„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jerzy Marek Solan

Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci
komunalnych 713[03].Z1/2/3/4.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Elwira Krzemieniewska
mgr inż. Agnieszka Rozwadowska



Opracowanie redakcyjne:
mgr Jerzy Marek Solan



Konsultacja:
mgr inż. Mirosław Żurek



Korekta:
mgr inż. Mirosław Żurek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[03].Z1/2/3/4.01

„Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy

montażu sieci komunalnych”, zawartego

w modułowym programie nauczania dla zawodu Monter sieci komunalnych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy wykonywaniu prac przygotowawczych

w sieciach komunalnych

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Dokumentacja techniczna sieci komunalnych

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Rodzaje sieci komunalnych

14

5.3.1. Ćwiczenia

14

5.4. Organizacja i likwidacja stanowiska do montażu sieci komunalnych

16

5.4.1. Ćwiczenia

16

5.5. Sporządzanie zapotrzebowania materiałowego oraz rozliczenie robocizny

i materiałów

17

5.5.1. Ćwiczenia

17

5.6. Proste prace murarskie i betoniarskie związane z montażem sieci komunalnych

19

5.6.1. Ćwiczenia

19

5.7. Wykopy związane z montażem sieci komunalnych

21

5.7.1. Ćwiczenia

21

5.8. Przejścia rurociągów przez przeszkody terenowe

25

5.8.1. Ćwiczenia

25

5.9. Izolacja rurociągów sieciowych ciepłochronna, antykorozyjna

i przeciwwilgociowa

27

5.9.1. Ćwiczenia

27

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

30

7. Literatura

39

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny przy prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie monter sieci komunalnych.

W poradniku zamieszczono:

−

Wymagania wstępne, czyli wykaz wiadomości i umiejętności, jakie uczeń powinien mieć
opanowane, aby mógł przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

Cele kształcenia jednostki modułowej, stanowiące wykaz wiadomości i umiejętności, jakie
uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,

−

Przykładowe scenariusze zajęć,

−

Przykładowe ćwiczenia, ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania
uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

Ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

Wykaz literatury, z której uczniowie mogą korzystać podczas nauki.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym

uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania tj. tekstu przewodniego, samokształcenia
kierowanego, ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań i uczenia się,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci komunalnych”, są jednostką

modułową wspólną dla modułów 713[03].Z1 Technologia montażu sieci wodociągowych,
713[03].Z2 Technologia montażu sieci kanalizacyjnych, 713[03].Z3 Technologia montażu sieci
gazowych, 713[03].Z4 Technologia montażu sieci cieplnych i jej umiejscowienie na dydaktycznej
mapie programu nauczania zostało przedstawione na schemacie 1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

713[03].Z1.07

Montaż i instalacja urządzeń

regulujących ciśnienie

wody w sieci

713[03].Z2

Technologia montażu sieci

kanalizacyjnych

713[03].Z2.06

Montaż sieci kanalizacyjnych

713[03].Z2.07

Montaż i instalacja pompowni

kanalizacyjnych

713[03].Z3.05

Montaż sieci gazowej

713[03].Z3

Technologia montażu sieci

gazowych

713[03].Z4.04

Montaż sieci cieplnej

713[03].Z1.06

Montaż sieci wodociągowej

713[03].Z4.05

Montaż i instalacja węzła

cieplnego

713[03].Z1/2/3/4.05

Montaż rurociągów żeliwnych,

kamionkowych i betonowych

713[03].Z1/2/3/4.04

Montaż rurociągów z tworzyw

sztucznych

Schemat układu jednostek modułowych

713[03].Z1/2/3/4.03

Montaż rurociągów stalowych

Moduł 713[03].Z1

Technologia montażu sieci

wodociągowych

713[03].Z1/2/3/4.01

Prace przygotowawczo –

zakończeniowe przy montażu

sieci komunalnych

713[03].Z1/2/3/4.02

Montaż instalacji z rur stalowych

713[03].Z4

Technologia montażu sieci

cieplnych

713[03].Z3.06

Montaż i instalacja stacji

gazowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

-

przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,

-

stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

-

posługiwać się podstawowymi pojęciami i terminami z zakresu prac budowlanych

-

rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,

-

odczytywać i interpretować rysunki budowlane,

-

posługiwać się budowlaną dokumentacją techniczną,

-

wykonywać przedmiary i obmiary robót,

-

wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,

-

organizować stanowiska składowania i magazynowania,

-

transportować materiały budowlane,

-

wykonywać proste prace budowlane,

-

korzystać z różnych źródeł informacji,

-

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i przeciwporażeniowej obowiązującej podczas prac
przygotowawczych przy montażu sieci komunalnych,

−

wykorzystać dokumentację techniczną dotyczącą montażu sieci komunalnych,

−

zinterpretować zapisy ujęte w opisie technicznym i rysunki dotyczące sieci komunalnych,

−

rozpoznać rodzaje sieci komunalnych,

−

zorganizować i zlikwidować stanowisko pracy do wykonywania prac przygotowawczych
w sieciach komunalnych,

−

dobrać sprzęt, narzędzia i materiały do wykonywania prac przygotowawczych przy montażu
sieci komunalnych,

−

wykonać proste prace budowlane związane z montażem sieci komunalnych,

−

wykonać wykopy pod rurociągi i obiekty sieciowe,

−

zabezpieczyć miejsca wykonanych robót (wykopów),

−

przygotować dno wykopu do ułożenia określonych rurociągów sieciowych,

−

wykonać podsypkę pod rurociągi sieciowe,

−

ułożyć rurociągi w wykopach,

−

dobrać rodzaje zabezpieczenia ścian wykopu, w zależności od jego szerokości i rodzaju gruntu,
zgodnie z dokumentacją techniczną,

