1
DIAGNOSTYKA OBRAZOWA PROCESÓW
PATOLOGICZNYCH OUN CZ. I
Zwapnienia fizjologiczne:
*
w tk. nerwowej
szyszynka mózgowa
spoidło tylne mózgu
*
w splotach naczyniastych
w komorach bocznych
*
w oponach
sierp mózgu
więzadła klinowo-skaliste
przepona siodła
namiot móżdżku
przyczepy opony twardej w okolicy zatoki strzałkowej
ziarnistości Pacchioniego
SIODŁO TURECKIE
*
prawidłowe
wymiary 17 x 13 cm
dobrze uwapnione
dno wyraźnie zarysowane, o pojedynczym zarysie
*
patologia
powiększenie wymiarów
odwapnienie i brak zarysów wyrostków pochyłych i grzbietu
brak lub podwójny zarys dna
zwapnienia w okolicy i rzucie siodła ( czaszkogardlak, tętniak)
Zwapnienia patologiczne
guzy
krwiaki przewlekłe
zmiany pasożytnicze i gruźlicze
naczyniaki
tętniaki
Złogi żelaza w jądrach podkorowych
→
cienie podobne do zwapnień, ale bardzo wysoka gęstość tych
zmian ( zwapnienia mają mniejszą gęstość).
2
–
nerka
–
przewód pokarmowy
–
narząd rodny
NADCIŚNIENIE ŚRÓDCZASZKOWE
Objawy w rtg:
*
dzieci
↑
wymiarów głowy
poszerzenie szwów
pogłębienie wycisków palczastych
*
dzieci i dorośli
pogłębienie rowków naczyniowych
poszerzenie wypustów żylnych
odwapnienie wyrostków pochyłych przednich i grzbietu siodła tureckiego
Objawy w TK i NMR:
zmniejszenie rezerwy płynowej podpajęczynówkowej
uniesienie bruzd
zaciśnięcie i brak widoczności zbiorników pajęczynówki
objawy klinowania zakrętu obręczy pod sierp mózgu i migdałków móżdżku do otworu
wielkiego
NOWOTWORY WEWNĄTRZCZASZKOWE
A.
pochodzenia neuroepitelialnego
–
glejaki
*
gwiaździaki
*
glejaki wielopostaciowe
*
wyściółczaki
*
brodawczaki splotu naczyniówkowego
*
szyszyniaki
–
nerwiaki
B.
pochodzenia oponowego
–
oponiaki
–
mięsaki opon
–
czerniak ( pierwotny)
–
naczyniak płodowy
C.
z układu siateczkowo-śródbłonkowego
–
chłoniaki
D.
dysontogenetyczne
–
rozrodczak ( germinoma)
–
czaszkogardlak ( craniopharyngioma)
–
torbiel naskórkowa
–
torbiel koloidowa ( komory III )
–
tłuszczak
–
potworniak = torbiel skórzasta
–
struniak
E.
przerzuty
–
płuca
–
sutek
–
skóra ( czerniak)
–
prostata
–
tarczyca
3
OBJAWY OGÓLNE NADCIŚNIENIA WEWNĄTRZCZASZKOWEGO
W BADANIU TK I NMR
zmiany współczynnika osłabienia promieniowania lub sygnału MR w stosunku do tkanki
mózgowej
efekt masy
efekt wzmocnienia kontrastowego
obrzęk okołoguzowy
naczynia patologiczne
zwapnienia
GLEJAK WIELOPOSTACIOWY
ognisko o zróżnicowanym sygnale w badaniu RM, w badaniu TK o mieszanej gęstości
niejednorodna struktura
częste ogniska krwawienia
znaczny obrzęk okołoguzowy „palczasty”
różny, zazwyczaj silny, niejednorodny efekt wzmocnienia kontrastowego, rzadziej słaby
GWIAŹDZIAKI
guzy o niskiej gęstości w badaniu TK
w badaniu MR sygnał niski w obrazach T
1
i wysoki w T
2
zależnych
często guzy torbielowate
w zmianie torbielowatej wzmocnieniu kontrastowemu ulega otoczka guza i znajdujący się w
ś
cianie torbieli guzek przyścienny
w guzach litych w stopniu złośliwości wg WHO G
1
, G
2
często słaby, lub brak efektu
wzmocnienia kontrastowego, obrzęk okołoguzowy niewielki,
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
4
NERWIAK
jednorodny guz o gęstości w TK i sygnal;e w RM zbliżonym do tkanki mózgowej
większe nerwiaki są niejednorodne ( krwawienie) i mogą zawierać torbiele i zwapnienia
typowa lokalizacja podnamiotowa
→
nerw V, VII, VIII
stąd często określany jako guz kąta mostowo-móżdżkowego
może poszerzać przewód słuchowy wewnętrzny
zwykle ulega silnemu, jednorodnemu wzmocnieniu po podaniu kontrastu
występują jako mnogie czasem lustrzane w zespołach nerwiakowłókniakowatości typu I i II
Sekwencja CIS
→
do badania nerwów czaszkowych i naczyń
→
dobrze uwidacznia je na tle płynu m-r.
