diagnostyka obrazowa procesów patologicznych

DIAGNOSTYKA OBRAZOWA PROCESÓW

PATOLOGICZNYCH OUN CZ. I

Zwapnienia fizjologiczne:

w tk. nerwowej

szyszynka mózgowa

spoidło tylne mózgu

w splotach naczyniastych

w komorach bocznych

w oponach

sierp mózgu

więzadła klinowo-skaliste

przepona siodła

namiot móżdżku

przyczepy opony twardej w okolicy zatoki strzałkowej

ziarnistości Pacchioniego

SIODŁO TURECKIE

prawidłowe

wymiary 17 x 13 cm

dobrze uwapnione

dno wyraźnie zarysowane, o pojedynczym zarysie

patologia

powiększenie wymiarów

odwapnienie i brak zarysów wyrostków pochyłych i grzbietu

brak lub podwójny zarys dna

zwapnienia w okolicy i rzucie siodła ( czaszkogardlak, tętniak)

Zwapnienia patologiczne

guzy

krwiaki przewlekłe

zmiany pasożytnicze i gruźlicze

naczyniaki

tętniaki

Złogi żelaza w jądrach podkorowych

→

cienie podobne do zwapnień, ale bardzo wysoka gęstość tych

zmian ( zwapnienia mają mniejszą gęstość).

–

nerka

–

przewód pokarmowy

–

narząd rodny

NADCIŚNIENIE ŚRÓDCZASZKOWE

Objawy w rtg:

dzieci

↑

wymiarów głowy

poszerzenie szwów

pogłębienie wycisków palczastych

dzieci i dorośli

pogłębienie rowków naczyniowych

poszerzenie wypustów żylnych

odwapnienie wyrostków pochyłych przednich i grzbietu siodła tureckiego

Objawy w TK i NMR:

zmniejszenie rezerwy płynowej podpajęczynówkowej

uniesienie bruzd

zaciśnięcie i brak widoczności zbiorników pajęczynówki

objawy klinowania zakrętu obręczy pod sierp mózgu i migdałków móżdżku do otworu

wielkiego

NOWOTWORY WEWNĄTRZCZASZKOWE

pochodzenia neuroepitelialnego

–

glejaki

gwiaździaki

glejaki wielopostaciowe

wyściółczaki

brodawczaki splotu naczyniówkowego

szyszyniaki

–

nerwiaki

pochodzenia oponowego

–

oponiaki

–

mięsaki opon

–

czerniak ( pierwotny)

–

naczyniak płodowy

z układu siateczkowo-śródbłonkowego

–

chłoniaki

dysontogenetyczne

–

rozrodczak ( germinoma)

–

czaszkogardlak ( craniopharyngioma)

–

torbiel naskórkowa

–

torbiel koloidowa ( komory III )

–

tłuszczak

–

potworniak = torbiel skórzasta

–

struniak

przerzuty

–

płuca

–

sutek

–

skóra ( czerniak)

–

prostata

–

tarczyca

OBJAWY OGÓLNE NADCIŚNIENIA WEWNĄTRZCZASZKOWEGO
W BADANIU TK I NMR

zmiany współczynnika osłabienia promieniowania lub sygnału MR w stosunku do tkanki

mózgowej

efekt masy

efekt wzmocnienia kontrastowego

obrzęk okołoguzowy

naczynia patologiczne

zwapnienia

GLEJAK WIELOPOSTACIOWY

ognisko o zróżnicowanym sygnale w badaniu RM, w badaniu TK o mieszanej gęstości

niejednorodna struktura

częste ogniska krwawienia

znaczny obrzęk okołoguzowy „palczasty”

różny, zazwyczaj silny, niejednorodny efekt wzmocnienia kontrastowego, rzadziej słaby

GWIAŹDZIAKI

guzy o niskiej gęstości w badaniu TK

w badaniu MR sygnał niski w obrazach T

i wysoki w T

zależnych

często guzy torbielowate

w zmianie torbielowatej wzmocnieniu kontrastowemu ulega otoczka guza i znajdujący się w

cianie torbieli guzek przyścienny

w guzach litych w stopniu złośliwości wg WHO G

, G

często słaby, lub brak efektu

wzmocnienia kontrastowego, obrzęk okołoguzowy niewielki,
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