−

wykonać zabezpieczenie ścian wykopu, zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami,

−

dobrać rodzaje odwodnienia wykopu, w zależności od rodzaju gruntu, zgodnie z dokumentacją
techniczną,

−

wykonać odwodnienie wykopu,

−

wykonać przejście rurociągów sieciowych przez przeszkody terenowe,

−

zasypać wykop po wykonaniu sieci komunalnych,

−

wykonać izolacje termiczne, antykorozyjne i przeciwwilgociowe rurociągów i obiektów
sieciowych,

−

usunąć usterki i nieprawidłowości powstałe podczas wykonywania prac przygotowawczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania:

Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci

komunalnych

Moduł:

Technologia montażu sieci wodociągowych.

Jednostka modułowa:

713[03].Z1/2/3/4.01

Temat: Przejścia rurociągów przez przeszkody terenowe

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozpoznawania, charakteryzowania oraz doboru sposobów

przejść poszczególnych rurociągów przez przeszkody terenowe.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozróżniać sposoby podziemnego i nadziemnego przejścia przez przeszkody terenowe
poszczególnych rurociągów,

−

rozróżniać poszczególne rodzaje rurociągów i dobrać sposób przejścia przez przeszkody
terenowe,

−

omówić metody przejścia poszczególnych rurociągów przez przeszkody terenowe,

−

scharakteryzować rozwiązania przejść poszczególnych rurociągów przez przeszkody terenowe,

−

omówić sposób wykonania przejść poszczególnych rurociągów przez przeszkody terenowe,

−

współpracować w grupie,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

Formy organizowania pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych zespołach z zastosowaniem metody aktywizacji uczniów,

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczna sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych i cieplnych,

−

modele przejść poszczególnych rurociągów przez przeszkody terenowe,

−

rysunki lub zdjęcia różnych sposobów przekraczania przeszkód terenowych rurociągów
wykonane w foliogramów lub prezentacji multimedialnej,

−

literatura.

Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne – 90 minut

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:

A. Sposoby przejścia rurociągów przez przeszkody terenowe:

−

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące sposobów

przejścia poszczególnych rurociągów przez przeszkody terenowe;

−

uczniowie, analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę, a następnie

dokonują podziału i sposobów rozwiązań w zależności od rodzaju rurociągu
i przeszkody terenowej.

B. Rodzaje rozwiązań przejść podziemnych rurociągami przez przeszkody terenowe:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

−

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące rozwiązań

przejść przez przeszkody terenowe rurociągami,

−

nauczyciel dokonuje podziału uczniów na trzy grupy i przydziela każdej z nich do

opracowania w oparciu o poradnik ucznia, właściwą literaturę oraz dokumentację
techniczną na temat rozwiązań przejść rurociągami przez przeszkody terenowe:
Grupa I – opracowuje sposoby przejścia wodociągiem przez przeszkody terenowe.
Grupa II – opracowuje sposoby przejścia kanałem sanitarnym przez przeszkody
terenowe.
Grupa III – opracowuje sposoby przejścia gazociągiem przez przeszkody terenowe.
Uczniowie w poszczególnych grupach sporządzają notatki w zeszytach na zadany
temat.

−

nauczyciel dokonuje ponownego podziału klasy na trzy grupy w taki sposób, aby

w każdej grupie byli uczniowie z poprzednich grup,

−

w poszczególnych grupach uczniowie przekazują sobie nowe treści dotyczące

rozwiązań przejścia poszczególnymi rurociągami przez przeszkody terenowe,

−

wszyscy uczniowie samodzielnie w zespołach opracowują notatki na zadane zadania.

C. Przejścia nadziemne przez przeszkody terenowe.

−

wstęp – nauczyciel wyjaśnia możliwość stosowania i sposoby rozwiązań nadziemnych
przejść rurociągami przez przeszkody terenowe,

−

uczniowie

w

małych

grupach

analizują

schematy

przejść

nadziemnych

poszczególnymi rurociągami przez przeszkody terenowe,

−

uczniowie określają wady i zalety nadziemnego przejścia rurociągami przez
przeszkody terenowe.

3. Podsumowanie zajęć:

−

uczniowie określają sposoby i rozwiązania konstrukcyjne sposobów przejścia rurociągami
przez przeszkody terenowe,

−

uczniowie charakteryzują rozwiązania przejścia przez przeszkody terenowe poszczególnymi
rurociągami,

−

uczniowie wspólnie wykonują plakat stanowiący porównanie rozwiązania przejścia pod
ciekiem wodnym: wodociągiem, gazociągiem i kanałem sanitarnym.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ich aktywności:

−

metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych grup
podczas zajęć,

−

ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania:

Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci

komunalnych

Moduł:

Technologia montażu sieci wodociągowych.

Jednostka modułowa:

713[03].Z1/2/3/4.01

Temat: Wykonanie izolacji antykorozyjnej rur stalowych typu Z 03

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania, charakteryzowania, doboru sposobów
zabezpieczania izolacji rurociągów.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

dobrać materiały do izolacji antykorozyjnej typu Z 03,

−

dobrać narzędzia stosowane do wykonania izolacji antykorozyjnej rur stalowych,

−

zorganizować stanowisko pracy,

−

przedstawić sposoby i wykonać izolację antykorozyjną rur stalowych,

−

omówić sposoby postępowania podczas wykonywania izolacji antykorozyjnej rur stalowych,

−

przestrzegać przepisy bhp i ppoż. podczas wykonywania izolacji antykorozyjnej rur stalowych.

