VI lek

REHABILITCJA

Seminarium 18.06.2012

Metody stymulacji rozwoju
noworodka i niemowlęcia

Metody stymulacji rozwoju noworodka i niemowlęcia

Kangurowanie.
Sztuczna macica.
Sztuczna noc.

Dotyk / masaż.

Inne metody

Pływanie.

Kangurowanie - definicja

• Kangurowanie to bezpośredni kontakt skóra do skóry matki i dziecka.
• Karmienie piersią w pozycji wertykalnej w czasie kangurowania.
• Wczesne kangurowanie niezależnie od wagi i wieku noworodka. Charpak N., Ruiz-

Pelaez JG., Figueroa de Calume Z. Santa Fe de Bogota. Colombia. Fundazion Canguro

Kangurowanie w sytuacji idealnej

• U noworodków donoszonych zaczyna się już na sali porodowej.
• Może być kontynuowane w drodze na oddział położniczy.
• W oddziale rooming-in nieprzerwanie aż do dnia wypisu.
• A w domu kangurować może na zmianę z Mamą – Tata.

Kangurowanie - laktacja

• Kangurowanie jest jedną z metod zwiększania produkcji mleka
• Kangurowanie powoduje wzrost zainteresowania karmienia piersią zarówno matek i

personelu

• Kangurowanie zwiększając karmienie piersią pośrednio zwiększa odporność

immunologiczną (IgG i IgA w mleku matki)

Kangurowanie powszechne

• Kangurowanie stało się w świecie integralną częścią opieki nad noworodkami LBW.
• Daje ekonomiczne, psychologiczne i psychobehawioralne korzyści dla matek i dzieci.

Największą korzyścią i sukcesem kangurowania jest promocja karmienia piersią

• Kangurowanie może pomóc młodocianym rodzicom w podjęciu odpowiedzialności za

dzieci

Kangurowanie –czy zawsze możliwe?

• Jeżeli jest „maciupki” i np. waży 470 g.
• Jeżeli wymaga oddechu zastępczego.
• Jeżeli mechanizmy kompensujące są wyczerpane całkowicie.

2

• Będzie bardziej potrzebował, „sztucznej nocy”, „dotyku miłości”, „sztucznej macicy”,

kołysanki Mamy, „amfoteroterapii”,.

Kangurowanie uniwersalne

• Jest OK zarówno w krajach biednych jak i bogatych.
• W biednych zastępuje wyszukane inkubatory i jest szansą na przeżycie.
• W bogatych może ochronić maciupkie przed przeleczeniem.
• W obu przypadkach przyczynia się do lepszych więzi między matką i dzieckiem

Układanie dziecka

• Prawidłowo: sylwetka zgięciowa, nawyki ruchowe w pobliżu linii pośrodkowej ciała
• Napięcie mięśniowe wcześniaka jest zbyt słabe, aby utrzymać go w symetrycznym

ułożeniu przygięciowym

Wspomaganie właściwego napięcia mięśni przez prawidłowe układanie

• Na boku
• Na brzuchu
• Na plecach

Sztuczna macica

• Dziecko jest stabilnie podparte z trzech stron – nie ma zaburzonej potrzeby

bezpieczeństwa.

• Jest spokojniejsze, więcej śpi szybszy przyrost masy ciała.

Sztuczna noc

Podczas snu występuje większa produkcja hormonu wzrostu. Dziecko szybciej
przybiera wagowo.

MASAŻ NIEMOWLĘCIA
Dotyk jest pierwszym językiem dziecka. Dzięki naszemu dotykowi niemowlę wie,
że je kochamy.”
Dotykanie i pieszczoty, masaż, są pożywieniem niemowlęcia. Pożywieniem tak niezbędnym,
jak pierwiastki mineralne, witaminy i proteiny. Dziecko pozbawione pokarmu, który nazywa
się ‘miłość’ może umrzeć” – Frederick Leboyer

Nadreaktywność (wcześniaki)

• Nadreaktywność na bodźce dotykowe
• Najbardziej wrażliwe na dotyk są dłonie, podeszwy i okolica ust,
• Rozwojowi przeczulicy sprzyjają procedury medyczne (intubacja, powtarzające się

karmienia przez zgłębnik, pobierania krwi)