OPONIAKI
Charakterystyczne miejsca lokalizacji:
rynienka węchowa
guzek siodła
skrzydło kości klinowej
przystrzałkowa
sierp mózgu
namiot móżdżku
szczyt piramidy kości skroniowej
Objawy w RTG:
miejscowe zmiany kształtu, grubości i struktury kostnej z pogrubieniem kości, hyperostozą i
wytworzeniem na zewnątrz krótkich igiełek o regularnym układzie ( wyraz wrastania w kość
drogą kanałów Haversa)
↑
liczby i głębokości ziarnistości Pacchioniego
↑
szerokości i ilości rowków naczyniowych
patologiczne zwapnienia wewnątrzczaszkowe
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
5
Oponiaki w TK i MR:
w TK mniej lub bardziej jednorodne, hyperdensyjne, dobrze odgraniczone ogniska
gdy zawiera zwapnienia
→
niejednorodny
w RM hypointensywny w T
1
i hyperintensywny w T
2
, ale nie w znacznym stopniu, może być
niejednorodny w obu obrazach ( zwapnienia)
obrzęk różnego stopnia, zwykle niewielki
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Objaw charakterystyczny dla oponiaków
→
żylne naczynie okalające.
NOWOTWORY OKOLICY SIODŁA
gruczolaki przysadki
czaszkogardlak
torbiel kieszonki Rhatkego
glejaki skrzyżowania nerwów wzrokowych
oponiaki
tętniaki
GUZY OKOLICY SIODŁA
TK dobrze ocenia rozległość w strukturach kostnych
RM jest metodą z wyboru do rozpoznania mikrogruczolaków
RM pozwala precyzyjnie ocenić stosunek guza do zatok jamistych
GRUCZOLAKI PRZYSADKI
→
→
→
→
GUZY WEWNĄTRZSIODŁOWE
mikrogruczolaki
o
zmiany do 10 mm
o
położone wewnątrz przysadki
o
nie wychodzą poza obręb gruczołu
o
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
6
makrogruczolaki
o
guzy wychodzące poza obręb gruczołu
o
mogą naciekać struktury otaczające
o
ulegają jednorodnemu wzmocnieniu po podaniu kontrastu
o
mogą być torbielowate
o
czasem zawierają ogniska krwawienia
CZASZKOGARDLAKI
→
→
→
→
GUZY NADSIODŁOWE
niejednorodne
mieszany współczynnik osłabienia promieniowania
mieszany sygnał w badaniu RM
zawierają zwapnienia ( pierścieniowate) i torbiele
niejednorodny efekt wzmocnienia kontrastowego
PRZERZUTY
w badaniu TK izo- lub hypodensyjne
w badaniu MR sygnał mieszany zależny od rozpadu i krwawienia
zwykle wyraźna, duża strefa obrzęku w TK i MR
mogą być pierścieniowate, lub torbielowate – ogniska rozpadu
często mnogie
małe zmiany mogą nie być widoczne w TK i RM, zwł. bez podania kontrastu
krwawienie .......................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
7
URAZY CZASZKOWO-MÓZGOWE
Metodą badania z wyboru jest TK:
złamania kości czaszki ( wgłobienie) – szczelinę złamania można rozpoznać na rtg, ale nie
pozwala ono na pełną ocenę zmian pourazowych OUN i nie można na jego podstawie
wnioskować czy pacjent ma krwiaka lub krwawienie śródczaszkowe
ciała obce
ogniska stłuczenia
ogniska krwotoczne
obrzęk
krwiak przymózgowy
krwiak śródmózgowy
krwawienie do komór
!!! Czaszka po urazie w 3 projekcjach !!!:
przednio-tylnej
bocznej
półosiowej
Stłuczenie:
ogniska hypodensyjne
ogniska hyperdensyjne
różna wielkość i lokalizacja
często mnogie
mogą być pojedyncze drobne ogniska hyperdensyjne ( krwotoczne) z obrzękiem, położone w
strukturach głębokich ( shearing injury)
Krwiaki:
przechodzenie krwiaka z fazy hyperdensyjnej do hypodensyjnej przez izodensyjną może trwać
od 4 dni do 2 m-cy
→
czyli po 4 dniach od urazu przez ok. 2 m-ce krwiak może być trudny do
uwidocznienia
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
