Monter sieci i urządzen telekom_725[02]_Z2.03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Charakterystyka podstawowych urządzeń telekomunikacyjnych.

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Przyrządy pomiarowe, narzędzia monterskie oraz przepisy BHP stosowane

podczas prac montażowych i diagnostyczno-pomiarowych.

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Lokalizacja prostych uszkodzeń w urządzeniach telekomunikacyjnych,

wymiana uszkodzonych elementów i podzespołów.

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Oznakowanie urządzeń telekomunikacyjnych.

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć.

6. Literatura.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o eksploatacji urządzeń

telekomunikacyjnych ich specyfice oraz w doborze elementów podczas napraw i konserwacji
tych urządzeń, przestrzeganiu wymagań określonych przez producentów urządzeń.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie powinieneś opanować podczas zajęć,

−

materiał nauczania,

−

pytania sprawdzające,

−

przykładowe testy sprawdzające postęp w opanowaniu materiału nauczania,

−

zestaw zadań testowych – sprawdzian osiągnięć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u Ciebie umiejętności praktycznych,

−

wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.

Schemat układu jednostek modułowych.

Moduł 725[02].Z2

Montaż instalacji i urządzeń

telekomunikacyjnych

725[02].Z2.01

Montaż instalacji

telekomunikacyjnych

725[02].Z2.03

Eksploatacja urządzeń

telekomunikacyjnych

725[02].Z2.02

Montaż i programowanie

końcowych urządzeń

telekomunikacyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

wykonywać podstawowe pomiary parametrów sygnałów elektrycznych w niezbędnych
zakresach częstotliwości oscyloskopami, woltomierzami i miernikami poziomu,

−

analizować i wyciągać wnioski z wykonanych pomiarów,

−

znać i stosować w podstawowym zakresie rachunek „decybelowy”,

−

stosować podstawowe obliczenia z zakresu elektroniki,

−

rozróżniać symbole graficzne elementów i podzespołów elektronicznych,

−

zorganizować stanowisko pomiarowe zgodnie z wymogami ergonomii i podstawowymi
zasadami BHP,

−

dobrać przyrządy pomiarowe niezbędne do wykonania podstawowych pomiarów
telekomunikacyjnych,

−

korzystać z popularnych edytorów teksu, arkuszy kalkulacyjnych oraz programów
umożliwiających wykonanie prezentacji (np. pakiet Microsoft Office),

−

dobrać i używać narzędzia niezbędne podczas montażu urządzeń telekomunikacyjnych
i sieci,

−

sporządzać protokóły pomiarów oraz uproszczone kosztorysy,

−

korzystać z różnych źródeł informacji, literatura techniczna, specjalistyczne czasopisma
techniczne, katalogi, normy techniczne i zalecenia UE, internet.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

rozróżniać funkcje i zastosowanie podstawowych urządzeń telekomunikacyjnych,

−

scharakteryzować podstawowe urządzenia telekomunikacyjne,

−

czytać ze zrozumieniem tekst techniczny: instrukcję obsługi i konserwacji końcowych
urządzeń telekomunikacyjnych,

−

dobrać przyrządy pomiarowe do sprawdzenia stanu technicznego urządzeń,

−

sporządzić wykazy narzędzi i materiałów, elementów, podzespołów i przyrządów
pomiarowych do wykonania prac diagnostyczno - pomiarowych,

−

przygotować bezpieczne stanowisko do prac montażowych i diagnostyczno - pomiarowych,

−

interpretować zapisy na tabliczkach znamionowych urządzeń,

−

zlokalizować proste uszkodzenia,

−

wymienić uszkodzone elementy lub podzespoły urządzenia,

−

analizować i interpretować wyniki pomiarów oraz wyciągać wnioski praktyczne,

−

zademonstrować poprawność wykonywania zadania,

−

stosować właściwe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe oraz
przepisy o ochronie środowiska,

−

przewidywać zagrożenia dla życia i zdrowia w pracy z wykorzystaniem narzędzi
i urządzeń elektrycznych,

−

dobrać środki ochrony osobistej podczas prac montażowo - instalacyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Charakterystyka podstawowych urządzeń
telekomunikacyjnych

4.1.1. Materiał nauczania

Urządzenia telekomunikacyjne możemy sklasyfikować według niżej przedstawionego

podziału na grupy:
1) Urządzenia sieciowe i do przesyłu danych :

−

Sprzęt sieciowy LAN,

−

Centrale PABX i ,,key systemy" oraz sprzęt do komutacji łączy,

−

Sprzęt do komutacji pakietowej i routingu,

−

Infrastruktura telefonii komórkowej,

−

Pozostały sprzęt sieciowy i do przesyłania danych.

2) terminale (sprzęt komunikacyjny dla użytkownika końcowego):

−

Bezprzewodowe aparaty telefoniczne,

−

Pozostałe terminale (w tym stacjonarne aparaty telefoniczne, faksy, automatyczne
sekretarki, systemy audiokonferencyjne i wideokonferencyjne itp.).

W zakresie urządzeń końcowych (terminali), zdecydowany prym wiodą telefony

komórkowe  (zarówno  w  zakresie  bezwzględnych  wartości  jak  i  dynamiki  wzrostu),
aczkolwiek  z  kolei  rynek  ten  jest  subsydiowany  przez  operatorów  sieci  komórkowych
(sprzedaż promocyjna za symboliczne kwoty) chcących w ten sposób pozyskać jak największą
liczbę  abonentów.  Segment  ten  jest  o  tyle  atrakcyjny,  że  nawet  jeśli  dynamika  pozyskiwania
nowych abonentów przez operatorów zmniejszy się, to dostawcy telefonów na tym nie stracą,
gdyż  rośnie  tzw.  replacement  market,  czyli  zastępowanie  dobrych  jeszcze  telefonów
nowszymi,  co  ma  ścisły  związek  z  wprowadzaniem  nowych  usług  i  technologii.  Linia  ISDN
pozwala  podłączyć  do  8  terminali  do  styku  S/T.  Terminalami  mogą  być  telefony,  modemu
ISDN  do  PC,  faksy  G4  itp.  Każdy  telefony  jest  zasilany  z  terminala  sieciowego  (N/T)  przez
szynę  S/T,  która  jest  głównym  zasilaniem.  Obecnie  produkowane  aparaty  telefoniczne
charakteryzują  się  tym,  że  do  produkcji  ich  wykorzystywana  jest  bardzo  zaawansowana
technologia.

Poniżej przedstawiono przegląd funkcji dostępnych w nowoczesnych aparatach

telefonicznych.
Przegląd funkcji telefonu ISDN:
Tryb zwykłego mikrotelefonu
Regulowana głośność w słuchawce w 8-miu krokach

(+4, -3 kroki po 2,5 dB każdy).

Regulowana głośność dzwonka w 2-óch krokach (nominalna,-8dB) (głośny, cichy).
Dostępne różne rodzaje dzwonków

(6 opcjonalnych rodzajów dźwięków).

Klawiatura 3 x 4 do wyboru numeru

(generowanie tonów DTMF przy pomocy * i #).

Redial:

Historia 30-stu ostatnio wybieranych numerów.

Pamięć

Pamięć na 30-ści najczęściej używanych

numerów przez alfanumeryczne klawisze.

Identyfikacja numeru (CLIP)

Numer osoby dzwoniącej jest prezentowany na

Wyświetlaczu.

Pamięć wywołań przychodzących

Pamięć ostatnich 30 numerów dzwoniących z

datą i czasem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Odpowiedź na połączenie oczekujące

Wydzielony klawisz dla tej usługi. Sygnalizacja na
wyświetlaczu.

Odrzucenie połączenia oczekującego

Wydzielony klawisz dla tej usługi. Sygnalizacja na
wyświetlaczu. Odrzucenie drugiego dzwoniącego,
sygnał zajętości.

Konferencja trójstronna

Wydzielony klawisz dla tej usługi. Sygnalizacja na
wyświetlaczu.

CLIR

Blokada

prezentacji

numeru dla rozmowy

wychodzącej (MENU).

Zawieszanie / wznowienie

Parkowanie rozmowy w sieci i odebranie tej samej
rozmowy na innym telefonie podłączonym do
szyny S0.

Przekierowanie rozmowy

Wydzielony klawisz dla tej usługi. Sygnalizacja na
wyświetlaczu.

Usunięcie przekierowania

Wydzielony klawisz dla tej usługi. Sygnalizacja na
wyświetlaczu.

Wiadomości użytkownik / użytkownik

Mogą być pozostawiane w wiadomości dla kilku
użytkowników tego telefonu.

Nie przeszkadzać

Przycisk wyłączający dzwonek na czas 30 minut.
Numery każdego z połączeń przychodzących są
wyświetlane i zapamiętywane.

Tryb awaryjny

Ustawienie aparatu w trybie awaryjnym następuje
poprzez przestawienie przełącznika pod spodem
telefonem.

MSN

Wielokrotny numer użytkownika. Jest możliwe
zaprogramowanie do trzech numerów MSN,
którym można przypisać różne dzwonki.

Zestaw głośnomówiący

Rozmowa przez zestaw głośnomówiący.

Wyciszenie

Możliwość

wyłączenia

mikrofonu

podczas

rozmowy.

Czas rozmowy

Wyświetlacz pokazuje czas trwania rozmowy.

CLIP prefix

Brakujący prefix dla połączeń przychodzących
może

być

zaprogramowany i wyświetlany

w prezentacji numeru.

Rys. 1. Współczesny bezprzewodowy aparat telefoniczny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 2. Współczesny aparat telefoniczny ISDN.

Najczęściej spotykane wyposażenie nowoczesnych aparatów telefonicznych obecnie

produkowanych :
Funkcje ogólne :

−

wyświetlacz : typ – alfanumeryczny, rodzaj – monochromatyczny,

−

podświetlenie : kolor podświetlenia (np. niebieski),

−

prezentacja numeru,

−

głosowa prezentacja rozmówcy,

−

wyświetlanie wybieranego numeru,

−

menu w języku polskim,

−

wskaźnik naładowania akumulatora,

−

wyświetlanie czasu trwania rozmowy (orientacyjny),

−

data / godzina,

−

budzik / przypomnienie

−

rodzaj dzwonka : polifoniczny,

−

liczba melodii : 1 słuchawka/3 baza,

−

optyczna sygnalizacja dzwonienia,

−

regulacja głośności dzwonka,

−

regulacja głośności słuchawki,

−

podświetlenie klawiszy,

−

tryb głośnomówiący,

−

przywołanie słuchawki,

−

odbieranie połączeń dowolnym klawiszem,

−

możliwość wyciszenia mikrofonu,

−

monitoring pomieszczenia, możliwość pobierania dzwonków / tapet,

−

blokada rozmów międzymiastowych,

−

blokada rozmów międzynarodowych,

−

blokada rozmów lokalnych,

−

możliwość montażu na ścianie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Funkcje dzwonienia :

−

ponowne wybieranie,

−

książka telefoniczna,

−

możliwość przypisywania melodii do wpisu w książce telefonicznej,

−

pamięć numerów,

−

szybkie wybieranie,

−

lista ostatnio odebranych połączeń,

−

lista ostatnio nieodebranych wywołań,

−

połączenia wewnętrzne,

−

przekazywanie połączeń zewnętrznych do innej słuchawki,

−

przekazywanie książki telefonicznej między słuchawkami.

