi
ą
zanych z rozbiórk
ą
.
4. Wła
ś
ciwy organ mo
ż
e
żą
da
ć
, ze wzgl
ę
du na bezpiecze
ń
stwo ludzi lub mienia, przedstawienia
danych o obiekcie budowlanym lub dotycz
ą
cych prowadzenia robót rozbiórkowych.
5. Roboty zabezpieczaj
ą
ce i rozbiórkowe mo
ż
na rozpocz
ąć
przed uzyskaniem pozwolenia na
rozbiórk
ę
lub przed ich zgłoszeniem, je
ż
eli maj
ą
one na celu usuni
ę
cie bezpo
ś
redniego zagro
ż
enia
bezpiecze
ń
stwa ludzi lub mienia. Rozpocz
ę
cie takich robót nie zwalnia od obowi
ą
zku bezzwłocznego
uzyskania pozwolenia na rozbiórk
ę
lub zgłoszenia o zamierzonej rozbiórce obiektu budowlanego.
Art. 32. 1. Pozwolenie na budow
ę
lub rozbiórk
ę
obiektu budowlanego mo
ż
e by
ć
wydane po
uprzednim:
1) przeprowadzeniu post
ę
powania w sprawie oceny oddziaływania na
ś
rodowisko wymaganego
przepisami o ochronie
ś
rodowiska;
2) uzyskaniu przez inwestora, wymaganych przepisami szczególnymi, pozwole
ń
, uzgodnie
ń
lub opinii
innych organów;
3) wyra
ż
eniu zgody przez ministra wła
ś
ciwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i
mieszkaniowej - w przypadku budowy gazoci
ą
gów o zasi
ę
gu krajowym lub je
ż
eli budowa ta wynika z
umów mi
ę
dzynarodowych.
2. Uzgodnienie, wyra
ż
enie zgody lub opinii, o których mowa w ust. 1 pkt 2, powinny nast
ą
pi
ć
w
terminie 14 dni od dnia przedstawienia proponowanych rozwi
ą
za
ń
. Niezaj
ę
cie przez organ stanowiska w
tym terminie uznaje si
ę
jako brak zastrze
ż
e
ń
do przedstawionych rozwi
ą
za
ń
.
3. Przepis ust. 2 nie dotyczy przypadków, w których stanowisko powinno by
ć
wyra
ż
one w drodze
decyzji.
4. Pozwolenie na budow
ę
mo
ż
e by
ć
wydane wył
ą
cznie temu, kto:
1) zło
ż
ył wniosek w tej sprawie w okresie wa
ż
no
ś
ci decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania
terenu, je
ż
eli jest ona wymagana zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym;
1a) zło
ż
ył wniosek w tej sprawie w okresie wa
ż
no
ś
ci pozwolenia, o którym mowa w art. 23 i art. 23a
ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji
morskiej, je
ż
eli jest ono wymagane;
2) zło
ż
ył o
ś
wiadczenie, pod rygorem odpowiedzialno
ś
ci karnej, o posiadanym prawie do dysponowania
nieruchomo
ś
ci
ą
na cele budowlane.
4a. Nie wydaje si
ę
pozwolenia na budow
ę
w przypadku rozpocz
ę
cia robót budowlanych z
naruszeniem przepisu art. 28 ust. 1.
5. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej okre
ś
li, w
drodze rozporz
ą
dzenia, wzory: wniosku o pozwolenie na budow
ę
, o
ś
wiadczenia o posiadanym prawie do
dysponowania nieruchomo
ś
ci
ą
na cele budowlane i decyzji o pozwoleniu na budow
ę
.
6. Wzory wniosku i o
ś
wiadczenia, o których mowa w ust. 5, powinny obejmowa
ć
w szczególno
ś
ci
dane osobowe lub nazw
ę
inwestora oraz inne informacje niezb
ę
dne do podj
ę
cia rozstrzygni
ę
cia w
prowadzonym post
ę
powaniu. Wzór decyzji o pozwoleniu na budow
ę
powinien obejmowa
ć
w
szczególno
ś
ci okre
ś
lenie organu wydaj
ą
cego decyzj
ę
, dane osobowe lub nazw
ę
inwestora i innych stron
post
ę
powania oraz inne informacje niezb
ę
dne inwestorowi do legalnego wykonywania robót budowlanych.
Art. 33. 1. Pozwolenie na budow
ę
dotyczy całego zamierzenia budowlanego. W przypadku
zamierzenia budowlanego obejmuj
ą
cego wi
ę
cej ni
ż
jeden obiekt, pozwolenie na budow
ę
mo
ż
e, na
wniosek inwestora, dotyczy
ć
wybranych obiektów lub zespołu obiektów, mog
ą
cych samodzielnie
funkcjonowa
ć
zgodnie z przeznaczeniem. Je
ż
eli pozwolenie na budow
ę
dotyczy wybranych obiektów lub
zespołu obiektów, inwestor jest obowi
ą
zany przedstawi
ć
projekt zagospodarowania działki lub terenu, o
którym mowa w art. 34 ust. 3 pkt 1, dla całego zamierzenia budowlanego.
2. Do wniosku o pozwolenie na budow
ę
nale
ż
y doł
ą
czy
ć
:
1) cztery egzemplarze projektu budowlanego wraz z opiniami, uzgodnieniami, pozwoleniami i innymi
dokumentami wymaganymi przepisami szczególnymi oraz za
ś
wiadczeniem, o którym mowa w art. 12
ust. 7, aktualnym na dzie
ń
opracowania projektu;
2) o
ś
wiadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomo
ś
ci
ą
na cele budowlane;
3) decyzj
ę
o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, je
ż
eli jest ona wymagana zgodnie z
przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym;
3a) pozwolenie, o którym mowa w art. 23 i art. 23a ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich
Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej, je
ż
eli jest ono wymagane;
4) w przypadku obiektów zakładów górniczych oraz obiektów usytuowanych na terenach zamkni
ę
tych i
terenach, o których mowa w art. 82 ust. 3 pkt 1, postanowienie o uzgodnieniu z organem
administracji architektoniczno-budowlanej, o którym mowa w art. 82 ust. 2, projektowanych rozwi
ą
za
ń
w zakresie:
a) linii zabudowy oraz elewacji obiektów budowlanych projektowanych od strony dróg, ulic, placów i
innych miejsc publicznych,
b) przebiegu i charakterystyki technicznej dróg, linii komunikacyjnych oraz sieci uzbrojenia terenu,
wyprowadzonych poza granice terenu zamkni
ę
tego, portów morskich i przystani morskich, a tak
ż
e
podł
ą
cze
ń
tych obiektów do sieci u
ż
ytku publicznego.
2a. Na postanowienie, o którym mowa w ust. 2 pkt 4, nie przysługuje za
ż
alenie.
3. Do wniosku o pozwolenie na budow
ę
obiektów budowlanych:
1) których wykonanie lub u
ż
ytkowanie mo
ż
e stwarza
ć
powa
ż
ne zagro
ż
enie dla u
ż
ytkowników, takich
jak: obiekty energetyki j
ą
drowej, rafinerie, zakłady chemiczne, zapory wodne lub
2) których projekty budowlane zawieraj
ą
nowe, niesprawdzone w krajowej praktyce, rozwi
ą
zania
techniczne, nieznajduj
ą
ce podstaw w przepisach i Polskich Normach,
nale
ż
y doł
ą
czy
ć
specjalistyczn
ą
opini
ę
wydan
ą
przez osob
ę
fizyczn
ą
lub jednostk
ę
organizacyjn
ą
wskazan
ą
przez wła
ś
ciwego ministra.
4. Do wniosku o pozwolenie na rozbiórk
ę
nale
ż
y doł
ą
czy
ć
:
1) zgod
ę
wła
ś
ciciela obiektu;
2) szkic usytuowania obiektu budowlanego;
3) opis zakresu i sposobu prowadzenia robót rozbiórkowych;
4) opis sposobu zapewnienia bezpiecze
ń
stwa ludzi i mienia;
5) pozwolenia, uzgodnienia lub opinie innych organów, a tak
ż
e inne dokumenty, wymagane przepisami
szczególnymi;
6) w zale
ż
no
ś
ci od potrzeb, projekt rozbiórki obiektu.
5. Projekt budowlany i inne dokumenty, o których mowa w ust. 2-4, zawieraj
ą
ce informacje niejawne
mog
ą
by
ć
za zgod
ą
wła
ś
ciwego organu przechowywane przez inwestora.
Art. 34. 1. Projekt budowlany powinien spełnia
ć
wymagania okre
ś
lone w decyzji o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu, je
ż
eli jest ona wymagana zgodnie z przepisami o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym, lub w pozwoleniu, o którym mowa w art. 23 i art. 23a ustawy z dnia 21
marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej, je
ż
eli jest ono
wymagane.
2. Zakres i tre
ść
projektu budowlanego powinny by
ć
dostosowane do specyfiki i charakteru obiektu
oraz stopnia skomplikowania robót budowlanych.
3. Projekt budowlany powinien zawiera
ć
:
1) projekt zagospodarowania działki lub terenu, sporz
ą
dzony na aktualnej mapie, obejmuj
ą
cy:
okre
ś
lenie granic działki lub terenu, usytuowanie, obrys i układy istniej
ą
cych i projektowanych
obiektów budowlanych, sieci uzbrojenia terenu, sposób odprowadzania lub oczyszczania
ś
cieków,
układ komunikacyjny i układ zieleni, ze wskazaniem charakterystycznych elementów, wymiarów,
rz
ę
dnych i wzajemnych odległo
ś
ci obiektów, w nawi
ą
zaniu do istniej
ą
cej i projektowanej zabudowy
terenów s
ą
siednich;
2) projekt architektoniczno-budowlany, okre
ś
laj
ą
cy funkcj
ę
, form
ę
i konstrukcj
ę
obiektu budowlanego,
jego charakterystyk
ę
energetyczn
ą
i ekologiczn
ą
oraz proponowane niezb
ę
dne rozwi
ą
zania
techniczne, a tak
ż
e materiałowe, ukazuj
ą
ce zasady nawi
ą
zania do otoczenia, a w stosunku do
obiektów budowlanych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4 - równie
ż
opis dost
ę
pno
ś
ci dla osób
niepełnosprawnych;
3) stosownie do potrzeb:
a) o
ś
wiadczenia wła
ś
ciwych jednostek organizacyjnych o zapewnieniu dostaw energii, wody, ciepła i
gazu, odbioru
ś
cieków oraz o warunkach przył
ą
czenia obiektu do sieci wodoci
ą
gowych,
kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych, elektroenergetycznych, telekomunikacyjnych oraz dróg
l
ą
dowych,
b) o
ś
wiadczenie wła
ś
ciwego zarz
ą
dcy drogi o mo
ż
liwo
ś
ci poł
ą
czenia działki z drog
ą
publiczn
ą
zgodnie z przepisami o drogach publicznych;
4) w zale
ż
no
ś
ci od potrzeb, wyniki bada
ń
geologiczno-in
ż
ynierskich oraz geotechniczne warunki
posadowienia obiektów budowlanych.
3a. Przepisu ust. 3 pkt 1 nie stosuje si
ę
do projektu budowlanego przebudowy lub monta
ż
u obiektu
budowlanego, je
ż
eli, zgodnie z przepisami o zagospodarowaniu przestrzennym, nie jest wymagane
ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu.
3b. Przepisu ust. 3 pkt 2 nie stosuje si
ę
do projektu budowlanego budowy lub przebudowy urz
ą
dze
ń
budowlanych b
ą
d
ź
podziemnych sieci uzbrojenia terenu, je
ż
eli cało
ść
problematyki mo
ż
e by
ć
przedstawiona w projekcie zagospodarowania działki lub terenu.
4. Projekt budowlany podlega zatwierdzeniu w decyzji o pozwoleniu na budow
ę
.
5. Inwestor, spełniaj
ą
cy warunki do uzyskania pozwolenia na budow
ę
, mo
ż
e
żą
da
ć
wydania odr
ę
bnej
decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego, poprzedzaj
ą
cej wydanie decyzji o pozwoleniu na budow
ę
.
Decyzja jest wa
ż
na przez czas w niej oznaczony, jednak nie dłu
ż
ej ni
ż
rok.
6. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej okre
ś
li, w
drodze rozporz
ą
dzenia:
1) szczegółowy zakres i form
ę
projektu budowlanego;
2) szczegółowe zasady ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych.
Art. 35. 1. Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budow
ę
lub odr
ę
bnej decyzji o zatwierdzeniu
projektu budowlanego wła
ś
ciwy organ sprawdza:
1) zgodno
ść
projektu
budowlanego
z
ustaleniami
miejscowego
planu
zagospodarowania
przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku
miejscowego planu, a tak
ż
e wymaganiami ochrony
ś
rodowiska, w szczególno
ś
ci okre
ś
lonymi w
decyzji o
ś
rodowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizacj
ę
przedsi
ę
wzi
ę
cia, o której mowa w
ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony
ś
rodowiska;
2) zgodno
ść
projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami, w tym techniczno-
budowlanymi;
3) kompletno
ść
projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnie
ń
, pozwole
ń
i
sprawdze
ń
oraz informacji dotycz
ą
cej bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia, o której mowa w art. 20 ust.
1 pkt 1b, a tak
ż
e za
ś
wiadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 7;
4) wykonanie - w przypadku obowi
ą
zku sprawdzenia projektu, o którym mowa w art. 20 ust. 2, tak
ż
e
sprawdzenie projektu - przez osob
ę
posiadaj
ą
c
ą
wymagane uprawnienia budowlane i legitymuj
ą
c
ą
si
ę
aktualnym na dzie
ń
opracowania projektu - lub jego sprawdzenia - za
ś
wiadczeniem, o którym
mowa w art. 12 ust. 7.
2. (uchylony).
3. W razie stwierdzenia narusze
ń
, w zakresie okre
ś
lonym w ust. 1, wła
ś
ciwy organ nakłada
postanowieniem obowi
ą
zek usuni
ę
cia wskazanych nieprawidłowo
ś
ci, okre
ś
laj
ą
c termin ich usuni
ę
cia, a po
jego bezskutecznym upływie wydaje decyzj
ę
o odmowie zatwierdzenia projektu i udzielenia pozwolenia na
budow
ę
.
4. W razie spełnienia wymaga
ń
okre
ś
lonych w ust. 1 oraz w art. 32 ust. 4, wła
ś
ciwy organ nie mo
ż
e
odmówi
ć
wydania decyzji o pozwoleniu na budow
ę
.
5. Wła
ś
ciwy organ wydaje decyzj
ę
o odmowie zatwierdzenia projektu budowlanego i udzielenia
pozwolenia na budow
ę
, je
ż
eli na terenie, którego dotyczy projekt zagospodarowania działki lub terenu,
znajduje si
ę
obiekt budowlany, w stosunku do którego orzeczono nakaz rozbiórki.
6. W przypadku gdy wła
ś
ciwy organ nie wyda decyzji w sprawie pozwolenia na budow
ę
w terminie 65
dni od dnia zło
ż
enia wniosku o wydanie takiej decyzji, organ wy
ż
szego stopnia wymierza temu organowi,
w drodze postanowienia, na które przysługuje za
ż
alenie, kar
ę
w wysoko
ś
ci 500 zł za ka
ż
dy dzie
ń
zwłoki.
Wpływy z kar stanowi
ą
dochód bud
ż
etu pa
ń
stwa.
7. Kar
ę
uiszcza si
ę
w terminie 14 dni od dnia dor
ę
czenia postanowienia, o którym mowa w ust. 6. W
przypadku nieuiszczenia kary, o której mowa w ust. 6, podlega ona
ś
ci
ą
gni
ę
ciu w trybie przepisów o
post
ę
powaniu egzekucyjnym w administracji.
8. Do terminu, o którym mowa w ust. 6, nie wlicza si
ę
terminów przewidzianych w przepisach prawa
do dokonania okre
ś
lonych czynno
ś
ci, okresów zawieszenia post
ę
powania oraz okresów opó
ź
nie
ń
spowodowanych z winy strony, albo z przyczyn niezale
ż
nych od organu.
Art. 35a. 1. W przypadku wniesienia skargi do s
ą
du administracyjnego na decyzj
ę
o pozwoleniu na
budow
ę
wstrzymanie wykonania tej decyzji na wniosek skar
żą
cego s
ą
d mo
ż
e uzale
ż
ni
ć
od zło
ż
enia przez
skar
żą
cego kaucji na zabezpieczenie roszcze
ń
inwestora z powodu wstrzymania wykonania decyzji.
2. W przypadku uznania skargi za słuszn
ą
w cało
ś
ci lub w cz
ęś
ci kaucja podlega zwrotowi.
3. W przypadku oddalenia skargi kaucj
ę
przeznacza si
ę
na zaspokojenie roszcze
ń
inwestora.
4. W sprawach kaucji stosuje si
ę
odpowiednio przepisy Kodeksu post
ę
powania cywilnego o
zabezpieczeniu roszcze
ń
.
Art. 36. 1. W decyzji o pozwoleniu na budow
ę
wła
ś
ciwy organ, w razie potrzeby:
1) okre
ś
la szczególne warunki zabezpieczenia terenu budowy i prowadzenia robót budowlanych;
2) okre
ś
la czas u
ż
ytkowania tymczasowych obiektów budowlanych;
3) okre
ś
la terminy rozbiórki:
a) istniej
ą
cych obiektów budowlanych nieprzewidzianych do dalszego u
ż
ytkowania,
b) tymczasowych obiektów budowlanych;
4) okre
ś
la szczegółowe wymagania dotycz
ą
ce nadzoru na budowie;
5) zamieszcza informacj
ę
o obowi
ą
zkach i warunkach, wynikaj
ą
cych z art. 54 lub art. 55;
6) (uchylony).
