Œlady linii papilarnych s¹ pozosta-

wiane przez ka¿dego cz³owieka, któ-
ry celowo lub przypadkowo dotyka
ró¿nych przedmiotów. Dla kryminali-
styków stanowi¹ bezsporne dowody
fizycznego kontaktu konkretnej oso-
by z danym przedmiotem, co z kolei
pozwala powi¹zaæ tê osobê z okre-
œlonym zdarzeniem.

Na grzbietowych powierzchniach

linii papilarnych znajduj¹ siê liczne
otwory (pory skórne) stanowi¹ce uj-
œcie kanalików potowych. Ze wzglêdu
na sta³e wydzielanie przez cz³owieka
potu oraz bezwiedne dotykanie pal-
cami i d³oñmi ró¿nych fragmentów
cia³a, a w szczególnoœci twarzy i w³o-
sów, powierzchnie listewek skórnych
pokryte s¹ warstw¹ substancji poto-
wo-t³uszczowej. Œlady powstaj¹ce
w wyniku przenoszenia jej na dotyka-
ne powierzchnie wystêpuj¹ najczê-
œciej i zwykle s¹ niewidoczne. Mo¿na
je niekiedy dostrzec go³ym okiem
w ukoœnym œwietle, jeœli pozostawio-
no je na bardzo g³adkich, b³yszcz¹-
cych pod³o¿ach.

Wybór metody ujawniania œladów

zale¿y od rodzaju pod³o¿a, na którym
œlady siê znajduj¹. Pod³o¿a mo¿na
podzieliæ na dwie podstawowe grupy:
ch³onne, jak papier, karton czy suro-
we drewno, które wch³aniaj¹ sub-
stancjê potowo-t³uszczow¹ lub inne
substancje œladotwórcze, oraz nie-
ch³onne, które nie wch³aniaj¹ ¿ad-
nych substancji. Nale¿¹ do nich me-
tale, szk³o, tworzywa sztuczne, po-
wierzchnie lakierowane.

Powy¿szy podzia³ jest jednak

ogólny. Pod³o¿a, które nie spe³niaj¹
w sposób jednoznaczny kryteriów
przynale¿noœci do którejœ z grup, s¹

uznawane za nietypowe (charaktery-
zuj¹ siê niejednorodnoœci¹ i zmienny-
mi w³aœciwoœciami), dlatego ich skla-
syfikowanie sprawia niekiedy trudno-
œci.

Pozostawione na miejscu prze-

stêpstwa œlady linii papilarnych s¹ na
ogó³ niewidoczne, istnieje jednak
wiele metod ich ujawniania. W przy-
padku uwidocznienia odwzorowañ
zachodzi tak¿e koniecznoœæ popra-
wienia ich wyrazistoœci i kontrastu
z pod³o¿em, a tym samym czytelno-
œci. W tym celu wykorzystywane s¹
niektóre zjawiska fizyczne, chemicz-
ne i fizykochemiczne.

Przestêpcy, coraz bardziej œwia-

domi skutecznoœci metod pozwalaj¹-
cych na wykrycie œladów kryminali-
stycznych bêd¹cych dowodem w
sprawie, staraj¹ siê ich nie pozosta-
wiaæ. Bardzo czêsto zak³adaj¹ skó-
rzane lub gumowe rêkawiczki, sprz¹-
taj¹ miejsce pope³nienia przestêp-
stwa czy te¿ niszcz¹ dowody. Nie
zdaj¹ sobie jednak sprawy, ¿e u¿y-
waj¹c np. rêkawiczek skórzanych,
które nastêpnie porzucaj¹, pozosta-
wiaj¹ œlady, mo¿liwe do zidentyfiko-
wania przez ekspertów daktyloskopii.
Na rêkawiczkach mog¹ wyst¹piæ
tak¿e œlady biologiczne, zapachowe i
chemiczne. Podczas zak³adania rê-
kawiczek gumowych œlady pozosta-
wia siê zarówno na wewnêtrznej, jak
i na zewnêtrznej stronie ich po-
wierzchni.

