„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 
 
 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

          NARODOWEJ 

 
 

 

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ 

 

 

 
 
 
 
 
 
 

MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA 

 

TERAPEUTA ZAJ

Ę

CIOWY 322[15] 

 

 
 
 
 
 
 

                                                                                   Zatwierdzam 

 
 
 
 

Minister Edukacji Narodowej 

 
 
 
 

Warszawa 2009 

322[15]/SP-2/MEN/2009 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

2 

 

Autorzy:  
mgr Krystyna Lasek  
mgr Anna Pitura 
mgr in

Ŝ

. Jowita Klusik 

mgr Mariola Gł

ą

b 

 
Recenzenci:  
mgr Barbara Marciniak 
mgr Halina Przyło

Ŝ

y

ń

ska 

 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr Kazimiera Tarłowska 
 
Korekta techniczna: 
mgr Magdalena Mrozkowiak 
 

 

 

 

 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

3 

 

Spis tre

ś

ci 

 

Wprowadzenie 

5 

I. 

Zało

Ŝ

enia programowo-organizacyjne kształcenia 

w zawodzie 

8 

 

1.  Opis pracy w zawodzie 

8 

 

2.  Zalecenia dotycz

ą

ce organizacji procesu  dydaktyczno-

wychowawczego 

10 

II. 

Plan nauczania 

18 

III. 

Moduły kształcenia w zawodzie 

19 

 

1.  Podstawy działalno

ś

ci usługowej 

19 

 

 

Stosowanie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, 

ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej, ochrony 

ś

rodowiska oraz 

udzielanie pierwszej pomocy 

22 

 

 

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki  
w ochronie zdrowia 

26 

 

 

Nawi

ą

zywanie kontaktów społecznych 

30 

 

 

Prowadzenie działa

ń

 profilaktycznych i promocji zdrowia 

34 

 

 

Korzystanie z programów komputerowych 
wspomagaj

ą

cych działania terapeutyczne 

37 

 

2.  Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 

41 

 

 

Analizowanie psychospołecznych aspektów rozwoju 
człowieka 

44 

 

 

Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta 

48 

 

 

Analizowanie budowy i funkcji organizmu zdrowego 
człowieka 

52 

 

 

Analizowanie procesów patologicznych w obr

ę

bie 

układów i narz

ą

dów 

54 

 

 

Rozpoznawanie objawów niepełnosprawno

ś

ci 

57 

 

3.  Podstawy kompleksowej rehabilitacji 

60 

 

 

Dobieranie zabiegów rehabilitacyjnych do mo

Ŝ

liwo

ś

ci  

i potrzeb pacjenta 

63 

 

 

Posługiwanie si

ę

 sprz

ę

tem rehabilitacyjnym 

67 

 

 

Stosowanie zabiegów kinezyterapeutycznych 
i fizykoterapeutycznych 

70 

 

 

Stosowanie metod usprawniania pacjenta 

73 

 

 

Posługiwanie si

ę

 j

ę

zykiem obcym zawodowym 

76 

 

4.  Indywidualna i grupowa terapia zaj

ę

ciowa 

79 

 

 

Planowanie rodzajów działa

ń

 terapeutycznych 

82 

 

 

Organizowanie pracy w pracowni terapii zaj

ę

ciowej 

85 

 

 

Wykonywanie prac plastyczno - technicznych 

89 

 

 

Opracowywanie diagnozy terapeutycznej 

92 

 

 

 

 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

4 

 

 

 

Projektowanie indywidualnej i grupowej terapii 
zaj

ę

ciowej 

96 

 

 

Prowadzenie indywidualnej i grupowej terapii zaj

ę

ciowej 

100 

 

 

Ocenianie i dokumentowanie działa

ń

 terapeutycznych 

104 

 

5.  Praktyka zawodowa 

107 

 

 

Prowadzenie terapii zaj

ę

ciowej w placówkach pomocy 

społecznej 

109 

 

 

Prowadzenie terapii zaj

ę

ciowej w placówkach opieki 

zdrowotnej 

113 

 

 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

5 

 

Wprowadzenie 

Celem  kształcenia  zawodowego  jest  przygotowanie  absolwenta  do 

skutecznego wykonywania zada

ń

 zawodowych w warunkach gospodarki 

rynkowej.  Efektywne  funkcjonowanie  na  rynku  pracy  wymaga 
przygotowania 

ogólnego, 

opanowania 

podstawowej 

wiedzy  

i umiej

ę

tno

ś

ci oraz kształcenia ustawicznego. Absolwent szkoły powinien 

charakteryzowa

ć

  si

ę

  otwarto

ś

ci

ą

,  komunikatywno

ś

ci

ą

,  wyobra

ź

ni

ą

, 

zdolno

ś

ci

ą

  do  ci

ą

głego  uczenia  si

ę

  i  doskonalenia  oraz  umiej

ę

tno

ś

ci

ą

 

oceny  swoich  mo

Ŝ

liwo

ś

ci.  Wprowadzenie  do  systemu  szkolnego 

programów modułowych powinno ułatwi

ć

 osi

ą

gni

ę

cie tych zamierze

ń

.  

Kształcenie  według  modułowego  programu  nauczania  poprzez 

powi

ą

zanie  celów  i  materiału  nauczania  z  procesem  pracy  i zadaniami 

zawodowymi umo

Ŝ

liwia: 

−

  przygotowanie ucznia do wykonywania typowych zada

ń

 zawodowych 

na stanowiskach pracy,  

−

  integracj

ę

 tre

ś

ci kształcenia z ró

Ŝ

nych dyscyplin wiedzy, 

−

  stymulowanie  aktywno

ś

ci  intelektualnej  i  motorycznej  ucznia, 

pozwalaj

ą

cej na indywidualizacj

ę

 procesu nauczania. 

Kształcenie modułowe charakteryzuje si

ę

 tym, 

Ŝ

e: 

−

  preferowane  s

ą

  aktywizuj

ą

ce  metody  nauczania,  które  wyzwalaj

ą

 

aktywno

ść

,  kreatywno

ść

,  zdolno

ść

  do  samooceny  ucz

ą

cego  si

ę

  oraz 

zmieniaj

ą

 rol

ę

 nauczyciela w kierunku doradcy, partnera, projektanta, 

organizatora i ewaluatora procesu dydaktycznego, 

−

  proces  nauczania  i  uczenia  si

ę

  ukierunkowany  jest  na  osi

ą

ganie 

konkretnych,  wymiernych  rezultatów  w  formie  ukształtowanych 
umiej

ę

tno

ś

ci  intelektualnych  i  praktycznych,  które  umo

Ŝ

liwiaj

ą

 

wykonywanie okre

ś

lonego zakresu pracy w zawodzie, 

−

  wykorzystywana  jest  w  szerokim  zakresie  zasada  transferu  wiedzy 

i umiej

ę

tno

ś

ci  wcze

ś

niej  uzyskanych  przez  ucznia  w  toku  nauki 

formalnej, nieformalnej oraz incydentalnej, 

−

  program  nauczania  posiada  elastyczn

ą

  struktur

ę

,  a  znajduj

ą

ce  si

ę

  

w  nim  moduły  i  jednostki  modułowe  mo

Ŝ

na  aktualizowa

ć

, 

modyfikowa

ć

,  uzupełnia

ć

  lub  wymienia

ć

  w  zale

Ŝ

no

ś

ci  od  potrzeb 

edukacyjnych, nie burz

ą

c konstrukcji programu,  

−

  w  kształceniu  modułowym  wyst

ę

puje  dominacja  procesu  uczenia  si

ę

 

nad procesem nauczania, 

−

  w  kształceniu  modułowym  nie  wyst

ę

puje  podział  na  przedmioty 

teoretyczne i praktyczne. 
Realizacja  modułowego  programu  nauczania  zapewnia  uczniom 

opanowanie  umiej

ę

tno

ś

ci  okre

ś

lonych  w  podstawie  programowej 

kształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

6 

 

Modułowy  program  nauczania  składa  si

ę

  z  modułów  kształcenia  

w  zawodzie  i  odpowiadaj

ą

cych  im  jednostek  modułowych,  których 

realizacja  umo

Ŝ

liwia  przyswajanie  wiadomo

ś

ci  oraz  kształtowanie 

umiej

ę

tno

ś

ci i postaw wła

ś

ciwych dla zawodu. 

Program  jednostki  modułowej  stanowi  element  modułu  kształcenia  

w zawodzie, obejmuj

ą

cy logiczny i mo

Ŝ

liwy do wykonania wycinek pracy, 

o  wyra

ź

nie  okre

ś

lonym  pocz

ą

tku  i  zako

ń

czeniu,  który  nie  podlega 

dalszym podziałom, a jego rezultatem jest usługa lub istotna decyzja. 

W strukturze modułowego programu nauczania wyró

Ŝ

niono: 

−

  zało

Ŝ

enia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, 

−

  plany nauczania, 

−

  programy modułów, 

−

  programy jednostek modułowych. 

Moduł kształcenia w zawodzie zawiera:  

−

  cele kształcenia,  

−

  wykaz jednostek modułowych,  

−

  schemat układu jednostek modułowych, 

−

  literatur

ę

. 

Program jednostki modułowej zawiera:  

−

  szczegółowe cele kształcenia,  

−

  materiał nauczania,  

−

 

ć

wiczenia,  

−

 

ś

rodki dydaktyczne,  

−

  wskazania metodyczne do realizacji programu nauczania,  

−

  propozycje  metod  sprawdzania  i  oceny  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych 

ucznia. 
Dydaktyczna 

mapa 

programu 

nauczania, 

zamieszczona  

w  zało

Ŝ

eniach  programowo-organizacyjnych  kształcenia  w  zawodzie, 

przedstawia 

schemat 

powi

ą

za

ń

 

(korelacji) 

mi

ę

dzy 

modułami, 

a jednostkami modułowymi oraz okre

ś

la kolejno

ść

 ich realizacji. Ma ona 

ułatwi

ć

  dyrekcji  szkół  i  nauczycielom  planowanie  i  organizowanie 

procesu dydaktycznego. 

W  programie  przyj

ę

ty  został  system  kodowania  modułów  i  jednostek 

modułowych, który zawiera nast

ę

puj

ą

ce elementy: 

−−−−

 

symbol  cyfrowy  zawodu  zgodny  z  obowi

ą

zuj

ą

c

ą

  klasyfikacj

ą

 

zawodów szkolnictwa zawodowego, 

−−−−

 

symbol literowy, oznaczaj

ą

cy grup

ę

 modułów: 

O - dla modułów ogólnozawodowych, 
Z - dla modułów zawodowych. 

−−−−

 

cyfr

ę

  arabsk

ą

  oznaczaj

ą

c

ą

  kolejny  moduł  lub  wyodr

ę

bnion

ą

  

w module jednostk

ę

 modułow

ą

. 

 
 
 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

7 

 

Przykładowy zapis kodowania modułu:  
322[15].O1 
322[15] - symbol cyfrowy dla zawodu: terapeuta zaj

ę

ciowy 

O1 -   pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy działalno

ś

ci 

usługowej 

 
Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej:  
322[15].O1.02 
322[15] - symbol cyfrowy dla zawodu - terapeuta zaj

ę

ciowy 

O1 - 

pierwszy 

moduł 

ogólnozawodowy: 

Podstawy 

działalno

ś

ci 

usługowej 

02 - 

druga  jednostka  modułowa  wyodr

ę

bniona  w module  O1: 

Stosowanie  przepisów  prawa  i  zasad  ekonomiki  w  ochronie 
zdrowia  

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

8 

 

I.  Zało

Ŝ

enia  programowo-organizacyjne  kształcenia 

w zawodzie 

 

1. Opis pracy w zawodzie 

 

Typowe stanowiska pracy 

Absolwent  szkoły  kształc

ą

cej  w  zawodzie  terapeuta  zaj

ę

ciowy  mo

Ŝ

e 

podejmowa

ć

 prac

ę

 w: 

−

  oddziałach  szpitalnych  rehabilitacji  leczniczej:  ortopedycznych, 

neurologicznych, geriatrycznych, dzieci

ę

cych, psychiatrycznych, 

−

  psychiatrycznych oddziałach dziennych, 

−

  sanatoriach, 

−

  warsztatach terapii zaj

ę

ciowej, 

−

  stacjonarnych domach pomocy społecznej, 

−

  dziennych domach pomocy społecznej, 

−

  klubach seniora, 

−

 

ś

rodowiskowych domach pomocy społecznej, 

−

 

ś

wietlicach terapeutycznych, 

−

  hospicjach, 

−

  zakładach opieku

ń

czo-leczniczych, 

−

  zakładach piel

ę

gnacyjno-opieku

ń

czych, 

−

  szkołach specjalnych. 

 

Zadania zawodowe 

Absolwent  szkoły  kształc

ą

cej  w  zawodzie  terapeuta  zaj

ę

ciowy 

powinien  by

ć

  przygotowany  do  wykonywania  nast

ę

puj

ą

cych  zada

ń

 

zawodowych:  

−

  planowania 

indywidualnego 

i 

grupowego 

programu 

terapii 

dostosowanej do stanu zdrowia, potrzeb i zainteresowa

ń

 pacjenta, 

−

  prowadzenia 

terapii 

zaj

ę

ciowej 

w

ś

ród 

osób 

chorych 

i niepełnosprawnych, 

−

  wykorzystywania  w  pracy  z  podopiecznym  ró

Ŝ

nych  metod  terapii 

zaj

ę

ciowej, 

−

  organizowania  zaj

ęć

  terapeutycznych  w  celu  poprawy  sprawno

ś

ci, 

zwi

ę

kszenia  zakresu  ruchów,  siły  mi

ęś

ni  oraz  kondycji  psychicznej 

pacjentów, 

−

  prowadzenia 

działa

ń

 

zmierzaj

ą

cych 

do 

integracji 

społecznej 

i zawodowej podopiecznego, 

−

  monitorowania przebiegu terapii zaj

ę

ciowej, 

−

  komunikowania  si

ę

  z  pacjentem,  jego  rodzin

ą

  i  członkami  zespołu 

terapeutycznego. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

9 

 

Umiej

ę

tno

ś

ci zawodowe 

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umie

ć

: 

−

  komunikowa

ć

 si

ę

 z pacjentem i jego rodzin

ą

, 

−

  ocenia

ć

 sytuacj

ę

 społeczn

ą

 chorych, 

−

  okre

ś

la

ć

 wpływ 

ś

rodowiska społecznego na osoby niepełnosprawne, 

−

  wyja

ś

nia

ć

  budow

ę

  i  czynno

ś

ci  układów  oraz  narz

ą

dów  organizmu 

człowieka, 

−

  charakteryzowa

ć

 procesy patologiczne, 

−

  ocenia

ć

 sytuacj

ę

 zdrowotn

ą

 pacjenta, 

−

  okre

ś

la

ć

 procesy chorobowe prowadz

ą

ce do chorób przewlekłych, 

−

  planowa

ć

 i prowadzi

ć

 prac

ę

 indywidualn

ą

 i grupow

ą

, 

−

  motywowa

ć

  osoby  niepełnosprawne  do  udziału  w  leczeniu  

i rehabilitacji, 

−

  rozwi

ą

zywa

ć

 trudne sytuacje społeczne, 

−

  projektowa

ć

, organizowa

ć

 i prowadzi

ć

 pracowni

ę

 terapii zaj

ę

ciowej, 

−

  wykorzystywa

ć

  w  pracy  z  podopiecznymi  metody  i  formy  terapii 

zaj

ę

ciowej, 

−

  organizowa

ć

 w ramach terapii imprezy towarzyskie, zaj

ę

cia sportowe, 

wycieczki, turnusy rehabilitacyjne, 

−

  uczy

ć

  w  ramach  terapii  krawiectwa,  dziewiarstwa,  tkactwa  i  innych 

rzemiosł oraz prowadzenia gospodarstwa domowego, 

−

  uczy

ć

  podopiecznych  wykonywania  prostych  i  zło

Ŝ

onych  czynno

ś

ci 

Ŝ

ycia codziennego, 

−

  motywowa

ć

  podopiecznych  do  udziału  w  terapii  indywidualnej  

i grupowej, 

−

  tworzy

ć

 klimat i atmosfer

ę

 do pracy twórczej w grupie podopiecznych, 

−

  dobiera

ć

 

prac

ę

 

według 

wieku, 

stanu 

zdrowia, 

potrzeb  

i zainteresowa

ń

 pacjentów, 

−

  projektowa

ć

  i  modyfikowa

ć

 

ś

rodowisko  materialne  do  rodzaju 

niepełnosprawno

ś

ci i potrzeb niepełnosprawnego lub pacjenta, 

−

  promowa

ć

 zdrowy styl 

Ŝ

ycia, 

−

  prowadzi

ć

 dokumentacj

ę

 terapeutyczn

ą

, 

−

  współpracowa

ć

 

z 

członkami 

zespołu 

terapeutycznego  

i  rehabilitacyjnego  w  zakresie  planowania  i  realizacji  terapii 
zaj

ę

ciowej, 

−

  korelowa

ć

 

działania 

terapeutyczne 

z 

działaniami 

leczniczo-

rehabilitacyjnymi, 

−

  udziela

ć

 pierwszej pomocy, 

−

  nadzorowa

ć

 prac

ę

 w pracowni i w warsztatach terapii zaj

ę

ciowej, 

−

  przestrzega

ć

  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy,  ochrony 

przeciwpo

Ŝ

arowej oraz ochrony 

ś

rodowiska, 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

10 

 

−

  organizowa

ć

  stanowiska  pracy  terapeuty  zaj

ę

ciowego  zgodnie  

z wymaganiami ergonomii, 

−

  gospodarowa

ć

  racjonalnie  materiałami  i  sprz

ę

tem  u

Ŝ

ywanym  

w terapii zaj

ę

ciowej, 

−

  korzysta

ć

  z  ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł  informacji  w  celu  doskonalenia 

umiej

ę

tno

ś

ci zawodowych, 

−

  post

ę

powa

ć

 zgodnie z zasadami etyki, 

−

  stosowa

ć

 

przepisy 

prawa 

dotycz

ą

ce 

wykonywanych 

zada

ń

 

zawodowych, 

−

  stosowa

ć

 przepisy prawa dotycz

ą

ce działalno

ś

ci gospodarczej. 

