Dietetyk_321[11].Z3.05

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Dieta bogatobiałkowa

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Modyfikacja diety bogatobiałkowej w różnych stanach chorobowych

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Dieta niskobiałkowa

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Modyfikacja diety niskobiałkowej w różnych stanach chorobowych

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

[

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie dietetyk.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien opanować podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

ćwiczeń praktycznych,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektu.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonymi w rozdziale 6 zestawami zadań testowych wielokrotnego
wyboru.

W tym rozdziale podano również:

−

plany testów w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcje dla nauczyciela,

−

instrukcje dla ucznia,

−

karty odpowiedzi,

−

zestawy zadań testowych.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni należy bezwzględnie zwrócić uwagę na przestrzeganie

regulaminów, przepisów bhp oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Z przepisami tymi należy zapoznawać uczniów od początku trwania
nauki i należy je bezwzględnie stosować.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

321[11].Z3.01

Planowanie podstawowego żywienia
dietetycznego oraz diet w chorobach

na tle niedoborów żywieniowych

321[11].Z3.02

Planowanie diety

lekko strawnej

321[11].Z3.05

Planowanie diety

bogatobiałkowej

i diety

niskobiałkowej

321[11].Z3.06

Planowanie diety

z ograniczeniem

tłuszczu

oraz diety

z ograniczeniem

łatwo

przyswajalnych
węglowodanów

321[11].Z3

Żywienie dietetyczne

321[11].Z3.04

Planowanie diety

z ograniczeniem

substancji

pobudzających

wydzielanie soku

żołądkowego oraz

diet

w zaburzeniach

czynnościowych

jelit

321 [11].Z3.03

Planowanie diety

ubogoenergetycznej

321[11].Z3.07

Planowanie diet

z modyfikacjami

składników

mineralnych

i diet

z modyfikacjami

konsystencji

321[11].Z3.09

Prowadzenie dokumentacji

żywieniowej pacjentów

321[11].Z3.08

Planowanie diet

niestandardowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

charakteryzować budowę oraz funkcje tkanek i narządów organizmu,

–

charakteryzować główne procesy metaboliczne zachodzące w organizmie człowieka,

–

charakteryzować żywność jako źródło składników pokarmowych,

–

charakteryzować budowę chemiczną składników pokarmowych oraz ich znaczenie dla
organizmu człowieka,

–

stosować zasady racjonalnego żywienia,

–

planować jadłospisy indywidualne i dla różnych grup ludności,

–

oceniać sposób żywienia jednostki i grupy osób,

–

oceniać stan odżywienia jednostki i grupy osób,

–

charakteryzować diety lecznicze,

–

dobierać produkty i potrawy do poszczególnych diet.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować patofizjologię chorób wymagających modyfikacji ilości i jakości białka,

−

określić cele i założenia diety bogatobiałkowej,

−

określić wskazania do stosowania diety bogatobiałkowej,

−

zaplanować jadłospis dla osób na diecie bogatobiałkowej,

−

dobrać produkty spożywcze i potrawy zalecane w diecie bogatobiałkowej,

−

dokonać modyfikacji diety bogatobiałkowej w różnych stanach chorobowych,

−

określić cele i założenia diety niskobiałkowej,

−

określić wskazania do stosowania diety niskobiałkowej,

−

zaplanować jadłospis dla osób na diecie niskobiałkowej,

−

dobrać produkty spożywcze i potrawy zalecane w diecie niskobiałkowej,

−

dokonać modyfikacji diety niskobiałkowej w różnych stanach chorobowych,

−

określić zastosowanie wymienników mięsnych i chlebowych w realizacji diety
niskobiałkowej,

−

scharakteryzować schematyczne diety niskobiałkowe,

−

dokonać oceny zaplanowanych jadłospisów,

−

posłużyć się programem komputerowym do oceny sposobu żywienia,

−

przekonać pacjenta o celowości i konieczności stosowania diety.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania: Dietetyk 321[11]
Moduł:

Żywienie dietetyczne 321[11].Z3

Jednostka modułowa:

Planowanie diety bogatobiałkowej i diety niskobiałkowej
321[11].Z3.05

Temat: Planowanie jadłospisu dla diety bogatobiałkowej.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności planowania jadłospisu dla osób na diecie

bogatobiałkowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

dobrać produkty spożywcze i potrawy zalecane w diecie bogatobiałkowej,

−

zaplanować jadłospis dla osób na diecie bogatobiałkowej,

−

ocenić jadłospis metodą punktową,

−

zmodyfikować jadłospis po ocenie.

Metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

praca z materiałem drukowanym,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w parach.

Czas: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura dotycząca diety bogatobiałkowej,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej,

−

karta oceny punktowej jadłospisu,

−

tabele przedstawiające modelowe racje pokarmowe,

−

materiały piśmiennicze (kartki formatu A4, A1, pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, foliogramy i folie.

Przebieg zajęć:
1.  Czynności organizacyjne.
2.  Nawiązanie do tematu i omówienie celów zajęć.
3.  Realizacja zajęć:

−

powtórzenie wiadomości dotyczących celów, założeń i wskazań diety bogatobiałkowej,

−

omówienie produktów spożywczych i potraw zalecanych w diecie bogatobiałkowej,

−

omówienie metod obróbki cieplnej stosowanych w diecie bogatobiałkowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Podanie treści ćwiczenia: Zaplanuj dekadowy jadłospis dla osób na diecie bogatobiałkowej

i oceń go metodą punktową.

