Taœmy klej¹ce, z powodu po-

wszechnego ich stosowania, coraz
czêœciej s¹ zabezpieczane jako do-
wody rzeczowe. Korzysta siê z nich
najczêœciej w pracy biurowej, ale s¹
równie¿ u¿ywane do pakowania, izo-
lacji przewodów elektrycznych, mo-
cowania i krêpowania ofiar prze-
stêpstw. Coraz czêœciej producenci
oferuj¹ taœmy przeznaczone do spe-
cjalnych zastosowañ. Przyk³adem
mo¿e byæ ca³a gama taœm malar-
skich, reperacyjnych, izolacyjnych,
a nawet dekoracyjnych. W biurach
znajduj¹ zastosowanie taœmy wielo-
krotnego u¿ytku (removable) oraz ta-
œmy niewidoczne po przyklejeniu.
W zale¿noœci od przeznaczenia ta-
œmy ró¿ni¹ siê u¿ytym do produkcji
materia³em oraz w³aœciwoœciami sub-
stancji klej¹cej. Ta ró¿norodnoœæ wy-
musza poszukiwanie skutecznych
metod ujawniania œladów linii papilar-
nych.

Przez wiele lat powszechnie sto-

sowano roztwór fioletu krystaliczne-
go. Od kilku lat obserwuje siê coraz
czêstsze wykorzystywanie metody
Sticky-side. Obie metody charaktery-
zuj¹ siê du¿¹ skutecznoœci¹ na po-
wierzchniach klej¹cych taœm, na któ-
rych pod³o¿e daje kontrast ujawnio-
nych œladów. Na wielu rodzajach
taœm uzyskanie kontrastu ujawnia-
nych œladów jest trudne i dobre rezul-
taty mo¿na osi¹gn¹æ dziêki zastoso-
waniu metod fluorescencyjnych.
W Wydziale Daktyloskopii CLK KGP
stosuje siê dwie metody fluorescen-
cyjne ujawniania œladów linii papilar-
nych na pod³o¿ach klej¹cych: Liqui-
-Drox i Tape-Glo. W roztworze Liqui-
-Drox wykorzystuje siê dobrze znany
w daktyloskopii barwnik fluorescen-
cyjny Ardrox stosowany do kontrasto-

wania œladów ujawnionych cyjano-
akrylanem i wykazuj¹cy fluorescen-
cjê podczas wzbudzania promienio-

waniem w zakresie UV. Powierzchnie
klej¹ce, na których ujawniane s¹ œla-
dy, poddaje siê dzia³aniu par cyjano-

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 250/05

18

Z PRAKTYKI

Porównanie metod ujawniania
œladów linii papilarnych
na stronach klej¹cych taœm samoprzylepnych

Ryc. 1. Ujawnianie œladów linii papilarnych na pod³o¿ach klej¹cych taœm samoprzylepnych
Legenda:
1 – Pocz¹tek procesu ujawniania na pod³o¿ach klej¹cych.
2 – Schemat ujawniania œladów na pod³o¿ach ch³onnych.
3 – Schemat ujawniania œladów na pod³o¿ach niech³onnych.
4 – Koniec procesu ujawniania na pod³o¿ach klej¹cych.
Fig. 1. Development of latents on adhesive surface of tapes:
1 – Beginning of the process.
2 – Development scheme on absorbent surfaces.
3 – Development scheme on non-absorbent surfaces.
4 – Termination of detection process.

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 250/05

akrylanów, a nastêpnie stosuje siê
roztwór Liqui-Drox. Tape-Glo to na-
zwa handlowa œrodka do ujawniania
linii papilarnych produkowanego
przez amerykañskiego dostawcê ma-
teria³ów kryminalistycznych Lightning
Powder Co. Odczynnik ten wykazuje
fluorescencjê œladów linii papilarnych
obserwowan¹ przy u¿yciu filtra po-
marañczowego, przy wzbudzaniu
promieniowaniem w

zakresie

415–555 nm.

Wy¿ej wymienione metody s¹ sto-

sowane zgodnie ze standardami
wprowadzonymi w Pracowni Wizuali-
zacji Œladów CLK KGP i wykorzysty-
wane przy wykonywaniu ekspertyz.
Wybór metody ujawniania na tych
pod³o¿ach odbywa siê w pierwszej
kolejnoœci na podstawie przeanalizo-
wania schematu ujawniania na pod-
³o¿ach klej¹cych (ryc. 1). Je¿eli nie
ma mo¿liwoœci odpowiedzenia
w sposób jednoznaczny na pytania
w nim zawarte lub w przypadku gdy
doœwiadczenie eksperta wskazuje
inaczej, nale¿y przeprowadziæ próby
na materiale identycznym z badanym
b¹dŸ, w ostatecznoœci, na wytypowa-
nych miejscach materia³u badanego.
Sytuacja przedstawia siê podobnie
w przypadku taœm o innej ni¿ dotych-
czas charakterystyce, które po raz
pierwszy trafi³y do badañ w laborato-
rium.

Metody ujawniania

W badaniach porównano skutecz-

noœæ czterech metod ujawniania œla-
dów linii papilarnych na stronach kle-
j¹cych taœm, a ich charakterystyka
znajduje siê poni¿ej:

Fiolet krystaliczny (gencjana,

chlorek szeœciometylo-p-rozaniliny) –
po zastosowaniu tej metody œlady li-
nii papilarnych barwi¹ siê na fioleto-
wy kolor. Ujawnianie polega na zanu-
rzeniu strony klej¹cej taœmy w roz-
tworze fioletu krystalicznego do mo-
mentu uzyskania kontrastu œladu
z pod³o¿em. W przypadku niewystar-

czaj¹cego kontrastu œladów linii papi-
larnych ujawnianie mo¿na powtórzyæ.
Firmy kryminalistyczne oferuj¹ goto-
we roztwory fioletu krystalicznego
w sprayu. W pracowni wizualizacji
CLK KGP stosuje siê jednak roztwór
sporz¹dzony wed³ug nastêpuj¹cej re-
ceptury:

fiolet krystaliczny –1 g,

woda destylowana – 1000 ml.
Po ujawnianiu t¹ metod¹ oglêdzi-

ny oraz rejestracjê prowadzi siê
w œwietle bia³ym (ryc. 2).