 

2. Zalecenia  dotycz

ą

ce  organizacji  procesu  dydaktyczno-

wychowawczego 

Podstawowym  celem  kształcenia  w  zawodzie  terapeuta  zaj

ę

ciowy, 

jest  przygotowanie  absolwenta  do  prowadzenia  terapii  zaj

ę

ciowej  

z osobami niepełnosprawnymi i chorymi w ró

Ŝ

nym wieku. 

Proces  kształcenia  według  modułowego  programu  nauczania  dla 

zawodu terapeuta zaj

ę

ciowy mo

Ŝ

e by

ć

 realizowany w szkole policealnej, 

przeznaczonej wył

ą

cznie dla młodzie

Ŝ

y.  

Program  nauczania  obejmuje  kształcenie  ogólnozawodowe  oraz 

zawodowe. 

Kształcenie 

ogólnozawodowe 

zapewnia 

orientacj

ę

  

w zawodzie oraz umo

Ŝ

liwia ewentualn

ą

 zmian

ę

 zawodu na pokrewny.  

Kształcenie  zawodowe  ma  na  celu  przygotowanie  absolwenta  do 

wykonywania 

zada

ń

 

zawodowych 

na 

typowych 

dla 

zawodu 

stanowiskach pracy. 

Tre

ś

ci  programowe  modułów  i  jednostek  modułowych  opracowano 

zgodnie  z  obowi

ą

zuj

ą

c

ą

  metodologi

ą

  konstruowania  modułowego 

programu  nauczania.  Moduły  zostały  wyodr

ę

bnione  na  podstawie 

logicznych  zwi

ą

zków  i zale

Ŝ

no

ś

ci  mi

ę

dzy  zadaniami  i  umiej

ę

tno

ś

ciami 

zawodowymi.  W  modułach  kształcenia  w  zawodzie  wyodr

ę

bniono 

jednostki  modułowe.  Realizacja  celów  kształcenia  modułów  i  jednostek 
modułowych  zapewnia  opanowanie  umiej

ę

tno

ś

ci  umo

Ŝ

liwiaj

ą

cych 

wykonywanie  okre

ś

lonego  zakresu  pracy.  Ogólne  i szczegółowe  cele 

kształcenia  wynikaj

ą

  z  podstawy  programowej  kształcenia  w  zawodzie 

terapeuta  zaj

ę

ciowy.  Czynnikiem  sprzyjaj

ą

cym  nabywaniu  umiej

ę

tno

ś

ci 

zawodowych  jest  wykonywanie 

ć

wicze

ń

  okre

ś

lonych  w  programach 

jednostek  modułowych.  Ich  tematyka  mo

Ŝ

e  by

ć

  poszerzona  przez 

nauczyciela realizuj

ą

cego program. 

Tre

ś

ci  programowe  zawarte  s

ą

  w  pi

ę

ciu  modułach:  dwóch 

ogólnozawodowych i trzech zawodowych.  

Programy  nauczania  modułów  ogólnozawodowych  powinny  by

ć

 

realizowane w pierwszej kolejno

ś

ci. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

11 

 

Moduł  322[15].O1  -  Podstawy  działalno

ś

ci  usługowej  -  składa  si

ę

 

z  pi

ę

ciu  jednostek  modułowych.  Ogólnozawodowe  tre

ś

ci  programowe 

jednostek  obejmuj

ą

  tematyk

ę

  dotycz

ą

c

ą

:  stosowania  przepisów 

bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy,  stosowania  przepisów  prawa  i  zasad 

ekonomiki  w  ochronie  zdrowia,  nawi

ą

zywania  kontaktów  społecznych, 

prowadzenia  działa

ń

  profilaktycznych  i  promocji  zdrowia,  korzystania  

z programów komputerowych wspomagaj

ą

cych działania terapeutyczne. 

Moduł  322[15].O2  -  Rozwój  osobowy  i  biologiczny  człowieka  -składa 

si

ę

  z  pi

ę

ciu  jednostek  modułowych  obejmuj

ą

cych  tematyk

ę

  dotycz

ą

c

ą

: 

psychospołecznych  aspektów  rozwoju  człowieka,  diagnozowania 
problemów i potrzeb pacjenta, analizowania funkcji organizmu zdrowego 
człowieka,  analizowania  procesów  patologicznych  wyst

ę

puj

ą

cych  

w 

obr

ę

bie 

układów 

i 

narz

ą

dów, 

rozpoznawania 

objawów 

niepełnosprawno

ś

ci podopiecznego.  

Moduł  322[15].Z1  -  Podstawy  kompleksowej  rehabilitacji  -  składa  si

ę

  

z  pi

ę

ciu  jednostek  modułowych  obejmuj

ą

cych  tre

ś

ci  dotycz

ą

ce, 

dobierania zabiegów rehabilitacyjnych do mo

Ŝ

liwo

ś

ci i potrzeb pacjenta, 

posługiwania  si

ę

  sprz

ę

tem  rehabilitacyjnym,  stosowania  zabiegów 

kinezyterapeutycznych  i  fizykoterapeutycznych,  usprawniania  pacjenta 
oraz posługiwania si

ę

 j

ę

zykiem obcym zawodowym. 

Moduł 322[15].Z2 - Indywidualna i grupowa terapia zaj

ę

ciowa - składa 

si

ę

  z  siedmiu  jednostek  modułowych,  które  zawieraj

ą

  tre

ś

ci  dotycz

ą

ce: 

rodzajów 

działalno

ś

ci 

terapeutycznej, 

organizowania 

pracy  

w  pracowni  terapii  zaj

ę

ciowej,  wykonywania  prac  plastyczno-

technicznych,  opracowywania  diagnozy  terapeutycznej,  projektowania 
indywidualnej  i  grupowej  terapii  zaj

ę

ciowej,  prowadzenia  indywidualnej  

 i  grupowej  terapii  zaj

ę

ciowej,  oceniania  i  dokumentowania  działa

ń

 

terapeutycznych. 

Moduł  322[15].Z3  -  Praktyka  zawodowa  -  składa  si

ę

  z  dwóch 

jednostek  modułowych  obejmuj

ą

cych  tre

ś

ci  dotycz

ą

ce  prowadzenia 

terapii  indywidualnej  i  grupowej  w  placówkach  pomocy  społecznej  
i prowadzenia terapii zaj

ę

ciowej indywidualnej i grupowej w placówkach 

ochrony  zdrowia.  W  wyniku  realizacji  programu  ucze

ń

  powinien  umie

ć

 

samodzielnie  projektowa

ć

  i  realizowa

ć

  działania  terapeutyczne  oraz 

ocenia

ć

 ich wpływ na efekty terapii. 

Wykaz  modułów  i  jednostek  modułowych  zamieszczono  w  tabeli,  

w której okre

ś

lono czas przewidziany na ich realizacj

ę

. 

 
 
 
 
 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

12 

 

Wykaz modułów i jednostek modułowych 

 

 

 

Symbol 

jednostki 

modułowej 

Wykaz modułów i jednostek modułowych 

Orientacyjna 

liczba godzin 

na realizacj

ę

 

Moduł 322[15].O1 - Podstawy działalno

ś

ci usługowej 

  288 

322[15].O1.01 

Stosowanie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny 

pracy, ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej, ochrony 

ś

rodowiska oraz udzielanie pierwszej pomocy 

    72 

322[15].O1.02 

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki  
w ochronie zdrowia 

    54 

322[15].O1.03  Nawi

ą

zywanie kontaktów społecznych 

    76 

322[15].O1.04 

Prowadzenie działa

ń

 profilaktycznych i promocji 

zdrowia  

    36 

322[15].O1.05 

Korzystanie z programów komputerowych 
wspomagaj

ą

cych działania terapeutyczne 

    40 

Moduł 322[15].O2 - Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 

  324 

322[15].O2.01 

Analizowanie psychospołecznych aspektów 
rozwoju człowieka 

    50 

322[15].O2.02  Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta 

    50 

322[15].O2.03 

Analizowanie budowy i funkcji organizmu zdrowego 
człowieka 

  100 

322[15].O2.04 

Analizowanie procesów patologicznych w obr

ę

bie 

układów i narz

ą

dów 

    70 

322[15].O2.05  Rozpoznawanie objawów niepełnosprawno

ś

ci  

    54 

 Moduł 322[15].Z1 - Podstawy kompleksowej rehabilitacji  

  352 

322[15].Z1.01 

Dobieranie zabiegów rehabilitacyjnych do 
mo

Ŝ

liwo

ś

ci i potrzeb pacjenta 

    52 

322[15]. Z1.02  Posługiwanie si

ę

 sprz

ę

tem rehabilitacyjnym 

    40 

322[15]. Z1.03 

Stosowanie zabiegów kinezyterapeutycznych 
i fizykoterapeutycznych  

    88 

322[15]. Z1.04  Stosowanie metod usprawniania pacjenta 

  100 

322[15]. Z1.05  Posługiwanie si

ę

 j

ę

zykiem obcym zawodowym 

    72 

Moduł 322[15].Z2 - Indywidualna i grupowa terapia zaj

ę

ciowa 

  736 

322[15].Z2.01  Planowania rodzajów działalno

ś

ci terapeutycznej 

    44 

322[15].Z2.02  Organizowanie pracy w pracowni terapii zaj

ę

ciowej 

  100 

322[15].Z2.03  Wykonywanie prac plastyczno - technicznych 

  210 

322[15].Z2.04  Opracowywanie diagnozy terapeutycznej  

    62 

322[15].Z2.05 

Projektowanie indywidualnej i grupowej terapii 
zaj

ę

ciowej 

  110 

322[15].Z2.06 

Prowadzenie indywidualnej i grupowej terapii 
zaj

ę

ciowej 

  174 

322[15].Z2.07 

Ocenianie i dokumentowanie działa

ń

 

terapeutycznych 

    36 

Moduł 322[15].Z3 - Praktyka zawodowa 

  140 

322[15].Z3.01 

Prowadzenie terapii zaj

ę

ciowej w placówkach 

pomocy społecznej 

    70 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

13 

 

322[15].Z3.02 

Prowadzenie terapii zaj

ę

ciowej w placówkach 

opieki zdrowotnej 

    70 

Razem  

1840 

 

Na 

podstawie 

wykazu 

i 

układu 

jednostek 

modułowych  

w poszczególnych modułach opracowano dydaktyczn

ą

 map

ę

 programu.

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

14 

 

Dydaktyczna mapa programu 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

322[15].O2 

322[15].O2.01 

322[15].O2.02 

322[15].O1.01 

322[15].O1 

322[15].O1.02 

322[15].O1.03 

322[15].O2.03 

322[15].O2.04 

322[15].O2.05 

322[15].Z1.01 

322[15]. Z1.02 

322[15]. Z1 

322[15].Z2 

322[15]. Z1.03 

322[15]. Z1.04 

322[15].Z2.03 

322[15].Z2.02 

322[15].Z2.01 

322[15].Z2.04 

322[15].Z2.05 

322[15].Z2.07 

322[15].Z3.01 

322[15].Z3 

322[15].Z2.06 

322[15].Z1.05 

322[15].Z3.02 

 

322[15].O1.04 

322[15].O1.05 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

15 

 

Dydaktyczna  mapa  programu  nauczania  stanowi  schemat  powi

ą

za

ń

 

mi

ę

dzy  modułami  i  jednostkami  modułowymi  oraz  okre

ś

la  kolejno

ść

  ich 

realizacji.  Na  podstawie  mapy  ucze

ń

  mo

Ŝ

e  wybra

ć

 

ś

cie

Ŝ

k

ę

  kształcenia  

w  zale

Ŝ

no

ś

ci  od  własnych  predyspozycji,  posiadanego  do

ś

wiadczenia 

oraz  dowodów  potwierdzaj

ą

cych  opanowanie  okre

ś

lonej  wiedzy  

i  umiej

ę

tno

ś

ci.  Moduły  ogólnozawodowe  powinny  by

ć

  realizowane  

w  pierwszej  kolejno

ś

ci,  poniewa

Ŝ

  tre

ś

ci  w  nich  zawarte  stanowi

ą

 

podstaw

ę

 merytoryczn

ą

 dla pozostałych modułów.  

Realizacja  programu  nauczania  mo

Ŝ

e  odbywa

ć

  si

ę

  w  kolejno

ś

ci 

zgodnej  z  numeracj

ą

  modułów  i  jednostek  modułowych.  Zmiana 

kolejno

ś

ci  realizacji  programu  modułów  lub  jednostek  modułowych 

powinna  by

ć

  poprzedzona  szczegółow

ą

  analiz

ą

  dydaktycznej  mapy 

programu  nauczania  oraz  tre

ś

ci  jednostek  modułowych,  przy  czym 

nale

Ŝ

y pami

ę

ta

ć

 o zachowaniu korelacji tre

ś

ci kształcenia. 

Nauczyciele  realizuj

ą

cy  modułowy  program  nauczania  powinni 

posiada

ć

 

przygotowanie 

w 

zakresie 

metodologii 

kształcenia 

modułowego,  aktywizuj

ą

cych  metod nauczania,  pomiaru  dydaktycznego 

oraz projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych. 

Nauczyciel kieruj

ą

cy procesem kształcenia powinien udziela

ć

 uczniom 

pomocy  w  rozwi

ą

zywaniu  problemów  zwi

ą

zanych  z  realizacj

ą

  zada

ń

, 

sterowa

ć

  tempem  pracy  uczniów  z  uwzgl

ę

dnieniem  ich  mo

Ŝ

liwo

ś

ci 

i umiej

ę

tno

ś

ci.  Powinien  równie

Ŝ

  rozwija

ć

  zainteresowanie  zawodem, 

wskazywa

ć

 mo

Ŝ

liwo

ś

ci dalszego kształcenia i doskonalenia umiej

ę

tno

ś

ci 

zawodowych oraz kształtowa

ć

 po

Ŝą

dane w zawodzie cechy osobowo

ś

ci 

uczniów,  takie  jak:  odpowiedzialno

ść

,  obowi

ą

zkowo

ść

, 

Ŝ

yczliwo

ść

 

i  opieku

ń

czo

ść

,  poszanowanie  godno

ś

ci  osobistej  drugiego  człowieka, 

uczciwo

ść

,  samodzielno

ść

,  odporno

ść

  na  stres,  twórcze  rozwi

ą

zywanie 

problemów oraz współdziałanie w zespole.    

Podczas  realizacji  programu  zaleca  si

ę

  stosowanie  aktywizuj

ą

cych 

metod nauczania, takich jak: dyskusja dydaktyczna, metoda inscenizacji, 
metoda  tekstu  przewodniego,  metoda  przypadków,  metoda  sytuacyjna, 
metoda  projektów  oraz 

ć

wicze

ń

  praktycznych.  Wskazane  jest 

wykorzystywanie  filmów  dydaktycznych,  organizowanie  wycieczek  do 
zakładów  opieki  zdrowotnej  oraz  warsztatów  terapii  zaj

ę

ciowej.  

