„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Izabella Demidowicz
Robert Demidowicz

Stosowanie leków w leczeniu chorób jamy ustnej
322[01].O1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
lek. dent. Alicja Jędrzejczyk
lek. med. Ewa Rusiecka



Opracowanie redakcyjne:
lek. dent. Izabella Demidowicz
lek. med. Robert Demidowicz



Konsultacja:
mgr inż. Halina Śledziona









Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[01].O1.03
„Stosowanie leków w leczeniu chorób jamy ustnej”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu asystentka stomatologiczna.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Podstawowa terminologia farmakologiczna

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Nazewnictwo, podziały i wykazy leków

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Grupy leków i ich charakterystyka

16

5.3.1. Ćwiczenia

16

5.4. Postacie leków

18

5.4.1. Ćwiczenia

18

5.5. Mechanizmy działania leków na ustrój człowieka, działanie uboczne

20

5.5.1. Ćwiczenia

20

5.6. Farmakoterapia stomatologiczna

22

5.6.1. Ćwiczenia

22

5.7. Przepisy prawa dotyczące leków

26

5.7.1. Ćwiczenia

26

6. Ewaluacja osiągnięć uczniów

28

7. Literatura

42

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie asystentka stomatologiczna z zakresu
stosowania leków w leczeniu chorób jamy ustnej.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania – nauczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

322[01].O1.05

Przestrzeganie przepisów

prawa i zasad ekonomiki

w ochronie zdrowia

322[01].O1

Podstawy działalności

zawodowej

322[01].O1.01

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony

przeciwpożarowej

oraz ochrony środowiska

322[01].O1.03

Stosowanie leków

w leczeniu chorób jamy

ustnej

322[01].O1.02

Charakteryzowanie budowy,

fizjologii i patologii narządu

żucia

322[01].O1.04

Nawiązywanie

i utrzymywanie kontaktów

międzyludzkich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

korzystać z technologii informacyjnej,

−

wykonywać prace zgodnie z zasadami bhp,

−

obsługiwać urządzenia techniczne np. czajnik elektryczny, kalkulator

−

obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,

−

pracować w grupie i indywidualnie,

−

posługiwać się wiedzą i terminologią z zakresu anatomii, fizjologii, patologii komórek,
tkanek, układów organizmu człowieka,

−

wykorzystywać wiedzę z zakresu funkcji komórek, tkanek, układów organizmu
człowieka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posłużyć się terminologią farmakologiczną,

−

scharakteryzować grupy leków,

−

wyjaśnić mechanizmy działania leków,

−

scharakteryzować ważniejsze postacie leków,

−

posłużyć się nazwami leków oraz ich synonimami,

−

określić termin ważności leku,

−

określić zasady i techniki podawania leku,

−

scharakteryzować środki lecznicze i materiały stosowane w profilaktyce i terapii

stomatologicznej,

−

zastosować leki i środki opatrunkowe podczas udzielania pierwszej pomocy,

−

określić zasady przechowywania i ewidencjonowania leków stosowanych w gabinecie

stomatologicznym,

−

zastosować dokumenty prawne, normalizujące dystrybucję leków,

−

wyjaśnić zdrowotne i społeczne skutki niewłaściwego i nadmiernego przyjmowania leków,

−

przeprowadzić działania edukacyjne na temat zasad przyjmowania leków oraz

niebezpieczeństwa samoleczenia i nadużywania leków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

.............................................................................

Modułowy program nauczania:

Asystentka stomatologiczna 322[01]

Moduł:

Podstawy działalności zawodowej 322[01].O1

Jednostka modułowa:

Stosowanie

leków

w

leczeniu

chorób

jamy

ustnej.322[01].O1.03

Temat: Podstawowe zagadnienia z zakresu farmakologii.

Cel ogólny: Przedstawienie podstawowych zagadnień dotyczących farmakologii.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

podać definicję farmakologii,

−

wymienić i scharakteryzować rodzaje dawek leków,

−

określić dawki leków w różny sposób,

−

wymienić i scharakteryzować różne rodzaje działań leków,

−

wyjaśnić pojęcie interakcji międzylekowej,

−

wymienić drogi podawania leków.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

kartki papieru, przybory do pisania,

−

literatura z poradnika dla ucznia.

Przebieg zajęć:
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.
5. Podanie uczniom pytań sprawdzających:

–

Co to jest lek?

–

Czym zajmuje się farmakoterapia?