2. (uchylony).
Art. 36a. 1. Istotne odst
ą
pienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków
pozwolenia na budow
ę
jest dopuszczalne jedynie po uzyskaniu decyzji o zmianie pozwolenia na budow
ę
.
2. Wła
ś
ciwy organ uchyla decyzje o pozwoleniu na budow
ę
, w przypadku wydania decyzji, o której
mowa w art. 51 ust. 1 pkt 3.
3. W post
ę
powaniu w sprawie zmiany decyzji o pozwoleniu na budow
ę
, przepisy art. 32-35 stosuje
si
ę
odpowiednio do zakresu tej zmiany.
4. (uchylony).
5. Nieistotne odst
ą
pienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia
na budow
ę
nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budow
ę
i jest dopuszczalne, o ile nie
dotyczy:
1) zakresu obj
ę
tego projektem zagospodarowania działki lub terenu,
2) charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysoko
ś
ci,
długo
ś
ci, szeroko
ś
ci i liczby kondygnacji,
3) (uchylony),
4) (uchylony),
5) zapewnienia warunków niezb
ę
dnych do korzystania z tego obiektu przez osoby niepełnosprawne,
6) zmiany zamierzonego sposobu u
ż
ytkowania obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci,
7) ustale
ń
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i
zagospodarowania terenu
oraz nie wymaga uzyskania opinii, uzgodnie
ń
, pozwole
ń
i innych dokumentów, wymaganych przepisami
szczególnymi.
6. Projektant dokonuje kwalifikacji zamierzonego odst
ą
pienia oraz jest obowi
ą
zany zamie
ś
ci
ć
w
projekcie budowlanym odpowiednie informacje (rysunek i opis) dotycz
ą
ce odst
ą
pienia, o którym mowa w
ust. 5.
Art. 37. 1. Decyzja o pozwoleniu na budow
ę
wygasa, je
ż
eli budowa nie została rozpocz
ę
ta przed
upływem 2 lat od dnia, w którym decyzja ta stała si
ę
ostateczna lub budowa została przerwana na czas
dłu
ż
szy ni
ż
2 lata.
2. Rozpocz
ę
cie albo wznowienie budowy, w przypadkach okre
ś
lonych w ust. 1, art. 36a ust. 2 albo w
razie stwierdzenia niewa
ż
no
ś
ci b
ą
d
ź
uchylenia decyzji o pozwoleniu na budow
ę
, mo
ż
e nast
ą
pi
ć
po
wydaniu nowej decyzji o pozwoleniu na budow
ę
, o której mowa w art. 28, albo decyzji o pozwoleniu na
wznowienie robót budowlanych, o której mowa w art. 51 ust. 4.
Art. 38. 1. Decyzj
ę
o pozwoleniu na budow
ę
wła
ś
ciwy organ przesyła niezwłocznie wójtowi,
burmistrzowi, prezydentowi miasta albo organowi, który wydał decyzj
ę
o warunkach zabudowy i
zagospodarowania terenu, decyzj
ę
o
ś
rodowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizacj
ę
przedsi
ę
wzi
ę
cia, o której mowa w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony
ś
rodowiska, lub
pozwolenie, o którym mowa w art. 23 i art. 23a ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich
Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej.
2. Wła
ś
ciwy organ prowadzi rejestr decyzji o pozwoleniu na budow
ę
oraz przechowuje zatwierdzone
projekty budowlane, a tak
ż
e inne dokumenty obj
ę
te pozwoleniem na budow
ę
, co najmniej przez okres
istnienia obiektu budowlanego, z zastrze
ż
eniem ust. 3.
3. Wła
ś
ciwy organ w decyzji o pozwoleniu na budow
ę
obiektu budowlanego na terenie zamkni
ę
tym
niezb
ę
dnym na cele obronno
ś
ci lub bezpiecze
ń
stwa pa
ń
stwa mo
ż
e wyrazi
ć
zgod
ę
, aby zatwierdzony
projekt budowlany, a tak
ż
e inne dokumenty obj
ę
te pozwoleniem na budow
ę
zawieraj
ą
ce informacje
niejawne przechowywane były przez u
ż
ytkownika obiektu budowlanego.
4. Przepisy o ochronie
ś
rodowiska wskazuj
ą
przypadki, gdy dane o decyzjach o pozwoleniu na
budow
ę
zamieszcza si
ę
w publicznie dost
ę
pnych wykazach.
Art. 39. 1. Prowadzenie robót budowlanych przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru
zabytków lub na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymaga, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu
na budow
ę
, uzyskania pozwolenia na prowadzenie tych robót, wydanego przez wła
ś
ciwego
wojewódzkiego konserwatora zabytków.
2. Pozwolenie na rozbiórk
ę
obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków mo
ż
e by
ć
wydane
po uzyskaniu decyzji Generalnego Konserwatora Zabytków działaj
ą
cego w imieniu ministra wła
ś
ciwego
do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego o skre
ś
leniu tego obiektu z rejestru zabytków.
3. W stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a
obj
ę
tych ochron
ą
konserwatorsk
ą
na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
pozwolenie na budow
ę
lub rozbiórk
ę
obiektu budowlanego wydaje wła
ś
ciwy organ w uzgodnieniu z
wojewódzkim konserwatorem zabytków.
4. Wojewódzki konserwator zabytków jest obowi
ą
zany zaj
ąć
stanowisko w sprawie wniosku o
pozwolenie na budow
ę
lub rozbiórk
ę
obiektów budowlanych, o których mowa w ust. 3, w terminie 30 dni
od dnia jego dor
ę
czenia. Niezaj
ę
cie stanowiska w tym terminie uznaje si
ę
jako brak zastrze
ż
e
ń
do
przedstawionych we wniosku rozwi
ą
za
ń
projektowych.
Art. 39a. Budowa obiektu budowlanego, tymczasowego obiektu budowlanego i urz
ą
dzenia
budowlanego na obszarze Pomnika Zagłady lub jego strefy ochronnej w rozumieniu ustawy z dnia 7 maja
1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412, z 2002 r. Nr 113,
poz. 984 i Nr 153, poz. 1271 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 717) wymaga, przed wydaniem decyzji o
pozwoleniu na budow
ę
, uzyskania zgody wła
ś
ciwego wojewody.
Art. 40. 1. Organ, który wydał decyzj
ę
okre
ś
lon
ą
w art. 28, jest obowi
ą
zany, za zgod
ą
strony, na
rzecz której decyzja została wydana, do przeniesienia tej decyzji na rzecz innego podmiotu, je
ż
eli
przyjmuje on wszystkie warunki zawarte w tej decyzji oraz zło
ż
y o
ś
wiadczenie, o którym mowa w art. 32
ust. 4 pkt 2.
2. Przepis ust. 1 stosuje si
ę
odpowiednio do decyzji o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych,
o której mowa w art. 51 ust. 4.
3. Stronami w post
ę
powaniu o przeniesienie decyzji o pozwoleniu na budow
ę
lub o pozwoleniu na
wznowienie robót budowlanych s
ą
jedynie podmioty, mi
ę
dzy którymi ma by
ć
dokonane przeniesienie
decyzji.
Art. 40a. Ilekro
ć
w przepisach niniejszego rozdziału jest mowa o decyzji o warunkach zabudowy i
zagospodarowania terenu, rozumie si
ę
przez to tak
ż
e decyzj
ę
o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej w
rozumieniu ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. Nr 86, poz. 789, z pó
ź
n.
zm.
4)
).
Rozdział 5
Budowa i oddawanie do u
ż
ytku obiektów budowlanych
Art. 41. 1. Rozpocz
ę
cie budowy nast
ę
puje z chwil
ą
podj
ę
cia prac przygotowawczych na terenie
budowy.
2. Pracami przygotowawczymi s
ą
:
1) wytyczenie geodezyjne obiektów w terenie;
2) wykonanie niwelacji terenu;
3) zagospodarowanie terenu budowy wraz z budow
ą
tymczasowych obiektów;
4) wykonanie przył
ą
czy do sieci infrastruktury technicznej na potrzeby budowy.
3. Prace przygotowawcze mog
ą
by
ć
wykonywane tylko na terenie obj
ę
tym pozwoleniem na budow
ę
lub zgłoszeniem.
4. Inwestor jest obowi
ą
zany zawiadomi
ć
o zamierzonym terminie rozpocz
ę
cia robót budowlanych, na
które jest wymagane pozwolenie na budow
ę
, wła
ś
ciwy organ oraz projektanta sprawuj
ą
cego nadzór nad
zgodno
ś
ci
ą
realizacji budowy z projektem, co najmniej na 7 dni przed ich rozpocz
ę
ciem, doł
ą
czaj
ą
c na
pi
ś
mie:
1) o
ś
wiadczenie kierownika budowy (robót), stwierdzaj
ą
ce sporz
ą
dzenie planu bezpiecze
ń
stwa i
ochrony zdrowia oraz przyj
ę
cie obowi
ą
zku kierowania budow
ą
(robotami budowlanymi), a tak
ż
e
za
ś
wiadczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 7;
2) w przypadku ustanowienia nadzoru inwestorskiego - o
ś
wiadczenie inspektora nadzoru
inwestorskiego, stwierdzaj
ą
ce przyj
ę
cie obowi
ą
zku pełnienia nadzoru inwestorskiego nad danymi
robotami budowlanymi, a tak
ż
e za
ś
wiadczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 7;
3) informacj
ę
zawieraj
ą
c
ą
dane zamieszczone w ogłoszeniu, o którym mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2.
5. Rozpocz
ę
cie dostaw energii, wody, ciepła lub gazu na potrzeby budowy mo
ż
e nast
ą
pi
ć
jedynie po
okazaniu wymaganego pozwolenia na budow
ę
lub zgłoszenia.
Art. 42. 1. Inwestor jest obowi
ą
zany zapewni
ć
: obj
ę
cie kierownictwa budowy (rozbiórki) lub
okre
ś
lonych robót budowlanych oraz nadzór nad robotami przez osob
ę
posiadaj
ą
c
ą
uprawnienia
budowlane w odpowiedniej specjalno
ś
ci.
2. Kierownik budowy (robót) jest obowi
ą
zany:
1) prowadzi
ć
dziennik budowy lub rozbiórki;
2) umie
ś
ci
ć
na budowie lub rozbiórce, w widocznym miejscu, tablic
ę
informacyjn
ą
oraz ogłoszenie
zawieraj
ą
ce dane dotycz
ą
ce bezpiecze
ń
stwa pracy i ochrony zdrowia; nie dotyczy to budowy
obiektów słu
żą
cych obronno
ś
ci i bezpiecze
ń
stwu pa
ń
stwa oraz obiektów liniowych;
3) odpowiednio zabezpieczy
ć
teren budowy (rozbiórki).
3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje si
ę
do budowy lub rozbiórki obiektów, dla których nie jest
wymagane pozwolenie na budow
ę
, z wyj
ą
tkiem budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 19. Wła
ś
ciwy
organ mo
ż
e wył
ą
czy
ć
, w drodze decyzji, stosowanie tych przepisów równie
ż
w stosunku do innych
obiektów, je
ż
eli jest to uzasadnione nieznacznym stopniem skomplikowania robót budowlanych lub innymi
wa
ż
nymi wzgl
ę
dami.
3a. Ogłoszenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, stosuje si
ę
do budowy lub rozbiórki, na której
przewiduje si
ę
prowadzenie robót budowlanych trwaj
ą
cych dłu
ż
ej ni
ż
30 dni roboczych i jednoczesne
zatrudnienie co najmniej 20 pracowników albo na których planowany zakres robót przekracza 500
osobodni.
4. Przy prowadzeniu robót budowlanych, do kierowania którymi jest wymagane przygotowanie
zawodowe w specjalno
ś
ci techniczno-budowlanej innej ni
ż
posiada kierownik budowy, inwestor jest
obowi
ą
zany zapewni
ć
ustanowienie kierownika robót w danej specjalno
ś
ci.
Art. 43. 1. Obiekty budowlane wymagaj
ą
ce pozwolenia na budow
ę
oraz obiekty, o których mowa w
art. 29 ust. 1 pkt 20, podlegaj
ą
geodezyjnemu wyznaczeniu w terenie, a po ich wybudowaniu -
geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej, obejmuj
ą
cej poło
ż
enie ich na gruncie.
2. Wła
ś
ciwy organ mo
ż
e nało
ż
y
ć
obowi
ą
zek stosowania przepisu ust. 1 równie
ż
w stosunku do
obiektów budowlanych wymagaj
ą
cych zgłoszenia.
3. Obiekty lub elementy obiektów budowlanych, ulegaj
ą
ce zakryciu, wymagaj
ą
ce inwentaryzacji, o
której mowa w ust. 1, podlegaj
ą
inwentaryzacji przed ich zakryciem.
4. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej okre
ś
li, w
drodze rozporz
ą
dzenia, rodzaje i zakres opracowa
ń
geodezyjno-kartograficznych oraz czynno
ś
ci
geodezyjnych obowi
ą
zuj
ą
cych w budownictwie.
Art. 44. 1. Inwestor jest obowi
ą
zany bezzwłocznie zawiadomi
ć
wła
ś
ciwy organ o zmianie:
1) kierownika budowy lub robót,
2) inspektora nadzoru inwestorskiego,
3) projektanta sprawuj
ą
cego nadzór autorski,
podaj
ą
c, od kiedy nast
ą
piła zmiana.
2. Do zawiadomienia nale
ż
y doł
ą
czy
ć
o
ś
wiadczenia osób, wymienionych w ust. 1, o przej
ę
ciu
obowi
ą
zków.
Art. 45. 1. Dziennik budowy stanowi urz
ę
dowy dokument przebiegu robót budowlanych oraz zdarze
ń
i okoliczno
ś
ci zachodz
ą
cych w toku wykonywania robót i jest wydawany odpłatnie przez wła
ś
ciwy organ.
2. Przed rozpocz
ę
ciem robót budowlanych nale
ż
y dokona
ć
w dzienniku budowy wpisu osób, którym
zostało powierzone kierownictwo, nadzór i kontrola techniczna robót budowlanych. Osoby te s
ą
obowi
ą
zane potwierdzi
ć
podpisem przyj
ę
cie powierzonych im funkcji.
3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje si
ę
odpowiednio do prowadzenia dzienników: monta
ż
u i rozbiórki.
4. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej okre
ś
li, w
drodze rozporz
ą
dzenia, sposób prowadzenia dzienników budowy, monta
ż
u i rozbiórki oraz osoby
upowa
ż
nione do dokonywania w nich wpisów, a tak
ż
e dane, jakie powinna zawiera
ć
tablica informacyjna
oraz ogłoszenie zawieraj
ą
ce dane dotycz
ą
ce bezpiecze
ń
stwa i ochrony zdrowia.
5. W rozporz
ą
dzeniu, o którym mowa w ust. 4, okre
ś
la si
ę
w szczególno
ś
ci:
1) kształt i wymiary tablicy informacyjnej oraz napisów na niej umieszczonych;
2) form
ę
ogłoszenia;
3) miejsce umieszczenia tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia;
4) zakres danych osobowych uczestników procesu budowlanego i pełnionych przez nich funkcji w
dziedzinie bezpiecze
ń
stwa pracy i ochrony zdrowia;
5) informacje dotycz
ą
ce decyzji o pozwoleniu na budow
ę
;
6) informacje dotycz
ą
ce podmiotów wykonuj
ą
cych roboty budowlane, w tym imi
ę
lub imiona i nazwisko
lub nazw
ę
i adres;
7) przewidywane terminy rozpocz
ę
cia i zako
ń
czenia wykonywania robót budowlanych oraz maksymaln
ą
liczb
ę
pracowników zatrudnionych na budowie;
8) informacje dotycz
ą
ce telefonów alarmowych.
Art. 46. Kierownik budowy (rozbiórki), a je
ż
eli jego ustanowienie nie jest wymagane - inwestor, jest
obowi
ą
zany przez okres wykonywania robót budowlanych przechowywa
ć
dokumenty stanowi
ą
ce
podstaw
ę
ich wykonania, a tak
ż
e o
ś
wiadczenie dotycz
ą
ce wyrobów budowlanych jednostkowo
zastosowanych w obiekcie budowlanym, o których mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004
r. o wyrobach budowlanych, oraz udost
ę
pnia
ć
te dokumenty przedstawicielom uprawnionych organów.
Art. 47. 1. Je
ż
eli do wykonania prac przygotowawczych lub robót budowlanych jest niezb
ę
dne
wej
ś
cie do s
ą
siedniego budynku, lokalu lub na teren s
ą
siedniej nieruchomo
ś
ci, inwestor jest obowi
ą
zany
przed rozpocz
ę
ciem robót uzyska
ć
zgod
ę
wła
ś
ciciela s
ą
siedniej nieruchomo
ś
ci, budynku lub lokalu
(najemcy) na wej
ś
cie oraz uzgodni
ć
z nim przewidywany sposób, zakres i terminy korzystania z tych
obiektów, a tak
ż
e ewentualn
ą
rekompensat
ę
z tego tytułu.
2. W razie nieuzgodnienia warunków, o których mowa w ust. 1, wła
ś
ciwy organ - na wniosek
inwestora - w terminie 14 dni od dnia zło
ż
enia wniosku, rozstrzyga, w drodze decyzji, o niezb
ę
dno
ś
ci
wej
ś
cia do s
ą
siedniego budynku, lokalu lub na teren s
ą
siedniej nieruchomo
ś
ci. W przypadku uznania
zasadno
ś
ci wniosku inwestora, wła
ś
ciwy organ okre
ś
la jednocze
ś
nie granice niezb
ę
dnej potrzeby oraz
warunki korzystania z s
ą
siedniego budynku, lokalu lub nieruchomo
ś
ci.