W  procesie  realizacji  programu  nale

Ŝ

y  eksponowa

ć

  samokształcenie 

i  korzystanie  z  ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł  informacji:  literatury  zawodowej, 

podr

ę

czników, przepisów prawnych, poradników, Internetu. 

Prowadzenie  zaj

ęć

  aktywizuj

ą

cymi  metodami  nauczania  wymaga 

przygotowania  materiałów  dydaktycznych,  takich  jak:  tekst  przewodni, 
instrukcje  do  metody  projektów,  przewodniki  do  samokształcenia, 
instrukcje do wykonywania 

ć

wicze

ń

, instrukcje stanowiskowe. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

16 

 

W  procesie  realizacji  programu  nale

Ŝ

y  korzysta

ć

  z  urz

ą

dze

ń

 

elektronicznych 

i 

informatycznych 

oraz 

oprogramowania 

wspomagaj

ą

cego realizacj

ę

 zada

ń

 terapeutycznych.  

Kształtowanie  umiej

ę

tno

ś

ci  praktycznych  powinno  odbywa

ć

  si

ę

  na 

odpowiednio  wyposa

Ŝ

onych  stanowiskach,  w  warunkach  rzeczywistych  

i symulowanych.  

Tre

ś

ci  programowe  jednostek  modułowych  zawieraj

ą

 

ć

wiczenia, 

których 

wykonywanie 

ma 

na 

celu 

kształtowanie 

umiej

ę

tno

ś

ci 

zawodowych i doskonalenie umiej

ę

tno

ś

ci ponadzawodowych, takich jak: 

−

  wyszukiwanie i przetwarzanie informacji, 

−

  integrowanie ró

Ŝ

nych zakresów wiedzy, 

−

  rozwi

ą

zywanie problemów i uzasadnianie decyzji, 

−

  prezentowanie wniosków i wyników bada

ń

. 

Istotnym  elementem  organizacji  procesu  dydaktycznego  jest 

sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych  uczniów.  Proces 

sprawdzania  i  oceniania  powinien  obejmowa

ć

  zarówno  diagnoz

ę

 

poziomu  umiej

ę

tno

ś

ci  uczniów,  jak  i  rozpoznawanie  trudno

ś

ci  

w realizacji celów kształcenia. 

Zaleca  si

ę

  prowadzenie  bada

ń

  diagnostycznych,  kształtuj

ą

cych 

i sumuj

ą

cych. 

Badania  diagnostyczne  maj

ą

  na  celu  dokonanie  oceny  zakresu 

wiedzy i umiej

ę

tno

ś

ci uczniów w pocz

ą

tkowej fazie kształcenia. 

Badania  kształtuj

ą

ce  prowadzone  w  trakcie  realizacji  programu  maj

ą

 

na  celu  dostarczanie  bie

Ŝą

cych  informacji  o  efektywno

ś

ci  nauczania-

uczenia  si

ę

.  Informacje  uzyskane  w  wyniku  bada

ń

  pozwalaj

ą

  na 

dokonanie niezb

ę

dnych korekt w procesie kształcenia.  

Badania  sumuj

ą

ce  prowadzane  s

ą

  na  zako

ń

czenie  realizacji 

programów  jednostek  modułowych  i  informuj

ą

  o  poziomie  przyswojenia 

wiedzy i umiej

ę

tno

ś

ci przez uczniów. 

Ocenianie  powinno  u

ś

wiadamia

ć

  uczniowi  poziom  jego  osi

ą

gni

ęć

  

w  stosunku  do  wymaga

ń

  edukacyjnych,  motywowa

ć

  do  systematycznej 

pracy  oraz  wdra

Ŝ

a

ć

  do  samooceny  i  samokontroli.  Ocenianie  osi

ą

gni

ęć

 

uczniów  powinno  by

ć

  realizowane  przy  pomocy  sprawdzianów  ustnych, 

pisemnych,  praktycznych,  testów  osi

ą

gni

ęć

  szkolnych  oraz  obserwacji 

czynno

ś

ci ucznia podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

. Prowadzenie pomiaru 

dydaktycznego  wymaga  okre

ś

lenia  kryteriów  i  norm  oceniania, 

opracowania  testów  osi

ą

gni

ęć

  szkolnych  ucznia,  arkuszy  obserwacji  

i arkuszy oceny post

ę

pów. 

W  procesie  sprawdzania  i  oceniania  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  nale

Ŝ

y 

stosowa

ć

 obowi

ą

zuj

ą

c

ą

 skal

ę

 ocen. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

17 

 

Kształcenie  w  zawodzie  terapeuta  zaj

ę

ciowy  wymaga  zapewnienia 

odpowiednich  warunków  technicznych  i  dydaktycznych  do  realizacji 
programu nauczania. 

Zaj

ę

cia  powinny  by

ć

  realizowane  w  nast

ę

puj

ą

cych  pomieszczeniach 

dydaktycznych: 

−

  pracowni umiej

ę

tno

ś

ci społecznych, 

−

  pracowni higieny osobistej i gospodarstwa domowego,  

−

  pracowni kroju i szycia,  

−

  pracowni r

ę

kodzieła,  

−

  pracowni kulinarnej,  

−

  pracowni organizacji czasu wolnego, 

−

  pracowni artterapii, 

−

  pracowni komputerowej. 

Szkoła 

mo

Ŝ

e 

posiada

ć

 

równie

Ŝ

 

pracownie 

zaj

ęć

 

fakultatywnych, w szczególno

ś

ci:  introligatorsk

ą

,  wyrobów  z  drewna, 

wyrobów z metalu oraz ze skóry, wikliniarsk

ą

, ceramiczn

ą

. 

Zaleca  si

ę

,  aby  zaj

ę

cia  odbywały  si

ę

  w  grupach  do  15  osób, 

z podziałem  na  zespoły  3-4  osobowe.  Formy  organizacyjne  pracy 
uczniów wynikaj

ą

 z doboru materiału i metod nauczania. 

W trosce  o  jako

ść

 kształcenia konieczne  s

ą

 systematyczne  działania 

szkoły polegaj

ą

ce na: 

−

  organizowaniu  zaplecza  technicznego,  umo

Ŝ

liwiaj

ą

cego  wykonanie 

obudowy dydaktycznej programu, 

−

  doskonaleniu  nauczycieli  w  zakresie  metodologii  kształcenia 

modułowego, 

aktywizuj

ą

cych 

metod 

nauczania, 

pomiaru 

dydaktycznego oraz projektowania pakietów edukacyjnych. 
Kształcenie  zawodowe  powinno  odbywa

ć

  si

ę

  we  współpracy 

z zakładami  opieki  zdrowotnej,  placówkami  pomocy  społecznej  oraz 
warsztatami  terapii  zaj

ę

ciowej  posiadaj

ą

cymi  nowoczesne  wyposa

Ŝ

enie 

i mo

Ŝ

liwo

ść

 stosowania ró

Ŝ

nych metod i technik terapii zaj

ę

ciowej.  

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

18 

 

II. Plan nauczania 

 

PLAN NAUCZANIA 
Szkoła policealna  
Zawód: terapeuta zaj

ę

ciowy 322[15] 

Podbudowa programowa: szkoła daj

ą

ca wykształcenie 

ś

rednie 

 

 
 
 
 
Lp. 

 
 

 
 

Obowi

ą

zkowe 

zaj

ę

cia edukacyjne 

Dla młodzie

Ŝ

y 

 

 

Liczba godzin 

tygodniowo 

w dwuletnim okresie 

nauczania 

Semestry I - IV 

1.  Podstawy działalno

ś

ci usługowej 

  8 

2.  Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 

  9 

3.  Podstawy kompleksowej rehabilitacji  

10 

4.  Indywidualna i grupowa terapia zaj

ę

ciowa 

23 

Razem 

50 

Praktyka zawodowa: 4 tygodnie w semestrze IV  

 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

19 

 

III. Moduły kształcenia w zawodzie 

 

Moduł 322[15].O1 

Podstawy działalno

ś

ci usługowej 

 

1. Cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 powinien umie

ć

: 

−

  przestrzega

ć

  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy,  ochrony 

przeciwpo

Ŝ

arowej i ochrony 

ś

rodowiska,  

−

  przewidywa

ć

 i zapobiega

ć

 zagro

Ŝ

eniom w 

ś

rodowisku pracy, 

−

  analizowa

ć

  przepisy  prawa  dotycz

ą

ce  pracy  z  pacjentem  i  pracy 

terapeuty zaj

ę

ciowego, 

−

  stosowa

ć

 metody komunikowania si

ę

 z pacjentami, 

−

  promowa

ć

 zdrowy styl 

Ŝ

ycia w kontaktach z klientami, 

−

  stosowa

ć

 zasady profilaktyki w 

ś

rodowisku pracy, 

−

  udziela

ć

 pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, 

−

  wykorzystywa

ć

  specjalistyczne  programy  komputerowe  podczas 

wykonywania zada

ń

 zawodowych, 

−

  korzysta

ć

 z wyników bada

ń

 naukowych i upowszechnia

ć

 je w ramach 

działalno

ś

ci zawodowej. 

 

2. Wykaz jednostek modułowych  

 

Symbol 

jednostki 

modułowej 

Nazwa jednostki modułowej 

Orientacyjna 

liczba godzin 

na realizacj

ę

 

322[15].O1.01 

Stosowanie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny 

pracy, ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej, ochrony 

ś

rodowiska oraz udzielanie pierwszej pomocy  

  72 

322[15].O1.02 

Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki  
w ochronie zdrowia 

  54 

322[15].O1.03  Nawi

ą

zywanie kontaktów społecznych 

  76 

322[15].O1.04 

Prowadzenie działa

ń

 profilaktycznych i promocji 

zdrowia 

  36 

322[15].O1.05 

Korzystanie z programów komputerowych 
wspomagaj

ą

cych działania terapeutyczne 

  40 

Razem 

288 

 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

20 

 

3. Schemat układu jednostek modułowych  

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

 

 

 

4. Literatura  

Aronson  E.,  Wilson  T.  D.,  Alert  R.  M.:  Psychologia  społeczna,  Serce 
i umysł. Zysk i Ska, Pozna

ń

 1997 

Bishop  G.  D.:  Psychologia  zdrowia  pod  red.  J.  Karskiego.  Promocja 
zdrowia. SANMEDIA, Warszawa 2000 
Boraty

ń

ski  J.,  Dudek  B.,  G.  Morkis.:  Obsługa  klienta.  Prawo  pracy. 

Higiena pracy. WSiP, Warszawa 2003 
Borecka  J.:  Biblioterapia  -  skrypt  dla  studentów.  Wy

Ŝ

sza  Szkoła 

Zawodowa w Wałbrzychu, Wałbrzych 2001 
Chwierut  S.,  Kulis  M.,  Wójcik  D.:  Elementy  zarz

ą

dzania  finansowego 

w ochronie zdrowia. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, 
Kraków 2000 
Getzen T.: Ekonomika zdrowia. PWN, Warszawa 2000 
Guide, Practical Medical English, PZWL, Warszawa 2002  
Jasi

ń

ska  B.,Ja

ś

lan  J.,  Woytowicz-Neyman  M.:  J

ę

zyk  angielski. 

Repetytorium gramatyki z 

ć

wiczeniami. PWN, Warszawa 1994 

Kadusan 

H., 

Schaefer 

Ch.: 

Techniki 

terapeutyczne, 

Zabawa 

w psychoterapii, GWP, Gda

ń

sk 2002 

Kenrick D.T., Neuberg S.L., Cialdini L.B.: Psychologia społeczna. GWP, 
Gda

ń

sk 2002 

Konieczna E. J.: Arteterapia w teorii i praktyce. Impuls, Kraków, 2003 

322[15].O1.04 

Prowadzenie działa

ń

 

profilaktycznych 

 i promocji zdrowia 

 

322[15].O1.05 

Korzystanie z programów 

komputerowych 

wspomagaj

ą

cych działania 

terapeutyczne 

 

322[15].O1.01 

Stosowanie przepisów 

bezpiecze

ń

stwa i higieny 

pracy, ochrony 

przeciwpo

Ŝ

arowej, ochrony 

ś

rodowiska oraz udzielanie 

pierwszej pomocy  

 

322[15].O1 

Podstawy działalno

ś

ci usługowej 

 

322[15].O1.02 

Stosowanie przepisów prawa 

i zasad ekonomiki w ochronie 

zdrowia 

 

322[15].O1.03 

Nawi

ą

zywanie kontaktów 

społecznych 

 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

21 

 

Kozaczuk  L.:  Terapia  zaj

ę

ciowa  w  Domu  Pomocy  Społecznej, 

Ś

l

ą

sk 

Spółka z oo, Katowice 1999  
Krotochwil S.: Psychoterapia, PWN, Warszawa 1985 
Mierzejewska-Majcherek  J.:  Podstawy  ekonomii.  Centrum  Doradztwa 
i Informacji. Difin, Warszawa 2003 
Mika S.: Psychologia społeczna, PWN, Warszawa 1987 
Milanowska K.: Techniki terapii zaj

ę

ciowej. PZWL, Warszawa 1987 

Oster G.P., Goud D.: Rysunek w psychoterapii. GWP, Gda

ń

sk 2002 

Sawicka 

K.: 

Socjoterapia. 

Centrum 

Metodyczne 

Pomocy 

Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa 1998  
Podr

ę

czny słownik medyczny angielsko-polski i polsko-angielski, PZWL, 

Warszawa 2002 
Sobiecki 

R.: 

red.: 

Podstawy 

przedsi

ę

biorczo

ś

ci 

w 

pytaniach 

i odpowiedziach. Centrum Doradztwa i Informacji. Difin, Warszawa 2003 
Trocki  M.:  red:  Nowoczesne  zarz

ą

dzanie  w  opiece  zdrowotnej.  Instytut 

Przedsi

ę

biorczo

ś

ci i Samorz

ą

dno

ś

ci, Warszawa 2002 

Titkow  A.:  Zachowania  i  postawy  wobec  zdrowia  i  choroby.  PWN, 
Warszawa, 1983 
Warner T.: Umiej

ę

tno

ś

ci w komunikowaniu si

ę

. Astrum, Warszawa 1983 

Kodeks cywilny. Kodeks pracy. 
 
Wykaz  literatury  nale

Ŝ

y  aktualizowa

ć

  w  miar

ę

  ukazywania  si

ę

  nowych 

pozycji wydawniczych. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

22 

 

Jednostka modułowa 322[15].O1.01 
Stosowanie przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny 

pracy, ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej, ochrony 

ś

rodowiska oraz udzielanie pierwszej pomocy 

 

1. Szczegółowe cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 powinien umie

ć

: 

−

  zastosowa

ć

  przepisy  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy,  ochrony 

przeciwpo

Ŝ

arowej oraz ochrony 

ś

rodowiska, 

−

  zanalizowa

ć

  przepisy  prawa  dotycz

ą

ce  obowi

ą

zków  pracodawcy  

i pracownika w zakresie bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy, 

−

  zorganizowa

ć

 stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,  

−

  rozpozna

ć

  zagro

Ŝ

enia  dla  zdrowia  i 

Ŝ

ycia  wyst

ę

puj

ą

ce  w 

ś

rodowisku 

pracy, 

−

  przewidzie

ć

  zagro

Ŝ

enia,  jakie  mog

ą

  wyst

ą

pi

ć

  w  czasie  prowadzenia 

terapii zaj

ę

ciowej i przeciwdziała

ć

 im, 

−

  okre

ś

li

ć

 skutki działania czynników szkodliwych w 

ś

rodowisku pracy, 

−

  dobra

ć

 

ś

rodki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy, 

−

  zapewni

ć

 porz

ą

dek i estetyk

ę

 w miejscu pracy, 

−

  usun

ąć

 czynniki szkodliwe wyst

ę

puj

ą

ce w 

ś

rodowisku pracy, 

−

  zastosowa

ć

  podr

ę

czny  sprz

ę

t  oraz 

ś

rodki  ga

ś

nicze,  zgodnie 

z przepisami ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej,  

−

  post

ą

pi

ć

 zgodnie z instrukcj

ą

 przeciwpo

Ŝ

arow

ą

 w sytuacji zagro

Ŝ

enia 

po

Ŝ

arowego lub wyst

ą

pienia po

Ŝ

aru, 

−

  oceni

ć

 stopie

ń

 zagro

Ŝ

enia 

Ŝ

ycia osoby poszkodowanej w wypadku,  

−

  ustali

ć

 sposób udzielania pierwszej pomocy, 

−

  wykona

ć

  zabiegi  resuscytacyjne  zgodnie  z  procedur

ą

  udzielania 

pierwszej pomocy, 

−

  udzieli

ć

  pierwszej  pomocy  w  przypadkach  nagłych,  urazowych  

i nieurazowych, zagra

Ŝ

aj

ą

cych 

Ŝ

yciu poszkodowanego. 

