63

5/2001

Konstrukcja ta wieńczy małą liczebnie, ale dobrze skupioną na kilku racjonalnych projektach serię Evidence.
370 to ambitny podstawkowiec, 470 to bardzo udany układ dwuipółdrożny, oczywiście już wolnostojący,
i jeszcze tylko potężne 870, nie licząc głośnika centralnego, dają w sumie pełny wybór podstawowych
rozwiązań konstrukcyjnych, mogących cieszyć się dużą popularnością − tutaj ograniczać ją będzie cena,
wynikająca jednak z wysokiej jakości komponentów i wykonania obudowy.

Dali EVIDENCE 870

A

A

A

A

A

udiofile o stażu dłuższym niż

dwa lata wiedzą zapewne, że

Evidence 870

jest bezpośred−

nim następcą modelu

850

z

serii zwanej wówczas “czerwoną”.

850

wystąpiły w jednym z pierwszych naszych
testów − jeszcze w “Od Radio do Audio”.
Było to ponad sześć lat temu, od tego
czasu wiele się zmieniło − kilka modeli
testowanych wraz z Dali

850

było wów−

czas jednymi z najdroższych, jakie w
ogóle można było na naszym rynku spo−

tkać w normalnej sprzedaży. Dzisiaj ten
wybór jest o wiele większy, i swobodnie
sięga znacznie wyższych pułapów ceno−
wych.

W tym okresie polityka rynkowa Dyna−

udio i kształt jej oferty uległy zasadniczej
zmianie, natomiast Dali kontynuuje obra−
ny dawno temu kurs. Choć nowe modele
serii niebieskiej niewiele już przypomina−
ją dawniejsze, to relacja

870

do

850

od−

zwierciedla duże przywiązanie do dawne−

go projektu; zmianom poddano przede
wszystkim sferę estetyczną, choć ze
względu na utrzymanie dotychczasowe−
go układu głośników, jej wielkość i pro−
porcje pozostały bardzo podobne; w sfe−
rze technicznej utrzymano 90% wcześ−
niejszego opracowania, ale owe 10%,
okaże się bardzo ważne dla podniesienia
jakości brzmienia.

O ile kolumna Dynaudio zawiera ory−

ginalne − w znaczeniu ich nietypowości −
firmowe głośniki w ramach powszechnie
znanej, klasycznie uformowanej konfigu−
racji, o tyle w Dali klasyczne jest wszyst−
ko. Klasyczne, nie znaczy że nienowo−
czesne. W technice głośnikowej pewne
rozwiązania okazują się niemal nieśmier−
telne, stąd trafiwszy w nie już wcześniej,
firma nie poczuwała się do ich porzuca−
nia. Lepsze jest wrogiem dobrego. Poza
ową klasycznością, ktorej cechy przed−
stawimy za chwilę, cechą wyróżniającą

870

jest solidność jej konstrukcji i wszel−

kich komponentów. Może bez dzielenia
włosa na czworo, na pewno bez niepo−
trzebnych a kosztownych drobiazgów, ale
bez kompromisu w miejscach istotnych.

Wszystkie głośniki (poza wysokotono−

wym) mają kosze odlewane. Zarówno
22−cm niskotonowe, jak i 13−cm średnio−
tonowy (głośniki te dostarczyła Vifa), ma−
ją membrany celulozowe, powlekane − od
lat preferowane przez Dali w głośnikach
tańszych i droższych, wszystkich serii.
Pod tym względem firma nie wprowadza
rozróżnienia, pozwalającego z bardziej
zaawansowanymi technologiami spotkać
się dopiero w produktach referencyjnych,
a w popularnych tylko z mniej kosztowny−
mi. Dobrze przygotowana celuloza to bar−
dzo uniwersalny materiał na membrany
głośników różnych zastosowań, na szczęś−
cie też nie najdroższy.