• Delikatne głaskanie podtrzymuje przeczulicę (pobudzenie układu współczulnego i

postawanie gwałtownej reakcji obronnej= „walcz lub uciekaj”)

• Silny rytmiczny dotyk skutecznie pobudza układ czucia głębokiego, wytłumia

odbiór innych, przypadkowych bodźców działa uspokajająco;

Nadreaktywność na bodźce dotykowe sposoby niwelowania

• Głaskanie wokół ust (od stawu żuchwowo-skroniowego, w kierunku ust, kończy się

uciśnięciem górnej wargi

• Obserwacja reakcji dziecka

• Zdecydowany ucisk dłoni, podeszew (oparcie stopy o podłoże)
• Bez olejków, płynów (możliwość podrażnień)

3

Zalety stosowania masażu niemowlęcia

Poprawia krążenie,

Pomaga w oddychaniu,
Usprawnia układ odpornościowy,

Przyspiesza usuwanie produktów
przemiany materii i toksyn przez skórę,

Wspomaga trawienie i przynosi ulgę w kolce i zaparciu,

Sprzyja dobremu napięciu mięśni,

Uspokaja dziecko i pomaga mu zasnąć,

Zmniejsza się poziom stresogennych hormonów w moczu,

Występuje większy poziom serotoniny,
co sugeruje mniejszą depresję,

Zmniejsza drażliwość,

Dziecko po masażu jest bardziej wypoczęte i spokojnie śpi,

Dziecko przybiera szybciej na wadze,

Poprawia komunikację rodzice – dziecko,

Wzmacnia proces tworzenia więzi z dzieckiem,

Dziecko czuje, że jest kochane, otoczone opieką, akceptowane,

Poprawia się temperament dziecka; jest ono lepiej rozwinięte emocjonalnie i społecznie.

Zalety stosowania masażu u wcześniaków

Wcześniaki masowane codziennie przez 45 minut przez 10 dni przybierają na wadze o
47% prędzej, są bardziej odżywione i wrażliwe

Masowane wcześniaki są wypisywane ze szpitala o 6 dni szybciej,

Masowane dzieci mają szybszy przyrost wagi i lepszy rozwój psychomotoryczny.

Zalety stosowania masażu niemowlęcia dla rodziców

Wypoczęte, mało grymaśne i kapryśne dziecko poprawia nastrój rodzicom,

Pomaga rodzicom zrelaksować się, komunikować się z dziećmi,

Pomaga nabrać zaufania do swych opiekuńczych umiejętności,

Pomaga nabrać większej wrażliwości na potrzeby dziecka.

Kiedy masować?

• Najlepiej jest masować, kiedy niemowlę jest spokojne i nie śpi, gdy ma wesołe

spojrzenie.

• Masujemy 20 minut po karmieniu piersią lub godzinę po karmieniu z butelki.

Zasady masażu

Podczas masażu należy stosować pewien nacisk; zbyt lekki dotyk łaskocze dziecko,

Dzieci trzeba obserwować przed, podczas i po masażu,

Zwracamy uwagę na negatywne oznaki zachowania lub fizyczne,

Masaż trzeba dostosować do reakcji dziecka,

W pokoju powinno być cicho, bez przeciągów i ciepło (ok. 26˚C),

Najbezpieczniejszym miejscem do masowania jest podłoga. Dziecko należy ułożyć na
materacyku lub miękkim kocu obłożonym miękkim ręcznikiem,

Można włączyć spokojną muzykę,

Skóra dziecka jest bardzo delikatna, dlatego należy sprawdzić, czy paznokcie są krótko i
równo obcięte, czy nie ma szorstkich miejsc na dłoniach,

Trzeba zdjąć biżuterię i zegarek oraz umyć dokładnie ręce,

Należy się skoncentrować,

Najlepiej, jeśli masaż trwa dziesięć minut.

4

Negatywne oznaki, po których należy przerwać masaż

Płacz,
Kapryszenie,

Nadmierne napięcie mięśniowe,

Zwiększona aktywność motoryczna,

Zmiany koloru skóry, np. bladość

Wymioty,

Medyczne przeciwwskazania do masażu niemowląt.