ś
ródmózgowe
→
nieregularne ogniska hyperdensyjne położone wewnątrzmózgowo, z efektem
masy, często towarzyszy krew w przestrzeni podpajęczynówkowej i w komorach
8
Zmiany późne i przewlekłe:
wodniaki przymózgowe
ogniska malacyjne i jamy pokrwotoczne
wodogłowie
płynotoki
→
wyciek PMR przez uszkodzone opony i kości czaszki ( najczęściej sitowie i kość
skroniowa)
Wodniaki
przymózgowe kolekcje płynowe powstałe wskutek ewolucji krwiaków ........................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
ZMIANY ZAPALNE – ROPIEŃ MÓZGU
W TK:
jest dobrze widoczny
hypodensyjne ognisko z hyperdensyjną otoczką ulegającą silnemu wzmocnieniu po podaniu
kontrastu
wokół zmiany strefa obrzęku
mogą być mnogie
W MR:
hypodensyjne w T
1
, hyperdensyjne w T
2
otoczka w obrazach T
1
zależnych ...............................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
ZMIANY NACZYNIOPOCHODNE MÓZGU
1.
niedokrwienie
2.
krwotok mózgowy
PYTANIE: „ Czy to jest krwawienie? ”
Zmiany niedokrwienne w TK do 12 h:
bez zmian
zwężenie bruzd
zatarcie zarysów między korą i strukturami podkorowymi
9
Zmiany niedokrwienne w TK po 12 h:
obszar hypodensyjny
efekt masy ( może trwać do 2 tyg.)
hyperdensyjny rąbek lub obszar – luxury perfusion
wzmocnienie kontrastowe w i/lub wokół ogniska
ukrwotocznienie
Zmiany niedokrwienne przewlekłe w TK:
blizna pozawałowa; ognisko hypodensyjne niewielkie, owalne, z retrakcją
ognisko malacyjne
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Zmiany niedokrwienne w RM
Widoczne wcześniej ( 6 h); pień mózgu i tylny dół czaszki zawsze lepiej widoczne w RM niż w TK.
*
zmiany niedokrwienne
→
faza ostra:
w obrazie T
2
i PD zależnym hyperdensyjne ognisko z efektem masy
w T
1
zależnym może być hypoddensyjne
efekt wzmocnienia kontrastowego ( hyperfuzja)
w technice FLAIR i EPI zmiany widoczne wcześniej ( 2 h)
*
w ocenie fazy ostrej i podostrej ma znaczenie spektroskopia protonowa
*
zmiany niedokrwienne
→
faza przewlekła:
blizna
→
ognisko hyperdensyjne w T
2
i hypodensyjne w T
1
malacja
→
obraz struktury płynowej
*
w ocenie fazy podostrej i przewlekłej odgrywa rolę spektroskopia związków fosforu
Krwotok mózgowy
→
→
→
→
faza ostra:
*
objawy w TK:
ognisko hyperdensyjne 60-75 jH
strefa obrzęku
efekt masy
objawy wklinowania
przebicie do komór ...............................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
10
Krwotok mózgowy
→
→
→
→
faza podostra i przewlekła
*
objawy w TK:
↓
współczynnika pochłaniania promieniowania ( w ciągu 4 tyg. do izodensji)
↓
strefy obrzęku
hypodensyjna obwódka wokół ..........................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
Krwotok mózgowy
→
→
→
→
faza ostra ( 0-2 dni)
*
objawy w RM:
oksyhemoglobina w wynaczynionych erytrocytach ( nie posiada własności
paramagnetycznych)
→
wysoki sygnał w T
2
i izointensywny z mózgiem w T
1
obraz poziomu sedymentujących erytrocytów i płynu wysokobiałkowego – osocze
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
Krwotok mózgowy
→
→
→
→
faza podostra ( 2 dni – 2 tyg)
*
objawy w RM:
methemoglobina ( silny paramagnetyk) – wysoki sygnał w obrazach T
1
zależnych
najlepsza przemiana w metHGB na obwodzie ogniska ............................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
Krwotok mózgowy
→
→
→
→
faza przewlekła ( od 3 tyg)
Makrofagi uprzątają ognisko od obwodu.
