Microsoft Word - Technik ekonomista_341[02].Z3.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Przedmiot, źródła i podstawowe pojęcia prawa pracy

5.1.1. Ćwiczenia 9
5.1.2. Sprawdzian postępów 10
5.2. Zawarcie umowy o pracę

5.2.1. Ćwiczenia 11
5.2.2. Sprawdzian postępów 12
5.3. Rozwiązanie umowy o pracę

5.3.1. Ćwiczenia 13
5.3.2. Sprawdzian postępów 16
5.4. Obowiązki i prawa pracownika

5.4.1. Ćwiczenia 17
5.4.2. Sprawdzian postępów 19
5.5. Obowiązki i prawa pracodawcy

5.5.1. Ćwiczenia 20
5.5.2. Sprawdzian postępów 26
5.6. Umowy cywilnoprawne o świadczenie usług

5.6.1. Ćwiczenia 27
5.6.2. Sprawdzian postępów 29
5.7. Instytucje ochrony pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy

5.7.1. Ćwiczenia 30
5.7.2. Sprawdzian postępów 31
5.8. Pośrednictwo pracy i ochrona bezrobotnych

5.8.1. Ćwiczenia 32
5.8.2. Sprawdzian postępów 33
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy państwu Poradnik dla nauczyciela „Stosowanie przepisów prawa pracy”,

który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie
technik ekonomista 341[02].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już opanowane
oraz wskazania dotyczące wyposażenia pracowni,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas realizacji
jednostki modułowej,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które pomogą zweryfikować wiadomości teoretyczne opanowane
przez ucznia oraz ukształtować jego umiejętności praktyczne wraz ze wskazówkami do
ich realizacji i wykazem niezbędnych środków dydaktycznych,

−

ewaluację osiągnięć – przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego, które umożliwią
sprawdzenie wiedzy i umiejętności uczniów,

−

wykaz literatury uzupełniającej omawianą tematykę.

Uregulowania prawne są bardzo często zmieniane, dlatego prowadząc zajęcia obejmujące

tematyką zagadnienia prawa pracy należy zwrócić szczególną uwagę na aktualność
omawianych aktów i wykorzystywanych opracowań. Również młodzieży należy uświadomić
tę uciążliwą właściwość prawa. Ważne jest również wykształcenie u uczniów umiejętności
korzystania z różnych źródeł prawa oraz prawidłowego wskazywania podstawy prawnej.

Pracownia przedmiotowa powinna być wyposażona w akty normatywne – ustawy,

rozporządzenia, regulaminy oraz literaturę przedmiotową, komentarze i poradniki, a także
formularze, druki i wzory dokumentów z obszaru prawa pracy. Nieocenionym źródłem
informacji z tego zakresu jest też Internet, dlatego część zajęć może być prowadzona
w pracowni komputerowej z dostępem do sieci.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami, ze

szczególnym uwzględnieniem metod aktywizujących: metoda przypadków czy dyskusja, oraz
metod praktycznych – ćwiczeń i metody przewodniego tekstu. Podstawową formą
organizacyjną pracy powinny być ćwiczenia indywidualne i w małych grupach. W trakcie ich
wykonywania uczniowie powinni analizować i interpretować materiały źródłowe dotyczące
prawa pracy oraz sporządzać dokumenty związane z zatrudnieniem.

Oceniając stopień przyswojenia wiadomości i opanowania umiejętności przez uczniów

mogą Państwo skorzystać z zamieszczonych w poradniku przykładowych narzędzi pomiaru
dydaktycznego. Weryfikowanie osiągnięć edukacyjnych powinno być prowadzone
systematycznie w trakcie realizacji zajęć, dlatego zaleca się również inne metody ich
sprawdzania:

−

sprawdziany ustne: dyskusja kontrolująca przygotowanie uczniów do ćwiczeń,

−

sprawdziany pisemne – ocenie mogą podlegać sporządzone przez uczniów pisma
w sprawach kadrowych,

−

obserwacja aktywności uczniów w czasie wykonywania ćwiczeń.

Przy ocenianiu uczniów szczególną uwagę należy zwrócić na posługiwanie się przez nich

terminologią z zakresu prawa pracy, poprawność interpretowania przepisów oraz
formułowanych na ich podstawie wniosków. Końcowa ocena osiągnięć, po zrealizowaniu
jednostki modułowej, powinna uwzględniać wyniki sprawdzianów oraz poziom
wykonywania ćwiczeń.

Mam nadzieję, że Poradnik dla nauczyciela ułatwi Państwu nauczanie, a zaproponowane

ćwiczenia, scenariusze i testy zainspirują do tworzenia własnych narzędzi dydaktycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami prawnymi,

−

rozróżniać podstawowe gałęzie prawa,

−

określać najważniejsze instytucje podstawowych gałęzi prawa,

−

interpretować zapis np. Dz. U. z 2002 r. Nr 200, poz. 1679 ze zm.,

−

korzystać z różnych źródeł prawa,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

interpretować zdobyte wiadomości,

−

stosować zdobyte wiadomości,

−

obsługiwać edytor tekstów w zakresie podstawowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

−

wskazać źródła prawa pracy,

−

określić przedmiot prawa pracy,

−

posłużyć się podstawowymi pojęciami z zakresu prawa pracy,

−

skorzystać z różnych źródeł prawa pracy,

−

wyszukać potrzebny w danej sytuacji przepis prawny,

−

wskazać odpowiednią podstawę prawną,

−

skorzystać z komentarza i poradnika dotyczącego przepisów prawa pracy,

−

zinterpretować podstawowe przepisy prawa pracy,

−

zanalizować podstawowe problemy z zakresu prawa pracy,

−

rozwiązać podstawowe problemy z zakresu prawa pracy,

−

przewidzieć skutki prawne określonych działań z zakresu stosowania prawa pracy,

−

scharakteryzować podstawowe instytucje prawa pracy,

−

przedstawić podstawowe prawa i obowiązki pracownika,

−

przedstawić podstawowe prawa i obowiązki pracodawcy,

−

sporządzić umowę o pracę,

−

scharakteryzować sposoby rozwiązywania umów o pracę,

−

wystawić świadectwo pracy,

−

ustalić termin nabycia prawa do urlopu wypoczynkowego,

−

ustalić wymiar przysługującego urlopu wypoczynkowego,

−

przedstawić prawa pracownika wynikające z rodzicielstwa,

−

określić szczególne uprawnienia pracowników młodocianych,

−

scharakteryzować podstawowe instytucje ubezpieczeń społecznych,

−

wskazać uprawnienia pracowników wynikające z opłacania składek ubezpieczeniowych,

−

zastosować się do wewnętrznego regulaminu pracy,

−

odróżnić umowy zawarte na podstawie stosunku pracy od umów cywilnoprawnych
o świadczenie usług,

−

scharakteryzować podstawowe umowy cywilnoprawne o świadczenie usług,

−

sporządzić podstawowe umowy cywilnoprawne o świadczenie usług,

−

scharakteryzować instytucje ochrony pracy,

−

przedstawić możliwości dochodzenia praw pracownika,

−

przedstawić sposoby obrony swoich praw przez pracodawcę,

−

przedstawić formy pomocy udzielanej bezrobotnym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz 1

Temat: Rozwiązywanie umów o pracę

Cele:

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wymienić sposoby rozwiązywania umowy o pracę,

−

scharakteryzować sposoby rozwiązywania umowy o pracę,

−

ustalić okresy wypowiedzenia poszczególnych rodzajów umów o pracę,

−

określić, w jakich sytuacjach wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę nie jest
możliwe,

−

określić, w jakich sytuacjach umowa o pracę może zostać rozwiązana bez wypowiedzenia,

−

skorzystać z ustawy kodeks pracy,

−

wyszukać odpowiedni przepis prawny,

−

wskazać odpowiednią podstawę prawną,

−

uzasadnić praktyczne znaczenie znajomości przepisów prawa pracy,

−

wskazać konsekwencje niezgodnego z prawem lub nieuzasadnionego rozwiązania umowy
o pracę.

Metody nauczania–uczenia się:

−

miniwykład,

−

analiza przypadków.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w małych zespołach.

Środki dydaktyczne:

−

opisy przypadków do analizy (załączniki 1–6),

−

kodeks pracy.

Czas trwania:

2 godziny lekcyjne – 90 minut.

Uczestnicy:

Uczniowie w zawodzie technik ekonomista.

Przebieg lekcji:

1)  Czynności wstępne.
2)  Uświadomienie celów lekcji.
3)  Przebieg zajęć:

Nauczyciel przedstawia sposoby rozwiązywania umów o pracę, krótko

charakteryzując każdy z nich. Wskazuje na praktyczne znaczenie znajomości przepisów
dotyczących tego zagadnienia, podkreślając konsekwencje nieuzasadnionego lub niezgodnego
z prawem rozwiązania umowy o pracę (należne odszkodowanie).

B) Nauczyciel omawia sposób wykonania ćwiczenia. Uczniowie zostają podzieleni

losowo na 3–4-osobowe grupy. Każda z grup losuje opis przypadku do analizy (załączniki
1–6) i otrzymuje egzemplarz kodeksu pracy. Zadaniem uczniów jest przeanalizowanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

opisanych sytuacji, ustalenie dlaczego rozwiązanie umowy o pracę przedstawione
w przykładzie jest niezgodnie z przepisami prawa, wskazanie właściwego sposobu
rozwiązania umowy oraz właściwej podstawy prawnej.