Wet-Powder – jest to gotowy pro-

dukt oferowany przez firmy kryminali-
styczne, który jest zamiennikiem
proszku Sticky-side. Wet-Powder
w odró¿nieniu od proszku Sticky-side
jest œrodkiem gotowym do u¿ycia.
Zasada dzia³ania pozostaje taka sa-
ma w obu metodach i polega na ad-
sorpcji cz¹stek proszku na substancji
potowo-t³uszczowej œladu linii papi-
larnych. Istotn¹ rol¹ w skutecznoœci
metod typu Sticky-side jest odpo-

wiedni materia³, kszta³t oraz rozmiary
proszku, które s¹ chronione tajemni-
c¹ handlow¹ przez producentów. Me-
todê Sticky-side opracowano w Japo-
nii. Ujawnianie polega na naniesieniu
pêdzlem œrodka na stronê klej¹c¹ ta-
œmy i delikatnym zmyciu jego nad-
miaru pod bie¿¹c¹ wod¹. Po ujawnia-
niu t¹ metod¹ oglêdziny oraz reje-
stracjê prowadzi siê w œwietle bia³ym.
Na rynku mo¿na spotkaæ dwa kolory
tej zawiesiny: czarn¹ i bia³¹ (ryc 3.).

Liqui-Drox – w metodzie tej wyko-

rzystuje siê znany w daktyloskopii
barwnik cyjanoakrylanów Ardrox wy-
kazuj¹cy fluorescencjê przy wzbu-
dzaniu promieniowaniem elektroma-
gnetycznym w zakresie UV oraz de-
tergent przemys³owy Liqui-Nox.
Przed zastosowaniem tej metody ko-
nieczne jest poddanie taœm dzia³aniu
polimeryzacji cyjanoakrylanów. Meto-
dy Liqui-Drox nie mo¿na stosowaæ na
taœmy wykazuj¹ce fluorescencjê pod-
³o¿a przy wzbudzaniu œwiat³em UV.
Ujawnianie polega na naniesieniu
œrodka pêdzlem na stronê klej¹c¹

19

Z PRAKTYKI

Ryc. 2. Œlad linii papilarnych ujawniony na taœmie
pakowej roztworem fioletu krystalicznego
Fig. 2. Latent developed with crystal violet on
opaque adhesive tape

Ryc. 3. Œlad linii papilarnych ujawniony na taœmie
pakowej roztworem Wet-Powder
Fig. 3. Latent developed with Wet-Powder
solution on opaque adhesive tape

taœm i delikatnym zmyciu nadmiaru
pod bie¿¹c¹ wod¹. Roztwór Liqui-
-Drox stosuje siê zarówno na stronê
klej¹c¹, jak i nieklej¹c¹ taœm. Roz-
twór roboczy mo¿na przygotowaæ
w laboratorium poprzez zmieszanie
na mieszadle magnetycznym nastê-
puj¹cych sk³adników:

Ardrox – 200 ml,

Liqui-Nox – 400 ml,

woda destylowana – 400 ml.
Metoda ta jest zalecana na taœmy

o ciemnym zabarwieniu (ryc. 4).

Tape-Glo jest to gotowy produkt

oferowany przez firmê Lightning Po-
wder Co. (Stany Zjednoczone). Ujaw-
nianie polega na naniesieniu œrodka
przy u¿yciu pêdzla, natrysku lub k¹-
pieli na stronê klej¹c¹ taœm i delikat-
nym zmyciu nadmiaru pod bie¿¹c¹
wod¹. Po zastosowaniu na po-
wierzchniê taœmy po stronie klej¹cej
odwzorowania linii papilarnych fluory-
zuj¹ przy wzbudzaniu promieniowa-
niem w zakresie 415–555 nm. Ich ob-
serwacji i rejestracji dokonuje siê

przy u¿yciu filtrów górnoprzepusto-
wych oko³o 590 nm. Jego sk³ad objê-
ty jest tajemnic¹ handlow¹ i jest do-
stêpny w sprzeda¿y jako gotowy roz-
twór (ryc. 5).

Rodzaje taœm samoprzylepnych

Jako pod³o¿a testowe wykorzysta-

no ogólnodostêpne w handlu taœmy.
Przy doborze pod³o¿y testowych kie-
rowano siê przede wszystkim ró¿no-
rodnoœci¹ ich zastosowañ oraz barw.
W badaniach wykorzystano taœmy
przedstawione na ryc. 6 oraz w tabeli.

Ujawnianie œladów

Odwzorowania linii papilarnych

pozostawiano na stronach klej¹cych
taœm poprzez dociœniêcie opuszki
palca. Tak przygotowane pod³o¿a po-
zostawiono nastêpnie do momentu
ujawniania przez okres 6 dni w tem-
peraturze oko³o 20

o

C i wilgotnoœci

wzglêdnej oko³o 40%. Zawiesinê Wet-
-Powder oraz roztwór Liqui-Drox na
badane powierzchnie nanoszono
pêdzlem, a nastêpnie po up³ywie 30

sek. ich nadmiar zmywano pod bie-
¿¹c¹ wod¹. Metody fioletu krystalicz-
nego i Tape-Glo stosowano poprzez
zanurzenie w tych substancjach ba-
danych taœm. Po up³ywie 30 sek.
nadmiar roztworów zmywano pod
bie¿¹c¹ wod¹. Po wysuszeniu taœm
w temperaturze oko³o 20

o

C dokony-

wano oglêdzin i rejestracji wyników.

Wyniki badañ

Po przeprowadzonych badaniach,

podczas których dysponowano 13
ww. rodzajami pod³o¿y klej¹cych,
stwierdzono, i¿ podstawowym kryte-
rium ró¿nicowania zastosowanych
metod jest barwa strony klej¹cej.
Podczas ujawniania nale¿y d¹¿yæ do
uzyskania jak najwiêkszego kontra-
stu pomiêdzy kolorem pod³o¿a
i ujawnionego œladu. O ile w przypad-
ku pod³o¿y o jasnym zabarwieniu
dysponujemy ³atwo dostêpnymi
i sprawdzonymi œrodkami (fiolet kry-
staliczny), o tyle w przypadku pod³o-
¿y o ciemnym lub ró¿norodnym za-
barwieniu sytuacja przedstawia siê
inaczej. Wówczas korzystne jest za-
stosowanie metod fluorescencyj-
nych. Istotn¹ rolê odgrywa tu równie¿
rodzaj kleju stosowanego przez pro-
ducenta danej taœmy oraz pod³o¿a.
W tej sytuacji mo¿e siê zdarzyæ, i¿
metody fluorescencyjne s¹ ma³o sku-
teczne ze wzglêdu na œwiecenie po-
w³oki klej¹cej lub samej taœmy.

Wyniki badañ oceniano wed³ug

za³o¿eñ: ujawnione œlady s¹ czytelne
– oznaczono je (+), ma³o czytelne
oznaczone (+/–) oraz nieczytelne
oznaczone (–). Przedstawiono je
w tabeli.