–

Co to jest dawka lecznicza i czym różni się od dawki śmiertelnej?

–

Ile kropli zawiera 1g alkoholu, a ile 1g wody?

–

Jakie znasz rodzaje działań leków?

–

Wskaż różnice pomiędzy działaniem przyczynowym, a objawowym oraz miejscowym
i ogólnym.

–

Na czym polega działanie uboczne leku?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

–

Jak mogą oddziaływać na siebie dwa jednocześnie podane leki?

–

Jakie znasz drogi podawania leków?

–

Jakie wymogi musi spełniać lek wprowadzany drogą dożylną?

–

Jakie są zalety leków wprowadzanych drogą przezskórną?

–

Jaki jest podział leków w zależności od konsystencji?

–

Czym różni się roztwór od emulsji i zawiesiny?

–

Jakie znasz postacie leków sporządzanych „na świeżo” przed zastosowaniem?

–

Co to jest tabletka?

6. Uczniowie pracują w zespołach odpowiadają na przygotowane pytania.
7. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność swoich wypowiedzi.
8. Uczniowie zapisują zebrane informacje na kartce papieru – karta ćwiczeń.
9. Uczniowie – liderzy poszczególnych grup omawiają wybrane zagadnienia na forum klasy.
10. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność zebranych informacji.
11. Nauczyciel ocenia uczniów.

Zakończenie zajęć

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

ocena pracy pisemnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

................................................................................

Modułowy program nauczania:

Asystentka stomatologiczna 322[01]

Moduł:

Podstawy działalności zawodowej 322[01].O1

Jednostka modułowa:

Stosowanie

leków

w

leczeniu

chorób

jamy

ustnej.322[01].O1.03

Temat: Związki chemiczne i farmakologiczne stosowane w profilaktyce próchnicy

zębów.

Cel ogólny: Przedstawienie i omówienie związków chemicznych i środków farmaceutycznych

stosowanych w profilaktyce próchnicy.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wymienić materiały stosowane w profilaktyce stomatologicznej,

−

omówić działanie fluoru i jego znaczenie w profilaktyce próchnicy,

−

przedstawić możliwe objawy przewlekłego zatrucia fluorem,

−

omówić stosowaną profilaktykę fluorkową,

−

przeprowadzić pogadankę na temat jakości, zalet i wad past do czyszczenia zębów,

−

przedstawić i omówić dostępne na rynku polskim płyny do płukania istotne z punktu
widzenia profilaktyki próchnicy zębów i chorób przyzębia.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

przybory do pisania,

−

literatura poradnika dla ucznia,

−

preparaty fluoru, pasty do zębów, płyny do płukania jamy ustnej

Przebieg zajęć:
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.
5. Nauczyciel podaje słuchaczom preparaty fluorowe i inne związki chemiczne stosowane

w profilaktyce fluorkowej i zadaje pytania.
–

Co jest podstawowym związkiem chemicznym w profilaktyce próchnicy?

–

Kiedy najskuteczniejsza jest profilaktyka?

–

Kto i jak może przeprowadzić profilaktykę fluorkową?

–

Dlaczego pasty do zębów są polecane przez stomatologów?

–

Jak działają płyny do płukania jamy ustnej?

–

Kiedy powstaje szkliwo plamkowe?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

–

Kiedy stosujemy impregnację zębiny próchnicowej?

–

W jaki sposób można walczyć z nadwrażliwością zębiny?

6. Nauczyciel prosi uczniów, aby omówili przeanalizowane preparaty chemiczne

i stomatologiczne. Uczniowie określają wady i zalety dostępnych na rynku polskim past
do zębów.

7. Uczniowie pracują w zespołach, wymieniają między sobą spostrzeżenia i informacje.
8. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność swoich spostrzeżeń.
9. Uczniowie zapisują swoje propozycje na kartce papieru.
10. Liderzy omawiają swoje propozycje na forum klasy.
11. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność swoich wniosków
12. Nauczyciel ocenia aktywność uczniów.