Przeciwwskazania do masowania dziecka

Niestabilne stawy, kruche kości lub złamania,

Szczepienie dziecka i tydzień po nim oraz utrzymujące się odczyny poszczepienne,

Przyjmowanie lekarstwa w dowolnej postaci,

Wysypka, egzema lub infekcja skóry,

Różnego rodzaju zapalenie lub inne problemy zdrowotne.

Masaż dziecięcy Shantali

Masaż dziecięcy Shantali pozycja na podłodze lub na stole
Masaż dziecięcy Shantali masaż klatki piersiowej
Masaż dziecięcy Shantali masaż kończyny górnej
Masaż dziecięcy Shantali masaż dłoni
Masaż dziecięcy Shantali masaż brzucha
Masaż dziecięcy Shantali masaż kończyn dolnych
Masaż dziecięcy Shantali masaż pleców
Masaż dziecięcy Shantali twarzy
Gimnastyka kończyn górnych
Gimnastyka kończyn dolnych

TERAPIA REGULACYJNA WG KONCEPCJI RODOLFO CASTILLO
MORALESA

Ustno – twarzowa terapia regulacyjna wg koncepcji Rodolfo Castillo Moralesa
Kompleks ustno-twarzowy obejmuje: mięśnie mimiczne twarzy, m.żwacze, m. nadgnykowe i
podgnykowe, m. języka, m. podniebienia miękkiego, m. gardła, m. szyi, m. obręczy barkowej,
Kompleks ustno-twarzowy obejmuje: jest połączony z motoryką całego ciała

Ustno – twarzowa terapia regulacyjna wg koncepcji Rodolfo Castillo Moralesa - części

1. Neuromotoryczna terapia rozwojowa stosowana u dzieci z opóźnieniem

statomotorycznym, przepukliną oponowo – rdzeniową i obwodowym niedowładem

2. Ustno – twarzowa terapia regulacyjna dla pacjentów z zaburzeniami

sensomotorycznymi w obszarze twarzy, jamy ustnej, gardła. W szczególności dla
leczenia dzieci z zaburzonym ssaniem, żuciem,połykaniem, mową

3. Uzupełniające leczenia ortodontycznego z zastosowaniem płytek podniebiennych i

przedsionkowych

Ustno – twarzowa terapia regulacyjna wg koncepcji Rodolfo Castillo Moralesa

• Polega na oddziaływaniu na mięśnie zaangażowane w proces mowy (mięśnie

oddechowe, mięśnie kontrolujące ustawienie głowy, mięśnie twarzy, mięśnie jamy
ustnej, mięśnie klatki piersiowej) przez odpowiednie manipulacje terapeutyczne

5

(manualna stymulacja odpowiednich punktów) celem znormalizowania napięcia tych
mięśni

• Specjalne ćwiczenia gimnastyczno – logopedyczne mięśni zaangażowanych w proces

mowy

• Najlepsze efekty u niemową ze względu na plastyczność tkanki mózgowej
• Ścisłe powiązanie mięśniowego kompleksu ustno – twarzowego z obręczą barkową,

mięśniami oddechowymi oraz pośrednio z obręczą kończyn dolnych wymaga terapii
całego ciała, ćwiczeń poprawiających tzw. małą motorykę (motoryka precyzyjna)

• Leczenie zaburzeń postawy ciała; kontrola ustawienia głowy i tułowia przez równolegle

prowadzoną terapią metodą Vojty lub Bobathów

• Podczas pracy z noworodkiem, niemowlakiem czy małym dzieckiem ważne jest

odpowiednie ułożenie głowy, które zapewnia tzw. ciszę motoryczną

Kontrola szczęki – manualna stabilizacja żuchwy razem z kontrolą głowy (pozycja ułatwiająca
uzyskanie tzw. ciszy motorycznej)

• Kontrola szczęki u dzieci z zespołem Downa – manualna stabilizacja żuchwy razem z

kontrolą głowy (pozycja ułatwiająca uzyskanie tzw. ciszy motorycznej)

• Autokontrola szczęki (autostymulacja) – u pacjentów z porażeniem n. twarzowego

Techniki manualne

• Dotyk
• Głaskanie
• Rozcieranie
• Ugniatanie
• Wibracja

Punkty neuromotoryczne twarzy

• To obszar reakcji, na którym za pomocą stymulacji dotykowej proprioreceptorów

wyzwalane są określone ruchowe odpowiedzi mięśniowe

• Terapia tych punktów ma uaktywnić mięśnie mimiczne, spowodować ruchy związane z

połykaniem z połykaniem, żuciem i artykulacją oraz kontrolę nad domykaniem jamy
ustnej i cofaniem języka