NERWIAK

jednorodny guz o gęstości w TK i sygnal;e w RM zbliżonym do tkanki mózgowej

większe nerwiaki są niejednorodne ( krwawienie) i mogą zawierać torbiele i zwapnienia

typowa lokalizacja podnamiotowa

→

nerw V, VII, VIII

stąd często określany jako guz kąta mostowo-móżdżkowego

może poszerzać przewód słuchowy wewnętrzny

zwykle ulega silnemu, jednorodnemu wzmocnieniu po podaniu kontrastu

występują jako mnogie czasem lustrzane w zespołach nerwiakowłókniakowatości typu I i II

Sekwencja CIS

→

do badania nerwów czaszkowych i naczyń

→

dobrze uwidacznia je na tle płynu m-r.

OPONIAKI

Charakterystyczne miejsca lokalizacji:

rynienka węchowa

guzek siodła

skrzydło kości klinowej

przystrzałkowa

sierp mózgu

namiot móżdżku

szczyt piramidy kości skroniowej

Objawy w RTG:

miejscowe zmiany kształtu, grubości i struktury kostnej z pogrubieniem kości, hyperostozą i

wytworzeniem na zewnątrz krótkich igiełek o regularnym układzie ( wyraz wrastania w kość
drogą kanałów Haversa)

↑

liczby i głębokości ziarnistości Pacchioniego

↑

szerokości i ilości rowków naczyniowych

patologiczne zwapnienia wewnątrzczaszkowe

...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

Oponiaki w TK i MR:

w TK mniej lub bardziej jednorodne, hyperdensyjne, dobrze odgraniczone ogniska

gdy zawiera zwapnienia

→

niejednorodny

w RM hypointensywny w T

i hyperintensywny w T

, ale nie w znacznym stopniu, może być

niejednorodny w obu obrazach ( zwapnienia)

obrzęk różnego stopnia, zwykle niewielki

Objaw charakterystyczny dla oponiaków

→

żylne naczynie okalające.

NOWOTWORY OKOLICY SIODŁA

gruczolaki przysadki

czaszkogardlak

torbiel kieszonki Rhatkego

glejaki skrzyżowania nerwów wzrokowych

oponiaki

tętniaki

GUZY OKOLICY SIODŁA

TK dobrze ocenia rozległość w strukturach kostnych

RM jest metodą z wyboru do rozpoznania mikrogruczolaków

RM pozwala precyzyjnie ocenić stosunek guza do zatok jamistych

GRUCZOLAKI PRZYSADKI

→

GUZY WEWNĄTRZSIODŁOWE

mikrogruczolaki

zmiany do 10 mm

położone wewnątrz przysadki

nie wychodzą poza obręb gruczołu

................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................

makrogruczolaki

guzy wychodzące poza obręb gruczołu

mogą naciekać struktury otaczające

ulegają jednorodnemu wzmocnieniu po podaniu kontrastu

mogą być torbielowate

czasem zawierają ogniska krwawienia

CZASZKOGARDLAKI

→

GUZY NADSIODŁOWE

niejednorodne

mieszany współczynnik osłabienia promieniowania

mieszany sygnał w badaniu RM

zawierają zwapnienia ( pierścieniowate) i torbiele

niejednorodny efekt wzmocnienia kontrastowego

PRZERZUTY

w badaniu TK izo- lub hypodensyjne

w badaniu MR sygnał mieszany zależny od rozpadu i krwawienia

zwykle wyraźna, duża strefa obrzęku w TK i MR

mogą być pierścieniowate, lub torbielowate – ogniska rozpadu

często mnogie

małe zmiany mogą nie być widoczne w TK i RM, zwł. bez podania kontrastu

krwawienie .......................................................................................................................................