 
2. Materiał nauczania 

Bezpiecze

ń

stwo i higieny pracy, ochrony przeciwpo

Ŝ

arowej oraz  

Ochrony 

ś

rodowiska  w  placówkach  ochrony  zdrowia  i  pomocy 

społecznej. 
Wymagania ergonomii na stanowisku pracy. 
Prawna ochrona pracy oraz 

ś

rodowiska. 

Zagro

Ŝ

enia w 

ś

rodowisku pracy, klasyfikacja czynników szkodliwych. 

Zagro

Ŝ

enia 

Ŝ

ycia i zdrowia pracownika. 

Odpowiedzialno

ść

  za  naruszenie  przepisów  i  zasad  bezpiecze

ń

stwa 

i higieny pracy. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

23 

 

Metody i 

ś

rodki zapobiegaj

ą

ce szkodliwym czynnikom w miejscu pracy. 

Ś

rodki ochrony indywidualnej. 

Profilaktyczna opieka lekarska. 
Ocena stanu zagro

Ŝ

enia 

Ŝ

ycia. 

Organizacja pierwszej pomocy. 
Metody  post

ę

powanie  w  razie  wypadku,  zagro

Ŝ

enia  po

Ŝ

arowego  

i po

Ŝ

aru. 

Standardy  post

ę

powania  podczas  udzielania  pierwszej  pomocy  

w nagłych stanach, urazowych i nieurazowych. 

 
3. 

Ć

wiczenia 

•

  Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii. 

•

  Dobieranie 

ś

rodków  ochrony  indywidualnej  do  rodzaju  wykonywanej 

pracy. 

•

  Opracowywanie planu i przeprowadzanie kontroli zagro

Ŝ

e

ń

 w miejscu 

pracy. 

•

  Stosowanie  podr

ę

cznego  sprz

ę

tu  i 

ś

rodków  ga

ś

niczych  do  gaszenia 

ogniska po

Ŝ

aru. 

•

  Ocenianie stanu osoby poszkodowanej w wypadku. 

•

  Nakładanie opatrunku na ró

Ŝ

ne cz

ęś

ci ciała. 

•

  Tamowanie krwotoków z rany i z nosa. 

•

  Unieruchamianie  złama

ń

  w  obr

ę

bie  ko

ń

czyny  górnej  i  ko

ń

czyny 

dolnej. 

•

  Udzielanie pierwszej pomocy w urazach kr

ę

gosłupa. 

•

  Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku omdlenia. 

•

  Układanie osoby poszkodowanej w pozycji ustalonej. 

•

  Udra

Ŝ

nianie dróg oddechowych. 

•

  Wykonywanie  sztucznego  oddychania  oraz  po

ś

redniego  masa

Ŝ

u 

serca na fantomie osoby dorosłej i dziecka. 

•

  Kompletowanie wyposa

Ŝ

enia apteczki pierwszej pomocy. 

 
4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Tablice pogl

ą

dowe. 

Instrukcje i regulaminy: obsługi sprz

ę

tu, bezpiecze

ń

stwa pracy i ochrony 

przeciwpo

Ŝ

arowej,  przydziału  odzie

Ŝ

y  i 

ś

rodków  ochrony  indywidualnej, 

ewakuacji w zakładzie pracy. 
Plan ewakuacji w zakładzie pracy. 
Wykaz  obowi

ą

zków  pracodawcy  i  pracowników  dotycz

ą

cych  higieny 

pracy i bezpiecze

ń

stwa przeciwpo

Ŝ

arowego. 

Kodeks pracy. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

24 

 

Instrukcja  post

ę

powania  w  czasie  po

Ŝ

aru  oraz  w  razie  ewakuacji 

zakładu. 
Algorytm post

ę

powania w razie wypadku. 

Filmy instrukta

Ŝ

owe: „Sprz

ę

t i 

ś

rodki ga

ś

nicze”, „Na ratunek”. 

Ś

rodki ochrony indywidualnej. 

Sprz

ę

t ga

ś

niczy. 

Apteczka pierwszej pomocy. 
Teksty przewodnie do 

ć

wicze

ń

.  

Albumy, zdj

ę

cia, ryciny. 

Foliogramy dotycz

ą

ce procedur udzielania pierwszej pomocy. 

Prezentacja multimedialna ”Zabiegi ratuj

ą

ce 

Ŝ

ycie”. 

Fantom człowieka do 

ć

wicze

ń

 z zakresu udzielania pierwszej pomocy. 

Techniczne 

ś

rodki kształcenia. 

 
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki 

Celem  realizacji  programu  nauczania  jednostki  modułowej  jest 

kształtowanie  umiej

ę

tno

ś

ci  w  zakresie:  przestrzegania  przepisów 

bezpiecze

ń

stwa  i higieny  pracy,  ochrony  przeciwpo

Ŝ

arowej  i  ochrony 

ś

rodowiska, 

rozpoznawania 

ź

ródeł 

i 

czynników 

zagra

Ŝ

aj

ą

cych 

bezpiecze

ń

stwu  i  zdrowiu  w  miejscu  pracy,  reagowania  w  sytuacjach 

zagro

Ŝ

enia 

Ŝ

ycia  i  zdrowia,  dobierania 

ś

rodków  ochrony  indywidualnej, 

przestrzegania  procedur  w  sytuacjach  zagro

Ŝ

enia 

Ŝ

ycia  i  udzielania 

pierwszej pomocy, prezentowania gotowo

ś

ci do udzielania pomocy oraz 

przyj

ę

cia  odpowiedzialno

ś

ci  za bezpiecze

ń

stwo  własne  i podopiecznych  

w miejscu pracy i w czasie udzielania pomocy.  

Zaj

ę

cia 

powinny 

by

ć

 

prowadzone 

aktywizuj

ą

cymi 

metodami 

nauczania,  takimi  jak:  wykład  konwersatoryjny,  dyskusja  dydaktyczna, 
metoda 

inscenizacji, 

metoda 

sytuacyjna, 

metoda 

przypadków, przewodniego  tekstu,  pokaz  z  obja

ś

nieniem  i 

ć

wiczenia 

praktyczne. 

Ć

wiczenia powinny odbywa

ć

 si

ę

 w grupach do 15 osób. Ka

Ŝ

dy ucze

ń

 

powinien  wykona

ć

  samodzielnie 

ć

wiczenia  zwi

ą

zane  ze  stosowaniem 

podr

ę

cznego  sprz

ę

tu  ga

ś

niczego  oraz  dobieraniem 

ś

rodków  ochrony 

indywidualnej.  Szczególn

ą

  uwag

ę

  nale

Ŝ

y  zwróci

ć

  na  samodzielne 

wykonywanie 

ć

wicze

ń

  z  zakresu  udzielania  pierwszej  pomocy  oraz 

prowadzenia resuscytacji w sytuacjach zagro

Ŝ

enia 

Ŝ

ycia. 

Bardzo wa

Ŝ

ne jest równie

Ŝ

 kształtowanie postawy odpowiedzialno

ś

ci, 

sumienno

ś

ci i współdziałania w grupie w trakcie wykonywania 

ć

wicze

ń

. 

Zaleca  si

ę

  stosowanie  ró

Ŝ

nych 

ś

rodków  dydaktycznych,  jak:  tablice, 

modele,  fantomy,  zestawy  prze

ź

roczy,  filmy  dydaktyczne,  których 

zastosowanie w trakcie zaj

ęć

 wpływa na rozwój samodzielnego my

ś

lenia 

i efektywnego działania.  

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

25 

 

6. Propozycje  metod  sprawdzania  i  oceny  osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzenie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych  ucznia  powinno 

odbywa

ć

  si

ę

  systematycznie,  na  podstawie  ustalonych  kryteriów. 

Kryteria oceniania powinny uwzgl

ę

dnia

ć

 zaplanowane w programie cele 

kształcenia. 

W procesie oceniania osi

ą

gni

ęć

 edukacyjnych zaleca si

ę

 stosowanie: 

−

  sprawdzianów ustnych i pisemnych, 

−

  testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych, 

−

  obserwacji czynno

ś

ci ucznia podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

. 

Podczas obserwacji nale

Ŝ

y zwróci

ć

 uwag

ę

 na: 

−

  stosowanie  przepisów  bezpiecze

ń

stwa  i  higieny  pracy,  ochrony 

przeciwpo

Ŝ

arowej oraz ochrony 

ś

rodowiska, 

−

  rozpoznawanie 

ź

ródeł  i  czynników  zagra

Ŝ

aj

ą

cych  bezpiecze

ń

stwu  

i zdrowiu w miejscu pracy, 

−

  dobieranie 

ś

rodków ochrony indywidualnej, 

−

  skuteczne  reagowanie  w  sytuacjach  zagro

Ŝ

enia 

Ŝ

ycia  i  zdrowia 

człowieka, 

−

  udzielanie pierwszej pomocy w stanach zagro

Ŝ

enia 

Ŝ

ycia. 

W  ocenie  ko

ń

cowej  nale

Ŝ

y  uwzgl

ę

dni

ć

  wyniki  wszystkich  metod 

sprawdzania osi

ą

gni

ęć

 ucznia stosowanych przez nauczyciela. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

26 

 

Jednostka modułowa 322[15].O1.02 
Stosowanie przepisów prawa i zasad ekonomiki  
w ochronie zdrowia 
 

1. Szczegółowe cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 powinien umie

ć

: 

−

  rozró

Ŝ

ni

ć

 normy prawne i przepisy prawa, 

−

  zinterpretowa

ć

  przepisy  prawa  cywilnego,  rodzinnego  i opieku

ń

czego 

oraz prawa pracy i prawa o ubezpieczeniach społecznych,  

−

  posłu

Ŝ

y

ć

  si

ę

  ustaw

ą

  o  pomocy  społecznej,  o  ochronie  zdrowia 

psychicznego,  o  rehabilitacji  i  zatrudnieniu  osób  niepełnosprawnych 
oraz o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, 

−

  zastosowa

ć

 przepisy ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, 

−

  poinformowa

ć

  pacjenta  o  podstawach  prawnych  ubezpiecze

ń

 

społecznych i pomocy społecznej, 

−

  zastosowa

ć

 przepisy o prawach człowieka, 

−

  wyja

ś

ni

ć

  zasady  funkcjonowania  mechanizmu  rynkowego  we 

współczesnej gospodarce, 

−

  scharakteryzowa

ć

 system organizacyjny ochrony zdrowia, 

−

  wskaza

ć

 

ź

ródła i sposoby finansowania 

ś

wiadcze

ń

 zdrowotnych, 

−

  okre

ś

li

ć

  zakres 

ś

wiadcze

ń

  w  ramach  powszechnego  ubezpieczenia 

zdrowotnego, 

−

  wyja

ś

ni

ć

 specyfik

ę

 rynku 

ś

wiadcze

ń

 zdrowotnych, 

−

  wskaza

ć

  czynniki  wpływaj

ą

ce  na  popyt  i  poda

Ŝ

 

ś

wiadcze

ń

 

zdrowotnych, 

−

  oceni

ć

 jako

ść

 

ś

wiadczonych usług medycznych, 

−

  rozró

Ŝ

ni

ć

 rodzaje kontraktów na 

ś

wiadczenie usług medycznych, 

−

  sklasyfikowa

ć

 koszty 

ś

wiadczenia usług zdrowotnych, 

−

  zastosowa

ć

 przepisy prawa dotycz

ą

ce działalno

ś

ci zawodowej, 

−

  zastosowa

ć

 przepisy prawa dotycz

ą

ce działalno

ś

ci gospodarczej. 

 

 
2. Materiał nauczania 

Przedmiot i 

ź

ródła prawa. 

Normy prawne i przepisy prawa. 
Prawo i inne systemy normatywne. 
Odpowiedzialno

ść

 cywilna i karna. 

Podstawy prawne funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej, pomocy 
społecznej i płatnika.  
Organizacja i zakres ubezpiecze

ń

 społecznych. 

Finansowanie 

ś

wiadcze

ń

 zdrowotnych. 

System ubezpiecze

ń

 zdrowotnych w Polsce. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

27 

 

Pacjent jako podmiot prawa. 
Rynek 

ś

wiadcze

ń

 zdrowotnych. 

Cechy rynku usług medycznych. 
Czynniki kształtuj

ą

ce popyt na 

ś

wiadczenia zdrowotne. 

Zapewnienie jako

ś

ci w usługach medycznych. 

Rodzaje kontraktów na usługi medyczne. 
Koszty w zakładach opieki zdrowotnej. 
Wybrane zagadnienia prawa gospodarczego. 
Przepisy o zamówieniach publicznych. 
Przepisy prawa dotycz

ą

ce działalno

ś

ci zawodowej. 

 
3. 

Ć

wiczenia 

•

  Interpretowanie  norm  i  przepisów  prawa  dotycz

ą

cych 

ś

wiadcze

ń

 

zdrowotnych. 

•

  Analizowanie  aktów  prawnych  dotycz

ą

cych  rehabilitacji  i zatrudnienia 

osób niepełnosprawnych, zdrowia psychicznego i praw człowieka. 

•

  Rozwi

ą

zywanie 

symulowanych 

problemów 

z 

wykorzystaniem 

przepisów prawa. 

•

  Dobieranie  podstawy  prawnej  do  rozwi

ą

zania  okre

ś

lonej  sytuacji 

prawnej lub problemu. 

•

  Analizowanie  praw  i  obowi

ą

zków  pracownika  i  pracodawcy  na 

podstawie Kodeksu pracy. 

•

  Prowadzenie  analizy  systemu  finansowania  ochrony  zdrowia 

i pomocy społecznej w Polsce. 

•

  Okre

ś

lanie cech rynku usług medycznych. 

•

  Interpretowanie przepisów prawa gospodarczego. 

•

  Okre

ś

lanie  czynników  kształtuj

ą

cych  poda

Ŝ

  i  popyt  na  usługi 

medyczne. 

•

  Opracowywanie oferty na usługi medyczne i opieku

ń

cze. 

 

4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Kodeks pracy. Kodeks post

ę

powania administracyjnego.  

Teksty  ustaw  o  pomocy  społecznej,  o  rehabilitacji  i  zatrudnieniu  osób 
niepełnosprawnych,  o  ochronie  zdrowia  psychicznego,  o  zakładach 
opieki  zdrowotnej,  o  powszechnym  ubezpieczeniu  zdrowotnym, 
o ochronie danych osobowych.  
Rocznik statystyczny.  
Pisma urz

ę

dowe, umowy cywilnoprawne.  

Baza  informacji  prawnej:  płyty  CD-ROM,  Internet,  serwis  prawo 
i  zdrowie.  Opisy  przypadków.  Foliogramy  na  temat  systemu 
organizacyjnego ochrony zdrowia. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

28 

 

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki 

Program  nauczania  jednostki  modułowej  obejmuje  zintegrowane 

tre

ś

ci  z zakresu  ekonomii,  ekonomiki,  finansów  i prawa,  niezb

ę

dne  do 

zrozumienia  zasad  funkcjonowania  ochrony  zdrowia  w  wymiarze 
organizacyjnym i ekonomicznym.  

Podczas  realizacji  programu  jednostki  modułowej,  nale

Ŝ

y  zwraca

ć

 

uwag

ę

  na  kształtowanie  umiej

ę

tno

ś

ci  analizowania  i  interpretowania 

norm  i  przepisów  prawa  dotycz

ą

cych  spraw  pacjenta  oraz  pracy 

terapeuty  zaj

ę

ciowego.  Wiedza  z  zakresu  prawa  jest  niezb

ę

dna  do 

uczestnictwa 

w 

Ŝ

yciu 

społecznym, 

wykonywania 

obowi

ą

zków 

zawodowych i korzystania z praw człowieka i obywatela.  

Realizuj

ą

c  program  nale

Ŝ

y  zwróci

ć

  uwag

ę

  na  staranny  dobór  tre

ś

ci 

kształcenia pod wzgl

ę

dem ich u

Ŝ

yteczno

ś

ci i praktycznego zastosowania 

w pracy zawodowej. 