Podstawowe ćwiczenia lecznicze

• Ćwiczenia przygotowujące do prawidłowego połykania

Ćwiczenia wewnątrz jamy ustnej

• Masaż dziąseł
• Masaż podniebienia
• Masaż języka (podniesienie czubka języka)
• Aktywizacja rotacji języka
• Aktywizacja bocznych ruchów języka
• Wibracja wewnątrz jamy ustnej na języku

Ćwiczenia motoryki precyzyjnej do stymulowania rozwoju mowy

• Ćwiczenia ogólnorozwojowe (ćwiczenia ramion i nóg – zataczanie koła,

podskakiwanie, huśtanie, kołysanie, ślizganie, balansowanie, mielenie kawy, ścieranie,
pranie, wyżymanie, granie na katarynce, boksowanie, „wiatrak”, „pajacyk”, kręcenie
tułowiem, stanie jak bocian, udawanie pływania, wchodzenie i schodzenie ze schodów
krokiem naprzemiennym)

Ćwiczenia rąk i palców – zabawy paluszkowe (mycie rąk, klaskanie, załamywanie rąk,
zginanie i prostowanie palców, zamykanie pięści, pokazywanie poszczególnych palców,
pokazywanie „figi”, zabawy „idzie kominiarz po drabinie” i „sroczka kaszkę gotowała”,

6

pstrykanie palcami, rozczapierzanie palców, nakładanie czapki i rękawiczek, wiązanie wstążki i
sznurowadeł) ćwiczenia z masą solną

• Stymulacja receptorów czuciowych i zmysłów (wąchanie, smakowanie, oglądanie,

dotykanie, obmacywanie, mazanie, paćkanie, kąpiele, ślizganie – kisiel)

REHABILITACJA W WIEKU
ROZWOJOWYM

BIOLOGICZNA DEFINICJA ROZWOJU - wg Piageta
Jest to proces wielostopniowy, nieodwracalny, którego motorem jest wewnętrzna tendencja do
osiągnięcia coraz wyższego poziomu równowagi ze środowiskiem zewnętrznym dzięki
istniejącym mechanizmom samoregulacji


REHABILITACJA ROZWOJOWA - DEFINICJA
Proces medyczno-społeczny, obejmujący wczesną diagnostykę, stymulowanie rozwoju oraz
oddziaływania psychopedagogiczne z integracją społeczną dzieci z wrodzonymi i nabytymi
dysfunkcjami rozwojowymi od urodzenia
Theodor Hellbrügge
Monachium, twórca pediatrii społecznej i rehabilitacji rozwojowej

Rozp. MENiS z dn. 04.04.2005 w sprawie organizowania wczesnego wspomagania
rozwoju dziecka
• Stymulacja psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka od chwili wykrycia

niepełnosprawności do czasu podjęcia nauki w szkole

Wczesne wspomaganie rozwoju dzieci z upośledzeniem umysłowym - zadania

• stwierdzenie i zdefiniowanie zaburzeń z uwzględnieniem fazy rozwoju dziecka oraz

całokształtu warunków, w jakich się ono wychowuje

• zaplanowanie działań mających na celu korygowanie defektów
• kompensowanie braków
• wzmacnianie pozytywnych aspektów funkcjonowania dziecka
• włączanie do współpracy rodziny, wspieranie rodziny
• ocena i weryfikacja działań

Bilans rozwoju psychoruchowego

• Synteza badań rozwoju dziecka, uzupełnionych o o wyniki przebytych badań

medycznych, psychologicznych, pedagogicznych i środowiskowych

• Określa rolę wszystkich czynników wpływających na rozwój dziecka oraz jego

zaburzenia

• Jest podstawą do wyznaczenia kierunków i metod terapii rozwojowej oraz opracowania

indywidualnego programu rozwojowego dla każdego dziecka

• napięcie mięśniowe (tonus)
• schemat (obraz) własnego ciała w aspekcie strukturalnym oraz jako emocjonalne,

subiektywne przeżywanie obrazu siebie

• ekspresja werbalna i niewerbalna
• grafomotoryka
• emocjonalność w kontaktywności