Po przeanalizowaniu wyników ba-

dañ stwierdziæ mo¿na, i¿ na bada-
nych trzynastu ró¿nych pod³o¿ach
w postaci taœm klej¹cych najlepsz¹
skutecznoœci¹ ujawniania wykaza³y
siê metody Tape-Glo oraz Wet-Pow-
der. Roztwór Tape-Glo po ujawnianiu
wykazywa³ siln¹ fluorescencjê œla-

20

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 250/05

Z PRAKTYKI

Ryc. 4. Œlad linii papilarnych ujawniony na taœmie
pakowej roztworem Liqui-Drox
Fig. 4. Latent developed with Liqui-Drox on
opaque adhesive tape

Ryc. 5. Œlad linii papilarnych ujawniony na taœmie
pakowej roztworem Tape-Glo
Fig. 5. Latent developed with Tape-Glo on
opaque tape

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 250/05

dów, przez co dobrze kontrastowa³
z pod³o¿em, przede wszystkim taœm
o ciemnym zabarwieniu. Zawiesina
Wet-Powder okaza³a siê równie¿ bar-
dzo skutecznym œrodkiem ujawniania
œladów linii papilarnych. Zalet¹ meto-
dy jest brak wymagañ dotycz¹cych
specjalistycznego wyposa¿enia

w postaci oœwietlaczy kryminalistycz-
nych czy te¿ sprzêtu laboratoryjnego.
Metoda Liqui-Drox zalecana przez
ekspertów FBI do ujawniania œladów
na pod³o¿ach taœm o ciemnym zabar-
wieniu okaza³a siê ma³o skuteczna
na stronie klej¹cej czarnej taœmy izo-
lacyjnej. Metoda fioletu krystaliczne-

go okaza³a siê skuteczna na taœmach
maj¹cych strony klej¹ce jasno zabar-
wione, takich jak: Scotch srebrna,
niebieska szeroka, pakowa zwyk³a
br¹zowa, malarska, Duck.

Najtrudniejszym do ujawniania

œladów linii papilarnych pod³o¿em
okaza³a siê strona klej¹ca taœmy
Scotch Magic Tape Removable. Ta-
œma ta charakteryzuje siê zdolnoœci¹
do wielokrotnego odklejania i przykle-
jania do innych pod³o¿y. Ujawniono
jedynie ma³o czytelne œlady po zasto-
sowaniu metod Wet-Powder oraz fio-
letu krystalicznego. Metody Tape-Glo
oraz Liqui-Drox okaza³y siê w tym
przypadku ca³kowicie nieskuteczne.
Z kolei pod³o¿ami, na których wszyst-
kie testowane metody okaza³y siê
skuteczne, s¹ strony klej¹ce taœm:
niebieskiej szerokiej i pakowej zwy-
k³ej br¹zowej.

Wnioski

1. Przeprowadzone badania nie

wskaza³y jednoznacznie metody naj-
skuteczniejszej na pod³o¿ach klej¹-
cych wszystkich rodzajów taœm sa-
moprzylepnych. Jednak na najwiêk-
szej liczbie z nich – na 10 rodzajach
spoœród 13 – uzyskano pozytywne
wyniki przy zastosowaniu Tape-Glo
i Wet-Powder.

2. Podstawowe za³o¿enie kontra-

stowania œladów wed³ug doboru
œrodka ujawniaj¹cego do koloru pod-
³o¿a w niektórych przypadkach nie
potwierdza siê. I tak przebadanie ta-
œmy:

– niebieskiej szerokiej da³o dobre

efekty przy ujawnianiu fioletem
krystalicznym,

– Scotch NASCAR da³o s³abe

efekty przy ujawnianiu roztwo-
rem Wet-Powder.

3. Ró¿norodnoœæ spotykanych na

rynku rodzajów taœm znacznie utrud-
nia proste usystematyzowanie metod
ujawniania œladów linii papilarnych
i przypisanie ich konkretnym pod³o-
¿om. Najbezpieczniejszym rozwi¹za-
niem wydaje siê wykorzystywanie

21

Z PRAKTYKI

Tape-Glo

Wet-Powder Liqui-Drox

Fiolet

krystaliczny

Scotch Magi c Tape

-

+

-

+/-

Scotch Magic Tape Removab le

-

+/-

-

+/-

Scotch Kristall -klar

-

+

+/-

-

Scotch Gift Warp

+

+

+

-

Scotch NASCAR

+

-

-

-

Scotch przezroczysta biurowa

+

+

+

-

Scotch srebrna

+

+

-

+

Niebieska szeroka

+

+

+

+

Pakowa zwykła brązowa

+

+

+

+

Malarska

+

+

-

+

Izolacyjna

+

+

+/-

-

Duck

+

+

-

+

Szeroka przezroczysta

+

-

-

-

Tabela

Wyniki przeprowadzonych badañ

Results of examinations

Ryc. 6. Taœmy wykorzystane do badañ
Fig. 6. Tapes used in the study

œladów próbnych w celu wy³onienia
najbardziej skutecznej metody dla
danego pod³o¿a klej¹cego w konkret-
nym przypadku.

Autorzy sk³adaj¹ serdeczne podziê-

kowania pani Ilonie Gajewskiej z firmy
3M za nieodp³atne dostarczenie mate-
ria³ów do badañ

.

Tomasz Szczepañski

£ukasz Ziemnicki

BIBLIOGRAFIA

1. Berg E.C.: Latent Prints from Duct

Tape, „J. Forensic Ident.”, 1992, 42, 5.

2. Bramble S.K., Cantu A.A., Ramo-

towski R.S., Brennan J.S.: Deep Red to
Near Infrared (NIR) Fluorescence of Gen-
tian Violet-Treated Latent Prints, „J. Fo-
rensic Ident.”, 2000, 50, 1.

3. Burns D.S.: Sticky-Side Powder:

The Japanese Solution, „J. Forensic
Ident.”, 1994, 44, 2.

4. Gray M.L.: Sticky-Side Powder Ver-

sus Gentian Violet: The Search for the
Superior Method for Processing the Stic-
ky Side of Adhesive Tape, „J. Forensic
Ident.”, 1996, 46, 3.

5. Hollars M.L.: Development of La-

tent Fingerprint on Dark Colored Sticky
Surfaces Using Liqui-Drox, „J. Forensic
Ident.”, 2000, 50, 4.

6. Kimble G.W.: Powder Suspension

Processing, „J. Forensic Ident.”, 1996, 46,
3.

7. Martin B.L.: Developing Latent

Prints on the Adhesive Surface of Black
Electrical Tape, „J. Forensic Ident.”, 1999,
49, 2.

8. Steele Ch.A., Ball M.S.: Enhancing

Contrast of Fingerprints on Plastic Tape,
„J. Forensic Sci.”, 2003, 48, 6.