Osi

ą

gni

ę

cie 

zaplanowanych 

celów, 

wymaga 

stosowania 

nast

ę

puj

ą

cych  metod  nauczania  -  uczenia  si

ę

:  dyskusji  dydaktycznej, 

metody  sytuacyjnej,  metody  przypadków,  metody  projektów,  wykładu 
informacyjnego oraz 

ć

wicze

ń

.  

Zaj

ę

cia  edukacyjne  nale

Ŝ

y  prowadzi

ć

  w  formie  pracy  zespołowej  

i w grupach do 15 osób. Powinny odbywa

ć

 si

ę

 w pracowni wyposa

Ŝ

onej 

w nowoczesne 

ś

rodki dydaktyczne oraz pracowni komputerowej. Nale

Ŝ

y 

zapewni

ć

  uczniom  korzystanie  z  podr

ę

cznej  biblioteczki  wyposa

Ŝ

onej  

w pozycje literatury z zakresu prawa, akty prawne, specjalistyczn

ą

 pras

ę

. 

Wskazane jest równie

Ŝ

 organizowanie wycieczek do s

ą

dów i organów 

administracji publicznej oraz zakładów opieki zdrowotnej. 

W procesie nauczania nale

Ŝ

y rozwija

ć

 motywacj

ę

 do samokształcenia 

oraz kształtowa

ć

 cechy osobowo

ś

ci, takie jak: staranno

ść

, dociekliwo

ść

, 

odpowiedzialno

ść

, systematyczno

ść

. 

 
6. Propozycje  metod  sprawdzania  i  oceny  osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  ucznia  nale

Ŝ

y  prowadzi

ć

 

systematycznie,  na  podstawie  ustalonych  kryteriów  i  zgodnie 
z obowi

ą

zuj

ą

c

ą

 skal

ą

 ocen.  

W  czasie  kontroli  i  oceny  nale

Ŝ

y  sprawdza

ć

  umiej

ę

tno

ś

ci  uczniów  

w  operowaniu  zdobyt

ą

  wiedz

ą

,  zwraca

ć

  uwag

ę

  na  merytoryczn

ą

  jako

ść

 

wypowiedzi, wła

ś

ciwe stosowanie poj

ęć

, poprawno

ść

 wnioskowania.  

W  procesie  oceniania  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych  nale

Ŝ

y  szczególnie 

zwróci

ć

 uwag

ę

 na: 

−

  posługiwanie si

ę

 terminologi

ą

 z zakresu prawa i ekonomii, 

−

  interpretowanie  przepisów  prawa  i  zasad  ekonomiki  obowi

ą

zuj

ą

cych  

w działalno

ś

ci zawodowej,  

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

29 

 

−

  umiej

ę

tno

ść

 logicznego my

ś

lenia, 

−

  samodzielno

ść

 i poprawno

ść

 wykonania 

ć

wicze

ń

, 

−

  aktywno

ść

 w czasie zaj

ęć

. 

W  procesie  sprawdzania  i  oceniania  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  zaleca  si

ę

 

stosowanie: 

−

  sprawdzianów pisemnych,  

−

  sprawdzianów ustnych, 

−

  testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych,  

−

  obserwacji czynno

ś

ci ucznia podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

. 

W  ocenie  ko

ń

cowej  nale

Ŝ

y  uwzgl

ę

dni

ć

  wyniki  wszystkich  metod 

sprawdzania osi

ą

gni

ęć

 ucznia stosowanych przez nauczyciela. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

30 

 

Jednostka modułowa 322[15].O1.03 
Nawi

ą

zywanie kontaktów społecznych 

 

1. Szczegółowe cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 powinien umie

ć

: 

−

  wyja

ś

ni

ć

 podstawowe poj

ę

cia z zakresu psychologii ogólnej, 

−

  scharakteryzowa

ć

 procesy psychiczne, emocjonalne i motywacyjne, 

−

  okre

ś

li

ć

 rol

ę

 procesów psychicznych w poznawaniu rzeczywisto

ś

ci, 

−

  okre

ś

li

ć

 znaczenie komunikacji w relacjach mi

ę

dzyludzkich, 

−

  wyja

ś

ni

ć

 istot

ę

 komunikacji werbalnej i niewerbalnej,  

−

  oceni

ć

 mo

Ŝ

liwo

ś

ci komunikowania si

ę

 osób w podeszłym wieku, 

−

  scharakteryzowa

ć

 style porozumiewania si

ę

, 

−

  okre

ś

li

ć

 sposoby wyra

Ŝ

ania komunikatów niewerbalnych, 

−

  zastosowa

ć

 zasady skutecznego komunikowania si

ę

, 

−

  zastosowa

ć

 techniki aktywnego słuchania, 

−

  okre

ś

li

ć

 czynniki wpływaj

ą

ce na proces komunikowania si

ę

, 

−

  zachowa

ć

 si

ę

 asertywnie w relacjach z innymi lud

ź

mi, 

−

  rozpozna

ć

 czynniki powoduj

ą

ce konflikt, 

−

  rozwi

ą

za

ć

 konflikty interpersonalne, 

−

  okre

ś

li

ć

 zasady i warunki skutecznego negocjowania, 

−

  poradzi

ć

 sobie w trudnych sytuacjach zawodowych, 

−

  rozpozna

ć

 potrzeby pacjenta, 

−

  przewidzie

ć

 oczekiwania pacjenta,  

−

  porozumie

ć

 si

ę

 skutecznie z pacjentem, 

−

  rozpozna

ć

 przyczyny trudno

ś

ci w komunikowaniu si

ę

 z pacjentem, 

−

  zastosowa

ć

 społecznie przyj

ę

te normy etyczne, 

−

  opracowa

ć

 projekt powinno

ś

ci terapeuty zaj

ę

ciowego. 

 
2. Materiał nauczania 

Podstawowe poj

ę

cia w psychologii. 

Procesy psychiczne, emocjonalne i motywacyjne. 
Rola procesów poznawczych w poznawaniu rzeczywisto

ś

ci. 

Klasyfikacja potrzeb. 
Komunikacja interpersonalna. 
Techniki komunikacji werbalnej, niewerbalnej.  
Style i j

ę

zyk komunikowania si

ę

. 

Aktywne słuchanie. 
Informacje zwrotne. 
Bariery w komunikowaniu si

ę

. 

Zachowania asertywne. 
Sytuacje trudne. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

31 

 

Istota konfliktu, sposoby rozwi

ą

zywania konfliktu. 

Negocjacje. Zasady etyki. 

 
3. 

Ć

wiczenia 

•

  Analizowanie własnych potrzeb w zakresie stosowania i doskonalenia 

umiej

ę

tno

ś

ci komunikowania si

ę

. 

•

  Obserwowanie 

i 

interpretowanie 

komunikatów 

werbalnych 

i niewerbalnych w warunkach symulowanych. 

•

  Prowadzenie  rozmowy  z  zastosowaniem  technik  aktywnego 

słuchania,  takich  jak:  parafrazowanie,  odzwierciedlanie,  uogólnianie, 
wyja

ś

nianie. 

•

  Analizowanie  zachowa

ń

  asertywnych  na  podstawie  obejrzanego 

filmu. 

•

  Prowadzenie rozmowy z pacjentem w sytuacji symulowanej. 

•

  Wyra

Ŝ

anie  uczu

ć

  i  emocji  w  trakcie  rozmowy  z  pacjentem  w  sytuacji 

symulowanej. 

•

  Rozpoznawanie stanu emocjonalnego obserwowanych osób. 

•

  Rozwi

ą

zywanie 

sytuacji 

konfliktowych, 

na 

podstawie 

opisu 

przypadków. 

 
4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Opisy  przypadków  -  komunikacji  w  relacji  dorosły-dorosły,  dorosły-
dziecko,  komunikacja  z  osob

ą

  niesłysz

ą

c

ą

,  niewidom

ą

,  głuchoniem

ą

, 

opis konfliktów. 
Literatura - ksi

ąŜ

ki czasopisma. 

Filmy dydaktyczne - j

ę

zyk migowy. 

Foliogramy na temat hierarchii potrzeb. 
Nagrania audio i video dotycz

ą

ce zasad komunikowania si

ę

. 

Techniczne 

ś

rodki kształcenia: radiomagnetofon, magnetowid, telewizor, 

kasety audio i wideo, słuchawki, gło

ś

niki, projektor, kamera. 

Tablice i materiały biurowe. 

 
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki 

Celem  realizacji  programu  jednostki  modułowej  jest  kształtowanie 

umiej

ę

tno

ś

ci  nawi

ą

zywania  kontaktów  społecznych,  rozpoznawania 

indywidualnych  ró

Ŝ

nic  mi

ę

dzy  lud

ź

mi,  ze  szczególnym  uwzgl

ę

dnieniem 

osób  niesłysz

ą

cych,  niewidomych,  głuchoniemych,  rozpoznawania  

i  rozwi

ą

zywania  konfliktów  społecznych,  rozpoznawania  sytuacji 

społecznych  maj

ą

cych  wpływ  na  procesy  psychiczne  człowieka  i  jego 

zachowanie oraz funkcjonowanie w 

ś

rodowisku pracy. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

32 

 

Podczas  realizacji  programu  nale

Ŝ

y  zwróci

ć

  uwag

ę

  na  rozwijanie 

zainteresowa

ń

  zawodowych  oraz  kształtowanie  cech  osobowo

ś

ci 

szczególnie  przydatnych  w  wykonywaniu  zawodu,  takich  jak:  otwarto

ść

, 

wra

Ŝ

liwo

ść

, tolerancyjno

ść

, dokładno

ść

, odpowiedzialno

ść

 i 

Ŝ

yczliwo

ść

. 

Osi

ą

gni

ę

cie  zaplanowanych  celów  kształcenia  umo

Ŝ

liwi  stosowanie 

aktywizuj

ą

cych  metod  nauczania:  dyskusji  dydaktycznej,  metody 

przypadków i sytuacyjnej, inscenizacji, gier dydaktycznych oraz 

ć

wicze

ń

. 

Zaj

ę

cia  powinny  by

ć

  prowadzone  w  atmosferze  zaufania,  otwarto

ś

ci  

i  partnerstwa.  Uczenie  si

ę

  umiej

ę

tno

ś

ci  interpersonalnych  nast

ę

puje 

poprzez  uczestniczenie,  prze

Ŝ

ywanie  i  odgrywanie  ró

Ŝ

nych  ról  

w  kontaktach  z  innymi  lud

ź

mi.  Dlatego  dominuj

ą

c

ą

  metod

ą

  nauczania 

powinny by

ć

 

ć

wiczenia prowadzone w grupach do 15 osób, z podziałem 

na  2-3  osobowe  zespoły.  Praca  w  małych  zespołach  prowadzi  do 
wzajemnej 

akceptacji, 

empatii, 

redukcji 

uprzedze

ń

 

oraz 

odpowiedzialno

ś

ci za wyniki uczenia si

ę

. 

Nauczyciel  mo

Ŝ

e  wykorzysta

ć

 

ć

wiczenia  zawarte  w  programie,  mo

Ŝ

e 

równie

Ŝ

  przygotowa

ć

  własne 

ć

wiczenia  lub  zaproponowane  przez 

uczniów.  Uczniowie  powinni  mie

ć

  mo

Ŝ

liwo

ść

  korzystania  z  opisów 

sytuacji opracowanych przez nauczyciela, zaczerpni

ę

tych z literatury lub 

te

Ŝ

  z  wybranych  fragmentów  filmu.  Nale

Ŝ

y  zaplanowa

ć

 

ć

wiczenia 

stwarzaj

ą

ce  uczniom  mo

Ŝ

liwo

ść

  nabywania  umiej

ę

tno

ś

ci:  wzajemnego 

poznawania si

ę

, rozpoznawania potrzeb drugiego człowieka, budowania 

zaufania,  formułowania  komunikatów  werbalnych  i  niewerbalnych, 
wyra

Ŝ

ania  i  przyjmowania  krytyki  oraz  prowadzenia  negocjacji  

i prezentowania swoich pogl

ą

dów.  

Zaj

ę

cia 

edukacyjne 

powinny 

by

ć

 

prowadzone 

w 

pracowni 

umiej

ę

tno

ś

ci  społecznych,  w  której  istnieje  mo

Ŝ

liwo

ść

  dowolnego 

ustawienia 

stolików 

oraz 

zastosowania 

odpowiednich 

ś

rodków 

dydaktycznych.  Nauczyciel  powinien  przestrzega

ć

  etycznych  zasad 

pracy z grup

ą

 z zachowaniem tajemnicy zawodowej. 

 
6. Propozycje  metod  sprawdzania  i  oceny  osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie 

osi

ą

gni

ęć

 

uczniów 

powinno 

odbywa

ć

 

si

ę

 

systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów.  

Kryteria  oceniania  powinny  uwzgl

ę

dnia

ć

  zaplanowane  w  programie 

szczegółowe cele kształcenia.  

Oceniaj

ą

c  umiej

ę

tno

ś

ci  intelektualne  i  praktyczne  ucznia  nale

Ŝ

y 

uwzgl

ę

dnia

ć

  aktywno

ść

  uczniów,  kultur

ę

  osobist

ą

  i  zawodow

ą

, 

odpowiedzialno

ść

  za  podj

ę

te  decyzje,  punktualno

ść

,  dokładno

ść

, 

rzetelno

ść

, 

zainteresowanie 

wykonywan

ą

 

prac

ą

, 

pracowito

ść

, 

współprac

ę

 w zespole.  

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

33 

 

Oceny osi

ą

gni

ęć

 ucznia dokonuje si

ę

 na podstawie: 

−

  sprawdzianów ustnych i pisemnych, 

−

  testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych,  

−

  obserwacji zachowania ucznia podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

. 

Podczas obserwacji szczególn

ą

 uwag

ę

 nale

Ŝ

y zwraca

ć

 na: 

−

  przygotowanie uczniów do zaj

ęć

,  

−

  umiej

ę

tno

ść

 wyra

Ŝ

ania opinii i inscenizowania okre

ś

lonych sytuacji,  

−

  stosowanie technik skutecznego komunikowania si

ę

, 

−

  stosowanie technik aktywnego słuchania, 

−

  stosowanie technik zachowa

ń

 asertywnych, 

−

  umiej

ę

tno

ść

 prowadzenia negocjacji,  

−

  rozwi

ą

zywanie sytuacji konfliktowych. 

W ko

ń

cowej ocenie osi

ą

gni

ęć

 edukacyjnych ucznia nale

Ŝ

y uwzgl

ę

dni

ć

 

wyniki  wszystkich  metod  sprawdzania  stosowanych  przez  nauczyciela. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

34 

 

Jednostka modułowa 322[15].O1.04 
Prowadzenie działa

ń

 profilaktycznych i promocji 

zdrowia 
 

1. Szczegółowe cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 powinien umie

ć

: 

−

  okre

ś

li

ć

  znaczenie  zdrowia  dla  jednostki,  grupy  społecznej 

i społecze

ń

stwa, 

−

  okre

ś

li

ć

 czynniki warunkuj

ą

ce utrzymanie zdrowia, 

−

  zidentyfikowa

ć

 czynniki zagra

Ŝ

aj

ą

ce zdrowiu, 

−

  dostrzec zwi

ą

zek mi

ę

dzy stylem 

Ŝ

ycia człowieka a jego zdrowiem, 

−

  okre

ś

li

ć

 rol

ę

 zachowa

ń

 prozdrowotnych, 

−

  scharakteryzowa

ć

 cele, zadania i kierunki działa

ń

 profilaktycznych, 

−

  okre

ś

li

ć

 poziomy działa

ń

 profilaktycznych, 

−

  przygotowa

ć

 program edukacji zdrowotnej dla rodziny, 

−

  zaprezentowa

ć

 program zdrowego stylu 

Ŝ

ycia, 

−

  przeciwdziała

ć

 zagro

Ŝ

eniom zdrowotnym, 

−

  zaprezentowa

ć

 wła

ś

ciw

ą

 postaw

ę

 wobec własnego zdrowia i zdrowia 

innych ludzi. 

 
2. Materiał nauczania 

Holistyczna koncepcja człowieka. 
Podstawowe  poj

ę

cia:  zdrowie,  potrzeby  zdrowotne,  zachowania 

zdrowotne, czynniki warunkuj

ą

ce zdrowie i zagra

Ŝ

aj

ą

ce zdrowiu. 

