mi dowodami na g∏oszone
w kampanii spo∏ecznej has∏a.

Do picia mleka zach´cani sà chwytli-
wymi has∏ami równie˝ Niemcy. U naszych zachodnich sà-
siadów mleczna kampania rozpocz´∏a si´ wyjàtkowo
wczeÊnie – ju˝ w latach 50. zesz∏ego stulecia organizacja
zwiàzana z przemys∏em rolnym przekonywa∏a z wyjàtkowo
frywolnym jak na tamte czasy podtekstem: „Mleko o˝ywia
zm´czonych m´˝czyzn”. Nic dziwnego, ˝e dziÊ w sonda˝u
przeprowadzonym wÊród Niemców a˝ 88% z nich uwa˝a
mleko za niezastàpiony sk∏adnik diety. W najnowszej kam-
panii do picia mleka przekonujà Niemców gwiazdy z pier-
wszych stron gazet sloganem: „Mleko jest mojà si∏à”.

U nas jak na razie kampani´ urzàdzili tylko zwolennicy picia
mleka, ale w USA i jego przeciwnicy nie pozostali d∏u˝ni.
Przed szeÊciu laty organizacja Ludzie na Rzecz Etycznego
Traktowania Zwierzàt (PETA) walczàca o prawa naszych
czworono˝nych przyjació∏ zacz´∏a sponsorowaç akcj´, w któ-
rej pod znakiem zapytania postawiono dobroczynne dzia-
∏anie krowiego mleka na ludzki organizm. Na jednej z reklam
konsumenci zobaczyli p∏aczàce dziecko z bia∏ym Êladem po
mleku na górnej wardze oraz napis: „Masz chore dzieci?”.
W innej reklamie organizatorzy kampanii posun´li si´ jeszcze
dalej i w efekcie musieli przepraszaç Rudolpha Giulianiego,
wtedy burmistrza Nowego Jorku, za to, ˝e pokazali jego zdj´-
cie równie˝ z ustami zabrudzonymi mlekiem oraz z has∏em:
„Masz raka prostaty?”. Jak twierdzà przedstawiciele PETA,
picie mleka krowiego mo˝e przyczyniaç si´ do licznych
schorzeƒ, w tym do chorób serca, niestrawnoÊci, cukrzycy
i raka prostaty.

Kto w tym mlecznym sporze ma racj´? Przedstawiciele firm
mleczarskich i wielu specjalistów od spraw ˝ywienia uwa˝ajà,

Mleko jest zdrowe, a jego codzienne picie sprawi, ˝e b´-
dziemy wielcy, jak Kayah, Bogus∏aw Linda, Britney Spears,
a nawet Dennis Rodman – g∏oszà kampanie reklamowe (za
którymi cz´sto stoi przemys∏ mleczarski) i powtarza cz´Êç
lekarzy. Mleko to jeden z najwi´kszych zabójców – astma,
rak, zawa∏, nasilanie osteoporozy… to tylko niektóre szkody,
jakie bia∏a nalewka nam wyrzàdza – alarmujà naukowcy
i organizacje przeciwne piciu mleka krowiego.