7

• zdolność do koncentracji uwagi
• praksje jako umiejętności nabyte
• orientacja w strukturach przestrzenno - czasowych

Wczesna interwencja

• Wczesna, wielospecjalistyczna diagnostyka stanu dziecka w wieku od urodzenia do 7

roku życia, którego rozwój psychomotoryczny przebiega nieprawidłowo (w wielu
strefach jednocześnie)

• Wczesna, wielospecjalistyczna, kompleksowa i ciągła terapia dziecka nacelowana na

potrzeby dziecka

• Systematyczna ocena rozwoju dziecka i postępów, korygowanie i rozwijanie programu

terapii

• Wspieranie psychologiczne i podnoszenie kompetencji opiekuńczo-rehabilitacyjno-

wychowawczych rodziców

Wczesna interwencja obejmuje dzieci:

• Z niedojrzałością układową związaną z wcześniactwem
• Z uszkodzeniem OUN
• Ze stwierdzonym opóźnieniem lub dysharmonią dojrzewania odruchowego
• Z nieprawidłowym rozwojem w przebiegu wad genetycznych
• Z globalnym opóźnieniem psychoruchowym

Wczesna interwencja – zespół wielospecjalistyczny
w OWI

• Lekarz pediatra
• Psycholog
• Fizjoterapeuta
• Logopeda
• Ortopeda
• Neurolog dziecięcy
• Psychiatra dziecięcy

Poza OWI ale z puli POZ diagnoza w zakresie

• Genetyki
• Metabolizmu i endokrynologii
• Widzenia
• Słyszenia
• inne

Pełna diagnoza poszczególnych stref rozwoju i ustalenie indywidualnego programu
(wstępnego z późniejszą oceną i konieczną weryfikacją):

• Rewalidacji funkcji psychicznych
• Rewalidacji w zakresie komunikacji
• Fizjoterapeutyczny
• Rozwoju mowy
• Pedagogicznego

Metody terapii psychomotorycznej

• Metody rehabilitacji narządu ruchu
• Metody psychoterapii
• Metody terapii pedagogicznej
• Metody terapii zajęciowej

8

• Metody sztuki kreatywnej (np. muzykoterapii, pantomima, taniec, gesty)
• Metoda usprawniania nuerorozwojowego NTD Bobath
• Metoda Vojty;
• Metoda integracji sensorycznej
• Ustno-twarzowa terapia regulacyjna wg koncepcji Rodolfo Castillo Moralesa
• Masaż dziecięcy
• Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne
• Program aktywności Knilla
• Zabawy paluszkowe
• Hipoterapia
• Metoda Domana; metoda Petö, metoda Kozijawkina,
• Metoda terapii pedagogicznej (pedagogiki leczniczej, edukacyjnej i rehabilitacyjno-

reedukacyjnej Marii Montessori)

• Metoda dobrego startu wg Marty Bogdanowicz
• Terapia „Holding”
• Niedyrektywne formy terapii
• Terapia behawioralna
• Autoterapia dziecka autystycznego
• Metody psychoterapeutyczne

Cele terapii psychomotorycznej

• ukształtowanie percepcji własnego ciała
• zrównoważenie napięcia mięśniowego i odprężenia (kontrola własnego ciała)
• kształtowanie kontroli emocjonalnej
• usprawnienie ruchów, ich szybkość, precyzji, rytmiczności, koordynacji ogólnej i

segmentarnej

• afirmacja lateralizacji
• wyrobienie umiejętności koncentracji
• wyrobienie pamięci wzrokowej i słuchowej
• organizacja i adaptacji struktur przestrzennych i czasowych
• rozwój praksji, myślenia pojęciowo-słownego, konkretno-obrazowego

Wczesna interwencja – opieka nad rodziną

• Program wsparcia w ruchu samopomocowym
• Aktywne poradnictwo i trening dla rodziców
• Poradnictwo socjalne
• Poradnictwo organizacyjne
• Poradnictwo prawne
• Terapia kryzysowa
• Literatura

KLUCZEM DO POWODZENIA REHABILITACJI SĄ RODZICE na których spoczywa
obowiązek jej systematycznego prowadzenia