C) Uczniowie pracują w grupach notując rozwiązanie ćwiczenia.
D) Przedstawiciele grup prezentują wypracowane rozwiązania całej klasie, po uprzednim

odczytaniu wylosowanego przypadku. Nauczyciel, wspólnie z pozostałymi uczniami na
bieżąco podsumowuje przedstawiane rozwiązania, dokonując ich ewentualnej korekty i oceny
na poszczególne stopnie szkolne.

E) Kończąc zajęcia nauczyciel podsumowuje całość materiału i jeszcze raz podkreśla

duże znaczenie znajomości przepisów prawa regulujących kwestię rozwiązywania umowy
o pracę. Prosi uczniów o pisemne wykonanie zadania domowego: „Wskaż konsekwencje
niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę w przypadkach analizowanych na lekcji”.

Załączniki do scenariusza

Załącznik nr 1
Pracodawca rozwiązał z pracownikiem zatrudnionym przez cztery lata umowę o pracę na czas
nieokreślony zachowując miesięczny okres wypowiedzenia.

Załącznik nr 2
Pracodawca rozwiązał z pracownikiem umowę na okres próbny trwający trzy miesiące.
Rozwiązanie umowy nastąpiło bez zachowania okresu wypowiedzenia i bez podania jego
przyczyny.

Załącznik nr 3
Pracownik rozwiązał umowę o pracę zawartą na czas określony – pięć miesięcy
z zachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia.

Załącznik nr 4
Pracodawca rozwiązał umowę o pracę zawartą na czas określony – jednego roku
z zachowaniem okresu wypowiedzenia, mimo że umowa tego nie przewidywała.

Załącznik nr 5
Pracodawca rozwiązał z pracownikiem umowę o pracę na czas określony – dwa lata
z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia. Wypowiedzenie umowy nastąpiło
w czasie, gdy pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim.

Załącznik nr 6
Pracodawca rozwiązał umowę o pracę na czas nieokreślony z pracownicą przebywającą od
dwóch lat na urlopie wychowawczym.

Scenariusz 2

Temat: Wady i zalety różnych form zatrudnienia

Cele:

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić wady i zalety zatrudnienia na podstawie umowy o pracę,

−

określić wady i zalety zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych o świadczenie
usług,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

porównać wady i zalety umów o pracę i umów cywilnoprawnych o świadczenie usług,

−

ustalić konsekwencje wynikające z zatrudnienia na podstawie umów o pracę dla
pracownika i pracodawcy,

−

ustalić konsekwencje wynikające z zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych
o świadczenie usług dla zatrudnionego i zatrudniającego.

Metody nauczania–uczenia się:

−

burza mózgów,

−

dyskusja.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca całej klasy.

Środki dydaktyczne:

−

duże arkusze papieru i pisaki,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Czas trwania:

1 godzin lekcyjna – 45 minut.

Uczestnicy:

Uczniowie w zawodzie technik ekonomista.

Przebieg lekcji:

1)  Czynności wstępne.
2)  Uświadomienie celów lekcji.
3)  Przebieg zajęć:

A) Nauczyciel krótko przypomina uczniom poznane na wcześniejszych lekcjach formy

zatrudnienia – na podstawie stosunku pracy i na podstawie umów cywilnoprawnych
o świadczenie usług.

B) Nauczyciel prosi uczniów o wskazanie zalet i wad tych dwóch form zatrudnienia.

Uczniowie wykonują polecenie metodą burzy mózgów. Plusy i minusy obu form zatrudnienia
zapisywane są na przygotowanych arkuszach papieru (minusy kolorem czarnym, plusy –
zielonym).

C) Powstałe w ten sposób plakaty nauczyciel umieszcza w miejscu widocznym dla

wszystkich uczniów. Wskazując na wypracowane przez uczniów spostrzeżenia prowokuje
dyskusję na temat: „Umowa o pracę czy o świadczenie usług – co lepsze dla zatrudnianego,
a co dla zatrudniającego?”.

D) W trakcie dyskusji nauczyciel pełni rolę moderatora wykazując zaciekawienie

opiniami uczniów, prowokując ich do zabierania głosu i proponując wątki rozmowy.

E) Kończąc zajęcia nauczyciel krótko podsumowuje dyskusję, dokonuje oceny

aktywności uczniów na lekcji i zadaje pracę domową: „Ustal, jakie mogą być pozytywne
i negatywne skutki zatrudnienia na podstawie umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej
o świadczenie usług dla zatrudniającego i zatrudnianego”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Przedmiot, źródła i podstawowe pojęcia prawa pracy

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz pojęcia do określeń:

prawo pracy

pracownik

kodeks pracy

pracodawca

źródła prawa pracy

stosunek pracy umowa o pracę mianowanie

zasada równego traktowania

w zatrudnieniu

________________________ może być nawiązany na podstawie umowy o pracę, powołania,
wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
________________________ to osoba wykonująca pracę na podstawie stosunku pracy.
________________________ to każdy akt prawny regulujący stosunki między zatrudnionym,
a pracodawcą.
________________________ zakazuje dyskryminacji pracowników w zakresie nawiązania
i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkoleń
w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
________________________ to ogół przepisów regulujących kwestie związane
z zatrudnieniem, prawami i obowiązkami pracowników i pracodawców oraz całokształtem
stosunków wynikających ze świadczonej pracy.
________________________ to osoba lub jednostka organizacyjna zatrudniająca
pracowników.
________________________ to ustawa, która jest najważniejszym źródłem prawa pracy
i z którą nie może być sprzeczny żaden inny akt prawny niższego rządu dotyczący stosunku
pracy.
________________________ jest najczęściej spotykaną formą nawiązania stosunku pracy.
________________________ to sposób nawiązania stosunku pracy inaczej nazywany
nominacją.

Wskazówki dla nauczyciela:

−

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,

−

uczeń może wykonać ćwiczenie korzystając ze zdobytej wiedzy lub z literatury
przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania i czas
wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przyporządkować wymienione pojęcia do właściwych określeń,
2) wpisać wybrane pojęcia w zaznaczone podkreśleniem miejsca przy określeniach.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenia przedmiotowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wymień rodzaje źródeł prawa pracy i uporządkuj je według zasięgu oddziaływania. Podaj

odpowiednie przykłady i odpowiedz na pytanie: Dlaczego ustalenia wszystkich aktów
prawnych wydanych na podstawie ustawy kodeks pracy nie mogą być mniej korzystne dla
pracownika niż przepisy kodeksu pracy?

Wskazówki dla nauczyciela:

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę
przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania
i dobór odpowiednich przykładów, a w przypadku wykonywania ćwiczenia w grupach
również na zaangażowanie poszczególnych uczniów w pracę zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wymienić rodzaje źródeł prawa pracy,
2) uporządkować źródła prawa pracy według zasięgu ich oddziaływania – od

obowiązujących na terenie całego kraju (wszystkich pracodawców) do obowiązujących
tylko w danym zakładzie pracy,

3) podać po jednym przykładzie dla każdej z ustalonych kategorii,
4) zastanowić się i udzielić odpowiedzi na pytanie: Dlaczego ustalenia wszystkich aktów

prawnych wydanych na podstawie ustawy kodeks pracy nie mogą być mniej korzystne
dla pracownika niż przepisy kodeksu pracy?

5) zanotować rozwiązanie.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.1.2 Sprawdzian postępów

Tak

Nie

Uczeń potrafi:

1) określić zakres przedmiotowy prawa pracy

2) określić, jakie są źródła prawa pracy i podać ich przykłady

3) wyjaśnić, dlaczego ustalenia wszystkich aktów prawnych

wydanych na podstawie ustawy kodeks pracy nie mogą być
mniej korzystne dla pracownika niż przepisy kodeksu pracy

4) stwierdzić, kto może być stroną stosunku pracy

5) zdefiniować pojęcie stosunek pracy

6) scharakteryzować rodzaje stosunków pracy

7) wyjaśnić, w jaki sposób może przejawiać się dyskryminacja

w zatrudnieniu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Zawarcie umowy o pracę

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokończ rozpoczęte zdania.

Na czas nieprzekraczający trzech miesięcy może być zawarta ________________________.
Termin rozpoczęcia i zakończenia pracy ściśle ustala ________________________.
Z momentem wykonania pracy określonej w umowie rozwiązuje się ___________
_____________.
Tylko raz z tym samym pracodawcą może być zawarta ________________________.
Przez okres roku pracownik i pracodawca mogą być związani ________________________.
Jeżeli pracodawca nie potrafi precyzyjnie ustalić czasu potrzebnego na wykonanie określonej
pracy, to najczęściej zawiera z pracownikiem ________________________.

Wskazówki dla nauczyciela:

−

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,

−

uczeń może wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę
przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania i czas
wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić, do jakich rodzajów umów o pracę pasują podane stwierdzenia,
2) wpisać odpowiedni rodzaj umowy o pracę w zaznaczone podkreśleniem miejsce na końcu

zdania.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Ustal wady i zalety umowy o pracę zawartej na okres próbny.

