•1
Polityka pieniężna
dr Michał Pronobis
Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
Pieniądz papierowy
Ilościowa teoria pieniądza
M * V = P * Y
Ilościowa teoria pieniądza
•2
Banki centralne
• Riksbank 1668
• Bank of England 1694
• SNB 1905
• Fed 1913
Banki centralne - funkcje
• Funkcja emisyjna (monopol emisyjny)
• Obsługa długu publicznego
• Konkurencja z bankami komercyjnymi w dziedzinie
gromadzenia depozytów
• Dopiero później: bank banków (dwustopniowy system
bankowy)
• Stabilizacja systemu bankowego i całej gospodarki
Bank centralny
podstawowe funkcje
• podmiot polityki gospodarczej
• bank banków
• bank państwa
Determinanty popytu na pieniądz
• dynamika dochodów
• stopa procentowa
• oczekiwania inflacyjne
•3
Rynek pieniądza
Rynek pieniądza
Podaż pieniądza
Baza monetarna – gotówka w obiegu, żywy pieniądz
Kreacja pieniądza – baza monetarna zostaje
zwielokrotniona w systemie bankowym
Szeroka podaż pieniądza = baza monetarna * mnożnik
Szeroka podaż pieniądza = pieniądz rezerwowy +
pieniądz kredytowy
Kreacja pieniądza
•4
Mnożnik kreacji pieniądza
Mnożnik kreacji pieniądza obrazuje wielkość zmiany zasobu
pieniądza wywołanej zmianą bazy monetarnej o jednostkę.
m = podaż pieniądza / baza monetarna
m = c
p
+ 1 / c
p
+ c
b
m – mnożnik kreacji pieniądza, c
p
– zamierzona stopa: gotówka / wkłady
na żądanie sektora prywatnego, c
b
– zamierzona stopa rezerw
gotówkowych banków
Agregaty monetarne
• M0 (baza monetarna, pieniądz banku
centralnego lub pieniądz wielkiej mocy): gotówka
w obiegu (z kasami banków) + rezerwy
obowiązkowe + rezerwy dobrowolne
• M1: gotówka (bez kas banków) + depozyty na
żą
danie
• M2: M1 + depozyty z terminem wykupu do 2 lat
• M3: M2 + dłużne papiery wartościowe z terminem
wykupu do 2 lat
Tabela 1: Agregaty monetarne - stany w mln zł
w tym osoby
prywatne
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
sty 07
67 622,8
73 144,9
5 522,1
209 811,0
112 935,4
92 292,2
12 820,9
65 514,7
5 469,1
11 304,6
1 766,3
277 433,8
lut 07
68 617,2
74 087,8
5 470,6
216 089,3
116 668,4
96 527,8
13 393,0
66 200,2
5 366,3
12 782,8
1 678,6
284 706,5
mar 07
70 214,9
75 766,5
5 551,6
216 250,9
116 312,1
96 967,4
14 236,3
65 989,1
5 268,7
12 751,2
1 693,4
286 465,8
kwi 07
71 954,4
78 610,3
6 655,8
213 396,1
116 387,4
97 953,7
14 762,1
62 403,0
5 359,8
12 794,9
1 689,0
285 350,5
maj 07
71 457,0
77 525,7
6 068,7
221 605,0
116 896,8
98 145,6
15 947,5
68 169,8
5 469,3
13 706,8
1 414,9
293 062,0
cze 07
73 442,1
79 488,4
6 046,3
222 439,9
118 860,6
99 879,9
15 308,5
67 612,9
5 833,8
13 352,9
1 471,3
295 882,0
lip 07
73 719,0
80 092,4
6 373,4
229 507,6
120 370,6
100 778,7
14 780,7
72 734,5
6 225,6
13 693,8
1 702,4
303 226,6
sie 07
75 105,6
81 672,5
6 566,9
225 947,7
123 804,1
103 618,9
13 923,6
67 626,5
6 125,8
12 760,6
1 707,1
301 053,3
wrz 07
75 755,9
81 802,7
