caeremonialeromanum.com

caeremonialeromanum.com

MSZA PAPIESKA WEDŁUG

ORDO ARCHIKANTORA JANA

Kiedy klerycy śpiewają antyfonę introitu, papież udaje się w towarzystwie biskupów i

kapłanów, podtrzymywany przez diakonów (manibus diaconarum sustentatus), z sacrarium
do ołtarza. Poprzedzają go akolici niosący siedem lichtarzy

1

i kadzielnice. Stanąwszy przed

ołtarzem papież pochyla się do modlitwy, daje pax jednemu z biskupów i kapłanów oraz
wszystkim diakonom. Następnie zbliża się jeszcze bardziej do ołtarza, pada na ziemię i modli
się

2

, dopóki klerycy nie skończą śpiewu antyfony introitu z psalmem, Gloria Patri i

powtórzonym wersetem (czyli antyfoną). Papież powstaje, udaje się na swój tron za ołtarzem
i zwraca się podczas dziewięciokrotnego śpiewu Kyrie eleison ku stronie wschodniej. Po
Kyrie eleison intonuje Gloria zwracając się twarzą do wiernych. Następnie śpiewa Pax vobis i
Oremus. Ponownie zwraca się ku wschodowi i śpiewa modlitwę dnia. Po modlitwie siada i
daje znak kapłanom, aby usiedli. Lektor czyta rozdział z Apostolus (czyli Listów
Apostolskich) lub z Proroków in gradu (tzn. może z ambony) i śpiewa responsorium
(dawniejsza nazwa graduału) oraz Alleluja. Wtedy diakon otrzymuje od papieża
błogosławieństwo, całuje ewangeliarz, który znajduje się na ołtarzu, bierze go z wielkim
uszanowaniem do rąk i, poprzedzany przez akolitów i turyferarzy, udaje się na ambonę.
Kiedy diakon skończy śpiew Ewangelii, papież pozdrawia go słowami: Pax tibi. Następnie
schodzi z ambony daje ją do pocałowania wszystkim klerykom. Papież podnosi się i
zwrócony do ludu mówi Dominus vobiscum i Oremus (nie było jeszcze wtedy offertorium), a
potem siada. Kiedy akolita polewa papieżowi ręce wodą, dwu subdiakonów trzyma przed nim
rozciągnięty lniany ręcznik. W tym czasie diakoni przygotowują ołtarz

3

.

Następnie papież zstępuje ze swego miejsca, aby wraz z biskupami i kapłanami

przyjąć ofiary ludu. Archidiakon i pozostali diakoni odbierają składane przez wiernych wino.
Potem papież znów udaje się na swe miejsce i obmywa ręce. Diakoni składają ofiary
wiernych na ołtarzu, a papież kładzie ofiary złożone przez biskupów, kapłanów i diakonów.
Wreszcie bierze w ręce dwa własne dary ofiarne i elevans oculis et manibus cum ipsis ad
caelum, orat ad Deum secrete et completa oratione ponit eas super altare. Archidiakon
odbiera od subdiakona kielich i stawia go po prawej stronie ofiar papieża. Ten schyliwszy
głowę odmawia oratio super oblationes

4

, ita ut nullus praeter Deum ipsum audiat, nisi

tantum: Per omnia saecula saeculorum. Następnie teraz głośno śpiewana prefacja. Przy
adorant dominationes kapłani, biskupi i diakoni pochylają się aż do ziemi. Na supplici
confessione dicentes subdiakoni pochylają się podobnie i śpiewają wraz z klerykami i ludem
Sanctus.

Papież zaczyna teraz kanon de simili (dissimili?) voce et melodia ita, ut a

circumstantibus altare tantum audiatur. Subdiakoni trwają w ukłonie aż do Nobis quoque
peccatoribus. Papież pochyla się na propitio ac sereno vultu respicere digneris i pozostaje w
takiej pozycji aż do ut quotquot ex hac altaris participatione z modlitwy Supplices te
rogamus. Kiedy subdiakoni wyprostowują się, jeden z nich bierze od jednego z akolitów
patenę, udaje się z nią za ołtarz, gdzie znajdował się przedtem, i trzyma ją przed sobą na
wysokości piersi. Przy słowach: per ipsum et cum ipso... papież podnosi swoją Hostię do
góry, dotyka brzegu kielicha trzymanego przez archidiakona i mówi głośno: Per omnia
saecula saeculorum. Biskupi i kapłani pozostają aż do tych słów w pozycji pochylonej.