Funkcje SMS :
-

SMS,

długość wiadomości,

dzielenie wiadomości,

podadresowanie,

przesyłanie e-mail,

łatwe wprowadzanie tekstu (T9),

liczba dzwonków,

polskie znaki.

Specyfikacja techniczna :
-

DECT GAP (nazwa systemu cyfrowej łączności bezprzewodowej),

maksymalna liczba słuchawek,

możliwość łączenia baz w system,

max. czas pracy w trybie oczekiwania (godz.),

max. czas pracy w trybie rozmowy (godz.),

max. zasięg w terenie otwartym (m),

max. zasięg w terenie zamkniętym (m),

wymiary słuchawki (dł. / szer. / wys.) (mm),

wymiary bazy (dł. / szer. / wys.) (mm),

dostępne kolory,

możliwość podłączenia zestawu słuchawkowego,

gwarancja w latach,

funkcje sekretarki,

automatyczna sekretarka,

długość nagrania powitalnego (min),

łączny czas pozostawionych wiadomości (min),

podsłuch nagrywanej wiadomości (min),

zdalne nagrywanie / odsłuchiwanie wiadomości,

informacja o liczbie pozostawionych wiadomości.

Funkcje ISDN :
-

liczba MSN,

możliwość indywidualnego ustawienia dla każdego MSN,

DDI (bezpośrednie wybieranie numeru wewnętrznego),

SUB (subadresowanie przy połączeniach wychodzących),

AOC (informacja o opłacie za połączenie),

CW (sygnalizacja rozmowy oczekującej i identyfikacja na wyświetlaczu),

HOLD (zawieszenie połączenia),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TP (przenoszenie terminala),

CLIP/CLIR (identyfikacja numeru osoby dzwoniącej/ blokada prezentacji numeru dla
rozmowy wychodzącej),

COLP / COLR (prezentacja numeru telefonu abonenta wywołanego/ blokada prezentacji
numeru abonenta wywołanego),

CF (U) (przenoszenie wywołań bezwarunkowe),

CF (B) (przenoszenie wywołań przy zajętości),

CF (NR) (przenoszenie wywołań po upływie określonego czasu),

MCID (identyfikacja "głuchych telefonów"),

UUS1 (sygnalizacja użytkownik-użytkownik),

CONF (połączenie konferencyjne).
Innym urządzeniem należącym do grupy urządzeń końcowych są urządzenia telekopiowe

(faksy) mają głównie zastosowanie w firmach. Użytkownicy faxów wymagają bardzo wielkich
szybkości komunikacji, wydajności i zaawansowania. Producenci tych urządzeń prześcigają się
w produkcji coraz to bardziej zaawansowanych technologicznie urządzeń (fax grupy 3 i 4).
Nowoczesne urządzenia telekopiowe powinny spełniać następujące warunki :
-

wszechstronne i proste w zastosowaniu,

transmisja w formacie A4 i A3,

mocny mechanizm drukujący,

kaseta zintegrowana z tonerem,

dodatkowa linia G3 i zestaw ISDN G4,

3-sekundowa szybkość transmisji,

1,5 sekundy - szybkość skanowania,

duża standardowa pamięć, którą można zwiększyć za pomocą kart pamięci,

łatwe kasowanie.

Na rysunku nr 3 przedstawiono wygląd jednego z nowoczesnych urządzeń telekopiowych.

Rys. 3. Współczesny aparat telekopiowy G3.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 9. Widok mikrofiltra.

Do mikrofiltru nie wolno przyłączyć modemu ADSL, gdyż nie zostanie nawiązane połączenie z
siecią operatora, wystąpi brak synchronizacji urządzeń. Prawidłowo wykonana instalacja
zestawu z modemem ADSL powinna wyglądać jak na poniższym rysunku:

Rys. 10. Widok prawidłowo wykonanej instalacji modemu ADSL.

Kolejnymi urządzeniami sieciowymi do przesyłu danych są centralki abonenckie PABX.

Produkowane

współcześnie centrale abonenckie PABX to nowoczesne systemy

telekomunikacyjne,  przeznaczone  do  zastosowania  w  małej  firmie  oraz  domach
wielorodzinnych.  Centrale  takie  współpracują  z  profesjonalnymi  cyfrowymi  aparatami
telefonicznymi. Porty analogowe systemu realizują typowe usługi oferowane w sieci operatora
telekomunikacyjnego. Modułowa budowa centrali PABX pozwala na rozbudowę dostosowaną
do  potrzeb  klienta.  Urządzenia  tego  typu  są  dostarczane  z  kompletnym  pakietem
oprogramowania,  w  skład,  którego  wchodzą:  narzędzia  do  instalacji  i  administracji,  wraz
z graficznym  narzędziem,  oprogramowania  do  zarządzania  kosztami  połączeń,  kompletny
pakiet dostępu do Internetu. Intuicyjna konfiguracja systemu możliwa jest, dzięki zastosowaniu
asystenta programowego. Podstawowa konfiguracja systemu wyposażona może być także w 2
porty  S

i 4 porty a/b. Możliwa powinna być rozbudowa systemu. Dodatkowym

wyposażeniem powinien być moduł przekaźników, wykorzystywanych do urządzeń
zewnętrznych, np. typu wyłączniki oświetlenia, sterowanie bramami, czy np. do podłączenia
zewnętrznego źródła muzyki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 11. Widok nowoczesnej centrali PABX.

Funkcje systemowe :

−

interfejs ISDN (zewnętrzny),

−

port systemowy (P-P) z dowolnym przydziałem numerów DID,

−

port wielourządzeniowy (P-MP) z maks. 64 MSN i dowolnym przydziałem MSN dla
połączeń wychodzących i przychodzących,

−

prezentacja identyfikatora abonenta dzwoniącego (CLIP),

−

stan zajętości linii (CCBS),

−

połączenie oczekujące (CW),

−

blokada wyświetlania identyfikatora abonenta (CLIR),

−

prezentacja identyfikatora linii podłączonej (COLP),

−

informacje o opłatach (AOC-D i AOC-E),

−

przekazywanie połączeń w CO (CFU, CFB, CFNR),

−

identyfikacja połączenia złośliwego (MCID).

Charakterystyka ISDN dla magistrali wewnętrznej S

−

maks. 10 MSN konfigurowanych automatycznie,

−

bezwarunkowe przekazywanie połączeń,

−

połączenie oczekujące,

−

połączenie konferencyjne trzech abonentów,

−

podtrzymanie połączenia (hold), tylko dla połączeń zewnętrznych,

−

zawieszenie połączenia,

−

jawne przeniesienie połączenia,

−

identyfikacja połączenia złośliwego, tylko dla połączeń zewnętrznych (inne funkcje
telefonów ISDN mogą być aktywowane przy użyciu kodów dostępu),

Ogólne funkcje abonenckie :

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

podtrzymanie połączenia dla konsultacji, przełączanie między dwoma połączeniami,
przeniesienie połączenia, odebranie i niekontrolowane,

−

przeniesienie połączenia (wszystkie funkcje dostępne także dla połączeń zewnętrznych),

−

oddzwonienie dla linii wolnej / zajętej,

−

połączenie konferencyjne trzech abonentów, także z dwoma abonentami zewnętrznymi,

−

odebranie połączenia, grupowe / kierowane,

−

odebranie połączenia przez aktywny automat zgłoszeniowy,

−

przekazanie połączenia, także zewnętrznego,

−

automatyczne przejęcie magistrali,

−

zdalne sterowanie telefonu wewnętrznego z urządzenia zewnętrznego,

−

połączenia nieodebrane z 10 pozycjami dla połączeń nieodebranych, odebranych
i przeprowadzonych,

−

sygnał zajętości linii zewnętrznej przy zajętym abonencie wewnętrznym, z możliwością
ustawienia (odrzucenie przy zajętości lub sygnał zajętości przy zajętym abonencie),

−

połączenie grupowe,

−

grupa robocza (liniowa),

−

przesył danych,

−

przekierowanie połączeń, także zewnętrznych,

−

komunikat “Nie przeszkadzać”,

−

połączenie oczekujące,

−

pominięcie połączenia / intruza,

−

blokada telefonu z funkcją połączenia awaryjnego,

−

obsługa nocna, sterowana czasowo (w układzie tygodniowym) lub ręczna,

−

telefon przy wejściu z przekazaniem do linii wewnętrznej,

−

rezerwacja linii,

−

różne dzwonki dla połączeń wewnętrznych, zewnętrznych, VIP i z aparatu przy wejściu,

−

różne tony wybierania dla połączeń wewnętrznych i zewnętrznych,

−

port dla automatu zgłoszeniowego lub faksu dostępny przez wybieranie tonowe lub
zwykły dzwonek,

−

bezpośredni wybór stanowiska lub gorącej linii (połączenie natychmiastowe),

−

funkcja Baby Phone lub monitorowanie pokoju (z ochroną hasłem dla połączeń
zewnętrznych),

−

8 poziomów dostępu do linii zewnętrznych i klasami uprawnień (np. zabezpieczenie przed
0-700),

−

połączenie awaryjne z priorytetowym dostępem do magistrali,

−

szybkie wybieranie dla całego systemu z 500 pozycjami z nazwami / nazwiskami plus 10
pozycji indywidualnych,

−

wyświetlanie nazwy / nazwiska z listy połączeń szybkiego wybierania dla połączeń
przychodzących,

−

funkcja budzika.

Charakterystyka stanowiska analogowego :

−

przesyłanie SMS w sieci stacjonarnej za pośrednictwem telefonów analogowych,

−

identyfikacja linii dzwoniącej dla abonentów analogowych (analogowe CLIP),

−

wyświetlanie nazw / nazwisk dla abonentów analogowych (rozszerzone analogowe CLIP),

−

przesyłanie opłat za połączenia przy 16 kHz,

Przekaźniki i czujniki ;

−

przełączanie i kontrola statusu przekaźników z dowolnego telefonu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

funkcje: włączanie / wyłączanie, przełączanie,

−

aktywacja poprzez podtrzymanie połączenia dla konsultacji ( np. sterowanie odtwarzacza
CD),

−

wybór numeru połączenia po wyzwoleniu czujnika,

−

powiadomienie DTMF po odebraniu sygnału (np. w celu przesłania numeru klienta do
centrów alarmowych),

Ustawienia systemu :

−

automatyczne rozpoznawanie i uruchamianie wszystkich rozszerzeń,

−

automatyczne rozpoznawanie metody sygnalizacji w telefonach analogowych,

−

programowanie przez port USB systemu, telefonu systemowego ze złączem USB lub
przez zdalny dostęp przez ISDN,

−

narzędzie administracyjne,

−

graficzny interfejs funkcji LCR (least cost routing),

−

lokalne lub zdalne uaktualnianie oprogramowania, bądź automatycznie przez serwer,

−

muzyka przy oczekiwaniu.