Modele zdrowia. 

Ś

rodowisko a zdrowie człowieka. 

Cele, zadania i kierunki działalno

ś

ci profilaktycznej. 

Elementy promocji zdrowia. 
Metody edukacji zdrowotnej. 
Zdrowy styl 

Ŝ

ycia. 

 

3. 

Ć

wiczenia 

•

  Rozpoznawanie  czynników  warunkuj

ą

cych  zdrowie  i  zagra

Ŝ

aj

ą

cych 

zdrowiu. 

•

  Rozpoznawanie nieprawidłowo

ś

ci w zakresie własnego stylu 

Ŝ

ycia. 

•

  Opracowywanie programów edukacyjnych promuj

ą

cych zdrowie. 

•

  Opracowywanie scenariusza zaj

ęć

 na temat zdrowego stylu 

Ŝ

ycia. 

•

  Prowadzenie zaj

ęć

 edukacyjnych na temat zdrowego stylu 

Ŝ

ycia. 

•

  Projektowanie działa

ń

 dotycz

ą

cych profilaktyki uzale

Ŝ

nie

ń

. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

35 

 

4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Tablice anatomiczne i atlasy anatomiczne. 
Modele narz

ą

dów. 

Filmy dydaktyczne dotycz

ą

ce profilaktyki uzale

Ŝ

nie

ń

. 

Prezentacje multimedialne CD/DVD. 
Prze

ź

rocza, foliogramy dotycz

ą

ce programów profilaktycznych.  

Materiały dydaktyczne: poradniki, przewodniki, ulotki, plakaty, broszury, 
informatory. 

 
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki 

Program  nauczania  jednostki  modułowej  zawiera  tre

ś

ci  dotycz

ą

ce 

promocji  zdrowia,  edukacji  zdrowotnej,  profilaktyki  oraz  potrzeb 
zdrowotnych człowieka. 

Realizacja  programu  ma  na  celu  zapoznanie  uczniów  z  czynnikami 

warunkuj

ą

cymi  utrzymanie  zdrowia  i  szkodliwymi  dla  zdrowia  oraz 

kształtowanie przekona

ń

 prozdrowotnych.  

Wiedza  o  zdrowiu  i  przekonania  prozdrowotne  ucznia  stanowi

ą

 

podstaw

ę

  do  udzielania  wsparcia  i  pomocy  osobie  niepełnosprawnej,  

w  jej  d

ąŜ

eniu  do  uzyskania  lepszej  sprawno

ś

ci  i  samodzielno

ś

ci 

Ŝ

yciowej.  

Program  powinien  by

ć

  realizowany  w  korelacji  z  programami 

jednostek modułowych 322[15].O1.01 i 03.  

W  procesie  nauczania  nale

Ŝ

y  dobiera

ć

  metody  i 

ś

rodki  dydaktyczne 

do 

zaplanowanych 

celów 

kształcenia. 

Ró

Ŝ

norodno

ść

 

tre

ś

ci 

programowych 

wymaga 

stosowania 

metody 

wykładu, 

dyskusji 

dydaktycznej, inscenizacji, metody przypadków oraz 

ć

wicze

ń

.  

Zaproponowane 

w 

programie 

ć

wiczenia 

praktyczne 

mo

Ŝ

na 

modyfikowa

ć

  lub  uzupełnia

ć

  w  zale

Ŝ

no

ś

ci  od  potrzeb  edukacyjnych. 

Zaj

ę

cia  powinny  by

ć

  prowadzone  w  15  osobowych  grupach,  

z  podziałem  na  2-3  osobowe  zespoły  w  warunkach  symulowanych, 
w  pracowni  dydaktycznej  wyposa

Ŝ

onej  w  nowoczesne 

ś

rodki 

dydaktyczne. 

Uczniowie  powinni  samodzielnie  przygotowa

ć

  i  przeprowadzi

ć

 

zaproponowane  w  programie  jednostki  modułowej 

ć

wiczenia  pod 

kierunkiem 

nauczyciela. 

Wskazane 

jest 

zorganizowanie 

i  przeprowadzenie  zaj

ęć

  z  zakresu edukacji  zdrowotnej  w  placówkach 

ochrony zdrowia oraz pomocy społecznej.  

 

6. Propozycje  metod  sprawdzania  i  oceny  osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  uczniów  nale

Ŝ

y  prowadzi

ć

 

systematycznie,  na  podstawie  ustalonych  kryteriów.  Systematyczna 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

36 

 

kontrola i ocena post

ę

pów ucznia umo

Ŝ

liwi nauczycielowi dostosowanie 

metod 

nauczania, 

organizacyjnych 

form 

pracy 

oraz 

ś

rodków 

dydaktycznych do mo

Ŝ

liwo

ś

ci poznawczych uczniów.  

Osi

ą

gni

ę

cia uczniów mo

Ŝ

na ocenia

ć

 przy pomocy: 

−

  sprawdzianów pisemnych i ustnych, 

−

  testów osi

ą

gni

ęć

 szkolnych, 

−

  obserwacji czynno

ś

ci uczniów podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

. 

Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnej nale

Ŝ

y zwraca

ć

 

uwag

ę

 na operowanie zdobyt

ą

 wiedz

ą

, merytoryczn

ą

 jako

ść

 wypowiedzi 

i posługiwanie si

ę

 terminologi

ą

 z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki. 

Podczas  obserwacji  zachowania  uczniów  podczas  wykonywania 

ć

wicze

ń

 nale

Ŝ

y zwróci

ć

 uwag

ę

 na: 

−

  aktywno

ść

 ucznia na zaj

ę

ciach, 

−

  przestrzeganie procedur obowi

ą

zuj

ą

cych w grupie, 

−

  nawi

ą

zanie kontaktu z podopiecznym, 

−

  przygotowanie  i  zaprezentowanie  scenariusza  zaj

ęć

  promuj

ą

cych 

zdrowie, 

−

  umiej

ę

tno

ść

 samooceny. 

Obserwacje  powinny  by

ć

  prowadzone  przy  pomocy  arkusza 

obserwacji  przygotowanego  przez  nauczyciela.  Podstaw

ą

  do  uzyskania 

pozytywnej  oceny  powinno  by

ć

  poprawne  i  samodzielne  wykonanie 

ć

wicze

ń

. 

Na  zako

ń

czenie  realizacji  programu  jednostki  modułowej,  proponuje 

si

ę

 przeprowadzenie testu osi

ą

gni

ęć

 szkolnych.  

W  ocenie  ko

ń

cowej  nale

Ŝ

y  uwzgl

ę

dni

ć

  wyniki  wszystkich  metod 

sprawdzania osi

ą

gni

ęć

 uczniów stosowanych przez nauczyciela. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

37 

 

Jednostka modułowa 322[15].O1.05 
Korzystanie z programów komputerowych 
wspomagaj

ą

cych działania terapeutyczne  

 

1. Szczegółowe cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 powinien umie

ć

: 

−

  skorzysta

ć

 z przegl

ą

darek internetowych, 

−

  wyszuka

ć

 informacje w Internecie oraz skorzysta

ć

 z baz danych, 

−

  pozyska

ć

 multimedialne materiały ze stron internetowych, 

−

  zaprezentowa

ć

  i  oceni

ć

  przydatno

ść

  wyszukanych  materiałów  do 

wspomagania działa

ń

 terapeutycznych, 

−

  zało

Ŝ

y

ć

 konta pocztowe, 

−

  skonfigurowa

ć

 konto pocztowe w wybranym programie pocztowym, 

−

  wysła

ć

 i odebra

ć

 wiadomo

ś

ci pocztowe, 

−

  skonfigurowa

ć

 konto serwera grup dyskusyjnych, 

−

  ogłosi

ć

 wiadomo

ś

ci na grupach dyskusyjnych, 

−

  wykorzysta

ć

 e-learning do przekazywania wiedzy podopiecznemu, 

−

  pozyska

ć

 obrazy przy pomocy aparatu cyfrowego, 

−

  zeskanowa

ć

 fotografie i obrazy, 

−

  zeskanowa

ć

 tekst z wykorzystaniem dowolnego programu OCR, 

−

  zainstalowa

ć

 i skorzysta

ć

 z nagrywarki płytek CD-RW, 

−

  skorzysta

ć

 z programu do obróbki zdj

ęć

, 

−

  zmontowa

ć

 filmy wideo przy pomocy dost

ę

pnych programów, 

−

  poda

ć

 przykłady zastosowania prezentacji multimedialnej, 

−

  przygotowa

ć

 plan prezentacji multimedialnej, 

−

  zaprojektowa

ć

  prezentacje  multimedialne  wzbogacone  wykresami, 

grafik

ą

, d

ź

wi

ę

kami, filmami,  

−

  przygotowa

ć

 prezentacje przeno

ś

ne i pokazy slajdów, 

−

  zastosowa

ć

  przepisy  prawa  autorskiego  w  przygotowywaniu 

materiałów własnych. 

 
2. Materiał nauczania 

Gromadzenie i przetwarzanie informacji dost

ę

pnych w Internecie. 

Komunikowanie si

ę

 w sieci Internet.  

Instalowanie i obsługa urz

ą

dze

ń

 multimedialnych. 

Przetwarzanie zgromadzonych materiałów i informacji. 
Posługiwanie si

ę

 sieci

ą

 komputerow

ą

. 

Programy specjalistyczne. 
Prawo autorskie. 
 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

38 

 

3. 

Ć

wiczenia 

•

  Przegl

ą

danie i rejestrowanie stron WWW. 

•

  Wyszukiwanie  informacji  zwi

ą

zanych  z  terapi

ą

  zaj

ę

ciow

ą

  w  sieci 

Internet. 

•

  Gromadzenie i katalogowanie wyszukanych informacji. 

•

  Zakładanie i konfigurowanie konta pocztowego. 

•

  Wysyłanie i odbieranie wiadomo

ś

ci pocztowej. 

•

  Konfigurowanie  konta  serwera  grup  dyskusyjnych  i  ogłaszanie 

wiadomo

ś

ci. 

•

  Korzystanie  z  zasobów  e-learning  do  doskonalenia  własnych 

kompetencji. 

•

  Pozyskiwanie  obrazów  przy  pomocy:  aparatu  cyfrowego,  kamery, 

skanera. 

•

  Skanowanie tekstu, fotografii, obrazu. 

•

  Instalowanie i korzystanie z nagrywarek CD/DVD R/RW. 

•

  Korzystanie  z  programów  do  obróbki  zdj

ęć

  i  do  montowania  filmów 

wideo. 

•

  Projektowanie  i  stosowanie  prezentacji  multimedialnych  w  pracy 

terapeuty zaj

ę

ciowego. 

 
4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Stanowiska komputerowe z dost

ę

pem do Internetu. 

Oprogramowanie komputerowe: 

−

  pakiet biurowy zawieraj

ą

cy: edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, 

−

  bazy danych, programy do prezentacji komputerowych, 

−

  programy do edycji WWW, 

−

  programy do grafiki komputerowej, 

−

  gry dydaktyczne, 

−

  encyklopedie, słowniki i inne czasopisma elektroniczne, 

−

  specjalistyczne 

oprogramowanie, 

wspomagaj

ą

ce 

prac

ę

 

z pacjentem/podopiecznym, 

−

  komunikatory internetowe, 

−

  przegl

ą

darki internetowe, 

−

  programy pocztowe, 

−

  programy antywirusowe. 

Gło

ś

niki, 

mikrofony, 

drukarki, 

skanery, 

projektor 

multimedialny  

z ekranem, kamery internetowe. 
 
 

 
 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

39 

 

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki 

Realizacja  programu  nauczania  jednostki  modułowej  ma  na  celu 

kształtowanie  i  doskonalenie  umiej

ę

tno

ś

ci  korzystania  z  technik 

informatycznych w pracy zawodowej.  

Realizuj

ą

c  program  nale

Ŝ

y  zwróci

ć

  uwag

ę

  na  wykorzystanie 

oprogramowania komputerowego do twórczej pracy człowieka zdrowego 
oraz 

tworzenia 

warunków 

do 

nauki 

i 

pracy 

podopiecznego 

z  okre

ś

lonym  deficytem  sprawno

ś

ciowym.  Szczególnie  wa

Ŝ

ne  jest 

przygotowanie ucznia do korzystania z komputera w celu aktywizowania 
i  usprawniania  funkcji  i  czynno

ś

ci  psychicznych  oraz  systematycznego 

aktualizowania 

wiedzy 

zarówno 

terapeuty 

zaj

ę

ciowego 

jak  

i podopiecznego. 

Zaj

ę

cia  powinny  by

ć

  prowadzone  z  zastosowaniem  metod 

praktycznych: pokazu z obja

ś

nieniem i 

ć

wicze

ń

 praktycznych. 

Podczas  wykonywania 

ć

wicze

ń

  uczniowie  powinni  korzysta

ć

  

z  programów  ułatwiaj

ą

cych  podopiecznym  kontakt  z  terapeut

ą

 

zaj

ę

ciowym  i  otaczaj

ą

c

ą

  rzeczywisto

ś

ci

ą

.  Powinni  równie

Ŝ

  projektowa

ć

 

programy 

profilaktyczne 

i 

terapeutyczne, 

scenariusze 

zaj

ęć

 

edukacyjnych  oraz  wykorzysta

ć

  komputer  jako  narz

ę

dzie  terapeutyczne 

dla  podopiecznych  z  zaburzeniami  mowy,  słuchu  oraz  koordynacji 
wzrokowo-ruchowej i orientacji przestrzennej.  

Zaj

ę

cia  powinny  by

ć

  prowadzone  w  pracowni  komputerowej, 

wyposa

Ŝ

onej 

w 

specjalistyczne 

oprogramowanie, 

multimedialne 

programy  edukacyjne  oraz  wybrane  aplikacje  u

Ŝ

ytkowe.  Ka

Ŝ

dy  ucze

ń

 

powinien  mie

ć

  zapewnione  samodzielne  stanowisko  komputerowe  ze 

stałym  dost

ę

pem  do  sieci  internetowej  oraz  mo

Ŝ

liwo

ś

ci

ą

  korzystania  

z urz

ą

dze

ń

 peryferyjnych.  

Nauczyciel  powinien  na  bie

Ŝą

co  obserwowa

ć

  prac

ę

  ucznia, 

korygowa

ć

 bł

ę

dy, udziela

ć

 instrukcji i porad. 

 
6. Propozycje  metod  sprawdzania  i  oceny  osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  ucznia  powinno  odbywa

ć

  si

ę

 

systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów.  

Podstawowym  sposobem  sprawdzania  i  oceniania  osi

ą

gni

ęć

  ucznia 

powinna  by

ć

  obserwacja  czynno

ś

ci  ucznia  podczas  wykonywania 

ć

wicze

ń

.  

Podczas obserwacji nale

Ŝ

y zwróci

ć

 uwag

ę

 na:  

−

  dobór metod rozwi

ą

zywania problemu, 

−

  zaanga

Ŝ

owanie w wykonywaniu zadania, 

−

  skuteczno

ść

 podj

ę

tych działa

ń

, 

−

  systematyczno

ść

 wykonywanych prac, 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

40 

 

Przedmiotem oceny powinny by

ć

 równie

Ŝ

 umiej

ę

tno

ś

ci: 

−

  korzystania  z  ró

Ŝ

nych 

ź

ródeł  informacji:  podr

ę

czników,  prac 

specjalistycznych oraz popularnonaukowych w formie elektronicznej, 

−

  opracowywania 

projektów 

indywidualnych 

i 

grupowych 

oraz 

prezentacja ich na forum grupy,  

−

  opracowywania  prezentacji  multimedialnych,  korzystanie  ze  stron 

WWW, albumów, filmów uwzgl

ę

dniaj

ą

cych zagadnienia merytoryczne 

przydatne w pracy terapeuty zaj

ę

ciowego. 

