Pie

śń

Iz 45ww15-26 — niech wszystkie narody nawróc

ą

si

ę

do Boga

Jan Paweł II

Audiencja generalna, 31 pa

ź

dziernika 2001 r.

1. «Naprawdę, Panie, Tyś jest Bogiem ukrytym» (Iz 45, 15). Ten początkowy werset

pieśni z Jutrzni piątku pierwszego tygodnia Psałterza pochodzi z medytacji
Deuteroizajasza nad wielkością Boga, przejawiającą się w stworzeniu i dziejach: Boga,
który się objawia, choć pozostaje ukryty w swej nieprzeniknionej tajemnicy. Jest On z
definicji Deus absconditus. śadna myśl nie może Go ogarnąć. Człowiek może jedynie
kontemplować Jego obecność we wszechświecie, idąc niejako po Jego śladach oraz
padając przed Nim na twarz, by Go adorować i wielbić.

Historyczny kontekst, w którym zrodziła się owa medytacja, to zaskakujące

wyzwolenie narodu przez Boga w okresie niewoli babilońskiej. Czyż było do pomyślenia,
że wygnańcy Izraela będą mogli powrócić do swej ojczyzny? W obliczu potęgi Babilonii
mogli jedynie poddać się rozpaczy. I oto wielka nowina, niespodziewany dar Boga,
zapowiedziany w słowach proroka: Bóg będzie działał, jak w okresie Wyjścia. I tak jak
wtedy straszliwymi karami pokonał opór faraona, obecnie wybiera króla perskiego,
Cyrusa, by zwyciężyć potęgę babilońską i przywrócić wolność Izraelowi.

2. «Tyś jest Bogiem ukrytym, Boże Izraela i Zbawco!» (Iz 45, 15). Tymi słowami

prorok zachęca do uznania, że Bóg działa w historii, nawet jeśli nie występuje na
pierwszym planie. Można by powiedzieć, że pozostaje «za kulisami». To On jest
tajemniczym i niewidzialnym reżyserem, który szanuje wolność swych stworzeń, ale
jednocześnie trzyma nici ziemskich spraw. Pewność co do opatrznościowego działania
Boga jest źródłem nadziei dla wierzącego, który wie, że może liczyć na stałą obecność
Tego, «który uformował ziemię i kształt jej nadał, który osadził ją mocno» (Iz 45, 18).

Istotnie, stwórczy akt nie jest epizodem zagubionym w mrokach czasów, toteż świat

nie powinien czuć się pozostawiony samemu sobie. Bóg stale podtrzymuje istnienie
swego stworzenia, dzieło swych rąk. Uznać tę prawdę znaczy również wyznać Jego
jedyność: «Czyż nie Tym, 'Który jest', Ja jestem? Prócz Mnie nie ma innego Boga!» (Iz
45, 21). Bóg już z definicji jest Jedyny. Z niczym nie można Go porównać. Wszystko jest
Mu podporządkowane. Dlatego trzeba odrzucić bałwochwalstwo, o którym prorok mówi z
surowością: «Nie mają rozeznania ci, co obnoszą drewno przez siebie rzeźbione i modlą
się do bożka, który nie może ich zbawić» (Iz 45, 20). Jak można przyjąć postawę adoracji
wobec tworu człowieka?

3. Dzisiejsza wrażliwość mogłaby uznać tę polemikę za przesadzoną, ocenia ona

bowiem krytycznie wizerunki same w sobie i nie zauważa, że można im przypisać wartość
symboliczną, sprzyjającą duchowej adoracji jedynego Boga. Z pewnością mamy tu do
czynienia z mądrą pedagogią Bożą, która dzięki surowemu wykluczeniu wizerunków
obroniła Izraela na przestrzeni dziejów przed kontaminacją politeistyczną. Uznając, że
Bóg objawił swe oblicze we Wcieleniu Chrystusa, Kościół podczas II Soboru Nicejskiego
(787 r.) dopuścił możliwość posługiwania się świętymi obrazami, pod warunkiem, że ich
wartość jest pojmowana w sposób zasadniczo relacyjny.