REHABILITACJA ROZWOJOWA
Miejsca prowadzenia rehabilitacji rozwojowej:
a) zorganizowane centra leczniczo-rehabilitacyjne
- kompleksowa diagnostyka
- leczenie
- kompleksowe usprawnianie
* kinezyterapia
* fizykoterapia
* hydroterapia

9

* terapia zajęciowa
* muzykoterapia
* logopeda
b) Organizacje nadzorujące i wspierające ekonomicznie rehabilitację
- organy administracji państwowej
- organizacje pozarządowe
- organizacja środowiska edukacji podstawowej i zawodowej

REHABILITACJA ROZWOJOWA

• Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa

nowe terminy z zakresu diagnostyki

- wiek raczkowania
- wiek siadania
- wiek chodzenia
- wiek chwytania
- wiek percepcji
- wiek mówienia
- wiek rozumienia mowy
- wiek rozwoju społecznego
- wiek samodzielności

Przykładowy profil rozwojowy u prawidłowo rozwijającego się dziecka

PERCEPCJA – postrzeganie, uświadomiona reakcja
narządu zmysłowego na bodziec
zewnętrzny, sposób reagowania,
odbierania wrażeń
SYSTEMY PERCEPCYJNE CZŁOWIEKA UMOŻLIWIAJĄ MU:

- Widzieć
- Słyszeć
- Czuć smak
- Czuć zapach
- Czuć dotyk
- Różnicować temperaturę

Metoda Prechtla - diagnostyka

• Metoda oceny spontanicznej motoryki noworodków i niemowląt o bardzo wysokiej

wartości prognostycznej, w odniesieniu do późniejszego rozwoju porażenia mózgowego

• Opiera się na analizie jakości prezentowanych przez dziecko tzw. globalnych wzorców

ruchowych

• Globalny wzorzec ruchowy charakterystyczny dla wcześniaków
• Ruchy o charakterze wijącym (Writhing Movements)
• Ruchy nadmiernie drobnoktężne (Fidgety Movements
• Motoryka Funkcjonalna

Prawidłowy globalny wzorzec ruchowy charakterystyczny dla danego przedziału wiekowego

• Ruchy ubogorepertuarowe (Poor Repertoire, PR)
• Ruchy kurczowe - zsynchronizowane (Cramped –synchronized, CS)
• Ruchy chaotyczne (Chaotic, Ch)
• Brak ruchów nadmiernych drobnookrężnych (Absent Fidgety Movements, FMs-)
• Nieprawidłowe ruchy nadmiernie drobnookrężne

Metoda Prechtla - zalety

• Wysoka wartość prognostyczna

10

• Obserwacja (lub nagranie) dziecka w pozycji na plecach (nie naraża go na nieprzyjemne

procedury diagnostyczne)

• Niski koszt stosowania (ale wysoki koszt kształcenia)

Test zaburzeń motoryki niemowląt (test TIMP – Test of Infant Motor Performance)
diagnostyka

• Twórcami są wykładowcy z Uniwersytetu z Ilinois w Chicago: S.K.Campbell,

T.H.Kolbe, i inni

• Dla dzieci urodzonych powyżej 32 tygodnia ciąży
• Wg twórców testu uzyskane nieprawidłowe wyniki są wskazaniem do rozpoczęcia

wczesnej rehabilitacji, następnie pozwalają na określenie postępów prowadzonej terapii

Składa się

• 13 prób polegających tylko na obserwacji
• 29 prób wywołanych
• Test TIMP ma dużą wartość prognostyczną odnośnie rozwoju ruchowego (motoryki

dużej) w 12 miesiącu życia

Prawidłowo funkcjonujący OUN
To Prawidłowy mechanizm antygrawitacyjny


Prawidłowe napięcie posturalne
Oraz
Prawidłowe wzajemne unerwienie
I to daje
Prawidłowe wzorce posturalne i motoryczne
Warunkiem niezbędnym rozwoju OUN są prawidłowe doświadczenia sensomotoryczne