9. Tucker G.: A Modified Crystal Violet

Application Technique for Black Electrical
Tape, „J. Forensic Ident.”, 1990, 40, 3.

Spisanie treœci rozmów dowodo-

wych jest ¿mudnym etapem badañ,
którego pracoch³onnoœæ zale¿y od
trzech uwarunkowañ: objêtoœci zgro-
madzonego materia³u dowodowego,
jakoœci nagrañ, zwykle niskiej, i osi¹-
ganej dok³adnoœci odtwarzania wy-
powiedzi.

Przed przyst¹pieniem do spisywa-

nia treœci bieg³y, dzia³aj¹c w ramach
uprawnieñ kodeksowych, mo¿e wy-
konaæ kopiê rozmów dowodowych,
zastosowaæ dowoln¹ korekcjê czê-
stotliwoœci i dynamiki po to, ¿eby uzy-
skany wynik wiernie odzwierciedla³
utrwalone zdarzenia. CzynnoϾ spi-
sywania treœci odbywa siê w izolowa-
nych akustycznie pomieszczeniach,
z wykorzystaniem najlepszych do-
stêpnych urz¹dzeñ: wysokiej klasy
odtwarzacza, profesjonalnych g³oœni-
ków lub s³uchawek. Nawet w najlep-
szych warunkach sprzêtowo-lokalo-
wych i przy wzglêdnie dobrej, jak na
warunki fonoskopijne, jakoœci nagra-
nia wydajnoœæ pracy eksperta osi¹ga
tempo 1–2 godz. pracy nad spisa-
niem 1 min rozmowy dowodowej.

W obliczu tych realiów wydawaæ

by siê mog³o, ¿e czasoch³onne spisa-
nie treœci rozmów dowodowych nie
jest obarczone ryzykiem b³êdów.
Praktyka fonoskopijna pokazuje jed-
nak, ¿e podczas rozpraw s¹dowych
w sprawach, w których zlecane by³o
wydanie opinii dwóm niezale¿nie pra-
cuj¹cym bieg³ym, pojawia siê cza-
sem problem rozbie¿noœci odtworzo-
nej treœci. I tak na przyk³ad mo¿e siê
zdarzyæ, ¿e jeden ekspert spisa³ bo
w miejscu, gdzie drugi us³ysza³ no,
w pierwszej opinii figuruje komentarz
wypowiedŸ niezrozumia³a, podczas
gdy w drugiej spisano treϾ wypowie-
dzi. Obroñcy, rzadziej inni uczestnicy

procesu, wnikliwie czytaj¹cy spisan¹
treœæ chêtnie podnosz¹ wówczas, ¿e
opinie s¹ sprzeczne, obarczone b³ê-
dami, a wiêc nale¿y je odrzuciæ.

W realiach fonoskopijnych – w od-

niesieniu do odtwarzania przebiegu
utrwalonego zdarzenia – istnieje pro-
blem b³êdnych skojarzeñ. Ich efek-
tem s¹ te fragmenty spisanej treœci
rozmowy, co do których istnieje uza-
sadnione podejrzenie, ¿e nie oddaj¹
wiernie wypowiedzi dowodowych.

Na podstawie d³ugoletnich obser-

wacji mo¿na stwierdziæ, ¿e powsta-
wanie b³êdnych skojarzeñ jest nieod-
³¹cznym elementem pracy bieg³ego
fonoskopii nad odtworzeniem treœci
rozmów dowodowych. Ich wystêpo-
wanie zauwa¿a³ Stanis³aw B³asikie-
wicz, który w 1971 r. na ³amach „Pro-
blemów Kryminalistyki” przedstawi³
metodê ods³uchu szeptu i mowy in-
tensywnie zak³óconej [1]. Przestrze-
ga³ on przed tzw. zak³óceniami myl¹-
cymi, gdy¿ te „wprowadzaj¹ do infor-
macji przek³amania, które powoduj¹,
i¿ mimo pozornego ods³uchania in-
formacji treœæ jej bêdzie fa³szywa”.

Problem b³êdnych skojarzeñ tre-

œci, mimo wieloletnich prób ich elimi-
nacji i znacznego postêpu technicz-
nego, nadal jest aktualny. Na podsta-
wie doœwiadczenia zawodowego
mo¿na wskazaæ ca³y szereg przy-
czyn ich powstawania oraz sposo-
bów wykrycia jeszcze przed wyda-
niem opinii.

Przyczyny powstawania

b³êdnych skojarzeñ

Do przyczyn powstawania b³êd-

nych skojarzeñ w trakcie spisywania
treœci rozmów dowodowych zaliczyæ
nale¿y:

22

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 250/05

Z PRAKTYKI

B³êdne skojarzenia
jako element ods³uchu
treœci rozmów dowodowych

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 250/05

specyfikê tematu, s³ownictwa

i b³êdów wymowy,

nisk¹ jakoœæ nagrañ,

równoczesne wypowiedzi do-

wodowe,

zbyt szybkie prowadzenie spi-

sania treœci,

koncentracjê bieg³ego na wy-

branych elementach rozmowy.

Specyfika tematu, s³ownictwa
i b³êdów wymowy

Ka¿dy doros³y u¿ytkownik jêzyka

w³ada okreœlonym zbiorem s³ów,
w obrêbie którego wyró¿niæ mo¿na
podzbiór s³ownictwa ogólnego, a tak-
¿e s³ownictwo fachowe, zwi¹zane
wy³¹cznie z okreœlon¹ dziedzin¹ ¿y-
cia i wiedzy. Autorzy 3-tomowego
„S³ownika jêzyka polskiego” w przed-
mowie podaj¹, ¿e „jest (ten¿e s³ow-
nik) najobszerniejszym s³ownikiem
wspó³czesnej polszczyzny (...) za-
wiera on oko³o 80 tys. hase³” [4] i –
wed³ug nich – obejmuje wy³¹cznie
s³ownictwo w takim zakresie, w jakim
mo¿e ono interesowaæ niespecjali-
stów. Dla przyk³adu jednak na samej
tylko s. 40 znajduj¹ siê m.in. has³a:
a³ycza, amarylek, amatol. Bli¿szy
prawdy jest zatem chyba J. Strelau,
który podaje, ¿e przeciêtny u¿ytkow-
nik jêzyka pos³uguje siê 10 tys. s³ów
[5].