1

Por. siedem świec, które palą się na ołtarzu podczas Mszy pontyfikalnej.

2

Por. prostratio Wielkiego Piątku na początku nabożeństwa i w Wielką Sobotę podczas śpiewu Litanii do

Wszystkich Świętych (przyp. aut.). Nowy Ordo z 1955 r. zniósł prostrację w Wielką Sobotę (przyp. red.).

3

Por. nakrywanie ołtarza w Wielki Piątek podczas prostratio celebransa.

4

Por. naszą sekretę.

caeremonialeromanum.com

caeremonialeromanum.com

Subdiakon trzymający patenę podaje ją diakonowi przy słowach: Omnis honor et gloria, a ten
trzyma ją podczas śpiewania Pater noster. Następnie kładzie patenę na ołtarzu, gdzie będzie
potrzebna przy łamaniu chleba. Papież składa swoje ofiary na patenie, odłamuje cząstkę od
jednej ofiary

5

i wpuszcza tę cząstkę do kielicha, śpiewając Pax Domini sit semper vobiscum.

Teraz następuje Pax.

Papież opuszcza ołtarz i udaje się na tron. Archidiakon bierze z ołtarza patenę i podaje

ją dwom subdiakonom, którzy zanoszą ją do tronu przed papieża. Diakoni zaś proszą papieża
o błogosławieństwo i przystępują do łamania. Archidiakon zbiera resztę ofiar (chleba
konsekrowanego) z ołtarza i podaje akolitom, którzy zawieszają je sobie na szyi w
woreczkach z lnu. Akolici przekazują ofiary biskupom, kapłanom i subdiakonom, którzy
również dokonują łamania. Tymczasem lud śpiewa Agnus Dei, qui tollis peccata mundi

6

. Po

łamaniu archidiakon bierze z ołtarza kielich i podaje subdiakonowi, który zanosi go przed
tron. Następnie papież komunikuje ze swej ofiary (Hostii). To, co pozostaje, wkłada do
kielicha. Teraz bierze z ręki subdiakona kielich i pije Najświętszą Krew

7

. Potem archidiakon

bierze kielich, przystępuje do ołtarza i ogłasza najbliższą uroczystość stacyjną. Następnie
wlewa Najświętszą Krew do naczyń trzymanych przez akolitów, a służących do udzielania
Komunii św. Wiernym. Subdiakon odnosi kielich do tronu papieża. Z kolei zbliżają się
wszyscy biskupi i kapłani, aby otrzymać Komunię św. z ręki papieża. Po udzieleniu im
Komunii św. papież opuszcza tron i idzie udzielać Komunii św. wiernym. Prawdopodobnie
kładziono wtedy we Mszy papieskiej Komunię św. każdemu na rękę (communicat populum,
qui manus suas extendere ad ipsum potuerit). Następnie papież wraca na tron. Reszta
wiernych otrzymuje Komunię św. z rąk biskupów i kapłanów. Kielich podają zawsze diakoni
(confirmat semper diaconi).

Podczas Komunii św. kantorzy śpiewają antyfonę z danego dnia

8

. Po przyjęciu przez

wszystkich Komunii św. papież daje znak kantorom, aby śpiewali Gloria Patri. Później udaje
się ponownie do ołtarza, mówi Dominus vobiscum, a diakon śpiewa: Ite, Missa est. Wszyscy
odpowiadają: Deo gratias. W końcu papież powraca do sacrarium.

---

Johannes Brinktrine, Msza święta, Warszawa 1957, s. 33 – 36.

5

Por. dzisiejszy obrzęd łamania: Hostia św. Zostaje przełamana na dwie części, które układa się obok siebie na

patenie. Kapłan odłamuje od jednej z nich cząstkę, która służy do obrzędu mixtio.

6

Por. s. 32, przyp. 2.

7

Ordo ma tutaj termin techniczny confirmat.

8

Nasza Communio.