*
objawy w RM:
hemosyderyna ( superparamagnetyk) – obraz bezsygnałowej otoczki w T
2
, w T
1
izo- lub
hypodensyjny .......................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
Choroby naczyń mózgowych:
tętniaki
naczyniaki tętniczo-żylne AVM
miażdżyca tętnic mózgowych i domózgowych
TĘTNIAKI
11
Objawy w angiografii – RTG
uwypuklenie ściany naczynia
workowaty twór związany ze ścianą
wrzecionowate odcinkowe poszerzenie naczynia
przemieszczenie naczyń i skurcz spowodowane krwawieniem
Niepełnowartościowość ściany naczynia:
*
wrodzone – często mnogie
*
nabyte
miażdżyca
grzybica
kiła
Tętniaki w obrazie TK i RM:
w
TK
hyperdensyjna struktura związana z naczyniem lub jego poszerzenie
w
RM
bezsygnałowa struktura lub zmiana o niejednorodnym sygnale – skrzepliny, zwapnienia
– związana z naczyniem; szczególnie dobrze widoczne w obrazach T
2
zależnych
cechy krwawienia podpajęczynówkowego i śródmózgowego
lokalizacja krwiaka koreluje w pewnym stopniu z lokalizacją tętniaka
Płyn mózgowo-rdzeniowy (PMR) jest hypodensyjny w stosunku do struktur mózgowych.
Krew jest hyperdensyjna w stosunku do struktur mózgu.
Naczynia są strukturami bezechowymi.
Do angio-MR nie potrzeba kontrastu, do TK potrzebny jest kontrast, ale
↓
niż do angio-rtg.
CHOROBY NACZYŃ MÓZGOWYCH
AVM – zniekształcenie tętniczo-żylne
→
zaburzenie różnicowania pierwotnej sieci naczyń
girlandowate nieregularne twory naczyniowe bez obrzęku i efektu masy
mogą być zwapnienia i złogi hemosyderyny
cechy krwawienia podpajęczynówkowego i śródmózgowego
w badaniach angiograficznych ( rtg, TK, RM) nieprawidłowa sieć naczyń, często z zaburzeniami
anatomicznymi prawidłowych naczyń, szybki odpływ do układu żylnego wskutek istnienia
dodatkowych połączeń i przetok
Każda angiografia składa się z 3 faz:
tętniczej
włośniczkowej
ż
ylnej
Przetoki ⇒ w fazie tętniczej wypełniają się żyły
Miażdżyca
(można uwidocznić w ultrasonografii TK i RM)
niedrożność lub zwężenie naczyń mózgowych i domózgowych
ogniska niedokrwienne
krwotoki mózgowe
12
tętniaki miażdżycowe
ZANIK MÓZGU
*
niedokrwienie
choroby układu sercowo-naczyniowego
*
choroby OUN o nieustalonej etiologii
choroba Alzheimera, Picka, Huntingtona
*
czynniki toksyczne
alkohol, narkotyki
*
czynniki jatrogenne
sterydoterapia, radioterapia
*
niedotlenienie wskutek urazów
*
przewlekłe infekcje
Objawy:
poszerzenie bruzd
poszerzenie zbiorników podpajęczynówkowych
poszerzenie układu komorowego
zwężenie zakrętów
WODOGŁOWIE
Objawy w badaniu TK i RM:
poszerzenie układu komorowego nieproporcjonalne do szerokości bruzd
w
TK
hypodensyjne strefy wokół rogów czołowych i cz. nadwzgórzowych KB ( świadczą o
nadciśnieniu śródkomorowym)
w
RM
w T
2
– hyperintensywne strefy wokół rogów czołowych i cz. nadwzgórzowych KB
zmniejszenie rezerwy płynowej podpajęczynówkowej
objawy przemieszczania migdałków móżdżku w kierunku otworu wielkiego
W badaniu RM istnieje możliwość oceny i pomiaru przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego.