Układy magnetyczne głośników nie

budzą zastrzeżeń − dla niskotonowych
mają średnicę 113mm (choć podstawo−
wa wersja M22 Vify ma aż 125mm), wen−
tylowanie i wybrzuszenie na tylnej płycie,
wskazujące na przystosowanie głośnika
do dużych amplitud, średniotonowy z
magnesem 90−mm (także wentylowanym)
wygląda równie zacnie, choć z zewnątrz
wcale nie efektownie. Głośnik średnioto−
nowy pracuje od 600Hz do 3kHz; można
podejrzewać, że jest on zdolny do obsłu−
żenia znacznie szerszego pasma, ale
ustawienie wysokiej pierwszej częstotli−
wości podziału podnosi jego wytrzyma−
łość i moc całego systemu, co było dla
konstruktora

870

z pewnością ważnym

celem.

870

ma być zdolna do wytwarza−

nia 113dB!

HI−END

− Zespoły głośnikowe 7700−8700 zł

64

5/2001

60

65

70

75

80

85

90

95

100

10

100

1000

10000

Cz ęs totliw oś ć w Hz

Ci

śnienie w dB

R

ys. 2 − źródła niskich częstotliwości,

pomiar sinusoidą w polu bliskim.

Laboratorium

Rys. 5 − charakterystyka przetwarzania w całym pasmie akustycznym, złożona z pomiarów sinusoidą i MLS.

Rys. 3

−

zakres średnio−wysokotonowy, na osi 0

0

, 15

0

i 30

0

,

w płaszczyźnie poziomej, pomiar MLS.

Rys. 1 − charakterystyka modułu impedancji.

Rys. 4

−

pomiar szumem tercjowym.

HI−END

− Zespoły głośnikowe 7700−8700 zł

*

*

*

*

*

wg danych producenta

Impedancja znamionowa [

Ω

]

4

Efektywność (2,83V/1m) [dB]

90

Rek. moc wzmacniacza

*

[W]

30−500

Wymiary (WxSxG)[cm]

106,6x24,4x36,7

Charakterystyka impedancji (rys.1

rys.1

rys.1

rys.1

rys.1)

tradycyjnie dla konstrukcji Dali wykazu−
je niewielką zmienność w zakresie
średnio−wysokotonowym, jednak rów−
nocześnie ze swoim minimum na pozio−
mie ok. 3

Ω

w zakresie 100 − 200Hz upo−

mina się o zastosowanie wcale nie naj−
wątlejszego wzmacniacza. Aby uzyskać
wysokie nateżęnie dźwięku, nie trzeba
jednak będzie zbyt daleko kręcić gałką
głośności − efektywność napięciowa wy−
nosi 90dB.

Na rys. 2

rys. 2

rys. 2

rys. 2

rys. 2 przedstawiono indywidual−

ne charakterystyki obydwu głośników
niskotonowych, dwóch otworów sprzę−
żonych z nimi niezależnych układów re−
zonansowych, i charakterystykę wypad−
kową wszystkich tych źródeł.

Charakterystyki głośników i otworów

są parami bliźniacze − obydwa układy
rezonansowe zostały zaprojektowane
jako identyczne, dostrojone do tej sa−
mej częstotliwości, przy takiej samej ob−
jętości komór.

Stosowanie dwóch głośników nisko−

tonowych skłania czasami do zróżnico−
wania częstotliwości rezonansowych
(co może być jednak niebezpieczne
i prowadzić do zbyt dużego nieskorelo−
wania charakterystyk fazowych obydwu
podsystemów), tym razem jednak kon−
struktor nie skorzystał z tej możliwości,
choć przecież, w odróżnieniu od Dynau−
dio, podzielił obudowę na dwie komory.
Można by sądzić, że w celu redukowa−
nia fal stojących, ale i w tym kierunku
nie posunął się do końca, bowiem prze−
groda nie jest ustawiona pod kątem, ale
równolegle do ścianek dolnej i górnej;
jednak samo skrócenie dystansu mię−
dzy powierzchniami odbijającymi i prze−
niesienie zjawisk rezonansowych w kie−
runku wyższych częstotliwości ułatwia
ich wytłumianie przez materiał wyście−
łający ścianki − na charakterystykach
ciśnień z otworów, w zakresie efektyw−
nej pracy głośników, nie widać istotnych
rezonansów. Dostrojenie bass−reflexów
do 35Hz nie doprowadziło do rozciąg−
nięcia liniowego przetwarzania w tak
niskie rejony, ale −6dB widać dość nis−
ko, nieco poniżej 40Hz. Przy tym kształt
charakterystyki wypadkowej jest ko−
rzystny, systematycznie i bez “kolan”
zwiększa swoje nachylenie.