MSC – moduł główny,
MSX – moduł podstawowy, wstawiany do oddzielnego slotu,
MPXU – moduł do obsługi aparatów cyfrowych, jako dodatkowy moduł rozszerzeń,
MPXA – moduł do obsługi łączy analogowych,
MFXAS – moduł przekaźnikowy montowany do slotów dodatkowych,
PSU – moduł zasilacza
S

bus – porty S

do sieci publicznej lub interfejs wewnętrzny,

P-P – port systemowy z dowolnym przydziałem numerów DID,
P-MP – Port wielourządzeniowy z maks. 64 MSN i dowolnym przydziałem MSN dla połączeń wychodzących
i przychodzących,
USB – standardowy interfejs systemu do administracji.

Rys. 12. Przykładowa konfiguracja centrali PABX.

Oprócz  wymienionych  urządzeń  na  rynku  spotyka  się  wiele  innych  urządzeń,  gama  urządzeń
zmienia  się  wraz  z  rozwojem  techniki.  Informacje  na  temat  nowych  urządzeń  i  tendencji
rozwojowych  musisz  śledzić  w  literaturze  fachowej  i  specjalistycznej  prasie  oraz  na  stronach
internetowych producentów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jaka jest różnica między telefaksami grupy 3 i 4 ?
2.  Jaka jest różnica między aparatami telefonicznymi analogowymi i cyfrowymi ?
3.  Jaka jest różnica między centralami abonenckimi analogowymi a cyfrowymi ?
4.  W jaki sposób możesz określić wartość napięcia zasilania urządzeń ?
5.  Z jakich elementów zbudowane są wewnętrzne sieci abonenckie ?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj do pracy i podłącz do centrali aparat telefoniczny ISDN. Zaprogramuj pięć

wybranych funkcji systemowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z instrukcją serwisową i obsługi aparatu telefonicznego ISDN,
3)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4)  zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5)  opracować  skróconą  instrukcję  obsługi  w  postaci  diagramów  decyzyjnych  lub  mapy

pamięci,

6) sprawdzić wszystkie dostępne funkcje aparatu telefonicznego (w razie trudności

skorzystać z pomocy nauczyciela),

7)  wypisać dane techniczne,
8)  wypisać warunki eksploatacji,
9)  zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia,
10)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11)  dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

instrukcja serwisowa i obsługi aparatu telefonicznego,

−

aparat telefoniczny ISDN,

−

aktywna linia telefoniczna,

−

kable połączeniowe,

−

zestaw narzędzi,

−

wymagania techniczne operatora,

−

norma,

−

wymagania i dyrektywy unijne,

−

papier formatu A4, przybory kreślarskie,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Przygotuj do pracy i uruchom abonencką centralę telefoniczną ISDN. Zaprogramuj pięć

wybranych funkcji systemowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z instrukcją serwisową i obsługi centrali abonenckiej ISDN,
3)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4)  zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5)  opracować  skróconą  instrukcję  obsługi  w  postaci  diagramów  decyzyjnych  lub  mapy

pamięci,

6) sprawdzić wszystkie dostępne funkcje centrali abonenckiej ISDN (w razie trudności

skorzystać z pomocy nauczyciela),

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

instrukcja serwisowa i obsługi centrali abonenckiej, fax-u i aparatu telefonicznego,

−

centrala abonencka ISDN,

−

aparat telefoniczny ISDN,

−

aparat telekopiowy

−

kable połączeniowe,

−

zestaw narzędzi,

−

wymagania techniczne operatora,

−

norma, normy zakładowe TP

−

wymagania i dyrektywy unijne,

−

papier formatu A4, przybory kreślarskie,

−

literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić pojęcie wewnętrznej sieci telekomunikacyjnej?



2) określić pojęcie łączności telefonicznej?



3) określić pojęcie łączności telefaksowej?



4) określić zadania, centrali abonenckiej PABX?



5) określić zadania, fax-u grupy 3?



6) określić zadania, fax-u grupy 4?



7) określić zadania aparatu telefonicznego ISDN?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8) rozróżnić elementy potrzebne do instalacji stacji telefonicznej?



4.2. Przyrządy pomiarowe, narzędzia monterskie oraz przepisy

BHP stosowane podczas prac montażowych i diagnostyczno
- pomiarowych

4.2.1. Materiał nauczania

Specjalistyczne

przyrządy

pomiarowe

używane

podczas

prac

montażowych

i diagnostyczno – pomiarowych :
Identyfikatory  par  -.  wielofunkcyjne  zestawy  składające  się  z  nadajnika  tonowego  (generator
A) oraz sondy indukcyjnej (detektor B) charakteryzuje się wysokimi parametrami użytkowymi.
Przy  jego  użyciu  możliwe  jest  testowanie  wszelkiego  rodzaju  żył  i  kabli,  włącznie  z
przewodami  koncentrycznymi,  skrętkami,  kablami  sieciowymi,  głośnikowymi,  przewodami
stosowanymi  w  instalacjach  alarmowych  oraz  odłączonymi  od  napięcia  przewodami  instalacji
elektrycznej.  Zastosowanie  metody  zbliżeniowej  eliminuje  konieczność  zdejmowania  izolacji
kabli  i  zwiększa  wydajność  pracy  monterów.  Zestaw  jest  prosty  w użyciu,  lekki,  mały  i
odporny  na  uszkodzenia  mechaniczne.  Generator  bardzo  dobrze  współpracuje  z  aparatami
monterskimi.

Rys. 13. Identyfikator par.

Mikrotelefon monterski - bezpieczna praca na liniach ADSL, głośnomówiący, słuchawka,

umożliwia pracę na liniach z cyfrową transmisją danych. Dzięki niemu możliwe jest testowanie
linii  ADSL.  Wyposażony  jest  w  omomierz  wyskalowany  w  MΩ,  przeznaczony  do  kontroli
rezystancji  izolacji.  Dzięki  temu  monterzy  mogą  w  wydajny  sposób  badać  parametry
(uszkodzenia)  linii,  bez  współdziałania  specjalistycznych  służb.  Sprawdza  się  w  każdych
warunkach, jest urządzeniem odpornym na wstrząsy, wodę i pył.

Rys. 14. Mikrotelefon monterski.

Tester linii ISDN - analiza dostępu ISDN BRA szyny S oraz interfejsu U, praca w trybie TE
i NT. Tester jest niezawodny i prosty w obsłudze, urządzenia do instalacji, uruchamiania oraz
konserwacji cyfrowych łączy ISDN, pełniącego jednocześnie funkcje telefonu analogowego.
Lekkie urządzenie pozwala na dokładną analizę dostępu ISDN BRA szyny S oraz interfejsu U.
Może pracować zarówno w trybie TE (emulacji terminala) jak również w trybie NT (emulacji

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zakończenia sieciowego) na styku S. Tester umożliwia monitorowanie w czasie rzeczywistym
kanału D na styku S w celu analizy oraz eliminowania problemów. Posiada duży wyświetlacz
LCD oraz oferuje możliwość komunikacji z komputerem PC poprzez port szeregowy.

Rys. 15. Tester linii.

Nowoczesny  przyrząd  powinien  zawierać  tester  linii  telekomunikacyjnej,  cyfrowy  multimetr
i mierniki  pojemności,  oraz  aparat  telefoniczny  w  jednej  obudowie.  Przyrząd  został
skonstruowany  specjalnie  pod  kątem  wygody  użytkowników  zarówno  przy  wykonywaniu
pomiarów terenowych i w pomieszczeniach, jak też i w trakcie transportu.
W skład możliwości pomiarowych i użytkowych przyrządu wchodzą:

−

generacja fali sinusoidalnej oparta na syntezie cyfrowej o częstotliwości 20 Hz - 50 kHz
z opcją sweep (przemiatanie w paśmie z ustalanym skokiem, początkiem i końcem
pasma),

−

dokładny licznik małej częstotliwości w paśmie 20 Hz - 50 kHz,

−

pomiar poziomu w zakresie pomiaru -60 dBm do +10 dBm,

−

pomiar poziomu szumu z filtrami: psofometrycznym typu C, płaskim 3 kHz i płaskim 15
kHz,

−

pomiar szumu z sygnałem,

−

pomiar szumu do ziemi,

−

pomiar sygnału do szumu,

−

pomiar impulsowych zakłóceń szumowych,

−

pomiar sygnału odbitego,

−

aparat telefoniczny z wybieraniem DTMF / MF / Impuls, podtrzymaniem pętli, głośnikiem
monitorującym oraz mikrofonem pojemnościowym,

−

pomiar napięć stałych, zmiennych, prądu stałego i rezystancji,

−

pomiar pojemności.

Testery  są  przeznaczone  do  wykonywania  pomiarów  zgodnych  z  normami  IEEE  743  lub
CCITT.  Stanowi  bardzo  wygodne  narzędzie  do  prac  instalacyjnych  i konserwacyjnych torów
komutowanych,  oraz  dzierżawionych  2-  i  4-  przewodowych.  Oczywiście  testera  można
używać również do pomiarów sygnałów fonicznych w zakresie niskich częstotliwości.

Poniżej przedstawiono przykładowy wykaz możliwości pomiarowych jakie powinny

posiadać  nowoczesne  testery  przeznaczone  do  pomiarów  współczesnych  urządzeń
telekomunikacyjnych.  Wykaz  ten  umożliwi  Ci  dobór  właściwych  narzędzi  pomiarowych
podczas  wykonywania  testów  urządzeń.  Szczegółowe  parametry  techniczne  konkretnych
urządzeń testujących zawarte są w instrukcjach wykonywania ćwiczenia.

Specyfikacja
TIMS (zespół do pomiaru błędów transmisji)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Częstotliwość generatora :

Zakres

20 Hz - 50 kHz.

Regulacja

Klawiaturą numeryczną.

Rozdzielczość

1 Hz.

Dokładność

+/- 1 Hz.

Poziom generatora :

Zakres

-50 dBm do +10 dBm.

Regulacja

Klawiaturą numeryczną.

Rozdzielczość

0,1 dBm.

Dokładność

+/- 0,1 dB dla 1004 Hz, w zakresie +10 do -20 dBm.

+ 10 do 0 dBm

0 do -40 dBm

-40 do -50 dBm

20 Hz

XXX

+/- 1,0

50 Hz

+/- 0,5

200 Hz

+/- 0,2

+/- 0,5

20 kHz

+/- 0,5

+/- 1,0

50 kHz

Jednostki pomiarowe: dB.