Metody nauczania – uczenia się:

−

mini wykład,

−

pokaz z instruktażem,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych zespołach,

Środki dydaktyczne:

−

materiały do izolacji antykorozyjnej typu Z 03,

−

sprzęt i narzędzia,

−

warunki techniczne, instrukcje producentów materiałów do izolacji antykorozyjnej

−

literatura rozdziału 7

Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne – 90 minut

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:

A. Sposób wykonania izolacji typu Z 03:

−

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące sposobu
wykonania izolacji antykorozyjnej typu Z 03,

−

uczniowie, analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę.

B. Wykonanie powłoki ZM:

−

nauczyciel demonstruje i omawia czynności przy malowaniu lub natryskiwaniu
asfaltozy,

−

uczniowie w małych grupach zapoznają się z czynnościami przy malowaniu asfaltozą,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

−

uczniowie przystępują do wykonania powłoki ZM z uwzględnieniem przepisów bhp

i ppoż. oraz ochrony środowiska.

C. Wykonywanie powłok ZO 1, ZO 2, ZO 3:

−

nauczyciel przedstawia uczniom sposób i czynności przy nawijaniu przekładki

z nasyconego asfaltem welonu z włókna szklanego oraz malowaniu mleczkiem
wapiennym,

−

uczniowie przygotowują stanowisko pracy,

−

uczniowie w małych grupach przystępują do wykonywania powłok ZO 1, ZO2, ZO 3

z uwzględnieniem przepisów bhp, ppoż. oraz ochrony środowiska,

−

nauczyciel koryguje w miarę potrzeby czynności uczniów,

−

uczniowie prezentują wykonane ćwiczenie i omawiają jego jakość,

−

uczniowie porządkują stanowisko pracy.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ich aktywności:

−

metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych grup
podczas zajęć,

−

ocena prawidłowości i estetyki wykonania ćwiczenia praktycznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy wykonywaniu prac

przygotowawczych w sieciach komunalnych.

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp związanych z wykonywaniem wykopów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu

wykopów,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające wykonywanie wykopów w gruntach różnej

kategorii,

3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać, dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu wykopów,
5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający wykonywanie wykopów w gruntach różnej kategorii,

–

zdjęcia lub ilustracje z miejsc wykonywania wykopów,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp związanych z zabezpieczaniem ścian wykopów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu

ścian wykopów,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające przebieg prac przy zabezpieczaniu ścian

wykopów i stosowania przepisów bhp,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać, dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp przy zabudowie ścian wykopów,
5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

tekst przewodni,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

. film przedstawiający prace przy zabudowie ścian wykopów i stosowanie przepisów bhp,

–

zdjęcia lub ilustracje prac przy zabudowie ścian wykopów i stosowaniu przepisów bhp,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Wykonaj niezbędne zabezpieczenia zapewniające bezpieczeństwo ruchu osobom postronnym

przebywającym w otoczeniu miejsca wykonywania wykopów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się zasadami bhp przy wykonywaniu robót ziemnych,
2) przeanalizować uzyskane informacje,
3) na modelu rozmieścić barierki, odpowiednie znaki drogowe, mostki komunikacyjne itp.,
4) uzasadnić przyjęte rozwiązania,
5) wyniki swojej pracy przedstawić grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

model przedstawiający teren wykonywania wykopów (najkorzystniej jest przeprowadzić to
ćwiczenie w warunkach rzeczywistych lub na stanowisku symulacyjnym),

–

modele barierek, znaków drogowych, mostków komunikacyjnych itp.,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Dokumentacja techniczna sieci komunalnych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji technicznej przedstawionej przez nauczyciela scharakteryzuj sieć

komunalną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z oznaczeniami sieci komunalnych,
2) zapoznać się z opisem technicznym,
3) przeanalizować informacje zawarte na planie sytuacyjnym,
4) zinterpretować informacje o położeniu przewodu sieci komunalnej na podstawie profilu sieci,
5) wnioski zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna sieci komunalnej,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.3. Rodzaje sieci komunalnych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, czym się charakteryzują się sieci komunalne na terenie miejscowości, w której mieszkasz.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami sieci komunalnych i ich charakterystyką,
2) zapoznać się ze schematem sieci komunalnych danego terenu,
3) określić, jakie zadania spełniają sieci komunalne na danym terenie,
4) zidentyfikować i nazwać sieci komunalne na danym terenie,
5) odczytać informacje przedstawione na mapach geodezyjnych,
6) wyniki zapisać w zeszycie,
7) zaprezentować wyniki grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

opracowania zawierające charakterystyki sieci komunalnych,

−

schemat systemu sieci komunalnych danej miejscowości,

−

mapy geodezyjne z naniesionymi sieciami komunalnymi,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Porównaj poszczególne rodzaje sieci komunalnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami systemów sieci komunalnych i ich charakterystyką,
2) zapoznać się ze schematami i modelami poszczególnych systemów sieci komunalnych,
3) określić cechy sieci komunalnych,
4) zestawić cechy systemów sieci komunalnych formie porównania,
5) wyniki zapisać w zeszycie np. w formie tabeli,
6) zaprezentować wyniki grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

opracowania zawierające charakterystyki systemów sieci komunalnych,

–

modele i schematy różnych systemów sieci komunalnych,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.4. Organizacja i likwidacja stanowiska do montażu sieci komunalnych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz czynności związane z przygotowaniem i likwidacją stanowiska roboczego do montażu

sieci komunalnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi przygotowania stanowiska roboczego do montażu

sieci komunalnych i jego likwidacją,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub schemat z czynnościami przy organizowaniu i likwidacji stanowiska

pracy do montażu danej sieci komunalnej,

3) opisać przebieg czynności związanych z przygotowaniem stanowiska pracy,
4) dobrać narzędzia i sprzęt potrzebne na stanowisku roboczym,
5) dobrać materiały potrzebne na danym stanowisku roboczym,
6) opisać czynności z likwidacją stanowiska roboczego,
7) wnioski zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

film przedstawiający organizację i likwidacje stanowiska roboczego do montażu sieci
komunalnych,