Rozró¿nienie powierzchni we-

wnêtrznej od zewnêtrznej rêkawiczek
gumowych mo¿e mieæ istotne zna-
czenie podczas planowania badañ
wizualizacyjnych. Inny jest bowiem
sposób kontaktu skóry (m.in. dynami-

ka, si³a nacisku, iloœæ substancji poto-
wo-t³uszczowej, czas kontaktu z pod-
³o¿em) z wewnêtrzn¹ powierzchni¹
rêkawiczki (noszenie), a jej po-
wierzchni¹ zewnêtrzn¹ (nak³adanie,
zdejmowanie). Podczas zdejmowa-
nia rêkawiczka jest zwykle odwraca-
na na drug¹ stronê, zatem równie¿
warunki œrodowiskowe, w jakich po-
zostawiony œlad przebywa do mo-
mentu podjêcia próby ujawnienia, s¹
odmienne. Gdy bada siê rêkawiczki
gumowe gospodarcze, rozró¿nienie
powierzchni nie sprawia wiêkszych
problemów, a to ze wzglêdu na od-
mienne cechy struktury i w³aœciwoœci
pod³o¿a. W przypadku rêkawiczek la-
teksowych b¹dŸ nitrylowych ustale-
nie, która powierzchnia bezpoœrednio
styka³a siê z ca³¹ d³oni¹, jest trudniej-
sze. Powierzchnie mo¿na jednak roz-
ró¿niæ, rozcinaj¹c zgrubienie materia-
³u w zakoñczeniu czêœci nadgarstko-
wej rêkawiczki. Materia³ odchodzi
wtedy od zgrubienia, tworz¹c ³uk
z wyraŸnie zaznaczonym kierunkiem
wyjœcia. W przypadku gdy zak³adana
jest nieu¿ywana rêkawiczka, kontakt
ca³ej d³oni nastêpuje z jej wewnêtrz-
n¹ powierzchni¹. Gdy zaœ rêkawicz-
ka by³a noszona wielokrotnie, odwzo-
rowania linii papilarnych pojawi¹ siê
na obydwu powierzchniach.

Jak dot¹d nie opracowano meto-

dy, tak skutecznej, jak np. zastoso-
wanie ninhydryny na pod³o¿ach
ch³onnych, umo¿liwiaj¹cej ujawnie-
nie œladów daktyloskopijnych pozo-
stawionych na rêkawiczkach. Wyko-
rzystywane dotychczas metody, jak
ninhydryna (na bazie heptanu), poli-
meryzacja cyjanoakrylanów oraz
barwniki, czterotlenek rutenu (RTX),

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

63

Z PRAKTYKI

Zastosowanie zawiesiny Wet Powder
do ujawniania œladów daktyloskopijnych
na wewnêtrznych powierzchniach
jednorazowych rêkawiczek

proszki daktyloskopijne, jod, zawiesi-
na Small Particle Reagent (SPR), wy-
wo³ywacz fizyczny (PD) i fiolet krysta-
liczny s¹ skuteczne zwykle tylko
w przypadku œladów próbnych.

Badania na dowodowych rêka-

wiczkach lateksowych zosta³y prze-
prowadzone w Pracowni Wizualizacji
Wydzia³u Daktyloskopii CLK KGP.
Najlepszy wynik uzyskano po zasto-
sowaniu metody czterotlenku rutenu
(RTX) oraz (po polimeryzacji cyjano-
akrylanów) barwników Ardrox i safra-
nina. S³aby rezultat da³o wykorzysta-
nie czarnego proszku ferromagne-
tycznego. Nie uda³o siê natomiast
ujawniæ odwzorowañ linii papilarnych
po zastosowaniu polimeryzacji cyja-
noakrylanów wraz z barwnikiem che-
lat europu (TEC), DFO, ninhydryny
oraz jodu krystalicznego.