O tym, jak wa˝ne jest picie mleka s∏yszymy od dziecka
w szkole, od rodziców, od lekarzy, a zach´cajàce do tego
wsz´dobylskie reklamy nie pozwalajà nam zapomnieç o ko-
niecznoÊci wypijania dwóch lub trzech szklanek bia∏ego
napoju i w doros∏ym ˝yciu. Takà dziennà dawk´ mleka zale-
ca∏y gwiazdy w Polsce: W 2002 r. ruszy∏a spo∏eczna kampa-
nia pod has∏em „pij mleko, b´dziesz wielki”. Z billboar-
dów i telewizyjnych ekranów do picia mleka zach´cali
Kayah, Bogus∏aw Linda, a tak˝e mistrz kierownicy Krzy-
sztof Ho∏owczyc i snowboardzistka Jagna Marczu∏ajtis. Na
Zachodzie zwolennicy picia mleka posuwajà si´ jeszcze dalej
w swoich zaleceniach. Tam nie poprzestaje si´ ju˝ na dwóch
szklankach mleka dziennie. W podobnej do polskiej kam-
panii zorganizowanej w Stanach Zjednoczonych piosenkar-
ka Britney Spears zach´ca∏a nastolatków do wypijania a˝
czterech szklanek mleka ka˝dego dnia. Slogan reklamowy
brzmia∏: „Got milk?” (w wolnym t∏umaczeniu: „Pijesz
mleko?” „Masz mleko?”). Inna gwiazda, piosenkarz Marc
Anthony z kolei zapewnia∏, ˝e mleko pomaga zapobiegaç
osteoporozie. Kampania w USA trwa ju˝ od wielu lat,
a udzia∏ w niej wzi´∏y dziesiàtki s∏aw. W 2000 r. mi´dzyna-
rodowa organizacja Lekarze na Rzecz Medycyny Odpo-
wiedzialnej (Physicians Committee for Responsible Me-
dicine – PCRM), która promuje diet´ wegaƒskà, zaape-
lowa∏a do Federalnej Komisji Handlu (FTC) w USA, ˝eby ta
zbada∏a, czy aby przemys∏ mleczarski dysponuje naukowy-

MLEKO

28

zdrowie i uroda

 W I A T K O N S U M E N T A ll ii s

s tt o

o p

p a

a d

d 2

2 0

0 0

0 6

6

O zaletach mleka s∏ysza∏ ka˝dy. Ale czy codzienna szklanka mleka wyjdzie nam tylko
i wy∏àcznie na zdrowie? Co na temat mleka wiedzà naukowcy, a czego konsumentom si´
nie mówi?

Pij

mleko,

b´dziesz

wielki

lub

kalekà

zdrowie i uroda

29

˝e argumenty wysuwane przez PCRM i PETA majà êród∏a nie
tyle merytoryczne, co ideologicznie. Amerykaƒska Unia Kon-
sumencka, organizacja, która w USA stoi na stra˝y praw i bez-
pieczeƒstwa konsumentów, stwierdzi∏a jednak, ˝e niektóre
z tych argumentów nie sà bezpodstawne.

Co ma wi´c zrobiç konsument? Czy wie-
rzyç propagatorom mleka i piç je codzien-
nie szklankami? Czy mo˝e wziàç sobie do
serca argumenty organizacji i lekarzy
ostrzegajàcych przed zgubnym wp∏ywem
krowiego mleka na ludzi i jego zapas wylaç
do zlewu? Aby pomóc wam rozwiàzaç dylemat, przedsta-
wiamy g∏ówne problemy zwiàzane ze spo˝ywaniem mleka,
o jakich wspominajà jego krytycy, a tak˝e argumenty zwo-
lenników mleka. Przytaczamy te˝ naukowe dowody na ich
potwierdzenie oraz te, które je obalajà. I w koƒcu odpo-
wiadamy, co to wszystko oznacza dla nas, konsumentów.

Czy mleko wzmacnia koÊci?

Co mówià zwolennicy mleka? Picie mleka przez dzieci sprawi, ˝e
b´dà one mia∏y zdrowe i mocne koÊci, a w przysz∏oÊci
uniknà osteoporozy. Wed∏ug danych Instytutu ˚ywnoÊci
i ˚ywienia, choroba ta wyst´puje u 25% Polek w wieku
powy˝ej 50 lat, tymczasem mleko stanowi najlepsze i naj-
bardziej dost´pne êród∏o wapnia, który jest budulcem
koÊci.

Co mówià krytycy mleka? Nie ma dowodów naukowych na to,
˝e picie mleka zmniejsza ryzyko osteoporozy. Wr´cz prze-
ciwnie, mo˝e si´ nawet do niej przyczyniaç. W jaki
sposób? Otó˝ oprócz wapnia mleko zawiera równie˝ du˝e
iloÊci bia∏ka, a ono wyp∏ukuje wapƒ z koÊci.