Zakłócenia (odstęp od sygnału mierzonego w dB): typowo 50 dB pasmo 100 Hz
do 4 kHz, dla 1004 Hz, 0 dBm : > 60 dB od poziomu sygnału.

Pozostałe funkcje generacji:

SWEEP: krok automatyczny lub ustawiany indywidualnie.

Częstotliwość początkowa

w przedziale 20 Hz - 50 kHz.

Częstotliwość końcowa

w przedziale 20 Hz - 50 kHz.

Wielkość kroku

1 do 9999 Hz.

Czas trwania kroku

1 do 99 sekund.

Częstotliwości pomijane

2450 do 2750 Hz (2130 do 2430 Hz).

Opcja Quiet

Generator sygnału odłączony i wyłączony.

Opcja Slope

cyklicznie powtarzane częstotliwości 404(304),

1004(820),

2804 po 5 sekund każda.

Częstotliwość sygnału ciągłego

2713 Hz (zdefiniowana).

Częstotliwości odbierane (mierzone)

Zakres

20 Hz - 50 kHz.

Rozdzielczość

1 Hz.

Dokładność

+/- 0,5 Hz w przedziale 20 Hz - 20 kHz,

+/- 5 Hz w przedziale 20 kHz - 50 kHz.

Poziomy odbierane (mierzone)

Zakres

-60 dBm do +10 dBm.

Rozdzielczość

0,1 dBm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dokładność

+ 10 do 0 dBm

0 do -40 dBm

-40 do -50 dBm

20 Hz

XXX

+/- 1,0

50 Hz

+/- 0,5

200 Hz

+/- 0,2

+/- 0,5

20 kHz

+/- 1,0

50 kHz

Jednostki: dB.
Typ detektora:

uśredniający.

Pomiar szumu

Nadajnik

wyłączony.

Odbiornik

Zakres

0 do 100 dBrn.

Rozdzielczość

1 dBrn.

Dokładność

+/- 1 dB w zakresie 10 - 100 dBrn.

+/- 3 dB w zakresie 0 - 10 dBrn.

Typ detektora

True RMS (rzeczywista wartość skuteczna).

Filtry

Psofometryczny typu C, płaski 3 kHz, płaski 15 kHz.

Pomiar szumu z sygnałem

Nadajnik

sygnał o częstotliwości 1004(820) Hz.

Odbiornik

Zakres

10 do 100 dBrn.

Rozdzielczość

1 dBrn.

Dokładność

+/- 1 dB w zakresie 20 - 100 dBrn,

+/- 3 dB w zakresie 10 - 20 dBrn.

Typ detektora

True RMS (rzeczywista wartość skuteczna).

Filtr zaporowy

tłumienie > 50 dB w paśmie 995(800) - 1025(860) Hz.

Filtry

Psofometryczny typu C, płaski 3 kHz, płaski 15 kHz.

Pomiar szumu do ziemi

Nadajnik

wyłączony.

Odbiornik

Zakres

50 do 100 dBrn.

Rozdzielczość

1 dBrn.

Dokładność

+/- 2 dB.

Typ detektora

True RMS (rzeczywista wartość mierzona).

Filtry

Psofometryczny typu C, płaski 3 kHz, płaski 15 kHz.

Pomiar sygnału do szumu

Nadajnik

sygnał o częstotliwości 1004(820) Hz.

Odbiornik

Zakres poziomu sygnału

-40 do +10 dBm.

Zakres poziomu szumu

10 do 100 dBrn.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakres proporcji

10 do 50 dB.

Dokładność

+/- 1 dB.

Typ detektora

True RMS (rzeczywista wartość skuteczna).

Filtr zaporowy

tłumienie > 50 dB w paśmie 995(800) - 1025(860) Hz.

Filtry

Psofometryczny typu C, płaski 3 kHz, płaski 15 kHz.

Pomiar zakłóceń impulsowych

Nadajnik

sygnał o częstotliwości1004(820) Hz.

Odbiornik

Poziom bramkowania

30 do 100 dBrn.

Rozdzielczość poz. bramk.

1 dBrn.

Dokładność poz. bramk.

+/- 1 dBrn.

Filtr zaporowy

tłumienie > 50 dB w paśmie 995(800) - 1025(860) Hz.

Zakres zliczania

0 d0 9999.

Czas zliczania

1 do 99 minut, lub ciągłe.

Rozdzielczość czasu zlicz. 1 sekunda.

Maks. częstotl. powtarzania

średnio 8 na sekundę.

Wybieranie numeru

Metoda wybierania

DTMF, dekadowe, lub MF.

Sygnały wybiercze

0 do 9, A do D, oraz # i *.

Maksymalna długość numeru

16 cyfr.

Powtarzanie wybierania

do 16 ostatnich cyfr.

Pomiar sygnału odbitego

Impedancja

600 lub 900

Ω.

Sygnał

sygnał pojedynczy lub wielotonowy (sweep).

Poziom nadawany

-10 do 0 dBm.

Poziom odbierany

0 do 40 dB.

Dokładność

+/- 0,5 dB.

Dane ogólne TIMS (zespołu do pomiaru błędów transmisji)

Max stałe napięcie blokowania wejścia 100 V.

Impedancja

600 lub 900

Ω.

Rodzaj dołączenia

terminalowe(zamykające), lub mostkowe.

Obwody podtrzymania

2, każdy z przepływem nominalnym 25 mA.

Tłumienie wtrącane

< 0,2 dB (przy pomiarach metodami mostkowymi).

Tłumienie sygn. odbitego

> 30 dB.

Rodzaj toru mierzonego

2- lub 4- przewodowy, przełączne.

Przełącznik Normal / Reverse

zamienia ze sobą parę mierzoną i nadawaną.

Przetwornik mowy

wewnętrzny mikrofon pojemnościowy.

Monitor akustyczny

wbudowany głośnik z regulowaną głośnością.

przełączany między nadawaniem a odbiorem.

Rodzaj dołączeń

banan, RJ45, mini koncentryczne.

Multimetr cyfrowy
Pomiar napięcia stałego

Zakres

0.5, 5, 50 i 300 V (pełny zakres), automatycznie

przełączane.

Rozdzielczość

0.1, 1, 10 i 100 mV odpowiednio.

Dokładność

+/- (0.5% odczytu + 3 cyfry).

Pomiar napięcia zmiennego V

Zakres

5, 50, 300 V (pełny zakres), automatycznie przełączane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozdzielczość

1, 10,100 mV odpowiednio.

Dokładność

+/- (1% odczytu + 5 cyfr) dla 50 Hz do 10 kHz.

Typ detektora

True RMS (rzeczywista wartość skuteczna).

Zakres częstotliwości

20 Hz do 50 kHz.

Rozdzielczość częstotl.

1 Hz.

Dokładność częstotl.

+/- 0.5 Hz dla 20 Hz do 20 kHz,

+/- 5 Hz dla 20 kHz do 50 kHz.

Pomiar napięcia zmiennego mV

Zakres

500 mV (pełny zakres).

Rozdzielczość

0.1 mV.

Dokładność

+/- (1% odczytu + 5 cyfr) dla 50 Hz do 10 kHz.

Typ detektora

True RMS (rzeczywista wartość skuteczna).

Zakres częstotliwości

20 Hz do 50 kHz.

Rozdzielczość częstotl.

1 Hz.

Dokładność częstotl.

+/- 0.5 Hz dla 20 Hz do 20 kHz.

+/- 5 Hz dla 20 kHz do 50 kHz.

Pomiar prądu stałego

Zakres

300 mA (pełny zakres).

Rozdzielczość

0.1 mA.

Dokładność

+/- (1% pełnego zakresu).

Zabezpieczenie wejścia

PTC 0.5 A/60 V DC Max.

Pomiar rezystancji

Zakres

500, 5k, 50k, 500k,2M

Ω

(pełny zakres), przełączne

automatycznie.

Rozdzielczość

0.1, 1, 10, 100, 1000

Ω

odpowiednio.

Dokładność

+/- (1% pełnego zakresu).

Zabezpieczenie wejścia

100 V DC Max.

Pomiar pojemności

Zakres

100n, 1

, 10

, 100

F (pełny zakres), przełączane

automatycznie.

Rozdzielczość

100p, 1n, 10n, 100nF odpowiednio.

Dokładność

+/- (1% pełnego zakresu).

Zabezpieczenie wejścia

100 V DC Max.

Dane ogólne testera

Wyświetlacz

2 wiersze po 16 znaków ciekłokrystaliczny z

podświetlaniem.

Regulacja głośności

ustawiana.

Typ baterii zasilającej

8 szt. typu AA (akumulatorki niklowo-kadmowe,

lub baterie alkaliczne).

Czas pracy baterii

typowo 4 godziny.

Zasilanie sieciowe

115/230 VAC, 50/60 Hz.

Próg stanu wyczerpania bat.

poniżej 8 V.

Automatyka zasilania

10 minut po naciśnięciu klawisza, lub przełączenia

przełącznika obrotowego (nie działa w trakcie pomiaru
zliczania impulsów zakłócających).

Temperatura pracy

0 do 40 stopni C.

Temperatura przechowywania -20 do 70 stopni C.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- zestaw lutowniczy 3 szt.,
- młotek,
- puszka oleju,
- tuba na narzędzia,
- 3M/10"miarka,
- spoiwo lutownicze,
- lutownica – podstawka,
- lutownica,

- pompka do zdejmowania lutu,
- 30 W ceramiczna lutownica,
- walizka na narzędzia (456x330x105 mm).

Pracownicy zatrudnieni przy budowie linii telekomunikacyjnych raz na stanowiskach

konserwatorsko – pomiarowych powinni posiadać odpowiednie przeszkolenie w zakresie BHP
(wstępne,  okresowe,  stanowiskowe)  oraz  powinni  otrzymać  odpowiedni  instruktaż  na
konkretnym  stanowisku  pracy.  W  dziedzinie  budownictwa  telekomunikacyjnego  budowa,
a także  eksploatacja  linii  kablowych  w  kanalizacji  kablowej  i  ziemnych,  a  także  nadziemnych
charakteryzuje  się  występowaniem  robót  o  zwiększonym  zagrożeniu  z  punktu  widzenia
bezpieczeństwa  i  higieny  pracy.  Zasady  BHP  ujęte  w  odpowiednich  dokumentach
normatywnych obowiązują wykonawców robót oraz pracowników nadzorujących i

kierujących

robotami  bezpośrednio  i  pośrednio.  Pracownicy  powinni  znać  dokładnie  zasady  BHP  w
zakresie  zajmowanego  stanowiska  lub  wykonywanych  robót.  Przyjęcie  do  wiadomości  i
dokładną  znajomość  przepisów  powinien  potwierdzić  pracownik  swoim  podpisem.  Przy
budowie linii telekomunikacyjnych należy przestrzegać następujących podstawowych zasad:

−

Pracownicy  zatrudnieni  w  telekomunikacji  przy  budowie  (montażu),  remoncie,
konserwacji  i  obsłudze  technicznej  linii  i  urządzeń powinni  dokładnie  znać przepisy  BHP
w  zakresie  dotyczącym  zajmowanego  stanowiska  lub  wykonywanych  robót  i  ściśle  je
przestrzegać.

