Zasoby – klasyfikacje i metody

obliczeo

Rodzaje zasobów

Zasoby geologiczne

Zasoby geologiczne to całkowita ilośd kopaliny
w granicach złoża.

Zasoby bilansowe i kryteria bilansowości

Zasoby bilansowe to zasoby złoża lub jego
części,

którego

cechy

naturalne

spełniają

wymogi określane przez kryteria bilansowości.

Kryteria bilansowości – wartości parametrów złoża,

przy których jego eksploatacja jest technicznie możliwa

i złoże może byd przedmiotem zainteresowania

przemysłu.

Kryteria bilansowości to np.

- maksymalna głębokośd zalegania złoża
- minimalna miąższośd pokładu
- minimalna

zawartośd

określonego

składnika

*użytecznego+

- maksymalna

zawartośd

określonego

składnika

*szkodliwego/niepożądanego+

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18

grudnia 2001 w sprawie kryteriów bilansowości złóż

kopalin (Dz.U. z 2001 roku nr 153 poz. 1774)

Przykładowe kryteria bilansowości

Zasoby pozabilansowe

Zasoby złoża lub jego części, którego cechy
naturalne powodują, że jego eksploatacja nie
jest możliwa obecnie, ale przewiduje się, że
będzie możliwa w przyszłości [np. w wyniku
rozwoju techniki lub zmian ekonomicznych]

Zasoby przemysłowe i nieprzemysłowe

Zasoby

przemysłowe

to

częśd

zasobów

bilansowych, która może byd przedmiotem
opłacalnej eksploatacji.

Zasoby nieprzemysłowe – częśd zasobów
bilansowych, których eksploatacja nie jest
możliwa w warunkach określonych przez
Projekt Zagospodarowania Złoża

Zasoby operatywne

Zasoby operatywne, to takie, które zakład
górniczy rzeczywiście wydobędzie (zasoby
przemysłowe pomniejszone o przewidywane
straty).

Kategorie rozpoznania złóż*

Kategoria

Dopuszczalny błąd

oszacowania

D

Szacowane

>40%

C

2

Prace studialne

±40%

C

1

Prace wariantowe

±30%

B

Prace projektowe

±20%

A

Bieżąca eksploatacja

±10%

* Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 lipca 2005 roku w sprawie
szczegółowych wymagao, jakim powinny odpowiadad dokumentacje
geologiczne złóż kopalin (Dz. U. z 2005 r. nr 136 poz. 1151)

Kategorie rozpoznania złóż

• kategoria D — granice złoża, jego budowę

geologiczną i zasoby określa się na podstawie
odosobnionych

wyrobisk,

interpretacji

geologicznej

danych

geofizycznych

przy

zastosowaniu ekstrapolacji; błąd oszacowania
średnich wartości parametrów złoża i zasobów
może przekraczad 40 %;

Kategorie rozpoznania złóż

• kategoria C

2

— granice złoża określa się na

podstawie

danych

z

wyrobisk,

odsłonięd

naturalnych lub badao geofizycznych metodą

interpolacji

lub

odpowiednio

uzasadnionej

ekstrapolacji; poznane powinny byd główne

cechy formy, budowy i tektoniki złoża; jakośd

kopaliny

należy

rozpoznad

na

podstawie

systematycznego opróbowania w pełnym zakresie

możliwych

zastosowao

kopaliny;

błąd

oszacowania średnich wartości parametrów

złoża i zasobów nie może przekraczad 40 %;

Kategorie rozpoznania złóż

• kategoria C

1

— granice złoża określa się na

podstawie danych z wyrobisk rozpoznawczych, z

odsłonięd naturalnych lub badao geofizycznych

metodą interpolacji lub w ograniczonym stopniu

ekstrapolacji;

stopieo

rozpoznania

złoża

powinien byd wystarczający dla szczegółowego

określenia formy, budowy, tektoniki złoża i

jakości kopaliny w złożu oraz dokonania oceny

wpływu

przewidywanej

eksploatacji

na

środowisko; błąd oszacowania średnich wartości

parametrów

złoża

i

zasobów

nie

może

przekraczad 30 %;

Kategorie rozpoznania złóż

• kategoria B — granice złoża określa się w

sposób uściślony na podstawie specjalnie
wykonanych w tym celu prac geologicznych;
jakośd i własności technologiczne kopaliny
powinny byd potwierdzone wynikami prób w
skali półtechnicznej lub przemysłowej; błąd
oszacowania średnich wartości parametrów
złoża i zasobów nie może przekraczad 20 %;

Kategorie rozpoznania złóż

• kategoria A — złoże jest rozpoznane w

stopniu umożliwiającym bieżące prowadzenie
jego eksploatacji przy możliwie najwyższym
stopniu

wykorzystania

zasobów;

błąd

oszacowania średnich wartości parametrów
złoża i zasobów w poszczególnych blokach nie
może przekraczad 10 %.

Metody obliczania zasobów

1. Metoda średniej arytmetycznej
2. Metoda bloków
3. Metoda wieloboków
4. Metoda trójkątów
5. Metoda izolinii
6. Metoda przekrojów równoległych pionowych
7. Metody numeryczne

Zadania obliczeniowe

Metoda średniej arytmetycznej

• m

śr

– średnia miąższośd złoża

• m

i

– miąższośd złoża w poszczególnych

otworach

• n – ilośd otworów wzięta do obliczeo
• P – powierzchnia złoża

Metoda średniej arytmetycznej

Zadanie 1

Obliczyd

zasoby

metodą

średniej

arytmetycznej, jeśli 4 otwory tworzące złoże
wyznaczają romb o długości boku 100 metrów
i kącie ostrym między bokami równym 60
stopni.

Metoda trójkątów

• m

i

– miąższośd złoża w poszczególnych otworach

• P – powierzchnia złoża

Metoda trójkątów

Zadanie 2

Obliczyd zasoby metodą trójkątów. Trójkąty
tworzące złoże są równoboczne, a odległości
między

nimi

wynoszą

100

metrów.

Dane

uzyskane z otworów rdzeniowych wyglądają
następująco (Rzędna terenu – strop – spąg):

1. 100 m n.p.m.

94

60

2. 110

95

53

3. 103

99

70

4. 107

93

63

5. 101

90

57

Metoda przekrojów równoległych pionowych

• P

i

– pola powierzchni poszczególnych figur

tworzących przekroje

• L

(i-1)-i

– odległości między poszczególnymi

figurami tworzącymi przekroje

Metoda przekrojów równoległych pionowych

Zadanie 3

Korzystając z metody przekrojów równoległych
pionowych obliczyd zasoby, jeżeli w złożu
wykonano trzy przekroje w odległościach:

1-2  500 m
2-3  300 m

Kształt złoża w poszczególnych przekrojach można
uprościd do:

1 – koło o średnicy 8 m
2 – trójkąt równoboczny o boku 8 m
3 – kwadrat o boku 10 m

Metody numeryczne