5. Omówienie przez nauczyciela sposobu wykonania ćwiczenia, wskazanie na możliwość

korzystania z różnych źródeł informacji oraz forum prezentacji.

6. Sposób realizacji ćwiczenia:

Uczeń:

−

zapoznaje się z produktami zalecanymi i przeciwwskazanymi w diecie,

−

planuje posiłki podstawowe i uzupełniające zgodnie z zasadami układania jadłospisów
na okres 10 dni,

−

ocenia jadłospis metodą punktową (Załącznik 1, Załącznik 2),

−

modyfikuje jadłospis po ocenie,

−

prezentuje wyniki pracy na forum grupy.

Zakończenie zajęć

Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć, wskazując na zaangażowanie uczniów

i uzyskane efekty.

Praca domowa

Określ zasady oceny wartości odżywczej jadłospisów metodami ilościowymi.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

zaznaczając na skali punktowej uczeń dokonuje oceny zajęć (Załącznik 3).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załączniki do scenariusza

Załącznik 1

Tabela 1 do scenariusza 1. Punktowa ocena jadłospisu wg Starzyńskiej [3, s. 474]

Wyróżnik

Liczba punktów

Ilość posiłków w ciągu dnia zaplanowana w jadłospisie

4 – 5
3
mniej

5
3
0

Ilość posiłków, w których występują produkty dostarczające białka zwierzęcego

we wszystkich posiłkach
w 75% posiłków
w mniejszej liczbie posiłków

3
2
0

Częstotliwość występowania mleka lub serów

codziennie w 2 posiłkach
codziennie co najmniej w 1 posiłku i w50% dni w 2 posiłkach
rzadziej

5
2
0

Częstotliwość występowania warzyw lub owoców

codziennie co najmniej w 3 posiłkach
codziennie co najmniej w 2 posiłkach
rzadziej

5
2
0

Częstotliwość występowania warzyw i owoców w postaci surowej

codziennie
w 75% dni
rzadziej

5
2
0

Częstotliwość występowania razowego pieczywa, kasz i strączkowych suchych

codziennie co najmniej jeden z wymienionych produktów
w 75% dni jeden z wymienionych produktów
rzadziej

5
2
0

RAZEM

Załącznik 2

Tabela 2 do scenariusza 1. Skala ocen w zależności od uzyskanej liczby punktów [3, s. 475]

Liczba uzyskanych punktów

Ocena jadłospisu

Wnioski

21 – 27
12 – 20

bez ocen zerowych

< 12

dobry

dostateczny

zaledwie dostateczny

zły

bez błędów

błędy można wyeliminować

duże błędy

nie nadaje się do poprawienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania: Dietetyk 321[11]
Moduł:

Żywienie dietetyczne 321[11].Z3

Jednostka modułowa:

Planowanie diety bogatobiałkowej i diety niskobiałkowej
321[11].Z3.05

Temat: Zastosowanie diety bogatobiałkowej.

Cel ogólny: Kształtowanie

umiejętności

określania

wskazań

stosowania

diety

bogatobiałkowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować patofizjologię chorób wymagających diety bogatobiałkowej,

−

określić wskazania do stosowania diety bogatobiałkowej,

−

przekonać pacjenta o celowości i konieczności stosowania diety.

Metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna,

−

praca z materiałem drukowanym,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w parach.

Czas: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura dotycząca diety bogatobiałkowej,

−

materiały piśmiennicze (kartki formatu A4, A1, pisaki),

−

kamera,

−

telewizor,

−

odtwarzacz.

Przebieg zajęć:
1.  Czynności organizacyjne.
2.  Nawiązanie do tematu i omówienie celów zajęć.
3.  Realizacja zajęć:

−

powtórzenie

wiadomości

dotyczących

celów,

założeń

wskazań

diety

bogatobiałkowej,

−

scharakteryzowanie patofizjologii chorób wymagających diety bogatobiałkowej,

−

omówienie wskazań do stosowania diety bogatobiałkowej.

4. Podanie treści ćwiczenia: Przekonaj pacjenta chorego na nerczycę o celowości

i konieczności stosowania diety bogatobiałkowej. Ćwiczenie wykonaj w formie scenki
odegranej z kolegą (pacjentem). Scenkę nagraj na video (DVD).

5. Omówienie przez nauczyciela sposobu wykonania ćwiczenia, wskazanie na możliwość

korzystania z różnych źródeł informacji. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na to by
prezentacja zawierała pełne formy wypowiedzi (wstęp, rozwinięcie, zakończenie).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Sposób realizacji ćwiczenia:

Uczeń:

−

omawia i przygotowuje scenkę z kolegą, zwracając uwagę na specyfikę choroby i diety,

−

nagrywa scenkę na video (DVD),

−

prezentuje wyniki pracy (scenkę) na forum grupy.

Zakończenie zajęć

−

uczniowie oceniają poszczególne prezentacje za pomocą kwestionariusza ewaluacyjnego,

−

nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć, wskazując na zaangażowanie uczniów i uzyskane
efekty.