Ta prorocka przestroga zachowuje jednakże swoje znaczenie w odniesieniu do

wszystkich form bałwochwalstwa, często przejawiającego się nie tyle w niewłaściwym

używaniu wizerunków, co w uznawaniu ludzi i rzeczy za wartości absolutne, zastępujące
samego Boga.

4. Od stworzenia pieśń przechodzi do historii, w której Izrael wielokrotnie doświadczył

dobroczynnej i miłosiernej mocy Boga, Jego wierności i opatrzności. Zwłaszcza w
wybawieniu z niewoli jeszcze raz objawiła się miłość Boga do Jego narodu, a stało się to
w sposób tak oczywisty i zaskakujący, że prorok wzywa na świadków «ocalonych spośród
narodów». Zachęca ich, by przedstawili swoje kontrargumenty, jeśli mogą: «Zgromadźcie
się i wyjdźcie, dołączcie się wszyscy, wy, ocaleni spośród narodów» (Iz 45, 20).
Ostatecznie prorok stwierdza, że interwencja Boga Izraela nie podlega dyskusji.

Pojawia się wówczas wspaniała perspektywa uniwersalistyczna. Bóg wzywa:

«Nawróćcie się do Mnie, by otrzymać zbawienie, wszystkie krańce świata, bo tylko Ja
jestem Bogiem i nie ma innego» (Iz 45, 22). W ten sposób staje się jasne, że szczególne
upodobanie, z jakim Bóg wybrał Izraela jako swój naród, nie wyklucza innych, ale jest
aktem miłości, i cała ludzkość ma korzystać z jej dobrodziejstw.

I tak już w Starym Testamencie zarysowuje się «sakramentalna» koncepcja historii

zbawienia, uznająca, że szczególny wybór synów Abrahama, a następnie Chrystusowych
uczniów w Kościele nie jest przywilejem, który «zamyka» i «wyłącza», lecz jest znakiem i
narzędziem powszechnej miłości.

5. Wezwanie do adoracji i obietnica zbawienia odnoszą się do wszystkich narodów:

«Przede Mną się zegnie każde kolano, wszelki język na Mnie przysięgać będzie» (Iz 45,
23). Odczytywać te słowa z punktu widzenia chrześcijańskiego znaczy sięgać do pełni
objawienia Nowego Testamentu, który widzi w Chrystusie «imię ponad wszelkie imię»
(Flp 2, 9), tak, aby «na imię Jezusa zgięło się każde kolano istot niebieskich i ziemskich, i
podziemnych. I aby wszelki język wyznał, że Jezus Chrystus jest PANEM — ku chwale
Boga Ojca» (Flp 2, 10-11).

Dzięki tej pieśni nasza poranna modlitwa chwały zyskuje wymiar kosmiczny oraz

udziela głosu również i tym, którzy nie otrzymali jeszcze łaski poznania Chrystusa. Jest to
pieśń chwały, która nabiera charakteru «misyjnego», zachęcając nas, byśmy szli na
wszystkie drogi i głosili, że Bóg objawił się w Jezusie jako Zbawiciel świata.

Słowo Ojca

Ś

wi

ę

tego do Polaków wg n. 1/2002, s. 66.

W

ś

ród pielgrzymów zgromadzonych na placu

ś

w. Piotra było ok. 300 Polaków przybyłych z

kraju i emigracji. Do rodaków Ojciec

Ś

wi

ę

ty powiedział:

«Dzisiaj ostatni dzień października — zakończenie nabożeństwa różańcowego, które

poświęcaliśmy zwłaszcza za pokój na świecie. Jutro uroczystość Wszystkich Świętych,
pojutrze Dzień Zaduszny — Wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych: na naszych
cmentarzach w całej Polsce i na całym świecie, także tu we Włoszech — na cmentarzach
powstałych po ostatniej wojnie, na Monte Cassino i w innych miejscach. 'Wieczny
odpoczynek racz im dać, Panie, a światłość wiekuista niechaj im świeci. Niech
odpoczywają w pokoju wiecznym. Amen!' Pochwalony Jezus Chrystus!»