 

 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

41 

 

Moduł 322[15].O2 
Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 
 

1. Cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 powinien umie

ć

: 

−

  charakteryzowa

ć

 

poszczególne 

okresy 

rozwoju 

psychicznego 

człowieka, 

−

  okre

ś

la

ć

 czynniki wpływaj

ą

ce na kształtowanie osobowo

ś

ci, 

−

  stosowa

ć

 

terminologi

ę

 

z 

dziedziny 

psychologii, 

pedagogiki  

i socjologii, 

−

  wyja

ś

nia

ć

  budow

ę

  i  czynno

ś

ci  układów  i  narz

ą

dów  organizmu 

człowieka, 

−

  charakteryzowa

ć

  zmiany  zachodz

ą

ce  w  psychice  człowieka  pod 

wpływem choroby lub niepełnosprawno

ś

ci, 

−

  ocenia

ć

 stan pacjenta na podstawie prowadzonej obserwacji,  

−

  współuczestniczy

ć

  w  udzielaniu  pomocy  psychologicznej  i  tworzeniu 

systemu wsparcia społecznego, 

−

  nawi

ą

zywa

ć

 i utrzymywa

ć

 kontakty społeczne z pacjentem, 

−

  unika

ć

 bł

ę

dów jatrogennych, 

−

  przewidywa

ć

 sytuacje trudne w pracy terapeuty zaj

ę

ciowego, 

−

  analizowa

ć

  przyczyny  własnych  negatywnych  emocji  w  kontakcie 

z pacjentem, 

−

  charakteryzowa

ć

 procesy patologiczne, 

−

  rozpoznawa

ć

 

objawy 

niepełnosprawno

ś

ci 

psychofizycznej 

podopiecznego, 

−

  okre

ś

la

ć

 wpływ 

ś

rodowiska społecznego na osoby niepełnosprawne, 

−

  stosowa

ć

 metody i zasady wychowania, 

−

  okre

ś

la

ć

 metody i zasady stosowane w procesie nauczania, 

−

  ocenia

ć

 stopie

ń

 wydolno

ś

ci psychicznej podopiecznego, 

−

  ocenia

ć

 stopie

ń

 wydolno

ś

ci fizycznej podopiecznego, 

−

  diagnozowa

ć

 warunki 

Ŝ

ycia podopiecznego, 

−

  rozpoznawa

ć

 problemy i potrzeby podopiecznego. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

42 

 

2. Wykaz jednostek modułowych 

  

Symbol 

jednostki 

modułowej 

 

Nazwa jednostki modułowej 

Orientacyjna 

liczba godzin 

na realizacj

ę

 

322[15].O2.01 

Analizowanie psychospołecznych aspektów rozwoju 
człowieka 

  50 

322[15].O2.02  Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta 

  50 

322[15].O2.03 

Analizowanie budowy i funkcji organizmu zdrowego 
człowieka  

100 

322[15].O2.04 

Analizowanie procesów patologicznych w obr

ę

bie 

układów i narz

ą

dów 

  70 

322[15].O2.05  Rozpoznawanie objawów niepełnosprawno

ś

ci  

  54 

Razem 

324 

 

3. Schemat układu jednostek modułowych  

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

322[15].O2.01 

Analizowanie 

psychospołecznych aspektów 

rozwoju człowieka 

322[15].O2 

Rozwój osobowy  

i biologiczny człowieka

  

 

322[15].O2.02 

Diagnozowanie problemów  

i potrzeb pacjenta 

 

322[15].O2.05 

Rozpoznawanie objawów 

niepełnosprawno

ś

ci 

 

 

322[15].O2.04 

Analizowanie procesów 

patologicznych 

 w obr

ę

bie układów 

322[15].O2.03 

Analizowanie budowy  

i funkcji organizmu zdrowego 

człowieka 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

43 

 

4. Literatura 

Affolter F.: Spostrzeganie, rzeczywisto

ść

, j

ę

zyk. WSiP, Warszawa 1997 

Aleksandrowicz R.: Mały atlas anatomiczny. PZWL, Warszawa 2004 
Aronson  E.,  Wilson  T.  D.,  Alert  R.  M.:  Psychologia  społeczna.  Serce 
i umysł. Zysk i Ska, Pozna

ń

 1997 

Aronson E.: Człowiek istota społeczna. PWN, Warszawa 2004 
Aronson E.: Psychologia społeczna. PWN, Warszawa 1996 
Bara

ń

ski  J.,  Pi

ą

tkowski  W.,  red.:  Zdrowie  i  choroba.  Wybrane  problemy 

socjologii medycyny. WWO, Wrocław 2002 
Bł

ę

dowski  P.:  Pomoc  społeczna  i  opieka  nad  osobami  starszymi.  BPS, 

Warszawa 1996 
D

ą

browski K.: Trud istnienia. WP, Warszawa1986 

Forma

ń

ski J.: Psychologia 

ś

rodowiska. PZWL, Warszawa 2004 

Gerstman  St-w.:  Rozmowa  i  wywiad  w  psychologii,  PWN,  Warszawa 
1987 
Goleman D.: Inteligencja emocjonalna. Media Rodzina, Pozna

ń

 1997 

Grzesiuk  L.,  Tryjarska  B.:  Jak  pomaga

ć

  sobie,  rodzinie  i  innym.  PWN, 

Warszawa 1987 
Hamer H.: Rozwój przez wprowadzanie zmian. CEM, Warszawa 1998 
Hamer H.: Rozwój umiej

ę

tno

ś

ci społecznych. WEDA, Warszawa 1999 

Hebanowski  M.  Kliszcz  J.,Trzeciak  B.:  Poradnik  komunikowania  si

ę

 

lekarza z pacjentem. PZWL, Warszawa 1999 
Jarosz M., Cwynar S., red.: Podstawy psychiatrii. PZWL, Warszawa1980 
Kru

ś

 S.: Patologia. PZWL, Warszawa 2004 

Michajlik  A.,  Ramontowski  W.:  Anatomia  i  fizjologia  człowieka.  PZWL, 
Warszawa 2004 
Milerski B., 

Ś

liwi

ń

ski B.: Pedagogika - leksykon. PWN, Warszawa 2000 

P

ę

dich W. red.: Choroby wewn

ę

trzne. PZWL, Warszawa, 1994 

Przetacznik-Gierowska 

M., 

Tyszkowa 

M.: 

Psychologia 

rozwoju 

człowieka. PWN, Warszawa 2000 
S

ę

k  H.,  Cie

ś

lak  R.  red.:  Wsparcie  społeczne,  stres  i  zdrowie.  PWN, 

Warszawa 2004 
Taranowicz  I.,  Majchrowska  A.,  Kawczy

ń

ska-Butryn  Z.:  Elementy 

socjologii dla piel

ę

gniarek. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2000 

Tomaszewski T. red.: Psychologia ogólna. PWN, Warszawa1995 
Tyszka Z.: Socjologia rodziny. PWN, Warszawa 1974 
Zimbardo Ph. G., Ruch F. L.: Psychologia i 

Ŝ

ycie. PWN, Warszawa 1998 

 

Wykaz  literatury  nale

Ŝ

y  aktualizowa

ć

  w  miar

ę

  ukazywania  si

ę

  nowych 

pozycji wydawniczych. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

44 

 

Jednostka modułowa 322[15].O2.01 
Analizowanie psychospołecznych aspektów rozwoju 
człowieka 
 

1. Szczegółowe cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 powinien umie

ć

: 

−

  posłu

Ŝ

y

ć

  si

ę

  terminologi

ą

  z  zakresu  psychologii,  socjologii  

i pedagogiki, 

−

  scharakteryzowa

ć

  metody  badawcze  stosowane  w  psychologii  

i socjologii, 

−

  scharakteryzowa

ć

  poszczególne  okresy  rozwoju  psychicznego  

i społecznego człowieka, 

−

  wyja

ś

ni

ć

  znaczenie  procesów  psychicznych  w  funkcjonowaniu 

człowieka, 

−

  okre

ś

li

ć

 składniki osobowo

ś

ci, 

−

  okre

ś

li

ć

 

wpływ 

ró

Ŝ

nych 

czynników 

na 

rozwój 

osobowo

ś

ci 

i zachowanie si

ę

 człowieka, 

−

  okre

ś

li

ć

  czynniki  decyduj

ą

ce  o  poziomie  odporno

ś

ci  człowieka  na 

stres, 

−

  okre

ś

li

ć

 sposoby radzenia sobie ze stresem, 

−

  zanalizowa

ć

 

czynniki 

wpływaj

ą

ce 

na 

ogóln

ą

 

wydolno

ść

 

psychofizyczn

ą

 człowieka, 

−

  zastosowa

ć

  wybrane  metody  oceniania  wydolno

ś

ci  psychofizycznej 

człowieka,  

−

  okre

ś

li

ć

  cechy  zbiorowo

ś

ci  społecznej  i  jej  wpływ  na  socjalizacj

ę

 

jednostki,  

−

  okre

ś

li

ć

 czynniki społeczne wpływaj

ą

ce na rozwój jednostki, 

−

  nawi

ą

za

ć

 i utrzyma

ć

 kontakt z pacjentem i jego rodzin

ą

, 

−

  zastosowa

ć

  zasady  nawi

ą

zywania  i  utrzymywania  kontaktów 

społecznych z podopiecznym, 

−

  unikn

ąć

 bł

ę

dów jatrogennych, 

−

  okre

ś

li

ć

 wpływ czynników 

ś

rodowiskowych na powstawanie zaburze

ń

 

przystosowania społecznego, 

−

  przewidzie

ć

  sytuacje  nietypowe  i  trudne  w  pracy  terapeuty 

zaj

ę

ciowego, 

−

  przeprowadzi

ć

  analiz

ę

  przyczyn  własnych  negatywnych  emocji 

w kontaktach z pacjentem, 

−

  podj

ąć

  współprac

ę

  w  zespole  interdyscyplinarnym  w  zakresie 

udzielania  pomocy  psychologicznej  i  tworzenia  systemu  wsparcia 
społecznego, 

−

  zorganizowa

ć

 prac

ę

 z grup

ą

 pacjentów, 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

45 

 

−

  zaobserwowa

ć

  i  okre

ś

li

ć

  przyczyny  powstawania  konfliktów  w małej 

grupie społecznej, 

−

  rozwi

ą

za

ć

 konflikty grupowe, 

−

  scharakteryzowa

ć

 metody wychowania i nauczania, 

−

  okre

ś

li

ć

 zało

Ŝ

enia systemu kształcenia specjalnego, 

−

  okre

ś

li

ć

 cele wychowania i nauczania osób niepełnosprawnych, 

−

  zastosowa

ć

  w  pracy  z  niepełnosprawnymi  ró

Ŝ

ne  metody  nauczania  

i oddziaływania wychowawczego, 

−

  zastosowa

ć

 zasady post

ę

powania zgodne z Kart

ą

 Praw Pacjenta. 

 
2. Materiał nauczania 

Psychologiczne i socjologiczne metody poznawania człowieka. 
Okresy rozwoju psychospołecznego człowieka. 
Procesy psychiczne. 
Osobowo

ść

 człowieka.  

Czynniki kształtowania osobowo

ś

ci człowieka. 

Sytuacje trudne, stres, frustracja, mechanizmy obronne. 
Bł

ę

dy jatrogenne. 

Pomoc psychologiczna. 
System wsparcia społecznego. 
Sytuacje trudne w pracy terapeuty zaj

ę

ciowego. 

Zbiorowo

ść

 społeczna. 

Rodzina jako grupa społeczna. 
Psychologia 

Ŝ

ycia społecznego. 

Kulturowe uwarunkowania zachowania człowieka. 
Proces wychowania i nauczania. 
Narz

ę

dzia badawcze stosowane w pedagogice.  

Zało

Ŝ

enia systemu kształcenia specjalnego. 

Karta Praw Pacjenta.

 

 
3. 

Ć

wiczenia 

•

  Opracowywanie scenariusza rozmowy psychologicznej. 

•

  Prowadzenie rozmowy psychologicznej.  

•

  Komunikowanie  si

ę

  z  pacjentem  zale

Ŝ

nie  od  stanu  zdrowia,  rodzaju 

niepełnosprawno

ś

ci, wieku, płci.  

•

  Planowanie systemu wsparcia społecznego. 

•

  Okre

ś

lanie zachowa

ń

 zapobiegaj

ą

cych bł

ę

dom jatrogennym. 

•

  Badanie struktury grupy społecznej. 

•

  Organizowanie pracy z grup

ą

 pacjentów. 

•

  Analizowanie  zachowania  i  oddziaływania  jednostki  w  małej  grupie  

w warunkach symulowanych. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

46 

 

•

  Okre

ś

lanie wpływu czynników 

ś

rodowiskowych na rozwój jednostki. 

•

  Analizowanie  wpływu  własnych  do

ś

wiadcze

ń

 

Ŝ

yciowych  na  proces 

uczenia si

ę

 i kształtowania osobowo

ś

ci. 

•

  Analizowanie  zalet  i  wad  poszczególnych  systemów  nauczania  

osób niepełnosprawnych. 

•

  Analizowanie  funkcjonowania  placówki  kształcenia  specjalnego,  

na 

podstawie 

spostrze

Ŝ

e

ń

 

dokonanych 

podczas 

wycieczki 

dydaktycznej. 

 

4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Opisy przypadków. 
Schematy, plansze. 
Scenariusze wywiadu, rozmowy, obserwacji. 
Filmy dydaktyczne dotycz

ą

ce metod nauczania w szkołach specjalnych. 

Albumy. 
Literatura i czasopisma zawodowe. 
Techniczne 

ś

rodki kształcenia. 

 
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki 

Program  jednostki  modułowej  obejmuje  tre

ś

ci  z  zakresu  psychologii, 

socjologii  i  pedagogiki.  Zintegrowane  w  programie  tre

ś

ci  kształcenia  

z  ró

Ŝ

nych  dziedzin  wiedzy  stanowi

ą

  podstaw

ę

  do  realizacji  programów 

modułów zawodowych. 

Celem  realizacji  programu  nauczania  jednostki  modułowej  jest 

kształtowanie  umiej

ę

tno

ś

ci  poznawania  samego  siebie,  rozumienia 

własnych reakcji psychicznych, rozpoznawania problemów osoby chorej 
i  niepełnosprawnej,  dokonywania  oceny  stanu  psychicznego  i  sytuacji 
społecznej  podopiecznych,  udzielania  im  wsparcia  emocjonalnego  oraz 
umiej

ę

tno

ś

ci obserwowania zmian  w  wygl

ą

dzie, zachowaniu i reakcjach 

psychicznych 

podopiecznego 

spowodowanych 

chorob

ą

. 

Nabyte 

umiej

ę

tno

ś

ci  umo

Ŝ

liwi

ą

  uczniowi  podj

ę

cie  działa

ń

  terapeutycznych  

w zale

Ŝ

no

ś

ci od stanu podopiecznego.  

W  procesie  kształcenia  nale

Ŝ

y  równie

Ŝ

  kształtowa

ć

  postawy: 

odpowiedzialno

ś

ci  za  własne  zachowania  wobec  drugiego  człowieka, 

akceptacji  zachowa

ń

  pacjentów,  gotowo

ś

ci  niesienia  pomocy  oraz 

poszanowania godno

ś

ci osobistej drugiego człowieka. 

Osi

ą

gni

ę

cie 

zaplanowanych 

celów 

umo

Ŝ

liwi 

stosowanie 

aktywizuj

ą

cych  metod  nauczania:  dyskusji  dydaktycznej,  metody 

przypadków i sytuacyjnej, inscenizacji, gier dydaktycznych oraz 

ć

wicze

ń

.  

Podczas 

ć

wicze

ń

  uczniowie  powinni  mie

ć

  mo

Ŝ

liwo

ść

  doskonalenia 

umiej

ę

tno

ś

ci  nawi

ą

zywania  kontaktów  społecznych,  rozpoznawania 

ró

Ŝ

nic  indywidualnych  mi

ę

dzy  lud

ź

mi,  rozpoznawania  i  rozwi

ą

zywania 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

47 

 

konfliktów  społecznych,  radzenia  sobie  ze  stresem,  rozpoznawania 
sytuacji  społecznych  maj

ą

cych  wpływ  na  procesy  psychiczne  człowieka 

i jego zachowanie oraz funkcjonowanie w 

ś

rodowisku. 

Ć

wiczenia  powinny  by

ć

  prowadzone  w  grupach  do  15  osób, 

z  podziałem  na  2-3  osobowe  zespoły,  w  odpowiednio  wyposa

Ŝ

onej 

pracowni umiej

ę

tno

ś

ci społecznych.  

 
6. Propozycje  metod  sprawdzania  i  oceny  osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych  ucznia  powinno  odbywa

ć

  si

ę

 

systematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów.  

Systematyczne  ocenienie  umo

Ŝ

liwi  nauczycielowi  rozpoznanie 

problemów wyst

ę

puj

ą

cych w procesie nauczania i zaplanowanie procesu 

kształcenia,  z  uwzgl

ę

dnieniem  indywidualnych  potrzeb  edukacyjnych 

ucznia.  