Praca domowa

Napisz kilka wskazówek ułatwiających rozmowę pacjentem o celowości konieczności

stosowania diety.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

zaznaczając na skali punktowej uczeń dokonuje oceny zajęć (Załącznik 1).

Załączniki do scenariusza 2

Załącznik 1

Zaznacz na skali:

1. Atrakcyjność zajęć

atrakcyjne nieatrakcyjne

6 5 4 3 2 1

2. Trudność wykonania ćwiczenia

trudne łatwe

6 5 4 3 2 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Dieta bogatobiałkowa

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj założenia diety bogatobiałkowej dla kobiety o małej aktywności fizycznej,

wzroście 164 cm i aktualnej masie ciała 70 kg z podażą białka 1,5g / kg należnej masy ciała /
dobę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone
pogadanką podsumowującą.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

udział energii białka w dziennym zapotrzebowaniu energetycznym,

4)  ustalić ilość tłuszczu w diecie,
5)  ustalić ilość węglowodanów w diecie, uwzględniając udział energii z białek i tłuszczu,
6)  opracować założenia diety bogatobiałkowej,
7)  zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

Normy Żywienia dla ludności w Polsce,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

Ćwiczenie 2

Opracuj założenia diety bogatobiałkowej dla mężczyzny o małej aktywności fizycznej,

wzroście 172 cm i aktualnej masie ciała 55 kg z podażą białka 1,7g / kg należnej masy ciała /
dobę.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone
pogadanką podsumowującą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

udział energii z białka w dziennym zapotrzebowaniu energetycznym,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

Normy Żywienia dla ludności w Polsce,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj dekadowy jadłospis dla osób na diecie bogatobiałkowej i oceń go metodą

punktową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone
pogadanką podsumowującą.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania sprzętu komputerowego i obsługi
rzutnika pisma.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z produktami zalecanymi i przeciwwskazanymi w diecie,
2)  zaplanować posiłki podstawowe i uzupełniające na okres 10 dni,
3)  ocenić jadłospis metodą punktową,
4)  zmodyfikować jadłospis po ocenie,
5)  zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pogadanka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej żywności,

−

tabele przedstawiające modelowe racje pokarmowe,

−

karta oceny punktowej jadłospisu,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

Ćwiczenie 4

Dokonaj modyfikacji dziennego jadłospisu osoby zdrowej i dostosuj go do zasad diety

bogatobiałkowej oraz oceń jego wartość odżywczą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone
pogadanką podsumowującą.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania sprzętu komputerowego i obsługi
rzutnika pisma.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zmodyfikować jadłospis pod kątem zawartości białka w jadłospisie,
2) zmodyfikować jadłospis pod kątem zawartości tłuszczów, węglowodanów oraz wartości

energetycznej,

3) ocenić wartość odżywczą jadłospisu przy pomocy programu komputerowego do oceny

sposobu żywienia, uwzględnić straty,

4) zmodyfikować jadłospis po ocenie,
5) zaprezentować wnioski na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

dzienny jadłospis dla osoby zdrowej,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej żywności,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

program komputerowy do oceny sposobu żywienia,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Modyfikacja diety bogatobiałkowej w różnych stanach

chorobowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj dzienny jadłospis dla mężczyzny o umiarkowanej aktywności fizycznej, wzroście

180 cm i aktualnej masie ciała 80 kg chorego na marskość wątroby w okresie jej wydolności.
Oceń jego wartość odżywczą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone
pogadanką podsumowującą.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania sprzętu komputerowego i obsługi
rzutnika pisma.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

energii z białka w dziennym zapotrzebowaniu energetycznym,

4)  ustalić ilość tłuszczu w diecie,
5)  ustalić ilość węglowodanów uwzględniając udział energii z białek i tłuszczu,
6)  zaplanować dzienny jadłospis zgodny z opracowanymi wytycznymi diety,
7)  ocenić  wartość  odżywczą  jadłospisu  przy  pomocy  programu  komputerowego  do  oceny

sposobu żywienia, uwzględnić straty,

8)  porównać wyznaczoną wartość odżywczą jadłospisu z założeniami diety,
9)  zmodyfikować jadłospis po ocenie,
10)  zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

program do oceny sposobu żywienia,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zaplanuj dzienny jadłospis w zespole nerczycowym dla kobiety o małej aktywności

fizycznej, wzroście 168 cm i aktualnej masie ciała 50 kg. Oceń jego wartość odżywczą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone
pogadanką podsumowującą.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania sprzętu komputerowego i obsługi
rzutnika pisma.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

energii z białka w dziennym zapotrzebowaniu energetycznym,

sposobu żywienia, uwzględnić straty,

8)  porównać wyznaczoną wartość odżywczą jadłospisu z założeniami diety,
9)  zmodyfikować jadłospis po ocenie,
10)  zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

program do oceny sposobu żywienia,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Przekonaj pacjenta chorego na nerczycę o celowości i konieczności stosowania diety

bogatobiałkowej. Ćwiczenie wykonaj w formie scenki odegranej z kolegą (pacjentem). Scenkę
nagraj na video (DVD).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych Nauczyciel
powinien dodatkowo zaprezentować film. Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być
zakończone pogadanką podsumowującą.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania kamery, telewizora, odtwarzacza.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować i przygotować scenkę z kolegą, zwracając uwagę na specyfikę choroby

i diety,

2) nagrać scenkę na video,
3) zaprezentować scenkę na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

kamera video,

−

telewizor,

−

odtwarzacz.