URAZY CZASZKOWO-MÓZGOWE

Metodą badania z wyboru jest TK:

złamania kości czaszki ( wgłobienie) – szczelinę złamania można rozpoznać na rtg, ale nie

pozwala ono na pełną ocenę zmian pourazowych OUN i nie można na jego podstawie
wnioskować czy pacjent ma krwiaka lub krwawienie śródczaszkowe

ciała obce

ogniska stłuczenia

ogniska krwotoczne

obrzęk

krwiak przymózgowy

krwiak śródmózgowy

krwawienie do komór

!!! Czaszka po urazie w 3 projekcjach !!!:

przednio-tylnej

bocznej

półosiowej

Stłuczenie:

ogniska hypodensyjne

ogniska hyperdensyjne

różna wielkość i lokalizacja

często mnogie

mogą być pojedyncze drobne ogniska hyperdensyjne ( krwotoczne) z obrzękiem, położone w

strukturach głębokich ( shearing injury)

Krwiaki:

przechodzenie krwiaka z fazy hyperdensyjnej do hypodensyjnej przez izodensyjną może trwać

od 4 dni do 2 m-cy

→

czyli po 4 dniach od urazu przez ok. 2 m-ce krwiak może być trudny do

uwidocznienia
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

ródmózgowe

→

nieregularne ogniska hyperdensyjne położone wewnątrzmózgowo, z efektem

masy, często towarzyszy krew w przestrzeni podpajęczynówkowej i w komorach

Zmiany późne i przewlekłe:

wodniaki przymózgowe

ogniska malacyjne i jamy pokrwotoczne

wodogłowie

płynotoki

→

wyciek PMR przez uszkodzone opony i kości czaszki ( najczęściej sitowie i kość

skroniowa)

Wodniaki

przymózgowe kolekcje płynowe powstałe wskutek ewolucji krwiaków ........................................

ZMIANY ZAPALNE – ROPIEŃ MÓZGU

W TK:

jest dobrze widoczny

hypodensyjne ognisko z hyperdensyjną otoczką ulegającą silnemu wzmocnieniu po podaniu

kontrastu

wokół zmiany strefa obrzęku

mogą być mnogie

W MR:

hypodensyjne w T

, hyperdensyjne w T

otoczka w obrazach T

zależnych ...............................................................................................

ZMIANY NACZYNIOPOCHODNE MÓZGU

niedokrwienie

krwotok mózgowy

PYTANIE: „ Czy to jest krwawienie? ”

Zmiany niedokrwienne w TK do 12 h:

bez zmian

zwężenie bruzd

zatarcie zarysów między korą i strukturami podkorowymi

Zmiany niedokrwienne w TK po 12 h:

obszar hypodensyjny

efekt masy ( może trwać do 2 tyg.)

hyperdensyjny rąbek lub obszar – luxury perfusion

wzmocnienie kontrastowe w i/lub wokół ogniska

ukrwotocznienie

Zmiany niedokrwienne przewlekłe w TK:

blizna pozawałowa; ognisko hypodensyjne niewielkie, owalne, z retrakcją

ognisko malacyjne

Zmiany niedokrwienne w RM

Widoczne wcześniej ( 6 h); pień mózgu i tylny dół czaszki zawsze lepiej widoczne w RM niż w TK.

zmiany niedokrwienne

→

faza ostra:

w obrazie T

i PD zależnym hyperdensyjne ognisko z efektem masy

w T

zależnym może być hypoddensyjne

efekt wzmocnienia kontrastowego ( hyperfuzja)

w technice FLAIR i EPI zmiany widoczne wcześniej ( 2 h)

w ocenie fazy ostrej i podostrej ma znaczenie spektroskopia protonowa

zmiany niedokrwienne

→

faza przewlekła:

blizna

→

ognisko hyperdensyjne w T

i hypodensyjne w T

malacja

→

obraz struktury płynowej

w ocenie fazy podostrej i przewlekłej odgrywa rolę spektroskopia związków fosforu

Krwotok mózgowy

→

faza ostra:

objawy w TK:

ognisko hyperdensyjne 60-75 jH

strefa obrzęku

efekt masy

objawy wklinowania

przebicie do komór ...............................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................

Krwotok mózgowy

→

faza podostra i przewlekła

objawy w TK:

↓

współczynnika pochłaniania promieniowania ( w ciągu 4 tyg. do izodensji)

↓

strefy obrzęku

hypodensyjna obwódka wokół ..........................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................

Krwotok mózgowy

→

faza ostra ( 0-2 dni)

objawy w RM:

oksyhemoglobina w wynaczynionych erytrocytach ( nie posiada własności
paramagnetycznych)

→

wysoki sygnał w T

i izointensywny z mózgiem w T

obraz poziomu sedymentujących erytrocytów i płynu wysokobiałkowego – osocze

...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................

