Oddział S.Ballego w walce przeciw komunistycznemu zniewoleniu 1945-

1947 cz.I

Autor: Tomek W

21.09.2010.

Zmieniony 13.10.2011.

Ewa Rzeszutko

Ostatnie zbrojne powstanie

Wymarzyła się im wolna, samodzielna Polska. Jeśli nie cała, to chociaż ta północna, ten skrawek od

Ostródy, po Nowe Miasto, Rypin i Mławę. Niech to będzie Partyzancki Kraj, gdzie nie rządzi PPR, ORMO,

UB, gdzie Polacy wyzwoleni od znienawidzonego okupanta niemieckiego, nie będą klękać przed nowym

– radzieckim. Przecież przysięga żołnierska, składana w obecności AK-owskich sztandarów,

obowiązywała nadal.

Decyzja o ponownej organizacji partyzanckich oddziałów zapadła w kwietniu 1945. Dziś można

powiedzieć , że zarówno sposób organizacji jak i jej efekty, świadczą o tym , wbrew obiegowym opiniom

szermujących słowem „banda”, że było to regularne, poddane ostrej dyscyplinie, wojsko.

Na wezwanie kapitana Pawła Nowakowskiego p.s. „Leśnik”- dowódcy AK Obwodu

Działdowskiego stawili się: Stanisław Balla p.s. „Sowa”, Franciszek Wypych p.s.

„Wilk”, Mieczysław Karpiński p.s. „Kusociński”, Andrzej Różycki p.s.

„Zjawa”.

Działania organizacyjne zostały przyspieszone po aresztowaniu „Sowy”

i „Zjawy” przez funkcjonariuszy UB. Przed wywózką na „białe niedźwiedzie”

uratowali ich AK owcy zakonspirowani w strukturach MO. Trzeba było wrócić do lasu i na nowo się

organizować.

Powstała wówczas 2 kompania „Sowy”, która wchodziła w skład Pomorskiej Brygady ROAK

(Ruch Obrony Armii Krajowej) dowodzonej przez Pawła Nowakowskiego.

Początkowo kompania dzieliła się na dwa plutony;

I pluton – dowodzony był przez „Wilka” Franciszka Wypycha i miał charakter

uderzeniowy

II pluton – dowodzony przez „Zjawę” Andrzeja Różyckiego miał charakter obronny

i był wyposażony w broń ciężką.

W późniejszym okresie powstał pluton III, który liczył 70 osób i był w odwodzie

W kwietniu 1946 roku dwa plutony razem liczyły 50 osób. Partyzanci mieli oparcie w tzw.

„bazach”. Pluton I, miał oparcie w Czarnym Bryńsku u Państwa Domerackich

zakonspirowany jako „Żłobek” i w miejscowości Bryńsk Ostrowy w gospodarstwie

TMZN

http://tmzn.roni.pl

Kreator PDF

Utworzono 26 March, 2013, 12:01

Cichockich „Przytułek”. Pluton II , dowodzony przez Andrzeja Różyckiego miał

zorganizowane bazy w Lidzbarku na tzw. Pólku, w gospodarstwie Bronisława i Jana Komoszyńskich

– kryptonim „Londyn”, W Nosku w gospodarstwie Bronisława, Marii i Ireny

Kordalskich - „Wel” i w Słupie, w gospodarstwie braci Karpińskich – „U

cygana”

. Trzeci pluton dysponował trzema bazami, kolejno; w Traczyskach u Jana i Andrzeja Stefańskich,

„Ciotka”, w leśniczówce Straszewy , którą zamieszkiwał Ignacy Galiński z córką –

„Piekiełko”. W gospodarstwie rolnym Chełsty żołnierzy Balli wspomagał gorzelany Kubacki

i młynarz Szałkowski. Pieniądze kompanii przechowywane były w Bazie „Bank”

w gospodarstwie Wiśniewskiego we wsi Kiełpiny, później u Golmanowskiego w Ostaszewie.

Bazy istniały też we wsiach Syberia, Wylazłowo, Straszewy, Gnojno, Niechłonin Punktem kontaktowym

było też gospodarstwo szwagra Pawła Nowakowskiego w Przerotkach. Bezpiecznym miejscem dla

partyzantów, tak w czasach okupacji niemieckiej jak i sowieckiej były okoliczne leśniczówki, na terenie

których znajdowały się bunkry z zapasami broni i amunicji, Nowy Dwór – leśniczy Klaper, Klonowo

– leśniczy Wiśniewski, Buczkowo – leśniczy Buczek. Współpracował z partyzantami

sekretarz Nadleśnictwa Lidzbark Pan Koenig .

Opieką duchową objął partyzantów ksiądz z Kiełpin Alfons Groszkowski, a z pomocą medyczną spieszył

na każde zawołanie doktor Zientara, wraz ze swoją żoną. Uzbrojenie odkopane z czasów II wojny

światowej , sukcesywnie zdobywane w walkach z okupantem jak i pochodzące z rozbrajania posterunków

MO i UB pozwalało na regularną walkę. Na to uzbrojenie składało się 5 ckm- ów, 13 rkm –ów, 50

pistoletów maszynowych, 100 karabinów i duża ilość granatów.

Tyle mówią dokumenty. Niczym meldunki wojskowe - suche, proste i bez emocji. Nas, obecnych, musi

jednak zadziwiać, a nawet zdumiewać ogrom prac organizacyjnych, szkoleniowych, konspiracyjnych,

doprowadzających do zaangażowania tak ogromnej rzeszy ludzi, wprzęgnięcia ich w działania, czy

wyposażenie w wiedzę, za odkrycie której zapłacić można było i płaciło się często cenę najwyższą.

Dotyczyło to nie tylko tych, którzy bezpośrednio brali udział w akcjach. Życiem swoim, swoich

najbliższych, utratą majątku osobistego, więzieniem i torturami ryzykowali wszyscy, którzy zorganizowani

w misternej i zakonspirowanej sieci, udzielali pomocy tym pierwszym. Rekrutowali się z najbardziej

wówczas patriotycznego nurtu PSL związanego z Mikołajczykiem, wierzącego jeszcze, że można odwrócić

totalitarne zagrożenie.

Wymarzyła im się inna, wolna Polska. Za te marzenia i ten najbardziej szlachetny, patriotyczny, jeszcze

jeden zryw, na długie lata skazano ich na zapomnienie, a jeśli już wspominano , to w kategorii

„bandyta”. Nigdy nie oddano im w sposób publiczny honorów, a miejsce na pomnikach

zarezerwowane było dla innych.

Dziś, nie zaprzęgamy do ocen emocji , a śledzimy jedynie dokumenty, które potwierdzają, że było to

regularne wojsko, wzorowane na naszej tradycji walk powstańczych, od Powstania Styczniowego

począwszy . (c.d.n.)

Korzystając z:

- Ziemia Mławska 1945-1953, Walka o wolność i suwerenność: aut. R. Juszkiewicz

- Wywiad Andrzeja Różyckiego udzielony „Tygodnikowi Solidarność”

Ewa Rzeszutko

TMZN

http://tmzn.roni.pl

Kreator PDF

Utworzono 26 March, 2013, 12:01

(Tekst pochodzi ze strony: www.lidzbark.pl)

TMZN

http://tmzn.roni.pl

Kreator PDF

Utworzono 26 March, 2013, 12:01