Wskazówki dla nauczyciela:

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,

−

w przypadku wykonywania ćwiczenia w grupach, nauczyciel powinien polecić
poszczególnym grupom rozważenie wad i zalet różnych rodzajów umów o pracę,

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę
przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na umiejętność odróżnienia
interesów pracownika i pracodawcy, a w przypadku wykonywania ćwiczenia w grupach
również na poprawność dopasowania wskazanych wad i zalet do wskazanego przez
nauczyciela rodzaju umowy o pracę i zaangażowanie poszczególnych uczniów w pracę
zespołu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozważyć wady i zalety umowy o pracę na okres próbny z punktu widzenia pracodawcy,

2) rozważyć wady i zalety umowy o pracę na okres próbny z punktu widzenia pracownika,

3) zapisać wnioski.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Wykorzystując poniższe dane sporządź umowę o pracę.

Pani Anna Kowalska zamieszkała przy ulicy Wesołej 7 m. 12, 71-021 Szczecin w dniu

01.09.2005 r. podpisała umowę o pracę na okres roku z właścicielem Sklepu Spożywczego

„Stokrotka” Janem Malinowskim. Będzie pracowała na cały etat na stanowisku sprzedawcy

w sklepie mieszczącym się przy ulicy Radosnej 2, 71-246 Szczecin. Za pracę otrzymywała

będzie wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 1200 zł i dodatek regulaminowy w wysokości

100 zł. Po raz pierwszy do pracy ma przyjść w poniedziałek 05.09.2005 r.

Wskazówki dla nauczyciela:

−

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,

−

uczeń może wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę

przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność wypełnienia druku

i jego estetykę oraz czas wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokładnie druk umowy o pracę,

2) wypełnić druk umowy o pracę zamieszczając w nim odpowiednie dane podane w treści

zadania,

3) w przypadku braku odpowiednich danych – wpisać dowolne.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

druk umowy o pracę,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.2.2. Sprawdzian postępów

Tak

Nie

Uczeń potrafi:

1) wymienić rodzaje umów o pracę

2) scharakteryzować poszczególne rodzaje umów o pracę

3) porównać poszczególne rodzaje umów o pracę

4) wyszczególnić elementy, jakie powinna zawierać umowa o pracę

5) sporządzić umowę o pracę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Rozwiązanie umowy o pracę

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ termin wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na:

−

czas nieokreślony, jeżeli pracownik był zatrudniony 4 lata,

−

czas określony – 7 miesięcy, jeżeli w umowie przewidziano możliwość jej
wypowiedzenia,

−

okres próbny trwający 2 tygodnie.

Wskazówki dla nauczyciela:

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,

−

w przypadku wykonywania ćwiczenia w grupach, nauczyciel powinien podać
poszczególnym grupom inne przykłady umów o pracę,

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę
przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania,
prawidłowość przywołanej podstawy prawnej i właściwy sposób jej zapisu,
a w przypadku wykonywania ćwiczenia w

grupach również na zaangażowanie

poszczególnych uczniów w pracę zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić okres obowiązującego wypowiedzenia,
2) uzasadnić podaną odpowiedź powołując się na odpowiednie artykuły kodeksu pracy

(podstawę prawną),

3) zanotować rozwiązanie.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

ustawa kodeks pracy.

Ćwiczenie 2

Ustal możliwe sposoby rozwiązania poszczególnych umów o pracę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki dla nauczyciela:

−

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,

−

uczeń może wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę
przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania i czas
wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić:

a) sposoby rozwiązania umowy o pracę,
b) rodzaje umów, które można rozwiązać w określony sposób,

2) uzupełnić zamieszczony powyżej diagram zgodnie z podanym przykładem.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Na podstawie poniższych wskazówek zredaguj w imieniu pracodawcy pismo do

pracownika.
Pan Jan Nowak zamieszkały przy ulicy Jasnej 8 m. 4, 71-699 Szczecin jest zatrudniony od
pięciu lat na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w charakterze kierowcy
w Przedsiębiorstwie Budowlanym „Cegiełka” sp. j. Dwa dni temu stracił prawo jazdy
z powodu prowadzenia samochodu w stanie nietrzeźwości. Pracodawca ma zamiar rozwiązać
z nim stosunek pracy. W imieniu pracodawcy zredaguj oświadczenie skierowane do pana
Nowaka powiadamiające go o rozwiązaniu umowy o pracę.

z dniem ukończenia

pracy, dla której

wykonania była

zawarta

Sposób rozwiązania

umowy o pracę:

przez oświadczenie

jednej ze stron bez

zachowania okresu

wypowiedzenia

umowa na czas

nieokreślony

umowa na czas wykonania

określonej pracy

umowa na czas określony

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki dla nauczyciela

−

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,

−

uczeń powinien wykonywać ćwiczenie wykorzystując literaturę przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność interpretacji
przepisów i formułowanych na tej podstawie wniosków, prawidłowość przywołanej
podstawy prawnej i właściwy sposób jej zapisu, sposób zredagowania oświadczenia, oraz
odpowiednie sformatowanie dokumentu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić:

a)  odpowiedni sposób rozwiązana umowy o pracę,
b)  przepis kodeksu pracy, na podstawie którego umowa zostaje rozwiązana,
c)  jakie informacje powinno zawierać oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu umowy

o pracę,

2) zredagować oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę, w przypadku braku

odpowiednich danych – wpisać dowolne (adres zakładu pracy),

3) napisać dokument wykorzystując edytor tekstów,
4) wydrukować sporządzony dokument.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

ustawa kodeks pracy,

−

komentarz do kodeksu pracy,

−

inna literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela,

−

stanowisko komputerowe wyposażone w edytor tekstów z dostępem do drukarki.

Ćwiczenie 4

Rozwiąż problem prawny.

Pracodawca zawarł z panią Malinowską umowę o pracę na czas określony od 01.04.2005 r.
do 31.08.2005 r. (5 miesięcy). Pod koniec lipca pracodawca rozwiązał z panią Malinowską
umowę o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Pani Malinowska w tym czasie była
chora i przebywała na zwolnieniu lekarskim. Jakie błędy popełnił pracodawca? Co może
zrobić w tej sytuacji pani Malinowska? Jakie uprawnienia jej przysługują?

Wskazówki dla nauczyciela:

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,

−

w przypadku wykonywania ćwiczenia w grupach nauczyciel powinien podać
poszczególnym grupom inne przypadki do analizy,

−

uczniowie powinni wykonywać ćwiczenie wykorzystując ustawę kodeks pracy,
komentarz do kodeksu pracy i inną literaturę przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność interpretacji
przepisów i formułowanych na tej podstawie wniosków oraz zgodność zaproponowanych
działań, które może podjąć pani Malinowska z przepisami kodeksu pracy, a w przypadku
wykonywania ćwiczenia w grupach również na zaangażowanie poszczególnych uczniów
w pracę zespołu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić odpowiedzi na zadane pytania,
2) zanotować odpowiedzi.

Zalecone metody nauczania–uczenia się: analiza przypadku.

Środki dydaktyczne:

−

ustawa kodeks pracy,

−

komentarz do kodeksu pracy,

−

inna literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.3.2. Sprawdzian postępów

Tak

Nie

Uczeń potrafi:

1) wymienić sposoby rozwiązania umowy o pracę

2) scharakteryzować poszczególne sposoby rozwiązania umowy

o pracę

3) określić, jakie obowiązują okresy wypowiedzenia poszczególnych

umów o pracę

4) wskazać, w jakich sytuacjach pracodawca nie może wypowiedzieć

pracownikowi umowy o pracę

5) wskazać, w jakich sytuacjach strony stosunku pracy mogą

rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia

6) ustalić uprawnienia przysługujące stronie umowy o pracę z tytułu

nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem rozwiązania umowy
o pracę przez drugą stronę

7) wyszukać odpowiednią w danej sytuacji podstawę prawną

8) posłużyć się komentarzem do kodeksu pracy

9) zredagować oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Obowiązki i prawa pracownika

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ustal wymiar przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego.

Pani Nowak z wykształcenia jest technikiem ekonomistą – skończyła szkołę policealną. Od
9 lat pracuje jako sekretarka. W ciągu tego okresu przebywała na:

−

urlopie wychowawczym – 3 lata,

−

urlopie bezpłatnym – 1 rok.

W jakim wymiarze pani Nowak przysługuje urlop wypoczynkowy?

Wskazówki dla nauczyciela:

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,

−

w przypadku wykonywania ćwiczenia w grupach nauczyciel powinien podać
poszczególnym grupom inne przypadki do analizy,

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę
przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność interpretacji
przepisów i formułowanych na tej podstawie wniosków oraz prawidłowość przywołanej
podstawy prawnej i właściwy sposób jej zapisu, a w przypadku wykonywania ćwiczenia
w grupach również na zaangażowanie poszczególnych uczniów w pracę zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  ustalić wymiar przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego,
2)  zanotować rozwiązanie,
3)  sporządzając notatkę uzasadnić podaną odpowiedź powołując się na odpowiednią

podstawę prawną.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

analiza przypadku.