Bieg³y fonoskopii jest znawc¹

okreœlonego zasobu s³ownictwa, na
które sk³ada siê s³ownictwo ogólne
i fachowe, zwi¹zane z wykszta³ce-
niem i zainteresowaniami. Tymcza-
sem w rozmowach dowodowych po-
ruszane jest szerokie spektrum za-
gadnieñ, a w wypowiedziach roz-
mówców pojawiaj¹ siê m.in. wyra¿e-
nia specjalistyczne. W rozmowach
biznesowych bêd¹ to zwroty obcojê-
zyczne, zapo¿yczenia z jêzyka an-
gielskiego, w rozmowie przedstawi-
cieli œrodowiska lekarskiego – na-
zewnictwo ³aciñskie, a w wypowie-
dziach prawnika – szereg odniesieñ
do specyficznego jêzyka kodeksów.
Bieg³y, który nie ma przecie¿ mo¿li-

woœci zapytania autora wypowiedzi,
jakie okreœlenie zosta³o przez niego
u¿yte, mo¿e posi³kowaæ siê jedynie
brzmieniem okreœlonego s³owa. Gdy
jednak zostanie ono wypowiedziane
szybko, niezbyt wyraŸnie b¹dŸ na³o-
¿¹ siê okreœlone czynniki technicz-
ne, mo¿e dojœæ do b³êdnego skoja-
rzenia. Wówczas wypowiedŸ po
cienkim idê lodzie bêdzie jawiæ siê
s³uchaczowi jako o wielkim milor-
dzie.

Trudnoœci spisywania treœci wi¹¿¹

siê niekiedy z zagadnieniem zale¿no-
œci miêdzy pisowni¹ a poprawn¹ wy-
mow¹ poszczególnych s³ów, nie za-
wsze bowiem wystêpuje to¿samoœæ
i iloœciowa zgodnoœæ g³osek i liter [2],
tak jak to dzieje siê w przypadku wy-
razów np. jab³ko czy chleb. Te akurat
przyk³ady nie sprawi¹ problemów
u¿ytkownikom jêzyka polskiego, ina-
czej jest jednak w sytuacji konieczno-
œci zapisania nazwy firmy: czy jest to
M&M, czy te¿ MNM?

Mówcy w ró¿nym stopniu ³ami¹

przecie¿ regu³y poprawnej polszczy-
zny: wtr¹caj¹ neologizmy, dokonuj¹
skrótów, np. zaimek sobie skracaj¹
do formy se, a zamiast poszed³em
mówi¹ posz³em, przy czym realizacja
s³owna, zw³aszcza szybkich wypo-
wiedzi, nie jest jednoznaczna. Po-
prawne odczytanie treœci wypowiedzi
uniemo¿liwiaj¹ niekiedy równie¿ licz-
ne zaburzenia wymowy, doœæ czêste
w populacji [7].

Niska jakoœæ nagrañ

Nagrania dowodowe z regu³y ce-

chuje niska jakoϾ, co ma istotny
wp³yw na pogorszenie mo¿liwoœci
percepcji s³uchowej. Negatywne
czynniki to m.in.: zawê¿enie pasma
sygna³u mowy, kompresja sygna³u,
zak³ócenia i zniekszta³cenia. Wszyst-
kie wystêpuj¹ w ró¿nym nasileniu
i znacz¹co komplikuj¹ badania mate-
ria³u dowodowego. W praktyce fono-
skopijnej m.in. w³aœnie niska jakoœæ
nagrania by³a przyczyn¹ nastêpuj¹-
cych b³êdnych skojarzeñ:

W momencie rozpoczêcia roz-

mowy kobieta niezrêcznie podnios³a
s³uchawkê i zrzuci³a ze stolika aparat
telefoniczny. Odg³osy upadania urz¹-
dzenia towarzyszy³y jej pierwszej wy-
powiedzi, pocz¹tkowo zapisanej ja-
ko: Ola, s³ucham. Identyfikacja w ob-
rêbie materia³u dowodowego wska-
zywa³a kategorycznie, ¿e jest to ko-
bieta, która w kilku innych rozmo-
wach przedstawia³a siê jako Marze-
na. B³¹d zosta³ wychwycony, zweryfi-
kowany i w wydanej opinii umiesz-
czono zwrot: Halo, s³ucham.

Nagranie dokonane z wykorzy-

staniem zakamuflowanego urz¹dze-
nia nagrywaj¹cego sta³o siê przed-
miotem dwóch opinii fonoskopijnych,
wydanych przez niezale¿nie pracuj¹-
cych bieg³ych. Obydwaj biegli zostali
wezwani na rozprawê w celu konfron-
tacji, gdy¿ obroñca jednego z oskar-
¿onych doliczy³ siê oœmiu rozbie¿no-
œci w spisanej treœci. Wszystkie one
dotyczy³y jednak ma³o istotnych dla
przes³ania rozmowy dowodowej
s³ów, np. w s³abo s³yszalnym mo-
mencie rozbie¿noœæ polega³a na
umieszczeniu w jednej opinii s³owa
to, a w drugiej – do. Rozstrzygniêcie
problemu dŸwiêcznoœci lub bezdŸ-
wiêcznoœci g³osek w nagraniu niskiej
jakoœci by³o w warunkach sali s¹do-
wej niemo¿liwe. Biegli wyrazili po-
gl¹d, ¿e rozstrzygniêcie sporu bêdzie
mo¿liwe dopiero po przeprowadzeniu
ponownych badañ, gdy¿ dotyczy³ on
wypowiedzi cichych, wyszeptanych
(porównaj: na koncie i na rondzie. Tu
w poprawnym kojarzeniu pomocne
jest dr¿¹ce r w przeciwieñstwie do
zwarto-wybuchowego k [2, 7]).

Ekspert spisuj¹cy treœæ nagrañ ni-

skiej jakoœci dysponuje okreœlon¹
wiedz¹ i doœwiadczeniem ¿yciowym.
Postrzega œwiat przez pryzmat swo-
jego œwiatopogl¹du i doznaje skoja-
rzeñ nowych zjawisk z zasobami pa-
miêciowymi gromadzonymi w mózgu.
Oœrodkowy uk³ad nerwowy ma du¿e
mo¿liwoœci rekonstrukcji szcz¹tkowej
informacji lingwistycznej. Niska ja-
koϾ percypowanego nagrania spra-

23

Z PRAKTYKI

wia, ¿e mózg s³uchacza „dorabia”
brakuj¹c¹ czêœæ informacji lingwi-
stycznej, wykorzystuj¹c dostêpne za-
soby pamiêciowe. O tych mo¿liwo-
œciach ludzkiego umys³u œwiadczy
przyk³ad tekstu, którego zrozumienie
nie powinno sprawiaæ problemu:

Nie ma zenacznia kojnoleϾ ltier

przy zpiasie dengao so³wa. Nwaj-
¿aniszyejm jest, aby prieszwa
i otatsnia lteria by³a na siwom mij-
secu, ptzosa³oe mgo¹ byæ w nia-
edzi³e i w dszalym c¹igu nie pwi-
nono to sawrztaæ polbemórw ze
zozumierniem tksetu.