6 046,8
233 989,8
125 266,1
105 243,2
13 999,4
71 402,8
6 324,6
14 911,2
2 085,8
309 745,6
paź 07
75 615,0
82 596,1
6 981,1
227 053,1
125 930,8
105 486,4
13 484,9
65 108,1
6 296,2
13 705,5
2 527,6
302 668,1
lis 07
75 498,5
82 350,1
6 851,6
237 878,7
129 614,7
109 136,5
14 367,2
71 319,5
6 275,0
13 647,4
2 654,9
313 377,2
gru 07
77 160,0
85 671,3
8 511,3
258 106,2
137 288,7
113 335,4
13 289,2
79 400,4
6 457,4
14 672,0
6 998,5
335 266,2
sty 08
75 469,2
82 455,0
6 985,8
254 889,2
144 273,9
122 249,0
14 214,8
73 388,8
6 021,0
13 484,2
3 506,5
330 358,4
lut 08
76 088,5
83 037,2
6 948,7
252 631,5
144 508,5
123 193,4
13 190,0
70 000,5
5 819,4
14 699,2
4 413,8
328 720,0
mar 08
77 771,1
85 074,7
7 303,6
260 224,0
147 078,0
126 165,6
12 918,2
72 441,8
6 190,5
15 916,7
5 678,8
337 995,1
kwi 08
79 978,7
88 294,3
8 315,6
247 130,0
146 859,6
126 879,3
11 992,4
63 109,5
6 184,0
14 319,8
4 664,6
327 108,7
maj 08
80 724,6
88 102,0
7 377,4
263 086,1
149 540,9
129 077,7
14 132,1
71 306,9
6 521,6
16 437,9
5 146,6
343 810,7
cze 08
81 910,8
89 634,7
7 723,8
271 758,2
153 947,3
133 208,4
13 101,2
75 442,9
6 994,8
16 035,4
6 236,7
353 669,0
lip 08
82 695,3
90 599,4
7 904,1
270 193,9
156 700,5
135 625,1
12 460,0
73 037,5
7 232,1
15 032,9
5 730,9
352 889,2
sie 08
83 583,8
91 584,6
8 000,8
269 433,1
156 020,3
134 848,6
15 180,1
70 513,1
6 973,0
14 269,5
6 477,1
353 017,0
PIENIĄDZ
M1(1+2)
Instytucje
samorządowe
Niemonetarne
instytucje
finansowe
Przedsiębiorstwa
Instytucje
niekomercyjne
działające na
rzecz
Fundusze
ubezpieczeń
społecznych
Okres
2. Depozyty i inne
zobowiązania
bieżące
Gospodarstwa
domowe
1. Pieniądz
gotówkowy w
obiegu (poza
kasami banków)
Pieniądz
gotówkowy w
obiegu (z kasami
banków)
Gotówka w
kasach banków
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
210 610,1
128 408,1
125 554,2
8 858,4
58 970,4
5 544,6
6 328,2
2 500,5
16,9
488 060,8
12 511,2
2 641,7
361,1
503 574,8
210 654,4
127 346,9
124 499,8
7 096,7
60 271,8
5 755,4
7 114,5
3 069,0
15,6
495 376,5
10 834,8
2 792,7
347,7
509 351,7
210 815,0
126 333,0
123 297,6
8 637,0
59 787,8
5 946,2
7 390,2
2 721,0
14,0
497 294,7
11 336,1
3 017,5
333,4
511 981,7
216 717,6
124 062,4
120 997,1
10 316,8
64 708,6
6 150,3
8 709,0
2 770,4
15,2
502 083,3
11 952,3
2 594,5
370,3
517 000,5
211 723,9
121 103,8
118 429,8
9 847,7
61 398,6
6 183,8
10 013,8
3 176,2
14,6
504 800,5
13 513,7
2 554,7
367,7
521 236,7
210 909,1
119 782,1
116 923,4
10 349,9
61 726,7
6 044,6
9 570,8
3 434,9
15,9
506 807,0
11 682,2
2 534,3
358,6
521 382,1
208 298,9
119 092,4
116 332,6
10 310,4
58 828,8
5 935,6
10 225,2
3 906,5
15,4
511 540,9
13 584,5
2 233,3
333,3
527 692,0
220 683,0
121 236,1
118 287,4
10 811,9
66 825,3
6 147,4
11 226,6
4 435,7
15,2
521 751,6
13 911,7
2 042,4
335,0
538 040,6
213 700,0
121 365,2
118 270,7
10 241,4
61 484,4
5 959,2
10 112,0
4 537,7
17,3