Co mówià badania? Zakrojone na du˝à skal´ badanie prowa-
dzone przez uczonych z Harvardu w ciàgu 12 lat na gru-
pie 78 tys. kobiet wykaza∏o, ˝e te z nich, które pi∏y du˝o
mleka, cz´Êciej zapada∏y na osteoporoz´. Jednak z interpre-
tacjà wyników trzeba byç ostro˝nym. Dr Diane Feskanich,
jedna z autorek badania, zwraca uwag´ na fakt, ˝e taki

wynik móg∏ wziàç si´ z uwarun-
kowaƒ rodzinnych badanych ko-
biet. Te z nich, które wiedzia∏y, ˝e

sà zagro˝one osteoporozà, pi∏y po pros-
tu wi´cej mleka. Widocznie jednak
i tak pi∏y go za ma∏o lub zbyt póêno
zacz´∏y profilaktyk´ i choroba u nich
wystàpi∏a.

Krytycy mleka przytaczajà te˝ argumen-
ty naukowców z uniwersytetu Alabamy,
którzy twierdzà, ˝e dowody na to, i˝
mleko pomaga zapobiegaç osteoporozie
i z∏amaniom koÊci, sà niewystarczajàce.
Jednak prof. Robert Heaney badacz
z Creighton University w Omaha zaj-

mujàcy si´ wapniem znalaz∏ mo-
cniejsze dowody na to, ˝e pier-
wiastek ten wzmacnia koÊci.

Co ma o tym myÊleç konsument? Co
prawda nie ma niezbitych do-
wodów na to, ˝e mleko zapobiega
osteoporozie, ale jedno nie ulega
wàtpliwoÊci: jest bogate witami-
n´ D – niezb´dnà do budowy
i wzmacniania koÊci. To w∏aÊnie
ona sprawia, ˝e wapƒ jest wch∏a-

niany z jelita. Istniejà te˝ badania wskazujàce na
to, ˝e mleko i jogurt mogà lepiej s∏u˝yç koÊciom

ni˝ ˝ó∏ty ser. A to dlatego, ˝e wysoka zawartoÊç sodu, fos-
foranów i bia∏ka w wi´kszoÊci serów mo˝e niwelowaç
dzia∏anie wapnia. Mleko mo˝e, ale nie musi byç g∏ównym
êród∏em wapnia. Osoby, które nie chcà jeÊç nabia∏u, mogà
swojà dziennà dawk´ wapnia (od 900 do 1200 mg
w zale˝noÊci od wieku i p∏ci) czerpaç z wszystkich warzyw
o ciemnozielonej barwie, fasoli oraz z produktów, do
których wapƒ jest dodawany, a tak˝e z suplementów diety.
Witamin´ D natomiast mo˝na dostarczaç organizmowi
równie˝ spo˝ywajàc t∏uste ryby lub czerpaç jà z promieni
s∏onecznych. W profilaktyce osteoporozy bardzo wa˝nym
czynnikiem jest te˝ uprawianie sportu oraz unikanie alko-
holu i palenia papierosów.

Czy mleko zapobiega nowotworom czy
w∏aÊnie zwi´ksza ryzyko ich wystàpienia?

Co mówià zwolennicy mleka? W reklamie promujàcej picie
mleka w USA Dennis Rodman, s∏ynny koszykarz, mówi:
„Trzy szklanki mleka dziennie pokryjà dzienne zapotrze-
bowanie na wapƒ przeci´tnego cz∏owieka. Chyba ja po-
winienem piç szeÊç szklanek.” W∏aÊnie wapƒ zawarty
w mleku, a tak˝e inne jego sk∏adniki majà dzia∏anie anty-
nowotworowe. Odpowiednia iloÊç wapnia w organizmie
zmniejsza na przyk∏ad ryzyko wystàpienia raka jelita
grubego.

Co mówià krytycy mleka: Nadmiar wapnia mo˝e zwi´kszaç ryzyko
powstania nowotworu, a ÊciÊlej – raka prostaty.