Ćwiczenie 4

Przekonaj pacjenta chorego na marskość wątroby w okresie wydolności o celowości

i konieczności stosowania diety bogatobiałkowej. Ćwiczenie wykonaj w formie scenki
odegranej z kolegą (pacjentem). Scenkę nagraj na video.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonanie. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych. Nauczyciel
powinien dodatkowo zaprezentować i omówić film. Wykonanie ćwiczenia przez uczniów
powinno być zakończone pogadanką podsumowującą.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania kamery, telewizora, odtwarzacza.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować i przygotować scenkę z kolegą, zwracając uwagę na specyfikę choroby

i diety,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) nagrać scenkę na video,
3) zaprezentować scenkę na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

kamera video,

−

telewizor,

−

odtwarzacz.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Dieta niskobiałkowa

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj założenia diety niskobiałkowej o małym ograniczeniu białka 0,8 g/kg należnej

masy ciała dla kobiety o małej aktywności fizycznej, wzroście 170 cm i aktualnej masie ciała 68
kg.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone
pogadanką podsumowującą.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  ustalić według Norm Żywienia zapotrzebowanie energetyczne,
2)  obliczyć należną masę ciała wykorzystując wskaźnik BMI,
3)  obliczyć zapotrzebowanie na białko ogółem i białko pochodzenia zwierzęcego,
4)  ustalić udział energii z białka w dziennym zapotrzebowaniu energetycznym,
5)  ustalić ilość tłuszczu w diecie,
6)  ustalić ilość węglowodanów w diecie, uwzględniając udział energii z białek i tłuszczu,
7)  podsumować założenia diety niskobiałkowej,
8)  zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

Normy Żywienia dla ludności w Polsce,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

Ćwiczenie 2

Opracuj założenia diety niskobiałkowej o średnim ograniczeniu białka 0,6 g/kg należnej

masy ciała dla mężczyzny o małej aktywności fizycznej, wzroście 178 cm i aktualnej masie
ciała 70 kg.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone
pogadanką podsumowującą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

Normy Żywienia dla ludności w Polsce,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

Ćwiczenie 3

Opracuj założenia diety niskobiałkowej o dużym ograniczeniu białka 0,4 g/kg należnej

masy ciała dla kobiety o małej aktywności fizycznej, wzroście 162 cm i aktualnej masie ciała 50
kg.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone
pogadanką podsumowującą.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie,

−

pogadanka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

Normy Żywienia dla ludności w Polsce,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

Ćwiczenie 4

Zaplanuj dekadowy jadłospis dla osoby na diecie niskobiałkowej o średnim ograniczeniu

białka 50 g/dobę i oceń go metodą punktową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone dyskusją.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania sprzętu komputerowego i obsługi
rzutnika pisma.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej żywności,

−

tabele przedstawiające modelowe racje pokarmowe,

−

karta oceny punktowej jadłospisu,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 5

Zaplanuj dekadowy jadłospis dla diety niskobiałkowej o małym ograniczeniu białka

60 g/dobę z wykorzystaniem wymienników mięsnych oraz chlebowych i oceń go metodą
punktową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone dyskusją.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania sprzętu komputerowego i obsługi
rzutnika pisma.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z produktami zalecanymi i przeciwwskazanymi w diecie,
2) założenia diety wyrazić ilościami wymienników mięsnych i chlebowych oraz

zaproponować ich podział na poszczególne posiłki,

3)  zaplanować posiłki podstawowe i uzupełniające na okres 10 dni,
4)  ocenić jadłospis metodą punktową,
5)  zmodyfikować jadłospis po ocenie,
6)  zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

Normy Żywienia dla ludności w Polsce,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

Ćwiczenie 6

Zaplanuj dekadowy jadłospis dla diety niskobiałkowej o dużym ograniczeniu białka

30 g/dobę z wykorzystaniem wymienników mięsnych oraz chlebowych i oceń go metodą
punktową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone dyskusją.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania sprzętu komputerowego i obsługi
rzutnika pisma.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z produktami zalecanymi i przeciwwskazanymi w diecie,
2) założenia diety wyrazić ilościami wymienników mięsnych i chlebowych oraz

zaproponować ich podział na poszczególne posiłki,

3)  zaplanować posiłki podstawowe i uzupełniające na okres 10 dni,
4)  ocenić jadłospis metodą punktową,
5)  zmodyfikować jadłospis po ocenie,
6)  zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

Normy Żywienia dla ludności w Polsce,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

Ćwiczenie 7

Dokonaj modyfikacji dziennego jadłospisu osoby zdrowej i dostosuj go do zasad diety

niskobiałkowej o dużym ograniczeniu białka 30 g/dobę oraz oceń jego wartość odżywczą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone dyskusją.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania sprzętu komputerowego i obsługi
rzutnika pisma.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zmodyfikować jadłospis pod kątem zawartości białka w jadłospisie,
2) zmodyfikować jadłospis pod kątem zawartości tłuszczów, węglowodanów oraz wartości

energetycznej,

3) ocenić wartość odżywczą jadłospisu przy pomocy programu komputerowego do oceny

sposobu żywienia, uwzględnić straty,

4) zmodyfikować jadłospis po ocenie,
5) zaprezentować wnioski na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

dzienny jadłospis dla osoby zdrowej,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej żywności,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

program komputerowy do oceny sposobu żywienia,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