Zakończenie zajęć

Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności były

ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

uczniowie wskazują, które etapy ćwiczeń sprawiły im trudności

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowa terminologia farmakologiczna

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz spośród uczniów dwie grupy A – zwolenników podawania leków drogą

pozajelitową i B – zwolenników podawania leków drogą doustną. Pokieruj dyskusją na temat
zalet i wad każdej z dróg. Każdy powinien uzasadnić swoje stanowisko.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) przeprowadzić dyskusję w grupie,
4) przedstawić własne argumenty na forum klasy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Zakładając, że 1 ml roztworu wodnego waży 1 g i wiedząc, że 1ml roztworu Tramalu

zawiera 100 mg substancji czynnej uczeń ma wyliczyć ile kropli leku należy podać dziecku
o masie 20 kg. Dawka dla dzieci wynosi 2 mg/kg masy ciała.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować

zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki obliczeń na forum klasy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Określ działanie i postacie wybranych leków: diazepam, pyralginum i morfina.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji. Do wykonania ćwiczenie niezbędny jest podział uczniów na trzy grupy.
Grupa A korzystając z „Pharmindexu” lub „Leków współczesnej terapii” odszuka lek o nazwie
diazepam i przedstawi postacie tego leku, możliwe drogi jego podania, działania niepożądane
oraz interakcje. Grupa B zrobi to samo dla leku o nazwie pyralginum, a grupa C morfiny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

Pharmindex, Leki współczesnej terapii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Nazewnictwo, podziały i wykazy leków

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz jaka może być maksymalna wysokość opłaty ryczałtowej, jeżeli najniższe

wynagrodzenie wynosi 1126 zł.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować

zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wykonać obliczenie,
4) przedstawić wyniki obliczeń na forum klasy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Na podstawie dostarczonego przez prowadzącego opakowania lub ulotki leku określ

nazwę międzynarodową i handlową leku. Podobne zadanie wykonaj ma w domu przeglądając
własną apteczkę. Sprawdź, czy nie posiadasz tych samych leków ukrytych pod różnymi
nazwami handlowymi.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować

zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

opakowania leku lub ulotki.

Ćwiczenie 3

Przy pomocy dostarczonego przez prowadzącego zajęcia wykazu leków podstawowych

i uzupełniających uczeń ma określić jaka płatność obowiązuje za lek Duomox 1,0 tabl.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować

zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wskazać elementy przygotowania się do pracy,
2) określić do której listy leków należy Duomox,
3) określić odpłatność za lek.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

wykaz leków podstawowych i uzupełniających.

Ćwiczenie 4

Wyjaśnij jaką odpłatność poniesie pełnoletni chory na cukrzycę za jedno opakowanie

insuliny Monotard HM.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować

zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wskazać elementy przygotowania się do pracy,
2) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
3) wyjaśnić zależność pomiędzy odpłatnością za leki, a chorobami przewlekłymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3. Grupy leków i ich charakterystyka

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź w dostępnych Ci spisach leków lub podręcznikach farmakologii, do jakiej grupy

leków należą: Mepivacaina, Trombina, Cyclonamina, Encorton, Furosemid, Captopril,
Fentanyl.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować

zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wskazać elementy przygotowania się do pracy,
2) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
3) wykazać znajomość grup leków,
4) przyporządkować wskazane leki do odpowiednich grup.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

Pharmindex lub Leki współczesnej terapii.

Ćwiczenie 2

Dostarczone przez nauczyciela leki przydziel do odpowiednich grup: A – leki

znieczulające, B – leki przeciwuczuleniowe, C – leki stosowane w zakażeniach.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wskazać elementy przygotowania się do pracy,
2) wykazać znajomość grup leków,
3) wykazać umiejętność odczytania informacji zawartych w ulotkach i na opakowaniach

leków,

4) pogrupować leki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4,

−

flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

opakowania leków dostarczone przez nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Posługując się podziałem zastosowanym w materiale nauczania zaproponuj grupy leków

niezbędnych według Ciebie niego w gabinecie stomatologicznym. Uzasadnić swój wybór.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wskazać elementy przygotowania się do pracy,
2) wykazać znajomość grup leków,
3) omówić

potrzebę

zastosowania

poszczególnych

grup

leków

w

gabinecie

stomatologicznym,

4) uzasadnić swój wybór.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

papier formatu A4,

–

flamastry,

–

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.4. Postacie leków

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Poucz pacjenta jak sporządzić napar do płukania jamy ustnej z liści szałwii.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować

zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyjaśnić pojęcie naparu,
2) poinstruować pacjenta jak przygotować napar z liści szałwii,
3) wymienić zalety liści szałwii w stomatologii,
4) opracować algorytm przygotowania naparu,
5) sporządzić napar.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z poradnika dla ucznia,

−

arkusz papieru,

−

przybory do pisania,

−

liście szałwii, szklanka, woda, czajnik elektryczny.