Środki dydaktyczne:

−

ustawa kodeks pracy,

−

inna literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Ustal prawa pracownika wynikające z kodeksu pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kolumna A

Kolumna B

prawo do:

przysługuje:

_____ 1. zasiłek macierzyński

A. za czas niezdolności do pracy wskutek choroby
trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w roku
kalendarzowym

_____ 2. dodatek wynoszący 100%
wynagrodzenia

B. pracownikowi wychowującemu dziecko
w wieku do 14 lat

_____ 3. 15 minut przerwy wliczanej
do czasu pracy

C. gdy dobowy wymiar czasu pracy wynosi co
najmniej 6 godzin

_____ 4. zasiłek chorobowy

D. pracownicy przy pierwszym porodzie

_____ 5. 20 dni urlopu
wypoczynkowego

E. za czas urlopu macierzyńskiego

_____ 6. 2 dni zwolnienia do pracy
w ciągu roku z zachowaniem
prawa do wynagrodzenia

F. za czas niezdolności do pracy wskutek choroby
trwającej łącznie do 33 dni w roku
kalendarzowym

_____ 7. 80% wynagrodzenia

G. pracownikowi zatrudnionemu krócej niż 10 lat

_____ 8. 16 tygodni urlopu
macierzyńskiego

H. za pracę w godzinach nadliczbowych
w niedziele i święta

Wskazówki dla nauczyciela:

−

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,

−

uczeń może wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę
przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania i czas
wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dopasować każde z uprawnień pracownika wymienionych w kolumnie A do

odpowiedniego stwierdzenia w kolumnie B,

2) wpisać wybrany wariant w zaznaczone podkreśleniem miejsce przed numerem

w kolumnie A.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Wymień składki ubezpieczeniowe odprowadzane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

i wskaż uprawnienia pracownika wynikające z opłacania tych składek.

Ubezpieczenie:

Uprawnia do:

pobierania w przyszłości emerytury

chorobowe

Wskazówki dla nauczyciela:

−

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,

−

uczeń może wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę
przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić rodzaje ubezpieczeń i uprawnienia pracownika wynikające z ich opłacania,
2) zanotować odpowiedź w tabeli.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.4.2. Sprawdzian postępów

Tak

Nie

Uczeń potrafi:

1) wymienić podstawowe obowiązki pracownika

2) wskazać, w jakich sytuacjach pracownik jest odpowiedzialny

materialnie za szkodę wyrządzoną pracodawcy

3) wskazać, w jakich sytuacjach pracownik jest odpowiedzialny

za mienie powierzone mu przez pracodawcę

4) wymienić podstawowe prawa pracownika

5) przedstawić zasady obowiązujące przy wypłacie wynagrodzenia

za pracę

6) wyszczególnić składki odprowadzane do ZUS

7) określić uprawnienia pracownika wynikające z opłacania składek

ubezpieczeniowych

8) wskazać stronę stosunku pracy zobowiązaną do odprowadzania

składek do ZUS

9) obliczyć wymiar urlopu wypoczynkowego

10) ustalić termin nabycia prawa do urlopu wypoczynkowego

11) omówić szczególne uprawnienia niektórych grup pracowników

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Obowiązki i prawa pracodawcy

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ustal, jakie koszty jest zobowiązany pokryć pracodawca w związku z odwołaniem

pracownika z urlopu.

Wskazówki dla nauczyciela:

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,

−

uczniowie powinni wykonywać ćwiczenie wykorzystując komentarz do kodeksu pracy,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania
i umiejętność sprawnego posługiwania się komentarzem, a w przypadku wykonywania
ćwiczenia w grupach również na zaangażowanie poszczególnych uczniów w pracę
zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić, jakie koszty jest zobowiązany pokryć pracodawca w związku z odwołaniem

pracownika z urlopu,

2) zanotować rozwiązanie.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

komentarz do kodeksu pracy.

Ćwiczenie 2

Rozwiąż problemy prawne wynikające z łamania przepisów kodeksu pracy.

Sytuacja

Naruszony
obowiązek

Możliwe konsekwencje

dla pracownika

Co może zrobić

pracownik?

Pracodawca przyznając podwyżki pominął

osobę zatrudnioną na czas określony. Pozostali

pracownicy zatrudnieni na równorzędnych

stanowiskach na czas nieokreślony podwyżki

otrzymali.

Pracodawca wypłacił

z dwutygodniowym opóźnieniem tylko połowę

należnego pracownikowi wynagrodzenia.

Pracodawca dopuścił do pracy jako operatora

dźwigu pracownika bez aktualnego orzeczenia

lekarskiego stwierdzającego brak

przeciwwskazań do wykonywania pracy na

tym stanowisku.

Pracownik po rozwiązaniu stosunku pracy nie

otrzymał świadectwa pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki dla nauczyciela:

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,

−

w przypadku wykonywania ćwiczenia w grupach nauczyciel powinien rozdzielić
poszczególne przypadki do analizy przedstawione w tabeli między grupy tak, aby każda z
nich rozpatrywała inną sytuację,

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę
przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania oraz
zgodność zaproponowanych działań, które może podjąć pracownik z przepisami kodeksu
pracy, a w przypadku wykonywania ćwiczenia w grupach również na zaangażowanie
poszczególnych uczniów w pracę zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokładnie przedstawione w tabeli sytuacje,
2) wskazać:

a)  który z obowiązków pracodawcy został naruszony,
b)  jakie mogą być tego konsekwencje dla pracownika,
c)  jakie działania może podjąć w takich sytuacjach pracownik,

3) zanotować odpowiedzi w poniższej tabeli.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

analiza przypadku.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Na podstawie poniższych informacji wystaw świadectwo pracy.

Pan Karol Kowalczyk podjął swoje pierwsze zatrudnienie na podstawie umowy o pracę na
czas określony od 01.12.2004 r. do 01.12.2005 r. (1 rok) na stanowisku cukiernika w Cukierni
„Rogalik” Sp. z o.o. mieszczącej się przy ulicy Modrej 2, 00–123 Warszawa (nr REGON
777222999). Jego umowa o pracę rozwiązała się z upływem czasu, na który została zawarta.
Wystaw dla pana Kowalczyka świadectwo pracy wykorzystując poniższe informacje:

−

data urodzenia 12.03.1985 r.,

−

imiona rodziców: Kazimierz i Renata,

−

zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy,

−

wykorzystał 18 dni urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym, w którym ustał
stosunek pracy (w tym 2 dni na żądanie pracownika),

−

nie korzystał z urlopu bezpłatnego,

−

nie korzystał z urlopu wychowawczego,

−

na zwolnieniu lekarskim przebywał 4 dni,

−

nie korzystał ze zwolnienia z pracy z tytułu opieki nad dzieckiem do lat 14,

−

nie odbywał w trakcie trwania stosunku pracy służby wojskowej ani jej form zastępczych,

−

nie wykorzystał dodatkowego urlopu ani innych świadczeń przewidzianych przepisami
prawa pracy,

−

w czasie trwania stosunku pracy nie miał żadnych okresów nieskładkowych określonych
w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

−

pracodawca nie zalega mu z wypłatą wynagrodzenia,

−

jego wynagrodzenie nie było i nie jest zajęte przez komornika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki dla nauczyciela:

−

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,

−

uczeń powinien wykonywać ćwiczenie wykorzystując kodeks pracy, wzór świadectwa
pracy, instrukcję dotyczącą sposobu wypełniania świadectwa pracy,

−

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  ustalić treść świadectwa pracy,
2)  wystawić dokument wykorzystując edytor tekstów,
3)  wydrukować sporządzony dokument.

Zalecone metody nauczania–uczenia się: ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

ustawa kodeks pracy,

−

wzór świadectwa pracy (załącznik nr 1),

−

instrukcja dotycząca sposobu wypełniania świadectwa pracy (załącznik nr 2),

−

stanowisko komputerowe wyposażone w edytor tekstów z dostępem do drukarki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik nr 1

................................................. ..........................................

(pracodawca oraz jego siedziba

(miejscowość i data)

lub miejsce zamieszkania)

.................................

(nr REGON - EKD)

ŚWIADECTWO PRACY

1. Stwierdza

się, że...........................................................................................................................

(imię i nazwisko pracownika)

imiona rodziców....................................................................................................................................
urodzony...............................................................................................................................................

(data urodzenia)

był zatrudniony.....................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

(pracodawca)

w okresie od........................................................ do....................................................
w wymiarze...........................................................................................................................................

(wymiar czasu pracy)

2. W okresie zatrudnienia pracownik wykonywał pracę
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................

(zajmowane stanowiska lub pełnione funkcje)

3. Stosunek pracy ustał w wyniku:

a) rozwiązania............................................................................................................................
........................................................................................................................................................

(tryb i podstawa prawna rozwiązania stosunku pracy)

b) ................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................

(szczególne przypadki rozwiązania stosunku pracy)

c) wygaśnięcia...........................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

(podstawa prawna wygaśnięcia stosunku pracy)

4. W okresie zatrudnienia pracownik:

1) wykorzystał urlop wypoczynkowy w wymiarze:
.......................................................................................................................................................

(urlop wypoczynkowy wykorzystany w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy)

w tym.............................................................................................................................................

(urlop wypoczynkowy wykorzystany na podstawie art. 167

Kodeksu pracy w roku kalendarzowym,

w którym ustał stosunek pracy)

2) korzystał z urlopu bezpłatnego
.......................................................................................................................................................

(okres trwania urlopu bezpłatnego i podstawa prawna jego udzielenia)

3) wykorzystał urlop wychowawczy
.......................................................................................................................................................

(okres wykorzystanego urlopu wychowawczego)

4) był niezdolny do pracy przez okres..................................................................................dni.

(liczba dni, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie - zgodnie z art. 92
Kodeksu pracy, w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy)

5) wykorzystał zwolnienie od pracy przewidziane w art. 188 Kodeksu pracy
.......................................................................................................................................................

(liczba dni zwolnienia wykorzystanego w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy)

6) został zastosowany skrócony okres wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 36

§ 1 Kodeksu pracy
.......................................................................................................................................................