Wodogłowie ⇒ układ komorowy wygląda jak głowa Myszki Miki
☺
☺
☺
☺
Zwiększona ilość płynu mózgowo-rdzeniowego w jamie czaszki zwykle związana z poszerzeniem
układu komorowego
niekomunikujące – przeszkoda w układzie komorowym
komunikujące – przeszkoda w zbiornikach pajęczynówki
z prawidłowym ciśniniem
z podwyższonym ciśnieniem
ZMIANY ISTOTY BIAŁEJ
na tle niedokrwiennym ( leukoaraiosis)
demielinizacyjne ( SM)
SM – stwardnienie rozsiane
u osób młodych
w
TK
zmiany rzadko widoczne
w
RM
ogniska hyperintensywne w obrazach T
2
i PD zależnych
dobrze widoczne w sekwencjach FLAIR – należy je wykonać
zmiany położone w centrum semiovale, wokół rogów potylicznych KB, w spoidle wielkim,
podkorowych włóknach U, w pniu w okolicy wyjścia nerwu V
13
oś długa zmian jest prostopadła do długiej osi komór, a w obrazach w płaszczyźnie czołowej
ułożona poziomo
FLAIR – rodzaj sekwencji T
2
, w której jednocześnie dochodzi do wytłumienia sygnału z płynu ( jest
niskosygnałowy); gdy pojawia się sygnał hyperintensywny, to jest to demielinizacja.
Zmiany istoty białej na tle niedokrwiennym
→
zwykle osoby po 60 r.ż.
*
w
TK
zanik mózgu i położone około- i nadkomorowo w istocie białej rozlane obszary
hypodensyjne różnej wielkości oraz ogniska niedokrwienia
*
w
RM
poszerzenie przestrzeni okołonaczyniowych Virchowa-Robina
dobrze odgraniczone, nieregularne ogniska i obszary hyperintensywne w T2 położone
około- i nadkomorowo w istocie białej, czasem podkorowo, centrum semiovale, jądra
podsatwy, pień
nie dają efektu wzmocnienia kontrastowego
RDZEŃ KRĘGOWY
Metody badania:
zdjęcia rtg
TK
RM
angiografia naczyń rdzeniowych
Zdjęcia rtg pozwalają uwidocznić głównie zmiany kostne:
zaburzenia rozwojowe
zmiany zwyrodnieniowe
uszkodzenia części kostnych w wyniku urazów
uszkodzenia części kostnych w chorobach nowotworowych
zmiany kostne w chorobach zapalnych
Zaburzenia rozwojowe widoczne na zdjęciach w rtg:
rozszczepy łuków kręgów
rozszczepy trzonów kręgów
wrodzony blok kostny
wady kręgów – kręgi klinowe, kręgi motyle
Zaburzenia rozwojowe do diagnostyki tylko w badaniach RM i częściowo TK:
przepukliny oponowe i oponowo-rdzeniowe
rozszczepienie i zdwojenie rdzenia
grzbietowa zatoka skórna
hydromyelia, syringomyelia
torbiele oponowe
fakomatozy
nerwiakowłókniakowatość
I obwodowa – Recklinghausen
II ośrodkowa
naczyniakowatość siatkówkowo-móżdżkowa Hippel-Lindau
14
Choroba zwyrodnieniowa
Obraz na zdjęciu rtg:
obniżenie wysokości krążka międzykręgowego
nawarstwienia kostno-okostnowe na krawędziach trzonów kręgów ( osteofity)
kręgozmyk i szczelina łuku kręgowego
zaburzenia osi i stabilności na zdjęciach czynnościowych
czasem zwapnienia i gaz w krążkach międzykręgowych
Obraz w
TK
:
nawarstwienia kostno-okostnowe na krawędziach trzonów kręgów ( osteofity)
uwypuklenie pierścienia włóknistego poza zarys trzonu
możliwość uwidocznienia wpuklenia się krążka międzykręgowego do kanału kręgowego
objawy ucisku worka oponowego
cechy zwężenia otworów międzykręgowych
Przepuklina jądra miażdżystego w badaniu TK:
hyperdensyjna struktura, czasem uwapniona, położona w kanale kręgowym na poziomie i
poniżej krążka międzykręgowego
czasem widoczny ucisk rdzenia lub worka oponowego, rzadziej korzenia nerwu rdzeniowego
w wypadku wątpliwości wyjaśniające może być badanie myelo-TK
→
widoczne zatrzymanie
przepływu kontrastu na wysokości zmiany i ucisk worka oponowego lub rdzenia
Choroba zwyrodnieniowa w badaniu
RM
:
początkowo wysoki sygnał w T
2
i zwiększenie objętości jądra miażdżystego jako wyraz zmian
biochemicznych i zwiększonego uwodnienia krążka
później obniżenie sygnału i obniżenie wysokości jądra miażdżystego, wskutek zmniejszenia
uwodnienia oraz uwypuklenie pierścienia włóknistego
wyraźnie widoczne wpuklanie się pierścienia włóknistego do kanału kręgowego, otworów
międzykręgowych
wyraźnie widoczne cechy ucisku struktur kanału kręgowego bez konieczności posiłkowania się
badaniami kontrastowymi ( mielografią)
Przepuklina jądra miażdżystego w badaniu RM:
widoczne cechy przerwania ciągłości pierścienia włóknistego
widoczne wpuklenie się lub obecność fragmentu jądra miażdżystego ( zwykle struktura o niskim
sygnale w obrazach T
1
i T
2
zależnych) w kanale kręgowym
możliwość bezpośredniego uwidocznienia ucisku rdzenia, worka oponowego i korzeni nerwów
rdzeniowych
Choroba zwyrodnieniowa w badaniu RM – cd.:
dodatkowo doskonale widoczne są zmiany w blaszkach granicznych trzonów kręgów
odczynowe zmiany zapalne towarzyszące zmianom zwyrodnieniowym krążka w przylegających
częściach trzonów
efekt wzmocnienia kontrastowego możemy obserwować w wypadku przekrwienia wokół
ś
wieżych przepuklin oraz w obrębie blizn pooperacyjnych
blizny pooperacyjne są często przyczyną dolegliwości i można je oceniać i identyfikować
głównie w badaniu RM
15
Urazy kręgosłupa
uszkodzenie części kostnych
→
złamania odłamowe i kompresyjne
niestabilności i kręgozmyki pourazowe
pourazowe przepukliny jądra miażdżystego
stłuczenie rdzenia kręgowego
ucisk rdzenia kręgowego
uszkodzenie naczyniowe rdzenia kręgowego
Uszkodzenie części kostnych – objawy o szczególnie istotnym znaczeniu:
złamanie zęba obrotnika
złamanie kręgu szczytowego ( zwłaszcza łuku tylnego)
zwichnięcie kręgu szczytowego wskutek powyższych zmian ( prawidłowa odległość między
zębem obrotnika i przednim łukiem atlasu powinna wynosić 1-3 mm, a odległość między zębem
i masami bocznymi atlasu powinny być równe po obu stronach)
kręgozmyk jest istotny, gdy jest większy niż 3-4 mm
złamanie łuków i wyrostków – częste C
6
i C
7
oraz w odcinku L-S
złamania kompresyjne i wieloodłamowe trzonów kręgów mogą prowadzić do obecności w
ś
wietle kanału wolnych odłamów kostnych, lub ich wpuklania się do kanału kręgowego
zmiany te szczególnie dobrze widoczne są w badaniu TK, zwłaszcza w technice spiralnej i
rekonstrukcjach 3D
W badaniu TK, zwłaszcza w technice spiralnej i rekonstrukcjach 3D można również dokładnie ocenić
zwężenie kanału kręgowego spowodowane złamaniem lub kręgozmykiem i precyzyjnie ustalić
położenie najbardziej zagrażających odłamów.