3. Inwestor, po zako
ń
czeniu robót, o których mowa w ust. 1, jest obowi
ą
zany naprawi
ć
szkody
powstałe w wyniku korzystania z s
ą
siedniej nieruchomo
ś
ci, budynku lub lokalu - na zasadach okre
ś
lonych
w Kodeksie cywilnym.
4. Zaj
ę
cie, na potrzeby budowy, pasa drogowego lub jego cz
ęś
ci mo
ż
e nast
ą
pi
ć
po spełnieniu
wymaga
ń
okre
ś
lonych w odr
ę
bnych przepisach.
Art. 48. 1. Wła
ś
ciwy organ nakazuje, z zastrze
ż
eniem ust. 2, w drodze decyzji, rozbiórk
ę
obiektu
budowlanego, lub jego cz
ęś
ci, b
ę
d
ą
cego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego pozwolenia
na budow
ę
.
2. Je
ż
eli budowa, o której mowa w ust. 1:
1) jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególno
ś
ci:
a) ustaleniami obowi
ą
zuj
ą
cego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo
b) ustaleniami ostatecznej, w dniu wszcz
ę
cia post
ę
powania, decyzji o warunkach zabudowy i
zagospodarowania
terenu,
w
przypadku
braku
obowi
ą
zuj
ą
cego
miejscowego
planu
zagospodarowania przestrzennego,
2) nie narusza przepisów, w tym techniczno-budowlanych, w zakresie uniemo
ż
liwiaj
ą
cym
doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci do stanu zgodnego z prawem
- wła
ś
ciwy organ wstrzymuje postanowieniem prowadzenie robót budowlanych.
3. W postanowieniu, o którym mowa w ust. 2, ustala si
ę
wymagania dotycz
ą
ce niezb
ę
dnych
zabezpiecze
ń
budowy oraz nakłada obowi
ą
zek przedstawienia, w wyznaczonym terminie:
1) za
ś
wiadczenia wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodno
ś
ci budowy z ustaleniami
obowi
ą
zuj
ą
cego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo ostatecznej, w dniu
wszcz
ę
cia post
ę
powania, decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku
braku obowi
ą
zuj
ą
cego planu zagospodarowania przestrzennego;
2) dokumentów, o których mowa w art. 33 ust. 2 pkt 1, 2 i 4 oraz ust. 3; do projektu architektoniczno-
budowlanego nie stosuje si
ę
przepisu art. 20 ust. 3 pkt 2.
4. W przypadku niespełnienia w wyznaczonym terminie obowi
ą
zków, o których mowa w ust. 3,
stosuje si
ę
przepis ust. 1.
5. Przedło
ż
enie w wyznaczonym terminie dokumentów, o których mowa w ust. 3, traktuje si
ę
jak
wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego i pozwolenie na wznowienie robót budowlanych, je
ż
eli
budowa nie została zako
ń
czona.
Art. 49. 1. Wła
ś
ciwy organ, przed wydaniem decyzji w sprawie zatwierdzenia projektu budowlanego i
udzielenia pozwolenia na wznowienie robót budowlanych, bada:
1) zgodno
ść
projektu zagospodarowania działki lub terenu z przepisami o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególno
ś
ci z ustaleniami obowi
ą
zuj
ą
cego miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego,
2) kompletno
ść
projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnie
ń
, pozwole
ń
i
sprawdze
ń
,
3) wykonanie projektu budowlanego przez osob
ę
posiadaj
ą
c
ą
wymagane uprawnienia budowlane
- oraz, w drodze postanowienia, ustala wysoko
ść
opłaty legalizacyjnej. Na postanowienie przysługuje
za
ż
alenie.
2. Do opłaty legalizacyjnej stosuje si
ę
odpowiednio przepisy dotycz
ą
ce kar, o których mowa w art. 59f
ust. 1, z tym
ż
e stawka opłaty podlega pi
ęć
dziesi
ę
ciokrotnemu podwy
ż
szeniu.
3. W przypadku stwierdzenia narusze
ń
, w zakresie okre
ś
lonym w ust. 1, wła
ś
ciwy organ nakłada
postanowieniem obowi
ą
zek usuni
ę
cia wskazanych nieprawidłowo
ś
ci, w okre
ś
lonym terminie, a po jego
bezskutecznym upływie wydaje decyzj
ę
, o której mowa w art. 48 ust. 1. Decyzj
ę
t
ę
wydaje si
ę
równie
ż
w
przypadku nieuiszczenia w terminie opłaty legalizacyjnej.
4. W razie spełnienia wymaga
ń
, okre
ś
lonych w ust. 1, wła
ś
ciwy organ wydaje decyzj
ę
:
1) o zatwierdzeniu projektu budowlanego i pozwoleniu na wznowienie robót;
2) o zatwierdzeniu projektu budowlanego, je
ż
eli budowa została zako
ń
czona.
5. W decyzji, o której mowa w ust. 4, nakłada si
ę
obowi
ą
zek uzyskania decyzji o pozwoleniu na
u
ż
ytkowanie.
Art. 49a. 1. W przypadku uchylenia w post
ę
powaniu odwoławczym decyzji, o której mowa w art. 49
ust. 4, i wydania decyzji, o której mowa w art. 48 ust. 1, opłata legalizacyjna podlega zwrotowi, z
zastrze
ż
eniem ust. 2, w terminie 30 dni od dnia stwierdzenia wykonania rozbiórki.
2. Je
ż
eli wykonanie decyzji o nakazie rozbiórki obiektu budowlanego odbywa si
ę
w trybie wykonania
zast
ę
pczego, o którym mowa w przepisach o post
ę
powaniu egzekucyjnym w administracji, opłat
ę
legalizacyjn
ą
zalicza si
ę
w poczet kosztów wykonania zast
ę
pczego.
Art. 49b. 1. Wła
ś
ciwy organ nakazuje, z zastrze
ż
eniem ust. 2, w drodze decyzji, rozbiórk
ę
obiektu
budowlanego, lub jego cz
ęś
ci, b
ę
d
ą
cego w budowie albo wybudowanego bez wymaganego zgłoszenia
b
ą
d
ź
pomimo wniesienia sprzeciwu przez wła
ś
ciwy organ.
2. Je
ż
eli budowa, o której mowa w ust. 1, jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, a w szczególno
ś
ci ustaleniami obowi
ą
zuj
ą
cego miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego albo, w przypadku jego braku, ostatecznej, w dniu wszcz
ę
cia post
ę
powania, decyzji o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz nie narusza przepisów, w tym techniczno-
budowlanych, wła
ś
ciwy organ wstrzymuje postanowieniem - gdy budowa nie została zako
ń
czona -
prowadzenie robót budowlanych oraz nakłada na inwestora obowi
ą
zek przedło
ż
enia w terminie 30 dni:
1) dokumentów, o których mowa w art. 30 ust. 2 albo art. 30 ust. 2 i 3, albo art. 30 ust. 2 i 4;
2) projektu zagospodarowania działki lub terenu;
3) za
ś
wiadczenia wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodno
ś
ci budowy z ustaleniami
obowi
ą
zuj
ą
cego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo ostatecznej, w dniu
wszcz
ę
cia post
ę
powania, decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku
braku obowi
ą
zuj
ą
cego planu zagospodarowania przestrzennego.
3. W przypadku niespełnienia obowi
ą
zku, o którym mowa w ust. 2, stosuje si
ę
przepis ust. 1.
4. Je
ż
eli zachodz
ą
okoliczno
ś
ci, o których mowa w ust. 2, wła
ś
ciwy organ, w drodze postanowienia,
ustala wysoko
ść
opłaty legalizacyjnej. Na postanowienie przysługuje za
ż
alenie.
5. Do opłaty legalizacyjnej stosuje si
ę
odpowiednio przepisy art. 59g, z tym
ż
e wysoko
ść
opłaty w
przypadku budowy, o której mowa w:
1) art. 29 ust. 1 pkt 7-11, 14, 15, 17 i 18 oraz w art. 30 ust. 1 pkt 3 i 4 - wynosi 2.500 zł;
2) art. 29 ust. 1 pkt 1-3, 5, 6, 12, 13, 16 i 19-21 - wynosi 5.000 zł.
6. Wła
ś
ciwy organ, w przypadku gdy budowa nie została zako
ń
czona, po wniesieniu opłaty, o której
mowa w ust. 5, zezwala, w drodze postanowienia, na doko
ń
czenie budowy.
7. W przypadku nieuiszczenia w terminie opłaty legalizacyjnej wła
ś
ciwy organ wydaje decyzj
ę
, o
której mowa w ust. 1.
Art. 50. 1. W przypadkach innych ni
ż
okre
ś
lone w art. 48 ust. 1 lub w art. 49b ust. 1 wła
ś
ciwy organ
wstrzymuje postanowieniem prowadzenie robót budowlanych wykonywanych:
1) bez wymaganego pozwolenia na budow
ę
albo zgłoszenia lub
2) w sposób mog
ą
cy spowodowa
ć
zagro
ż
enie bezpiecze
ń
stwa ludzi lub mienia b
ą
d
ź
zagro
ż
enie
ś
rodowiska, lub
3) na podstawie zgłoszenia z naruszeniem art. 30 ust. 1, lub
4) w sposób istotnie odbiegaj
ą
cy od ustale
ń
i warunków okre
ś
lonych w pozwoleniu na budow
ę
b
ą
d
ź
w
przepisach.
2. W postanowieniu o wstrzymaniu robót budowlanych nale
ż
y:
1) poda
ć
przyczyn
ę
wstrzymania robót;
2) ustali
ć
wymagania dotycz
ą
ce niezb
ę
dnych zabezpiecze
ń
.
3. W postanowieniu o wstrzymaniu robót budowlanych mo
ż
na nało
ż
y
ć
obowi
ą
zek przedstawienia, w
terminie 30 dni od dnia dor
ę
czenia postanowienia, inwentaryzacji wykonanych robót budowlanych lub
odpowiednich ocen technicznych b
ą
d
ź
ekspertyz.
4. Postanowienie o wstrzymaniu robót budowlanych traci wa
ż
no
ść
po upływie 2 miesi
ę
cy od dnia
dor
ę
czenia, chyba
ż
e w tym terminie zostanie wydana decyzja, o której mowa w art. 50a pkt 2 albo w art.
51 ust. 1.
5. Na postanowienie o wstrzymaniu robót budowlanych słu
ż
y za
ż
alenie.
Art. 50a. Wła
ś
ciwy organ w przypadku wykonywania robót budowlanych - pomimo wstrzymania ich
wykonywania postanowieniem:
1) o którym mowa w art. 48 ust. 2 oraz w art. 49b ust. 2 - nakazuje, w drodze decyzji, rozbiórk
ę
obiektu
budowlanego lub jego cz
ęś
ci;
2) o którym mowa w art. 50 ust. 1 - nakazuje, w drodze decyzji, rozbiórk
ę
cz
ęś
ci obiektu budowlanego
wykonanego po dor
ę
czeniu postanowienia albo doprowadzenie obiektu budowlanego do stanu
poprzedniego.
Art. 51. 1. Przed upływem 2 miesi
ę
cy od dnia wydania postanowienia, o którym mowa w art. 50 ust.
1, wła
ś
ciwy organ w drodze decyzji:
1) nakazuje zaniechanie dalszych robót budowlanych b
ą
d
ź
rozbiórk
ę
obiektu budowlanego lub jego
cz
ęś
ci, b
ą
d
ź
doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego albo
2) nakłada obowi
ą
zek wykonania okre
ś
lonych czynno
ś
ci lub robót budowlanych w celu doprowadzenia
wykonywanych robót budowlanych do stanu zgodnego z prawem, okre
ś
laj
ą
c termin ich wykonania,
albo
3) w przypadku istotnego odst
ą
pienia od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków
pozwolenia na budow
ę
- nakłada, okre
ś
laj
ą
c termin wykonania, obowi
ą
zek sporz
ą
dzenia i
przedstawienia projektu budowlanego zamiennego, uwzgl
ę
dniaj
ą
cego zmiany wynikaj
ą
ce z
dotychczas wykonanych robót budowlanych oraz - w razie potrzeby - wykonania okre
ś
lonych
czynno
ś
ci lub robót budowlanych w celu doprowadzenia wykonywanych robót budowlanych do stanu
zgodnego z prawem; przepisy dotycz
ą
ce projektu budowlanego stosuje si
ę
odpowiednio do zakresu
tych zmian.
2. W przypadku wydania nakazu, o którym mowa w art. 50a pkt 2, decyzje, o których mowa w ust. 1
pkt 2 lub 3, wydaje si
ę
po wykonaniu obowi
ą
zku okre
ś
lonego w tym nakazie.
3. Po upływie terminu lub na wniosek inwestora, wła
ś
ciwy organ sprawdza wykonanie obowi
ą
zku, o
którym mowa w ust. 1 pkt 2, i wydaje decyzj
ę
:
1) o stwierdzeniu wykonania obowi
ą
zku albo
2) w przypadku niewykonania obowi
ą
zku - nakazuj
ą
c
ą
zaniechanie dalszych robót budowlanych b
ą
d
ź
rozbiórk
ę
obiektu lub jego cz
ęś
ci, b
ą
d
ź
doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego.
4. Po upływie terminu lub na wniosek inwestora, wła
ś
ciwy organ sprawdza wykonanie obowi
ą
zku, o
którym mowa w ust. 1 pkt 3, i wydaje decyzj
ę
w sprawie zatwierdzenia projektu budowlanego i pozwolenia
na wznowienie robót budowlanych albo - je
ż
eli budowa została zako
ń
czona - o zatwierdzeniu projektu
budowlanego zamiennego. W decyzji tej nakłada si
ę
obowi
ą
zek uzyskania decyzji o pozwoleniu na
u
ż
ytkowanie.
5. W przypadku niewykonania w terminie obowi
ą
zku, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, wła
ś
ciwy organ
wydaje decyzj
ę
nakazuj
ą
c
ą
zaniechanie dalszych robót budowlanych b
ą
d
ź
rozbiórk
ę
obiektu lub jego
cz
ęś
ci, b
ą
d
ź
doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego.
6. Przepisów ust. 4 i 5 dotycz
ą
cych pozwolenia na u
ż
ytkowanie nie stosuje si
ę
do robót budowlanych
innych ni
ż
budowa b
ą
d
ź
przebudowa obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci.
7. Przepisy ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 stosuje si
ę
odpowiednio, je
ż
eli roboty budowlane, w
przypadkach innych ni
ż
okre
ś
lone w art. 48 albo w art. 49b, zostały wykonane w sposób, o którym mowa
w art. 50 ust. 1.
Art. 52. Inwestor, wła
ś
ciciel lub zarz
ą
dca obiektu budowlanego jest obowi
ą
zany na swój koszt
dokona
ć
czynno
ś
ci nakazanych w decyzji, o której mowa w art. 48, art. 49b, art. 50a oraz art. 51.
Art. 53. Przepis art. 52 stosuje si
ę
równie
ż
do obiektów budowlanych, podlegaj
ą
cych rozbiórce w
terminach, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 3.
Art. 54. Do u
ż
ytkowania obiektu budowlanego, na którego wzniesienie jest wymagane pozwolenie na
budow
ę
, mo
ż
na przyst
ą
pi
ć
, z zastrze
ż
eniem art. 55 i 57, po zawiadomieniu wła
ś
ciwego organu o
zako
ń
czeniu budowy, je
ż
eli organ ten, w terminie 21 dni od dnia dor
ę
czenia zawiadomienia, nie zgłosi
sprzeciwu w drodze decyzji.
Art. 55. Przed przyst
ą
pieniem do u
ż
ytkowania obiektu budowlanego nale
ż
y uzyska
ć
ostateczn
ą
decyzj
ę
o pozwoleniu na u
ż
ytkowanie, je
ż
eli:
1) na wzniesienie obiektu budowlanego jest wymagane pozwolenie na budow
ę
i jest on zaliczony do
kategorii V, IX-XVIII, XX, XXII, XXIV, XXVII-XXX, o których mowa w zał
ą
czniku do ustawy;
2) zachodz
ą
okoliczno
ś
ci, o których mowa w art. 49 ust. 5 albo art. 51 ust. 4;
3) przyst
ą
pienie do u
ż
ytkowania obiektu budowlanego ma nast
ą
pi
ć
przed wykonaniem wszystkich robót
budowlanych.
Art. 56. 1. Inwestor, w stosunku do którego nało
ż
ono obowi
ą
zek uzyskania pozwolenia na
u
ż
ytkowanie obiektu budowlanego, jest obowi
ą
zany zawiadomi
ć
, zgodnie z wła
ś
ciwo
ś
ci
ą
wynikaj
ą
c
ą
z
przepisów szczególnych, organy:
1) Inspekcji Ochrony
Ś
rodowiska,
2) Pa
ń
stwowej Inspekcji Sanitarnej,
3) Pa
ń
stwowej Inspekcji Pracy,
4) Pa
ń
stwowej Stra
ż
y Po
ż
arnej
- o zako
ń
czeniu budowy obiektu budowlanego i zamiarze przyst
ą
pienia do jego u
ż
ytkowania. Organy
zajmuj
ą
stanowisko w sprawie zgodno
ś
ci wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym.
2. Niezaj
ę
cie stanowiska przez organy, wymienione w ust. 1, w terminie 14 dni od dnia otrzymania
zawiadomienia, traktuje si
ę
jak niezgłoszenie sprzeciwu lub uwag.