−

Pracownicy zatrudnieni na terenie obcego zakładu pracy powinni ponadto stosować się do
zaleceń BHP udzielanych przez koordynatora lub uprawnionego pracownika obcego
zakładu pracy.

−

Każdy pracownik jest obowiązany powiadomić niezwłocznie swojego przełożonego oraz
służbę BHP o wszelkich występujących przy pracy zagrożeniach życia lub zdrowia.

−

Każdy pracownik, który zauważył wypadek przy pracy, jest obowiązany natychmiast
udzielić pomocy poszkodowanemu pracownikowi i zawiadomić o wypadku przełożonego
oraz służbę BHP.

−

Pracodawca obowiązany jest niezwłocznie powiadomić o zaistniałym wypadku przy pracy
śmiertelnym, zbiorowym lub powodującym ciężkie uszkodzenie ciała Państwowego
Inspektora Pracy, prokuratora i jednostkę nadrzędną nad zakładem pracy.

−

W  razie,  gdy  warunki  pracy  nie  odpowiadają  przepisom  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy
i stwarzają  bezpośrednie  zagrożenie  dla  zdrowia  lub  życia  pracownika  albo  gdy
wykonywana  przez  niego  praca  grozi  takim  niebezpieczeństwem  innym  osobom,
pracownik  powinien  powstrzymać  się  od  wykonywania  pracy,  zawiadamiając  o  tym
przełożonego.  Jeżeli  powstrzymanie  się  od  wykonywanej  pracy  nie  usuwa  zagrożenia,
należy oddalić się z miejsca zagrożenia.

−

Pracownik  może  wstrzymać  się  od  wykonywania  pracy,  gdy  uzna,  że  jego  stan
psychofizyczny  nie  zapewni  w  danym  dniu  bezpiecznego  wykonywania  pracy,  a  jej
podjęcie  mogłoby  stworzyć  zagrożenie  dla  innych  osób,  narażając  je  na  wypadki  lub
katastrofy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Szczególnie  dużej  uwagi  wymaga  praca  na  wysokości  (słupy  linii  nadziemnych,  osprzęt
telekomunikacyjny  na  ścianach  budynków  itp.).  Należy  w  tych  wypadkach  stosować  sprzęt
chroniący przed upadkiem z wysokości. W sytuacjach określonych w Rozporządzeniu MPiPS
z  dn.  28.05.1996  r.  -  Dz.U.  nr  62,  poz.288  należy  przestrzegać  zasady  wykonywania
określonych prac przez co najmniej dwie osoby. W sytuacjach określonych w Rozporządzeniu
MPiPS  z  dn.28.05.1996  r.  -Dz.U.  nr  62,  poz.  287  należy  przestrzegać  zasady kierowania  do
określonych  prac  osób,  od  których  wymaga  się  szczególnej  sprawności  psychofizycznej.
Znajomość  powyższych  zasad  BHP  powinna  być  potwierdzona  posiadaniem  odpowiednich
uprawnień  do  pracy  przy  instalowaniu  i  eksploatacji  urządzeń  telekomunikacyjnych
w warunkach  zagrożenia  napięciem  380/220V  (ewentualnie  wyższym,  jeżeli  warunki  budowy
tego wymagają).

CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ ?
Twoje  zdrowie,  bezpieczeństwo  i  prawa  socjalne  w  pracy  są  chronione  prawem.  Twój
pracodawca ma obowiązek chronić Ciebie i dostarczać Ci wszystkich informacji związanych z
bezpieczeństwem i higieną pracy.
W  razie  problemów,  zgłoś  się  do  swojego  pracodawcy  lub  osoby  odpowiedzialnej  za
bezpieczeństwo pracy, jeżeli taka jest.
Twój pracodawca ma prawny obowiązek zapewnić, w rozsądnym i praktycznie uzasadnionym
zakresie, twoje bezpieczeństwo, higienę oraz zaplecze socjalne w pracy.
Twój  pracodawca  zobowiązany  jest  ustalić  z  tobą  lub  twoim  przedstawicielem  ds.  BHP
kwestie związane z twoim bezpieczeństwem i higieną pracy, włączając w to:

−

jakiekolwiek zmiany, które mogą istotnie wpłynąć na twoje bezpieczeństwo i higienę
pracy,

−

np. procedury, sprzęt lub metody pracy,

−

procedury, jakie pracodawca podejmuje w celu zatrudnienia kompetentnych ludzi dla
wypełnienia przepisów prawa BHP,

−

informacje, jakie musisz otrzymać na temat możliwych zagrożeń i niebezpieczeństw
wynikających z Twojej pracy, sposobami zmniejszenia lub zlikwidowania tych zagrożeń
oraz  co  powinieneś  zrobić,  jeżeli  będziesz  miał  do  czynienia  z  tymi  zagrożeniami  lub

niebezpieczeństwami,

−

planowanie bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

konsekwencje dla bezpieczeństwa i higieny pracy wynikające z wprowadzenia nowych
technologii.

Najogólniej, obowiązki pracodawcy obejmują:

−

stworzenie bezpiecznego miejsca pracy, wolnego od niebezpieczeństw i zagrożeń dla
zdrowia,

−

zapewnienie, że maszyny i urządzenia są bezpieczne, a systemy zabezpieczeń są
wprowadzane w życie i egzekwowane,

−

zapewnienie, że wszystkie materiały i substancje są bezpiecznie przemieszczane,
przechowywane i wykorzystywane,

−

zapewnienie stosownego zaplecza socjalnego,

−

zapewnienie Ci informacji, wskazówek, szkoleń i nadzoru niezbędnego dla Twojego
zdrowia i bezpieczeństwa.

W szczególności, Twój pracodawca musi:

−

dokonać oceny zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

podjąć kroki w celu wdrożenia stosownych procedur BHP, które okażą się niezbędne
w wyniku dokonanej oceny zagrożeń,

−

przy więcej niż pięciu pracownikach, prowadzić ewidencję istotnych wyników z oceny
zagrożeń,

−

przy więcej niż pięciu pracownikach, stworzyć na piśmie regulamin BHP, zawierający
niezbędne i obowiązujące procedury BHP i podać Ci go do wiadomości,

−

wyznaczyć kompetentną osobę, odpowiedzialną za obowiązki BHP,

−

współpracować w zakresie BHP z innymi pracodawcami, z którymi dzieli to samo miejsce
pracy,

−

wprowadzić procedury alarmowe na okoliczność wystąpienia niebezpieczeństwa lub
wypadku,

−

zapewnić stosowne środki pierwszej pomocy,

−

zapewnić, że miejsce pracy spełnia wymogi w zakresie bezpieczeństwa, higieny i zaplecza
socjalnego w pracy, np. w zakresie przewietrzania, temperatury, oświetlenia oraz zaplecza
sanitarnego, miejsca do mycia i odpoczynku,

−

w zakresie, w jakim wpływa to na bezpieczeństwo i higienę pracy, zapewnić, że narzędzia
pracy są odpowiednie do ich przeznaczenia, oraz że są one właściwie wykorzystywane i
utrzymywane,

−

zabezpieczyć i odpowiednio kontrolować możliwość styczności z substancjami, które
mogą zagrozić zdrowiu,

−

zastosować środki ostrożności wobec niebezpieczeństw zapalenia, pożaru lub wybuchu,
urządzeń elektrycznych, hałasu i promieniowania,

−

unikać prac niebezpiecznych i wykonywanych ręcznie, a gdzie jest to nieuniknione,
ograniczyć ryzyko obrażeń,

−

wprowadzić właściwy nadzór BHP,

−

zapewnić bezpłatnie wszelką odzież ochronną i środki ochrony osobistej, jeśli zagrożenia
nie są odpowiednio zabezpieczane inaczej,

−

zapewnić wprowadzenie i utrzymanie właściwych oznaczeń,

−

zgłaszać wszelkie wypadki, choroby i obrażenia do właściwych władz nadzorujących BHP.

Jako pracownik masz również obowiązki prawne, m. in. musisz:

−

dbać o własne bezpieczeństwo i higienę pracy oraz innych osób, na które może wpłynąć
to, co robisz lub czego nie zrobisz,

−

współpracować z twoim pracodawcą w zakresie BHP,

−

prawidłowo używać przedmiotów zapewnionych przez pracodawcę, włączając w to
środki ochrony osobistej, zgodnie ze wskazówkami i szkoleniem,

−

nie zakłócać lub niewłaściwie wykorzystywać czegokolwiek, co zostało Ci dostarczone
dla zapewnienia Twojego bezpieczeństwa, higieny i praw socjalnych w pracy.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  W jakim zakresie ma zastosowania Kodeks Pracy?
2.  Co to jest przyrząd pomiarowy?
3.  Co to jest „wskaźnik”?
4.  Jaka jest różnica miedzy przyrządem pomiarowym a wskaźnikiem?
5.  Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie BHP?
6.  Jakie są obowiązki pracownika w zakresie BHP?
7.  Kto może wykonać pomiary sprawdzające przyrządów pomiarowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj do pracy i wykonaj pomiary pięciu wybranych parametrów linii abonenckiej

testerem linii abonenckiej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z instrukcją obsługi testera linii abonenckiej,
3)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4)  zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5)  opracować  skróconą  instrukcję  obsługi  w  postaci  diagramów  decyzyjnych  lub  mapy

pamięci,

6) wykonać pomiary linii abonenckiej przy użyciu testera linii (w razie trudności skorzystać z

pomocy nauczyciela),

7)  wypisać warunki eksploatacji,
8)  wypisać dane techniczne,
9)  zapisać wyniki pomiarów do tabel pomiarowych,
10)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11)  dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

instrukcja obsługi testera linii abonenckiej,

−

tester linii abonenckiej,

−

kable połączeniowe,

−

zestaw narzędzi,

−

kalkulator,

−

wymagania techniczne operatora,

−

norma, wymagania i dyrektywy unijne,

−

katalog kabli,

−

papier formatu A4, przybory kreślarskie,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2.

Przygotuj do pracy i wykonaj pomiary linii abonenckiej testerem analogowych łączy do

transmisji cyfrowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z instrukcją obsługi testera analogowych łączy do transmisji cyfrowej,
3)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4)  zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) opracować skróconą instrukcję obsługi w postaci diagramów decyzyjnych lub mapy

pamięci,

6) wykonać pomiary linii abonenckiej przy użyciu testera linii (w razie trudności skorzystać z

pomocy nauczyciela),

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

instrukcja obsługi testera analogowych łączy do transmisji cyfrowej,

−

tester analogowych łączy do transmisji cyfrowej,

−

kable połączeniowe,

−

zestaw narzędzi,

−

kalkulator,

−

wymagania techniczne operatora, norma branżowa, wymagania i dyrektywy unijne,

−

katalog kabli,

−

papier formatu A4,

−

przybory kreślarskie,

−

literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcie pomiaru?