(okres, o który został skrócony okres wypowiedzenia, uprawniający do odszkodowania)

7) odbył służbę wojskową w okresie..........................................................................................
.......................................................................................................................................................

(okres odbywania czynnej służby wojskowej lub jej form zastępczych)

8) wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

(okresy wykonywania pracy oraz jej rodzaj i zajmowane stanowiska)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9) wykorzystał dodatkowy urlop lub inne uprawnienia lub świadczenia przewidziane

przepisami prawa pracy

.......................................................................................................................................................
10) ...............................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

(okresy nieskładkowe, przypadające w okresie zatrudnienia wskazanym w ust. 1, uwzględniane przy ustalaniu prawa
do emerytury lub renty)

11) ...............................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

(dni, za które pracownik nie zachował prawa do wynagrodzenia, zgodnie z art. 92 § 1

Kodeksu pracy, przypadające

w okresie od dnia 1 stycznia 2003 r. do dnia 31 grudnia 2003 r.)

5. Informacja

zajęciu wynagrodzenia:

..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................

(oznaczenie komornika i numer sprawy egzekucyjnej)

..............................................................................................................................................................

(wysokość potrąconych kwot)

6. Informacje

uzupełniające

..............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

…………………………………….

(pieczęć i podpis pracodawcy lub

osoby działającej w jego imieniu)

POUCZENIE

Pracownik może w ciągu 7 dni od dnia otrzymania świadectwa pracy wystąpić do pracodawcy
z wnioskiem o sprostowanie tego świadectwa. W razie nieuwzględnienia wniosku pracownikowi
przysługuje, w ciągu 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa
pracy, prawo wystąpienia z żądaniem sprostowania świadectwa pracy do Sądu Rejonowego - Sądu
Pracy w

………..............................................................................................................................

(podstawa prawna - art. 97 § 2

Kodeksu pracy)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik nr 2

Sposób wypełniania świadectwa pracy – instrukcja

1. Nr REGON - EKD – stanowi identyfikator pracodawcy nadany przez właściwy wojewódzki urząd

statystyczny.

2. W ust. 1

– pracodawca zatrudniający pracownika przejętego od innego pracodawcy na zasadach

określonych przepisami art. 23

Kodeksu pracy lub przepisami odrębnymi wykazuje

również okres jego pracy u poprzedniego pracodawcy i wskazuje tego pracodawcę

– pracodawca wskazuje również okresy poprzedniego zatrudnienia u tego pracodawcy,

jeżeli nie wydał świadectwa pracy w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem
poprzedniej umowy o pracę lub poprzednich umów o pracę, zgodnie z art. 97 § 1

Kodeksu pracy.

3. W ust. 3 lit. a

lit. b

pracodawca podaje jeden z trybów rozwiązania stosunku pracy określonych
w art. 30 § 1 Kodeksu pracy, a w przypadku rozwiązania stosunku pracy za
wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia – dodatkowo wskazuje stronę stosunku pracy
składającą oświadczenie woli w tej sprawie,

pracodawca wskazuje podstawę prawną rozwiązania stosunku pracy, jeżeli do
rozwiązania tego stosunku dochodzi w trybie określonym w art. 23

§ 4 lub § 5,

w art. 48 § 2, w art. 68

lub w art. 201 § 2 Kodeksu pracy.

4. W ust. 4

w pkt 1

w pkt 8

w pkt 9

w pkt 10

pracodawca wskazuje wyłącznie liczbę dni i godzin urlopu wypoczynkowego
przysługującego pracownikowi w roku kalendarzowym, w którym ustaje stosunek pracy,
wykorzystanego w naturze lub za które przysługuje ekwiwalent pieniężny; odrębnie
wskazuje się liczbę dni i godzin urlopu wypoczynkowego, wykorzystanego przez
pracownika do dnia ustania stosunku pracy, na podstawie art. 167

Kodeksu pracy,

pracodawca wskazuje okres zatrudnienia pracownika przy wykonywaniu prac,
o których mowa w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, z 1985 r. Nr 7, poz. 21, z 1991 r.
Nr 39, poz. 167, z 1992 r. Nr 102, poz. 520, z 1996 r. Nr 63, poz. 292, z 1997 r. Nr 61,
poz. 377 oraz z 1998 r. Nr 162, poz. 1118) – na stanowiskach ustalonych zgodnie
z § 1 ust. 2 tego rozporządzenia,

pracodawca informuje o wykorzystaniu przez pracownika uprawnień i świadczeń tylko
w zakresie mającym wpływ na uprawnienia pracownicze u kolejnego pracodawcy,
wynikające z ustaw, układów zbiorowych pracy i regulaminów,

pracodawca wskazuje przypadające w okresie zatrudnienia okresy nieskładkowe
określone w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

5. W ust. 6

pracodawca zamieszcza informację:
1) o należnościach ze stosunku pracy uzyskanych przez niego i niewypłaconych

pracownikowi do dnia ustania stosunku pracy z powodu braków środków
finansowych;

2) na żądanie pracownika:

a)  o wysokości i składnikach wynagrodzenia,
b)  o uzyskanych kwalifikacjach,
c)  o prawomocnym orzeczeniu sądu pracy o przywróceniu pracownika do pracy

lub przyznaniu mu odszkodowania, gdy zachodzi przypadek określony
w § 5 ust. 3 rozporządzenia, przy czy pracodawca, uzupełniając treść
świadectwa pracy o tę informację, podpisuje ją i opatruje datą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5.2. Sprawdzian postępów

Tak

Nie

Uczeń potrafi:

1) wymienić podstawowe obowiązki pracodawcy

2) określić, jakie informacje musi zawierać świadectwo pracy

3) wystawić świadectwo pracy

4) wymienić podstawowe prawa pracodawcy

5) określić, w jakich sytuacjach dopuszczalna jest praca

w godzinach nadliczbowych

6) przewidzieć, jakie mogą być konsekwencje łamania

przepisów prawa pracy

7) zaproponować działania, jakie może podjąć pracownik

w razie naruszenia jego praw

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Umowy cywilnoprawne o świadczenie usług

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj umowę zlecenia i umowę o dzieło.

Porównywane cechy

Umowa zlecenia

Umowa o dzieło

podstawa prawna

zawarcia umowy

cel zawarcia umowy

strony zawierające

umowę

obowiązki osoby

zatrudnianej

prawa osoby

zatrudniającej

Wskazówki dla nauczyciela:

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę
przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania
i umiejętność odróżnienia cech umowy zlecenia od cech umowy o dzieło, a w przypadku
wykonywania ćwiczenia w grupach również na zaangażowanie poszczególnych uczniów
w pracę zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia i umowy o dzieło,
2) zapisać spostrzeżenia w tabeli.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Ustal podobieństwa i różnice między umową o pracę a umowami cywilnoprawnymi

o świadczenie usług.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Umowa o pracę

Umowy cywilnoprawne

o świadczenie usług

ró

żnice

podo

bie

ństwa

Wskazówki dla nauczyciela:

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę
przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania oraz
umiejętność odróżnienia właściwości umowy o pracę od cech umów cywilnoprawnych
o świadczenie usług, a w przypadku wykonywania ćwiczenia w grupach również na
zaangażowanie poszczególnych uczniów w pracę zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy przepisów prawnych dotyczących umowy o pracę,
2) dokonać analizy przepisów prawnych dotyczących umów cywilnoprawnych

o świadczenie usług,

3) zapisać ustalenia w tabeli.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Wykorzystując poniższe dane sporządź umowę o dzieło.

Komis Samochodowy „AutoMarket” Marek Mróz zlecił wykonanie ogrodzenia swojego
placu sprzedażowego panu Janowi Kowalskiemu. Ustalono, że prace będą trwały od
01.06.2006

r. do 30.06.2006

r., niezbędne materiały dostarczy pan Kowalski,

a wynagrodzenie wyniesie 1500 zł. Odbiór dzieła nastąpi w ciągu 7 dni od jego wykonania,
a zapłata – w ciągu 7 dni od odbioru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki dla nauczyciela:

−

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,

−

uczeń może wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę
przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na właściwe określenie przedmiotu
umowy, poprawność wypełnienia druku i jego estetykę oraz czas wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokładnie druk umowy o dzieło,
2) wypełnić druk umowy o dzieło zamieszczając w nim odpowiednie dane podane w treści

zadania,

3) w przypadku braku odpowiednich danych – wpisać dowolne.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

druk umowy o dzieło,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.6.2. Sprawdzian postępów

Tak

Nie

Uczeń potrafi:

1) scharakteryzować umowę zlecenia

2) scharakteryzować umowę o dzieło

3) porównać umowę zlecenia z umową o dzieło

4) wskazać różnice między umową o pracę a umowami

cywilnoprawnymi o świadczenie usług

5) sporządzić umowę o dzieło

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Instytucje ochrony pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj zestawienie instytucji sprawujących nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem

przepisów prawa pracy, które działają w Twojej miejscowości lub najbliższej okolicy.

Nazwa instytucji

Formy udzielanej

pomocy

Adres

i numer telefonu

Adres strony

internetowej i e-mail

Wskazówki dla nauczyciela:

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na kompletność uzyskanych
informacji, a w przypadku wykonywania ćwiczenia w grupach również na zaangażowanie
poszczególnych uczniów w pracę zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykorzystując Internet:

a) ustalić, jakie instytucje sprawujące nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem przepisów

prawa pracy funkcjonują w miejscowości, w której znajduje się szkoła lub w jej
pobliżu,

b) odszukać podstawowe informacje na temat tych instytucji.