Jednym z niewielu opisanych w li-

teraturze przypadków ujawnienia œla-

dów linii papilarnych na rêkawiczkach
by³a sprawa napadu rabunkowego
na bank, kiedy to zabezpieczono:
opakowania, banderole po monetach
i banknotach, kartonowe pude³ko
oraz dwie lateksowe rêkawiczki. Ma-
teria³y dowodowe w postaci kartono-
wego pude³ka i banderoli po bankno-
tach poddano dzia³aniu ninhydryny.
Przypadkowo spryskano ni¹ równie¿
kawa³ek gumowej rêkawiczki i ujaw-
niono fragmentaryczne odwzorowa-
nia linii papilarnych. Postanowiono
wiêc przetestowaæ dzia³anie ww.
œrodka na próbnych œladach nanie-
sionych na rêkawiczki. Po przepro-
wadzeniu badañ wybrano rêkawice
wykonane z materia³u podobnego do
tego, z którego zrobione by³y rêka-
wiczki dowodowe. Ninhydrynê nano-
szono przez spryskanie, zanurzenie
i malowanie. Najlepsze rezultaty na
wiêkszoœci lateksowych rêkawiczek
da³a metoda k¹pieli, jednak po zanu-
rzaniu w ninhydrynie niektóre typy la-
teksu pokry³y siê pêcherzykami.
W celu unikniêcia tego efektu próbki
moczono w roztworze ninhydryny
rozpuszczonej w heptanie, a nastêp-
nie pozostawiano na powietrzu do
wyschniêcia. Po up³ywie oko³o godzi-
ny na jednej z rêkawiczek zaobser-
wowano zarysy linii papilarnych. Rê-
kawiczki pozostawiono w roztworze
na kolejne 60 minut. Œlad linii papilar-
nych na dowodowej rêkawiczce
ujawniono tym samym sposobem. Po
porównaniu go z kart¹ daktyloskopij-

n¹ podejrzanego zidentyfikowano
sprawcê przestêpstwa.

Kolejny przypadek ujawnienia œla-

dów linii papilarnych, który zosta³ opi-
sany, odnotowano w Laboratorium
Kryminalistycznym w

Siedlcach.

W trakcie oglêdzin podpalonej dysko-
teki grupa dochodzeniowo-œledcza
zabezpieczy³a na miejscu zdarzenia
lateksowe rêkawiczki, które nastêp-
nie dostarczono do laboratorium.
Tam poddano je dzia³aniu par cyjano-
akrylanu. W pierwszej dobie procesu
zaobserwowano bezkszta³tne i frag-
mentaryczne odwzorowania linii pa-
pilarnych w rejonach d³oni. Jako ¿e
œlady nie nadawa³y siê do identyfika-
cji, postanowiono zmniejszyæ stê¿e-
nie par cyjanoakrylanów w komorze
i pozostawiæ w niej rêkawiczki na 60
godzin. Po up³ywie tego czasu
stwierdzono, ¿e na niektórych pal-
cach rêkawiczek, w miejscu opuszek,
œlady linii papilarnych ujawni³y siê.
Dwa z nich, tj. ze wskazuj¹cego i ser-
decznego palca rêkawiczki lewej rêki,
zakwalifikowano jako nadaj¹ce siê do
identyfikacji. Po wytypowaniu poten-
cjalnych sprawców wykonano eks-
pertyzê daktyloskopijn¹, która po-
zwoli³a na zidentyfikowanie sprawcy
na podstawie œladów linii papilarnych
pozostawionych na wewnêtrznej
stronie gumowych rêkawiczek.

Podstawowym surowcem do pro-

dukcji rêkawic gumowych jest lateks
pozyskiwany z drzew kauczukowych
rosn¹cych w Ameryce Po³udniowej

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

64

Z PRAKTYKI

Ryc. 1. Schemat przekroju zgrubieñ na
zakoñczeniu rêkawiczki lateksowej i nitrylowej
Fig. 1. Schematic representation of cross-
sections of thick rim in latex and vinyl glove

Ryc. 2. Przekrój zgrubienia na zakoñczeniu
rêkawiczki lateksowej
Fig. 2. Cross-section of thick rim in latex glove