Ocena psychoruchowego rozwoju dziecka
Wzorce ruchowe prawidłowe - prawidłowe wyrównanie w płaszczyźnie czołowej
Ocena psychoruchowego rozwoju dziecka
Wzorce ruchowe nieprawidłowe - prawidłowe wyrównanie posturalne w płaszczyźnie
strzałkowej
Ocena psychoruchowego rozwoju dziecka
Wzorce ruchowe - prawidłowe wyrównanie w płaszczyźnie poprzecznej
Kontrola głowy
Odruch stopniowego obrotu
Ocena psychoruchowego rozwoju dziecka
Wzorce ruchowe – nieprawidłowe wyrównanie w płaszczyźnie poprzecznej
Wzorce ruchowe prawidłowe – reakcje nastawcze głowy w przestrzeni
Wzorce ruchowe prawidłowe – reakcje nastawcze głowy na ciało
wzorce ruchowe prawidłowe – reakcje nastawcze ciała na ciało
Wzorce ruchowe prawidłowe – reakcje równoważne
Wzorce ruchowe prawidłowe – reakcje obronnego podporu

ODRUCHOWA AKTYWNOŚĆ TONICZNA

• ATOS
• TOB
• STOS
• dodatnia reakcja podparcia

11

Pierwotne odruchy (0-6 miesięcy) - integrowane na poziomie rdzenia kręgowego i
przedłużonego
Pierwotne odruchy zanikają w większości między 4-6 mies. życia. W ich miejsce pojawiają
się bardziej złożone reakcje prostowania, umożliwiające uzyskanie i utrzymanie pozycji
siedzącej, stojącej i lokomocję

Wzorce ruchowe nieprawidłowe


Metoda neurofizjologiczna NDT Bobath
Neurodevelopmental treatment
Uspr. zgodne z wzorcem neurorozwojowym

• Usprawnianie metodą Bobathów polega na hamowaniu patologicznych odruchów i

nieprawidłowych wzorców ruchowych oraz rozwijaniu czynności ruchowych u dzieci z
m.p.dz. w kolejności w jakiej pojawiają się one w rozwoju dziecka zdrowego.

• Rozwój ruchowy dziecka przebiega w stałej kolejności- od głowy, obręczy barkowej i

kkg, przez tułów do kkd.

• Zanim dziecko zacznie chodzić najpierw musi kontrolować ułożenie głowy, uzyskać

podpór na kkg w pozycji leżącej, aby przez siad, czworakowanie i pozycję klęczną
przejść do pozycji stojącej

Metoda neurofizjologiczna NDT Bobath
- punkty kluczowe: głowa, szyja, tułów, obręcz barkowa i kończyny górne, obręcz biodrowa i
kończyny dolne ćwiczenia ułatwienia ruchów ciała przy pomocy punktów kluczowych
Metoda neurofizjologiczna NDT Bobach ćwiczenia ustawienia głowy w przestrzeni
Metoda neurofizjologiczna NDT Bobach ćwiczenia równoważne
Metoda neurofizjologiczna NDT Bobach wyzwalanie prawidłowych reakcji równoważnych w
pozycji siedzącej, klęcznej i stojącej
Metoda neurofizjologiczna NDT Bobach ćwiczenia reakcji ochronnych
Metoda neurofizjologiczna NDT Bobach wyzwalanie prawidłowych reakcji obronnego
podporu w pozycji siedzącej i klęcznej

Metoda neurofizjologiczna NDT Bobach Normalizacja napięcia posturalnego
Techniki hamujące

• inhibitory tapping
• wibracje wokół stawu, wstrząsanie kończyną
• ukierunkowana trakcja, docisk w kierunku stawu, stawianie oporu, bierne wspomaganie

podczas ruchu, właściwe obciążenie ciężarem ciała określonych jego segmentów

• hamujące techniki ułożeniowe

hamujące techniki ułożeniowe – przykłady prawidłowego wyrównania posturalnego w pozycji
supinacyjnej
hamujące techniki ułożeniowe – przykłady prawidłowego wyrównania posturalnego w pozycji
siedzącej
hamujące techniki ułożeniowe – przykłady prawidłowego wyrównania posturalnego w pozycji
pronacyjnej
hamujące techniki ułożeniowe – przykłady prawidłowego wyrównania posturalnego w leżeniu
bokiem
przykłady wyzwalania reakcji nastawczych „głowy w przestrzeni
przykłady wyzwalania wzorców z zakresu koordynacji oko-ręka i oko-stopa
przykłady wyzwalania reakcji nastawczych „ciała na głowę”
przykłady wyzwalania obrotowych wzorców ruchowych
element przygotowania do pełzania – wyzwalanie reakcji amfibii

12

Metoda Vojty

• Dotyczy głównie niemowląt z grupy ryzyka jego zadaniem jest zapobieganie rozwojowi

zespołu m.p.dz

• Metoda polega na proprioceptywnej stymulacji stref wyzwalania znajdujących się na

ciele niemowlęcia i wywoływaniu odpowiedzi odruchowej.