 W I A T K O N S U M E N T A ll ii s

s tt o

o p

p a

a d

d 2

2 0

0 0

0 6

6

Kampania na rzecz picia mleka

w USA trwa ju˝ od wielu lat,

a udzia∏ w niej wzi´∏y dziesiàtki

s∏aw. Jedna z nich to

aktorka Angelina Jolie.

Niemców do picia mleka
przekonujà gwiazdy z pier-
wszych stron gazet sloganem:
„Mleko jest mojà si∏à”. WÊród
propagatorek mleka znalaz∏a si´
mi´dzy innymi piosenkarka
Sarah Connor.

W 2002 r. ruszy∏a w Polsce
spo∏eczna kampania pod
has∏em „pij mleko, b´dziesz
wielki”. Z billboardów i telewi-
zyjnych ekranów do picia mleka
zach´ca∏a mi´dzy innymi Kayah.

Co mówià badania? Badania wskazujà na
to, ˝e nabia∏ i wapƒ mogà zapobiegaç
wystàpieniu raka jelita grubego oraz
polipów na jelicie. I tak na przyk∏ad
badanie naukowców z Fred Hutchi-
nson Cancer Research Center w Se-
attle wykaza∏o, ˝e osoby jedzàce
najwi´cej niskot∏uszczowego nabia∏u
lub regularnie za˝ywajàce suplemen-
ty z wapniem mia∏y najmniejsze ry-
zyko zapadni´cia na raka jelita gru-

bego. Z kolei analiza 10 ró˝nych badaƒ wyko-
nana na Uniwersytecie w Harvardzie pokazu-
je, ˝e rzeczywiÊcie ci, którzy pijà mleko w naj-
wi´kszych iloÊciach, majà wi´ksze prawdo-
podobieƒstwo unikni´cia raka jelita grubego.
Na czym polega to zjawisko w teorii? Otó˝

wapƒ zdaje si´ byç pomocny w usuwaniu niektórych kwasów,
mogàcych mieç zwiàzek z nowotworami jelita.

Ale mleko nie uchroni nas przed wszystkimi rodzajami
nowotworów. Wr´cz przeciwnie, do niektórych mo˝e si´
przyczyniaç. Do takich niepokojàcych wniosków doszli ame-
rykaƒscy badacze, którzy przeanalizowali wyniki doÊwiad-
czeƒ z udzia∏em 21 tys. m´˝czyzn. Co si´ okaza∏o? IloÊç
spo˝ywanego wapnia (g∏ównie z produktów mlecznych)

wià˝e si´ ze zwi´kszonym ryzykiem zachorowania na raka
prostaty. I tak u m´˝czyzn, którzy zjadali ponad pi´ç potraw
mlecznych dziennie, ryzyko wystàpienia choroby by∏o
o 34% wi´ksze ni˝ u pijàcych mleko najwy˝ej raz na dwa dni.
Co jest przyczynà? Otó˝ wapƒ mo˝e hamowaç produkcj´
najbardziej aktywnej formy witaminy D, która przeciwdzia∏a
rakowi prostaty.

Naukowcy zwracajà te˝ uwag´ na fakt, ˝e zjadanie du˝ych iloÊ-
ci t∏ustych produktów mlecznych, podobnie jak i innych t∏u-
stych daƒ, mo˝e zwi´kszaç ryzyko niektórych rodzajów raka.

Co ma o tym myÊleç konsument? Wyniki badaƒ nad zale˝noÊcià
picia mleka a zmniejszeniem ryzyka zachorowania na raka
jelita grubego oraz zwi´kszeniem prawdopodobieƒstwa
zapadni´cia na raka prostaty sà warte poznania. Ale czy
w zwiàzku z tym mamy piç wi´cej mleka czy mniej? Opisane
tu badania nie sà jeszcze wystarczajàcym dowodem na to, by
odpowiedzieç na to pytanie. Dlatego najlepiej nadal stosowaç
si´ do wytycznych wi´kszoÊci lekarzy i piç oko∏o dwóch szkla-
nek pó∏t∏ustego mleka dziennie.