Rys. 3

Rys. 3

Rys. 3

Rys. 3

Rys. 3 pokazuje dobre zrównoważe−

nie zakresu średnio−wysokotonowego −
+/− 2dB. Bogatsza niż zwykle rodzina

65

5/2001

Głośniki niskotonowe i średniotonowy

to dokładnie te same lub bardzo podobne
typy, jak stosowane w Dali

850

(wszyst−

kie cechy zewnętrzne są identyczne).
Głośnik wysokotonowy to już zupełnie in−
na historia. Jest to (i był również w

850

),

tekstylny Seas, ale zasadniczo różny
wczoraj i dzisiaj. Wcześniejszy typ był
piętą achillesową wszystkich konstrukcji
serii czerwonej, co wyraźnie potwierdziła
seria Evidence, eliminując go z użycia.
Teraz mamy 25−mm kopułkę o oznacze−
niu 27TFFC, która pojawiła się w ofercie
Seasa właśnie w okresie opracowywania
serii Evidence. Dzięki komorze wytłumia−
jącej za układem magnetycznym częstot−
liwość rezonansowa znajduje się poniżej
1kHz. Mamy więc bardzo dobry zestaw
skandynawskich przetworników, a mie−
szanie Vify z Seasem dowodzi, że Dali
nie ma zahamowań w korzystaniu z róż−
nych kierunków zaopatrzenia, wybiera to,
co do danej koncepcji i w danym miejscu
pasuje najlepiej.

Głośniki średniotonowy i wysokotono−

wy przesunięto z osi symetrii − lekko, ale
daje to już na tyle istotne zróżnicowanie
odległości od obydwu bocznych krawę−
dzi, że powstające na nich odbicia fal, a
stąd interferencje i nierównomierności na
charakterystyce przetwarzania, ulegają

Nisko−średniotonowy

team Vify uzupełniony

o kopułkę Seasa − tradycyjny

zestaw w dawniejszych

kolumnach serii “czerwonej”,

a teraz w Evidence'ach

470 i 870

przylutowane. Ten sam zarzut dotyczy
również Dynaudio. Gniazdo przyłącze−
niowe jest podwójne.

Obudowa wygląda bardzo okazale.

Mimo pościnania koszy głośników nisko−
tonowych wzdłuż pionowych cięciw, co
pozwoliło zredukować szerokość przed−
niej ścianki, nadal nie można twierdzić,
że bryła

870

jest szczególnie wysmukła.

Wysoka jakość jej wykonania powoduje
jednak, że posiadacz

870

może się z jej

widoku nawet cieszyć, o ile pryncypialnie
nie wyznaje zasady, że małe jest najpięk−
niejsze. Ekskluzywność

870

to nie tylko

naturalny fornir (czereśnia, klon, czarny),
delikatne wyprofilowania przednich kra−
wędzi, ale też pleksi na górnej ściance z
wytrawionym logo Dali. Jest to jednak

elegancja wymagająca od użytkownika

utrzymania reżimu czystości i niedoty−
kalności − kurz albo dotyk gołą ręką, i

czar pryska.

Cokół również pełni funkcje dekora−

cyjne − jego boczne krawędzie dyskret−

nie, ale wyraźnie wychodzą łukami po−

za linię bocznej ścianki kolumny. Na wy−

posażeniu są kolce, od strony konstruk−
cyjnej jest więc wszystko, czego można
bez pukania się w czoło zapragnąć od
konstrukcji do 10000zł.

Głośniki niskotonowe pracują

w oddzielnych komorach, a ich otwory

bass−reflex znajdują się z tyłu obudowy

− konieczne będzie odsunięcie

kolumn od ścian

korzystnemu uśrednieniu. Nie zapomnia−
no, aby w tej sytuacji kolumny jednej pary
wykonywać jako lustrzane odbicia. Pro−
ducent nie sugeruje, czy sekcja średnio−
wysokotonowa ma znaleźć się na ze−
wnątrz, czy do wewnątrz. Choć parowa−
nie według zasady lustrznych odbić ma
jeszcze sens, to różnice w charakterysty−
kach kierunkowych są prawdopodobnie
bardzo niewielkie.