Równoczesne wypowiedzi
dowodowe

W praktyce kryminalistycznej nie-

mal nie wystêpuj¹ rozmowy dowodo-
we, w których nie jest obecne zjawi-
sko równoczesnych wypowiedzi. Ich
nasilenie zale¿y m.in. od stopnia po-
budzenia emocjonalnego rozmów-
ców i nawyków prowadzenia dyskur-
su. W efekcie gdy na wypowiedŸ jed-
nej osoby nak³adaj¹ siê s³owa wypo-
wiadane równoczeœnie przez innego
mówcê b¹dŸ mówców, wzrasta ryzy-
ko b³êdnych skojarzeñ. W takim przy-
padku poprawa s³yszalnoœci w wyni-
ku korekcji nie jest mo¿liwa, gdy¿ ta
musia³aby polegaæ na usuwaniu wy-
powiedzi poszczególnych osób bez
straty dla mowy pozosta³ych, co przy
obecnym stanie wiedzy w sytuacji
równoczesnych wypowiedzi jest
technicznie niemo¿liwe.

Przy równoczesnych wypowie-

dziach problemem jest równie¿ przypi-
sanie poszczególnych treœci konkret-
nym osobom, a to, odwracaj¹c uwagê
bieg³ego od innych zadañ, utrudnia
wychwycenie b³êdnych skojarzeñ.

Zbyt szybkie prowadzenie

spisania treœci

Du¿a liczba spraw oczekuj¹cych

na wydanie opinii i zakreœlanie krót-
kich terminów wykonania badañ zle-
canych przez przedstawicieli orga-

nów procesowych to czynniki wywie-
raj¹ce presjê na bieg³ych fonoskopii,
aby mo¿liwie szybko koñczyli bada-
nia w konkretnej sprawie i niezw³ocz-
nie wydali opiniê. Poniewa¿ spisanie
treœci rozmów dowodowych jest cza-
soch³onnym etapem badañ, istnieje
pokusa upatrywania tu jakichkolwiek
mo¿liwoœci przyœpieszenia terminu
wydania opinii. W efekcie bieg³y mo-
¿e ulegaæ presji czasu, co niestety
skutkuje wiêksz¹ liczb¹ b³êdnych
skojarzeñ.

Negatywny wp³yw na poprawnoœæ

odtwarzania treœci dowodowych ma
tak¿e rutynowe podejœcie do prowa-
dzonych badañ. Ekspert, który uwa-
¿a, ¿e jego doœwiadczenie pozwala
mu pracowaæ szybciej, bez „zbêdnej”
kontroli, jest mniej czujny, krytyczny,
przez co bardziej podatny na pope³-
nianie b³êdów w ods³uchu.

Koncentracja bieg³ego
na wybranych elementach
rozmowy

Spisuj¹cy treœæ trudnego materia-

³u dowodowego (za taki nale¿y uznaæ
nagrania niskiej jakoœci technicznej,
rozmowy przekrzykuj¹cych siê osób
itp.) szczególn¹ uwagê zwraca na
wypowiedzi o kluczowym znaczeniu
dla odtworzenia roli poszczególnych
osób w zdarzeniu. Praktyczny przy-
k³ad nagrania niskiej jakoœci pozwoli
ukazaæ tê specyfikê:

A: Widzia³em siê z Krzyœkiem

wczoraj...... ma pistolet, magazynek
wylatuje, ale dzia³a. Na numerze go
mia³...... czekaæ na Pi³sudskiego.

B: ...... numer?...
A: ... co?
B: Michnowski...... lepiej, ale ten

siê upar³.

A: Jego problem. Ja nie chcê, ¿e-

by mnie w to pakowa³.

W przytoczonym fragmencie roz-

mowy dwóch osób zosta³o odtworzo-
ne imiê, nazwisko i nazwa ulicy. I to
w³aœnie na nazwach w³asnych skupia
siê uwaga bieg³ego spisuj¹cego
treϾ. Tymczasem niska jakoϾ na-

grania powoduje, ¿e problemów
przysparzaæ mog¹ równie¿ inne ele-
menty wypowiedzi. Mo¿na zatem za-
pytaæ, czy na pewno:

widzia³em siê to nie zabra³em

siê (np. samochodem)?

zamiast ma nie powinno byæ za-

pisane da?

pytanie co? to na pewno nie

kto?

W zapisie przytoczonego frag-

mentu rozmowy szeœciokropek ozna-
cza miejsce, w którym nie zdo³ano
odtworzyæ treœci wypowiedzi. Czy za-
tem nie powinno siê równie¿ w tych
w¹tpliwych miejscach, które zosta³y
wymienione, zastosowaæ wielokrop-
ka? A mo¿e te podejrzenia s¹ nieuza-
sadnione?

Spisanie treœci nagrañ trudnych

nieustannie dostarcza powodów do
takich w¹tpliwoœci. Ich rozstrzygniê-
cie pozostaje w gestii bieg³ego, który
kieruj¹c siê w³asnym doœwiadcze-
niem i wiedz¹, stara siê bezstronnie
odtworzyæ przebieg utrwalonego zda-
rzenia.

Metody eliminacji

b³êdnych skojarzeñ

Eksperci fonoskopii, maj¹c œwia-

domoœæ ryzyka wystêpowania b³êd-
nych skojarzeñ, stosuj¹ szereg spo-
sobów ich wychwytywania i eliminacji
z treœci opracowywanej opinii.

Eliminacji b³êdnych skojarzeñ s³u-

¿y:

kolejny ods³uch,

analiza kontekstu poszczegól-

nych wypowiedzi,

ods³uch przez kolejnego eks-

perta,

korekcja sygna³u,

analiza zgromadzonych akt

sprawy.

Kolejny ods³uch

Technika kolejnych ods³uchów to

podstawowa metoda zwiêkszania do-
k³adnoœci odtwarzania treœci nagra-
nia dowodowego. Wypracowano na-

24

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 250/05

Z PRAKTYKI

stêpuj¹cy schemat: pierwsze ods³u-
chanie ca³ego materia³u dowodowe-
go jest prowadzone pod k¹tem prze-
prowadzenia wstêpnego spisania tre-
œci, nastêpnie bieg³y s³ucha ponow-
nie ca³oœci materia³u i uszczegó³awia
zwroty w¹tpliwe, wy³apuj¹c b³êdne
skojarzenia. Liczba powtórzeñ ods³u-
chu jest spraw¹ indywidualn¹, zale¿-
n¹ od predyspozycji psychofizycznej
eksperta, jego nawyków, a tak¿e od
specyfiki nagrania. Wydaje siê jed-
nak (tak pokazuje praktyka), ¿e mo¿-
liwoœæ wychwytywania b³êdnych sko-
jarzeñ przez stosowanie kolejnego
ods³uchu jest ograniczona. Nie istnie-
je prosta zale¿noœæ, ¿e im wiêcej ra-
zy powtórzony ods³uch, tym wierniej
spisana treœæ. Z ka¿dym nastêpnym
ods³uchem roœnie stopieñ sugerowa-
nia siê spisan¹ treœci¹, a maleje spo-
strzegawczoϾ.