Art. 57. 1. Do zawiadomienia o zako
ń
czeniu budowy obiektu budowlanego lub wniosku o udzielenie
pozwolenia na u
ż
ytkowanie inwestor jest obowi
ą
zany doł
ą
czy
ć
:
1) oryginał dziennika budowy;
2) o
ś
wiadczenie kierownika budowy:
a) o zgodno
ś
ci wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia
na budow
ę
oraz przepisami,
b) o doprowadzeniu do nale
ż
ytego stanu i porz
ą
dku terenu budowy, a tak
ż
e - w razie korzystania -
drogi, ulicy, s
ą
siedniej nieruchomo
ś
ci, budynku lub lokalu;
3) o
ś
wiadczenie
o
wła
ś
ciwym
zagospodarowaniu
terenów
przyległych,
je
ż
eli
eksploatacja
wybudowanego obiektu jest uzale
ż
niona od ich odpowiedniego zagospodarowania;
4) protokoły bada
ń
i sprawdze
ń
;
5) inwentaryzacj
ę
geodezyjn
ą
powykonawcz
ą
;
6) potwierdzenie, zgodnie z odr
ę
bnymi przepisami, odbioru wykonanych przył
ą
czy.
2. W razie zmian nieodst
ę
puj
ą
cych w sposób istotny od zatwierdzonego projektu lub warunków
pozwolenia na budow
ę
, dokonanych podczas wykonywania robót, do zawiadomienia, o którym mowa w
ust. 1, nale
ż
y doł
ą
czy
ć
kopie rysunków wchodz
ą
cych w skład zatwierdzonego projektu budowlanego, z
naniesionymi zmianami, a w razie potrzeby tak
ż
e uzupełniaj
ą
cy opis. W takim przypadku o
ś
wiadczenie, o
którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. a, powinno by
ć
potwierdzone przez projektanta i inspektora nadzoru
inwestorskiego, je
ż
eli został ustanowiony.
3. Inwestor jest obowi
ą
zany doł
ą
czy
ć
do wniosku, o którym mowa w ust. 1, o
ś
wiadczenia o braku
sprzeciwu lub uwag ze strony organów wymienionych w art. 56.
4. Inwestor jest obowi
ą
zany uzupełni
ć
dokumenty wymienione w ust. 1-3, je
ż
eli, w wyniku ich
sprawdzenia przez wła
ś
ciwy organ, oka
ż
e si
ę
,
ż
e s
ą
one niekompletne lub posiadaj
ą
braki i nie
ś
cisło
ś
ci.
5. (uchylony).
6. Wniosek o udzielenie pozwolenia na u
ż
ytkowanie stanowi wezwanie wła
ś
ciwego organu do
przeprowadzenia obowi
ą
zkowej kontroli, o której mowa w art. 59a.
7. W przypadku stwierdzenia przyst
ą
pienia do u
ż
ytkowania obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci z
naruszeniem przepisów art. 54 i 55, wła
ś
ciwy organ wymierza kar
ę
z tytułu nielegalnego u
ż
ytkowania
obiektu budowlanego. Do kary tej stosuje si
ę
odpowiednio przepisy dotycz
ą
ce kar, o których mowa w art.
59f ust. 1, z tym
ż
e stawka opłaty podlega dziesi
ę
ciokrotnemu podwy
ż
szeniu.
8. Po zako
ń
czeniu post
ę
powania w sprawie zawiadomienia o zako
ń
czeniu budowy obiektu
budowlanego albo udzieleniu pozwolenia na u
ż
ytkowanie, wła
ś
ciwy organ zwraca bezzwłocznie
inwestorowi dokumenty, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 4 i 5.
Art. 58. (uchylony).
Art. 59. 1. Wła
ś
ciwy organ wydaje decyzj
ę
w sprawie pozwolenia na u
ż
ytkowanie obiektu
budowlanego po przeprowadzeniu obowi
ą
zkowej kontroli, o której mowa w art. 59a.
2. Wła
ś
ciwy organ mo
ż
e w pozwoleniu na u
ż
ytkowanie obiektu budowlanego okre
ś
li
ć
warunki
u
ż
ytkowania tego obiektu albo uzale
ż
ni
ć
jego u
ż
ytkowanie od wykonania, w oznaczonym terminie,
okre
ś
lonych robót budowlanych.
3. Je
ż
eli wła
ś
ciwy organ stwierdzi,
ż
e obiekt budowlany spełnia warunki, okre
ś
lone w ust. 1, pomimo
niewykonania cz
ęś
ci robót wyko
ń
czeniowych lub innych robót budowlanych zwi
ą
zanych z obiektem, w
wydanym pozwoleniu na u
ż
ytkowanie mo
ż
e okre
ś
li
ć
termin wykonania tych robót.
4. Przepisu ust. 3 nie stosuje si
ę
do instalacji i urz
ą
dze
ń
słu
żą
cych ochronie
ś
rodowiska.
4a. Inwestor jest obowi
ą
zany zawiadomi
ć
wła
ś
ciwy organ o zako
ń
czeniu robót budowlanych
prowadzonych, po przyst
ą
pieniu do u
ż
ytkowania obiektu budowlanego, na podstawie pozwolenia na
u
ż
ytkowanie.
5. Wła
ś
ciwy organ, z zastrze
ż
eniem ust. 2 i 3, odmawia wydania pozwolenia na u
ż
ytkowanie obiektu
budowlanego w przypadku niespełnienia wymaga
ń
okre
ś
lonych w ust. 1 i w art. 57 ust. 1-4. Przepisy art.
51 stosuje si
ę
odpowiednio.
6. Decyzj
ę
o pozwoleniu na u
ż
ytkowanie obiektu budowlanego wła
ś
ciwy organ przesyła niezwłocznie
organowi, który wydał decyzj
ę
o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu lub pozwolenie, o
którym mowa w art. 23 i art. 23a ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej
Polskiej i administracji morskiej.
7. Stron
ą
w post
ę
powaniu w sprawie pozwolenia na u
ż
ytkowanie jest wył
ą
cznie inwestor.
Art. 59a. 1. Wła
ś
ciwy organ przeprowadza, na wezwanie inwestora, obowi
ą
zkow
ą
kontrol
ę
budowy
w celu stwierdzenia prowadzenia jej zgodnie z ustaleniami i warunkami okre
ś
lonymi w pozwoleniu na
budow
ę
.
2. Kontrola, o której mowa w ust. 1, obejmuje sprawdzenie:
1) zgodno
ś
ci obiektu budowlanego z projektem zagospodarowania działki lub terenu;
2) zgodno
ś
ci obiektu budowlanego z projektem architektoniczno-budowlanym, w zakresie:
a) charakterystycznych parametrów technicznych: kubatury, powierzchni zabudowy, wysoko
ś
ci,
długo
ś
ci, szeroko
ś
ci i liczby kondygnacji,
b) wykonania widocznych elementów no
ś
nych układu konstrukcyjnego obiektu budowlanego,
c) geometrii dachu (k
ą
t nachylenia, wysoko
ść
kalenicy i układ połaci dachowych),
d) wykonania urz
ą
dze
ń
budowlanych,
e) zasadniczych elementów wyposa
ż
enia budowlano-instalacyjnego, zapewniaj
ą
cych u
ż
ytkowanie
obiektu zgodnie z przeznaczeniem,
f) zapewnienia warunków niezb
ę
dnych do korzystania z tego obiektu przez osoby niepełnosprawne,
w szczególno
ś
ci poruszaj
ą
ce si
ę
na wózkach inwalidzkich - w stosunku do obiektu u
ż
yteczno
ś
ci
publicznej i budynku mieszkalnego wielorodzinnego;
3) wyrobów budowlanych szczególnie istotnych dla bezpiecze
ń
stwa konstrukcji i bezpiecze
ń
stwa
po
ż
arowego;
4) w przypadku nało
ż
enia w pozwoleniu na budow
ę
obowi
ą
zku rozbiórki istniej
ą
cych obiektów
budowlanych nieprzewidzianych do dalszego u
ż
ytkowania lub tymczasowych obiektów budowlanych
- wykonania tego obowi
ą
zku, je
ż
eli upłyn
ą
ł termin rozbiórki okre
ś
lony w pozwoleniu;
5) uporz
ą
dkowania terenu budowy.
Art. 59b. (uchylony).
Art. 59c. 1. Wła
ś
ciwy organ przeprowadza obowi
ą
zkow
ą
kontrol
ę
przed upływem 21 dni od dnia
dor
ę
czenia wezwania inwestora. O terminie obowi
ą
zkowej kontroli organ zawiadamia inwestora w
terminie 7 dni od dnia dor
ę
czenia wezwania.
2. Inwestor jest obowi
ą
zany uczestniczy
ć
w obowi
ą
zkowej kontroli w wyznaczonym terminie.
Art. 59d. 1. Wła
ś
ciwy organ, po przeprowadzeniu obowi
ą
zkowej kontroli, sporz
ą
dza protokół w
trzech egzemplarzach. Jeden egzemplarz protokołu dor
ę
cza si
ę
inwestorowi bezzwłocznie po
przeprowadzeniu kontroli, drugi egzemplarz przekazuje si
ę
organowi wy
ż
szego stopnia, a trzeci pozostaje
we wła
ś
ciwym organie.
2. Protokół, o którym mowa w ust. 1, przechowuje si
ę
przez okres istnienia obiektu budowlanego.
3. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej okre
ś
li, w
drodze rozporz
ą
dzenia, wzór protokołu obowi
ą
zkowej kontroli.
4. Wzór protokołu powinien obejmowa
ć
w szczególno
ś
ci informacje dotycz
ą
ce danych osobowych
osób uczestnicz
ą
cych w kontroli oraz informacje niezb
ę
dne do ustalenia przebiegu i wyniku
przeprowadzonej kontroli, w tym: adres i kategori
ę
obiektu budowlanego, ustalenia dotycz
ą
ce zgodno
ś
ci
wykonania obiektu budowlanego z zatwierdzonym projektem budowlanym i innymi warunkami
okre
ś
lonymi w pozwoleniu na budow
ę
.
Art. 59e. Obowi
ą
zkow
ą
kontrol
ę
budowy lub obiektu budowlanego mo
ż
e przeprowadza
ć
, z
upowa
ż
nienia wła
ś
ciwego organu nadzoru budowlanego, wył
ą
cznie osoba zatrudniona w powiatowym
albo wojewódzkim inspektoracie nadzoru budowlanego i posiadaj
ą
ca uprawnienia budowlane.
Art. 59f. 1. W przypadku stwierdzenia w trakcie obowi
ą
zkowej kontroli nieprawidłowo
ś
ci w zakresie,
o którym mowa w art. 59a ust. 2, wymierza si
ę
kar
ę
stanowi
ą
c
ą
iloczyn stawki opłaty (s), współczynnika
kategorii obiektu budowlanego (k) i współczynnika wielko
ś
ci obiektu budowlanego (w).
2. Stawka opłaty (s) wynosi 500 zł.
3. Kategorie obiektów, współczynnik kategorii obiektu oraz współczynnik wielko
ś
ci obiektu okre
ś
la
zał
ą
cznik do ustawy.
4. W przypadku gdy w skład obiektu budowlanego, z wyj
ą
tkiem budynku mieszkalnego
jednorodzinnego, wchodz
ą
cz
ęś
ci odpowiadaj
ą
ce ró
ż
nym kategoriom, kar
ę
stanowi suma kar obliczonych
dla ró
ż
nych kategorii.
5. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowo
ś
ci w zakresie, o którym mowa w art. 59a ust. 2, kar
ę
oblicza si
ę
odr
ę
bnie za ka
ż
d
ą
stwierdzon
ą
nieprawidłowo
ść
. Kar
ę
stanowi suma tak obliczonych kar.
6. W przypadku wymierzenia kary wła
ś
ciwy organ, w drodze decyzji, odmawia wydania pozwolenia
na u
ż
ytkowanie i przeprowadza, w odpowiednim zakresie, post
ę
powanie, o którym mowa w art. 51.
Art. 59g. 1. Kar
ę
, o której mowa w art. 59f ust. 1, wła
ś
ciwy organ wymierza w drodze postanowienia,
na które przysługuje za
ż
alenie. Wpływy z kar stanowi
ą
dochód bud
ż
etu pa
ń
stwa.
2. Wymierzon
ą
kar
ę
wnosi si
ę
w terminie 7 dni od dnia dor
ę
czenia postanowienia, o którym mowa w
ust. 1, w kasie wła
ś
ciwego urz
ę
du wojewódzkiego lub na rachunek bankowy tego urz
ę
du.
3. W przypadku nieuiszczenia kary w terminie podlega ona
ś
ci
ą
gni
ę
ciu w trybie przepisów o
post
ę
powaniu egzekucyjnym w administracji.
4. Uprawnionym do
żą
dania wykonania w drodze egzekucji administracyjnej obowi
ą
zków, o których
mowa w ust. 3, jest wojewoda.
5. Do kar, o których mowa w ust. 1, stosuje si
ę
odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z pó
ź
n. zm.
5)
), z tym
ż
e
uprawnienia organu podatkowego, z wyj
ą
tkiem okre
ś
lonego w ust. 1, przysługuj
ą
wojewodzie.
6. Organ wła
ś
ciwy do wydania, zmiany, uchylenia lub stwierdzenia niewa
ż
no
ś
ci postanowienia
niezwłocznie przesyła kopi
ę
wydanego postanowienia wła
ś
ciwemu wojewodzie.
Art. 60. Inwestor, oddaj
ą
c do u
ż
ytkowania obiekt budowlany, przekazuje wła
ś
cicielowi lub zarz
ą
dcy
obiektu dokumentacj
ę
budowy i dokumentacj
ę
powykonawcz
ą
. Przekazaniu podlegaj
ą
równie
ż
inne
dokumenty i decyzje dotycz
ą
ce obiektu, a tak
ż
e, w razie potrzeby, instrukcje obsługi i eksploatacji:
obiektu, instalacji i urz
ą
dze
ń
zwi
ą
zanych z tym obiektem.
Rozdział 6
Utrzymanie obiektów budowlanych
Art. 61. Wła
ś
ciciel lub zarz
ą
dca obiektu budowlanego jest obowi
ą
zany utrzymywa
ć
i u
ż
ytkowa
ć
obiekt zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 5 ust. 2.
Art. 62. 1. Obiekty powinny by
ć
w czasie ich u
ż
ytkowania poddawane przez wła
ś
ciciela lub zarz
ą
dc
ę
:
1) okresowej kontroli, co najmniej raz w roku, polegaj
ą
cej na sprawdzeniu stanu technicznego:
a) elementów budynku, budowli i instalacji nara
ż
onych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i
niszcz
ą
ce działania czynników wyst
ę
puj
ą
cych podczas u
ż
ytkowania obiektu,
b) instalacji i urz
ą
dze
ń
słu
żą
cych ochronie
ś
rodowiska,
c) instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych);
2) okresowej kontroli, co najmniej raz na 5 lat, polegaj
ą
cej na sprawdzeniu stanu technicznego i
przydatno
ś
ci do u
ż
ytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego
otoczenia; kontrol
ą
t
ą
powinno by
ć
obj
ę
te równie
ż
badanie instalacji elektrycznej i piorunochronnej w
zakresie stanu sprawno
ś
ci poł
ą
cze
ń
, osprz
ę
tu, zabezpiecze
ń
i
ś
rodków ochrony od pora
ż
e
ń
,
oporno
ś
ci izolacji przewodów oraz uziemie
ń
instalacji i aparatów.
1a. W trakcie kontroli, o której mowa w ust. 1, nale
ż
y dokona
ć
sprawdzenia wykonania zalece
ń
z
poprzedniej kontroli.
2. Obowi
ą
zek kontroli, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, nie obejmuje wła
ś
cicieli i zarz
ą
dców:
1) budynków mieszkalnych jednorodzinnych;
2) obiektów budowlanych:
a) budownictwa zagrodowego i letniskowego,
b) wymienionych w art. 29 ust. 1.
3. Wła
ś
ciwy organ - w razie stwierdzenia nieodpowiedniego stanu technicznego obiektu
budowlanego lub jego cz
ęś
ci, mog
ą
cego spowodowa
ć
zagro
ż
enie:
ż
ycia lub zdrowia ludzi,
bezpiecze
ń
stwa mienia b
ą
d
ź
ś
rodowiska - nakazuje przeprowadzenie kontroli, o której mowa w ust. 1, a
tak
ż
e mo
ż
e
żą
da
ć
przedstawienia ekspertyzy stanu technicznego obiektu lub jego cz
ęś
ci.
4. Kontrole, o których mowa w ust. 1, powinny by
ć
dokonywane, z zastrze
ż
eniem ust. 5 i 6, przez
osoby posiadaj
ą
ce uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalno
ś
ci.
5. Kontrol
ę
stanu technicznego instalacji elektrycznych, piorunochronnych i gazowych, o której mowa
w ust. 1 pkt 1 lit. c oraz pkt 2, powinny przeprowadza
ć
osoby posiadaj
ą
ce kwalifikacje wymagane przy
wykonywaniu dozoru nad eksploatacj
ą
urz
ą
dze
ń
, instalacji oraz sieci energetycznych i gazowych.
6. Kontrol
ę
stanu technicznego przewodów kominowych, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. c, powinny
przeprowadza
ć
:
1) osoby posiadaj
ą
ce kwalifikacje mistrza w rzemio
ś
le kominiarskim - w odniesieniu do przewodów
dymowych oraz grawitacyjnych przewodów spalinowych i wentylacyjnych;
2) osoby posiadaj
ą
ce uprawnienia budowlane odpowiedniej specjalno
ś
ci - w odniesieniu do przewodów
kominowych, o których mowa w pkt 1, oraz do kominów przemysłowych, kominów wolno stoj
ą
cych
oraz kominów lub przewodów kominowych, w których ci
ą
g kominowy jest wymuszony prac
ą
urz
ą
dze
ń
mechanicznych.