Komorę głośnika średniotonowego

wykonano w postaci rury o średnicy ok.
15−cm, biegnącej ukośnie do góry, ale
przed jej dotarciem do górnej ścianki, za−
ślepionej pionową płytą wiórową. Głośni−
ki niskotonowe pracują w niezależnych
komorach bass−reflex, podział między ni−
mi wykonano poziomą przegrodą − moż−
na więc było wykonać ten zabieg trochę
zgrabniej, ustawiając przegrodę ukośnie
i w ten sposób redukować fale stojące.
Wytłumienie jest umiarkowane, ale sta−
ranne − 3−cm warstwa waty poliestrowej
na wszystkich ściankach.

Otwory bass−reflex, wyprofilowane

przy wylotach, mają duże średnice −
6,5cm, odpowiednie do wymagań zasto−
sowanych głośników, niskie strojenie za−
pewnią długie, 21−cm tunele.

Zwrotnica prezentuje się w sposób

znany z innych konstrukcji Dali − elemen−
ty rozplanowane są swobodnie i łączone
bezpośrednio. Dominują kondensatory
polipropylenowe, można się cieszyć, że
właśnie one współtworzą nie tylko filtr dla
głośnika wysokotonowego, ale również
dla średniotonowego, elektrolity działają
najprawdopodbniej tylko w równoległych
obwodach dla niskotonowego, wśród kil−
ku cewek tylko jedna jest rdzeniowa − dla
głośników niskotonowych, a więc ponow−
nie sekcje średniotonowa i wysokotono−

wa mają właściwy, najwyższy priorytet.

Nie podoba mi się natomiast, że

przewody doprowadzające mo−

cowane są do głośników na

spinki, zamiast zostać

charakterystyk wynika z niezależnych po−
miarów “na lewo” i “na prawo” niesymet−
rycznej konstrukcji (sekcja średnio−wyso−
kotonowa jest lekko przesunięta w kie−
runku jednej krawędzi), nie widać jednak
istotnego wpływu tej niesymetrii na cha−
rakterystyki kierunkowe (choć może ona
mieć korzystny wpływ na samą jej równo−

mierność); tak że nie można wskazać
jednoznacznie, jakie ustawienie kolumn
jest lepsze (z głośnikami średnio i wy−
sokotonowymi na zewnątrz, czy do we−
wnątrz).

Złożenie charakterystyk niskich częs−

totliwości zakresu średnio−wysokotono−
wego pokazuje wyraźną dominację ba−

su, który w zakresie 60−100Hz przekra−
cza poziom 95dB (rys. 4

rys. 4

rys. 4

rys. 4

rys. 4). Pomiar szumem

tercjowym (rys. 5

rys. 5

rys. 5

rys. 5

rys. 5) potwierdza skłonność

870 do mocnego basowania, ale rów−
nież on dokumentuje bardzo dobre zrów−
noważenie zakresu średnio−wysokoto−
nowego.

66

5/2001

WYKONANIE i KOMPONENTY:

nadzwyczaj

wartościowy zestaw przetworników, w solidnej,
ale już standardowo wykonanej obudowie. W tej
cenie to jednak w sumie atrakcyjny zestaw.

OCENA:

bardzo dobra

LABORATORIUM:

bardzo dobre zrównoważe−

nie, ale jak na wielkość konstrukcji, tylko
umiarkowana efektywność przy 4−omowej
impedancji

OCENA:

dobra

+

BRZMIENIE:

łączy swobodę z neutralnością

i dynamikę z przestrzennością, do średnich
i dużych pomieszczeń

OCENA:

bardzo dobra

BARDZO DOBRA

OCENA KOŃCOWA:

AUDIENCE 82

Cena

(za parę) [zł]

7700,−

Dystrybutor:

HI−FI SOUND STUDIO

HI−END

− Zespoły głośnikowe 7700−8700 zł

WYKONANIE i KOMPONENTY:

pod każdym

względem doskonale. Doborowe przetworniki,
luksusowa obudowa.