Ćwiczenie 2

Wrzuć kilka kryształków nadmanganianu potasu do jednorazowego kubeczka z wodą

w celu uzyskania preparatu do płukania jamy ustnej. Wykonaj podobne zadanie z gliceryną.
Porównaj uzyskane wyniki. Nazwij uzyskane postacie.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wymienić postacie leków,
2) scharakteryzować preparaty stosowane do płukania jamy ustnej,
3) przygotować roztwór nadmanganianu potasu do płukania jamy ustnej,
4) przygotować roztwór gliceryny do płukania jamy ustnej,
5) nazwać uzyskane postacie leków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z poradnika dla ucznia,

−

arkusz papieru,

−

przybory do pisania,

−

nadmanganian potasu, gliceryna, woda, szklanka.

Ćwiczenie 3

Przygotuj środki do płukania jamy ustnej o działaniu: odkażającym, ściągającym,

przeciwzapalnym mając do dyspozycji: kryształki nadmanganianu potasu, 3% wodę utlenioną,
Septosan.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) scharakteryzować preparaty stosowane do płukania jamy ustnej,
3) przygotować roztwory,
4) przedstawić wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

jednorazowe kubeczki,

−

kryształki nadmanganianu potasu,

−

3% woda utleniona,

−

Septosan.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.5.

Mechanizmy działania leków na ustrój człowieka, działanie
uboczne

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odszukaj na stronie internetowej Ośrodka Monitorowania Działań Niepożądanych Leków,

karty zgłoszenia niepożądanego działania leku, wydrukuj jej i wypełnij w niej opis działania
niepożądanego, które według Ciebie może pojawić się po zażyciu leku przeciwbólowego
dostępnego w aptece bez recepty np. Apapu.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odnaleźć stronę internetową Ośrodka Monitorowania Działań Niepożądanych Leków,
2) odnaleźć na stronie internetowej kartę zgłoszenia niepożądanego działania leku

i wydrukować ją a następnie wypełnić,

3) przedstawić i opisać możliwe działania niepożądane leku przeciwbólowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

literatura poradnika dla ucznia,

−

karta pracy – ćwiczeń,

−

przybory do pisania,

−

komputer z dostępem do Internetu, drukarka.

Ćwiczenie 2

Wyjaśnij dlaczego przyjmowanie leków przez matkę karmiącą może być szkodliwe dla

dziecka. Przygotuj plakat na ten temat.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

papier lub karton,

−

farby, flamastry, kredki.

Ćwiczenie 3

Uzasadnij dlaczego reklamy leków ukazujące się mediach mogą negatywnie wpływać na

stan zdrowia społeczeństwa? Przygotuj prezentację multimedialną.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

broszury reklamowe leków,

−

komputer multimedialny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.6. Farmakoterapia stomatologiczna

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj zestaw leków do impregnacji zębiny próchnicowej. Wytłumacz powód

powstania przebarwienia tkanki. Jak uzasadnisz rodzicom małego pacjenta słuszność zabiegu?

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wymienić leki służące do impregnacji zębiny próchnicowej,
2) przygotować zestaw leków służących do impregnacji zębiny próchnicowej,
3) wypisać i opisać leki do impregnacji zębiny próchnicowej.
4) przedstawić wyniki na forum klasy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

–

literatura z poradnika dla ucznia,

–

przybory do pisania, papier do pisania

–

zestaw do impregnacji zębiny próchnicowej.

Ćwiczenie 2

Przygotuj pogadankę na temat zalet i wad past do zębów i płynów do płukania.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wymienić pasty do zębów oraz płynów do płukania jamy ustnej dostępnych na rynku

krajowym,

2) przedstawić wady i zalety poszczególnych preparatów,
3) opracować pisemnie treść pogadanki skierowanej do pacjentów,
4) przeprowadzić pogadankę na forum klasy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

literatura z poradnika dla ucznia,

−

przybory do pisania, ewentualnie komputer,

−

pasty do zębów i preparaty do płukania jamy ustnej.