7. Szczegółowy zakres kontroli niektórych budowli oraz obowi
ą
zek przeprowadzania ich cz
ęś
ciej, ni
ż
zostało to ustalone w ust. 1, mo
ż
e by
ć
okre
ś
lony w rozporz
ą
dzeniu, o którym mowa w art. 7 ust. 3 pkt 2.
Art. 63. Wła
ś
ciciel lub zarz
ą
dca obiektu budowlanego jest obowi
ą
zany przechowywa
ć
przez okres
istnienia obiektu dokumenty, o których mowa w art. 60, oraz opracowania projektowe i dokumenty
techniczne robót budowlanych wykonywanych w obiekcie w toku jego u
ż
ytkowania.
Art. 64. 1. Wła
ś
ciciel lub zarz
ą
dca jest obowi
ą
zany prowadzi
ć
dla ka
ż
dego budynku oraz obiektu
budowlanego nieb
ę
d
ą
cego budynkiem, którego projekt jest obj
ę
ty obowi
ą
zkiem sprawdzenia, o którym
mowa w art. 20 ust. 2, ksi
ąż
k
ę
obiektu budowlanego, stanowi
ą
c
ą
dokument przeznaczony do zapisów
dotycz
ą
cych przeprowadzanych bada
ń
i kontroli stanu technicznego, remontów i przebudowy, w okresie
u
ż
ytkowania obiektu budowlanego.
2. Obowi
ą
zek prowadzenia ksi
ąż
ki obiektu budowlanego, o którym mowa w ust. 1, nie obejmuje
wła
ś
cicieli i zarz
ą
dców:
1) budynków mieszkalnych jednorodzinnych;
2) obiektów budowlanych:
a) budownictwa zagrodowego i letniskowego,
b) wymienionych w art. 29 ust. 1;
3) dróg lub obiektów mostowych, je
ż
eli prowadz
ą
ksi
ąż
k
ę
drogi lub ksi
ąż
k
ę
obiektu mostowego na
podstawie przepisów o drogach publicznych.
3. Protokoły z kontroli obiektu budowlanego, oceny i ekspertyzy dotycz
ą
ce jego stanu technicznego
oraz dokumenty, o których mowa w art. 63, powinny by
ć
doł
ą
czone do ksi
ąż
ki obiektu budowlanego.
4. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej okre
ś
li, w
drodze rozporz
ą
dzenia, wzór ksi
ąż
ki obiektu budowlanego i sposób jej prowadzenia.
Art. 65. Wła
ś
ciciel lub zarz
ą
dca obiektu budowlanego jest obowi
ą
zany udost
ę
pnia
ć
dokumenty, o
których mowa w art. 64 ust. 3, przedstawicielom wła
ś
ciwego organu oraz innych jednostek
organizacyjnych i organów upowa
ż
nionych do kontroli utrzymania obiektów budowlanych we wła
ś
ciwym
stanie technicznym oraz do kontroli przestrzegania przepisów obowi
ą
zuj
ą
cych w budownictwie.
Art. 66. 1. W przypadku stwierdzenia,
ż
e obiekt budowlany:
1) jest w nieodpowiednim stanie technicznym albo
2) jest u
ż
ytkowany w sposób zagra
ż
aj
ą
cy
ż
yciu lub zdrowiu ludzi,
ś
rodowisku lub bezpiecze
ń
stwu
mienia, albo
3) powoduje swym wygl
ą
dem oszpecenie otoczenia
- wła
ś
ciwy organ nakazuje, w drodze decyzji, usuni
ę
cie stwierdzonych nieprawidłowo
ś
ci, okre
ś
laj
ą
c termin
wykonania obowi
ą
zku.
2. W decyzji, o której mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, wła
ś
ciwy organ mo
ż
e zakaza
ć
u
ż
ytkowania obiektu
budowlanego lub jego cz
ęś
ci do czasu usuni
ę
cia stwierdzonych nieprawidłowo
ś
ci.
Art. 67. 1. Je
ż
eli nieu
ż
ytkowany lub niewyko
ń
czony obiekt budowlany nie nadaje si
ę
do remontu,
odbudowy lub wyko
ń
czenia, wła
ś
ciwy organ wydaje decyzj
ę
nakazuj
ą
c
ą
wła
ś
cicielowi lub zarz
ą
dcy
rozbiórk
ę
tego obiektu i uporz
ą
dkowanie terenu oraz okre
ś
laj
ą
c
ą
terminy przyst
ą
pienia do tych robót i ich
zako
ń
czenia.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje si
ę
do obiektów budowlanych wpisanych do rejestru zabytków.
3. W stosunku do obiektów budowlanych niewpisanych do rejestru zabytków, a obj
ę
tych ochron
ą
konserwatorsk
ą
na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, decyzj
ę
, o której
mowa w ust. 1, wła
ś
ciwy organ wydaje po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
4. Wojewódzki konserwator zabytków jest obowi
ą
zany zaj
ąć
stanowisko w terminie 30 dni. Niezaj
ę
cie
stanowiska w tym terminie uznaje si
ę
za uzgodnienie.
Art. 68. W razie stwierdzenia potrzeby opró
ż
nienia w cało
ś
ci lub w cz
ęś
ci budynku przeznaczonego
na pobyt ludzi, bezpo
ś
rednio gro
żą
cego zawaleniem, wła
ś
ciwy organ jest obowi
ą
zany:
1) nakaza
ć
, w drodze decyzji, na podstawie protokołu ogl
ę
dzin, wła
ś
cicielowi lub zarz
ą
dcy obiektu
budowlanego opró
ż
nienie b
ą
d
ź
wył
ą
czenie w okre
ś
lonym terminie cało
ś
ci lub cz
ęś
ci budynku z
u
ż
ytkowania;
2) przesła
ć
decyzj
ę
, o której mowa w pkt 1, obowi
ą
zanemu do zapewnienia lokali zamiennych na
podstawie odr
ę
bnych przepisów;
3) zarz
ą
dzi
ć
:
a) umieszczenie na budynku zawiadomienia o stanie zagro
ż
enia bezpiecze
ń
stwa ludzi lub mienia
oraz o zakazie jego u
ż
ytkowania,
b) wykonanie dora
ź
nych zabezpiecze
ń
i usuni
ę
cie zagro
ż
enia bezpiecze
ń
stwa ludzi lub mienia, z
okre
ś
leniem, technicznie uzasadnionych, terminów ich wykonania.
Art. 69. 1. W razie konieczno
ś
ci niezwłocznego podj
ę
cia działa
ń
maj
ą
cych na celu usuni
ę
cie
niebezpiecze
ń
stwa dla ludzi lub mienia, wła
ś
ciwy organ zapewni, na koszt wła
ś
ciciela lub zarz
ą
dcy
obiektu budowlanego, zastosowanie niezb
ę
dnych
ś
rodków zabezpieczaj
ą
cych.
2. Do zastosowania, na koszt wła
ś
ciciela lub zarz
ą
dcy,
ś
rodków przewidzianych w ust. 1 s
ą
upowa
ż
nione równie
ż
organy Policji i Pa
ń
stwowej Stra
ż
y Po
ż
arnej. O podj
ę
tych działaniach organy te
powinny niezwłocznie zawiadomi
ć
wła
ś
ciwy organ.
Art. 70. 1. Wła
ś
ciciel, zarz
ą
dca lub u
ż
ytkownik obiektu budowlanego, na którym spoczywaj
ą
obowi
ą
zki w zakresie napraw, okre
ś
lone w przepisach odr
ę
bnych lub umowach, s
ą
obowi
ą
zani w czasie
lub bezpo
ś
rednio po przeprowadzonej kontroli stanu technicznego obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci,
usun
ąć
stwierdzone uszkodzenia oraz uzupełni
ć
braki, które mogłyby spowodowa
ć
zagro
ż
enie
ż
ycia lub
zdrowia ludzi, bezpiecze
ń
stwa mienia lub
ś
rodowiska, a w szczególno
ś
ci katastrof
ę
budowlan
ą
, po
ż
ar,
wybuch, pora
ż
enie pr
ą
dem elektrycznym albo zatrucie gazem.
2. Obowi
ą
zek, o którym mowa w ust. 1, powinien by
ć
potwierdzony w protokole z kontroli obiektu
budowlanego. Osoba dokonuj
ą
ca kontroli jest obowi
ą
zana bezzwłocznie przesła
ć
kopi
ę
tego protokołu do
wła
ś
ciwego organu.
Art. 71. 1. Przez zmian
ę
sposobu u
ż
ytkowania obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci rozumie si
ę
w
szczególno
ś
ci:
1) (uchylony);
2) podj
ę
cie b
ą
d
ź
zaniechanie w obiekcie budowlanym lub jego cz
ęś
ci działalno
ś
ci zmieniaj
ą
cej warunki:
bezpiecze
ń
stwa po
ż
arowego, powodziowego, pracy, zdrowotne, higieniczno-sanitarne, ochrony
ś
rodowiska b
ą
d
ź
wielko
ść
lub układ obci
ąż
e
ń
.
2. Zmiana sposobu u
ż
ytkowania obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci wymaga zgłoszenia
wła
ś
ciwemu organowi. W zgłoszeniu nale
ż
y okre
ś
li
ć
dotychczasowy i zamierzony sposób u
ż
ytkowania
obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci. Do zgłoszenia nale
ż
y doł
ą
czy
ć
:
1) opis i rysunek okre
ś
laj
ą
cy usytuowanie obiektu budowlanego w stosunku do granic nieruchomo
ś
ci i
innych obiektów budowlanych istniej
ą
cych lub budowanych na tej i s
ą
siednich nieruchomo
ś
ciach, z
oznaczeniem cz
ęś
ci obiektu budowlanego, w której zamierza si
ę
dokona
ć
zmiany sposobu
u
ż
ytkowania;
2) zwi
ę
zły opis techniczny, okre
ś
laj
ą
cy rodzaj i charakterystyk
ę
obiektu budowlanego oraz jego
konstrukcj
ę
, wraz z danymi techniczno-u
ż
ytkowymi, w tym wielko
ś
ciami i rozkładem obci
ąż
e
ń
, a w
razie potrzeby, równie
ż
danymi technologicznymi;
3) o
ś
wiadczenie, o którym mowa w art. 32 ust. 4 pkt 2;
4) za
ś
wiadczenie wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodno
ś
ci zamierzonego sposobu
u
ż
ytkowania
obiektu
budowlanego
z
ustaleniami
obowi
ą
zuj
ą
cego
miejscowego
planu
zagospodarowania przestrzennego albo ostateczn
ą
decyzj
ę
o warunkach zabudowy i
zagospodarowania
terenu,
w
przypadku
braku
obowi
ą
zuj
ą
cego
miejscowego
planu
zagospodarowania przestrzennego;
5) w przypadku zmiany sposobu u
ż
ytkowania, o której mowa w ust. 1 pkt 2 - ekspertyz
ę
techniczn
ą
,
wykonan
ą
przez osob
ę
posiadaj
ą
c
ą
uprawnienia budowlane bez ogranicze
ń
w odpowiedniej
specjalno
ś
ci;
6) w zale
ż
no
ś
ci od potrzeb - pozwolenia, uzgodnienia lub opinie wymagane odr
ę
bnymi przepisami.
3. W razie konieczno
ś
ci uzupełnienia zgłoszenia wła
ś
ciwy organ nakłada na zgłaszaj
ą
cego, w drodze
postanowienia, obowi
ą
zek uzupełnienia, w okre
ś
lonym terminie, brakuj
ą
cych dokumentów, a w przypadku
ich nieuzupełnienia, wnosi sprzeciw w drodze decyzji.
4. Zgłoszenia, o którym mowa w ust. 2, nale
ż
y dokona
ć
przed dokonaniem zmiany sposobu
u
ż
ytkowania obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci. Zmiana sposobu u
ż
ytkowania mo
ż
e nast
ą
pi
ć
, je
ż
eli w
terminie 30 dni, od dnia dor
ę
czenia zgłoszenia, wła
ś
ciwy organ, nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji i
nie pó
ź
niej ni
ż
po upływie 2 lat od dor
ę
czenia zgłoszenia.
5. Wła
ś
ciwy organ wnosi sprzeciw, je
ż
eli zamierzona zmiana sposobu u
ż
ytkowania obiektu
budowlanego lub jego cz
ęś
ci:
1) wymaga wykonania robót budowlanych, obj
ę
tych obowi
ą
zkiem uzyskania pozwolenia na budow
ę
;
2) narusza ustalenia obowi
ą
zuj
ą
cego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo
decyzji o warunkach budowy i zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowi
ą
zuj
ą
cego
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego;
3) mo
ż
e spowodowa
ć
niedopuszczalne:
a) zagro
ż
enia bezpiecze
ń
stwa ludzi lub mienia,
b) pogorszenie stanu
ś
rodowiska lub stanu zachowania zabytków,
c) pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych,
d) wprowadzenie, utrwalenie b
ą
d
ź
zwi
ę
kszenie ogranicze
ń
lub uci
ąż
liwo
ś
ci dla terenów s
ą
siednich.
6. Je
ż
eli zamierzona zmiana sposobu u
ż
ytkowania obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci wymaga
wykonania robót budowlanych:
1) obj
ę
tych obowi
ą
zkiem uzyskania pozwolenia na budow
ę
- rozstrzygni
ę
cie w sprawie zmiany sposobu
u
ż
ytkowania nast
ę
puje w decyzji o pozwoleniu na budow
ę
;
2) obj
ę
tych obowi
ą
zkiem zgłoszenia - do zgłoszenia, o którym mowa w ust. 2, stosuje si
ę
odpowiednio
przepisy art. 30 ust. 2-4.
7. Dokonanie zgłoszenia, o którym mowa w ust. 2, po zmianie sposobu u
ż
ytkowania obiektu
budowlanego lub jego cz
ęś
ci nie wywołuje skutków prawnych.
Art. 71a. 1. W razie zmiany sposobu u
ż
ytkowania obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci bez
wymaganego zgłoszenia, wła
ś
ciwy organ, w drodze postanowienia:
1) wstrzymuje u
ż
ytkowanie obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci;
2) nakłada obowi
ą
zek przedstawienia w wyznaczonym terminie dokumentów, o których mowa w art. 71
ust. 2.
2. Po upływie terminu lub na wniosek zobowi
ą
zanego, wła
ś
ciwy organ sprawdza wykonanie
obowi
ą
zku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, i - w przypadku stwierdzenia jego wykonania - w drodze
postanowienia ustala wysoko
ść
opłaty legalizacyjnej. Na postanowienie przysługuje za
ż
alenie.
3. Do opłaty legalizacyjnej stosuje si
ę
odpowiednio przepisy dotycz
ą
ce kar, o których mowa w art. 59f
ust. 1, z tym
ż
e stawka opłaty podlega dziesi
ę
ciokrotnemu podwy
ż
szeniu.
4. W przypadku niewykonania w terminie obowi
ą
zku, o którym mowa w ust. 1, albo dalszego
u
ż
ytkowania obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci, pomimo jego wstrzymania, albo zmiany sposobu
u
ż
ytkowania obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci, pomimo wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art.
71 ust. 3-5, wła
ś
ciwy organ, w drodze decyzji, nakazuje przywrócenie poprzedniego sposobu u
ż
ytkowania
obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci.
Art. 72. 1. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej
okre
ś
li, w drodze rozporz
ą
dzenia, warunki i tryb post
ę
powania w sprawach rozbiórek, o których mowa w
art. 67.
2. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej okre
ś
li, w
drodze rozporz
ą
dzenia, sposób i warunki przeprowadzania oraz tryb post
ę
powania w sprawach rozbiórek
obiektów budowlanych, wykonywanych metod
ą
wybuchow
ą
.
3. W rozporz
ą
dzeniu, o którym mowa w ust. 1, nale
ż
y okre
ś
li
ć
czynno
ś
ci wła
ś
ciwego organu
prowadz
ą
cego post
ę
powanie w sprawie rozbiórki oraz obowi
ą
zki nakładane na wła
ś
ciciela lub zarz
ą
dc
ę
obiektu budowlanego oraz warunki ich wykonania, maj
ą
c na uwadze,
ż
e obowi
ą
zki te powinny by
ć
technicznie uzasadnione i nie powodowa
ć
nadmiernego obci
ąż
enia wła
ś
ciciela lub zarz
ą
dcy.
Rozdział 7
Katastrofa budowlana
Art. 73. 1. Katastrof
ą
budowlan
ą
jest niezamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego
lub jego cz
ęś
ci, a tak
ż
e konstrukcyjnych elementów rusztowa
ń
, elementów urz
ą
dze
ń
formuj
ą
cych,
ś
cianek szczelnych i obudowy wykopów.
2. Nie jest katastrof
ą
budowlan
ą
:
1) uszkodzenie elementu wbudowanego w obiekt budowlany, nadaj
ą
cego si
ę
do naprawy lub wymiany;
2) uszkodzenie lub zniszczenie urz
ą
dze
ń
budowlanych zwi
ą
zanych z budynkami;
3) awaria instalacji.
Art. 74. Post
ę
powanie wyja
ś
niaj
ą
ce w sprawie przyczyn katastrofy budowlanej prowadzi wła
ś
ciwy
organ nadzoru budowlanego.