Czy mleko pomaga czy szkodzi sercu?

Co mówià zwolennicy mleka? Wapƒ zawarty w mleku u∏atwia
utrzymanie ciÊnienia t´tniczego na prawid∏owym poziomie.
Ponadto zwi´ksza poziom dobrego cholesterolu (HDL)

PETA walczàca o prawa

zwierzàt zacz´∏a sponsorowaç

akcj´, w której pod znakiem

zapytania postawiono

dobroczynne dzia∏anie krowiego

mleka na ludzki organizm. Na

jednej z reklam konsumenci

zobaczyli p∏aczàce dziecko

z bia∏ym Êladem po mleku na

górnej wardze oraz napis:

„Masz chore dzieci?”

r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k

MLEKO

zdrowie i uroda

nabia∏u, ale i warzyw, a co za tym idzie – wiele kluczowych
dla zdrowia zwiàzków mineralnych.

W 2001 r. nowozelandzki badacz dr Corrie McLachlan
og∏osi∏ wyniki badaƒ, z których wynika∏o, ˝e mleko, a ÊciÊlej
zawarta w nim kazeina (rodzaj bia∏ka), jest przyczynà chorób
serca. Wed∏ug Brytyjskiej Fundacji Serca (British Heart Foun-
dation) do wyników tych nale˝y podchodziç ostro˝nie. Trze-
ba by przeprowadziç badania zakrojone na wi´kszà skal´,
które mog∏yby potwierdziç tez´ naukowca z Nowej Zelandii.
Tymczasem, jak zaleca organizacja, powinniÊmy nadal sto-
sowaç diet´ z niskà zawartoÊcià t∏uszczów nasyconych (znaj-
dujàcych si´ w wielu przetworach mlecznych) oraz bogatà
w owoce i warzywa. Warto w tym miejscu zaznaczyç, ˝e
dr McLachlan jest jednoczeÊnie prezesem firmy A2, produku-
jàcej mleko bez bia∏ka odpowiedzialnego za – jak twierdzi
– tysiàce przypadków zawa∏ów serca na ca∏ym Êwiecie. A2 re-
klamowane jest jako „cudowne mleko”.

Co ma o tym myÊleç konsument? G∏ówny zarzut kierowany pod
adresem mleka przez przeciwników tego najbielszego z napo-
jów, to podwy˝szanie poziomu cholesterolu i tym samym
przyczynianie si´ do zatykania naczyƒ krwionoÊnych. Kto,
a raczej co, za tym stoi? T∏uszcze nasycone. Dlatego wyeli-
minowanie ich nadmiaru z diety, równie˝ przez zastàpienie
mleka pe∏not∏ustego pó∏toraprocentowym, mo˝e pomóc nam

we krwi, zmniejszajàc jednoczeÊnie poziom tego szkodliwego
(LDL). Równie˝ inne pierwiastki zawarte w mleku wp∏ywa-
jà na obni˝enie ciÊnienia krwi: magnez i potas. Foliany
z kolei obni˝ajà poziom homocysteiny, a dzi´ki temu spada
ryzyko chorób uk∏adu krà˝enia.

Co mówià krytycy mleka? Nie ma dowodów na ochronne dzia-
∏anie mleka na serce. Co wi´cej, mleko mo˝e przyczyniaç
si´ do zatykania naczyƒ krwionoÊnych. Szczególnie pe∏-
not∏uste mleko nie jest polecane ze wzgl´du na zawartoÊç
niezdrowych t∏uszczów nasyconych, które zwi´kszajà ry-
zyko chorób serca.