Ćwiczenie 3

Zastanów się, jak uzasadnisz swojej babci szkodliwość nadużywania leków

przeciwbólowych. Wnioski przedstaw na forum grupy.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować

zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wymienić leki przeciwbólowe stosowane w stomatologii,
2) opisać działania niepożądane leków przeciwbólowych,
3) scharakteryzować szkodliwość nadużywania leków przeciwbólowych.
4) przedstawić wnioski na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

–

przybory do pisania,

–

literatura z poradnika dla ucznia,

–

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Przygotuj zestaw leków i środków opatrunkowych do udzielenia pierwszej pomocy

w przypadku przedłużającego się krwawienia po ekstrakcji zęba.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura,

−

leki i środki opatrunkowe.

Ćwiczenie 5

Preparat na bazie wodorotlenku wapnia (Biopulp) może być stosowany do czasowego

wypełnienia kanału, pokrycia bezpośredniego i pośredniego miazgi. Przygotuj ten preparat do
zastosowania.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas wykonywania przez
uczniów ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

Biopulp,

−

płytka szklana,

−

łopatka do zarabiania.

Ćwiczenie 6

Przygotuj zestaw do wykonania znieczulenia nasiękowego dla pacjenta z nadciśnieniem

tętniczym.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zestaw różnych środków do znieczulenia,

−

igły, strzykawki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

5.7. Przepisy prawa dotyczące leków

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oceń pod względem wyglądu i terminu ważności leki zawarte w zestawie

przeciwwstrząsowym i w swojej domowej apteczce po zakończeniu zajęć.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić indywidualnie, nauczyciel powinien nadzorować

zgodność wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez
uczniów swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) opisać charakterystyczne cechy w wyglądzie leków świadczące o ich przeterminowaniu,
2) wymienić leki zawarte w zestawie przeciwwstrząsowym, określić ich termin ważności,
3) zaprezentować swoją pracę domowa na forum klasy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zestaw leków zawartych w typowym zestawie przeciwwstrząsowym.

Ćwiczenie 2

Poukładaj przygotowane przez prowadzącego zajęcia leki według zasad przechowywania

ich w gabinecie stomatologicznym.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie najlepiej przeprowadzić w grupach, nauczyciel powinien nadzorować zgodność

wykonywania ćwiczenia. Wskazana jest pomoc nauczyciela podczas omawiania przez uczniów
swoich obserwacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania niezbędne informacje,
2) dokonać analizy treści ćwiczenia,
3) wykonać zadanie,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia,

−

dyskusja dydaktyczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

opakowania leków dostarczone przez prowadzącego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Stosowanie leków w leczeniu
chorób jamy ustnej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 8, 11, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 5, 6, 7, 9, 10, 12, 13, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. d, 4. a, 5. b, 6. c, 7. b, 8. a, 9. d, 10. a, 11. c,
12. a, 13. a, 14. d, 15.a, 16. b, 17. a, 18. c, 19. d, 20. a.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Podać definicję farmakologii jako nauki

A

P

a

2

Podać sposób określania dawek leków

B

P

d

3

Określić sposób oddziaływania leku na
organizm

C

P

d

4

Wymienić niezawodna drogę podawania
leków

A

P

a

5

Opisać zjawisko interakcji leków

C

PP

b

6

Odczytać oznaczenie symbolu

A

PP

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

7

Określić grupę leków do ,której należą leki
przeciw bólowe

C

P

b

8

Podać definicje tabletki

A

P

a

9

Wymienić drogi wydalania leku z ustroju

A

PP

d

10

Wybrać lek do podania w przypadku
wysokiego ciśnienia tętniczego

C

PP

a

11

Wymienić materiały stosowane w profilaktyce
stomatologicznej

A

P

c

12

Określić materiał służący do ostatecznego
wypełniania kanałów korzeniowych

C

PP

a

13

Dobrać postępowanie w przypadku
krwawienia z zębodołu

C

PP

a

14

Określić osobę uprawniona do wystawiania
recepty

C

P

d

15 Określić sposób przechowywania leków

C

P

a

16

Scharakteryzować lek znieczulający
przeterminowany

C

P

b

17

Przedstawić sposób ustawienia leków
w apteczce

B

P

a

18

Wymienić leki ,które mogą być sprzedawane
bez recepty

A

P

c

19 Scharakteryzować leki podawane doustnie

C

P

d

20 Wymienić kto ustala nazwy leków

A

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom ich instrukcję.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na rozwiązanie testu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Farmakologia to

a) nauka o lekach i ich właściwościach fizycznych i chemicznych.
b) dziedzina naukowa w mikrobiologii.
c) nauka o odżywianiu.
d) nauka o zjawiskach chemicznych.