Art. 75. 1. W razie katastrofy budowlanej w budowanym, rozbieranym lub u
ż
ytkowanym obiekcie
budowlanym, kierownik budowy (robót), wła
ś
ciciel, zarz
ą
dca lub u
ż
ytkownik jest obowi
ą
zany:
1) zorganizowa
ć
dora
ź
n
ą
pomoc poszkodowanym i przeciwdziała
ć
rozszerzaniu si
ę
skutków katastrofy;
2) zabezpieczy
ć
miejsce katastrofy przed zmianami uniemo
ż
liwiaj
ą
cymi prowadzenie post
ę
powania, o
którym mowa w art. 74;
3) niezwłocznie zawiadomi
ć
o katastrofie:
a) wła
ś
ciwy organ,
b) wła
ś
ciwego miejscowo prokuratora i Policj
ę
,
c) inwestora, inspektora nadzoru inwestorskiego i projektanta obiektu budowlanego, je
ż
eli katastrofa
nast
ą
piła w trakcie budowy,
d) inne organy lub jednostki organizacyjne zainteresowane przyczynami lub skutkami katastrofy z
mocy szczególnych przepisów.
2. Przepisu ust. 1 pkt 2 nie stosuje si
ę
do czynno
ś
ci maj
ą
cych na celu ratowanie
ż
ycia lub
zabezpieczenie przed rozszerzaniem si
ę
skutków katastrofy. W tych przypadkach nale
ż
y szczegółowo
opisa
ć
stan po katastrofie oraz zmiany w nim wprowadzone, z oznaczeniem miejsc ich wprowadzenia na
szkicach i, w miar
ę
mo
ż
liwo
ś
ci, na fotografiach.
Art. 76. 1. Organ, o którym mowa w art. 74, po otrzymaniu zawiadomienia o katastrofie budowlanej
jest obowi
ą
zany:
1) niezwłocznie powoła
ć
komisj
ę
w celu ustalenia przyczyn i okoliczno
ś
ci katastrofy oraz zakresu
czynno
ś
ci niezb
ę
dnych do likwidacji zagro
ż
enia bezpiecze
ń
stwa ludzi lub mienia;
2) niezwłocznie zawiadomi
ć
o katastrofie budowlanej wła
ś
ciwy organ nadzoru budowlanego wy
ż
szego
stopnia oraz Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
2. W skład komisji, o której mowa w ust. 1 pkt 1, wchodz
ą
: przedstawiciel wła
ś
ciwego organu jako
przewodnicz
ą
cy, przedstawiciele innych zainteresowanych lub wła
ś
ciwych rzeczowo organów
administracji rz
ą
dowej, przedstawiciele samorz
ą
du terytorialnego, a tak
ż
e, w miar
ę
potrzeby,
rzeczoznawcy lub inne osoby posiadaj
ą
ce wymagane kwalifikacje zawodowe.
3. Do udziału w czynno
ś
ciach komisji mog
ą
by
ć
wezwani:
1) inwestor, wła
ś
ciciel lub zarz
ą
dca oraz u
ż
ytkownik obiektu budowlanego;
2) projektant, przedstawiciel wykonawcy i producenta wyrobów budowlanych;
3) osoby odpowiedzialne za nadzór nad wykonywanymi robotami budowlanymi.
Art. 77. Organy, o których mowa w art. 76 ust. 1 pkt 2, mog
ą
przej
ąć
prowadzenie post
ę
powania
wyja
ś
niaj
ą
cego przyczyny i okoliczno
ś
ci powstania katastrofy budowlanej.
Art. 78. 1. Po zako
ń
czeniu prac komisji wła
ś
ciwy organ niezwłocznie wydaje decyzj
ę
okre
ś
laj
ą
c
ą
zakres i termin wykonania niezb
ę
dnych robót w celu uporz
ą
dkowania terenu katastrofy i zabezpieczenia
obiektu budowlanego do czasu wykonania robót doprowadzaj
ą
cych obiekt do stanu wła
ś
ciwego.
2. Organ, o którym mowa w ust. 1, mo
ż
e zleci
ć
na koszt inwestora, wła
ś
ciciela lub zarz
ą
dcy obiektu
budowlanego sporz
ą
dzenie ekspertyzy, je
ż
eli jest to niezb
ę
dne do wydania decyzji lub do ustalenia
przyczyn katastrofy.
Art. 79. Inwestor, wła
ś
ciciel lub zarz
ą
dca obiektu budowlanego po zako
ń
czeniu post
ę
powania, o
którym mowa w art. 78, jest obowi
ą
zany podj
ąć
niezwłocznie działania niezb
ę
dne do usuni
ę
cia skutków
katastrofy budowlanej.
Rozdział 8
Organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego
Art. 80. 1. Zadania administracji architektoniczno-budowlanej wykonuj
ą
, z zastrze
ż
eniem ust. 3
(2)
i 4,
nast
ę
puj
ą
ce organy:
1) starosta;
2) wojewoda;
3) Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.
2. Zadania nadzoru budowlanego wykonuj
ą
, z zastrze
ż
eniem ust. 3
(3)
i 4, nast
ę
puj
ą
ce organy:
1) powiatowy inspektor nadzoru budowlanego;
2) wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego jako kierownika
wojewódzkiego nadzoru budowlanego, wchodz
ą
cego w skład zespolonej administracji wojewódzkiej;
3) Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.
3. (uchylony).
4. Administracj
ę
architektoniczno-budowlan
ą
i nadzór budowlany w dziedzinie górnictwa sprawuj
ą
organy okre
ś
lone w odr
ę
bnych przepisach.
Art. 81. 1. Do podstawowych obowi
ą
zków organów administracji architektoniczno-budowlanej i
nadzoru budowlanego nale
ż
y:
1) nadzór i kontrola nad przestrzeganiem przepisów prawa budowlanego, a w szczególno
ś
ci:
a) zgodno
ś
ci zagospodarowania terenu z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego
oraz wymaganiami ochrony
ś
rodowiska,
b) warunków bezpiecze
ń
stwa ludzi i mienia w rozwi
ą
zaniach przyj
ę
tych w projektach budowlanych,
przy wykonywaniu robót budowlanych oraz utrzymywaniu obiektów budowlanych,
c) zgodno
ś
ci rozwi
ą
za
ń
architektoniczno-budowlanych z przepisami techniczno-budowlanymi oraz
zasadami wiedzy technicznej,
d) wła
ś
ciwego wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie,
e) stosowania wyrobów budowlanych;
2) wydawanie decyzji administracyjnych w sprawach okre
ś
lonych ustaw
ą
;
3) (uchylony).
2. Przepisu ust. 1 pkt 1 lit. b, c i e nie stosuje si
ę
do budownictwa do
ś
wiadczalnego, wykonywanego
na zamkni
ę
tych terenach badawczych.
3. Organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego kontroluj
ą
posiadanie
przez osoby wykonuj
ą
ce samodzielne funkcje techniczne w budownictwie uprawnie
ń
do pełnienia tych
funkcji.
4. Organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego przy wykonywaniu
obowi
ą
zków okre
ś
lonych przepisami prawa budowlanego mog
ą
dokonywa
ć
czynno
ś
ci kontrolnych.
Protokolarne ustalenia dokonane w toku tych czynno
ś
ci stanowi
ą
podstaw
ę
do wydania decyzji oraz
podejmowania innych
ś
rodków przewidzianych w przepisach prawa budowlanego.
Art. 81a. 1. Organy nadzoru budowlanego lub osoby działaj
ą
ce z ich upowa
ż
nienia maj
ą
prawo
wst
ę
pu:
1) do obiektu budowlanego;
2) na teren:
a) budowy,
b) zakładu pracy,
c) (uchylona).
2. Czynno
ś
ci kontrolne, zwi
ą
zane z wykonywaniem uprawnie
ń
organów nadzoru budowlanego,
przeprowadza si
ę
w obecno
ś
ci inwestora, kierownika budowy lub robót, kierownika zakładu pracy lub
wyznaczonego pracownika, b
ą
d
ź
osób przez nich upowa
ż
nionych albo w obecno
ś
ci wła
ś
ciciela lub
zarz
ą
dcy obiektu, a w lokalu mieszkalnym - w obecno
ś
ci pełnoletniego domownika i przedstawiciela
administracji lub zarz
ą
dcy budynku.
3. W razie nieobecno
ś
ci osób, o których mowa w ust. 2, w uzasadnionych przypadkach, czynno
ś
ci
kontrolne mog
ą
by
ć
dokonywane w obecno
ś
ci przywołanego pełnoletniego
ś
wiadka.
4. Czynno
ś
ci kontrolne dotycz
ą
ce obiektów budowlanych, które s
ą
w zarz
ą
dzie pa
ń
stw obcych albo
s
ą
u
ż
ytkowane przez przedstawicieli dyplomatycznych i konsularnych tych pa
ń
stw lub przez inne osoby
zrównane z nimi na podstawie ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów mi
ę
dzynarodowych,
mog
ą
by
ć
wykonywane za zgod
ą
tych przedstawicieli lub osób.
Art. 81b. (uchylony).
Art. 81c. 1. Organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego przy
wykonywaniu zada
ń
okre
ś
lonych przepisami prawa budowlanego mog
ą
żą
da
ć
od uczestników procesu
budowlanego, wła
ś
ciciela lub zarz
ą
dcy obiektu budowlanego, informacji lub udost
ę
pnienia dokumentów:
1) zwi
ą
zanych z prowadzeniem robót, przekazywaniem obiektu budowlanego do u
ż
ytkowania,
utrzymaniem i u
ż
ytkowaniem obiektu budowlanego;
2)
ś
wiadcz
ą
cych o dopuszczeniu wyrobu budowlanego do obrotu albo jednostkowego zastosowania w
obiekcie budowlanym.
2. Organy administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego, w razie powstania
uzasadnionych w
ą
tpliwo
ś
ci co do jako
ś
ci wyrobów budowlanych lub robót budowlanych, a tak
ż
e stanu
technicznego obiektu budowlanego, mog
ą
nało
ż
y
ć
, w drodze postanowienia, na osoby, o których mowa w
ust. 1, obowi
ą
zek dostarczenia w okre
ś
lonym terminie odpowiednich ocen technicznych lub ekspertyz.
Koszty ocen i ekspertyz ponosi osoba zobowi
ą
zana do ich dostarczenia.
3. Na postanowienie, o którym mowa w ust. 2, przysługuje za
ż
alenie.
4. W razie niedostarczenia w wyznaczonym terminie
żą
danych ocen lub ekspertyz albo w razie
dostarczenia ocen lub ekspertyz, które niedostatecznie wyja
ś
niaj
ą
spraw
ę
b
ę
d
ą
c
ą
ich przedmiotem, organ
administracji architektoniczno-budowlanej lub nadzoru budowlanego mo
ż
e zleci
ć
wykonanie tych ocen lub
ekspertyz albo wykonanie dodatkowych ocen lub ekspertyz na koszt osoby zobowi
ą
zanej do ich
dostarczenia.
Art. 82. 1. Do wła
ś
ciwo
ś
ci organów administracji architektoniczno-budowlanej nale
żą
sprawy
okre
ś
lone w ustawie i niezastrze
ż
one do wła
ś
ciwo
ś
ci innych organów.
2. Organem administracji architektoniczno-budowlanej pierwszej instancji, z zastrze
ż
eniem ust. 3 i 4,
jest starosta.
3. Wojewoda jest organem administracji architektoniczno-budowlanej wy
ż
szego stopnia w stosunku
do starosty oraz organem pierwszej instancji w sprawach obiektów i robót budowlanych:
1) usytuowanych na terenie pasa technicznego, portów i przystani morskich, morskich wód
wewn
ę
trznych, morza terytorialnego i wył
ą
cznej strefy ekonomicznej, a tak
ż
e na innych terenach
przeznaczonych do utrzymania ruchu i transportu morskiego;
2) hydrotechnicznych pi
ę
trz
ą
cych, upustowych, regulacyjnych, melioracji podstawowych oraz kanałów i
innych obiektów słu
żą
cych kształtowaniu zasobów wodnych i korzystaniu z nich, wraz z obiektami
towarzysz
ą
cymi;
3) dróg publicznych krajowych i wojewódzkich wraz z obiektami i urz
ą
dzeniami słu
żą
cymi do utrzymania
tych dróg i transportu drogowego oraz sytuowanymi w granicach pasa drogowego sieciami uzbrojenia
terenu - niezwi
ą
zanymi z u
ż
ytkowaniem drogi, a w odniesieniu do dróg ekspresowych i autostrad -
wraz z obiektami i urz
ą
dzeniami obsługi podró
ż
nych, pojazdów i przesyłek;
3a) usytuowanych na obszarze kolejowym;
4) lotnisk cywilnych wraz z obiektami i urz
ą
dzeniami towarzysz
ą
cymi;
5) usytuowanych na terenach zamkni
ę
tych,
6) (uchylony).
4. Rada Ministrów mo
ż
e okre
ś
li
ć
, w drodze rozporz
ą
dzenia, tak
ż
e inne ni
ż
wymienione w ust. 3
obiekty i roboty budowlane, w sprawach których organem pierwszej instancji jest wojewoda.
Art. 82a. Starosta nie mo
ż
e powierzy
ć
gminom, w drodze porozumienia, sprawy z zakresu swojej
wła
ś
ciwo
ś
ci jako organu administracji architektoniczno-budowlanej. Przepisu art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 5
czerwca 1998 r. o samorz
ą
dzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592, z pó
ź
n. zm.
6)
) nie
stosuje si
ę
.
Art. 82b. 1. Organy administracji architektoniczno-budowlanej:
1) prowadz
ą
rejestr wniosków o pozwolenie na budow
ę
i rejestr decyzji o pozwoleniu na budow
ę
;
2) przekazuj
ą
bezzwłocznie organom nadzoru budowlanego:
a) kopie ostatecznych decyzji o pozwoleniu na budow
ę
wraz z zatwierdzonym projektem
budowlanym,
b) kopie ostatecznych odr
ę
bnych decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego wraz z tym
projektem,
c) kopie innych decyzji, postanowie
ń
i zgłosze
ń
wynikaj
ą
cych z przepisów prawa budowlanego;
3) uczestnicz
ą
, na wezwanie organów nadzoru budowlanego, w czynno
ś
ciach inspekcyjnych i
kontrolnych oraz udost
ę
pniaj
ą
wszelkie dokumenty i informacje zwi
ą
zane z tymi czynno
ś
ciami.
2. Uwierzytelnione kopie rejestrów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, z wyj
ą
tkiem rejestrów dotycz
ą
cych
terenów zamkni
ę
tych, przekazuje si
ę
do organu wy
ż
szego stopnia do ka
ż
dego pi
ą
tego dnia miesi
ą
ca lub,
je
ż
eli dzie
ń
ten jest dniem wolnym od pracy, pierwszego dnia roboczego po tym terminie.
3. W przypadku nieprzekazania uwierzytelnionych kopii rejestrów w terminie, o którym mowa w ust.
2, organ wy
ż
szego stopnia dokonuje kontroli rejestrów we wła
ś
ciwym organie administracji
architektoniczno-budowlanej.
4. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej okre
ś
li, w
drodze rozporz
ą
dzenia, wzór rejestrów wniosków o pozwolenie na budow
ę
i decyzji o pozwoleniu na
budow
ę
.
5. Rejestry, o których mowa w ust. 1 pkt 1, powinny zawiera
ć
w szczególno
ś
ci dane:
1) identyfikacyjne organu sporz
ą
dzaj
ą
cego rejestr;
2) pochodz
ą
ce ze składanych wniosków i wydawanych decyzji, w tym dane osobowe inwestora.
Art. 83. 1. Do wła
ś
ciwo
ś
ci powiatowego inspektora nadzoru budowlanego jako organu pierwszej
instancji nale
żą
zadania i kompetencje, o których mowa w art. 40 ust. 2, art. 41 ust. 4, art. 44 ust. 1, art.
48-51, art. 54, art. 55, art. 57 ust. 4, 7 i 8, art. 59, art. 59a, art. 59c ust. 1, art. 59d ust. 1, art. 59g ust. 1,
art. 62 ust. 3, art. 65, art. 66, art. 67 ust. 1 i 3, art. 68, art. 69, art. 70 ust. 2, art. 71a, art. 74, art. 75 ust. 1
pkt 3 lit. a, art. 76, art. 78 oraz art. 97 ust. 1.
2. Organem wy
ż
szego stopnia w stosunku do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego jest
wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego.
3. Do wła
ś
ciwo
ś
ci wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego jako organu pierwszej instancji
nale
żą
zadania i kompetencje okre
ś
lone w ust. 1, w sprawach, o których mowa w art. 82 ust. 3 i 4.
Art. 83a. (uchylony).
Art. 84. 1. Do zada
ń
organów nadzoru budowlanego nale
ż
y:
1) kontrola przestrzegania i stosowania przepisów prawa budowlanego;
2) kontrola działania organów administracji architektoniczno-budowlanej;
3) badanie przyczyn powstawania katastrof budowlanych;
4) współdziałanie z organami kontroli pa
ń
stwowej.
2. Organy nadzoru budowlanego s
ą
obowi
ą
zane do:
1) bezzwłocznego przesyłania organom administracji architektoniczno-budowlanej kopii decyzji i
postanowie
ń
wynikaj
ą
cych z przepisów prawa budowlanego;
2) prowadzenia ewidencji decyzji, postanowie
ń
i zgłosze
ń
, o których mowa w art. 82b ust. 1 pkt 2;
3) prowadzenia ewidencji rozpoczynanych i oddawanych do u
ż
ytkowania obiektów budowlanych.
3. Prezes Rady Ministrów okre
ś
li, w drodze rozporz
ą
dzenia, wymagane kwalifikacje i zasady
wynagradzania członków korpusu słu
ż
by cywilnej zatrudnionych w Głównym Urz
ę
dzie Nadzoru
Budowlanego oraz wojewódzkich i powiatowych inspektoratach nadzoru budowlanego.