Ćwiczenie 8

Dokonaj modyfikacji dziennego jadłospisu osoby zdrowej i dostosuj go do zasad diety

niskobiałkowej o średnim ograniczeniu białka 50 g/dobę oraz oceń jego wartość odżywczą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone dyskusją.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania sprzętu komputerowego i obsługi
rzutnika pisma.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zmodyfikować jadłospis pod kątem zawartości białka w jadłospisie,
2) zmodyfikować jadłospis pod kątem zawartości tłuszczów, węglowodanów oraz wartości

energetycznej,

3) ocenić wartość odżywczą jadłospisu przy pomocy programu komputerowego do oceny

sposobu żywienia, uwzględnić straty,

4) zmodyfikować jadłospis po ocenie,
5) zaprezentować wnioski na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

dzienny jadłospis dla osoby zdrowej,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej żywności,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

program komputerowy do oceny sposobu żywienia,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 9

Dokonaj modyfikacji dziennego jadłospisu osoby zdrowej i dostosuj go do zasad diety

niskobiałkowej o małym ograniczeniu białka 60 g/dobę oraz oceń jego wartość odżywczą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania.  Proponuje  się,  aby  uczniowie  pracowali  w  grupach  2 osobowych  (dobór  grup  na
zasadzie  losowania).  Nauczyciel  powinien  dodatkowo  zaprezentować  i  omówić  pokazy
multimedialne,  filmy  i  foliogramy.  Wykonanie  ćwiczeń  przez  uczniów  powinno  być
zakończone pogadanką podsumowującą.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania, sprzętu komputerowego, obsługi
rzutnika pisma i materiałów biurowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zmodyfikować jadłospis pod kątem zawartości białka w jadłospisie,
2) zmodyfikować jadłospis pod kątem zawartości tłuszczów, węglowodanów oraz wartości

energetycznej,

3) ocenić wartość odżywczą jadłospisu przy pomocy programu komputerowego do oceny

sposobu żywienia, uwzględnić straty,

4) zmodyfikować jadłospis po ocenie,
5) zaprezentować wnioski na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

dzienny jadłospis dla osoby zdrowej,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej żywności,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

program komputerowy do oceny sposobu żywienia,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Modyfikacja diety niskobiałkowej w różnych stanach

chorobowych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj dzienny jadłospis dla kobiety o małej aktywności fizycznej, wzroście 166 cm

i aktualnej masie ciała 72 kg w okresie wyrównanej przewlekłej niewydolności nerek. Oceń
wartość odżywczą jadłospisu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone dyskusją.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania sprzętu komputerowego i obsługi
rzutnika pisma.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  ustalić zapotrzebowanie energetyczne według Norm Żywienia,
2)  obliczyć należną masę ciała wykorzystując wskaźnik BMI,
3)  obliczyć zapotrzebowanie na białko ogółem i pochodzenia zwierzęcego,
4)  ustalić udział energii z białka w dziennym zapotrzebowaniu energetycznym,
5)  ustalić ilość tłuszczu w diecie,
6)  ustalić ilość węglowodanów uwzględniając udział energii z białek i tłuszczu,
7)  zaplanować dzienny jadłospis zgodny z opracowanymi wytycznymi diety,
8)  ocenić  wartość  odżywczą  jadłospisu  przy  pomocy  programu  komputerowego  do  oceny

sposobu żywienia, uwzględnić straty,

9)  porównać wyznaczoną wartość odżywczą jadłospisu z założeniami diety,
10)  zmodyfikować jadłospis po ocenie,
11)  zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

program do oceny sposobu żywienia,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zaplanuj dzienny jadłospis dla mężczyzny o małej aktywności fizycznej, wzroście 182 cm i

aktualnej masie ciała 64 kg w okresie niewyrównanej przewlekłej niewydolności nerek. Oceń
wartość odżywczą jadłospisu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone dyskusją.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania sprzętu komputerowego i obsługi
rzutnika pisma.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

sposobu żywienia, uwzględnić straty,

9)  porównać wyznaczoną wartość odżywczą jadłospisu z założeniami diety,
10)  zmodyfikować jadłospis po ocenie,
11)  zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

program do oceny sposobu żywienia,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka, folie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Zaplanuj dzienny jadłospis dla kobiety o małej aktywności fizycznej, wzroście 160 cm

i aktualnej masie ciała 48 kg w niewydolności wątroby. Oceń wartość odżywczą jadłospisu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone dyskusją.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania sprzętu dostępnego w pracowni, sprzętu
komputerowego, obsługi rzutnika pisma i materiałów biurowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

sposobu żywienia, uwzględnić straty,

9)  porównać wyznaczoną wartość odżywczą jadłospisu z założeniami diety,
10)  zmodyfikować jadłospis po ocenie,
11)  zaprezentować wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

receptury potraw dietetycznych,

−

tabele składu i wartości odżywczej,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

komputer z oprogramowaniem,

−

program do oceny sposobu żywienia,

−

rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma, drukarka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Przekonaj pacjenta chorego na przewlekłą niewydolność nerek o celowości i konieczności

stosowania diety niskobiałkowej. Ćwiczenie wykonaj w formie scenki odegranej z kolegą
(pacjentem). Scenkę nagraj na video.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w grupach 2 osobowych (dobór grup na
zasadzie losowania). Nauczyciel powinien dodatkowo zaprezentować i omówić film.
Wykonanie ćwiczenia przez uczniów powinno być zakończone dyskusją.