−

zdjęcia i schematy przedstawiające organizację i likwidacje stanowiska pracy,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.5. Sporządzanie zapotrzebowania materiałowego oraz rozliczenie

robocizny i materiałów

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zgodnie umową pracownik jest rozliczany według płacy czasowej. Jego osobista stawka

zaszeregowania wynosi 7,20 zł/godzinę. W miesiącu maju przepracował 176 godzin. Oblicz
wysokość jego wynagrodzenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobami wynagradzania pracowników,
2) przeanalizować zebrane informacje,
3) obliczyć miesięczne wynagrodzenie pracownika w oparciu o dane zawarte w treści ćwiczenia,
4) obliczenia i wynik zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

katalogi,

−

kalkulator,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Zgodnie umową pracownik jest rozliczany w akordzie. Ułożył on 53,50 metra bieżącego rury

żeliwnej o średnicy nominalnej 300mm na połączenia elastyczne śrubowe. Oblicz jego
wynagrodzenie wiedząc, że:

−

jego osobista stawki zaszeregowania wynosi 7,00zł,

−

nakłady robocizny wynoszą 4,6324 r-g/m.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobami wynagradzania pracowników,
2) zapoznać się z treścią odpowiedniej tablicy KNR 2-18,
3) przeanalizować zebrane informacje,
4) obliczyć wynagrodzenie pracownika w oparciu o dane zawarte w treści ćwiczenia,
5) obliczenia zapisać w zeszycie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

tekst przewodni,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

KNR 2-18 Zewnętrzne sieci wodociągowe i kanalizacyjne

–

kalkulator,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Sporządź na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej

zapotrzebowanie materiałowe na wykonanie odcinka sieci wodociągowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z treścią odpowiedniej tablicy KNR 2-18,
2) przeanalizować dokumentację techniczną,
3) przeanalizować zebrane informacje,
4) obliczyć ilości materiałów potrzebnych do wykonania zadania,
5) obliczenia zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

tekst przewodni,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

KNR 2-18 Zewnętrzne sieci wodociągowe i kanalizacyjne,

–

kalkulator,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.6 Proste prace murarskie i betoniarskie związane z montażem sieci

komunalnych

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przedstaw zalety i wady zapraw murarskich stosowanych podczas prac murarskich przy

wykonywaniu sieci komunalnych

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się rodzajami zapraw murarskich stosowanych do prac murarskich przy

wykonywaniu sieci komunalnych,

2) obejrzeć film przedstawiający rodzaje i zasady wykonywania i stosowania zapraw,
3) określić dla poszczególnych rodzajów zapraw ich wady i zalety,
4) zestawić cechy poszczególnych zapraw murarskich w tabeli stosując odpowiednie kryteria.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

film przedstawiający rodzaje, zasady wykonywania i stosowania zapraw murarskich,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ sposoby wykonywania robót murarskich przy wykonywaniu sieci komunalnych

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami wykonywania robót murarskich,
2) przeanalizować modele, zdjęcia i rysunki przedstawiające wykonywanie robót murarskich,
3) określić sposoby wykonywania robót murarskich dla poszczególnych rodzajów sieci

komunalnych,

4) zapisać w zeszycie wyniki swoich spostrzeżeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Środki dydaktyczne:

−

modele murów z różnych cegieł i o różnych wiązaniach,

−

zdjęcia i rysunki przedstawiające wykonywanie robót murarskich,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.7 Wykopy związane z montażem sieci komunalnych

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji technicznej przedstawionej przez nauczyciela sporządź przedmiar

robót ziemnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami wykonywania wykopów,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną przedstawioną przez nauczyciela,
3) rozpoznać rodzaj sieci komunalnej,
4) określić rodzaj i kategorię gruntu,
5) wykonaj przedmiar robót ziemnych zapisując wyniki w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczna sieci komunalnej (przedstawiona przez nauczyciela),

−

instrukcja dla ucznia obejmująca zasady sporządzania przedmiaru robót ziemnych,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Porównaj sposoby odwadniania wykopów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z metodami odwadniania wykopów,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające sposoby odwadniania wykopów,
3) przeanalizować poszczególne sposoby odwadniania wykopów,
4) porównać metody odwaniania wykopów,
5) dobrać rodzaje odwadniania wykopu w zależności od rodzaju gruntu,
6) omówić sposoby wykonywania odwodnienia wykopu,
7) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Środki dydaktyczne:

−

modele odwodnień wykopów,

−

rysunki i filmy przedstawiające sposoby odwadniania wykopów,

−

Polskie Normy,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Opisz i porównaj procedury, jakie obowiązują przy zasypywaniu wykopów poszczególnych

sieci komunalnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami zasypywania wykopów poszczególnych sieci komunalnych,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające zasypywanie wykopów,
3) przeanalizować zasady zasypywania wykopów,
4) zapoznać się ze sposobami oznakowania przewodów poszczególnych sieci komunalnych,
5) dobrać sprzęt i narzędzia do zasypywania wykopów,
6) omówić kolejno poszczególne etapy zasypywania wykopów,
7) porównać procedury obowiązujące przy zasypywaniu wykopów,
8) zapisać wyniki swojej pracy w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rysunki i filmy przedstawiające zasypywanie wykopów,

−

Polskie Normy,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj wykop

z zabezpieczeniem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi wykonywania i umacniania wykopów,
2) zapoznać się z dokumentacja techniczną oraz instrukcją zawierającą zasady wykonywania

i umacniania wykopów,

3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania umocnień wykopów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do wykonania wykopu i umocnień,
5) dobrać materiały do obudowy wykopu,
6) wykonać wykop pod rurociąg,
7) zabezpieczyć wykop,
8) dobrać rodzaj zabezpieczenia ścian wykopu w zależności od jego szerokości i rodzaju gruntu

zgodnie z dokumentacja techniczną,

9) wykonać zabezpieczenie ścian wykopu zgodnie z obowiązującymi przepisami,
10) zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i przeciwporażeniowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko symulacyjne do wykonywania wykopów tzw. „piaskownica” najkorzystniej, by
ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci
komunalnych),

−

dokumentacja techniczna sieci komunalnych,

−

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi wykonywania i zabezpieczania wykopów,

−

sprzęt i narzędzia potrzebne do wykonania i zabezpieczania wykopów: łopaty, kilofy, koparka,

−

urządzenia i materiały potrzebna do wykonania i zabezpieczania wykopów: wypraski, rozpory,
nakładki,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 5

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj wykop

i ułóż w nim rurociąg.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi wykonywania sieci kanalizacyjnej,
2) zapoznać się projektem technicznym oraz z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku

do ćwiczeń oraz czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi wykonywania
sieci kanalizacyjnej,

3) określić w kolejności czynności związane z wykonaniem wykopu i zabezpieczeniem wykopu

z przygotowaniem podłoża i ułożeniem rur w wykopie,

4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać wykop z zabezpieczeniem oraz przygotować jego dno i wykonać podsypkę,
7) ułożyć rury w wykopie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko symulacyjne tzw. „piaskownica” (najkorzystniej, by ćwiczenie zostało wykonane
w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci komunalnych),

−

dokumentacja techniczna sieci kanalizacyjnej,

−

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi wykonywania sieci kanalizacyjnej,

−

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu: łopaty, kilofy, koparka, poziomnica,

−

materiały potrzebne do montażu: rury kamionkowe, materiały uszczelniające: wypraski
blaszane, rozpory, rury, uszczelnienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

5.8. Przejścia rurociągów przez przeszkody terenowe

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz procedurę wykonania przejścia sieci wodociągowej pod torami kolejowymi w tunelu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami wykonywania przejścia wodociągów przez przeszkody terenowe,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające przejście wodociągów przez przeszkody

terenowe,

3) opisać czynności, jakie należy wykonać przy montażu tunelu,
4) opisać czynności przy montażu wodociągu w tunelu,
5) wskazać, na co należy zwrócić uwagę przy wykonywaniu przejściach sieci wodociągowej pod

torami kolejowymi w tunelu,

6) zapisać spostrzeżenia i wnioski w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

model przejścia siecią wodociągową pod torami kolejowymi w tunelu,

−

film, zdjęcia, ilustracje przedstawiające przejście sieci wodociągowej pod torami kolejowymi
w tunelu,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Porównaj procedurę wykonania przejścia pod drogą krajową w rurach ochronnych gazociągiem

stalowym i gazociągiem z PE.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami przejścia gazociągów przez przeszkody terenowe,
2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające sposoby wykonywania przejścia przez

przeszkody terenowe gazociągiem z rur stalowych i PE,

3) opisać czynności, jakie należy wykonać przy przejściu gazociągu stalowego przez drogę

krajową,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

4) opisać czynności, jakie należy wykonać przy przejściu gazociągu z rur PE przez drogę krajową,
5) porównać sposoby wykonywania rur ochronnych,
6) zapisać spostrzeżenia i wnioski w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

modele przejść pod drogą krajową w rurach ochronnych gazociągiem stalowym gazociągiem
z PE,

−

film, zdjęcia ilustracje przedstawiające przejście pod drogą krajową gazociągiem stalowym
i z rur PE,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Porównaj procedurę wykonania przejścia sieci ciepłowniczej na niskich i wysokich słupach

żelbetowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rozwiązaniami konstrukcyjnymi przy prowadzeniu sieci ciepłowniczej

nadziemnie,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające wykonanie sieci cieplnej nadziemne,
3) opisać czynności, jakie należy wykonać przy prowadzeniu sieci ciepłowniczej na niskich

słupach żelbetowych,

4) opisać czynności, jakie należy wykonać przy prowadzeniu sieci ciepłowniczej na wysokich

słupach żelbetowych,

5) porównać sposoby wykonywania sieci cieplnej na niskich i wysokich słupach,
6) zapisać spostrzeżenia i wnioski w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne

.