Analiza kontekstu

W niektórych przypadkach elimi-

nacji b³êdnych skojarzeñ s³u¿yæ mo-
¿e analiza kontekstu, rozpatrywanie
w¹tpliwej wypowiedzi w logicznej
konstrukcji rozmowy dowodowej czy
ca³oœci materia³u dowodowego. Dla
przyk³adu:

Rozpoczêcie rozmowy telefo-

nicznej jest zwykle nawykowe. Nie-
którzy mówcy, odbieraj¹c po³¹czenie,
zg³aszaj¹ siê halo, a inni – s³ucham
itd. Wykrycie powtarzalnoœci pew-
nych zwrotów u³atwia kojarzenie tak-
¿e na podstawie niepe³nej informacji
lingwistycznej.

Bez analizy kontekstu niemo¿li-

we by³oby rozstrzygniêcie, czy po-
wiedziano niena¿arty czy raczej nie
na ¿arty, Pomorze czy pomo¿e, my-
jemy czy raczej my jemy, nie my
a mo¿e niemy, a przecie¿ forma zapi-
su wi¹¿e siê z ewidentnymi ró¿nicami
znaczeniowymi [2].

Ods³uch przez kolejnego eksperta

Bieg³y, prowadz¹cy spisanie treœci

na podstawie wielokrotnego ods³u-

chu, wytwarza sobie pamiêciowy ob-
raz zdarzenia, przez co zwiêksza po-
datnoϾ na autosugestie. Eliminacji
b³êdnych skojarzeñ s³u¿y weryfikacja
ods³uchu przez innego eksperta, któ-
ry dokonuje sprawdzenia spisanej
treœci dopiero w koñcowym etapie
tych badañ, gdy pierwszy ekspert ju¿
kilkukrotnie przeprowadzi³ ods³uch.

Na zagadnienie wspó³pracy bie-

g³ych zwraca³ uwagê S. B³asikiewicz
[2]: „najlepsze rezultaty w rekonstruk-
cji treœci szeptu i mowy intensywnie
zak³óconej uzyskuje siê w ods³uchu
zespo³owym”. Metoda zaproponowa-
na przez B³asikiewicza odznacza³a
siê du¿¹ pracoch³onnoœci¹, gdy¿ by-
³a opracowana dla bieg³ych dokonu-
j¹cych rêcznego zapisu spisanej tre-
œci: „Poszczególne osoby zapisuj¹,
niezale¿nie od siebie, ods³uchan¹
treœæ. Po zakoñczeniu analizy kolej-
nego fragmentu nastêpuje konfronta-
cja poszczególnych wyników.
W przypadku uzyskania ró¿nych wy-
ników ods³uchu powtarza siê analizê
spornych fragmentów” [1]. Obecnie
weryfikacja wyników ods³uchu prze-
biega znacznie sprawniej dziêki wy-
korzystaniu komputerowego edytora
tekstu.

Eliminacja b³êdnych skojarzeñ

metod¹ weryfikacji wyników przez
kolejnego eksperta to – jedno z nie-
licznych – zaprzeczenie pogl¹du J.
Sehna: „Kwalifikacji bieg³ych nie za-
st¹pi ich iloœæ” [3], ale w realiach fo-
noskopijnych istnieje jednak koniecz-
noϾ uzyskania wsparcia ze strony
drugiego eksperta, co wynika ze spe-
cyfiki materia³u badawczego.

Korekcja sygna³u

W zale¿noœci od charakterystyki

czêstotliwoœciowej oraz dynamicznej
zak³óceñ i zniekszta³ceñ, które nega-
tywnie wp³ywaj¹ na zdolnoœæ percep-
cji s³uchowej, istnieje mo¿liwoœæ za-
stosowania korekcji, tj. usuniêcia ne-
gatywnych zjawisk z nagrania. Do-
brze wykonana korekcja u³atwia m.in.
spisanie treœci rozmów dowodowych,

przez co wp³ywa na zmniejszenie
liczby b³êdnych skojarzeñ.

Niestety w praktyce fonoskopijnej

czêsto niemo¿liwe jest przeprowa-
dzenie korekcji nagrañ, gdy¿ jakakol-
wiek ingerencja w sygna³ nagrañ ni-
skiej jakoœci objawia siê znacz¹cym
pogorszeniem jakoœci wypowiedzi
dowodowych.

Analiza
zgromadzonych akt sprawy

Udostêpnianie akt sprawy bieg³ym

budzi w œrodowiskach prawniczych
liczne emocje. T. Wid³a zwraca uwa-
gê na ryzyko sugestii i stronniczoœci
[6]. Trudno polemizowaæ z takim wi-
dzeniem roli bieg³ego, wed³ug które-
go jest on przede wszystkim rzekomo
zainteresowany wydaniem tenden-
cyjnej opinii, a pomaga mu w tym
w³aœnie wiedza zgromadzona w trak-
cie postêpowania przygotowawcze-
go. Ten¿e sam autor dostrzega, ¿e
akta to skarbnica wiedzy, o której wy-
korzystaniu decydowaæ powinna oso-
ba dysponuj¹ca wiadomoœciami spe-
cjalnymi, a wiêc w³aœnie bieg³y [6].

Wykorzystanie akt sprawy przez

bieg³ego fonoskopii prowadz¹cego
spisanie treœci rozmów dowodowych
powinno mieæ na celu zapoznanie
bieg³ego z rzeczywistoœci¹, w jakiej
mia³y miejsce zdarzenia utrwalone
w nagraniach. W szczególnoœci cho-
dzi o liczbê osób, ich imiona, nazwy
miejscowoœci, firm itd.

Bieg³y powinien mieæ œwiadomoœæ

sugestii. Niedopuszczalne jest
umieszczanie jakichkolwiek nazw
w³asnych w spisanej treœci rozmów
dowodowych, zw³aszcza pod wp³y-
wem lektury akt, gdy bieg³y nie ma
przekonania, ¿e tak w³aœnie powie-
dzia³y osoby w materiale dowodo-
wym.