Ryc. 3. Przekrój zgrubienia na zakoñczeniu
rêkawiczki nitrylowej
Fig. 3. Cross-section of tick rim in vinyl glove

oraz Malezji, Indonezji, Tajlandii,
Wietnamie i Chinach. Proces produk-
cji rêkawic przebiega nastêpuj¹co:
najpierw drzewo jest nacinane,
a mleczko kauczukowe sp³ywa do
zbiorników. Odbywa siê to miêdzy
5.00 a 10.00 rano, poniewa¿ lateks,
niezebrany w odpowiedniej porze,
pod wp³ywem temperatury zmienia
swoje w³aœciwoœci fizyczne – staje
siê bardziej lepki i szybko zastyga.
Proces produkcji rêkawic rozpoczyna
siê od oczyszczenia porcelanowych
form z resztek pudru, chemikaliów
i bakterii. W tym celu zanurza siê je
w zbiorniku z roztworem kwasu,
a póŸniej zasady. Nastêpnie formy s¹
szczotkowane, sp³ukiwane gor¹c¹
wod¹, osuszane i zanurzane w zbior-
niku z koagulantem, który stanowi
warstwê bazow¹ i powoduje, ¿e la-
teks nie przykleja siê do formy.

Po koagulacji formy trafiaj¹ do pie-

ca, gdzie poddawane s¹ obróbce
cieplnej. Nastêpnie zanurza siê je
w lateksie i ponownie wk³ada do pie-
ca. Proces ten nazywa siê wulkaniza-
cj¹. Przeprowadza siê go, aby nadaæ
rêkawicom ostateczn¹ formê.

Po wyjêciu z pieca rêkawice (jesz-

cze w formach porcelanowych) s¹
zanurzane w zbiornikach z gor¹c¹
wod¹, która wyp³ukuje œrodki che-
miczne i proteiny (jest ona stale wy-

mieniana, co gwarantuje, ¿e wyp³u-
kane alergeny nie trafiaj¹ ponownie
do obiegu). Rêkawice na formach
przenosi siê do jeszcze jednego po-
jemnika – s¹ pudrowane skrobi¹ ku-
kurydzian¹ w formie p³ynnej, nastêp-
nie osuszane i zdejmowane z formy.

W ostatnim etapie produkcji rêka-

wice poddaje siê testom weryfikuj¹-
cym szczelnoœæ, a nastêpnie pakuje
i przygotowuje do wysy³ki. Te, które
maj¹ byæ wykorzystywane w zabie-
gach chirurgicznych, s¹ poddawane
sterylizacji.

W Sekcji Daktyloskopii LK KSP

podjêto próby ujawnienia œladów linii
papilarnych na wewnêtrznych po-
wierzchniach gumowych rêkawiczek
lateksowych bezpudrowych oraz ni-
trylowych z wykorzystaniem zawiesi-
ny o nazwie handlowej Wet Powder
w kolorze czarnym (prod. Kjell Carls-
son Innovation, Szwecja, dystr. Stani-
mex s.c.). Œrodek ten jest stosowany
do ujawniania œladów linii papilarnych
na pod³o¿ach niech³onnych pokry-
tych klejem (taœmy samoprzylepne,
naklejki itp.). Wyboru Wet Powder
dokonano na podstawie opisanej w li-
teraturze kryminalistycznej skutecz-
nej metody ujawniania œladów linii
papilarnych na wewnêtrznych po-
wierzchniach rêkawiczek latekso-
wych z u¿yciem zawiesiny o nazwie

handlowej Wetwop, bêd¹cej odpo-
wiednikiem zawiesiny Wet Powder
produkowanej przez innego produ-
centa (Lighting Powder).