Środki dydaktyczne:

−

modele sieci ciepłowniczej nadziemnej,

−

film, zdjęcia, ilustracje przedstawiające przejście nadziemne siecią cieplną,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

5.9. Izolacja rurociągów sieciowych: ciepłochronna, antykorozyjna,

przeciwwilgociowa

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj montaż izolacji cieplnej przewodów zasilania i powrotu sieci ciepłowniczych sztywną

pianką poliuretanową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu i izolacji cieplnej rurociągów,
2) zapoznać się z projektem technicznym oraz z instrukcją zawierającą przepisy bhp na

stanowisku do ćwiczeń oraz czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi
wykonywania izolacji sieci cieplnej,

3) określić kolejność czynności związanych z montażem izolacji przewodów ciepłowniczych,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować niezbędne do montażu materiały,
6) ocenić stan techniczny materiałów,
7) wykonać montaż izolacji cieplnej,
8) usunąć nieprawidłowości powstałe przy montażu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko symulacyjne do montażu izolacji ciepłochronnej (najkorzystniej by ćwiczenie
zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci cieplnej),

−

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi wykonywania izolacji ciepłochronnej,

−

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu: zestaw narzędzi monterskich,

−

materiały potrzebne do montażu: taśmy, pianka poliuretanowa, płaszcz, obejmy,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj ochronę protektorową gazociągu na podstawie przedstawionej przez nauczyciela

dokumentacji technicznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi wykonywania izolacji przeciwwilgociowej rury

betonowej kanalizacyjnej,

2) zapoznać się z dokumentacją techniczną oraz z instrukcją zawierającą przepisy bhp na

stanowisku do ćwiczeń oraz czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi
wykonywania izolacji przeciwwilgociowej rury betonowej,

3) określić kolejność czynności związanych z izolacją przeciwwilgociową rury betonowej,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować niezbędne do montażu materiały,
6) wykonać izolację przeciwwilgociową rury betonowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko symulacyjne do montażu ochrony czynnej gazociągów (najkorzystniej by

ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci
kanalizacyjnej),

−

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi wykonywania izolacji przeciwwilgociowej rury betonowej,

−

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu: pędzle, wiadra, palniki do podgrzewania,

−

materiały potrzebna do montażu: materiały izolacyjne,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Wykonaj izolację antykorozyjną odcinka przewodu stalowego wodociągowego na podstawie

dokumentacji technicznej wskazanej przez nauczyciela.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres i sposób

wykonania oraz przedstawić przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu izolacji antykorozyjnej przewodów

stalowych wodociągowych,

2) zapoznać się z dokumentacją techniczną oraz z instrukcją zawierającą przepisy bhp na

stanowisku do ćwiczeń oraz czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi
wykonywania izolacji antykorozyjnej wodociągu,

3) określić kolejność czynności związanych z montażem izolacji antykorozyjnej przewodu

wodociągowego,

4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować materiały niezbędne do montażu,
6) wykonać montaż izolacji antykorozyjnej przewodu wodociągowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekst przewodni,

−

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko symulacyjne do montażu izolacji antykorozyjnej przewodu wodociągowego
stalowego (najkorzystniej by ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na
miejscu budowy sieci wodociągowej),

−

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi wykonywania izolacji antykorozyjnej sieci wodociągowej,

−

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu: zestaw narzędzi monterskich,

−

materiały potrzebne do montażu: materiały do izolacji antykorozyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test

dwustopniowy

jednostki

modułowej

„Prace

przygotowawczo-

zakończeniowe przy montażu sieci komunalnych”.

Test składa się z 20 zadań jednokrotnego wyboru, z których:

–

z poziomu podstawowego są zadania:1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 13, 14, 16, 18, 20;

–

z poziomu ponadpodstawowego są zadania:9, 12, 15, 17, 19.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedz uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące

oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie, co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie, co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie, co najmniej 15 zadań, w tym, co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,

–

bardzo bobry – za rozwiązanie, co najmniej 18 zadań, w tym, co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1.c, 2.b, 3.a, 4.a, 5.d, 6.a, 7.d, 8.a, 9.b, 10.c, 11.b, 12.d, 13.b,
14.a, 15.c, 16.c, 17.b, 18.d, 19.c, 20.d.

Plan testu

Nr

zadania

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Zastosować przepisy bhp przy wykonywaniu
wykopów

C

P

c

2.

Zidentyfikować znaki bezpieczeństwa

A

P

b

3.

Dobrać środki ochrony indywidualnej przy
wykonywaniu wykopu

B

P

a

4.

Zidentyfikować rodzaj uzbrojenia na podstawie
oznaczenia graficznego

A

P

a

5.

Rozróżnić rodzaje informacji na profilu
podłużnym sieci komunalnej

B

P

d

6.

Zidentyfikować sieci komunalne

A

P

a

7.

Rozróżnić rodzaje robót ziemnych

B

P

d

8.

Określić zasady określania wymiarów wykopu

B

P

a

9.

Określić zasady obliczania kosztów pracy sprzętu

C

PP

b

10.

Określić warunki techniczne wykonywania
wykopu

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

11.

Wskazać kolejność robót przy wykonywaniu
wykopów

B

P

b

12.

Obliczyć zagłębienie wykopu na podstawie
rzędnych

D

PP

d

13.

Określić zasady wykonywania zasypki wykopów

B

P

b

14.

Dobrać rodzaj obudowy wykopu

B

P

a

15.

Obliczyć koszt wykonania wykopu

D

PP

c

16.

Zastosować zasady wykonywania rur ochronnych

C

P

c

17.

Dobrać rodzaj przejścia pod przeszkodą dla sieci
komunalnych

C

PP

b

18.

Dobrać izolację cieplną dla sieci komunalnych

A

P

d

19.

Określić rodzaj ochrony elektrochemicznej

C

PP

c

20.