Co mówià badania? Teoretycznie zwiàzki mineralne zawarte
w mleku mogà wspomagaç obni˝anie ciÊnienia krwi.
W 1997 r. przeprowadzono badanie sponsorowane przez
amerykaƒski rzàd, w którym ostatecznie potwierdzono, ˝e
dieta bogata w owoce, warzywa i niskot∏uszczowe produk-
ty mleczne zmniejsza ciÊnienie krwi. Natomiast ani obfita
dieta bez sk∏adników mlecznych, ani typowa dieta Ame-
rykanów nie mia∏a takiego dzia∏ania. – Ale twierdzenie, ˝e
to przetwory mleczne przyczyniajà si´ do obni˝ania ciÊ-
nienia, jest nadu˝yciem – t∏umaczy prof. Lawrence Appel,
prowadzàcy badanie. Eksperyment nie mia∏ bowiem na
celu wskazania, które produkty wp∏ywajà na ciÊnienie,
a pierwsza z wymienionych diet zawiera∏a nie tylko du˝o

a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l a m a r e k l

w obni˝eniu poziomu z∏ego cholesterolu. Trzeba tylko pami´-
taç, ˝e mleko „light”, z którego usuni´to wi´kszoÊç t∏uszczu,
nie b´dzie ju˝ zawiera∏o witamin w nim rozpuszczalnych,
czyli: A, D i E.

Unikajàc mleka unikniemy niestrawnoÊci?

Co mówià zwolennicy mleka? Znana aktorka Whoopi Goldberg
zach´ca∏a w amerykaƒskiej kampanii do picia mleka nawet
osoby cierpiàce na nietolerancj´ laktozy: „Na szcz´Êcie dla
nas, ludzi nietolerujàcych laktozy, mamy mleko bez
zawartoÊci tego cukru.”

Co mówià krytycy mleka? Nietolerancja laktozy to naturalna
odpowiedê organizmu na dostarczanie mu czegoÊ, czego nie
powinniÊmy piç. Przecie˝ inne ssaki ˝ywià si´ mlekiem tylko
w okresie niemowl´cym, a cz∏owiek pije mleko równie˝ jako
doros∏y. Tymczasem natura nas do tego nie przystosowa∏a.
Nie przystosowa∏a nas tym bardziej do picia mleka po-
chodzàcego od zwierzàt innego gatunku ni˝ nasz, mleka
o innym sk∏adzie ni˝ ludzkie. Dlatego picie mleka krowiego
przez ludzi to patologia.

Co mówià badania? Nietolerancja laktozy to doÊç powszechna
przypad∏oÊç. Przyczynà jest brak lub zbyt niska iloÊç enzymu
trawiàcego laktoz´, czyli cukier zawarty w mleku krowim.
W efekcie w jelitach odk∏ada si´ niestrawiona laktoza. Objawy
to wzd´cia, gazy, biegunka lub md∏oÊci. W Polsce na nietole-
rancj´ laktozy cierpi oko∏o 20% ludzi. Ale na ca∏ym Êwiecie a˝
70-80% osób ma problemy z trawieniem mleka – w wi´k-
szoÊci w Azjatów i Afrykanów (nawet ponad 90% z nich nie
toleruje laktozy). Za to w po∏udniowej cz´Êci Uralu le˝y
kraina, której niemal wszyscy mieszkaƒcy trawià laktoz´ bez
problemu. To w∏aÊnie u nich przed 7 tys. lat mutacja pewnego
genu sprawi∏a, ˝e na Ziemi pojawili si´ pierwsi ludzie trawià-
cy mleko zwierzàt. Skrz´tnie to wykorzystali i zacz´li doiç
krowy i kozy, a mleko tych zwierzàt sta∏o si´ nieod∏àcznym
sk∏adnikiem diety ludzi z Uralu. Równie˝ na pó∏nocy Europy,
gdzie z powodu zimnego klimatu brakowa∏o roÊlin do wy˝y-
wienia, wi´kszoÊç osób zacz´∏a trawiç mleko. Do dziÊ w∏aÊnie
tam mieszka najmniej ludzi z nietolerancjà laktozy.

Osoby z nietolerancjà laktozy powinny unikaç mleka. Bada-
nia pokazujà, ˝e nie muszà za to rezygnowaç z mlecznych na-
pojów fermentowanych. Jogurty, kefiry czy maÊlanki sà ∏at-
wiej strawne. Laktoza jest w nich ju˝ cz´Êciowo sfermento-
wana, co u∏atwia jej przyswojenie, a bakterie kwasu mlekowe-
go dodatkowo pomagajà w jej trawieniu.