4. Rada Ministrów okre
ś
li, w drodze rozporz
ą
dzenia, wymagane kwalifikacje i zasady wynagradzania
pozostałych pracowników Głównego Urz
ę
du Nadzoru Budowlanego oraz wojewódzkich i powiatowych
inspektoratów nadzoru budowlanego.
5. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej okre
ś
li, w
drodze rozporz
ą
dzenia, wzór i sposób prowadzenia ewidencji rozpoczynanych i oddawanych do
u
ż
ytkowania obiektów budowlanych.
6. Ewidencja rozpoczynanych i oddawanych do u
ż
ytkowania obiektów budowlanych powinna
zawiera
ć
w szczególno
ś
ci: okre
ś
lenie organu prowadz
ą
cego ewidencj
ę
, dane osobowe lub nazw
ę
inwestora oraz inne niezb
ę
dne dane pochodz
ą
ce ze składanych zawiadomie
ń
i decyzji.
Art. 84a. 1. Kontrola przestrzegania i stosowania przepisów prawa budowlanego obejmuje:
1) kontrol
ę
zgodno
ś
ci wykonywania robót budowlanych z przepisami prawa budowlanego, projektem
budowlanym i warunkami okre
ś
lonymi w decyzji o pozwoleniu na budow
ę
;
2) sprawdzanie posiadania przez osoby pełni
ą
ce samodzielne funkcje techniczne w budownictwie
wła
ś
ciwych uprawnie
ń
do pełnienia tych funkcji;
3) sprawdzanie dopuszczenia do stosowania w budownictwie wyrobów budowlanych.
2. Organy nadzoru budowlanego, kontroluj
ą
c stosowanie przepisów prawa budowlanego:
1) badaj
ą
prawidłowo
ść
post
ę
powania administracyjnego przed organami administracji architektoniczno-
budowlanej oraz wydawanych w jego toku decyzji i postanowie
ń
;
2) sprawdzaj
ą
wykonywanie obowi
ą
zków wynikaj
ą
cych z decyzji i postanowie
ń
wydanych na podstawie
przepisów prawa budowlanego.
Art. 84b. 1. Kontrol
ę
działalno
ś
ci organów administracji architektoniczno-budowlanej wykonuj
ą
Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego oraz wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego, który
wykonuje t
ę
kontrol
ę
w stosunku do starosty.
2. Organy nadzoru budowlanego, w wyniku kontroli działania organów administracji architektoniczno-
budowlanej, mog
ą
kierowa
ć
do wła
ś
ciwych organów zalecenia pokontrolne, z wyznaczeniem terminu ich
wykonania. O wykonaniu zalece
ń
oraz o innych działaniach podj
ę
tych w zwi
ą
zku z ujawnionymi
nieprawidłowo
ś
ciami organy te zawiadamiaj
ą
niezwłocznie wła
ś
ciwe organy nadzoru budowlanego.
3. W przypadku ustalenia przez organy nadzoru budowlanego,
ż
e zachodz
ą
okoliczno
ś
ci
uzasadniaj
ą
ce wznowienie post
ę
powania albo stwierdzenie niewa
ż
no
ś
ci decyzji wydanej przez organ
administracji architektoniczno-budowlanej, wła
ś
ciwy organ administracji architektoniczno-budowlanej
wznawia lub wszczyna z urz
ę
du post
ę
powanie.
4. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej okre
ś
li, w
drodze rozporz
ą
dzenia, szczegółowy tryb przeprowadzania kontroli działania organów administracji
architektoniczno-budowlanej oraz wzory protokołów kontrolnych i sposób ich sporz
ą
dzania.
Art. 85. Współdziałanie organów nadzoru budowlanego z organami administracji architektoniczno-
budowlanej i organami kontroli pa
ń
stwowej obejmuje w szczególno
ś
ci:
1) uzgadnianie w miar
ę
potrzeb planów kontroli i prowadzenie wspólnych działa
ń
kontrolnych;
2) przekazywanie i wymian
ę
informacji o wynikach kontroli.
Art. 86. 1. Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego jest powoływany przez starost
ę
spo
ś
ród co
najmniej trzech kandydatów wskazanych przez wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego. Je
ż
eli
starosta nie powoła powiatowego inspektora nadzoru budowlanego w terminie 30 dni od dnia
przedstawienia kandydatów, wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego wskazuje spo
ś
ród nich
kandydata, którego starosta powołuje na stanowisko powiatowego inspektora nadzoru budowlanego.
2. Starosta odwołuje powiatowego inspektora nadzoru budowlanego:
1) w uzgodnieniu z wojewódzkim inspektorem nadzoru budowlanego albo
2) na wniosek wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego.
3. Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego wykonuje swoje zadania przy pomocy powiatowego
inspektoratu nadzoru budowlanego.
3a. W uzasadnionych przypadkach zakres działania powiatowego inspektora nadzoru budowlanego
mo
ż
e obejmowa
ć
wi
ę
cej ni
ż
jeden powiat.
3b. Wojewoda, na wniosek wła
ś
ciwych starostów, mo
ż
e rozszerzy
ć
zakres działania powiatowego
inspektora nadzoru budowlanego na wi
ę
cej ni
ż
jeden powiat.
4. Organizacj
ę
wewn
ę
trzn
ą
i szczegółowy zakres zada
ń
powiatowego inspektoratu nadzoru
budowlanego okre
ś
la powiatowy inspektor nadzoru budowlanego w regulaminie organizacyjnym.
Art. 87. 1. Wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego jest powoływany przez wojewod
ę
spo
ś
ród co
najmniej trzech kandydatów wskazanych przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Je
ż
eli
wojewoda nie powoła wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego w terminie 30 dni od dnia
przedstawienia kandydatów, Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego wskazuje spo
ś
ród nich kandydata,
którego wojewoda powołuje na stanowisko wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego.
2. Wojewoda odwołuje wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego:
1) w uzgodnieniu z Głównym Inspektorem Nadzoru Budowlanego albo
2) na wniosek Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
3. Wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego wykonuje swoje zadania przy pomocy
wojewódzkiego inspektoratu nadzoru budowlanego.
4. Organizacj
ę
wojewódzkiego inspektoratu nadzoru budowlanego okre
ś
la regulamin ustalony przez
wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego i zatwierdzony przez wojewod
ę
.
Art. 88. 1. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego jest centralnym organem administracji rz
ą
dowej
w sprawach administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego.
2. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego jest organem wła
ś
ciwym w sprawach indywidualnych,
rozstrzyganych w drodze post
ę
powania administracyjnego, w zakresie wynikaj
ą
cym z przepisów prawa
budowlanego.
3.
(4)
Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów,
spo
ś
ród osób nale
żą
cych do pa
ń
stwowego zasobu kadrowego, na wniosek ministra wła
ś
ciwego do spraw
budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej. Prezes Rady Ministrów odwołuje Głównego
Inspektora Nadzoru Budowlanego.
4.
(5)
(uchylony).
5.
(6)
(uchylony).
6. (uchylony).
7.
(7)
(uchylony).
8. (uchylony).
9.
(8)
Zast
ę
pcy Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego s
ą
powoływani przez ministra
wła
ś
ciwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej, spo
ś
ród osób nale
żą
cych
do pa
ń
stwowego zasobu kadrowego, na wniosek Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego. Minister
wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej odwołuje Zast
ę
pców
Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.
Art. 88a. 1. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego wykonuje zadania okre
ś
lone przepisami prawa
budowlanego, a w szczególno
ś
ci:
1) pełni funkcj
ę
organu wy
ż
szego stopnia w rozumieniu Kodeksu post
ę
powania administracyjnego w
stosunku do:
a) wojewodów i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego oraz sprawuje nadzór nad ich
działalno
ś
ci
ą
,
b) (uchylona);
2) kontroluje działanie organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego;
3) prowadzi centralne rejestry:
a) osób posiadaj
ą
cych uprawnienia budowlane,
b) rzeczoznawców budowlanych,
c) ukaranych z tytułu odpowiedzialno
ś
ci zawodowej.
2. W rejestrach, o których mowa w ust. 1 pkt 3, zamieszcza si
ę
w szczególno
ś
ci: imiona i nazwisko,
adres, numer PESEL - w stosunku do osób posiadaj
ą
cych obywatelstwo polskie, albo numer paszportu
lub innego dokumentu potwierdzaj
ą
cego to
ż
samo
ść
- w stosunku do osób nieposiadaj
ą
cych obywatelstwa
polskiego, a tak
ż
e informacj
ę
o wykształceniu i tytułach naukowych.
3. Minister wła
ś
ciwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej okre
ś
la, w
drodze rozporz
ą
dzenia, wzory i sposób prowadzenia rejestrów, o których mowa w ust. 1 pkt 3, a w
szczególno
ś
ci:
1) wymogi, jakim powinny odpowiada
ć
rejestry;
2) dokumenty doł
ą
czane do wniosku o wpis do rejestrów, stanowi
ą
ce podstaw
ę
dokonania wpisu.
Art. 88b. 1. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego wykonuje swoje zadania przy pomocy
Głównego Urz
ę
du Nadzoru Budowlanego.
2. Organizacj
ę
Głównego Urz
ę
du Nadzoru Budowlanego okre
ś
la statut nadany, w drodze
rozporz
ą
dzenia, przez Prezesa Rady Ministrów.
3. Organizacj
ę
wewn
ę
trzn
ą
i szczegółowy zakres zada
ń
Głównego Urz
ę
du Nadzoru Budowlanego
okre
ś
la Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego w regulaminie organizacyjnym.
Art. 89. (uchylony).
Art. 89a. Do wła
ś
ciwo
ś
ci organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego
w dziedzinie górnictwa nale
żą
sprawy i zwi
ą
zane z nimi
ś
rodki działania okre
ś
lone w ustawie, dotycz
ą
ce
obiektów i robót budowlanych zakładów górniczych.
Art. 89b. Wojewoda w sprawach, o których mowa w art. 82 ust. 3 pkt 1 i 5, oraz wła
ś
ciwe organy
administracji architektoniczno-budowlanej w dziedzinie górnictwa przy wydawaniu pozwolenia na budow
ę
s
ą
obowi
ą
zani do sprawdzenia posiadania przez inwestora postanowienia o uzgodnieniu, o którym mowa
w art. 33 ust. 2 pkt 4.
Art. 89c. 1. W przypadkach bezpo
ś
redniego zagro
ż
enia
ż
ycia lub zdrowia ludzi zwi
ą
zanych z
budow
ą
, utrzymaniem lub rozbiórk
ą
obiektów budowlanych starosta, wójt, burmistrz i prezydent miasta
mog
ą
wyda
ć
wła
ś
ciwemu powiatowemu inspektorowi nadzoru budowlanego polecenie podj
ę
cia działa
ń
zmierzaj
ą
cych do usuni
ę
cia tego zagro
ż
enia.
2. Starosta, wójt, burmistrz i prezydent miasta ponosz
ą
wył
ą
czn
ą
odpowiedzialno
ść
za tre
ść
polecenia, o którym mowa w ust. 1.
3. Polecenie przekazane ustnie wymaga potwierdzenia na pi
ś
mie.
4. Polecenie podlega niezwłocznemu wykonaniu. Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego
natychmiast przedkłada spraw
ę
wojewódzkiemu inspektorowi nadzoru budowlanego, je
ż
eli nie jest w
stanie wykona
ć
polecenia albo je
ż
eli polecenie narusza prawo.
5. Polecenie naruszaj
ą
ce prawo jest niewa
ż
ne. O niewa
ż
no
ś
ci polecenia rozstrzyga wojewoda.
Rozdział 9
Przepisy karne
Art. 90. Kto, w przypadkach okre
ś
lonych w art. 48, art. 49b, art. 50 ust. 1 pkt 1 lub art. 50 ust. 1 pkt 2,
wykonuje roboty budowlane,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno
ś
ci albo pozbawienia wolno
ś
ci do lat 2.
Art. 91. 1. Kto:
1) udaremnia okre
ś
lone ustaw
ą
czynno
ś
ci wła
ś
ciwych organów,
2) wykonuje samodzieln
ą
funkcj
ę
techniczn
ą
w budownictwie, nie posiadaj
ą
c odpowiednich uprawnie
ń
budowlanych lub prawa wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolno
ś
ci albo pozbawienia wolno
ś
ci do roku.
2. (uchylony).
Art. 92. 1. Kto:
1) w razie katastrofy budowlanej nie dopełnia obowi
ą
zków okre
ś
lonych w art. 75 lub art. 79,
2) nie spełnia, okre
ś
lonego w art. 70 ust. 1, obowi
ą
zku usuni
ę
cia stwierdzonych uszkodze
ń
lub
uzupełnienia braków, mog
ą
cych spowodowa
ć
niebezpiecze
ń
stwo dla ludzi lub mienia b
ą
d
ź
zagro
ż
enie
ś
rodowiska,
3) utrudnia, okre
ś
lone ustaw
ą
, czynno
ś
ci wła
ś
ciwych organów,
podlega karze aresztu albo karze ograniczenia wolno
ś
ci, albo karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega kto, pomimo zastosowania
ś
rodków egzekucji administracyjnej:
1) nie stosuje si
ę
do wydanych, na podstawie ustawy, decyzji wła
ś
ciwych organów;
2) nie spełnia, okre
ś
lonego w art. 61, obowi
ą
zku utrzymania obiektu budowlanego w nale
ż
ytym stanie
technicznym lub u
ż
ytkuje obiekt w sposób niezgodny z przepisami.
Art. 93. Kto:
1) przy projektowaniu lub wykonywaniu robót budowlanych w sposób ra
żą
cy nie przestrzega przepisów
art. 5,
1a) przy wykonywaniu robót budowlanych stosuje wyroby, naruszaj
ą
c przepis art. 10,
2) (uchylony),
3) dokonuje rozbiórki obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci, naruszaj
ą
c przepisy art. 28 lub art. 31 ust. 2,
4) przyst
ę
puje do budowy lub prowadzi roboty budowlane bez dopełnienia wymaga
ń
okre
ś
lonych w art.
41 ust. 4, art. 42, art. 44, art. 45,
5) dostarcza lub umo
ż
liwia dostarczenie energii, wody, ciepła lub gazu, naruszaj
ą
c przepis art. 41 ust. 5,
6) wykonuje roboty budowlane w sposób odbiegaj
ą
cy od ustale
ń
i warunków okre
ś
lonych w przepisach,
pozwoleniu na budow
ę
lub rozbiórk
ę
b
ą
d
ź
w zgłoszeniu budowy lub rozbiórki, b
ą
d
ź
istotnie
odbiegaj
ą
cy od zatwierdzonego projektu,
7) (uchylony),
8) nie spełnia obowi
ą
zku, o którym mowa w art. 62 ust. 1,
9) nie spełnia, okre
ś
lonych w art. 63 lub art. 64 ust. 1 i 3, obowi
ą
zków przechowywania dokumentów,
zwi
ą
zanych z obiektem budowlanym lub prowadzenia ksi
ąż
ki obiektu budowlanego,
9a) nie spełnia obowi
ą
zku przesłania protokołu, o którym mowa w art. 70 ust. 2,
9b) zmienia sposób u
ż
ytkowania obiektu budowlanego lub jego cz
ęś
ci bez wymaganego zgłoszenia, o
którym mowa w art. 71 ust. 2, albo pomimo wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 71 ust. 3-5,
10) nie udziela informacji lub nie udost
ę
pnia dokumentów, o których mowa w art. 81c ust. 1,
żą
danych
przez wła
ś
ciwy organ, zwi
ą
zanych z prowadzeniem robót budowlanych, przekazaniem obiektu
budowlanego do u
ż
ytkowania lub jego utrzymaniem,
podlega karze grzywny.
Art. 94. Orzekanie w sprawach o czyny, okre
ś
lone w art. 92 i art. 93, nast
ę
puje na podstawie
przepisów Kodeksu post
ę
powania w sprawach o wykroczenia.
Rozdział 10
Odpowiedzialno
ść
zawodowa w budownictwie
Art. 95. Odpowiedzialno
ś
ci zawodowej w budownictwie podlegaj
ą
osoby wykonuj
ą
ce samodzielne
funkcje techniczne w budownictwie, które:
1) dopu
ś
ciły si
ę
wyst
ę
pków lub wykrocze
ń
, okre
ś
lonych ustaw
ą
;
2) zostały ukarane w zwi
ą
zku z wykonywaniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie;
3) wskutek ra
żą
cych bł
ę
dów lub zaniedba
ń
, spowodowały zagro
ż
enie
ż
ycia lub zdrowia ludzi,
bezpiecze
ń
stwa mienia lub
ś
rodowiska albo znaczne szkody materialne;
4) nie spełniaj
ą
lub spełniaj
ą
niedbale swoje obowi
ą
zki;
5) uchylaj
ą
si
ę
od podj
ę
cia nadzoru autorskiego lub wykonuj
ą
niedbale obowi
ą
zki wynikaj
ą
ce z pełnienia
tego nadzoru.
Art. 96. 1. Popełnienie czynów powoduj
ą
cych odpowiedzialno
ść
zawodow
ą
w budownictwie jest
zagro
ż
one nast
ę
puj
ą
cymi karami:
1) upomnieniem;
2) upomnieniem z jednoczesnym nało
ż
eniem obowi
ą
zku zło
ż
enia, w wyznaczonym terminie, egzaminu,
o którym mowa w art. 12 ust. 3;
3) zakazem wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, na okres od roku do 5 lat,
poł
ą
czonym z obowi
ą
zkiem zło
ż
enia, w wyznaczonym terminie, egzaminu, o którym mowa w art. 12
ust. 3.