Krwotok mózgowy

→

faza podostra ( 2 dni – 2 tyg)

objawy w RM:

methemoglobina ( silny paramagnetyk) – wysoki sygnał w obrazach T

zależnych

najlepsza przemiana w metHGB na obwodzie ogniska ............................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................

Krwotok mózgowy

→

faza przewlekła ( od 3 tyg)

Makrofagi uprzątają ognisko od obwodu.

objawy w RM:

hemosyderyna ( superparamagnetyk) – obraz bezsygnałowej otoczki w T

, w T

izo- lub

hypodensyjny .......................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................

Choroby naczyń mózgowych:

tętniaki

naczyniaki tętniczo-żylne AVM

miażdżyca tętnic mózgowych i domózgowych

TĘTNIAKI

Objawy w angiografii – RTG

uwypuklenie ściany naczynia

workowaty twór związany ze ścianą

wrzecionowate odcinkowe poszerzenie naczynia

przemieszczenie naczyń i skurcz spowodowane krwawieniem

Niepełnowartościowość ściany naczynia:

wrodzone – często mnogie

nabyte

miażdżyca

grzybica

kiła

Tętniaki w obrazie TK i RM:

hyperdensyjna struktura związana z naczyniem lub jego poszerzenie

bezsygnałowa struktura lub zmiana o niejednorodnym sygnale – skrzepliny, zwapnienia

– związana z naczyniem; szczególnie dobrze widoczne w obrazach T

zależnych

cechy krwawienia podpajęczynówkowego i śródmózgowego

lokalizacja krwiaka koreluje w pewnym stopniu z lokalizacją tętniaka

Płyn mózgowo-rdzeniowy (PMR) jest hypodensyjny w stosunku do struktur mózgowych.

Krew jest hyperdensyjna w stosunku do struktur mózgu.

Naczynia są strukturami bezechowymi.

Do angio-MR nie potrzeba kontrastu, do TK potrzebny jest kontrast, ale

↓

niż do angio-rtg.

CHOROBY NACZYŃ MÓZGOWYCH

AVM – zniekształcenie tętniczo-żylne

→

zaburzenie różnicowania pierwotnej sieci naczyń

girlandowate nieregularne twory naczyniowe bez obrzęku i efektu masy

mogą być zwapnienia i złogi hemosyderyny

cechy krwawienia podpajęczynówkowego i śródmózgowego

w badaniach angiograficznych ( rtg, TK, RM) nieprawidłowa sieć naczyń, często z zaburzeniami

anatomicznymi prawidłowych naczyń, szybki odpływ do układu żylnego wskutek istnienia
dodatkowych połączeń i przetok

Każda angiografia składa się z 3 faz:

tętniczej

włośniczkowej

ylnej

Przetoki ⇒ w fazie tętniczej wypełniają się żyły

MiaŜdŜyca

(można uwidocznić w ultrasonografii TK i RM)

niedrożność lub zwężenie naczyń mózgowych i domózgowych

ogniska niedokrwienne

krwotoki mózgowe

tętniaki miażdżycowe

ZANIK MÓZGU

niedokrwienie

choroby układu sercowo-naczyniowego

choroby OUN o nieustalonej etiologii

choroba Alzheimera, Picka, Huntingtona

czynniki toksyczne

alkohol, narkotyki

czynniki jatrogenne

sterydoterapia, radioterapia

niedotlenienie wskutek urazów

przewlekłe infekcje

Objawy:

poszerzenie bruzd

poszerzenie zbiorników podpajęczynówkowych

poszerzenie układu komorowego

zwężenie zakrętów

WODOGŁOWIE

Objawy w badaniu TK i RM:

poszerzenie układu komorowego nieproporcjonalne do szerokości bruzd

hypodensyjne strefy wokół rogów czołowych i cz. nadwzgórzowych KB ( świadczą o

nadciśnieniu śródkomorowym)

w T

– hyperintensywne strefy wokół rogów czołowych i cz. nadwzgórzowych KB

zmniejszenie rezerwy płynowej podpajęczynówkowej

objawy przemieszczania migdałków móżdżku w kierunku otworu wielkiego

W badaniu RM istnieje możliwość oceny i pomiaru przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego.