Co ma o tym myÊleç konsument? Nie ma powodu, aby osoby cier-
piàce na nietolerancj´ laktozy, mia∏y rezygnowaç z mleka pod
jakàkolwiek postacià. Wr´cz przeciwnie, mogà piç fermento-
wane napoje mleczne. Mogà nawet stopniowo wprowadzaç
do swojej diety mleko spo˝ywane ma∏ymi porcjami i ∏àcznie
z innymi produktami. JeÊli niestrawnoÊç nie wystàpi, mo˝na
porcje powoli zwi´kszaç, bo enzym trawiàcy laktoz´ zanika
po d∏u˝szym czasie niepicia mleka i mo˝e si´ znów pojawiç,
kiedy zaczynamy mleko w∏àczaç w naszà diet´. Poza tym
w aptekach dost´pne sà specjalne preparaty enzymu trawià-

cego laktoz´, które wypijane wraz z mlekiem pomagajà przy-
swajaç je organizmowi.

Osoby z nietolerancjà laktozy powinny uwa˝aç tak naprawd´
na niemal wszystkie produkty dost´pne dziÊ w sklepach. Bar-
dzo trudno skomponowaç diet´ tak, ˝eby uniknàç tego w´-
glowodanu. Mleko ukryte jest w sk∏adzie ogromnej iloÊci
gotowych produktów, takich jak pizza, zupy z proszku, de-
sery, musztardy czy lody. Wra˝liwy konsument na laktoz´
mo˝e si´ natknàç nawet przyjmujàc niektóre leki i u˝ywajàc
past´ do z´bów. Producenci kosmetyków i leków stosujà bo-
wiem laktoz´ jako tani sk∏adnik wype∏niajàcy.

Czy mleko jest bezpieczne dla dzieci?

Co mówià zwolennicy mleka? Mleko jest szczególnie wa˝nym sk∏ad-
nikiem diety dzieci, gdy˝ warunkuje prawid∏owy rozwój koÊci
i z´bów. Od stopnia uwapnienia koÊci w wieku m∏odzieƒczym
zale˝y ich odpornoÊç na z∏amania w starszym wieku. Dlatego
dzieci powinny piç wi´cej mleka ni˝ doroÊli.

Co mówià krytycy mleka? Bia∏ko mleka krowiego mo˝e powo-
dowaç alergi´, a w jej nast´pstwie cukrzyc´ insulinozale˝nà
(zwanà m∏odzieƒczà).

Co mówià badania? Mleko krowie mo˝e wywo∏ywaç reakcje aler-
giczne u dzieci, które nie ukoƒczy∏y pierwszego roku ˝ycia. A to
dlatego, ˝e mleko matki nie zawiera kazeiny, wi´c niemowl´ nie
potrafi jej strawiç. Na takà alergi´ cierpi oko∏o 2-7% nie-
mowlàt. Wi´kszoÊç dzieci wyrasta z niej, zanim osiàgnie czte-
ry lata. Niektóre badania wskazujà na to, ˝e podawanie nie-
mowl´tom mleka krowiego mo˝e faktycznie powodowaç cu-
krzyc´ insulinozale˝nà. Dlatego pediatrzy zalecajà nie wpro-
wadzaç mleka krowiego do diety dziecka w pierwszym roku
˝ycia. Dla najm∏odszych konsumentów przeznaczone sà
specjalne mleka, w których bia∏ka zmodyfikowano tak, aby
by∏y przyswajalne przez dzieci, a sk∏ad przypomina∏ mleko
kobiece. Badania wskazujà na zmniejszenie ryzyka wystà-
pienia cukrzycy u niemowlàt karmionych takim mlekiem.

Objawy alergii na kazein´ sà bardziej dotkliwe ni˝ na nietole-
rancj´ laktozy. To mi´dzy innymi egzema, kolka, biegunka,
kaszel, wymioty. Picie mleka mimo alergii mo˝e prowadziç do
powik∏aƒ zdrowotnych.