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania kamery, telewizora, odtwarzacza.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować i przygotować scenkę z kolegą, zwracając uwagę na specyfikę choroby

i diety,

2) nagrać scenkę na video,
3) zaprezentować scenkę na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

kamera video,

−

telewizor,

−

odtwarzacz.

Ćwiczenie 5

Przekonaj pacjenta chorego na niewydolność wątroby o celowości i konieczności

stosowania diety niskobiałkowej. Ćwiczenie wykonaj w formie scenki odegranej z kolegą
(pacjentem). Scenkę nagraj na video.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń nauczyciel powinien omówić sposób jego

Przed i w trakcie wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przypominać zasady bhp,

zwracać uwagę na przestrzeganie zasad użytkowania kamery, telewizora, odtwarzacza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  omówić i przygotować scenkę z kolegą, zwracając uwagę na specyfikę choroby i diety,
2)  nagrać scenkę na video,
3)  zaprezentować scenkę na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

materiały piśmiennicze (arkusze papieru format A1 i A4, kolorowe pisaki),

−

kamera video,

−

telewizor,

−

odtwarzacz.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test

dwustopniowy

jednostki

modułowej

„Planowanie

diety

bogatobiałkowej i diety niskobiałkowej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 7, 13, 14, 15, 16 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej, 2 z poziomu ponadpodstawowego

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. d, 5. c, 6. b, 7. a, 8. b, 9. c, 10. d, 11. a,
12. c, 13. b, 14. c, 15. d, 16. a, 17. c, 18. b, 19. d, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić cele i założenia diety bogatobiałkowej

Dobrać produkty spożywcze zalecane w diecie
bogatobiałkowej

Dobrać potrawy zalecane w diecie bogatobiałkowej

Rozpoznać potrawy niezalecane w diecie
bogatobiałkowej

Określić wskazania do stosowania diety
bogatobiałkowej

Dokonać modyfikacji diety bogatobiałkowej
w różnych stanach chorobowych

Scharakteryzować patofizjologię chorób
wymagających modyfikacji ilości i jakości białka

Określić cele i założenia diety niskobiałkowej

Dobrać produkty spożywcze zalecane w diecie
niskobiałkowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dobrać potrawy zalecane w diecie niskobiałkowej

Określić wskazania do stosowania diety
niskobiałkowej

Określić zastosowanie wymienników mięsnych
w realizacji diety niskobiałkowej

Scharakteryzować schematyczne diety niskobiałkowe

Dokonać modyfikacji diety niskobiałkowej w różnych
stanach chorobowych

Określić cele i założenia diety niskobiałkowej

Scharakteryzować patofizjologię chorób
wymagających modyfikacji ilości i jakości białka

Scharakteryzować schematyczne diety niskobiałkowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4.  Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie

będą w teście.

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7.  Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i  karty  odpowiedzi,  podaj  czas  przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań  dotyczących  planowania  diety  bogatobiałkowej  i  niskobiałkowej.

Wszystkie

zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej Karcie odpowiedzi.
6. Zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź

zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Dieta bogatobiałkowa powinna dostarczać białko w ilości

a)  0,5–1,0 g / kg należnej masy ciała/ dobę.
b)  1,5–2,0 g / kg należnej masy ciała/ dobę.
c)  2,5–3,5 g / kg należnej masy ciała/ dobę.
d)  3,5–4,5 g / kg należnej masy ciała/ dobę.

2. Produktami dozwolonymi w diecie łatwostrawnej bogatobiałkowej są

a)  pieczywo jasne, mleko zsiadłe.
b)  kasza gryczana, baranina.
c)  kasza krakowska, pasztet.
d)  kasza manna, ser topiony.

3. Potrawą dozwoloną w diecie łatwostrawnej bogatobiałkowej jest zupa

a)  rosół.
b)  kapuśniak.
c)  zupa jarzynowa.
d)  zupa ogórkowa.

4. Potrawą przeciwwskazaną w diecie łatwostrawnej bogatobiałkowej

a)  są kopytka.
b)  są pulpety cielęce.
c)  jest marchewka oprószana.
d)  są placki ziemniaczane.

5. Wskazaniem do stosowania diety bogatobiałkowej

a)  jest kamica żółciowa.
b)  jest kamica nerkowa.
c)  są choroby wątroby w okresie wydolności.
d)  są choroby wątroby w okresie niewydolności.

6. Zapotrzebowanie energetyczne dla osób niedożywionych w diecie bogatobiałkowej

w chorobach wątroby w okresie wydolności wynosi
a)  30–35 kcal / kg należnej masy ciała/dobę.
b)  40–45 kcal / kg należnej masy ciała/dobę.
c)  50–60 kcal / kg należnej masy ciała/dobę.
d)  65–70 kcal / kg należnej masy ciała/dobę.

7. Przewlekłą niewydolność nerek w okresie niewyrównania charakteryzuje wartość GRF

a)  25–10 ml / minutę.
b)  40–30 ml / minutę.
c)  50–40 ml / minutę.
d)  80–60 ml / minutę.