Wodogłowie ⇒ układ komorowy wygląda jak głowa Myszki Miki

☺

Zwiększona ilość płynu mózgowo-rdzeniowego w jamie czaszki zwykle związana z poszerzeniem
układu komorowego

niekomunikujące – przeszkoda w układzie komorowym

komunikujące – przeszkoda w zbiornikach pajęczynówki

z prawidłowym ciśniniem

z podwyższonym ciśnieniem

ZMIANY ISTOTY BIAŁEJ

na tle niedokrwiennym ( leukoaraiosis)

demielinizacyjne ( SM)

SM – stwardnienie rozsiane

u osób młodych

zmiany rzadko widoczne

ogniska hyperintensywne w obrazach T

i PD zależnych

dobrze widoczne w sekwencjach FLAIR – należy je wykonać

zmiany położone w centrum semiovale, wokół rogów potylicznych KB, w spoidle wielkim,

podkorowych włóknach U, w pniu w okolicy wyjścia nerwu V

oś długa zmian jest prostopadła do długiej osi komór, a w obrazach w płaszczyźnie czołowej

ułożona poziomo

FLAIR – rodzaj sekwencji T

, w której jednocześnie dochodzi do wytłumienia sygnału z płynu ( jest

niskosygnałowy); gdy pojawia się sygnał hyperintensywny, to jest to demielinizacja.

Zmiany istoty białej na tle niedokrwiennym

→

zwykle osoby po 60 r.ż.

zanik mózgu i położone około- i nadkomorowo w istocie białej rozlane obszary
hypodensyjne różnej wielkości oraz ogniska niedokrwienia

poszerzenie przestrzeni okołonaczyniowych Virchowa-Robina

dobrze odgraniczone, nieregularne ogniska i obszary hyperintensywne w T2 położone
około- i nadkomorowo w istocie białej, czasem podkorowo, centrum semiovale, jądra
podsatwy, pień

nie dają efektu wzmocnienia kontrastowego

RDZEŃ KRĘGOWY

Metody badania:

zdjęcia rtg

angiografia naczyń rdzeniowych

Zdjęcia rtg pozwalają uwidocznić głównie zmiany kostne:

zaburzenia rozwojowe

zmiany zwyrodnieniowe

uszkodzenia części kostnych w wyniku urazów

uszkodzenia części kostnych w chorobach nowotworowych

zmiany kostne w chorobach zapalnych

Zaburzenia rozwojowe widoczne na zdjęciach w rtg:

rozszczepy łuków kręgów

rozszczepy trzonów kręgów

wrodzony blok kostny

wady kręgów – kręgi klinowe, kręgi motyle

Zaburzenia rozwojowe do diagnostyki tylko w badaniach RM i częściowo TK:

przepukliny oponowe i oponowo-rdzeniowe

rozszczepienie i zdwojenie rdzenia

grzbietowa zatoka skórna

hydromyelia, syringomyelia

torbiele oponowe

fakomatozy

nerwiakowłókniakowatość

I obwodowa – Recklinghausen
II ośrodkowa

naczyniakowatość siatkówkowo-móżdżkowa Hippel-Lindau

Choroba zwyrodnieniowa

Obraz na zdjęciu rtg:

obniżenie wysokości krążka międzykręgowego

nawarstwienia kostno-okostnowe na krawędziach trzonów kręgów ( osteofity)

kręgozmyk i szczelina łuku kręgowego

zaburzenia osi i stabilności na zdjęciach czynnościowych

czasem zwapnienia i gaz w krążkach międzykręgowych

Obraz w

nawarstwienia kostno-okostnowe na krawędziach trzonów kręgów ( osteofity)

uwypuklenie pierścienia włóknistego poza zarys trzonu

możliwość uwidocznienia wpuklenia się krążka międzykręgowego do kanału kręgowego

objawy ucisku worka oponowego

cechy zwężenia otworów międzykręgowych

Przepuklina jądra miażdżystego w badaniu TK:

hyperdensyjna struktura, czasem uwapniona, położona w kanale kręgowym na poziomie i