2. Dawkę leku można określić

a) tylko w procentach.
b) wagowo, procentowo.
c) w jednostkach biologicznych.
d) w procentach, wagowo, w jednostkach biologicznych, objętościowo.

3. Lek na organizm człowieka może działać

a) tylko ogólnie i miejscowo.
b) tylko ośrodkowo i obwodowo.
c) tylko wybiórczo.
d) ogólnie, miejscowo, ośrodkowo, obwodowo, objawowo, wybiórczo.

4. Najbardziej niezawodną drogą podawania leków jest droga

a) dożylna.
b) doustna.
c) doodbytnicza.
d) domięśniowa.

5. Interakcja leków to

a) reakcja chemiczna zachodząca w kontakcie z lekiem.
b) wzajemne oddziaływanie leków jednocześnie wprowadzonych do ustroju.
c) neutralizacja leków w organizmie.
d) toksyczne działanie leków.

6. Symbol L.p.Rp. oznacza

a) leki silnie działające.
b) preparaty wydawane dla pionu sanitarno -epidemiologicznego do akcji szczepień.
c) leki przeznaczone do stosowania w zakładach opieki zdrowotnej.
d) środek farmaceutyczny, który może wpływać upośledzająco na sprawność

psychofizyczną.

7. Leki przeciwbólowe należą do grupy

a) chemioterapeutyków.
b) leków działających na ośrodkowy układ nerwowy.
c) cytostatyków.
d) kortykosteroidów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

8. Tabletka to

a) lek sproszkowany zmieszany z wiążącym podłożem obojętnym, podzielony na małe

porcje zawierające ściśle określoną ilość substancji leczniczej.

b) substancja połączona z masłem kakaowym.
c) lek roztarty i przetarty przez sito.
d) świeżo przygotowany wyciąg wodny uzyskany przez gotowanie.

9. Leki wydalane są z organizmu

a) tylko przez nerki z moczem.
b) jedynie przez przewód pokarmowy i drogi oddechowe.
c) tylko przez skórę.
d) przez skórę, nerki, przewód pokarmowy, układ oddechowy, gruczoły mleczne.

10. W celu obniżenia ciśnienia tętniczego krwi pacjentowi z nadciśnieniem bezpośrednio przed

zabiegiem ekstrakcji zębów podasz
a) Captopril.
b) Papawerynę.
c) Paracetamol.
d) Furosemid.

11. Wśród materiałów stosowanych w profilaktyce stomatologicznej wyróżniamy

a) antyseptyki kanałów korzeniowych.
b) środki znoszące nadwrażliwość zębiny.
c) pasty do zębów, płyny do płukania jamy ustnej, laki.
d) bupiwakaina.

12. Materiał służący do ostatecznego wypełniania kanałów korzeniowych to

a) ćwieki gutaperkowe.
b) preparaty antybiotykowo-kortykosterydowe.
c) lidokaina.
d) laki.

13. W przypadku przedłużającego się krwawienia z zębodołu zaproponujesz

a) miejscowo na gaziku trombinę.
b) zaciśnięcie gazika zębami.
c) zaproponuję większe dawki vit. C.
d) przyjęcie natychmiastowe aspiryny.

14. Do wystawienia recepty uprawniony jest

a) tylko lekarz.
b) tylko dentysta.
c) jedynie lekarz i felczer.
d) lekarz, dentysta, felczer.

15. Które z leków należy przechowywać w ciemnych opakowaniach

a) azotan srebra.
b) relanium.
c) leki zawierające trucizny.
d) narkotyczne leki p/bólowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

16. Środek znieczulający z adrenaliną nie nadaje się do użytku gdy

a) przybiera postać zawiesiny.
b) zmienia kolor na brunatny lub czerwony.
c) ulega zamarznięciu.
d) przybiera barwę żółtą.

17. Leki w apteczce powinny być poustawiane

a) grupami pod kątem ich zastosowania.
b) Alfabetycznie.
c) w zależności od wielkości opakowania.
d) nie ma to żadnego znaczenia.

18. Które leki z Urzędowego Spisu Leków mogą być sprzedawane bez recepty

a) Leki p/bólowe.
b) Laki.
c) Leki OTC.
d) Leki narkotyczne.

19. Z grupy leków stałych doustnie nie są stosowane

a) ziółka.
b) tabletki.
c) kapsułki.
d) czopki.