523 463,0
11 299,3
2 233,4
331,6
537 327,3
225 191,2
121 201,0
118 034,3
11 187,6
71 389,3
6 089,9
10 681,8
4 641,5
14,7
527 874,0
11 043,8
2 699,9
323,7
541 941,4
222 696,8
122 629,8
119 488,5
9 688,7
69 078,0
6 066,8
10 718,5
4 515,0
14,9
536 088,9
9 254,9
3 289,4
322,1
548 955,3
214 027,5
125 784,5
122 368,5
10 421,7
64 204,3
5 481,1
3 295,3
4 840,5
50,6
549 344,3
8 192,4
3 757,7
329,4
561 623,8
225 633,7
131 399,6
128 069,2
10 301,7
65 464,9
6 031,3
7 566,2
4 870,1
15,6
556 007,7
8 942,8
3 350,3
342,1
568 643,0
236 848,7
136 742,2
133 223,9
11 441,0
66 874,5
6 488,0
9 749,1
5 553,9
13,3
565 582,0
9 875,3
2 164,3
334,7
577 956,2
232 144,9
138 221,3
134 878,1
11 974,0
61 165,6
6 284,4
9 138,4
5 361,4
36,4
570 176,5
9 134,3
2 192,9
319,5
581 823,2
254 858,7
138 860,4
135 224,2
16 780,5
74 203,2
6 896,0
12 306,7
5 812,0
15,3
581 982,7
9 698,0
2 100,2
536,8
594 317,7
245 482,7
138 464,6
135 031,8
15 825,0
66 129,5
6 636,4
11 912,1
6 515,1
15,1
589 308,5
7 768,7
2 525,5
533,6
600 136,4
241 874,5
138 838,5
135 551,2
16 770,6
62 779,0
6 522,2
10 202,4
6 761,8
14,7
595 558,2
7 952,9
2 540,8
531,1
606 583,1
252 655,7
142 018,4
138 544,7
18 487,1
67 688,8
6 581,7
11 377,5
6 502,0
16,3
605 561,1
7 037,8
2 957,7
536,0
616 092,6
261 761,5
147 326,4
143 604,7
20 673,0
68 112,7
6 863,1
11 496,1
7 290,2
12,5
614 791,0
10 469,3
2 672,3
715,1
628 647,7
3. Depozyty i
inne
zobowiązania z
ter minem
pier wotnym do
2 lat (włąc znie) i
zablokowane
Gospodarstwa
domowe
PIENIĄDZ M3
Instytucje
samorządowe
Fundusze
ubezpieczeń
społecznych
Depozyty z
ter minem
wypowiedzenia
do 3 miesięcy
(włącznie)
PIENIĄDZ M2
Jednostki
uc zestnic twa w
funduszac h
rynku
pieniężnego
Instytucje
niekomercyjne
działające na
rzecz
gospodarstw
domowych
w tym osoby
prywatne
Niemonetarne
instytucje
finansowe
Przedsiębiorstwa
Operac je z
pr zyr zec zeniem
odkupu
Dłużne papier y
war tośc iowe z
terminem
pier wotnym do
2 lat (włącznie)
•5
Agregaty monetarne w Polsce [zł]
0
100 000
200 000
300 000
400 000
500 000
600 000
700 000
800 000
g
ru
9
6
li
p
9
7
lu
t
9
8
w
rz
9
8
k
w
i
9
9
li
s
9
9
cz
e
0
0
st
y
0
1
si
e
0
1
m
ar
0
2
p
aź
0
2
m
aj
0
3
g
ru
0
3
li
p
0
4
lu
t
0
5
w
rz
0
5
k
w
i
0
6
li
s
0
6
cz
e
0
7
st
y
0
8
si
e
0
8
m
ar
0
9
M0
M1
M2
M3
Dynamika wzrostu podaży pieniądza M3 % rdr
-5
0
5
10
15
20
25
st
y
0
2
m
aj
0
2
w
rz
0
2
st
y
0
3
m
aj
0
3
w
rz
0
3
st
y
0
4
m
aj
0
4
w
rz
0
4
st
y
0
5
m
aj
0
5
w
rz
0
5
st
y
0
6
m
aj
0
6
w
rz
0
6
st
y
0
7
m
aj
0
7
w
rz
0
7
st
y
0
8
m
aj
0
8
w
rz
0
8
st
y
0
9
m
aj
0
9
-10
0
10
20
30
40
50
60
st
y
0
0
cz
e
0
0
li
s
0
0
k
w
i
0
1
w
rz
0
1
lu
t
0
2
li
p
0
2
g
ru
0
2
m
aj
0
3
p
aź
0
3
m
ar
0
4
si
e
0
4
st
y
0
5
cz
e
0
5
li
s
0
5
k
w
i
0
6
w
rz
0
6
lu
t
0
7
li
p
0
7
g
ru
0
7
m
aj
0
8
p
aź
0
8
m
ar
0
9
si
e
0
9
Gospodarstwa domowe
Przedsiębiorstwa
Dynamika kredytu % rdr w Polsce