Zanim rozpoczêto ujawnianie œla-

dów, nadmuchano rêkawiczki pomp-
k¹, jednak w stopniu umo¿liwiaj¹cym
swobodny dostêp do wszystkich po-
wierzchni. Na tak przygotowane pod-
³o¿e nanoszono zawiesinê Wet Pow-
der – pocz¹tkowo pêdzlem, zaobser-
wowano jednak, ¿e lepsze rezultaty
wizualizacji odwzorowañ linii papilar-
nych uzyskuje siê, stosuj¹c metodê
k¹pieli. U¿ycie pêdzla powoduje, ¿e
odwzorowania linii papilarnych zacie-
raj¹ siê, na co wskazuj¹ widoczne po
nanoszeniu œrodka smugi. Bezpo-
œrednio po naniesieniu zawiesiny
sp³ukiwano jej nadmiar strumieniem
wodoci¹gowej wody, nastêpnie od-
stawiano do wyschniêcia i sprawdza-
no efekty ujawniania. D³u¿sze pozo-
stawienie zawiesiny na pod³o¿u skut-
kowa³o powstaniem po sp³ukaniu za-
czernionych plam bez zarysów linii
papilarnych.

Odwzorowania linii papilarnych po

przeprowadzonych doœwiadczeniach
by³y ró¿ne: albo bardzo czytelne (ryc.
4–13), albo nieczytelne – mia³y po-
staæ czarnych plam.

Skutecznoœæ metody zale¿y od

sposobu pozostawienia œladu (dyna-

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

65

Z PRAKTYKI

Ryc. 4

Ryc. 5

Ryc. 6

mika, si³a nacisku, iloœæ substancji
potowo-t³uszczowej, czas kontaktu
z pod³o¿em), jak równie¿ od pod³o¿a
(rodzaj materia³u, z jakiego wykona-
na jest rêkawiczka). Istotny jest tak-
¿e stopieñ dopasowania rêkawiczki
do d³oni (rozmiar rêkawiczki a wiel-
koœæ d³oni). Je¿eli rêkawiczka do-
brze przylega do skóry d³oni i nie
przemieszcza siê, wyd³u¿a siê czas
kontaktu listewek skórnych z pod³o-
¿em w jednym miejscu. W efekcie
zwiêksza siê iloœæ przeniesionej
substancji œladotwórczej. Dziêki te-
mu udaje siê ujawniæ nawet poletko-

w¹ budowê skóry palca i zarys pa-
znokcia (ryc. 14–15).

Najwiêksz¹ skutecznoœæ osi¹-

gniêto w³aœnie na tego rodzaju rêka-
wiczkach. Œlady linii papilarnych
ujawniono nawet na co drugiej z ba-
danych próbek. Wstêpnie przepro-
wadzone testy wskazuj¹ równie¿, ¿e
ujawnione t¹ metod¹ odwzorowania
linii papilarnych mog¹ byæ przeno-
szone na foliê daktyloskopijn¹ (ryc.
16–17).

Podczas badañ nie osi¹gniêto za-

dowalaj¹cych efektów ujawniania na
rêkawiczkach nitrylowych.

Podsumowanie

Œrodek o nazwie handlowej Wet

Powder, u¿ywany w celu ujawniania
œladów daktyloskopijnych na pod³o-
¿ach niech³onnych pokrytych war-
stw¹ kleju, mo¿e byæ stosowany rów-
nie¿ na powierzchniach rêkawiczek
lateksowych. Wstêpnie przeprowa-
dzone badania sugeruj¹, ¿e w przy-
padku œladów pozostawionych na
wewnêtrznych powierzchniach rêka-
wiczek lateksowych metoda z wyko-
rzystaniem Wet Powder jest bardziej
skuteczna ni¿ dotychczasowe meto-
dy ujawniania œladów.

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

66

Z PRAKTYKI

Ryc. 7

Ryc. 11

Ryc. 13

Ryc. 12

Ryc. 8

Ryc. 9

Ryc. 10

Ryc. 4–13. Odwzorowania linii papilarnych ujawnione na wewnêtrznych powierzchniach rêkawiczek lateksowych z u¿yciem zawiesiny Wet Powder
Fig. 4–13. Impressions of friction skin internal surfaces of latex glove developed with Wet Powder suspension

W trakcie badañ nie przeprowa-

dzano porównania skutecznoœci do-
stêpnych metod ujawniania œladów li-
nii papilarnych na rêkawiczkach jed-
norazowych. Zamys³em autorów by³o
jedynie przedstawienie mo¿liwoœci
œrodka Wet Powder, niestosowanego
wczeœniej na wewnêtrzne powierzch-
nie rêkawiczek lateksowych.