20. Nazwy leków ustala

a) raz w roku Minister Zdrowia.
b) raz na kwartał Minister Zdrowia.
c) Międzynarodowa Federacja Farmaceutyczna.
d) Światowa Organizacja Zdrowia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Stosowanie leków w leczeniu chorób jamy ustnej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Stosowanie leków w leczeniu
chorób jamy ustnej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 6, 7, 9, 10, 12, 14, 15, 16, 17, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 4, 5, 8, 11, 13, 18, 19, z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a 3. a, 4. c, 5. b, 6. d, 7. d, 8. b, 9. c, 10. c, 11. b,
12. b, 13. a, 14. d, 15. b, 16. c, 17. d, 18. c, 19. c, 20. d.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Podać definicję dawki leczniczej leku

B

P

b

2

Wyjaśnić działanie uboczne leku

B

P

a

3

Podać definicję leku

A

P

a

4

Określić warunki jakie musi spełnić lek
podawany dożylnie

C

PP

c

5

Określić czas wchłaniania się leku drogą
podskórną

C

PP

b

6

Określić ilość kropli w jednym gramie

C

P

d

7

Wyjaśnić znaczenie symboli A na
opakowaniach farmaceutycznych

B

P

d

8

Scharakteryzować sposób wydawania leków
uzupełniających

C

PP

b

9

Określić zastosowanie leków

C

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

10 Podać definicje szczepionki

A

P

c

11 Scharakteryzować leki p/uczuleniowe

C

PP

b

12

Dokonać podziału leków w zależności od
ich konsystencji

C

P

d

13

Określić podstawowy warunek działania
leków

C

PP

a

14

Nazwać instytucję przyjmującą zastrzeżenia
co do jakości leków

A

P

d

15

Określić środki lecznicze stosowane w
stomatologii

C

P

b

16 Określić działanie leków stomatologicznych

C

P

c

17 Rozpoznać materiały stomatologiczne

A

P

d

18

Podać pełną nazwę leków określoną
skrótem

A

PP

c

19 Określić drogę podania leku

C

PP

c

20

Zidentyfikować skutki zwiększonej podaży
fluoru

A

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom ich instrukcję.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na rozwiązanie testu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Dawka lecznicza leku to

a) najmniejsza ilość leku, która wywołuje zauważalne reakcje ze strony organizmu.
b) najczęściej używana w terapii ilość leku, która wywiera zamierzone wyraźne

działanie.

c) największa dawka, która nie wywołuje objawów zatrucia.
d) ilość leku potrzebna do wyleczenia choroby.

2. Działanie uboczne leku to

a) skutki niepożądane i niezamierzone wywołane przez lek.
b) działanie leków w ciągu określonego czasu.
c) zmniejszenie lub eliminacja objawów choroby.
d) działanie uszkadzające komórki narządów.

3. Lekiem jest

a) każda substancja chemiczna, która reaguje z komórkami i tkankami ustroju i zmienia

ich czynność.

b) niektóre substancje chemiczne podawane jedynie pod kontrolą lekarza.
c) zioła stosowane w różnych chorobach.
d) substancje chemiczne ,które mogą działać toksycznie na organizm.

4. Lek podawany droga dożylną musi być

a) podany bezpośrednio z ampułki po nabraniu do strzykawki.
b) roztworem hipotonicznym.
c) jałowym roztworem izo-lub hipertonicznym.
d) rozpuszczony w 5 ml rozpuszczalnika.

5. Lek podany drogą podskórną wchłania się

a) po 5 minutach.
b) po 15–20 minutach.
c) po 1 godzinie.
d) po 2 godzinach.

6. Dawkując leki w kroplach przyjmiesz, że 1g wody zawiera

a) 25 kropli.
b) 50 kropli.
c) 60 kropli.
d) 85 kropli.

7. Symbol A na opakowaniu środków farmaceutycznych oznacza

a) leki silnie działające.
b) leki wydawane z apteki na receptę.
c) leki przeznaczone do stosowania w zakładach opieki zdrowotnej.
d) leki bardzo silnie działające.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

8. Leki uzupełniające wydawane są

a) bezpłatnie.
b) za częściowa odpłatnością 30% ceny leku.
c) po

wniesieniu

opłaty

ryczałtowej

nie przekraczającej 0,5% najniższego

wynagrodzenia.

d) za 100% odpłatnością.