2) wypełnić tabelę.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Przedstaw możliwości dochodzenia przez pracownika swoich roszczeń w sytuacji

naruszenia przepisów prawa pracy przez pracodawcę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki dla nauczyciela:

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę lub literaturę
przedmiotu,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania oraz
posługiwanie się właściwą terminologią, a

przypadku wykonywania ćwiczenia

w grupach również na zaangażowanie poszczególnych uczniów w pracę zespołu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

3) ustalić procedurę dochodzenia przez pracownika swoich roszczeń w sytuacji naruszenia

przepisów prawa pracy przez pracodawcę,

4) sporządzić notatkę.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

ustawa kodeks pracy,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

5.7.2. Sprawdzian postępów

Tak

Nie

Uczeń potrafi:

1) wskazać instytucje, których zadaniem jest kontrola

przestrzegania prawa pracy

2) określić zakres kontroli sprawowanej przez instytucje powołane

do przestrzegania prawa pracy

3) zlokalizować instytucje zajmujące się kontrolą przestrzegania

prawa pracy znajdujące się w najbliższej okolicy

4) określić formy pomocy, jakiej udzielają instytucje zajmujące

się kontrolą przestrzegania prawa pracy

5) zaplanować sposób dochodzenia przez pracownika swoich roszczeń

w sytuacji naruszenia przez pracodawcę przepisów prawa pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Pośrednictwo pracy i ochrona bezrobotnych

Zalecana metoda nauczania–uczenia się do ćwiczeń 1–2 to metoda ćwiczeń

przedmiotowych.

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaznacz prawdę (P) lub fałsz (F) przy poniższych stwierdzeniach.

_____ Usługi rynku pracy EURES są realizowane na terenie państw Unii Europejskiej oraz

państw, z którymi Unia zawarła umowy o swobodzie przepływu osób.

_____ Status bezrobotnego może uzyskać osoba, która zawiesiła prowadzenie pozarolniczej

działalności gospodarczej.

_____ Bezrobotny skierowany na staż traci prawo do zasiłku.
_____ Wszystkim

bezrobotnym

zasiłek wypłacany jest w takiej samej kwocie.

_____ Przygotowanie zawodowe to forma pomocy skierowana do bezrobotnych poniżej

25 roku życia.

_____ Bezrobotny traci prawo do zasiłku, jeżeli bez uzasadnionej przyczyny odmówił

wykonywania robót publicznych.

_____ Pracodawca, który zatrudnił skierowanego przez powiatowy urząd pracy

bezrobotnego może starać się o dodatek aktywizacyjny.

_____ Powiatowy urząd pracy jest publiczną instytucją świadczącą usługi pośrednictwa

pracy.

Wskazówki dla nauczyciela:

−

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie,

−

uczeń powinien wykonywać ćwiczenie wykorzystując zdobytą wiedzę,

−

oceniając wykonanie ćwiczenia należy zwrócić uwagę na poprawność rozwiązania i czas
wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) korzystając ze zdobytej wcześniej wiedzy ustalić, które z podanych poniżej stwierdzeń są

prawdziwe, a które fałszywe,

2) wpisać w zaznaczone podkreśleniem miejsce przed pytaniem literę P, jeżeli zdanie jest

prawdziwe,

3) wpisać w zaznaczone podkreśleniem miejsce przed pytaniem literę F, jeżeli zdanie jest

fałszywe.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Opracuj zestawienie instytucji udzielających pomocy bezrobotnym, które działają

w Twojej miejscowości lub najbliższej okolicy.

Nazwa instytucji

Formy udzielanej

pomocy

Adres

i numer telefonu

Adres strony

internetowej i e-mail

Wskazówki dla nauczyciela:

−

uczniowie mogą wykonywać ćwiczenie indywidualnie lub w małych grupach,

−

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykorzystując Internet:

a) ustalić, jakie instytucje udzielające pomocy bezrobotnym znajdują się

w miejscowości, w której znajduje się szkoła lub w jej pobliżu,

b) odszukać podstawowe informacje na temat tych instytucji.

2) wypełnić powyższą tabelkę.

Zalecone metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

5.8.2. Sprawdzian postępów

Tak

Nie

Uczeń potrafi:

1) określić, komu przysługuje status bezrobotnego

2) określić, w jakich okolicznościach przysługuje prawo

do zasiłku dla bezrobotnych

3) wskazać, w jakich sytuacjach bezrobotny traci prawo do zasiłku

4) przedstawić cele działania instytucji rynku pracy

5) wymienić instytucje rynku pracy

6) scharakteryzować usługi rynku pracy

7) scharakteryzować instrumenty rynku pracy

8) zlokalizować instytucje zajmujące się pomocą bezrobotnym

znajdujące się w najbliższej okolicy

9) określić formy pomocy, jaka udzielana jest bezrobotnym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

1. Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Stosowanie przepisów

prawa pracy”

Test składa się z 18 zadań, z których:

− zadania 1, 2, 4, 5, 7, 9, 12, 13, 14, 17, 18 są z poziomu podstawowego,

− zadania 3, 6, 8, 10,11, 15, 16 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny
szkolne:

− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
− dobry – za rozwiązanie 13 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

− bardzo dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić elementy umowy o pracę

C P D

Dobrać sposób rozwiązania umowy o pracę do
rodzaju umowy o pracę

C P B

Określić obowiązki pracodawcy wynikające
z prawa pracownika do odpoczynku

C PP A

Ustalić termin nabycia prawa do urlopu
wypoczynkowego

C P C

Ustalić obowiązki pracodawcy związane
z wydaniem świadectwa pracy

C P B

Określić prawa pracownika związane
z rodzicielstwem

C PP C

Ustalić, od czego zależy długość okresu
wywiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony

C P A

Dobrać odpowiedni rodzaj umowy do pracę

C PP D

zad.

Cel operacyjny

Kat.
celu

Poz.

wym.

Poprawna odpowiedź

9. Zdefiniować przedmiot

prawa pracy

A P

Prawo pracy jest zespołem norm regulujących stosunki
między pracodawcą a pracownikiem na tle świadczonej
pracy. Instytucjami regulowanymi przez prawo pracy są
więc m.in. zagadnienia związane z nawiązywaniem
i rozwiązywaniem stosunku pracy, urlopami,
wynagrodzeniem za pracę, itd.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10 Wyjaśnić pojęcie:

stosunek pracy

B PP

Stosunek pracy nawiązywany jest między pracodawcą
a pracownikiem na podstawie umowy o pracę,
powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej
umowy o pracę. Zobowiązuje on pracownika do
wykonywania określonej pracy na rzecz pracodawcy
i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie
wyznaczonym przez niego. Pracodawca zobowiązany
jest do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

11 Wymienić przykłady

uprawnień pracowników
młodocianych

A PP

− krótszy tygodniowy wymiar czasu pracy,

− zakaz zatrudniania przy pracach wzbronionych,

w godzinach nadliczbowych, porze nocnej,

− korzystniejsze uprawnienia urlopowe,

− pracodawca ma obowiązek zwolnić młodocianego od

pracy na czas zajęć szkoleniowych w związku
z dokształcaniem się

12 Obliczyć wymiar

przysługującego urlopu
wypoczynkowego

C P

a) 6 lat z tytułu ukończenia szkoły policealnej + 2 lata
pracy = 8 lat. Wymiar urlopu - 20 dni.
b) 8 lat z tytułu ukończenia studiów wyższych + 3 lata
pracy = 11 lat. Wymiar urlopu - 26 dni.

13 Wymienić składki

odprowadzane do
Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych z tytułu
umowy o pracę

A P

Składki na ubezpieczenie:
− społeczne: emerytalna, rentowa, chorobowa,

wypadkowa,

− zdrowotne.
Składki na fundusze pozaubezpieczeniowe:
− Fundusz Pracy,

− Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

14 Wymienić źródła prawa

pracy

A P

Ustawa kodeks pracy, inne ustawy i rozporządzenia
regulujące kwestie związane z zatrudnieniem, układy
zbiorowe pracy i inne porozumienia zbiorowe, statuty
i regulaminy przedsiębiorstw.

15 Scharakteryzować

umowy cywilnoprawne
o świadczenie usług

A PP

Umowy cywilnoprawne o świadczenie usług zawierane
są na podstawie przepisów kodeksu cywilnego.
Najbardziej znane z nich to umowa zlecenia i umowa
o dzieło. Charakterystyczne jest dla nich to, że nie dają
zatrudnionym przywilejów pracowniczych określonych
kodeksem pracy. Zawierane są najczęściej w celu
wykonania prac krótkoterminowych.

16 Zaproponować prace,

dla których wykonania
mogą być zawarte
umowy o świadczenie
usług

C PP

a) Na przykład uszycie ubrania lub naprawa komputera.
Rezultat pracy ma być trwały i konkretny.
b) Na przykład posprzątanie pomieszczenia lub opieka
nad dziećmi. Praca polegać ma na wykonaniu czynności,
która nie da konkretnego rezultatu.

17 Wymienić instytucje

zajmujące się kontrolą
przestrzegania
przepisów prawa pracy

A P

Na przykład Państwowa Inspekcja Pracy, Państwowa
Inspekcja Sanitarna, związki zawodowe, społeczna
inspekcja pracy, sądy pracy, inne instytucje lokalne bądź
ogólnopolskie działające jako stowarzyszenia lub
fundacje.