• Powtarzanie stymulacji w przypadkach uszkodzenia OUN prowadzi do powstania

nowych połączeń neuronalnych i kompensacji zaburzeń.

• Neurostymulacja wg Vojty polega na powstawaniu odruchowego obrotu z pleców na

brzuch i odruchowego pełzania. W czasie neurostymulacji następuje rozwój motoryki
dziecka

Metoda neurofizjologiczna
wg Vojty
Rozwój motoryki spontanicznej w pierwszym kwartale życia wg Vojty
Rozwój motoryki spontanicznej w drugim kwartale życia wg Vojty
Rozwój motoryki spontanicznej w trzecim kwartale życia wg Vojty
Rozwój motoryki spontanicznej w czwartym kwartale życia wg Vojty

Neurokinezjologiczna diagnostyka wg Vojty
Próba próba trakcyjna
Próba zawieszenia poziomego wg Landaua
Próba zawieszenia pachowego
Próba wychylenia bocznego wg Volty
Próba zawieszenia bocznego wg Collis
Próba zawieszenia pionowego wg Peipera-Isberta

Metoda neurofizjologiczna Vojty Odruchowe pełzanie
Metoda neurofizjologiczna Vojty Odruchowe przetaczanie

Metoda edukacyjna Petö

• Łączenie usprawniania ruchowego z oddziaływaniem psychopedagogicznym
• Ćwiczenia sprawności ruchowej prowadzone są równolegle z zajęciami szkolnymi,

nauką mowy i samoobsługą.

• Szczebelkowa budowa mebli w ośrodku prowokuje dzieci do chwytu i ułatwia

samodzielność utrzymania pozycji

• Dzieci wykonując każdy ruch mówią głośno chórem, opisują słowami jego wykonanie i

liczą powoli do pięciu, utrzymując daną postawę

• Wszystkie zajęcia prowadzone są przez jedną osobę-wszechstronnie wyszkoloną.

(dwuletni cykl terapeutyczny)

PŁYWANIE

• Najkorzystniejszy do rozpoczęcia ćwiczeń w wodzie jest wiek niemowlęcia pomiędzy

pierwszym a piątym miesiącem życia.

• Odruch wstrzymania oddechu z życia płodowego utrzymuje się jeszcze 6 – 8 tygodni po

urodzeniu.

• Pływanie wzmacnia siłę mięśni, dostarcza energii, przyspiesza rozwój psychoruchowy i

umysłowy, koordynację ruchów i ciała, równoważy nerwy i łagodzi charakter, aktywuje

13

układ krążeniowo – oddechowy, poprawia wytrzymałość, odporność i wydolność
organizmu.

• Zapobiega skrzywieniom kręgosłupa i wadom postawy - przebywanie w środowisku

wodnym odciąża kościec, zapobiega otyłości, wspomaga proces rehabilitacji.

• Poprzez przebywanie w grupie rówieśników rozwijają się zdolności socjalne dzieci oraz

rozwija ich osobowość.

• Jest doskonałą formą zabawy dla malca, daje możliwość długiego kontaktu z dzieckiem,

wzmacniają się więzi między rodzicami a dzieckiem.

Literatura:

1. Goddard S. Odruchy, uczenie i zachowanie Międzynarodowy Instytut

Neurofizjologii Rozwoju Ruchowego i Integracji Odruchów 2004

2. Nowotny J.: Podstawy Fizjoterapii. Wybrane Metody Fizjoterapii. Wydawnictwo

KASPER Kraków 2005

3. Sadowska L. Neurofizjologiczne metody usprawniania dzieci z zaburzeniami

rozwoju red. Wydawnictwo AWF Wrocław 2004

4. Tecklin J.S,: Fizjoterapia pediatryczna Wydawnictwo Lekarskie PZWL J.B.

LIPPINCOTT COMPANY Warszawa 1996