G

ATUNEK FILMOWY

Gatunek filmowy:



Typ filmu, który określa się poprzez występowanie w nim określonych cech



Grupa filmów posiadających wspólne cechy

Stefania Skwarczyńska, Wstęp do wiedzy o literaturze, T. 3 – wprowadza podział
interpretacji gatunku, który doskonale odnosi się także do filmu.
Wróżni trzy poziomy gatunku:
1. Gatunek jako nazwa – pozim nominalny
2. Gatunek jako zespół cech – poziom pojęciowy
3. Gatunek jako zespół reguł (przedmiot teoretyczny) – poziom przedmiotowy
Nie we wszystkich gatunkach występuje każdy z tych poziomów. We wszystkich
gatunkach występuje zawsze tylko poziom nominalny, ponieważ każdy gatunek posiada
swoją nazwę.

Przedmiotem teoretycznym jest struktura – istnieje zależność między poszczególnymi
elementami a całością. Gatunek jest określony nie przez zespół cech, ale zespół reguł.

Reguły konstytutywne – regulują funkcjonowanie przedmiotu teoretycznego, a
jednocześnie są dla gatunku konstytutywne.

Reguły regulujące – pokazują jak funkcjonuje dany przedmiot teoretyczny, ale nie są
konstytutywne dla niego.

F

ILM RELIGIJNY

Opiera się na sztukach plastycznych, ukazuje rzeczywistość transcendentną.
Występują dwa nurty (dwie tradycje) ewokowania transcendencji w filmie
religijnym:
1. Imago Dei – czerpanie z malarstwa ikonicznego (wschodniego, bizantyjskiego);

oddanie typowo ikonicznego widzenia świata, odbijanie głębokiej wizji świata.
Człowiek występuje tu jako boże stworzenie



s t y l t r a n s c e n d e n c j i .

2. Similitudo Dei – człowiek dążący do osiągnięcia podobieństwa do Boga – Chrystus

jako wcielenie. Film zachowuje estetykę realistyczną, sle stara się zamanifestować
istnienie transcendencji. Racjonalna perpektywa, częste stosowanie paraboli, ukazanie
człowieka w centrum jako obserwatora – widzenie z jego punktu widzenia



s t y l

i n k a r n a c j i .

K

ONWENCJA GATUNKOWA

Na konwencje gatunkowe składają się:
1. konstrukcja bohatera
2. struktura narracyjna
3. schemat fabularny
4. struktura czasu
5. struktura przestrzeni
6. temat
7. repertuar ikonograficzny (ikonografia)

Western (przykład)



określony czas i miejsce (Stany Zjednoczone, wiek XIX)



bohater: cowboy



tematyka: – „o jednym sprawiedliwym”

– pędzenie bydła
– walka z Indianami



ikonografia- bohaterów można określić dzięki ich ubiorom; topografia miasteczka
Dzikiego Zachodu

W przypadku nie wszystkich gatunków cechy się konwencjalizują.

K

ONCEPCJA ANALIZY GATUNKOWEJ

.

Koncepcja mitograficzno – psychologiczna.
Jej twórcami są C h a r l e s A l t m a n oraz J a c k S h a d o i a n . W koncepcji tej gatunek
interpretuje się jako rytuał lub mit.

Twórcy tej analizy zauważyli cechy wspólne między gatunkami a rytuałami/mitami:



są wytworem zbiorowości, nie mają nigdy indywidualnego autora;



istotne jest to, co się powtarza i jest powielane (zachowanie konwecji)

Powiązania z psychoanalizą:



interpretacja filmu – wybieramy dany gatunek w zależności od naszych wewnętrznych
postaw.

Altman określił 7 cech gatunku jako rytuału:

1. D u a l i z m ( b i n a r n o ś ć ) c e c h – cechy zawsze występują na zasadzie

przeciwności (dobro – zło, ofiara – napastnik, biedny – bogaty)

2 . P o w t a r z a l n o ś ć

3. K u m u l a t y w n o ś ć – cechy, które występują w wielu filmach się kumulują

(gromadzą), tworząc w ten sposób konwencję

4. S y m b o l i c z n o ś ć – powtarzane elementy zyskują walor dodatkowy

5. P r z e w i d y w a l n o ś ć – jest konsekwencją powtarzalności i kumulatywności

6. F u n k c j o n a l n o ś ć – pełnią funkcję psychologiczną, zaspokajają potrzeby widza

7. N o s t a l g i c z n o ś ć – w danym gatunku dostrzegamy coś, czego już nie ma i wzbudza

w nas to nostalgię (np. western – „stare, dobre czasy…)