8. Dieta niskobiałkowa o dużym ograniczeniu białka powinna dostarczać białko w ilości

a)  0,1–0,2 g / kg należnej masy ciała/dobę.
b)  0,3–0,5 g / kg należnej masy ciała/dobę.
c)  0,6–0,8 g / kg należnej masy ciała/dobę.
d)  0,8–1,0 g / kg należnej masy ciała/dobę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Produktami dozwolonymi w diecie łatwostrawnej niskobiałkowej są

a)  ser żółty, jaja.
b)  kasza manna, ryby.
c)  mąka ziemniaczana, kefir.
d)  mąka pszenna, ser topiony.

10. Potrawą dozwoloną w diecie łatwostrawnej niskobiałkowej

a)  są pyzy.
b)  jest rosół.
c)  jest zupa grzybowa.
d)  jest zupa owocowa przecierana.

11. Wskazaniem do stosowania diety niskobiałkowej jest

a)  przewlekła niewydolność nerek.
b)  zespół nerczycowy.
c)  otyłość.
d)  cukrzyca.

12. Wymiennik mięsny jest równoważny

a)  2 g tłuszczu.
b)  5 g tłuszczu.
c)  6 g białka.
d)  12 g białka.

13. 1 jajo dostarcza

a)  2 wymienniki mięsne.
b)  1 wymiennik mięsny.
c)  2 wymienniki chlebowe.
d)  1 wymiennik chlebowy.

14. Dieta ziemniaczana dostarcza w ciągu doby

a)  200 g ziemniaków oraz 900 g warzyw i owoców.
b)  500 g ziemniaków oraz 800 g warzyw i owoców.
c)  1000 g ziemniaków oraz 300 g warzyw i owoców.
d)  1500 g ziemniaków oraz 100 g warzyw i owoców.

15. Przy encefalopatii wątrobowej dobowe spożycie białka wynosi

a)  10–15 g.
b)  20–30 g.
c)  35–40 g.
d)  40–45 g.

16. Diety niskobiałkowe nie pokrywają zapotrzebowania na

a)  żelazo.
b)  potas.
c)  tłuszcz.
d)  węglowodany.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……..............................………………………………………………..

Planowanie diety bogatobiałkowej i diety niskobiałkowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test

dwustopniowy

jednostki

modułowej

„Planowanie

diety

bogatobiałkowej i diety niskobiałkowej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 7, 13, 14, 15, 16 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań

z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej, 2 z poziomu ponadpodstawowego

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. a, 4. b, 5. d, 6. c, 7. a, 8. c, 9. d, 10. b, 11. c,
12. b, 13. a, 14. d, 15. b, 16. c, 17. b, 18. a, 19. a, 20. d

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić cele i założenia diety bogatobiałkowej

Dobrać produkty spożywcze zalecane w diecie
bogatobiałkowej

Dobrać potrawy zalecane w diecie bogatobiałkowej

Rozpoznać potrawy niezalecane w diecie
bogatobiałkowej

Określić wskazania do stosowania diety
bogatobiałkowej

Dokonać modyfikacji diety bogatobiałkowej
w różnych stanach chorobowych

Scharakteryzować patofizjologię chorób
wymagających modyfikacji ilości i jakości białka

Określić cele i założenia diety niskobiałkowej

Dobrać produkty spożywcze zalecane w diecie
niskobiałkowej

Dobrać potrawy zalecane w diecie niskobiałkowej

Określić wskazania do stosowania diety
niskobiałkowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić zastosowanie wymienników chlebowych
w realizacji diety niskobiałkowej

Określić zastosowanie wymienników mięsnych
w realizacji diety niskobiałkowej

Scharakteryzować schematyczne diety niskobiałkowe

Dokonać modyfikacji diety niskobiałkowej w różnych
stanach chorobowych

Określić założenia diety niskobiałkowej

Scharakteryzować patofizjologię chorób
wymagających modyfikacji ilości i jakości białka

Scharakteryzować schematyczne diety niskobiałkowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

będą w teście.

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

niskobiałkowej.

Wszystkie

zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest

prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej Karcie odpowiedzi.
6. Zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź

zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W diecie bogatobiałkowej udział węglowodanów w ogólnym zapotrzebowaniu

energetycznym powinien wynosić
a)  40–45%.
b)  45–50%.
c)  50–55%.
d)  60–65%.

2. Produktami dozwolonymi w diecie łatwostrawnej bogatobiałkowej są

a)  szczypiorek, kaczka.
b)  kapusta, gruszki.
c)  kakao, buraki.
d)  miód, cielęcina.

3. W diecie łatwostrawnej bogatobiałkowej potrawą dozwoloną jest

a)  potrawka z kurczaka.
b)  kotlety mielone.
c)  befsztyk.
d)  bigos.

4. Potrawą przeciwwskazaną w diecie łatwostrawnej bogatobiałkowej jest

a)  marchew oprószana.
b)  warzywa zasmażane.
c)  kalafior z wody.
d)  buraczki gotowane.

5. Wskazaniem do stosowania diety bogatobiałkowej jest

a)  choroba nerek w okresie niewydolności.
b)  choroba wątroby w okresie niewydolności.
c)  zapalenie kłębuszków nerkowych.
d)  nerczyca.