OCENA:

bardzo dobra

LABORATORIUM:

wysoka efektywność, ale

impedancja wymagająca. Bardzo dobre
zrównoważenie zakresu średnio−wysokotono−
wego, wyraźnie wzmocniony bas.

OCENA:

dobra

BRZMIENIE:

potężne, obfite, o wielkich

możliwościach ilościowych. Średnie i wysokie
tony co najmniej dobre, ale trochę w cieniu
basu. Tylko do dużych pomieszczeń.

OCENA:

dobra

+

DOBRA

+

OCENA KOŃCOWA:

EVIDENCE 870

Cena

(za parę) [zł]

8660,−

Dystrybutor:

TRIMEX

Brzmienie obydwu kolumn z pew−

nością było obfite, mocne i nieskrę−

powane. Oba modele prezentowały dob−
re wyrównanie częstotliwościowe w za−
kresie średnio−wysokotonowym, przetwa−
rzaniu basu należą się już oddzielne
komentarze. Bas schodził w niskie rejo−
ny, niósł ze sobą potęgę i soczyste wy−
pełnienie. Jednocześnie siła basu Dali,
choć płynnie połączonego z resztą pas−
ma, stawiała go w roli pierwszoplanowej.
Jak można się domyślać, ten stan rzeczy
premiował odtworzenie recitalu organo−
wego (Jean Guillou), nieco mniej służąc
odtworzeniu popisów kontrabasisty czy
perkusisty z

“Lush Life”

Joe Hendersona.

Uboczną cechą owego obfitego przekazu
była dominacja wypełnienia nad klarow−
nym przekazaniem fazy ataku dźwięku.
Trochę inaczej rzecz miała się w przy−
padku Dynaudio − basu było mniej, więc
cała kompozycja nie została mu tak pod−
porządkowana, jak w przypadku Dali, i
choć podstawowe cechy motoryczne też
były osiągnięte, to pewne podbarwienia
tworzyły nalot ograniczający do pewnego
stopnia zróżnicowanie i zwrotność. Jed−
nak bas Dynaudio był twardszy i krótszy,
a bas Dali sprężysty i zaokrąglony. Śred−
nie tony pozostawały nieco w cieniu za−
kresu basowego, ale były bardzo dobrej
klasy w obydwu przypadkach. Podobnie
wysokie tony, jednak z wyraźniejszą róż−
nicą w charakterze − Dynaudio prezento−
wały tę część pasma akustycznego ła−
godniej, ale też przejrzyście, podczas
gdy Dali nieco ostrzej, dynamiczniej. W
obydwu przypadkach odtworzenie forte−
pianu było bardzo dobre: instrument miał
ciężar, soczystość, wybrzmienie, był przy
tym bardzo realistycznie osadzony w
przestrzeni (w czym szczególnie celowa−
ły Dynaudio, choć wciąż wspominam re−
welacyjne pod tym względem

Contoury

1.8

sprzed kilku miesięcy). Również głos

ludzki (bas−baryton Thomasa Quasthof−
fa) zaprezentowany został doskonale.
Zespolenie wszystkich podzakresów pas−
ma było bardzo poprawne. Podobnych
wrażeń dostarczyła bachowska płyta
Henryka Szerynga. Bogactwo wybrzmień
instrumentu było bardzo wysokiej klasy
(jednak tutaj z kolei nagroda dla Dali, za
najlepsze kontury i analityczność). Oby−
dwa modele bez skrępowania potrafiły
wytworzyć bardzo nawet wysokie pozio−
my natężenia dźwięku. Orkiestra symfo−
niczna w przypadku Dynaudio, które wzo−
rowo połączyły swobodę dynamiczną i
przestrzenną, tworząc wspaniały, angażu−
jący, a przy tym naturalny spektakl, wywo−
ływała brawa przy otwartej kurtynie. Na−
tomiast Dali bliższe były postawienia
kropki nad “i” w dziedzinie potęgi, zwłasz−
cza niskich częstotliwości. Nie znam ko−
lumn w tym zakresie ceny, które przy
ogólnie wysokiej jakości przetwarzania,
nadawałaby się lepiej do bardzo dużych
pomieszczeń. Zdecydowanie takiej jed−
noznacznej rekomendacji domagają się
zwłaszcza Dali, które mogą też próbować
podważyć konieczność stosowania sub−
woofera w systemach wielokanałowych.
Dynaudio są ostrożniejsze, z bardziej po−
wściągniętym, starając się o większą kom−
patybilność i uniwersalność.