Określić rodzaj izolacji właściwej rur
preizolowanych

A

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielną pracę uczniów w czasie rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom „instrukcję dla ucznia”.
5. Upewnij się, czy wszyscy uczniowie ją zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.
6. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna z nich

jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź należy zakreślić kółkiem a następnie
ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Gdy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na później

i wróć do tego zadania, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Materiały dla ucznia

–

instrukcja do testu,

–

zestaw pytań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W czasie prac przygotowawczych i zakończeniowych pracodawca nie musi zapewnić:

pracownikom:
a) szatni na odzież własną i roboczą.
b) pomieszczenia na spożywanie posiłków.
c) bezpłatnego wyżywienia.
d) przewozu na miejsce pracy.

2. Przedstawiony na rysunku znak jest znakiem:

a) zakazującym.
b) ostrzegającym.
c) nakazującym.
d) informacyjnym.

3. Które z podanych środków ochrony indywidualnej stosuje się do ochrony głowy w czasie

wykonywania prac w wykopie:
a) kask ochronny.
b) tarcza spawalnicza.
c) maska wentylacyjna.
d) nauszniki przeciwhałasowe.

4. Przedstawione na rysunku oznaczenie graficzne uzbrojenia sieci komunalnej przedstawia:

a) studzienkę rewizyjną o rzucie kołowym
b) klapę zwrotną.

c) przewietrznik.
d) przelew burzowy.

5. Profil podłużny sieci komunalnej nie zawiera informacji dotyczących:

a) rzędnych terenu i osi przewodu.
b) spadków sieci.
c) średnic i długości sieci.
d) przebiegu trasy sieci.

6. Do przewodów sieci komunalnych nie zaliczymy:

a) przyłącza gazu płynnego.
b) przyłącza wodociągowego.
c) przyłącza kanalizacji sanitarnej.
d) przyłącza ciepłowniczego.

7. Roboty ziemne nie obejmują:

a) wykonanie wykopu.
b) wykonanie podsypki pod rurociągi.
c) wykonania zasypki wykopu.
d) wykonania próby szczelności rurociągu.

8. Szerokość wykopu nie zależy:

a) od głębokości.
b) od średnicy przewodu.
c) od rodzaju złączy.
d) od rodzaju gruntu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

9. Aby obliczyć koszty bezpośrednie pracy sprzętu, należy czas jego pracy przemnożyć przez:

a) cenę benzyny.
b) cenę najmu sprzętu.
c) stawkę zaszeregowania operatora.
d) stawkę za m

3

wykopu.

10. Wykop należy rozpoczynać od najniższego punktu, aby:

a) uwzględnić kategorię gruntu.
b) umożliwić mechaniczne wykonanie wykopu.
c) zapewnić grawitacyjny odpływ wody z wykopu w dół po jego dnie.
d) uwzględnić skrzyżowanie z innymi przewodami.

11. Wykonując wykopy pod siec zewnętrzną w gruntach nawodnionych, odwodnienie wykopu

następuje po:
a) ułożeniu podsypki piaskowej.
b) wykonaniu robót ziemnych.
c) ułożeniu przewodów.
d) zasypaniu wykopów.

12. Ile wynosi zagłębienie wykopu opisanego rzędnymi 255,10 / 252,50 m.n.p.m.:

a) 2,10.
b) 3,10.
c) 3,60.
d) 2,60.

13. Zagęszczenie osypki wokół ułożonego kanału powinno odbywać się warstwami o grubości:

a) 20,10

÷

0,15 m.

b) 0,15

÷

0,20 m.

c) 0,20

÷

0,25 m.

d) 0,25

÷

0,30 m.

14. Przy budowie sieci zewnętrznej w gruntach nawodnionych wykonuje się:

a) obudowę wykopu pełną poziomą.
b) obudowę wykopu pełną pionową.
c) obudowę wykopu ażurową.
d) obudowę wykopu jak w gruntach suchych i obniżenie zwierciadła wody gruntowej.

15. Podaj koszt robocizny wykonania wykopu liniowego o wymiarach: 100,0 m długości, 1,0 m

szerokości, 1,5 m głębokości przy stawce 30,0 zł za 1 m

3

wykopu

a) 3 000,00 zł.
b) 4 000,00 zł.
c) 4 500,00 zł.
d) 5 000,00 zł.

16. Rurociągów ochronnych nie stosujemy przy skrzyżowaniu z drogą:

a) autostradą.
b) ekspresową.
c) powiatową.
d) krajową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

17. Syfony stosuje się przy przejściach pod przeszkodami:

a) wodociągiem.
b) kanałem sanitarnym.
c) gazociągiem.
d) siecią cieplną.

18. Izolację cieplną chroniącą przed stratami ciepła wykonuje się dla rurociągów:

a) sieci wodociągowej.
b) sieci kanalizacyjnej.
c) sieci gazowej.
d) sieci cieplnej.

19. Do elektrochemicznej ochrony rurociągów stalowych przed korozją zaliczamy:

a) izolację polietylenową.
b) izolacje powłokami asfaltowymi.
c) ochronę katodową.
d) malowanie farbami antykorozyjnymi.

20. Materiałem stosowanym do izolacji właściwej rur preizolowanych jest:

a) wata szklana.
b) wełna mineralna.
c) wata bazaltowa.
d) pianka poliuretanowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko

.......................................................................................................................................