18 Przedstawić możliwości

dochodzenia praw
pracowniczych

B P

− samodzielne rozwiązanie konfliktu poprzez rozmowę

z pracodawcą,

− zwrócenie się z prośbą o pomoc do Państwowej

Inspekcji Pracy lub innej instytucji zajmującej się
kontrolą przestrzegania przepisów prawa pracy,

− zażądanie wszczęcia postępowania pojednawczego

przed komisją pojednawczą,

− skierowanie sprawy do sądu pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zestaw zadań testowych

1. Właśnie podpisujesz umowę o pracę. Czytając jej tekst sprawdzasz, czy określa ona:

a) rodzaj pracy, termin rozpoczęcia pracy, wynagrodzenie za pracę oraz miejsce, termin,

częstotliwość i czas jego wypłacania,

b)  rodzaj pracy, miejsce pracy, wysokość wynagrodzenia,
c)  stanowisko pracy, rodzaj pracy, wynagrodzenie oraz czas pracy,
d)  strony, rodzaj i datę zawarcia umowy oraz rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania

i termin rozpoczęcia, wysokość wynagrodzenia, wymiar czasu pracy.

2. Jesteś pracownikiem niezbyt zadowolonym ze swojej pracy. Chcesz rozwiązać umowę

o pracę za wypowiedzeniem. Możesz to zrobić w sytuacji, gdy Twoja umowa jest zawarta
na:

a)  czas wykonania określonej pracy,
b)  czas nieokreślony,
c)  czas określony, o ile umowa została zawarta na czas krótszy niż 6 miesięcy,
d)  żadne z powyższych.

3. W Twojej pracy nie obowiązuje najbardziej popularny 8-godzinny dzień pracy. Pracujesz

tylko 7 godzin dziennie. W takiej sytuacji Twój pracodawca:

a) jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą 15 minut i wliczyć ją do czasu

pracy,

b) nie ma obowiązku wprowadzenia żadnej przerwy w pracy,
c) jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą 15 minut, ale nie musi wliczać

jej do czasu pracy,

d) ustala wraz z pracownikami, czy przerwa w czasie pracy będzie wprowadzona, ile

minut będzie trwała i czy będzie wliczana do czasu pracy.

4. Trzy tygodnie temu podjąłeś swoją pierwszą pracę. Pracujesz bardzo krótko, ale już

myślisz o urlopie. Wiesz, że w roku kalendarzowym, w którym podjąłeś tę pracę,
uzyskujesz prawo do urlopu:

a)  po 6 miesiącach pracy,
b)  nie uzyskujesz w tym roku prawa do urlopu,
c)  po pierwszym miesiącu pracy,
d)  wszystkie powyższe terminy są możliwe – zależy to do pracodawcy.

5. Twoja koleżanka, która została właśnie zwolniona z pracy, orientuje się, że obowiązkiem

byłego pracodawcy jest wydanie świadectwa pracy. Niestety nie wie, kiedy nastąpi
wydanie dokumentu. Podpowiesz jej, że świadectwo pracy powinna otrzymać:

a)  do końca miesiąca, w którym stosunek pracy uległ rozwiązaniu,
b)  niezwłocznie po rozwiązaniu stosunku pracy,
c)  po rozliczeniu się pracownika z pracodawcą z powierzonych mu narzędzi, odzieży

roboczej,

d) na pisemną prośbę pracownika.

6. Twoja siostra ma córeczkę, która w tym roku idzie do pierwszej klasy szkoły

podstawowej. Z racji tego, że wychowuje dziecko:

a)  ma prawo do dodatkowych pięciu dni urlopu wypoczynkowego,
b)  pracodawca nie może jej czasowo powierzyć innej pracy,
c)  przysługuje jej w ciągu roku zwolnienie od pracy na dwa dni, z zachowaniem prawa

do wynagrodzenia,

d) pracodawca nie może zobowiązać jej do pracy w godzinach nadliczbowych, jeżeli nie

wyrazi na to zgody.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Pracujesz w firmie, która ma spore kłopoty finansowe. Wiesz, że grozi Ci zwolnienie.

Twoja umowa o pracę jest umową zawartą na czas nieokreślony. Długość przysługującego
Ci okresu wypowiedzenia zależy od:

a)  okresu zatrudnienia u tego pracodawcy,
b)  stażu pracy,
c)  sytuacji finansowej pracodawcy,
d)  decyzji pracodawcy.

8. Twój brat pracuje u tego samego pracodawcy trzeci rok. Pierwsze trzy miesiące był

zatrudniony na okres próbny. Potem były wakacje i zrezygnował z pracy na dwa miesiące.
Następnie znowu podjął zatrudnienie w tym samym zakładzie – podpisał z pracodawcą
umowę o pracę na czas określony (1 rok). Po upływie tego terminu została podpisana
kolejna taka sama umowa. Właśnie zbliża się termin jej rozwiązania i Twój brat
zastanawia się jaką umowę powinien zaproponować mu pracodawca. Pomóż mu
rozwiązać ten problem:

a)  kolejną umowę na czas określony, ale tym razem na okres 2 lat,
b)  umowę na czas określony – 1 rok,
c)  umowę o dzieło,
d)  umowę na czas nieokreślony.

9. Określ, co jest przedmiotem prawa pracy.
10. Wyjaśnij, na czym polega nawiązanie stosunku pracy?
11. Podaj przynajmniej trzy przykłady szczególnych uprawnień przysługujących

pracownikom młodocianym.

12. Oblicz wymiar urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi, który:

a. skończył szkołę policealną i był zatrudniony 2 lata,
b. skończył studia wyższe i był zatrudniony 3 lata, z których 2 lata przebywał na urlopie

wychowawczym.

13. Jakie składki odprowadzane są do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu umowy

o pracę?

14. Jakie znasz źródła prawa pracy?
15. Jaki akt prawny reguluje zagadnienia dotyczące umów cywilnoprawnych o świadczenie

usług? Jakie znasz rodzaje tych umów? Co jest dla nich charakterystyczne? W jakich
sytuacjach zawierane są najczęściej takie umowy?

16. Zaproponuj pracę, dla wykonania której może być zawarta:

a. umowa o dzieło,
b. umowa zlecenia.

17. Wymień przynajmniej trzy instytucje zajmujące się kontrolą przestrzegania przepisów

prawa pracy.

18. Przedstaw możliwości dochodzenia przez pracownika swoich roszczeń, w sytuacji

naruszenia przepisów prawa pracy przez pracodawcę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

tygodniowym.

2.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów i kart odpowiedzi.
3.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6.  Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi, podaj również datę i klasę.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych, który zawiera 18 zadań.
4.  W zadaniach 1–8 musisz dokonać wyboru tylko jednej z czterech podanych odpowiedzi,

a w zadaniach 9–18 udzielić pisemnej odpowiedzi na pytania.

5.  Odpowiedzi zapisuj tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
6.  Przed udzieleniem odpowiedzi przeczytaj dokładnie zadanie.
7.  W zadaniach 1–8 wybraną odpowiedź zaznacz stawiając w odpowiedniej rubryce znak X.

W przypadku pomyłki błędną odpowiedź należy zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

8. Odpowiedzi do zadań 9–18 wpisz w odpowiednie miejsca w karcie odpowiedzi.
9. Jeżeli udzielenie odpowiedzi na jedno z pytań będzie sprawiało Ci trudność, to rozwiąż

pozostałe zadania i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

10. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.............................................................................Klasa…….. Data…………...

Stosowanie przepisów prawa pracy

Zakreśl poprawne odpowiedzi.

zadania

Odpowiedzi Punkty

a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Stosowanie przepisów

prawa pracy”

Test składa się z 20 zadań z których:

− zadania 1, 4, 6, 8, 10, 11, 12, 14, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,
− zadania 2, 3, 5, 7, 9, 13, 15 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

− dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,
− bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wskazać przyczyny rozwiązana umowy o pracę
bez zachowania okresu wypowiedzenia

C P D

2 Określić podstawowe prawa pracodawcy

3 Określić kompetencje sądu pracy

Ustalić dopuszczalny czas trwania umowy
o pracę na okres próbny

C P B

Dobrać formę zatrudnienia do wykonywanej pracy

C PP C

Rozróżnić prawa pracowników młodocianych do
szczególnej ochrony

B P F

Określić zakres kompetencji Państwowej Inspekcji
Sanitarnej

C PP F

Rozróżnić źródła prawa pracy

B P P

Objaśnić kwestię opłat sądowych w sprawach
o roszczenia pracownika ze stosunku pracy

B PP F

10 Ustalić wymiar urlopu wypoczynkowego

C P P

zad.

Cel operacyjny

Kat. celu

Poziom

wym.

Poprawna

odpowiedź

11 Wymienić podstawowe źródło prawa pracy

A P

kodeks

pracy

Rozpoznać pojęcie dyskryminacji
w zatrudnieniu

A P

dyskryminacji

Dobrać odpowiedni sposób nawiązania
stosunku pracy

C PP wyboru

Wymienić obowiązki pracodawcy związane
z obliczaniem i odprowadzaniem składek do
ZUS

A P

pracodawcy

Wymienić wymiar przysługującego urlopu
macierzyńskiego

A PP

tygodni

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zad.

Cel operacyjny

Kat.
celu

Poz.

wym.