9. Cytostatyki to

a) leki przeciwkaszlowe.
b) leki przeciwzapalne.
c) leki stosowane w chorobach nowotworowych.
d) leki znieczulające.

10. Szczepionka to

a) substancja przeciwzapalna.
b) preparat zawierający gotowe przeciwciała.
c) substancja białkowa podawana w celu wytworzenia przeciwciał.
d) substancja przeciwbólowa.

11. Najsilniejszymi lekami przeciwuczuleniowymi są

a) leki przeciwhistaminowe.
b) glikokortykosteroidy.
c) leki mukolityczne.
d) leki przeciwzakrzepowe.

12. W zależności od konsystencji leki dzielimy na:

a) płynne, półpłynne, stałe.
b) papkowate, stałe, proszki.
c) oleiste, twarde, miękkie.
d) płynne, miękkie, stałe.

13. Podstawowym warunkiem działania leku jest

a) jego reakcja z białkiem komórki.
b) jego przyjęcie.
c) podanie leczniczej dawki leku.
d) podanie leku nieprzeterminowanego.

14. Zastrzeżenia co do jakości leków i reakcji polekowych będących skutkiem jakiegoś leku,

należy zgłaszać do
a) Państwowego Zakładu Higieny.
b) lekarza stomatologa.
c) Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.
d) Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego.

15. Środki znoszące nadwrażliwość zębiny należą do

a) środków profilaktycznych.
b) środków przeciwuczuleniowych.
c) środków leczniczych.
d) środków p/ bólowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

16. Podchloryn sodu wykazuje działanie

a) przeciwbólowe.
b) przeciwzapalne.
c) przeciwbakteryjne.
d) przeciwobrzękowe.

17. Ćwieki gutaperkowe to materiał służący do

a) znieczuleń miejscowych.
b) chemicznego opracowania kanałów zębowych.
c) działania antyseptycznego.
d) ostatecznego wypełniania kanałów korzeniowych.

18. Skrót NLPZ oznacza

a) leki przeciwbólowe.
b) leki narkotyczne.
c) niesteroidowe leki przeciwzapalne.
d) leki silnie działające.

19. Przy wysokim ciśnieniu tętniczym lekiem szybko obniżającym ciśnienie jest Captopril, jaka

drogą należy go podać
a) drogą podskórną.
b) wziewnie.
c) podjęzykowo.
d) dożylnie.

20. Szkliwo plamkowe powstaje w skutek

a) długotrwałej próchnicy zębów.
b) picia zbyt twardej wody.
c) braku właściwej higieny jamy ustnej.
d) zwiększonej podaży fluoru w okresie mineralizacji koron zębów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Stosowanie leków w leczeniu chorób jamy ustnej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

7. LITERATURA

1. Arabska-Przedpełska B. (red.) : Endodoncja, Med Tour Press International Wydawnictwo

Medyczne Warszawa 1996

2. Janicki S.,Fiebig A.,Szmitowska M.: Farmacja stosowana. Podręcznik dla studentów

farmacji. Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2002

3. Jańczuk Z. Banach J.: Choroby błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia, Wydawnictwo

Lekarskie PZWL Warszawa 1995

4. Jańczuk Z.(red.): Zapobieganie i leczenie chorób przyzębia, Państwowy Zakład

Wydawnictw Lekarskich Warszawa 1992

5. Kubikowski P. i. Chodera A.: Farmakologia dla studentów stomatologii, Państwowy

Zakład Wydawnictw Lekarskich Warszawa 1982

6. Podlewski J. K., Chwalibogowska – Podlewska A.: Leki współczesnej terapii, Split

Trading Wydawnictwa Fundacji Buchnera Warszawa 1998

7. Szajewski J. (red.) :Przewodnik Farmakoterapii pod patronatem Polskiego Towarzystwa

Farmakologicznego i Naczelnej Izby Lekarskiej, praca zbiorowa, Instytut Leków, Druk
i Oprawę Wykonano w Zakładach Graficznych „Dom Słowa Polskiego” Warszawa 1995

8. Szpringer – Nodzak M.(red.): Stomatologia wieku rozwojowego, Państwowy Zakład

Wydawnictw Lekarskich Warszawa 1987

9. Ślusarska B., Zarzycka D., Zahrodniczek K.: Podstawy pielęgniarstwa. Wydawnictwo

Czelej Lublin 2004

10. Wierzbicka M. (red.): Periodontologia kliniczna, Sanmedia – Med. Tour Press

International Warszawa 1995