TK
może uwidocznić:
zmiany kostne
zwężenie kanału
przepuklinę jądra miażdżystego
rzadziej krwiak
RM
może uwidocznić:
krwiak
uszkodzenie krążka międzykręgowego i przepuklinę jądra miażdżystego
słabiej niż TK zmiany kostne
natomiast uwidoczniając bezpośrednio rdzeń pozwala na doskonałą ocenę stopnia jego ucisku i
przemieszczenia
Ucisk rdzenia:
*
krwiak
nadtwardówkowy, śródrdzeniowy
*
przepuklina jądra miażdżystego
*
kręgozmyk
*
odłamy kostne
Stłuczenie rdzenia:
→
wynaczynienie w istocie szarej rdzenia
*
najlepiej widoczne są w badaniu RM, mogą być widoczne w badaniu TK, jeśli są masywne
*
w
TK
ogniska hyperdensyjne w obrębie rdzenia ( 60-70 jH)
*
w
RM
obraz zależy od fazy
ostra 1-4 doba
→
nieznacznie hyperintensywne w T
2
, hypointensywne w T
1
podostra do 3 tyg
→
nieznacznie hyperintensywne w T
2
, hyperintensywne w T
1
przewlekła po 3 tyg
→
silnie hyperintensywne w T
1
i T
2
16
–
towarzyszy obrzęk
→
↑
sygnału w T
2
–
strefy malacyjne
–
zejściem może być blizna glejowa śródrdzeniowa i jamy malacyjne wypełnione
płynem
Uszkodzenie naczyniowe rdzenia
występuje wskutek ucisku, obkurczenia lub uszkodzenia naczyń rdzenia
niedokrwienie doprowadza do martwicy
dobrze widoczne w
RM
hypointensywne w T
1
i hyperintensywne w T
2
Guzy kanału kręgowego
pierwotne guzy nowotworowe są rzadsze niż nowotwory mózgu
dominują guzy osłonkowe, rzadsze są neuroepitelialne
Guzy zewnątrzrdzeniowe
*
zewnątrzoponowe
guzy części kostnych kręgosłupa
przerzuty
tłuszczaki
czasem nerwiaki i nerwiakowłókniaki
*
wewnątrzoponowe
oponiaki
nerwiaki osłonkowe, nerwiakowłókniaki
chłoniaki
Guzy zewnątrzrdzeniowe:
*
oponiaki
leżą wewnątrzoponowo, mają kształt owalny
mogą wyrastać przez otwór międzykręgowy – guzy klepsydrowate
w
TK
widoczne zwapnienia i hyperostoza w obrębie trzonów ( meningioma en plaque)
w
RM
pełny obraz guza i możliwość różnicowania
w T
1
dobrze widoczne zwłaszcza po podaniu kontrastu ( silne jednorodne wzmocnienie)
w T
2
sygnał zbliżony do płynu mózgowo-rdzeniowego
może być
tail sign
⇒ „objaw ogonka” – ogniskowe wzmocnienie kontrastowe i
odcinkowe poszerzenie opony – patognomoniczne dla glejaków
*
nerwiak, nerwiakowłókniak
położone wewnątrz- lub zewnątrzoponowo
w
TK
widoczne większe guzy klepsydrowate ( zmiany w kościach)
w
RM
, w T
1
sygnał zbliżony do rdzenia, w T
2
hyperintensywne w stosunku do rdzenia,
ale hypointensywne w stosunku do płynu mózgowo-rdzeniowego
często niejednorodne ( krwawienia, zwapnienia, zmiany wsteczne)
efekt wzmocnienia kontrastowego słabszy niż w oponiakach
Guzy śródrdzeniowe
glejaki – wyściółczak i gwiaździak
naczyniaki płodowe
przerzuty
Guzy śródrdzeniowe
*
gwiaździaki i wyściółczaki
guz śródrdzeniowy –
poszerza obwód rdzenia
17
w odróżnieniu od guzów zewnątrzrdzeniowych modulujących rdzeń, guzy
ś
ródrdzeniowe odcinkowo, czasem wrzecionowato poszerzają rdzeń
w TK trudne do uwidocznienia
w
RM
–
w T
1
sygnał hypo- lub izointensywny z rdzeniem
–
w T
2
zwykle hyperintensywny
–
różnego stopnia efekt wzmocnienia kontrastowego
mogą być torbielowate
*
naczyniaki
najczęstsze naczyniaki tętniczo-żylne
w badaniu TK trudne do rozpoznania
dobrze widoczne w RM i angiografii rdzeniowej
w
RM
w T
1
po podaniu środka kontrastowego i w T
2
widoczne rozległe, poszerzone,
wężykowate pętle naczyniowe wypełniające kanał kręgowy na różnej długości odcinkach
Przerzuty
mogą obejmować każdą ze struktur kanału
w
rtg
i
TK
ogniska osteolityczne lub osteosklerotyczne
w
RM
dokładne obrazowanie rozległości zmian we wszystkich strukturach kanału
w T
1
sygnał niższy od szpiku i efekt wzmocnienia kontrastowego
w T
2
sygnał wyższy od szpiku ale zwykle nie tak wysoki jak wysepek tłuszczowych