Prace przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci komunalnych

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Zadanie praktyczne „próba pracy”

Jesteście pracownikami firmy instalacyjnej wykonującej odcinek sieci wodociągowej na osiedlu
mieszkaniowym. Waszym zadaniem jest wykonanie wykopu pod wodociąg o długości 5 m
i głębokości 1,4 m oraz podłoża zgodnie z warunkami technicznymi określonymi w dokumentacji
technicznej.

Zespół w składzie:

1. ……………………………………………..

2. ……………………………………………..

3. ……………………………………………..

4. ……………………………………………..

Czas wykonania: 8 godzin lekcyjnych

Zakres zadania:
1) Zaplanować czynności związane z wykonaniem zadania:

a) zapoznać się z dokumentacją techniczną przewidzianą do zadania praktycznego.
b) sporządzić plan działania związany z wykonaniem wykopu, zabezpieczeniem

i wykonaniem podłoża i ułożenia rurociągów.

c) sporządzić wykaz niezbędnych materiałów montażowych do wykonania zabezpieczenia

wykopu.

d) sporządzić wykaz potrzebnego sprzętu, narzędzi oraz środków ochrony osobistej.
e) wykonać niezbędne szkice pomocnicze obliczenia i rysunki związane z wyznaczeniem

spadku dna, składowania materiałów i ziemi z wykopu.

2) Zorganizować stanowisko pracy:

a) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy materiały do montażu zabezpieczenia

wykopu.

b) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy narzędzia i sprzęt, zgodnie z zasadami bhp.
c) sprawdzić stan techniczny sprzętu.
d) sprawdzić jakość rozpór i bali.
e) dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej.

3) Wykonać wykop z zabezpieczeniem ścian zgodnie z warunkami technicznymi i zasadami bhp:

a) wykonać wykop dla tzw. „klatki” wg dokumentacji.
b) wyrównać ściany łopatą.
c) ułożyć po obu stronach bale przyścienne i wykonać rozparcie czasowe.
d) podeprzeć bale nakładkami i zabezpieczyć podporami ustawionymi skośnie.
e) założyć rozpory i usunąć podpory czasowe.
f) wyrównać dno wykopu i sprawdzić spadek.
g) wykonać podsypkę z piasku i ułożyć rurociąg.

4) Uporządkować stanowisko pracy, oczyścić narzędzia i sprzęt oraz wykonać obmiar

wykonanych robót.

5) Zaprezentować efekt wykonanego zadania uzasadniając sposób jego wykonania oraz oceniając

jakość wykonania.

Wyposażenie stanowiska roboczego:

−

stanowisko symulacyjne lub stanowisko robocze w rzeczywistych warunkach budowy sieci
wodociągowej, na którym jest wykonany wykop zgodnie z dokumentacją techniczną
przewidzianą do tego zadania praktycznego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

−

dokumentacja techniczna fragmenty sieci wodociągowej przewidzianego do wykonania
w ramach zadania praktycznego,

−

materiały potrzebne do montażu,

−

sprzęt potrzebny do montażu np.: przymiar, ołówek, piła brzeszczotowa, pilniki.

Kryteria oceny i schemat punktowania poszczególnych punktów z zakresu zadania:
1) w sumie 15 pkt.

a) – 3 pkt.
b) – 3 pkt.
c) – 3 pkt.
d) – 3 pkt.
e) – 3 pkt.

2) w sumie 10 pkt.

a) – 2 pkt.
b) – 2 pkt.
c) – 2 pkt.
d) – 2 pkt.
e) – 2 pkt.

3) w sumie 60 pkt.

a) – 5 pkt.
b) – 5 pkt.
c) – 15 pkt.
d) – 10 pkt.
e) – 15 pkt.
f) – 5 pkt.
g) – 5 pkt.

4) w sumie 5 pkt.
5) w sumie 10 pkt.

W sumie 100 punktów.
Aby zaliczyć zadanie praktyczne z wynikiem pozytywnym jego wykonanie powinno być ocenione
powyżej 75 pkt. (zgodnie z wymogami CKE stosowanymi w odniesieniu do części praktycznej
egzaminów zawodowych).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

7. LITERATURA

1. Bąkowski K., Gazyfikacja WN-T Warszawa 1996.
2. Dindorf L., Technologia robót sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. WSiP Warszawa 1976.
3. Dzierżawski T.: Gazownictwo i ciepłownictwo. WSiP Warszawa 1996.
4. Heidrich Z., Roman M., Tabernacki T.: Wodociągi i kanalizacja WSiP Warszawa 1980.
5. Heidrich Z.: Kanalizacja. WSiP Warszawa 1999.
6. Heidrich Z.: Wodociągi. WSiP Warszawa 1999.
7. Katalogi Nakładów Rzeczowych.
8. Katalogi techniczne producentów i dystrybutorów materiałów do budowy sieci komunalnych

oraz informacje zawarte na stronach internetowych tych firm.

9. Kieślowski S., Karpiński M., Trzaskowski W.: Instalacje sanitarne. Technologia. WSiP

Warszawa 1996.

10. Kodeks pracy.
11. Kowalczyk Z., Loska F.: Czarkowski M.: Kosztorysowanie w budownictwie. WSiP Warszawa

1999.

12. Krygier K., Seweryn J. : Ogrzewnictwo Wentylacja Klimatyzacja WSiP Warszawa 1997.
13. Polskie Normy.
14. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska pracy. Budownictwo 2 KOWEZ Warszawa 2002.

15. Urban L.,: Technologia Murarstwo i Tynkarstwo. WSiP Warszawa 1995.
16. Wasilewski Z: Rysunek zawodowy. Instalacje sanitarne i rurociągi przemysłowe. WSiP

Warszawa 1999.