J.A

J.A

J.A

J.A

J.A

Klasyczna recepta

trójdrożna

Dali i Dynaudio przedstawiają w tym

teście typowe układy trójdrożne. Za
mały wyjątek od dawnej tradycji można
uznać zastosowanie dwóch, zamiast je−
dnego głośnika niskotonowego, ale po−
za tym są to konstrukcje bardzo kla−
syczne. Po pierwsze − wszystkie głośni−
ki zainstalowano na przedniej ściance,
co wcale nie jest takie oczywiste w
przypadku współczesnych układów
trójdrożnych, które często wykorzystują
fakt podziału między niskimi a średnimi
częstotliwościami do ulokowania głoś−
nika niskotonowego, promieniującego
wszechkierunkowo, na bocznej ścian−
ce, i w ślad za tym ograniczenia szero−
kości ścianki przedniej.

Po drugie − głośniki ustawione są w

“choinkę”, z głośnikiem średniotono−
wym bezpośrednio ponad niskotonowy−
mi i głośnikiem wysokotonowym na sa−
mej górze tej konstelacji. Układ taki za−
pewnia dobre charakterystyki kierunko−
we w płaszczyźnie pionowej, relatywnie
wysoka pierwsza częstotliwość podzia−
łu − między głośnikami niskotonowymi a
średniotonowym, nie skłania do ich od−
dalania, ponadto głośnik wysokotono−
wy pojawia się dość wysoko, i będzie to
wysokość odpowiednia dla “normalnie”
siedzącego słuchacza. Po trzecie −
właśnie dość wysoka pierwsza częstot−
liwość podziału wiąże się z punktem
czwartym naszego programu klasycz−
nej trójdrożności, a więc użyciem nie−
zbyt dużego głośnika średniotnowego,
który działając w zespole głośnikowym
o dużej mocy znamionowej, współpra−
cując z sekcją niskotonową o bardzo
dużym potencjale, nie może być obcią−
żany zbyt niskimi częstotliwościami,
wypada mu nawet oszczędzić zakresu
“dolnego środka”. Punkt piąty to właś−

nie relacje między wielkościami głośni−
ków; nawet mały głośnik średniotonowy
mógłby współpracować z zespołem
większej liczby równie małych niskoto−
nowych, ale tym razem niskotonowe
wcale nie są małe; w sumie więc wiel−
kości głośników są ściśle sprzężone z
zakresami częstotliwości, które mają
przetwarzać. Zwieńczenie systemu 25 −
28−mm kopułką to rozwiązanie niemal
oczywiste. Dodatkowy punkt za kla−
syczność wypada przyznać konstrukcji
Dali, której głośniki niskotonowe i śred−
niotonowy mają membrany celulozowe,
i wszelkie elementy ich konstrukcji w
typowych proporcjach. Głośniki Dynau−
dio mają membrany polipropylenowe,
formowane charakterystyczną dla firmy
techniką “z jednego kawałka”, niskoto−
nowe mają “ponadnormatywnie” duże
cewki. Obydwie konstrukcje to klasycz−
ne bass−reflexy, ale kolumna Dynaudio
jest tutaj najbardziej typowa − jednoko−
morowa (nie licząc obowiązkowej obję−
tości dla głośnika średniotonowego) i z
wylotem z przodu, podczas gdy w Dali
są dwa niezależne podsystemy wenty−
lowane do tyłu.

Tak zbudowane kolumny, w ślad za

dużą powierzchnią drgającą zastoso−
wanych głośników, i dużą powierzchnią
przedniej ścianki (co również ma wpływ
na charakterystyki), cechują się zwykle
silnym basem, wysoką mocą i wysoką
efektywnością (wynik uzyskany przez
Dynaudio w tej dziedzinie jest więc dla
tej kategorii konstrukcji dość niski). W
każdym razie są to kolumny przezna−
czone do dużych pomieszczeń, ale mo−
gą też sprawić radość każdemu wielbi−
cielowi dużych ciśnień w dowolnie ma−
łych pokojach.