Co ma o tym myÊleç konsument? Rodzice, którzy podejrzewajà
u swoich dzieci alergi´ na mleko, powinni potwierdziç to u leka-
rza. Mleko krowie jest rzeczywiÊcie jednym z wa˝niejszych êró-
de∏ wapnia dla dzieci, ale mo˝e byç spo˝ywane po ukoƒczeniu
pierwszego roku ˝ycia.

Koƒca nie widaç

Wcià˝ trwajà badania nad wp∏ywem mleka na ró˝ne aspekty
naszego zdrowia. Ciàgle te˝ naukowcy nie poznali dok∏adnie
wszystkich mechanizmów oddzia∏ywania mleka na nasz orga-
nizm. Dlatego zapewne spór zwolenników i przeciwników
mleka pr´dko si´ nie zakoƒczy. Mleko pozostanie na razie
– tak jak krowa – czarno-bia∏e.

Joanna Wosiƒska

MLEKO

32

 W I A T K O N S U M E N T A ll ii s

s tt o

o p

p a

a d

d 2

2 0

0 0

0 6

6

zdrowie i uroda

MLEKO ESL (EXTENDED SHELF LIFE) JESZCZE DO NIEDAWNA
BY¸O ZUPE∏NIE NIEDOST¢PNE NA POLSKIM RYNKU. W WIEL-
KIEJ BRYTANII ORAZ STANACH ZJEDNOCZONYCH ESL STANO-
WI ZNACZÑCÑ KATEGORI¢ MLEKA. SUKCES SWÓJ ZAWDZI¢-
CZA NIEPORÓWNYWALNYM WALOROM SMAKOWYM I OD˚YW-
CZYM W PE¸NI NATURALNEGO MLEKA.

Mleko surowe, nawet przechowywane w warunkach ch∏odni-
czych jest niezdatne do spo˝ycia ju˝ po kilkunastu godzinach.
Aby wyd∏u˝yç czas przydatnoÊci do spo˝ycia, mleko jest pod-
grzewane do odpowiedniej temperatury. Mleko ESL dzi´ki
unikalnej, naturalnej mikrofiltracji zostaje oczyszczone z nie-
korzystnych dla niego mikroorganizmów i dlatego nie musi byç
podgrzewane do wysokich temperatur. Podlega pasteryzacji
w ni˝szych, ni˝ zazwyczaj temperaturach – maksymalnie 72°C.
W ten sposób w mleku pozostaje wszystko, co najcenniejsze
– wartoÊci od˝ywcze, witaminy i minera∏y oraz naturalny smak
Êwie˝ego mleka prosto od krowy. Dodatkowo mleko przecho-
wywane w warunkach ch∏odniczych pozostaje Êwie˝e i natu-
ralne a˝ przez 21 dni.

Do produkcji mleka ESL musi byç wykorzystany surowiec
najwy˝szej jakoÊci. Proces produkcji przebiega w aseptycz-
nych warunkach wg najnowszych Êwiatowych standardów
i przez ca∏y czas mleko jest monitorowane, czy nie utraci∏o
w∏aÊciwoÊci dla siebie charakterystycznych. Pozwala to na za-
chowanie wszystkich parametrów wysokiej jakoÊci mleka.

Gdy mleko w´druje do magazynu – ch∏odni, jest pe∏ne wartoÊci
od˝ywczych, nadal Êwie˝e i wyjàtkowo smaczne. Dzi´ki nowo-
czesnej technologii ESL smak naturalnego mleka prosto od
krowy, pochodzàcego z rejonów o niezwyk∏ych walorach przy-
rodniczych i ekologicznych mo˝na teraz zachowaç na d∏u˝ej.
Mleko ESL to sama natura, którà konsument mo˝e si´ cieszyç
bez ˝adnych kompromisów.

Powrót

do natury

– mleko

ESL

r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama

r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama r

eklama r

e

k