Podsumowanie

Przejawem odpowiedzialnoœci bie-

g³ego za wydan¹ opiniê jest stosowa-
nie szeœciokropka, tzn. uchylenie siê

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 250/05

25

Z PRAKTYKI

od odtworzenia treœci fragmentu wy-
powiedzi, który jest zbyt s³abo s³y-
szalny lub ca³kowicie niezrozumia³y.
B³êdne skojarzenia powstaj¹ jednak
zupe³nie kiedy indziej, tzn. gdy eks-
pert siê ich nie spodziewa, jest pew-
ny, ¿e dobrze percypuje wypowiedzi
dowodowe. Mimo stosowania ró¿no-
rodnych technik eliminacji b³êdne
skojarzenia s¹ nieod³¹cznym ele-
mentem spisania treœci rozmów do-
wodowych przez ekspertów fonosko-
pii, czy to bieg³ych s¹dowych, instytu-
cjonalnych, czy prywatnych.

B³êdne skojarzenia nie mog¹ byæ

interpretowane jako przejaw z³ej woli
czy stronniczoœci bieg³ego, który po-
dejmuj¹c siê wykonania badañ, ma
przecie¿ œwiadomoœæ odpowiedzial-
noœci karnej za wydanie opinii nie-
zgodnej z prawd¹ (art. 233 k.k.). Oso-
ba celowo fa³szuj¹ca treœæ rozmów

dowodowych nie jest godna sprawo-
wania funkcji bieg³ego (odró¿nienie
œwiadomego przek³amania od b³êd-
nego skojarzenia jest mo¿liwe na
drodze analizy audytywnej).

Przy obecnym stanie wiedzy

uprawniona jest konkluzja, ¿e b³êdne
skojarzenia s¹ niepo¿¹danym, ale
jednak nieod³¹cznym elementem
pracy bieg³ego fonoskopii, postrze-
gaj¹cego dowodowe zdarzenia,
w których osobiœcie nie uczestniczy³,
przez pryzmat w³asnych doœwiad-
czeñ ¿yciowych.

Jacek Rzeszotarski

BIBLIOGRAFIA

1. B³asikiewicz S.: Metoda ods³uchu

szeptu i mowy intensywnie zak³óconej,

„Problemy Kryminalistyki” 1971, nr 90, s.
159–183.

2. Ostaszewska D., Tambor J.: Fone-

tyka i fonologia wspó³czesnego jêzyka
polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2001.

3. Sehn J.: Dowód z bieg³ych w postê-

powaniu s¹dowym, „Nowe Prawo” 1956,
nr 3, s. 22–34.

4. S³ownik jêzyka polskiego, t. 1, [red.

nauk.] M. Szymczak, Wydawnictwo Na-
ukowe PWN, Warszawa 1992.

5. Strelau J.: Psychologia. Podrêcznik

akademicki, Gdañskie Wydawnictwo Psy-
chologiczne, Gdañsk 2002.

6. Wid³a T.: Ocena dowodu z opinii

bieg³ego, Uniwersytet Œl¹ski, Katowice
1992.

7. Wierzchowska B.: Wymowa pol-

ska, Pañstwowe Zak³ady Wydawnictw
Szkolnych, Warszawa 1971.

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 250/05

26

Z PRAKTYKI

We wrzeœniu 1955 r., a wiêc pó³

wieku temu, ukaza³ siê pierwszy nu-
mer „Problemów Kryminalistyki”,
wtedy jeszcze pod nazw¹ „Biuletyn
Poœwiêcony Zagadnieniom Techniki
i Taktyki Œledczej”. Czytam to wy-
dawnictwo od 1964 r. – jestem z wy-
kszta³cenia magistrem kryminalistyki
– i posiadam wszystkie wydane nu-
mery, które od czasu do czasu prze-
gl¹dam jako by³y oficer œledczy, tro-
chê prokurator, a od 25 lat adwokat.
Mam wiêc pe³ne prawo napisaæ, ¿e
w tej bran¿y „Problemy Kryminalisty-
ki” by³y i s¹ pozycj¹ wiod¹c¹, a jej
wk³adu w rozwój kryminalistyki nie
sposób przeceniæ, zw³aszcza ¿e
przez wiele lat by³o to w zasadzie je-
dyne pismo, poœwiêcone tej ga³êzi
prawa.

Z przyjemnoœci¹ sk³adam na rêce

pana Redaktora Naczelnego jubile-
uszowe gratulacje i ¿yczenia dalsze-
go rozwoju, ku zadowoleniu szero-

kiego grona czytelników, a przede
wszystkim praktyków wymiaru spra-
wiedliwoœci.

Jako wieloletni prenumerator pi-

sma pragnê zwróciæ uwagê, i¿ w mo-
im odczuciu mo¿na by siê zastano-
wiæ nad formu³¹ i celem wydawnic-
twa. Mianowicie aktualnie jest to pi-
smo o profilu œciœle naukowym
i technicznym, adresowane przede
wszystkim do osób zwi¹zanych
z dzia³alnoœci¹ policyjnych laborato-
riów kryminalistycznych oraz uniwer-
syteckich zak³adów kryminalistyki.
Jest ono zbyt hermetyczne dla prze-
ciêtnego praktyka Policji lub orga-
nów wymiaru sprawiedliwoœci. Czy
w tej sytuacji nie nale¿a³oby wróciæ
do formu³y wydawania z lat 60., 70.
i 80., gdy czêsto zamieszczano fa-
chowe relacje z g³oœnych spraw kry-
minalnych z obszernymi omówienia-
mi spraw dowodowych i sposobów
wykrycia sprawców? (…) Ktoœ, kto

z ciekawoœci¹ przeczyta³ relacje
o sprawie Mazurkiewicza z Krakowa,
Wampira ze œl¹skiej sprawy „Anna”
czy nawet o londyñskim Kubie Roz-
pruwaczu, zajrza³ przy okazji do in-
nych artyku³ów, w tym œciœle tech-
nicznych, i zapozna³ siê z ich treœci¹.
Wprowadzenie elementu beletrystyki
propaguje przy okazji sprawy stricte
naukowe, zrozumia³e ju¿ raczej dla
fachowców. Wydaje mi siê, ¿e ta ro-
la popularyzacji kryminalistyki jakby
pozosta³a gdzieœ na uboczu.

¯yczê ca³emu zespo³owi redak-

cyjnemu dalszych sukcesów, rozwo-
ju pisma i stu kolejnych lat dzia³alno-
œci, choæ trudno bêdzie dogoniæ,
i pobiæ rekord obecnoœci na rynku
wydawniczym niemieckie „Archiv für
Kriminologie”, które zacz¹³ wydawaæ
jeszcze w XIX w. wielki Hans Gross.

Adwokat Jan Ginko

Zielona Góra

OPINIE CZYTELNIKÓW