2) zdefiniować pojęcie przyrządu pomiarowego?



3) określić zadania, montera podczas testowania aparatu telefonicznego?



4) rozróżnić i nazwać kolejne etapy testowania lokalnej sieci abonenckiej?



5) zdefiniować tor symetryczny?



6) określić obowiązki kierownika zakładu pracy w zakresie przepisów BHP?



7) określić obowiązki pracownika w zakresie BHP?



8) sporządzić plan czynności związanych z diagnozowaniem usterek w torze

symetrycznym?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.

Lokalizacja prostych uszkodzeń w urządzeniach

telekomunikacyjnych,

wymiana

uszkodzonych

elementów i podzespołów

4.3.1. Materiał nauczania

LOKALIZACJA USZKODZEŃ W TORACH TELEKOMUNIKACYJNYCH
Sieci  teleinformatyczne  buduje  się  w  celu  przekazywania  różnego  rodzaju  informacji  na
odległość.  Informacje  przekazywane  są  w  postaci  krótkotrwałych  impulsów  elektrycznych  o
różnych  częstotliwościach.  Sygnał  może  być  przekazywany  w  postaci  analogowej  lub
cyfrowej.  Ocena  poprawności  działania  urządzenia  czy  elementu  sieci  polega  na  pomierzeniu
parametrów  technicznych  poszczególnych  elementów  sieci  i  porównaniu  otrzymanych
wyników  z wynikami oczekiwanymi. Wyniki oczekiwane znajdziesz w normach technicznych,
katalogach,  wymaganiach  technicznych  operatorów  telekomunikacyjnych  oraz  producentów
urządzeń  telekomunikacyjnych.  Aby  szybko  zlokalizować  niewłaściwie  działający  element
systemu,  urządzenia  telekomunikacyjnego,  musisz  na  początku  zapoznać  się  z  działaniem
sprawnych  urządzeń.  Zapoznać  się  z  optymalnymi  warunkami  pracy.    Poznać,  poziomy
sygnałów  sterujących,  zasilających  oraz  materiałów  eksploatacyjnych  jakich  potrzebują  do
prawidłowej pracy. Ważnym elementem sieci telekomunikacyjnej jest tor transmisyjny od jego
parametrów  zależy  czy  urządzenia  połączone  w  sieć  będą  mogły  się  ze  sobą  komunikować.
Poniżej przedstawiono podstawowe wiadomości teoretyczne i metody pomiarowe pozwalające
ocenić  prawidłowość  działania  torów  telekomunikacyjnych.  Tory  telekomunikacyjne  możemy
podzielić ze względu na rodzaj wykorzystywanego nośnika sygnału.

Rys. 17. Podział torów transmisyjnych wg środowiska rozchodzenia się sygnału.

W obecnym czasie, tory transmisyjne w abonenckich sieciach telekomunikacyjnych buduje się z
wykorzystaniem różnego rodzaju przewodów miedzianych. Tory takie są uniwersalne
i najtańsze. Sygnał elektryczny rozchodzi się w torze transmisyjnym z określoną prędkością.
Prędkość ta określona jest wzorem:

εµ

gdzie:

V – prędkość rozchodzenia się sygnału w danym środowisku,
c - prędkość rozchodzenia się sygnału w próżni (c

≈

297 000 km/s),

- względna przenikalność elektryczna środowiska,

TORY

TELEKOMUNIKACYJNE

RADIOWE

FALOWODOWE

PRZEWODOWE

ŚWIATŁOWODOWE

SYMETRYCZNE

WSPÓŁOSIOWE

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- względna przenikalność magnetyczna środowiska.

Prąd  elektryczny  płynący  w  przewodniku  wytwarza  wokół  niego  pole  magnetyczne.  Pole  to
wzbudza  pole  elektryczne.  Zjawisko  to  jest  szczególnie  niekorzystne  w  przypadku  sygnałów
o znacznych  częstotliwościach.  Zmieniające się  pola mają charakter fali elektromagnetycznej i
występują  wzdłuż  toru  transmisyjnego.  Wielkość  i  natężenie a  także  odległość  występowania
fali  elektromagnetycznej  od  przewodu  jest  zależne  od  wielu  czynników  .(budowy  kabla,

częstotliwości  i  amplitudy  sygnału  itp.).  Sygnały  takie  indukują  się  w  sąsiednich  torach
transmisyjnych - „przesłuchy”, mogą również zakłócić rozpoznanie informacji odbieranej przez
odbiornik.  Prawidłowo  wykonany  kabel  telekomunikacyjny  powinien  emitować  minimalną
ilość  energii  oraz  powinien  być  odporny  na  indukowanie  się  sygnałów  elektrycznych  przez
zewnętrzne  pole  elektromagnetyczne.  Odporność  na  zakłócenia,  minimalne  poziomy  emisji
niepożądanych  nazywamy  kompatybilnością  elektromagnetyczną  (EMC).  Sieć  może  spełniać
wymagania EMC  jeżeli  wszystkie  jego elementy (końcowe  urządzenia  abonenckie, kable itp.)
traktowane łącznie i współpracujące ze sobą , spełniają te wymagania (zharmonizowane normy
polskie,  wymagania  unijne).  Przedstawiony  poniżej  na  rysunku  nr  18  schemat  zastępczy
symetrycznego toru przewodowego określa jego właściwości.

Rys. 18. Schemat zastępczy symetrycznego toru przewodowego.

Kable telekomunikacyjne powinny zapewniać:

−

zgodność parametrów z wymaganiami określonymi w standardach,

−

możliwość dołączania różnych urządzeń telekomunikacyjnych,

−

maksymalne bezpieczeństwo przesyłanych informacji,

−

otwartość na nowe rodzaje przesyłanych sygnałów (nowe usługi),

−

bez awaryjną pracę sieci.

Efektywność transmisji sygnałów elektrycznych w torach symetrycznych zależy od:

−

charakterystyki kabli,

−

parametrów urządzeń łączonych,

−

jakości wykonanej instalacji kablowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 19. Zasięg transmisji cyfrowej w kablu symetrycznym.

Na impedancję wypadkową toru składają się połączone szeregowo połączona rezystancja
i indukcyjność:

= R + j

gdzie:

= 2

- pulsacja,

- f – częstotliwość sygnału,
- R – rezystancja jednostkowa toru na km,
- Z

– impedancja wypadkowa toru.

Wartości wymienionych parametrów podawane są katalogach wytwórców w odniesieniu na
jeden kilometr toru.
Na wielkość amplitudy sygnału na wyjściu linii symetrycznej ma wpływ admitancja wypadkowa
toru, na którą składają się pojemność i upływność połączone ze sobą równolegle

= G + j

gdzie:

= 2

- pulsacja,

- f – częstotliwość sygnału,
- G – upływność jednostkowa toru na km,
- Y

– admitancja wypadkowa toru.

Im  dłuższy  jest  tor  transmisyjny,  tym  większa  jest  upływność  i  pojemność  i  w  konsekwencji
większe  jest  obciążenie  prądowe źródła sygnału. W torach transmisyjnych przeznaczonych do
transmisji sygnałów analogowych i cyfrowych o znacznych częstotliwościach należy stosować
kable  wysokiej  jakości  o  najlepszych  parametrach.  Transmisja  sygnałów  elektrycznych
w torach  telekomunikacyjnych  może  odbywać  się  tylko  w  warunkach  obustronnego
dopasowania.  Brak  dopasowania  energetycznego powoduje znaczne straty przesyłanej energii
oraz zniekształcenia sygnałów elektrycznych.
Do  podstawowych  parametrów  technicznych  kabli  miedzianych  świadczących  o  ich  jakości
należą:

−

rezystancja jednostkowa żył kablowych (

Ω

/km),

−

rezystancja izolacji (k

Ω

/km),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

impedancja falowa (50

600

Ω

−

pojemność jednostkowa (17

20 pF/km),

−

indukcyjność jednostkowa (

H/km),

−

tłumienność,

−

szumy (przesłuchy, zakłócenia zewnętrzne),

−

ACR (stosunek sygnału użytecznego do zakłóceń pochodzących z innej pary),

−

zniekształcenia fazowe i opóźnieniowe wprowadzane przez tor.

Rezystancja jednostkowa żył kablowych jest sumą wielu czynników (rodzaj materiału użytego
do wyrobu kabla, średnica przewodu itp.), warunki zewnętrzne (temperatura pracy itp.).
Rezystancja izolacji każdej żyły w linii zależy od rodzaju materiału z jakiego została wykonana
izolacja i od warunków zewnętrznych w jakich pracuje kabel.
Impedancję falową linii można wyznaczyć ze wzoru:

wyj

wej

gdzie:

wej

i Z

wyj

oznaczają impedancje danej strony linii kablowej

Pojemność  jednostkowa  toru  związana  jest z polem  elektrycznym  występującym  na  zewnątrz
przewodów.
Indukcyjność  jednostkowa  toru  podobnie  jak  pojemność  zależy  od  wewnętrznego  i
zewnętrznego strumienia pola magnetycznego.
Upływność  jednostkowa  toru  występuje  pomiędzy  poszczególnymi  żyłami  i  każdym  z
przewodów a ziemią.
Tłumienność to wielkość teletransmisyjna określająca zmniejszenie mocy sygnału wejściowego
względem sygnału wyjściowego. Tłumienność jest wyrażana w decybelach (dB).
Zniekształcenia fazowe i opóźnieniowe wprowadzane przez tor transmisyjny są bardzo ważne
podczas  transmitowania  sygnałów  cyfrowych.  Pomiary  zniekształceń  opóźnieniowych  i
fazowych  pozwalają  na  ocenę  przydatności  toru  transmisyjnego  do  konkretnych  zastosowań,
dobrania odpowiedniego korektora fazowego.
Sygnały  niesinusoidalne  powstające  na  skutek  niedopasowania  energetycznego,  przesłuchów
zbliżnych  i  zdalnych  oraz  oddziaływania  na  tor  zewnętrznych  pól  elektromagnetycznych  to
szumy.  Dla  prawidłowego  odtwarzania  informacji  wielkość  szumów  nie  może  przekraczać
wartości określonych w zaleceniach CCITT G.103, G.123 oraz w R.395. Sygnały te mierzone
są miernikiem wartości skutecznej napięcia lub mocy przebiegów niesinusoidalnych.
Pomiar rezystancji izolacji kabli wykonuje się zarówno dla sieci nowo wybudowanych jak i dla
sieci  użytkowanych.  Rezystancja  ta jest zbyt duża aby można ją było pomierzyć multimetrem,
do  pomiaru  należy  używać  specjalistycznych  urządzeń  np.  testerów  linii.  Zbyt  niska  wartość
tego  parametru  może  powodować  niewłaściwe  funkcjonowanie  sieci.  Poniżej  przedstawiono
układ pomiarowy umożliwiający pomiar rezystancji izolacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– aperiodyczny lub selektywny miernik poziomu (z

= 600

Ω

– miliamperomierz wartości skutecznej,

Oscyloskop.