6. Zapotrzebowanie energetyczne dla osób z prawidłową masą ciała w diecie

bogatobiałkowej w zespole nerczycowym wynosi
a)  25 kcal / kg należnej masy ciała/ dobę.
b)  30 kcal / kg należnej masy ciała/ dobę.
c)  35 kcal / kg należnej masy ciała/ dobę.
d)  45 kcal / kg należnej masy ciała/ dobę.

7. Przewlekłą niewydolność nerek w okresie schyłkowym charakteryzuje wartość GRF

a)  poniżej 10 ml / minutę.
b)  20–30 ml / minutę.
c)  30–40 ml / minutę.
d)  50–60 ml / minutę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Dieta niskobiałkowa o średnim ograniczeniu białka powinna dostarczać białko w ilości

a)  0,2–0,3 g / kg należnej masy ciała/ dobę.
b)  0,4–0,5 g / kg należnej masy ciała/ dobę.
c)  0,6–0,7 g / kg należnej masy ciała/ dobę.
d)  0,8–1,0 g / kg należnej masy ciała/ dobę.

9. Produktami dozwolonymi w diecie łatwostrawnej niskobiałkowej są

a)  jaja, kaczka.
b)  ser żółty, mleko zsiadłe.
c)  pasztet, serek homogenizowany.
d)  skrobia ziemniaczana, jogurt.

10. Produktami dozwolonymi w diecie łatwostrawnej niskobiałkowej

a)  są frytki.
b)  są pulpety cielęce.
c)  są kotlety sojowe.
d)  jest zupa fasolowa.

11. Wskazaniem do stosowania diety niskobiałkowej jest

a)  cukrzyca.
b)  choroba wrzodowa.
c)  niewydolność wątroby.
d)  zapalenie jelita grubego.

12. Wymiennik chlebowy jest równoważny

a)  4 g białka.
b)  2 g białka.
c)  6 g węglowodanów.
d)  12 g węglowodanów.

13. 200 g mleka dostarcza

a)  1 wymiennik mięsny.
b)  2 wymienniki mięsne.
c)  2 wymienniki chlebowe.
d)  1 wymiennik chlebowy.

14. Dieta skrobiowa dostarcza w ciągu doby

a)  500 g skrobi.
b)  500 g chleba skrobiowego.
c)  400 g chleba skrobiowego i 100 g skrobi.
d)  200 g chleba skrobiowego i 200 g skrobi.

15. Przy encefalopatii wątrobowej dobowe spożycie białka wynosi

a)  60–70 g.
b)  50–60 g.
c)  40–50 g.
d)  20–30 g.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……..............................………………………………………………..

Planowanie diety bogatobiałkowej i diety niskobiałkowej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Brostoff J., Gamlin L.: Alergia i nietolerancja pokarmowa. Wydawnictwo Litera,

Kraków 1994

2. Bujko J. (red.): Podstawy dietetyki. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2006
3. Gawęcki J., Hryniewiecki L. (red.): Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu.

PWN, Warszawa 1998

4. Gertig H., Przysławski J.: Bromatologia. Zarys nauki o żywności i żywieniu. PZWL,

Warszawa 2006

5. Hasik J., Gawęcki J. (red.): Żywienie człowieka zdrowego i chorego. PWN,

Warszawa 2000

6.  Hasik J., Hryniewiecki L., Grzymisławski M.: Dietetyka. PZWL, Warszawa 1999
7.  Keller J. S.: Podstawy fizjologii żywienia. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2000
8.  Kunachowicz  H.,  Nadolna  I.,  Przygoda  B.,  Iwanow  K.:  Tabele  składu  i  wartości

odżywczej żywności. PZWL, Warszawa 2005

9. Wądołowska L., Bandurska-Stankiewicz E.: Wybrane zagadnienia z dietetyki. Ćwiczenia.

Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2002

10. Wieczorek-Chełmińska Z. (red.): Dietetyczna książka kucharska. PZWL, Warszawa 1991
11. Wieczorek-Chełmińska

Z.:

Zasady

żywienia i dietetyka stosowana. PZWL,

Warszawa 1992

12. Włodarek D.: Dietetyka. Format –AB, Warszawa 2005
13. Ziemlański Ś. (red.): Normy żywienia człowieka. Fizjologiczne podstawy. PZWL,

Warszawa 2001

14. Ziemlański Ś.: Podstawy prawidłowego żywienia człowieka. Zalecenia żywieniowe dla

ludności w Polsce. Wydawnictwo Instytut Danone, Warszawa 1998

Literatura metodyczna:

1. Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym.

Wyd. ITeE, Radom 2001

2.  Kupisiewicz C.: Dydaktyka ogólna. OW Graf-Punkt, Warszawa 2000
3.  Kupisiewicz C.: Podstawy dydaktyki. WSiP, Warszawa 2005
4.  Niemierko B.: Ocenianie szkolne bez tajemnic. WSiP, Warszawa 2002
5.  Okoń W.:  Wprowadzenie  do  dydaktyki  ogólnej.  Wydawnictwo  Akademickie  „Żak”,

Warszawa 2003

6. Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych. cz. I i II.

Wyd. ITeE, Radom 1999

7. Symela K.(red.): Skuteczność kształcenia modułowego w Polsce w systemie szkolnej

i pozaszkolnej edukacji zawodowej. Wyd. ITeE, Radom 2003