2. Przy nakładaniu kary nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
dotychczasow
ą
karalno
ść
z tytułu odpowiedzialno
ś
ci
zawodowej w budownictwie.
3. O zakazie wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie orzeka si
ę
w przypadku
znacznego społecznego niebezpiecze
ń
stwa czynu.
4. Zakaz wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie mo
ż
e by
ć
orzeczony
równie
ż
w stosunku do osoby, która:
1) pomimo dwukrotnego upomnienia ponownie dopu
ś
ciła si
ę
czynu, powoduj
ą
cego odpowiedzialno
ść
zawodow
ą
;
2) uchyla si
ę
od zło
ż
enia nakazanego egzaminu.
5. Zakaz wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie okre
ś
la si
ę
w latach i
miesi
ą
cach. Kara biegnie od dnia, w którym decyzja o ukaraniu stała si
ę
ostateczna.
6. Osobie ukaranej z jednoczesnym nało
ż
eniem obowi
ą
zku zło
ż
enia egzaminu, która w
wyznaczonym terminie egzaminu nie zdała, wyznacza si
ę
termin dodatkowy, nie krótszy ni
ż
3 miesi
ą
ce i
nie dłu
ż
szy ni
ż
6 miesi
ę
cy. W przypadku nieuzyskania oceny pozytywnej w terminie dodatkowym,
stwierdza si
ę
utrat
ę
uprawnie
ń
do pełnienia samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie.
Art. 97. 1. Post
ę
powanie w sprawie odpowiedzialno
ś
ci zawodowej w budownictwie wszczyna si
ę
na
wniosek organu nadzoru budowlanego, wła
ś
ciwego dla miejsca popełnienia czynu lub stwierdzaj
ą
cego
popełnienie czynu, zło
ż
ony po przeprowadzeniu post
ę
powania wyja
ś
niaj
ą
cego.
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, powinien zawiera
ć
okre
ś
lenie zarzucanego czynu,
uzasadnienie faktyczne i prawne oraz wskazanie dowodów.
3. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, mo
ż
e zło
ż
y
ć
w zakresie swojej wła
ś
ciwo
ś
ci organ samorz
ą
du
zawodowego.
Art. 98. 1. W sprawach odpowiedzialno
ś
ci zawodowej w budownictwie orzekaj
ą
organy samorz
ą
du
zawodowego.
2. Wła
ś
ciwo
ść
organów samorz
ą
du zawodowego w sprawach odpowiedzialno
ś
ci zawodowej w
budownictwie reguluj
ą
odr
ę
bne przepisy.
Art. 99. 1. Ostateczn
ą
decyzj
ę
o ukaraniu, w trybie odpowiedzialno
ś
ci zawodowej w budownictwie,
przesyła si
ę
do wiadomo
ś
ci:
1) jednostce organizacyjnej zatrudniaj
ą
cej osob
ę
ukaran
ą
;
2) wła
ś
ciwemu stowarzyszeniu;
3) organowi, który wydał ukaranemu uprawnienia do pełnienia samodzielnej funkcji technicznej w
budownictwie;
4) Głównemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego.
2. Decyzja, o której mowa w ust. 1, podlega wpisowi do centralnego rejestru ukaranych.
Art. 100. Nie mo
ż
na wszcz
ąć
post
ę
powania z tytułu odpowiedzialno
ś
ci zawodowej w budownictwie
po upływie 6 miesi
ę
cy od dnia powzi
ę
cia przez organy nadzoru budowlanego wiadomo
ś
ci o popełnieniu
czynu, powoduj
ą
cego t
ę
odpowiedzialno
ść
i nie pó
ź
niej ni
ż
po upływie 3 lat od dnia zako
ń
czenia robót
budowlanych albo zawiadomienia o zako
ń
czeniu budowy lub wydania decyzji o pozwoleniu na
u
ż
ytkowanie obiektu budowlanego.
Art. 101. 1. Organ, który orzekał w I instancji o odpowiedzialno
ś
ci zawodowej w budownictwie, na
wniosek ukaranego, orzeka o zatarciu kary, je
ż
eli ukarany:
1) wykonywał samodzieln
ą
funkcj
ę
techniczn
ą
w budownictwie przez okres:
a) 2 lat - w przypadku kary okre
ś
lonej w art. 96 ust. 1 pkt 1,
b) 3 lat - od zło
ż
enia egzaminu - w przypadku kary okre
ś
lonej w art. 96 ust. 1 pkt 2,
c) 5 lat - po przywróceniu prawa wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie - w
przypadku kary okre
ś
lonej w art. 96 ust. 1 pkt 3;
2) w okresach, o których mowa w pkt 1, nie był ponownie ukarany jedn
ą
z kar okre
ś
lonych w art. 96 ust.
1.
2. Informacj
ę
o zatarciu kary organ, o którym mowa w ust. 1, przesyła do wiadomo
ś
ci
zainteresowanemu oraz jednostkom organizacyjnym, stowarzyszeniom i organom, o których mowa w art.
99 ust. 1.
3. Zatarcie kary podlega odnotowaniu w centralnym rejestrze ukaranych.
Art. 102. (uchylony).
Rozdział 11
Przepisy przej
ś
ciowe i ko
ń
cowe
Art. 103. 1. Do spraw wszcz
ę
tych przed dniem wej
ś
cia w
ż
ycie ustawy, a niezako
ń
czonych decyzj
ą
ostateczn
ą
, stosuje si
ę
przepisy ustawy, z zastrze
ż
eniem ust. 2.
2. Przepisu art. 48 nie stosuje si
ę
do obiektów, których budowa została zako
ń
czona przed dniem
wej
ś
cia w
ż
ycie ustawy lub w stosunku do których przed tym dniem zostało wszcz
ę
te post
ę
powanie
administracyjne. Do takich obiektów stosuje si
ę
przepisy dotychczasowe.
3. Wła
ś
ciwo
ść
organów do załatwiania spraw, o których mowa w ust. 1, okre
ś
la si
ę
na podstawie
przepisów ustawy.
Art. 104. Osoby, które, przed dniem wej
ś
cia w
ż
ycie ustawy, uzyskały uprawnienia budowlane lub
stwierdzenie posiadania przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w
budownictwie, zachowuj
ą
uprawnienia do pełnienia tych funkcji w dotychczasowym zakresie.
Art. 105. 1. Decyzje o dopuszczeniu do powszechnego stosowania w budownictwie nowych
materiałów budowlanych, wydane przed dniem wej
ś
cia w
ż
ycie ustawy, pozostaj
ą
w mocy w
dotychczasowym zakresie.
2. Do dnia 30 czerwca 1996 r. za dopuszczone do obrotu i stosowania w budownictwie uznaje si
ę
,
oprócz wyrobów, na które wydano certyfikat zgodno
ś
ci, zgodnie z art. 10 ust. 2 pkt 2 lit. a), tak
ż
e wyroby,
na które wydano certyfikat zgodno
ś
ci lub deklaracj
ę
zgodno
ś
ci z norm
ą
bran
ż
ow
ą
.
Art. 106. W ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpo
ż
arowej (Dz. U. Nr 81, poz. 351 i
z 1994 r. Nr 27, poz. 96) w art. 6 w ust. 2 dodaje si
ę
zdanie drugie w brzmieniu: "Minister Spraw
Wewn
ę
trznych okre
ś
li, w drodze rozporz
ą
dzenia, zakres, tryb i zasady uzgadniania projektu budowlanego
pod wzgl
ę
dem ochrony przeciwpo
ż
arowej."
Art. 107. 1. Traci moc ustawa z dnia 24 pa
ź
dziernika 1974 r. - Prawo budowlane (Dz. U. Nr 38, poz.
229, z 1981 r. Nr 12, poz. 57, z 1983 r. Nr 44, poz. 200 i 201, z 1984 r. Nr 35, poz. 185 i 186, z 1987 r. Nr
21, poz. 124, z 1988 r. Nr 41, poz. 324 oraz z 1990 r. Nr 34, poz. 198), z zastrze
ż
eniem art. 103 ust. 2.
2. Do czasu wydania przepisów wykonawczych, przewidzianych w ustawie, nie dłu
ż
ej jednak ni
ż
przez okres 3 miesi
ę
cy od dnia jej wej
ś
cia w
ż
ycie, zachowuj
ą
moc przepisy dotychczasowe, je
ż
eli nie s
ą
z ni
ą
sprzeczne.
Art. 108. Ustawa wchodzi w
ż
ycie z dniem 1 stycznia 1995 r.
________
1)
Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji transpozycji dyrektywy Rady 92/57/EWG z
dnia 24 czerwca 1992 r. w sprawie wdro
ż
enia minimalnych wymaga
ń
bezpiecze
ń
stwa i ochrony
zdrowia na tymczasowych lub ruchomych budowach (ósma szczegółowa dyrektywa w rozumieniu
art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 245 z 26.08.1992, str. 6; Dz. Urz. UE Polskie
wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 2, str. 71).
2)
Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 23, poz. 221, Nr 153, poz. 1271
i Nr 240, poz. 2052, z 2003 r. Nr 124, poz. 1152 i Nr 190, poz. 1864, z 2004 r. Nr 141, poz. 1492 oraz
z 2005 r. Nr 150, poz. 1247.
3)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 170, poz.
1652, z 2004 r. Nr 6, poz. 41, Nr 93, poz. 895 i Nr 273, poz. 2703 oraz z 2005 r. Nr 203, poz. 1683.
4)
Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 170, poz. 1652 i Nr 203, poz.
1966, z 2004 r. Nr 92, poz. 883, Nr 96, poz. 959, Nr 97, poz. 962 i Nr 173, poz. 1808, z 2005 r. Nr
157, poz. 1314, Nr 163, poz. 1362 i Nr 169, poz. 1420 oraz z 2006 r. Nr 12, poz. 63 i Nr 144, poz.
1046.
5)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 85, poz. 727,
Nr 86, poz. 732 i Nr 143, poz. 1199 oraz z 2006 r. Nr 66, poz. 470, Nr 104, poz. 708 i Nr 143, poz.
1031.
6)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 23, poz. 220,
Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 200, poz. 1688 i Nr 214, poz. 1806, z 2003
r. Nr 162, poz. 1568 oraz z 2004 r. Nr 102, poz. 1055 i Nr 167, poz. 1759.
ZAŁ
Ą
CZNIK
Kategorie obiektów budowlanych
Współczynni
k kategorii
obiektu (k)
Współczynnik wielko
ś
ci
obiektu (w)
Kategoria I — budynki mieszkalne
jednorodzinne
2,0
1,0
Kategoria II — budynki słu
żą
ce
gospodarce rolnej, jak:
produkcyjne, gospodarcze,
inwentarsko-składowe
1,0
1,0
Kategoria III — inne niewielkie
budynki, jak: domy letniskowe,
budynki gospodarcze, gara
ż
e do
dwóch stanowisk wł
ą
cznie
1,0
1,0
Kategoria IV — elementy dróg
publicznych i kolejowych dróg
szynowych, jak: skrzy
ż
owania i
w
ę
zły, wjazdy, zjazdy,
przejazdy, perony, rampy
5,0
1,0
Kategoria V - obiekty sportu i
rekreacji, jak: stadiony, amfiteatry,
skocznie i wyci
ą
gi narciarskie, kolejki
linowe, odkryte baseny, zje
ż
d
ż
alnie
10,0
1,0
Kategoria VI - cmentarze
8,0
1,0
Kategoria VII - obiekty słu
żą
ce
nawigacji wodnej, jak: dalby, wysepki
cumownicze
7,0
1,0
Kategoria VIII - inne budowle
5,0
1,0
Współczynnik wielko
ś
ci obiektu (w)
(kubatura w m
3
)
≤
2.500
> 2.500-
5.000
>
5.000-
10.000
>
10.000
Kategoria IX - budynki kultury, nauki i
o
ś
wiaty, jak: teatry, opery, kina,
muzea, galerie sztuki, biblioteki,
archiwa, domy kultury, budynki szkolne i
przedszkolne, internaty, bursy i domy
studenckie, laboratoria i placówki
badawcze, stacje meteorologiczne i
hydrologiczne, obserwatoria, budynki
ogrodów zoologicznych i botanicznych
4,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Kategoria X - budynki kultu religijnego,
jak: ko
ś
cioły, kaplice, klasztory,
cerkwie, zbory, synagogi, meczety oraz
domy pogrzebowe, krematoria
6,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Kategoria XI - budynki słu
ż
by zdrowia,
opieki społecznej i socjalnej, jak:
szpitale, sanatoria, hospicja,
przychodnie, poradnie, stacje
krwiodawstwa, lecznice weterynaryjne,
ż
łobki, domy pomocy i opieki społecznej,
domy dziecka, domy rencisty, schroniska
dla bezdomnych oraz hotele robotnicze
4,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Kategoria XII - budynki administracji
publicznej, budynki Sejmu, Senatu,
Kancelarii Prezydenta, ministerstw i
urz
ę
dów centralnych, terenowej
administracji rz
ą
dowej i samorz
ą
dowej,
s
ą
dów i trybunałów, wi
ę
zie
ń
i domów
poprawczych, zakładów dla nieletnich,
zakładów karnych, aresztów
ś
ledczych
oraz obiekty budowlane Sił Zbrojnych
5,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Kategoria XIII - pozostałe budynki
mieszkalne
4,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Kategoria XIV - budynki zakwaterowania
turystycznego i rekreacyjnego, jak:
hotele, motele, pensjonaty, domy
wypoczynkowe, schroniska turystyczne
15,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Kategoria XV - budynki sportu i
rekreacji, jak: hale sportowe i
widowiskowe, kryte baseny
9,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Kategoria XVI - budynki biurowe i
konferencyjne
12,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Kategoria XVII - budynki handlu,
gastronomii i usług, jak: sklepy, centra
handlowe, domy towarowe, hale targowe,
restauracje, bary, kasyna, dyskoteki,
warsztaty rzemie
ś
lnicze, stacje obsługi
pojazdów, myjnie samochodowe, gara
ż
e
powy
ż
ej dwóch stanowisk, budynki
dworcowe
15,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Kategoria XVIII - budynki przemysłowe,
jak: budynki produkcyjne, słu
żą
ce
energetyce, montownie, wytwórnie,
rze
ź
nie oraz obiekty magazynowe, jak:
budynki składowe, chłodnie, hangary,
10,0
1,0
1,5
2,0
2,5
wiaty, a tak
ż
e budynki kolejowe, jak:
nastawnie, podstacje trakcyjne,
lokomotywownie, wagonownie, stra
ż
nice
przejazdowe, myjnie taboru kolejowego
Kategoria XIX - zbiorniki przemysłowe,
jak: silosy, elewatory, bunkry do
magazynowania paliw i gazów oraz innych
produktów chemicznych
10,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Współczynnik wielko
ś
ci obiektu (w)
(powierzchnia w m
2
)
≤
1.000
> 1.000-
5.000
>
5.000-
10.000
>
10.000
Kategoria XX - stacje paliw
15,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Kategoria XXI - obiekty zwi
ą
zane z
transportem wodnym, jak: porty,
przystanie, sztuczne wyspy, baseny,
doki, falochrony, nabrze
ż
a, mola, pirsy,
pomosty, pochylnie
10,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Kategoria XXII - place składowe,
postojowe, składowiska odpadów, parkingi
8,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Współczynnik wielko
ś
ci obiektu (w)
(powierzchnia w ha)
≤
1
> 1-10
> 10-20
> 20
Kategoria XXIII - obiekty lotniskowe,
jak: pasy startowe, drogi kołowania,
płyty lotniskowe, place postojowe i
manewrowe, l
ą
dowiska
10,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Kategoria XXIV - obiekty gospodarki
wodnej, jak: zbiorniki wodne i
nadpoziomowe, stawy rybne
9,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Współczynnik wielko
ś
ci obiektu (w)
(długo
ść
w km)
≤
1
> 1-10
> 10-20
> 20
Kategoria XXV - drogi i kolejowe drogi
szynowe
1,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Kategoria XXVI - sieci, jak:
elektroenergetyczne, telekomunikacyjne,
gazowe, ciepłownicze, wodoci
ą
gowe,
kanalizacyjne oraz ruroci
ą
gi przesyłowe
8,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Współczynnik wielko
ś
ci obiektu (w)
(długo
ść
w m)
≤
20
> 20-100
> 100-
500
> 500
Kategoria XXVII - budowle
hydrotechniczne pi
ę
trz
ą
ce, upustowe i
regulacyjne, jak: zapory, progi i
stopnie wodne, jazy, bramy
przeciwpowodziowe,
ś
luzy wałowe, syfony,
wały przeciwpowodziowe, kanały,
ś
luzy
ż
eglowne, opaski i ostrogi brzegowe,
rowy melioracyjne
9,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Kategoria XXVIII - drogowe i kolejowe
obiekty mostowe, jak: mosty, estakady,
kładki, przej
ś
cia podziemne, wiadukty,
przepusty, tunele
5,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Współczynnik wielko
ś
ci obiektu (w)
(wysoko
ść
w m)
≤
20
> 20-50
> 50-
100
> 100
Kategoria XXIX - wolno stoj
ą
ce kominy i
maszty
10,0
1,0
1,5
2,0
2,5
Współczynnik wielko
ś
ci obiektu (w)
(wydajno
ść
w m
3
/h)
≤
50
> 50-100
> 100-
500
> 500
Kategoria XXX - obiekty słu
żą
ce do
korzystania z zasobów wodnych, jak:
uj
ę
cia wód morskich i
ś
ródl
ą
dowych,
budowle zrzutów wód i
ś
cieków,
pompownie, stacje strefowe, stacje
uzdatniania wody, oczyszczalnie
ś
cieków
8,0
1,0
1,5
2,0
2,5