poniżej krążka międzykręgowego

czasem widoczny ucisk rdzenia lub worka oponowego, rzadziej korzenia nerwu rdzeniowego

w wypadku wątpliwości wyjaśniające może być badanie myelo-TK

→

widoczne zatrzymanie

przepływu kontrastu na wysokości zmiany i ucisk worka oponowego lub rdzenia

Choroba zwyrodnieniowa w badaniu

początkowo wysoki sygnał w T

i zwiększenie objętości jądra miażdżystego jako wyraz zmian

biochemicznych i zwiększonego uwodnienia krążka

później obniżenie sygnału i obniżenie wysokości jądra miażdżystego, wskutek zmniejszenia

uwodnienia oraz uwypuklenie pierścienia włóknistego

wyraźnie widoczne wpuklanie się pierścienia włóknistego do kanału kręgowego, otworów

międzykręgowych

wyraźnie widoczne cechy ucisku struktur kanału kręgowego bez konieczności posiłkowania się

badaniami kontrastowymi ( mielografią)

Przepuklina jądra miażdżystego w badaniu RM:

widoczne cechy przerwania ciągłości pierścienia włóknistego

widoczne wpuklenie się lub obecność fragmentu jądra miażdżystego ( zwykle struktura o niskim

sygnale w obrazach T

i T

zależnych) w kanale kręgowym

możliwość bezpośredniego uwidocznienia ucisku rdzenia, worka oponowego i korzeni nerwów

rdzeniowych

Choroba zwyrodnieniowa w badaniu RM – cd.:

dodatkowo doskonale widoczne są zmiany w blaszkach granicznych trzonów kręgów

odczynowe zmiany zapalne towarzyszące zmianom zwyrodnieniowym krążka w przylegających

częściach trzonów

efekt wzmocnienia kontrastowego możemy obserwować w wypadku przekrwienia wokół

wieżych przepuklin oraz w obrębie blizn pooperacyjnych

blizny pooperacyjne są często przyczyną dolegliwości i można je oceniać i identyfikować

głównie w badaniu RM

Urazy kręgosłupa

uszkodzenie części kostnych

→

złamania odłamowe i kompresyjne

niestabilności i kręgozmyki pourazowe

pourazowe przepukliny jądra miażdżystego

stłuczenie rdzenia kręgowego

ucisk rdzenia kręgowego

uszkodzenie naczyniowe rdzenia kręgowego

Uszkodzenie części kostnych – objawy o szczególnie istotnym znaczeniu:

złamanie zęba obrotnika

złamanie kręgu szczytowego ( zwłaszcza łuku tylnego)

zwichnięcie kręgu szczytowego wskutek powyższych zmian ( prawidłowa odległość między

zębem obrotnika i przednim łukiem atlasu powinna wynosić 1-3 mm, a odległość między zębem
i masami bocznymi atlasu powinny być równe po obu stronach)

kręgozmyk jest istotny, gdy jest większy niż 3-4 mm

złamanie łuków i wyrostków – częste C

i C

oraz w odcinku L-S

złamania kompresyjne i wieloodłamowe trzonów kręgów mogą prowadzić do obecności w

wietle kanału wolnych odłamów kostnych, lub ich wpuklania się do kanału kręgowego

zmiany te szczególnie dobrze widoczne są w badaniu TK, zwłaszcza w technice spiralnej i

rekonstrukcjach 3D

W badaniu TK, zwłaszcza w technice spiralnej i rekonstrukcjach 3D można również dokładnie ocenić
zwężenie kanału kręgowego spowodowane złamaniem lub kręgozmykiem i precyzyjnie ustalić
położenie najbardziej zagrażających odłamów.

może uwidocznić:

zmiany kostne

zwężenie kanału

przepuklinę jądra miażdżystego

rzadziej krwiak

może uwidocznić:

krwiak

uszkodzenie krążka międzykręgowego i przepuklinę jądra miażdżystego

słabiej niż TK zmiany kostne

natomiast uwidoczniając bezpośrednio rdzeń pozwala na doskonałą ocenę stopnia jego ucisku i

przemieszczenia

Ucisk rdzenia:

krwiak

nadtwardówkowy, śródrdzeniowy

przepuklina jądra miażdżystego

kręgozmyk

odłamy kostne

Stłuczenie rdzenia:

→

wynaczynienie w istocie szarej rdzenia

najlepiej widoczne są w badaniu RM, mogą być widoczne w badaniu TK, jeśli są masywne

ogniska hyperdensyjne w obrębie rdzenia ( 60-70 jH)

obraz zależy od fazy

ostra 1-4 doba

→

nieznacznie hyperintensywne w T

, hypointensywne w T

podostra do 3 tyg

→

nieznacznie hyperintensywne w T

, hyperintensywne w T

przewlekła po 3 tyg

→

silnie hyperintensywne w T

i T

–

towarzyszy obrzęk

→

↑

sygnału w T

–

strefy malacyjne

–

zejściem może być blizna glejowa śródrdzeniowa i jamy malacyjne wypełnione
płynem

Uszkodzenie naczyniowe rdzenia

występuje wskutek ucisku, obkurczenia lub uszkodzenia naczyń rdzenia

niedokrwienie doprowadza do martwicy

dobrze widoczne w

hypointensywne w T

i hyperintensywne w T

Guzy kanału kręgowego

pierwotne guzy nowotworowe są rzadsze niż nowotwory mózgu

dominują guzy osłonkowe, rzadsze są neuroepitelialne

Guzy zewnątrzrdzeniowe

zewnątrzoponowe

guzy części kostnych kręgosłupa

przerzuty

tłuszczaki

czasem nerwiaki i nerwiakowłókniaki

wewnątrzoponowe

oponiaki

nerwiaki osłonkowe, nerwiakowłókniaki

chłoniaki

Guzy zewnątrzrdzeniowe:

oponiaki

leżą wewnątrzoponowo, mają kształt owalny

mogą wyrastać przez otwór międzykręgowy – guzy klepsydrowate

widoczne zwapnienia i hyperostoza w obrębie trzonów ( meningioma en plaque)

pełny obraz guza i możliwość różnicowania

w T

dobrze widoczne zwłaszcza po podaniu kontrastu ( silne jednorodne wzmocnienie)

w T

sygnał zbliżony do płynu mózgowo-rdzeniowego

może być

tail sign

⇒ „objaw ogonka” – ogniskowe wzmocnienie kontrastowe i

odcinkowe poszerzenie opony – patognomoniczne dla glejaków

nerwiak, nerwiakowłókniak

położone wewnątrz- lub zewnątrzoponowo

widoczne większe guzy klepsydrowate ( zmiany w kościach)

, w T

sygnał zbliżony do rdzenia, w T

hyperintensywne w stosunku do rdzenia,

ale hypointensywne w stosunku do płynu mózgowo-rdzeniowego

często niejednorodne ( krwawienia, zwapnienia, zmiany wsteczne)

efekt wzmocnienia kontrastowego słabszy niż w oponiakach

Guzy śródrdzeniowe

glejaki – wyściółczak i gwiaździak

naczyniaki płodowe

przerzuty

Guzy śródrdzeniowe

gwiaździaki i wyściółczaki

guz śródrdzeniowy –
poszerza obwód rdzenia

w odróżnieniu od guzów zewnątrzrdzeniowych modulujących rdzeń, guzy
ś

ródrdzeniowe odcinkowo, czasem wrzecionowato poszerzają rdzeń

w TK trudne do uwidocznienia

–

w T

sygnał hypo- lub izointensywny z rdzeniem

–

w T

zwykle hyperintensywny

–

różnego stopnia efekt wzmocnienia kontrastowego

mogą być torbielowate

naczyniaki

najczęstsze naczyniaki tętniczo-żylne

w badaniu TK trudne do rozpoznania

dobrze widoczne w RM i angiografii rdzeniowej

w T

po podaniu środka kontrastowego i w T

widoczne rozległe, poszerzone,

wężykowate pętle naczyniowe wypełniające kanał kręgowy na różnej długości odcinkach

Przerzuty

mogą obejmować każdą ze struktur kanału

rtg

ogniska osteolityczne lub osteosklerotyczne

dokładne obrazowanie rozległości zmian we wszystkich strukturach kanału

w T

sygnał niższy od szpiku i efekt wzmocnienia kontrastowego

w T

sygnał wyższy od szpiku ale zwykle nie tak wysoki jak wysepek tłuszczowych