BIBLIOGRAFIA

1. Ianni M.: Developing latent prints

from latex rubber glove, The Criminalist,
Spring 2002, s. 5–6;

2. Kêpka E.: Ujawnianie œladów linii

papilarnych na przedmiotach gumowych,
„Biuletyn Informacyjny” 1994, nr 93, s. 58;

3. Kulczyk T.: Metody ujawniania œla-

dów linii papilarnych pozostawionych na
zewnêtrznych stronach rêkawiczek gu-
mowych, materia³ niepublikowany – pra-
ca zaliczeniowa na uprawnienia napisana
pod kierunkiem M. Rybczyñskiej-Królik
i E. Rogo¿y, CLK KGP, Warszawa 2003;

4. Oleksiuk S.: Interesuj¹cy przypa-

dek ujawnienia metod¹ cyjanoakrylow¹

œladów linii papilarnych na wewnêtrznej
stronie gumowych rêkawiczek oraz iden-
tyfikacji sprawcy na podstawie tych œla-
dów, „Biuletyn Informacyjny” 1997, nr
105, s. 79;

5. Pleckaitis J.: Developing friction

ridge detail on the interior of latex and ni-
trile gloves, „Journal of Forensic Identifi-
cation” 2007, nr 57 (2), s. 230–239;

6. Pressly J.: Ninhydrin on latex glo-

ves: an alternative use for an old techni-
que, „Journal of Forensic Identification”
1999, nr 49 (3), s. 257–260;

7. Przewodnik po metodach wizualiza-

cji œladów daktyloskopijnych, praca zbio-
rowa pod red. M. Rybczyñskiej-Królik
i M. Pêka³y, Wydawnictwo Centralnego
Laboratorium Kryminalistycznego KGP,
Warszawa 2006;

8. Rinehart D.: Developing and iden-

tifying a latent print recovered from a pie-
ce of latex glove using ninhydrin-heptane
carrier (case 1). Developing latent prints
on household rubber gloves using ninhy-
drin-heptane carrier after superglue fu-
ming (case 2), „Journal of Forensic Iden-
tification” 2000, nr 50 (5), s. 443–446;

9. Smith M.: Latent fingerprint on la-

tex gloves: development and photogra-
phic techniques, http://www.iowa-
iai.org/latentglvs.htm;

10. Speaks H.: Ninhydrin prints from

rubber gloves, „The Print” 1999, nr 15 (3),
s. 6–7;

11. Velders M.: Visualization of latent

fingerprints on used vinyl and latex glo-
ves using Gellifters, http://www.csigi-
z m o s . c o m / p r o d u c t s / l a t e n t d e v e l o p -
ment/IAI_2004_handout.pdf.

Tomasz Kulczyk

Tomasz Szczepañski

zdj.: autorzy

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 258/07

67

Z PRAKTYKI

Ryc. 14

Ryc. 14–15. Ujawnione odwzorowania poletkowej budowy skóry na wewnêtrznej powierzchni
lateksowej rêkawiczki
Fig. 14–15. Developed impressions of skin structure on the inside of latex glove

Ryc. 16–17. Odwzorowania linii papilarnych ujawnione na wewnêtrznych
powierzchnich rêkawiczek lateksowych z u¿yciem zawiesiny Wet Powder
i przeniesione na przezroczyst¹ foliê daktyloskopijn¹
Fig. 16–17. Impressions of friction skin developed on internal surfaces of
latex gloves developed with Wet Powder suspension and lifted on
transparent foil

Ryc. 15

Ryc. 16

Ryc. 17

W 2008 r.

Redakcja planuje

wydanie monografii

Tomasza Bednarka

pt. Badanie œladów

zapachowych.

Aspekty kryminalistyczne

i procesowe.