Do zacisków L

i L

podłączyć oscyloskop, zmierzyć poziom na zaciskach L

i L

obciążonych

impedancją 600

Ω

. Zaobserwować mierzony sygnał na oscyloskopie. Odczytać i zanotować

wskazania miernika poziomu i amperomierza, wyniki zanotować.

Impedancję wejściową obliczyć ze wzoru:

[

]

[

]

[

Ω

Pomiary impedancji wejściowej należy wykonać dla częstotliwości położonych w paśmie
roboczym toru.
Pomiary impedancji wyjściowej wykonujemy zgodnie z układem pomiarowym przedstawionym
poniżej na rysunku 23.

Rys. 23. Układ pomiarowy do pomiaru impedancji wyjściowej linii.

Przyrządy pomiarowe zastosowane do pomiaru :

G – generator sygnałów sinusoidalnych z licznikiem częstotliwości (poziom sygnału
odBm, z

wyj

= 600

Ω

– aperiodyczny lub selektywny miernik poziomu (z

= 600

Ω

obc.

– impedancja obciążenia,

Oscyloskop.

Należy podłączyć oscyloskop do zacisków L

i L

, zmierzyć napięcie sygnału na zaciskach L

obciążonych impedancją Z

obc.

= 600

Ω

, sygnał obserwować na oscyloskopie. Następnie

odłączyć impedancją Z

obc.

i ponownie zmierzyć napięcie na zaciskach L

i L

, zmierzone wyniki

zanotować. Impedancję wyjściową obliczyć ze wzoru :

[

600

]

[

]

[

Ω













−

Pomiary impedancji wyjściowej wykonać dla częstotliwości położonych w paśmie roboczym
mierzonego toru.
Pomiar przesunięcia fazowego powinien umożliwić zbadanie przesunięcia fazowego pomiędzy
dwoma sygnałami o tych samych częstotliwościach. O przydatności toru transmisyjnego do

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

transmisji sygnałów cyfrowych i analogowych decyduje między innymi wielkość przesunięcia
dla sygnałów o różnych częstotliwościach. Pomiar przesunięcia fazowego możemy zrealizować
przy użyciu oscyloskopu. Badania należy przeprowadzić w układzie pomiarowym
przedstawionym na rysunku nr 24.

Rys. 24. Układ pomiarowy do pomiaru przesunięcia fazowego w linii.

Przyrządy pomiarowe zastosowane do pomiaru :

G – generator sygnałów sinusoidalnych z licznikiem częstotliwości,
Oscyloskop dwukanałowy.

Do  wejścia  linii  należy  dołączyć  pierwszy  kanał  oscyloskopu.  Na  wyjście  badanej  linii
podłączamy  drugi  kanał  oscyloskopu.  Na  generatorze  ustawiamy  sygnał  o  odpowiednim
poziomie  (0  dBm)  i  częstotliwości.  Zmierzyć  przesunięcie  fazowe  pomiędzy  sygnałami
wejściowymi i wyjściowymi metodą pokazaną na rysunku nr 25.

Rys. 25. Układ pomiarowy do pomiaru przesunięcia fazowego w linii

Kąt przesunięcia można określić ze wzoru podanego poniżej:

360

]

[

]

[

⋅

∆

Następnie przestrajając częstotliwość generatora mierzyć na oscyloskopie odpowiadające im
przyrosty fazy

∆ϕ

[rad]. Wyniki zanotować w tabelce i na wykresie. Wykonać odpowiednie

obliczenia, wyniki zanotować w tabelce.
Identyfikacja par kablowych oraz lokalizacja uszkodzeń w kablach telekomunikacyjnych
wykonywana jest przy pomocy specjalistycznych testerów linii, które powinny stanowić

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

podstawowe wyposażenie wszystkich tych, którzy zajmują się instalacją i konserwacją
połączeń kablowych. Urządzenia takie składają się z miniaturowego generatora sygnału o
odpowiednio wysokim poziomie i częstotliwości leżącej w zakresie 900

1100 Hz. W skład

urządzenia  wchodzi  również  miniaturowy  odbiornik  sygnału.  Nadajnik  umożliwia  wysłanie
sygnału  identyfikacji  a  odbiornik  umożliwia  określenie  stanu  linii.  W  zależności  od  typu
uszkodzenia  należy  stosować  odpowiednie  metody  i  przyrządy  pomiarowe,  zapewniające
wymaganą dokładność.

LOKALIZACJA

USUWANIE

PROSTYCH

USTEREK

URZĄDZENIACH

TELEKOMUNIKACYJNYCH

Współczesne urządzenia telekomunikacyjne produkowane są z wykorzystaniem bardzo

zaawansowanych  technologii.  Ich  budowa  jest  bardzo  skomplikowana.  Wszystkie  urządzenia
są  w  znacznym  stopniu  zminiaturyzowane,  posiadają  konstrukcję  modułową.  Urządzenia
podlegają  rygorystycznym  wymaganiom  prawnym  (certyfikaty  i  deklaracje  zgodności),
producenci  zastrzegają  sobie  iż  urządzenie  musi  być  sprawdzane  lub  naprawiane  przez
autoryzowane serwisy (nie przestrzeganie tego może spowodować utratę gwarancji).
Wszystkie wymienione aspekty wpływają na trudności występujące podczas prac naprawczych.
Aby  przeprowadzić  sprawnie  usunięcie  usterki  w  jakimś  urządzeniu  należy  usystematyzować
prowadzane  czynności  naprawcze.  Plan  lokalizacji  pozwala  nam  przeprowadzić  sprawnie
praktycznie  każdą  naprawę.  Najlepiej  procedurę  naprawy  wykonać  w  postaci  diagramów
decyzyjnych.  Poniżej  podano  przykładową  procedurę  usunięcia  usterki  w  urządzeniu
zbudowanym z modułów.

Rys. 26. Procedura lokalizacji niesprawności.

USTERKA

STWIERDZENIE

OBJAWÓW USTERKI

USTALENIE

PRZYCZYN USTERKI

SPRAWDZENIE ZESPOŁU

POWODUJĄCEGO

NIESPRAWNOŚĆ

WYMIANA ZEPSUTEGO

ZESPOŁU

SPRAWDZENIE

POPRAWNOŚCI

DZIAŁANIA URZĄDZENIA

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Producenci

sprzętu

telekomunikacyjnego

instrukcjach

obsługi

instrukcjach

uruchomieniowych  zamieszczają  wykazy  najczęściej  pojawiających  się  nieprawidłowości  oraz
kodów  błędów  podczas  pracy  urządzeń.  Kody  błędów  wyświetlane  są  na  wyświetlaczach
urządzeń  (telefony,  faksy).  Każde  urządzenie  posiada  swoją  indywidualną  listę  kodów,
charakterystyczną  dla  danego  urządzenia  i  wytwórcy.  Wykazy  te  są  pomocne  podczas
lokalizacji uszkodzeń w końcowych urządzeniach telekomunikacyjnych. Z kodami błędów oraz
z wykrywaniem przyczyn niesprawności możesz się zapoznać podczas wykonywania ćwiczenia
z instrukcji serwisowych poszczególnych urządzeń.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaki jest podział telekomunikacyjnych kabli miedzianych ze względu na gwarantowane

przenoszenie sygnałów o częstotliwościach?

2.  W jakich jednostkach miary podaje się wartość rezystancji jednostkowej toru?
3.  W jakich jednostkach miary podaje się wartość upływności jednostkowej toru?
4.  Co oznacza, że urządzenie lub element sieci posiada certyfikat ?
5.  Co rozumiesz pod pojęciem dopasowania energetycznego?
6.  Jak jest zbudowany najprostszy kabel telekomunikacyjny?
7.  Jaki wpływ na sygnał elektryczny płynący w linii mają warunki atmosferyczne?
8.  Dlaczego pary przewodów w kablu telekomunikacyjnym są ze sobą skręcane?
9.  Jakie są typowe impedancje falowe kabli telekomunikacyjnych?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zlokalizuj uszkodzenia w sieci abonenckiej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się ze schematem funkcjonalnym sieci abonenckiej,
3)  opracować  w  postaci  diagramów  decyzyjnych  procedurę  sprawdzania  poszczególnych

elementów sieci abonenckiej,

4) opracować procedurę postępowania w wypadku stwierdzenia uszkodzenia, któregoś

z elementów sieci abonenckiej,

5) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami ergonomii

i BHP,

6) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
7) sprawdzić i wypisać wszystkie dostępne funkcje sieci abonenckiej (w razie trudności

skorzystać z pomocy nauczyciela),

8) sprawdzić poprawność działania modelu sieci abonenckiej,
9) wypisać oczekiwane i pomierzone parametry techniczne poszczególnych elementów sieci

abonenckiej,

10)  określić możliwości usługowe zbudowanej sieci,
11)  wypisać warunki eksploatacji,
12)  zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia, dokonać poprawności wykonanego ćwiczenia,
13)  zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

schemat funkcjonalny sieci abonenckiej,

−

instrukcja obsługi centrali telefonicznej, aparatu telefonicznego, aparatu telekopiowego,
testera linii abonenckiej,

−

centrala telefoniczna, aparat telefoniczny, fax, kable połączeniowe, zestaw narzędzi,

−

tester linii abonenckiej,

−

wymagania techniczne operatora, norma, wymagania i dyrektywy unijne,

−

papier formatu A4, przybory kreślarskie,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2.

Wykonaj

pomiary

wybranych

parametrów

elektrycznych

zasilacza

urządzeń

telekomunikacyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z katalogowymi parametrami technicznymi zasilacza,
3)  zorganizować  stanowisko  pracy  do  wykonania  ćwiczenia  zgodnie  z  zasadami  ergonomii

i BHP,

4)  zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5)  opracować plan czynności,
6)  wykonać  pomiary  wybranych  parametrów  elektrycznych  zasilacza  (w  razie  trudności

skorzystać z pomocy nauczyciela),

7)  wypisać katalogowe parametry elektryczne zasilacza,
8)  porównać otrzymane wyniki pomiarów z wartościami katalogowymi,
9)  wypisać warunki eksploatacji,
10)  zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia,
11)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12)  dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

zestawienie katalogowe parametrów elektrycznych zasilacza,

−

instrukcja obsługi użytych przyrządów pomiarowych,

−

badany zasilacz,

−

zestaw przyrządów pomiarowych,

−

kable połączeniowe,

−

zestaw narzędzi,

−

norma pomiarowa,

−

wymagania i dyrektywy unijne,

−

papier formatu A4, przybory kreślarskie,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3.