Do  sprawdzania  osi

ą

gni

ęć

  szkolnych  uczniów  proponuje  si

ę

 

zastosowa

ć

: 

−

  sprawdziany ustne i pisemne,  

−

  obserwacj

ę

 czynno

ś

ci ucznia podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

,  

−

  testy osi

ą

gni

ęć

 szkolnych.  

Podczas  kontroli  i  oceny  dokonywanej  w  formie  ustnej,  nale

Ŝ

y 

zwraca

ć

  uwag

ę

  na  merytoryczn

ą

  jako

ść

  wypowiedzi,  poprawne 

stosowanie poj

ęć

 i poprawno

ść

 wnioskowania.  

Umiej

ę

tno

ś

ci  praktyczne  nale

Ŝ

y  sprawdza

ć

  przez  obserwacj

ę

 

zachowania ucznia podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

. Podczas obserwacji 

nale

Ŝ

y zwróci

ć

 uwag

ę

 na: 

−

  posługiwanie  si

ę

  terminologi

ą

  z  zakresu  psychologii,  socjologii 

i pedagogiki, 

−

  aktywno

ść

 na zaj

ę

ciach, 

−

  przestrzeganie reguł post

ę

powania obowi

ą

zuj

ą

cych w grupie, 

−

  umiej

ę

tno

ść

 twórczego my

ś

lenia i rozwi

ą

zywania problemów, 

−

  umiej

ę

tno

ść

 prezentowania wyników pracy grupy, 

−

  umiej

ę

tno

ść

 samooceny. 

Obserwacje  powinny  by

ć

  prowadzone  przy  pomocy  arkusza 

obserwacji przygotowanego przez nauczyciela. 

Na  zako

ń

czenie  realizacji  programu  proponuje  si

ę

  przeprowadzenie 

testu z zadaniami wielokrotnego wyboru.  

W ko

ń

cowej ocenie nale

Ŝ

y uwzgl

ę

dni

ć

 wyniki samooceny ucznia oraz 

wszystkich metod sprawdzania stosowanych przez nauczyciela. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

48 

 

Jednostka modułowa 322[15].O2.02 
Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta 
 

1. Szczegółowe cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 powinien umie

ć

: 

−

  wyja

ś

ni

ć

 wpływ warunków 

Ŝ

ycia na sytuacj

ę

 zdrowotn

ą

 pacjenta, 

−

  okre

ś

li

ć

  kategorie  problemów  maj

ą

cych  znaczenie  dla  jako

ś

ci 

Ŝ

ycia 

pacjenta, 

−

  okre

ś

li

ć

 

ź

ródła i mechanizmy powstawania problemów społecznych, 

−

  rozpozna

ć

 patologie społeczne i ich 

ź

ródła, 

−

  opisa

ć

  istot

ę

  problemów  społecznych,  ich  przejawy  oraz  wpływ  na 

funkcjonowanie jednostki, 

−

  scharakteryzowa

ć

 potrzeby i ich rol

ę

 w aktywno

ś

ci człowieka, 

−

  scharakteryzowa

ć

  metody  zbierania  informacji  o  warunkach 

Ŝ

ycia, 

problemach i potrzebach pacjenta, 

−

  okre

ś

li

ć

  wpływ  warunków 

Ŝ

ycia  i  problemów  zdrowotnych  na 

hierarchi

ę

 potrzeb pacjenta, 

−

  zdiagnozowa

ć

 warunki 

Ŝ

ycia podopiecznego,  

−

  rozpozna

ć

 problemy i potrzeby osoby niepełnosprawnej. 

 
2. Materiał nauczania 

Człowiek i jego 

ś

rodowisko. 

Czynniki tworz

ą

ce warunki 

Ŝ

ycia. 

Ź

ródła i mechanizmy powstawania problemów społecznych. 

Patologie społeczne. 
Potrzeby i ich rola motywacyjna. 
Diagnozowanie warunków 

Ŝ

ycia pacjenta. 

Metody 

diagnozowania 

problemów 

i 

potrzeb 

osoby 

chorej  

i niepełnosprawnej. 

 
3. 

Ć

wiczenia 

•

  Analizowanie czynników maj

ą

cych wpływ na warunki i jako

ść

 

Ŝ

ycia. 

•

  Analizowanie  problemów  społecznych  wyst

ę

puj

ą

cych  w 

ś

rodowisku 

lokalnym na podstawie własnych do

ś

wiadcze

ń

. 

•

  Ustalanie  hierarchii  potrzeb  człowieka  na  podstawie  opisu 

przypadków. 

•

  Prowadzenie rozmowy z pacjentem w warunkach symulowanych. 

•

  Prowadzenie wywiadu 

ś

rodowiskowego. 

•

  Opracowywanie  diagnozy  warunków 

Ŝ

ycia,  problemów  i  potrzeb 

pacjenta. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

49 

 

4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Kwestionariusz wywiadu 

ś

rodowiskowego. 

Foliogramy dotycz

ą

ce hierarchii potrzeb. 

Opisy przypadków. 
Filmy dydaktyczne na temat problemów społecznych. 
Czasopisma i literatura zawodowa. 

 
5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki 

Celem  realizacji  programu  jednostki  modułowej  jest  zapoznanie 

uczniów  z  holistycznym  podej

ś

ciem  do  człowieka,  ze  szczególnym 

uwzgl

ę

dnieniem  warunków 

Ŝ

ycia,  problemów  społecznych  oraz  ich 

wpływu  na  potrzeby  i  jako

ść

 

Ŝ

ycia  podopiecznego.  Realizuj

ą

c  program 

nale

Ŝ

y  zwróci

ć

  uwag

ę

  rozpoznawanie  i  okre

ś

lenie  czynników 

ś

rodowiskowych,  rodzinnych,  materialnych,  zawodowych,  kulturowych, 

zdrowotnych, maj

ą

cych wpływ na zaspokajanie potrzeb i rozwi

ą

zywanie 

problemów pacjenta. 

Osi

ą

gni

ę

cie  zaplanowanych  celów  kształcenia  umo

Ŝ

liwi  stosowanie 

aktywizuj

ą

cych  metod  nauczania:  metody  sytuacyjnej,  inscenizacji, 

dyskusji  dydaktycznej,  metody  przypadków,  metody  projektów  oraz 

ć

wicze

ń

.  

Szczególnie  zalecana  jest  metoda  projektów,  która  umo

Ŝ

liwia 

kształtowanie  umiej

ę

tno

ś

ci  planowania,  rozwi

ą

zywania  problemów, 

podejmowania  decyzji.  Tematyka  projektów  mo

Ŝ

e  dotyczy

ć

:  badania 

ź

ródeł 

i 

mechanizmów 

powstawania 

problemów 

społecznych 

 w 

ś

rodowisku  lokalnym  oraz  diagnozowania  warunków 

Ŝ

ycia  osób 

niepełnosprawnych. 

Ć

wiczenia  powinny  by

ć

  prowadzone  w  pracowni  umiej

ę

tno

ś

ci 

społecznych  wyposa

Ŝ

onej  w  urz

ą

dzenia  multimedialne,  w  grupie  do  15 

uczniów, z podziałem na zespoły 2-3 osobowe. Zaleca si

ę

 wykorzystanie 

filmów  dydaktycznych  oraz  organizowanie  wycieczek  do  placówek 
pomocy  społecznej  oraz  instytucji  wsparcia  społecznego  osób 
niepełnosprawnych. 

W  procesie  nauczania  nale

Ŝ

y  równie

Ŝ

  zwróci

ć

  uwag

ę

  na 

kształtowanie  cech  osobowo

ś

ci  niezb

ę

dnych  w  pracy  terapeuty 

zaj

ę

ciowego, takich jak: kultura osobista, odpowiedzialno

ść

, dokładno

ść

  

i  sumienno

ść

  w  gromadzeniu  informacji  na  temat  podopiecznego, 

empatyczne reagowanie, gotowo

ść

 niesienia pomocy potrzebuj

ą

cym. 

 

 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

50 

 

6. Propozycje  metod  sprawdzania  i  oceny  osi

ą

gni

ęć

 

edukacyjnych ucznia 

Sprawdzanie  i  ocenianie  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych  uczniów  nale

Ŝ

y 

prowadzi

ć

 systematycznie, na podstawie okre

ś

lonych kryteriów.  

Podczas  kontroli  i  oceny  dokonywanej  w  formie  ustnej,  nale

Ŝ

y 

zwraca

ć

  uwag

ę

  na  operowanie  zdobyt

ą

  wiedz

ą

,  wła

ś

ciwe  stosowanie 

poj

ęć

  medycznych,  merytoryczn

ą

  jako

ść

  wypowiedzi  i  poprawno

ść

 

wnioskowania. 

Oceny osi

ą

gni

ęć

 uczniów mo

Ŝ

na dokonywa

ć

 na podstawie: 

−

  ustnych sprawdzianów wiadomo

ś

ci i umiej

ę

tno

ś

ci, 

−

  pisemnych sprawdzianów, 

−

  obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania 

ć

wicze

ń

. 

Podczas obserwacji nale

Ŝ

y zwróci

ć

 uwag

ę

 na: 

−

  dobieranie metod badania warunków 

Ŝ

ycia podopiecznego, 

−

  zbieranie informacji,  

−

  formułowanie konstruktywnych wniosków z wyników bada

ń

, 

−

  opracowywanie  diagnozy  warunków 

Ŝ

ycia,  problemów  i  potrzeb 

podopiecznego. 
Podczas  sprawdzania  i  oceniania  projektów  proponuje  si

ę

  zwróci

ć

 

uwag

ę

 na: 

−

  trafno

ść

 koncepcji projektu,  

−

  dobór materiałów 

ź

ródłowych, 

−

  plan projektu, 

−

  podział  zada

ń

  oraz  stopie

ń

  zaanga

Ŝ

owania  si

ę

  uczestników  

w realizacj

ę

 projektu, 

−

  stopie

ń

 realizacji zamierzonych celów,  

−

  wykonanie projektu, 

−

  prezentacj

ę

 projektu. 

W  ocenie  ko

ń

cowej  nale

Ŝ

y  uwzgl

ę

dni

ć

  wyniki  wszystkich  metod 

sprawdzania  osi

ą

gni

ęć

  edukacyjnych  ucznia  stosowanych  przez 

nauczyciela.

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

51 

 

Jednostka modułowa 322[15].O2.03 
Analizowanie budowy i funkcji organizmu zdrowego 
człowieka  
 

1. Szczegółowe cele kształcenia 

W wyniku procesu kształcenia ucze

ń

 powinien umie

ć

: 

−

  posłu

Ŝ

y

ć

 si

ę

 podstawowymi poj

ę

ciami z zakresu anatomii i fizjologii, 

−

  scharakteryzowa

ć

 podstawowe procesy 

Ŝ

yciowe organizmu, 

−

  okre

ś

li

ć

 poło

Ŝ

enie poszczególnych układów i narz

ą

dów, 

−

  scharakteryzowa

ć

 budow

ę

 i okre

ś

li

ć

 funkcje skóry, 

−

  opisa

ć

 budow

ę

 i funkcje ko

ś

ci oraz ich poł

ą

cze

ń

, 

−

  okre

ś

li

ć

  budow

ę

  mi

ęś

ni  i  wyja

ś

ni

ć

  czynno

ść

  poszczególnych  grup 

mi

ęś

niowych, 

−

  obja

ś

ni

ć

 

budow

ę

 

anatomiczn

ą

 

i 

procesy 

funkcjonowania 

poszczególnych układów i narz

ą

dów organizmu człowieka, 

−

  wyja

ś

ni

ć

  współzale

Ŝ

no

ść

  w  funkcjonowaniu  układów  i  narz

ą

dów 

organizmu człowieka, 

−

  wykona

ć

 pomiar podstawowych funkcji 

Ŝ

yciowych, 

−

  wykaza

ć

  ró

Ŝ

nice  w  budowie  i  funkcjonowaniu  organizmu  człowieka 

zale

Ŝ

nie od płci i wieku.  

 

2. Materiał nauczania 

Podstawowe poj

ę

cia z zakresu anatomii, fizjologii. 

Przemiana materii i energii.  
Odporno

ść

 i jej rodzaje. 

Budowa i funkcje skóry. 
Budowa i czynno

ść

 układu narz

ą

dów ruchu. 

Budowa i czynno

ść

 układu sercowo - naczyniowego. 

Ocena czynno

ś

ci układu sercowo - naczyniowego. 

Układ chłonny. 
Znaczenie i rola krwi w organizmie. 
Najwa

Ŝ

niejsze zmiany ilo

ś

ciowe i jako

ś

ciowe krwi. 

Budowa i czynno

ść

 układu oddechowego. 

Budowa i czynno

ść

 układu nerwowego. 

Budowa i funkcje narz

ą

dów zmysłów. 

Budowa i funkcje układu pokarmowego i moczowego. 
Pomiar parametrów 

Ŝ

yciowych. 

Ró

Ŝ

nice  w  funkcjonowaniu  organizmu  człowieka  zale

Ŝ

ne  od  wieku  

i płci. 

 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

 

 

52 

 

3. 

Ć

wiczenia 

•

  Badanie  podstawowych  parametrów  wydolno

ś

ci  fizycznej  -  badanie 

t

ę

tna, ci

ś

nienia t

ę

tniczego krwi, oddechu. 

•

  Analizowanie wyników badania morfologicznego krwi. 

•

  Analizowanie  wpływu:  wieku,  budowy,  kondycji  fizycznej,  stanu 

zdrowia na wydolno

ść

 człowieka. 

•

  Wykonywanie  pomiaru  długo

ś

ci  i  obwodu  oraz  zakresu  ruchu 

w stawach. 

•

  Ocenianie siły mi

ęś

niowej badanego pacjenta. 

•

  Wykonywanie badania ostro

ś

ci wzroku i słuchu. 

 

4. 

Ś

rodki dydaktyczne 

Filmy dydaktyczne dotycz

ą

ce prowadzenia badania wydolno

ś

ci fizycznej 

człowieka. 
Scenariusze 

ć

wicze

ń

. 

Arkusze obserwacji. 
Foliogramy, plansze. 
Przyrz

ą

dy:  do  pomiaru  ci

ś

nienia  t

ę

tniczego  krwi,  siły  mi

ęś

niowej, 

pojemno

ś

ci oddechowej, zakresu ruchu w stawach.  

Tablice do badania ostro

ś

ci wzroku. 

 

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki 

Program  nauczania  jednostki  modułowej  obejmuje  tre

ś

ci  dotycz

ą

ce 

budowy i czynno

ś

ci narz

ą

dów i układów w organizmie człowieka.  

Celem 

realizacji 

programu 

jest 

kształtowanie 

umiej

ę

tno

ś

ci 

analizowania budowy i funkcji organizmu człowieka oraz rozpoznawania 
wzajemnych  powi

ą

za

ń

  i  zale

Ŝ

no

ś

ci  mi

ę

dzy  poszczególnymi  układami 

i narz

ą

dami.  

Program  powinien  by

ć

  realizowany  w  korelacji  z  jednostkami 

modułowymi  322[15]O1.04,  322[15]O2.01.  Podczas  realizacji  programu 
szczególn

ą

  uwag

ę

  nale

Ŝ

y  zwróci

ć

  na  tre

ś

ci  dotycz

ą

ce  czynno

ś

ci 

narz

ą

dów  i  układów,  a  zwłaszcza  narz

ą

dów  zmysłów,  układu  narz

ą

dów 

ruchu, układu kr

ąŜ

enia, oddechowego i nerwowego.  

Osi

ą

gni

ę

cie  zało

Ŝ

onych  celów  kształcenia  umo

Ŝ

liwi  stosowanie 

nast

ę

puj

ą

cych  metod  nauczania:  wykładu  konwersatoryjnego,  metody 

przypadków, metody sytuacyjnej oraz 

ć

wicze

ń

. 

Zaproponowane  w  programie 

ć

wiczenia  mo

Ŝ

na  modyfikowa

ć

 

i rozszerza

ć

 w zale

Ŝ

no

ś

ci od potrzeb edukacyjnych uczniów. 

Tre

ść

 

ć

wicze

ń

 powinna dotyczy

ć

 budowy i czynno

ś

ci poszczególnych 

narz

ą

dów i układów oraz rozpoznawania struktur anatomicznych. Nale

Ŝ

y 

zapewni

ć

 

uczniom 

indywidualne 

tempo 

wykonywania 

ć

wicze

ń

. 

Wykonywanie 

ć

wicze

ń

 ułatwi uczniom zrozumienie tre

ś

ci programowych,