Nowe czasopisma literackie lat 90. (np. „bruLion”, „Czas Kultury”, „FA-art”, „Kre- sy”, „Nowy

Nurt”)

➔

materiały: roczniki wybranych czasopism (do przejrzenia)

➔

opracowania: P. Czapliński: Niezależność (O dziedzictwie „bruLionu”)W: tegoż: Ruchome

marginesy. Szkice o literaturze lat 90.). Kraków 2002, s. 43-59;

Jest to tekst o dziedzictwie, czyli nie o historii bruLionu (jak podkreśla sam autor), czyli o tym, co z

jego historii przetrwało.

Dziedzictwo pisma składa się z czterech ofert:

1. instytucjonalnej

2. komunikacyjnej

3. programowej

4. strategicznej

ad.1.

To te aktywności, które dodały czasopismu popularności, to bruLion(bL) poza bruLionem:

•

biblioteka bL: trzydzieści tomików poetyckich wyd. w trzech seriach (fioletowej, białej i

kolorowej)

•

audycja w Radiu Kolor p.t. „Ultrafiolet”

•

cykliczne audycje telewizyjne „AlternaTiVa” i „Dzyndzylyndzy”+ kasety VHS

•

projekt wejścia do Internetu

U schyłku lat '80 praktycznie żadne pismo nie miało szans na szersze zaistnienie w mediach, bL się

to udało.

ad.2.

Historia pisma (skrót):

•

-powstanie 1986 r w Karkowie (czas „dogorywania” komunizmu)

•

-pierwszy nr przygotowali: R.Tekieli, O.Okoniewska, K.Krakowiak, B.Serafin

•

-początkowo (1986-88) było to pismo redagowane kulturalnie, ostentacyjnie estetyzujące;

Drukowali teksty autorów niewyrażających idei, niezaangażowanych, pojawiają się teksty

„młodych” i „starych”, „uznanych” i „nieznanych”

ciekawostki co do numerów bL:

•

4 nr zawiera między innymi teksty:

▪

„Obrzydzenie” -Radosław Smutny- na temat stanu czasopism;

▪

recenzja J'acceusa METa dot.tomów poezji Gwido Zalatkesa (Piosenka o

zdradzie i inne wiersze” 1987)

▪

teksty te sprowokowały „starszych” do dyskusji

•

nr 4-9 były autentyczne i stanowiły agorę dla światopoglądowych sporów;

•

nr 9 – pojawia się uznany za pornograficzny tekst Bataille'a „Historia oka”

•

nr 14/15 (1990) pierwszy nr nadziemny

ad.3.

Większość komentatorów stwierdza, że pismo nie miało programu, choć dorobiło się strategii.

➔

Czapliński program bL nazywa „projektem maksymalizacji uczestnictwa w kulturze”

➔

program „sformuowany” istniał w postaci szczątkowej w krótkiej deklaracji „Cele Fundacji

bruLionu” w której redaktorzy określili zmiany pisma jako:

1. niwelowanie przepaści między słowem publicznym a prywatnym;

2. uczesniczenie w próbie powołania do życia nowego modelu kultury

intelektualnej, opratego na zasadach wolności, skojarzeń, wolności

artykulacji i na swobodzie w wyznaczaniu sobie celów.

BRULION JAKO TYTUŁ:

•

to coś „na brudno” i „na gorąco”

•

bazgroły, mające piętno indywidualnego charkateru pisma

•

to zapis przeciwstawny np. „zeszytom”, „literaturze”, „książce” itp.

•

to forma nieoficjalna, nieretuszowana ale prywatna i autentyczna

•

w nr 19 dołożono podtytuł „PISMO NOSEM”

gra słów:

•

nosem czyli „na czuja”

•

„czuć pismo nosem” - wyczuwać zagrożenie

•

„grać na nosie” - kpina drwiny

•

pismo robione dużym nakładem pracy - „padać na nos ze zmęczenia”

Program maksymalizacji udziału w kulturze oznaczał przede wszystkim wyprowadzenie z

undergroundu estetycznego licznych doświadczeń, przeżyć, praktyk uważanych za niższe, gorsze,

niekulturalne, mało wartościowe, haniebne:

•

rock, pornografia, narkotyki, rasizm, okultyzm, magia,

homoseksualizm, odmienne stany świadomości, cyberpunk

•

bL prezentuje je po to, by nadać im równe prawa w stosunku do

każdej innej działalności (próba zniesienia hierarchii)

ad.4.

Strategia bL słóży przedefiniowaniu uczastnictwa w kulturze

➔

polega to na tym, że wszystko co się czyni, jest tworzeniem kultury;

➔

takie założenia niosły ze sobą rezygnację z wszelkiego kategoryzowania, siatki pojęć, którymi

posługiwano się dotąd; bL posługuje się szeregiem nowych chwytów i mechanizmów, które

współtworzą jego strategię:

▪

skandal, polegający na zderzeniu znanych semantyk bądź doprrowadzeniu ich do

paroksyzmu i autokompromitacji (np. komunistycznym językiem wyrażone potępienie

dla grafitti)

▪

wieloznaczność prowokowana i podtrzymywana,

▪

równoczesne wypowiadanie sprzecznych sądów i podejmowanie sprzecznych działań

(niektórzy z bL nazywali to „nową wolnością”, w normalnym języku jest ro cynizm)

▪

publikowanie wypowiedzi skrajnych i nieumotywowanych bez komentarza ze strony

redakcji

▪

wypracowanie nowych reguł porozumiewania,zmierzających do uświadomienia i

zlikwidowania uprzedzeń obyczajowych

•

tej „komunikacji bez uprzedzeń”nieudało się zrealizować,

•

w ramach nowych reguł, czytelnik miał sam komentować

dochodzić do wniosku jaka jest wymowa światopoglądowa

teksu,

▪

nonokonformizm bL: wyrażał się w odwadze odnajdywania własnej drogi do

rzeczywistości,poszukiwaniu swejej alternatywy, tworzeniu trzeciej strony w sporze

dwóch stron;

•

dziś polega na czymś dokładnie przeciwnym: w kulturze

pluralistycznej trzeba mieć odwagę, by zdobyć się na

określoność,na deklarację polityczną czy religijną, na

wyznaczenie sobie centrum;

bL dziś znajduje się w stanie „rozproszenia”

✔

dziedzictwo strategiczne i programowe dziś sięjuż nie sprawdza z powodu zmian

kulturowych;

✔

dziedzictwo instytucjonalne zostało „pożarte” przez medialność;

✔

dziedzictwo komunikacyjne (patronowanie kulturze plifonicznej) zostało roztrwonione w

kolejnych numerach przypominających antologie ekscentryzmów;

„NAJISTOTNIEJSZYM DZIEDZICTWEM bRULIONU JEST WOLNOŚĆ […] osiągana dzięki

penetrowaniu nowych obszarów, dzięki odwadze poszukiwania wartości poza uznanymi

hierarchiami, dzięki „nieprzysiadalności”, dzięki szukaniu języków, które nie fałszowałyby

indywidualnych sposobów doświadczania świata. Ta „wolność”, którą bryLion odnajdywał i gubił ,

rozdawał i sprzedawał, wydaje się jedynym dziedzictwem nadal do wzięcia.”

Leksykon pism społeczno- kulturalnych w Polsce. Red. J. Gałuszka, G. Maroszczuk, A. N
ęcka. Katowice 2009 [hasła dot. wybranych czasopism].