Poprawna odpowiedź

16 Wymienić dopuszczalną

ilość godzin nadliczbowych

A P

Pracownik może przepracować w ciągu roku
kalendarzowego nie więcej niż 150 godzin
nadliczbowych z powodu szczególnych potrzeb
pracodawcy. Limit ten może ulec zwiększeniu
tylko w razie konieczności prowadzenia akcji
ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo
usunięcia awarii.

17 Streścić sposoby

rozwiązania umowy
o pracę na czas określony
powyżej 6 miesięcy

B P

− za porozumieniem stron,

− z upływem czasu, na który była zawarta,

− za wypowiedzeniem z zachowaniem

dwutygodniowego okresu wypowiedzenia, jeżeli
zostało to zapisane w umowie

18 Podać przykłady instytucji

prawa pracy

A P

Na przykład nawiązanie stosunku pracy,
rozwiązanie stosunku pracy, urlopy pracownicze,
wypłata wynagrodzenia za pracę,
odpowiedzialność materialna pracowników,
ochrona pracy kobiet, ochrona pracy
młodocianych, bezpieczeństwo
i higiena pracy

19 Wyjaśnić różnicę między

umową zlecenia a umową o
dzieło

B P

Umowa zlecenia jest zawierana na wykonanie
pracy, ale zleceniobiorca nie gwarantuje
osiągnięcia jakiegoś konkretnego rezultatu.
Umowa o dzieło zawierana jest na wykonanie
pracy, która ma konkretny rezultat (dzieło)

20 Wskazać termin nabycia

prawa do urlopu
wypoczynkowego

B P

W roku kalendarzowym, w którym podjęła pracę,
z upływem każdego miesiąca pracy.

Zestaw zadań testowych

1. Twój kolega pracuje jako kierowca. Niestety wczoraj policja zabrała mu prawo jazdy,

ponieważ spowodował poważny wypadek drogowy. Właśnie zadzwonił do Ciebie
i zapytał, jakie konsekwencje może wyciągnąć wobec niego pracodawca. Powiesz mu, że
sytuacja ta upoważnia pracodawcę do:

a) nałożenia na pracownika kary grzywny i obniżenia wynagrodzenia,
b) rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę z zachowaniem skróconego okresu

wypowiedzenia,

c) potrącania 1/3 wynagrodzenia pracownika, aż do czasu odzyskania prawa jazdy,
d) rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia.

2. Jesteś sprzedawcą w sklepie. Wczoraj właściciel powiadomił Cię, że magazynier złamał

nogę i będzie przebywał na zwolnieniu lekarskim 8 tygodni. Polecił Ci zastąpić chorego
kolegę, zapewniając, że nie spowoduje to obniżenia Twojej pensji. Zorientowałeś się, że
Twój pracodawca wykorzystał przysługującą mu możliwość:

a)  czasowego powierzenia innej pracy,
b)  zobowiązania do pełnienia dyżuru,
c)  zobowiązania do pracy w godzinach nadliczbowych,
d)  żadne z powyższych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Były pracodawca błędnie wystawił Twoje świadectwo pracy. Złożyłeś wniosek

o skorygowanie błędu, ale pracodawca nie chce go sprostować. W tej sytuacji wiesz, że
powinieneś w ciągu 7 dni wystąpić z żądaniem jego sprostowania do:

a)  Państwowej Inspekcji Pracy,
b)  sądu pracy,
c)  społecznej inspekcji pracy,
d)  Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

4. Pomyślnie przeszedłeś rozmowę kwalifikacyjną. Zaproponowano Ci podpisanie umowy

na czas próbny. Wiesz, że nie może być ona zawarta na okres dłuższy niż:

a)  1 miesiąc,
b)  3 miesiące,
c)  6 miesięcy,
d)  nie ma ustalonego takiego okresu, czas trwania umowy ustalają wspólnie strony

stosunku pracy.

5. Twoja koleżanka jest właścicielką agencji nieruchomości. Postanowiła zatrudnić osobę do

sprzątania biura. Podpowiesz jej, że w tej sytuacji najodpowiedniejszą formą zatrudnienia
będzie:

a)  umowa o pracę na czas nieokreślony,
b)  umowa o dzieło,
c)  umowa zlecenie,
d)  umowa o pracę na czas określony – 2 lata.

6. Młodociany może pracować w godzinach nadliczbowych, jeżeli jego rodzice i lekarz

medycyny pracy wyrazili na to zgodę.

7. W zakres kompetencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej wchodzi między innymi

sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy dotyczących stosunku
pracy i wynagrodzenia za pracę.

8. Wewnątrzzakładowy regulamin wynagradzania jest źródłem prawa pracy.
9. Teoretycznie postępowanie przed sądem pracy w sprawach o roszczenia pracownika ze

stosunku pracy jest wolne od opłat sądowych, ale w praktyce sędzia bardzo często obciąża
pracownika kosztami.

10. Pracownikowi, który ma wykształcenie średnie ogólnokształcące i pięcioletni staż pracy

przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 20 dni.

11. Ustawa ________________________ jest podstawowym źródłem prawa pracy.
12. Przykładem ________________________ w zatrudnieniu może być następująca sytuacja:

pracodawca awansował na stanowisko kierownicze mężczyznę, chociaż ubiegająca się
o nie kobieta miała wyższe wykształcenie i większe doświadczenie zawodowe.

13. Stosunek pracy z posłem jest nawiązywany na podstawie ________________________.
14. Obowiązkiem ________________________ jest comiesięczne obliczanie i przekazywanie

składek ubezpieczeniowych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

15. Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze ________________________

w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

16. Jak jest dopuszczalna ilość godzin nadliczbowych, którą można przepracować w ciągu

roku kalendarzowego?

17. W jaki sposób może zostać rozwiązana umowa o pracę na czas określony zawarta na okres

powyżej 6 miesięcy?

18. Podaj przynajmniej cztery instytucje prawa pracy.
19. Wyjaśnij, jaka jest różnica między umową zlecenia a umową o dzieło.
20. Kiedy uzyskuje prawo do urlopu wypoczynkowego osoba, która podjęła swoją pierwszą

pracę?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

tygodniowym.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi, podaj również datę i klasę.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych, który zawiera 20 zadań.
4.  W zadaniach 1–5 dokonaj wyboru tylko jednej z czterech podanych odpowiedzi. Wybraną

odpowiedź zaznacz stawiając w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyłki
błędną odpowiedź należy zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź
prawidłową.

5. W zadaniach 6–10, określ, które z podanych stwierdzeń są prawdziwe, a które fałszywe.

Wybraną odpowiedź zaznacz stawiając w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku
pomyłki błędną odpowiedź należy zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową.

6.  W zadaniach 11–15 ustal, jakiego słowa lub wyrażenia brakuje w zdaniu.
7.  W zadaniach 16–20 udziel pisemnej odpowiedzi na pytania.
8.  Odpowiedzi zapisuj tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
9.  Przed udzieleniem odpowiedzi przeczytaj dokładnie zadanie.
10. Jeżeli udzielenie odpowiedzi na jedno z pytań  będzie sprawiało Ci trudność, to rozwiąż

pozostałe zadania i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

11. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

− instrukcja,

− zestaw zadań testowych,

− karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.............................................................................Klasa…….. Data…………...

Stosowanie przepisów prawa pracy

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedzi Punkty

a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1.  Barzycka-Banaszczyk M.: Prawo Pracy. C.H.BECK, Warszawa 2005
2.  Kocot W. J. (red.): Elementy prawa. Difin, Warszawa 2004
3.  Mroczkowska R., Potocka P.: Dokumentacja pracownicza. ODDK, Gdańsk 2005
4.  Muszalski W. (red.): Kodeks pracy. Komentarz. C.H.BECK, Warszawa 2005
5.  Prawo Pracy 2005. C.H.BECK, Warszawa 2005
6.  Radwański Z., Panowicz-Lipska J.: Zobowiązania - część szczegółowa. C.H.BECK,

Warszawa 2004

7. Szurgacz H., Kuczyński T., Kubot Z., Masternak Z.: Prawo pracy. Zarys wykładu. Difin,

Warszawa 2005

8. Wypych-Żywicka A., Uziak W., Jackowiak U.: Prawo pracy. Podręcznik dla studentów

prawa. ZAKAMYCZE, Kraków 2005

Akty prawne:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity Dz. U. z 1998 r. Nr 21,

poz. 94 ze zm.)

2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.)
3. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

(Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001; Nr 273, poz. 2703)

4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac

szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545;
zm.: Dz. U. z 2002 r. Nr 127, poz. 1092)

5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie

szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu jego wydawania i prostowania (Dz.
U. Nr 60, poz. 282; zm. z 2002 r. Nr 214, poz. 1809; z 2003 r. Nr 230, poz. 2289)

6. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 1990 r. w sprawie wykazu prac

wzbronionych młodocianym (Dz. U. Nr 85, poz. 500; zm.: Dz. U. z 1992 r. Nr 1, poz. 1;
z 2002 r. Nr 127, poz. 1091)

7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie

zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze
stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. Nr 62,
poz. 286; zm.: z 2002 r. Nr 214, poz. 1812; z 2003 r. Nr 230, poz. 2293)

Strony internetowe:

www.prawo-pracy.pl
www.bhp.com.pl
www.praca.gazeta.pl
www.praca.hoga.pl
www.msp.money.pl
www.pracuj.pl
www.zus.pl