Zlokalizuj i usuń nieprawidłowości w działaniu aparatu telekopiowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z instrukcją obsługi telefaksu,
3)  zorganizować  stanowisko  pracy  do  wykonania  ćwiczenia  zgodnie  z  zasadami  ergonomii,

BHP i p.poż.,

4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5) opracować w postaci diagramów decyzyjnych procedurę sprawdzania działania aparatu

telekopiowego oraz poszczególnych jego elementów,

6) opracować procedurę postępowania podczas naprawy uszkodzenia,
7) opracować plan wykonywanych czynności (w razie trudności skorzystać z pomocy

nauczyciela),

8)  sprawdzić działanie faksu,
9)  zlokalizować miejsce uszkodzenia,
10)  naprawić uszkodzony element lub podzespół,
11)  zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia,
12)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13)  dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

instrukcja serwisowa i obsługi telefaksa,

−

instrukcja obsługi przyrządów pomiarowych,

−

fragment sieci abonenckiej,

−

badany fax,

−

zestaw narzędzi,

−

wymagania techniczne operatora,

−

wymagania techniczne producenta elementów i podzespołów,

−

norma,

−

wymagania i dyrektywy unijne,

−

papier formatu A4,

−

przybory kreślarskie,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4.

Zlokalizuj uszkodzenia elektryczne przewodowych linii telekomunikacyjnych przy użyciu

testera linii do kabli przewodowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z katalogowymi parametrami technicznymi kabla telekomunikacyjnego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami ergonomii i

BHP,

4)  zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji ćwiczenia,
5)  opracować plan czynności,
6)  wykonać  pomiary  kabla  telekomunikacyjnego  (w  razie  trudności  skorzystać  z  pomocy

nauczyciela),

7)  porównać otrzymane wyniki pomiarów z wartościami rzeczywistymi,
8)  zapisać wyniki w sprawozdaniu ćwiczenia,
9)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10)  dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

katalog kabli telekomunikacyjnych,

−

instrukcja obsługi testera linii,

−

badany kabel telekomunikacyjny,

−

kable połączeniowe,

−

zestaw narzędzi,

−

norma pomiarowa,

−

wymagania i dyrektywy unijne,

−

papier formatu A4,

−

przybory kreślarskie, gumka,

−

literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcia dopasowania energetycznego?



2) zdefiniować pojęcie szumów?



3) określić wymagania jakie powinien spełniać kabel telekomunikacyjny?



4) podać różnicę pomiędzy rezystancją żyły a pętli?



5) podać metodę pomiaru tłumienia kabla telekomunikacyjnego?



6) podać w jakich jednostkach mierzy się indukcyjność jednostkową toru?



7) podać metodę pomiaru przesunięcia fazowego sygnału w linii symetrycznej?



8) określić pojęcie – kabel 5 kategorii ?



9) określić pojęcie upływności jednostkowej toru ?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Oznakowanie urządzeń telekomunikacyjnych

4.4.1. Materiał nauczania

W 2001 roku nastąpiła istotna zmiana przepisów związanych z dopuszczeniem sprzętu

telekomunikacyjnego do eksploatacji. Do końca roku 2000 wymagania prawne przewidywały,
że urządzenia telekomunikacyjne przeznaczone do pracy w sieciach użytku publicznego lub do
współpracy  z  tymi  sieciami,  oraz  wszystkie  urządzenia  radiokomunikacyjne  nadawcze
i odbiorcze  mogą  być  instalowane  i  używane  tylko  po  uzyskaniu  świadectwa  homologacji
Ministra  Łączności  (obecnie,  po  likwidacji  MŁ,  zagadnieniami  telekomunikacji  zajmują  się
odpowiednie  departamenty  w  Ministerstwie  Infrastruktury  i  Budownictwa).  Wyjątkiem  były
urządzenia  zwolnione  od  obowiązku  uzyskania  świadectwa,  określone  w  rozporządzeniu
Ministra  Łączności.  Świadectwo  homologacji  wydawał  Minister  właściwy  ds.  Łączności  na
wniosek  zainteresowanych  podmiotów,  w  oparciu  o  opinię  jednostek  naukowo-badawczych
stwierdzających,  czy  dane  urządzenie  spełnia  wymagania  określone  prawem  i  zgodne
z Polskimi  Normami.  W  ramach  nowego  "Prawa  telekomunikacyjnego"  świadectwo
homologacji  zostało  zastąpione  certyfikatem  /  deklaracją  zgodności  urządzenia  z  tzw.
zasadniczymi  wymaganiami.  Zasady  przeprowadzania  oceny  zgodności  z  zasadniczymi
wymaganiami i udzielania certyfikatów, deklaracji zgodności określiło rozporządzenie Prezesa
URT  (obecnie  UKE).  Zagadnienia powyższe zostały uregulowana w następujących ustawach:
Ustawa  z  dn.  28  kwietnia  2000r.  o  systemie  oceny  zgodności,  akredytacji  oraz  zmianie  nie-
których  ustaw  (obowiązująca  od  1  stycznia  200Ir.),  zastąpiona  następnie  Ustawą  z dn.  30
sierpnia  2002r.  o  systemie  oceny  zgodności  (obowiązująca  od  1  stycznia  2003r.),  zmienioną
ostatecznie  Ustawą  z  dnia  29  sierpnia  2003  r.  o  zmianie  ustawy  o  systemie  oceny zgodności
oraz o zmianie niektórych ustaw (DZ.U.03.170.1652). Ustawa powyższa warunkuje wdrażanie
dyrektyw  nowego  podejścia  związanych  z  oznaczeniem  CE  i  dyrektyw  starego  podejścia
(branżowych)  do  prawa  polskiego,  określa  zasady  akredytacji,  autoryzacji  i notyfikacji
jednostek  oceny  zgodności;  pozwala  na  zbudowanie  w  Polsce  systemu  oceny  zgodności
dostosowanego  do  systemu  UE.  Ideą  oznakowania  CE  jest  nie  tylko  opatrywanie  wyrobów
określonymi  znakami,  ale  wprowadzanie  jednego  europejskiego  rynku,  umożliwiającego
swobodny  obrót  produktami  w  UE,  w  warunkach  braku  jakichkolwiek  ograniczeń  ze  strony
poszczególnych  krajów.  Jedyną  obowiązkową  oceną  takich  wyrobów  będzie  procedura
oznakowania  CE  przeprowadzana  w  oparciu  o  normy  europejskie  (EN).  Żaden  z  krajów  nie
będzie  mógł nakładać dodatkowych wymagań dotyczących aspektów objętych oznakowaniem
CE  -  ani  w  sposób  faktyczny  ani  poprzez  krajowe  przepisy  i regulacje.  Oznakowanie  CE
będzie  jedynym  sposobem  na  wykazanie  odpowiedniości  danego  produktu  dla  europejskiego
rynku.  Zastosowanie  norm  EN  zagwarantuje  ocenę  wyrobów  w  każdym  kraju  Unii
Europejskiej  według  tej  samej  procedury.  Normy  EN  zastąpią  wszelkie  normy  krajowe.
Oznakowanie CE będzie informować, że wyrób spełnia normy EN i nadaje się do sprzedaży na
europejskim  rynku,  ale  nie  będzie  go  narzucać  rynkowi  żadnego  kraju.  Poszczególne  kraje
będą mogły uchwalać przepisy regulujące użytkowanie danego produktu. Wszystkie produkty
objęte są oznakowaniem CE, powinny być  opatrzone znakiem (CE), który informuje, że dany
wyrób spełnia wymagania.
Tabliczka  znamionowa  na  urządzeniu  zgodnie  z  obowiązującym  prawem  powinna  zawierać
określone informację. Na rysunku nr 27 pokazano przykład tabliczki znamionowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie ustawy regulują oznaczanie sprzętu elektronicznego ?
2.  Jaki jest cykl życia wyrobu elektronicznego ?
3.  Gdzie  znajdują  się  wyspecjalizowane  zakłady  do  utylizacji  sprzętu  elektronicznego

w twoim mieście ?

4. W jakich miejscach możesz oddać wyeksploatowany sprzęt elektroniczny ?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie informacji zawartych na tabliczce znamionowej telefaksu wypisz

maksymalną ilość informacji o urządzeniu elektronicznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z treścią tabliczki znamionowej,
2)  wypisać wszystkie informacje,
3)  przeanalizować uzyskane informacje,
4)  porównać zdobyte informacje z wymaganiami ustawy,
5)  zaprezentować wynik pracy,
6)  ocenić wynik pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wymagania dotyczące oznaczeń urządzeń elektronicznych,

−

tabliczka znamionowa urządzenia,

−

papier formatu A4.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcia utylizacji ?



2) określić podstawowe dane zamieszczone na tabliczkach znamionowych ?



3) zdefiniować pojęcie deklaracji zgodności ?



4) zdefiniować pojęcie certyfikatu ?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Nominalna wartość częstotliwości odbieranego przez centralę sygnału wybierania

impulsowego wynosi:
a)  20 Hz.
b)  15 Hz.
c)  10 Hz.
d)  5 Hz.

2. Nominalna wartość częstotliwości sygnału wywołania wynosi:

a)  15 Hz.
b)  25 Hz.
c)  7,5 Hz.
d)  10 Hz.

3. Ile dB wynosi tłumienie układu :

a)  20 dB.
b)  10 dB.
c)  100 dB.
d)  0 dB.

4. Co oznacza skrót EMC?

a)  Europejskie Normy Techniczne.
b)  Kompatybilność Elektromagnetyczną.
c)  Polskie normy Branżowe.
d)  Polskie normy zharmonizowane.

5. Jaka instytucja może wydawać deklarację zgodności?

a)  tylko laboratoria akredytowane.
b)  wytwórcy sprzętu i urządzeń.
c)  tylko wytwórcy sprzętu i urządzeń.
d)  laboratoria akredytowane, wytwórcy sprzętu i urządzeń, importerzy sprzętu i urządzeń.

6. Maksymalny zakres częstotliwości przesyłanej skrętką miedzianą kategorii czwartej to:

a)  24 MHz.
b)  100MHz.
c)  16 MHz.
d)  56 MHz.

7. Skrót PABX oznacza:

a)  centrala abonencka z integracją usług.
b)  cyfrowa sygnalizacja abonencka.
c)  automatyczna centrala międzymiastowa.
d)  abonencka centrala telefoniczna.

8. Tor transmisyjny (jedną parę miedzianą) możemy traktować jako:

a) dwójnik.
b) trójnik.

Poziom sygn.

wejściowego

10 dB

Poziom sygn.

wyjściowego

-10 dB

Linia

symetryczma

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko :.………………………………………………………………………………..

Eksploatacja urządzeń telekomunikacyjnych.

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem: