"Elektryczny Kat"
H.P.Lovecraft

Dla kogo

ś

, kto nigdy nie był

ś

wiadkiem egzekucji przeprowadzonej w

majestacie prawa, mam do opowiedzenia raczej dziwaczn

ą

, a zarazem

przera

ż

aj

ą

c

ą

histori

ę

o elektrycznym kacie. W istocie s

ą

dz

ę

,

ż

e

bardziej mn

ą

to wstrz

ą

sn

ę

ło, ni

ż

mogłoby wi

ę

kszo

ś

ci

ą

ludzi, którzy w

ci

ą

gu swego

ż

ycia stawali przed s

ą

dem. Powodem tego jest co

ś

, czego

byłem

ś

wiadkiem czterdzie

ś

ci lat temu - bardzo dziwne wydarzenie,

które doprowadziło mnie na brzeg nieznanych i czarnych otchłani.

W 1899 roku byłem rewidentem i kontrolerem zatrudnionym w Tlaxcala
Mining Company w San Francisco, działaj

ą

cym w małych kopalniach

srebra i miedzi w górach San Mateo w Meksyku. Mieli

ś

my wtedy jakie

ś

kłopoty w kopalni numer 3, która miała gburowatego i podst

ę

pnego

asystenta superintendenta, nazwiskiem Artur Feldon. Szóstego sierpnia
firma otrzymała telegram mówi

ą

cy,

ż

e Feldon dał drapaka zabieraj

ą

c ze

sob

ą

wszystkie ksi

ę

gi rachunkowe, por

ę

czenia i papiery prywatne

pozostawiaj

ą

c administracj

ę

i finanse w stanie zupełnego chaosu.

Wydarzenie to było dotkliwym ciosem dla przedsi

ę

biorstwa. Pó

ź

nym

popołudniem prezes McComb wezwał mnie do swego biura i polecił mi za
wszelk

ą

cen

ę

odzyska

ć

dokumenty. Wiedział,

ż

e b

ę

d

ą

trudno

ś

ci. Nigdy

nie widziałem Feldona, a do dyspozycji były tylko bardzo niewyra

ź

ne

fotografie. Co wi

ę

cej, moje wesele miało si

ę

odby

ć

we czwartek w

nast

ę

pnym tygodniu, a wi

ę

c ju

ż

za dziewi

ęć

dni. Nie miałem wi

ę

c

zbytniej ochoty spieszy

ć

do Meksyku i

ś

ciga

ć

kogo

ś

na Bóg wie jak

wielkich odległo

ś

ciach. Potrzeba jednak była tak wielka,

ż

e McComb

uwa

ż

ał,

ż

e ma prawo

żą

da

ć

mego natychmiastowego wyjazdu, a ja ze swej

strony s

ą

dziłem,

ż

e w przypadku odniesienia sukcesu, moja pozycja w

firmie niepomiernie wzro

ś

nie.

Miałem wyjecha

ć

w nocy, prywatnym wagonem prezesa do Mexico City,

sk

ą

d miałem pojecha

ć

kolejk

ą

w

ą

skotorow

ą

do kopalni. Jackson,

kierownik kopalni numer 3 powinien mnie wtajemniczy

ć

we wszystkie

szczegóły i udost

ę

pni

ć

mi wszelkie mo

ż

liwe

ś

lady natychmiast po mym

przyje

ź

dzie, potem za

ś

miałem rozpocz

ąć

niezwłocznie poszukiwania -

przez góry, wzdłu

ż

wybrze

ż

a, na bocznych uliczkach Mexico City -

zale

ż

nie od tego, jak rozwinie si

ę

sytuacja. Wyjechałem z ponur

ą

determinacj

ą

doprowadzenia sprawy do ko

ń

ca i ze skutkiem tak szybko,

jak to było mo

ż

liwe i koiłem niezadowolenie wyobra

ż

eniami wczesnego

powrotu, z papierami i winowajc

ą

, i my

ś

lami o weselu, które powinno

si

ę

sta

ć

triumfaln

ą

ceremoni

ą

.

Zawiadomiwszy rodzin

ę

, narzeczon

ą

i najbli

ż

szych przyjaciół

poczyniłem pospieszne przygotowania do podró

ż

y. Spotkałem si

ę

z

prezesem McCombem o ósmej wieczorem na stacji Southern Pacific,
otrzymałem od niego pewne pisemne instrukcje i ksi

ąż

eczk

ę

czekow

ą

, po

czym odjechałem jego wagonem, doczepionym do poci

ą

gu

transkontynentalnego. Podró

ż

min

ę

ła bez przygód i po dobrze

przespanej nocy rozkoszowałem si

ę

przyjemno

ś

ci

ą

jazdy tak rozwa

ż

nie

mi u

ż

yczonym prywatnym wagonem. Przeczytałem z uwag

ą

instrukcje i

sformułowałem plany pochwycenia Feldona i odzyskania dokumentów. Do

ść

dobrze znałem okolice Tlaxcali - prawdopodobnie lepiej ni

ż

uciekinier

- miałem wi

ę

c ju

ż

pewn

ą

przewag

ę

w mych poszukiwaniach, gdyby on ju

ż

wcze

ś

niej nie odjechał poci

ą

giem.

Według instrukcji, Feldon był przedmiotem zmartwienia kierownika
Jacksona ju

ż

od pewnego czasu, działaj

ą

c w tajemnicy i pracuj

ą

c bez

uzasadnienia w laboratorium kopalnianym w dziwnych godzinach.
Podejrzewano go o współprac

ę

z dowódcami meksyka

ń

skimi i niektórymi

peonami w kradzie

ż

y rudy, lecz tubylców uwolniono od zarzutów, nie

było bowiem wystarczaj

ą

cych dowodów, aby mo

ż

na było odnie

ść

jakie

ś

sukcesy w tak delikatnej sprawie. Mimo tajemniczo

ś

ci, było w tym w

istocie wi

ę

cej nieposłusze

ń

stwa ni

ż

winy. Był kłótliwy i mówił tak,

jakby to firma go oszukiwała, a nie on firm

ę

. Otwarta inwigilacja

przez jego kolegów, jak pisał Jackson, wydawała si

ę

coraz bardziej go

irytowa

ć

, a teraz znikn

ą

ł ze wszystkim, co było wa

ż

ne dla zakładu. O

tym gdzie mo

ż

e by

ć

, nikt nie miał najmniejszego poj

ę

cia, cho

ć

ostatni

telegram Jacksona sugerował,

ż

e s

ą

to dzikie stoki Sierra de

Malinche, gdy

ż

ten wysoki, okryty mitami szczyt o sylwetce trupa był

rejonem, z którego pochodzili okoliczni, tubylczy złodzieje.

W El Paso, do którego dotarli

ś

my o drugiej, w noc poprzedzaj

ą

c

ą

nasze

wyruszenie w pogo

ń

, mój wagon został odł

ą

czony od poci

ą

gu

mi

ę

dzykontynentalnego i przył

ą

czony do specjalnej lokomotywy, któr

ą

telegraficznie wysłano na południe, do Mexico City. Drzemałem do

ś

witu i przez cały nast

ę

pny dzie

ń

nudziłem si

ę

na płaskiej, pustynnej

równinie Chilhuahua. Obsługa powiedziała mi,

ż

e b

ę

dziemy w Mexico

City w południe w pi

ą

tek, lecz wkrótce zobaczyłem,

ż

e istniej

ą

niezliczone przeszkody, pochłaniaj

ą

ce cenne godziny. Były oczekiwania

na bocznicach wszystkich stacji jednotorowej linii, to przegrzewały
si

ę

skrzynki smarownicze osi, czy inne trudno

ś

ci komplikowały rozkład

jazdy.

W Torreon byli

ś

my o sze

ść

godzin pó

ź

niej i była ju

ż

prawie ósma rano

w pi

ą

tek - pełne dwana

ś

cie godzin pó

ź

niej ni

ż

przewidywał to rozkład

jazdy - gdy maszynista otrzymał w ko

ń

cu zgod

ę

na przy

ś

pieszenie

podró

ż

y, aby spróbowa

ć

nadrobi

ć

opó

ź

nienie. Moje nerwy były na

granicy wytrzymało

ś

ci i nie mogłem uczyni

ć

nic innego, ni

ż

chodzi

ć

w

desperacji po przedziale tam i z powrotem. W istocie przekonałem si

ę

,

ż

e przy

ś

pieszenie to zostało okupione wysokim kosztem, gdy

ż

po

trzydziestu minutach pocz

ę

ły si

ę

mno

ż

y

ć

objawy przegrzania smarownic

równie

ż

w moim wagonie. Po nerwowym oczekiwaniu zdecydowano,

ż

e

jedynym wyj

ś

ciem jest powleczenie si

ę

z jedn

ą

czwart

ą

szybko

ś

ci do

nast

ę

pnej stacji ze sklepami - handlowej faktorii Queretaro. To była

ostatnia kropla, która przelała kielich goryczy i prawie tupałem z
w

ś

ciekło

ś

ci jak dziecko. Czasami wydawało mi si

ę

,

ż

e kołysz

ę

si

ę

w

mym fotelu na biegunach, aby przy

ś

pieszy

ć

bieg poci

ą

gu z jego

w

ęż

owego pełzni

ę

cia.

Była prawie dziesi

ą

ta wieczorem, gdy przyjechali

ś

my do Queretaro,

gdzie sp

ę

dziłem pełn

ą

niepokoju godzin

ę

na peronie, podczas gdy mój

wagon został odstawiony na bocznic

ę

i majstrowało przy nim ze

dwudziestu tubylczych mechaników. W ko

ń

cu powiedzieli mi,

ż

e zadanie

przerasta ich mo

ż

liwo

ś

ci, gdy

ż

dalsza jazda wymaga nowych cz

ęś

ci,

które najbli

ż

ej dosta

ć

mo

ż

na w Mexico City. Naprawd

ę

, wszystko

sprzysi

ę

gło si

ę

przeciwko mnie. Zacisn

ą

łem z

ę

by, gdy pomy

ś

lałem o

oddalaj

ą

cym si

ę

coraz bardziej Feldonie - mo

ż

e dotarł ju

ż

do Vera

Cruz z jego liniami

ż

eglugowymi, albo do Mexico City, z mo

ż

liwo

ś

ci

ą

wyjazdu stamt

ą

d kolej

ą

w ró

ż

nych kierunkach - podczas gdy ci

ą

gle nowe

przeszkody trzymały mnie tu uwi

ą

zanego i bezsilnego. Oczywi

ś

cie

Jackson powiadomił policj

ę

we wszystkich okolicznych miastach, lecz

znaj

ą

c jej mo

ż

liwo

ś

ci, nie potrafiłem powstrzyma

ć

smutku.

Najlepsze, co mogłem zrobi

ć

, to złapa

ć

regularny nocny ekspres do

Mexico City, który jechał z Aguas Calientes i zatrzymywał si

ę

na pi

ęć

minut w Queretaro. Tutaj powinien by

ć

o pierwszej, je

ś

li nie miał

opó

ź

nienia, a w Mexico City o pi

ą

tej w sobot

ę

. Gdy kupowałem bilet,

dowiedziałem si

ę

,

ż

e poci

ą

g posiada wagony typu europejskiego, z

zamykanymi przedziałami, nie za

ś

ameryka

ń

skiego, z długimi

przedziałami z rz

ę

dami dwumiejscowych siedze

ń

. Były u

ż

ywane we

wczesnym okresie meksyka

ń

skiego kolejnictwa, gdy

ż

pierwszymi liniami

interesowali si

ę

Europejczycy, a w 1889 roku Mexican Central nadal

u

ż

ywał ich znaczn

ą

ilo

ść

na krótszych trasach. Zwykle preferowałem

ameryka

ń

skie wagony, gdy

ż

nie lubiłem ludzi patrz

ą

cych na mnie, lecz

tym razem byłem zadowolony z cudzoziemskiego wagonu. Miałem szcz

ęś

cie

mie

ć

cały przedział dla siebie, a zm

ę

czony i spi

ę

ty, mile powitałem

samotno

ść

, jak i zajmuj

ą

ce cał

ą

szeroko

ść

wagonu wygodne,

tapicerowane siedzenie z mi

ę

kkimi podpórkami dla r

ą

k i zagłówkiem.

Kupiłem bilet pierwszej klasy, mój baga

ż

przyniesiono z odstawionego

na bocznic

ę

prywatnego wagonu, zatelegrafowałem do prezesa McComba i

do Jacksona powiadamiaj

ą

c obu co si

ę

stało i usiadłem, aby poczeka

ć

na nocny ekspres tak cierpliwie, jak tylko pozwalały mi na to moje
napi

ę

te nerwy.

O dziwo, poci

ą

g miał tylko pół godziny spó

ź

nienia, ale nawet i w tym

przypadku samotne oczekiwanie na stacji było prawie ponad moj

ą

wytrzymało

ść

. Konduktor, wskazuj

ą

c mi przedział, powiedział, abym

zrekompensował sobie opó

ź

nienie i jednocze

ś

nie skorzystał z wygód,

wyci

ą

gn

ą

łem wi

ę

c wygodnie nogi na przeciwległym siedzeniu w

oczekiwaniu na cich

ą

, trzy i półgodzinn

ą

podró

ż

.

Ś

wiatło z olejowej

lampki nad głow

ą

było koj

ą

co przyciemnione i zastanawiałem si

ę

, czy

uda mi si

ę

troch

ę

przespa

ć

mimo mego niepokoju i napi

ę

cia. Gdy poci

ą

g

ruszał, wydawało mi si

ę

,

ż

e jestem sam w całym poci

ą

gu i byłem

naprawd

ę

z tego rad. Pocz

ą

łem znowu rozmy

ś

la

ć

o mym poszukiwaniu i

kiwałem si

ę

w takt kołysania wagonu wci

ąż

przy

ś

pieszaj

ą

cego poci

ą

gu.

Nagle u

ś

wiadomiłem sobie,

ż

e nie jestem sam. W rogu naprzeciw mnie,

wci

ś

ni

ę

ty tak,

ż

e nie wida

ć

było jego twarzy, siedział prosto odziany

m

ęż

czyzna niezwykłego wzrostu, którego nie pozwoliło mi wcze

ś

niej

zauwa

ż

y

ć

słabe

ś

wiatło. Obok niego, na siedzeniu, stała pot

ęż

na

waliza, zniszczona i wypchana, mocno

ś

ciskana nawet w czasie snu

przez jego nieproporcjonalnie szczupł

ą

r

ę

k

ę

. Gdy lokomotywa ostro

zagwizdała na jakim

ś

zakr

ę

cie czy rozje

ź

dzie,

ś

pi

ą

cy wzdrygn

ą

ł si

ę

nerwowo, na wpół czujnie si

ę

budz

ą

c, podniósł głow

ę

ukazuj

ą

c

przyjemn

ą

twarz, brodat

ą

i wyra

ź

nie anglosask

ą

, o ciemnych,

błyszcz

ą

cych oczach. Na mój widok rozbudził si

ę

całkowicie, a mnie

zastanowiła wrogo

ść

i dziko

ść

jego wzroku. Nic dziwnego, pomy

ś

lałem

sobie, jest ura

ż

ony moj

ą

obecno

ś

ci

ą

, gdy

ż

miał nadziej

ę

,

ż

e przez

cał

ą

podró

ż

b

ę

dzie miał przedział wył

ą

cznie dla siebie, podobnie jak

ja byłem zawiedziony znalezieniem towarzystwa w słabo o

ś

wietlonym

przedziale. Najlepsze jednak, co mogli

ś

my zrobi

ć

, to z wdzi

ę

kiem

zaakceptowa

ć

sytuacj

ę

, wi

ę

c zacz

ą

łem przed nim usprawiedliwia

ć

moje

wtargni

ę

cie. Wydawał si

ę

by

ć

Amerykaninem i obaj powinni

ś

my dozna

ć

ulgi po wymianie kilku grzeczno

ś

ci. Potem powinni

ś

my si

ę

wzajemnie

pozostawi

ć

w spokoju przez reszt

ę

podró

ż

y.

Ku memu zaskoczeniu, obcy nie odpowiedział na moje grzeczno

ś

ci ani

słowem. Zamiast tego nadal patrzył na mnie dziko, jakby mnie
oceniaj

ą

c. Odtr

ą

cił proponowane mu przeze mnie cygaro nerwowym ruchem

swej wolnej r

ę

ki. Jego druga r

ę

ka nadal

ś

ciskała wielk

ą

, zniszczon

ą

waliz

ę

, a cała jego osobowo

ść

wydawała si

ę

promieniowa

ć

jak

ąś

utajon

ą

zło

ś

liwo

ś

ci

ą

. Po pewnym czasie odwrócił twarz do okna, cho

ć

w g

ę

stej

ciemno

ś

ci za oknem nie było wida

ć

niczego. Co dziwniejsze jednak,

wydawało si

ę

,

ż

e patrzy na co

ś

tak intensywnie, jakby w istocie

cokolwiek tam widział. Postanowiłem pozostawi

ć

go jego

zastanawiaj

ą

cym zaj

ę

ciom i rozmy

ś

laniom nie niepokoj

ą

c go wi

ę

cej.

Usiadłem wygodnie na swym siedzeniu, opu

ś

ciłem nisko rondo mego

mi

ę

kkiego kapelusza na twarz i zamkn

ą

łem oczy w nadziei przespania

si

ę

, na co tak liczyłem.

Nie spałem ani długo, ani mocno. W pewnej chwili moje oczy otworzyły
si

ę

, jakby pod działaniem jakiej

ś

zewn

ę

trznej siły. Zamkn

ą

wszy je z

pewn

ą

determinacj

ą

znowu usiłowałem si

ę

zdrzemn

ąć

, lecz zupełnie

bezskutecznie. Wydawało si

ę

,

ż

e jaka

ś

rzeczywista siła utrzymuje mnie

w stanie czuwania, podniosłem wi

ę

c głow

ę

i rozejrzałem si

ę

po słabo

o

ś

wietlonym przedziale, aby zobaczy

ć

, czy wszystko jest w porz

ą

dku.

Wydawało si

ę

,

ż

e wszystko jest jak zwykle, lecz zauwa

ż

yłem,

ż

e obcy w

przeciwległym rogu przygl

ą

da mi si

ę

intensywnie - uporczywie, lecz

nie łagodnie czy przyja

ź

nie, co oznaczałoby zmian

ę

w jego uprzednim,

gburowatym stosunku do mnie. Tym razem nie podejmowałem próby
rozmowy, lecz wróciłem do mej uprzedniej,

ś

pi

ą

cej postawy, na wpół

zamykaj

ą

c oczy, jakbym ponownie zasypiał. Nadal jednak przygl

ą

dałem

mu si

ę

z ciekawo

ś

ci

ą

spod mego nisko nasuni

ę

tego ronda kapelusza.

Gdy poci

ą

g mkn

ą

ł przez noc, zauwa

ż

yłem,

ż

e w wyrazie twarzy

patrz

ą

cego na mnie m

ęż

czyzny nast

ę

puje subtelna, lecz stopniowa

zmiana. Zadowolony najwidoczniej z tego,

ż

e zasn

ą

łem, pozwolił, aby

na jego twarzy odbijała si

ę

gmatwanina emocji, natury których nie

mo

ż

na było by

ć

pewnym. Nienawi

ść

, strach, triumf i fanatyzm migotały

w zło

ż

ony sposób na linii jego warg i w k

ą

cikach oczu, podczas gdy

wzrok wyra

ż

ał naprawd

ę

niepokoj

ą

cy stopie

ń

chciwo

ś

ci i okrucie

ń

stwa.

Za

ś

witało mi nagle,

ż

e ten człowiek jest szalony, a tym samym

niebezpieczny.

Nie przecz

ę

,

ż

e byłem gł

ę

boko przestraszony, gdy zobaczyłem, jak si

ę

przedstawia sytuacja. Oblałem si

ę

cały zimnym potem i z trudem tylko

utrzymywałem wygl

ą

d rozlu

ź

nionego i drzemi

ą

cego.

Ż

ycie miało dla mnie

naprawd

ę

zbyt wiele uroków, a my

ś

l o tym,

ż

e mam do czynienia z

maniakalnym morderc

ą

- prawdopodobnie uzbrojonym i z pewno

ś

ci

ą

wyj

ą

tkowo silnym - była przera

ż

aj

ą

ca. Ka

ż

dy rodzaj ewentualnej walki

musiałby wypa

ść

na moj

ą

niekorzy

ść

, gdy

ż

facet był naprawd

ę

olbrzymem, w najlepszej atletycznej kondycji, podczas gdy ja byłem
zawsze raczej kruchy, a teraz jeszcze zm

ę

czony strachem, bezsenno

ś

ci

ą

i napi

ę

ciem nerwowym. Była to dla mnie chwila niezaprzeczalnie ci

ęż

ka

i czułem zupełnie blisko straszn

ą

ś

mier

ć

, gdy dostrzegłem w oczach

obcego furi

ę

szale

ń

stwa. Dotarły do mojej

ś

wiadomo

ś

ci wydarzenia z

przeszło

ś

ci - jakby na po

ż

egnanie - jak ton

ą

cemu w ostatniej chwili

staje przed oczami całe

ż

ycie.

Oczywi

ś

cie miałem rewolwer w kieszeni płaszcza, lecz ka

ż

dy ruch z mej

strony, aby po niego si

ę

gn

ąć

i wyci

ą

gn

ąć

go, byłby zbyt oczywisty. Co

wi

ę

cej, gdybym to zrobił, reakcja szale

ń

ca nie mogła budzi

ć

ż

adnych

w

ą

tpliwo

ś

ci. Nawet gdybym do niego strzelił raz czy dwa, mogłaby mu

pozosta

ć

jeszcze wystarczaj

ą

ca ilo

ść

siły, aby odebra

ć

mi pistolet i

wyko

ń

czy

ć

mnie, lub je

ś

li sam jest uzbrojony, mo

ż

e strzeli

ć

lub

zasztyletowa

ć

mnie, nie usiłuj

ą

c nawet mnie rozbroi

ć

. Kto

ś

mo

ż

e

zastraszy

ć

zdrowego na umy

ś

le człowieka gro

żą

c mu pistoletem, ale

całkowita nieprzewidywalno

ść

reakcji szale

ń

ca daje mu sił

ę

i

niebezpiecze

ń

stwo prawie nadludzkie. Nawet w epoce przed Freudem

podzielałem ogólne przekonanie o niebezpiecznej sile osoby
pozbawionej normalnych hamulców. To,

ż

e obcy w rogu przygotowuje si

ę

do podj

ę

cia jakiej

ś

morderczej akcji nie ulegało dla mnie

najmniejszej w

ą

tpliwo

ś

ci, s

ą

dz

ą

c po jego płon

ą

cych oczach i

skr

ę

caj

ą

cych si

ę

mi

ęś

niach twarzy.

Nagle usłyszałem,

ż

e jego oddech przeszedł w krótkie, urywane sapanie

i zobaczyłem,

ż

e jego pier

ś

unosi si

ę

we wzrastaj

ą

cym podnieceniu.

Chwila odkrycia kart była bliska i usiłowałem desperacko wymy

ś

li

ć

, co

mog

ę

w tej sytuacji zrobi

ć

. Udaj

ą

c,

ż

e nadal

ś

pi

ę

, zacz

ą

łem przesuwa

ć

r

ę

k

ę

stopniowo, jakby nie

ś

wiadomie w kierunku kieszeni, w której był

mój pistolet, przygl

ą

daj

ą

c si

ę

uwa

ż

nie szale

ń

cowi, aby zorientowa

ć

si

ę

, czy zauwa

ż

ył mój ruch. Na nieszcz

ęś

cie zauwa

ż

ył - prawie na

ułamek sekundy przed tym, gdy fakt ten odbił si

ę

na jego twarzy.

Ruchem tak zwinnym i nagłym,

ż

e wprost niewiarygodnym u człowieka

jego wzrostu, znalazł si

ę

nagle tu

ż

nade mn

ą

, zanim zd

ąż

yłem si

ę

zorientowa

ć

, co si

ę

stało. Wynurzył si

ę

nade mn

ą

i kołysz

ą

c si

ę

w

przód i w tył jak olbrzymi ogr z legend, przyszpilił mnie jedn

ą

pot

ęż

n

ą

r

ę

k

ą

, a drug

ą

uniemo

ż

liwił si

ę

gni

ę

cie po rewolwer. Wyj

ą

ł go z

mej kieszeni i wło

ż

ył do swojej, po czym uwolnił mnie z pogard

ą

,

doskonale wiedz

ą

c o swej przewadze fizycznej. Nast

ę

pnie wyprostował

si

ę

na cał

ą

wysoko

ść

- głow

ą

prawie dotykaj

ą

c sufitu przedziału - i

spojrzał na mnie wzrokiem, którego w

ś

ciekło

ść

szybko zmieniła si

ę

w

wyraz współczucia i jakiej

ś

diabelskiej kalkulacji.

Nie ruszałem si

ę

i po chwili m

ęż

czyzna zaj

ą

ł swe miejsce na przeciw

mnie, u

ś

miechaj

ą

c si

ę

widmowym u

ś

miechem, gdy otworzył sw

ą

wielk

ą

,

wypchan

ą

waliz

ę

i wyci

ą

gn

ą

ł z niej jaki

ś

przedmiot o szczególnym

wygl

ą

dzie. Była to du

ż

a skrzynka półgi

ę

tkich drutów, splecionych w

taki sposób, jak maska łapacza w baseballu, lecz przypominaj

ą

ca

bardziej hełm nurka. Jego szczyt poł

ą

czony był kablem, którego drugi

koniec pozostawał w walizie. Z urz

ą

dzeniem tym obchodził si

ę

z

widocznym uczuciem, tul

ą

c je na kolanach. Ponownie pocz

ą

ł mi si

ę

przygl

ą

da

ć

i oblizywa

ć

wargi prawie kocim ruchem j

ę

zyka. Nagle, po

raz pierwszy odezwał si

ę

- gł

ę

bokim, dojrzałym głosem, którego

mi

ę

kko

ść

i kultura wydawały si

ę

wstrz

ą

saj

ą

co przeczy

ć

jego prostemu,

sztruksowemu ubraniu i zaniedbanemu wygl

ą

dowi.

- Ma pan szcz

ęś

cie. Powinienem najpierw pana u

ż

y

ć

. Przeszedłby pan do

historii jako pierwszy owoc znacz

ą

cego pomysłu. Ogromne konsekwencje

socjologiczne - powinienem rzuci

ć

lekkie

ś

wiatło. Promieniuj

ę

przez

cały czas, lecz nikt o tym nie wie. Teraz ty si

ę

dowiesz.

Inteligentna

ś

winka morska. Koty i osiołki - to działa nawet na

osiołka...

Przerwał, a jego owłosione rysy twarzy pocz

ę

ły si

ę

porusza

ć

konwulsyjnie, zsynchronizowane

ś

ci

ś

le z szybkim, wirowym ruchem całej

głowy. Wygl

ą

dało to tak, jakby chciał si

ę

otrz

ą

sn

ąć

z jakiej

ś

mgły.

Gesty te zast

ą

pione zostały usiłowaniami złagodzenia rysów twarzy,

jakby chciał ukry

ć

coraz bardziej oczywiste szale

ń

stwo pod pozorami

łagodno

ś

ci, przez któr

ą

przebłyskiwała jednak chytro

ść

. Natychmiast

dostrzegłem t

ę

ró

ż

nic

ę

i powiedziałem, aby przekona

ć

si

ę

, czy mog

ę

poprowadzi

ć

jego umysł w bezpieczniejszym kierunku: - Wydaje si

ę

,

ż

e

masz cudowny instrument, je

ś

li w ogóle mog

ę

co

ś

o tym powiedzie

ć

.

Mo

ż

esz mi opowiedzie

ć

jak na to wpadłe

ś

?

Skin

ą

ł głow

ą

.

- To tylko logiczna refleksja, drogi panie. Dostrzegłem konieczno

ść

chwili i pracowałem nad tym. Inni mogliby dokona

ć

tego samego, gdyby

mieli umysł tak pot

ęż

ny - to znaczy zdolny do nieustannej

koncentracji - jak ja. Miałem przekonanie - konieczn

ą

sił

ę

woli - to

wszystko. Przekonałem si

ę

, jak nikt inny dot

ą

d, jak konieczne jest

usuni

ę

cie z ziemi wszystkich przed powrotem Quetzalcoatla i

stwierdziłem te

ż

,

ż

e nale

ż

y tego dokona

ć

w sposób elegancki.

Nienawidziłem rzezi wszelkiego rodzaju, a wieszanie jest barbarzy

ń

sko

prostackie. Wiesz,

ż

e w ubiegłym roku rada miejska Albany głosowała

za przyj

ę

ciem krzesła elektrycznego jako narz

ę

dzia egzekucji

skazanych, ale cały ten aparat, o którym my

ś

leli, jest tak prymitywny

jak rakieta Stephensona, czy pierwszy silnik elektryczny Davenporta.
Znałem lepszy sposób i powiedziałem im o nim, lecz nie zwracali na
mnie uwagi. Bo

ż

e, co za głupcy! Jakbym nie wiedział wszystkiego o

ludziach,

ś

mierci i elektryczno

ś

ci - student, m

ęż

czyzna i chłopiec -

technolog i in

ż

ynier -

ż

ołnierz szcz

ęś

cia...

Odchylił si

ę

do tyłu, jego oczy zw

ę

ziły si

ę

.

- Ponad dwadzie

ś

cia lat temu słu

ż

yłem w armii Maksymiliana I. Chcieli

mi nada

ć

tytuł szlachecki. Potem ci przekl

ę

ci powsta

ń

cy zabili go i

wróciłem do domu. Wróciłem i tułałem si

ę

. Mieszkałem w Rochester,

Nowym Jorku...

Jego oczy stały si

ę

jeszcze bardziej chytre, pochylił si

ę

do przodu i

dotkn

ą

ł mego kolana palcami swej paradoksalnie szczupłej r

ę

ki.

- Wróciłem, jak ju

ż

powiedziałem, ale wszedłem w to gł

ę

biej ni

ż

którykolwiek z nich. Nienawidziłem powsta

ń

ców, lecz lubiłem

Meksykanów. Zagadka? Posłuchaj mnie, młody człowieku - nie my

ś

l,

ż

e

Meksyk jest naprawd

ę

hiszpa

ń

ski. Bo

ż

e, gdyby

ś

znał szczepy, które ja

znam! W górach - Anahuac - Tenochtitlan - starzy...

Zacz

ą

ł

ś

piewa

ć

i melodyjnie wy

ć

.

- Ia! Huitzilopotchli!... Nahuatlcatl! Siedem, siedem, siedem...
Xochimilca, Chalca, Tepaneca, Acolhua, Tlahuica, Tlascalteca!
Azteca!... Ia! Ia! Byłem w Siedmiu Jaskiniach Chicomoztoca, lecz nikt
nie powinien o tym wiedzie

ć

! Mówi

ę

ci o tym, gdy

ż

nigdy tego nie

powtórzysz... Przestał i podsumował zwykłym tonem.

- Byłby

ś

zaskoczony, gdyby

ś

wiedział, o czym mówi si

ę

w górach.

Huitzilopotchli wraca... to nie ulega w

ą

tpliwo

ś

ci. Ka

ż

dy peon na

południe od Mexico City mo

ż

e ci to powiedzie

ć

. Lecz nie zamierzałem

si

ę

tym zajmowa

ć

. Jak ci ju

ż

powiedziałem, wróciłem do domu i

pracowałem na korzy

ść

społecze

ń

stwa nad mym elektrycznym katem, gdy

ta przekl

ę

ta rada miejska Albany przyj

ę

ła inny sposób.

Ż

art, prosz

ę

pana,

ż

art! Krzesło dziadka - siedz

ą

cego przy kominku - Hawthorne...

Pocz

ą

ł si

ę

ś

mia

ć

w potwornej parodii dobrego humoru.

- Có

ż

, prosz

ę

pana, chciałem by

ć

pierwszym człowiekiem, który

usi

ą

dzie na tym przekl

ę

tym krze

ś

le i poczuje pr

ą

d ich małych baterii!

Nie skurczyłyby nawet

ż

abiej łapki! A oni chcieli tym zabija

ć

morderców - nagroda honorowa - wszystko! Nagle jednak, młody
człowieku, zobaczyłem bezu

ż

yteczno

ść

- w istocie szczególn

ą

nielogiczno

ść

- zabicia tylko kilku. Ka

ż

dy jest morderc

ą

- morduj

ą

idee - kradn

ą

pomysły - ukradli mój i pilnuj

ą

, pilnuj

ą

, pilnuj

ą

...

M

ęż

czyzna zakaszlał si

ę

i przerwał, a ja powiedziałem uspokajaj

ą

co:

- Jestem pewien,

ż

e pa

ń

ski pomysł jest najlepszy i z pewno

ś

ci

ą

w

ko

ń

cu go zastosuj

ą

.

Widocznie jednak moja delikatno

ść

była zbyt mała, gdy

ż

w jego

odpowiedzi zabrzmiała

ś

wie

ż

a irytacja.

- "Jest pan pewien", tak? Przyjemne, delikatne, zdawkowe zapewnienie.
Do diabła z tym - ale wkrótce si

ę

przekonasz! Có

ż

, do diabła, całe

dobro jakie mogłoby płyn

ąć

z tego krzesła, zostało mi skradzione.

Duch Nezahualpilli powiedział mi to na

ś

wi

ę

tej górze. Pilnuj

ą

,

pilnuj

ą

, pilnuj

ą

...

Znowu si

ę

zakaszlał, a potem ponownie zacz

ą

ł trz

ąść

głow

ą

, wyraz

twarzy te

ż

mu si

ę

zmieniał. Wydawało si

ę

,

ż

e to go uspokaja na pewien

czas.

- Czego potrzebuje mój pomysł, to wypróbowania. O, tutaj! Druciany
kaptur czy te

ż

sie

ć

na głow

ę

jest gi

ę

tka i łatwo si

ę

j

ą

nakłada.

Cz

ęść

szyjna wi

ąż

e, lecz nie dusi. Elektrody dotykaj

ą

czoła i

podstawy mó

ż

d

ż

ku - wszystko to jest konieczne. Przytrzyma

ć

głow

ę

,

czego jeszcze trzeba? Głupcy, tam w Albany, z ich rze

ź

bionym,

d

ę

bowym, wygodnym krzesłem uwa

ż

aj

ą

,

ż

e to co

ś

wspaniałego. Idioci! -

nie wiedz

ą

,

ż

e nie potrzeba pora

ż

a

ć

całego ciała, wystarczy tylko

mózg! Widziałem ludzi, którzy zgin

ę

li w walce - wiem lepiej. A ten

ich głupi obieg pr

ą

du - dynamo - cały ten kram. Dlaczego nie chc

ą

zobaczy

ć

, czego dokonałem z akumulatorem? Sza - nikt o tym nie wie -

sam tylko posiadam t

ę

tajemnic

ę

, sam - ja i oni, je

ś

li im pozwol

ę

...

Lecz musz

ę

mie

ć

obiekty do

ś

wiadczalne - obiekty - wiesz kogo wybrałem

na pierwszy? Próbowałem

ż

artowa

ć

, szybko przechodz

ą

c w przyjazn

ą

powag

ę

w charakterze

ś

rodka uspokajaj

ą

cego. Szybka my

ś

l i trafne

słowa mogły mnie uratowa

ć

.

- Có

ż

, jest mnóstwo doskonałych obiektów w

ś

ród polityków w San

Francisco, stamt

ą

d pochodz

ę

. Potrzebuj

ą

twego sposobu, a ja chciałbym

pomóc ci go wdro

ż

y

ć

! Naprawd

ę

s

ą

dz

ę

,

ż

e b

ę

d

ę

mógł ci pomóc. Posiadam

pewne wpływy w Sacramento i je

ś

li chciałby

ś

wróci

ć

ze mn

ą

do Stanów

po tym, gdy załatwi

ę

swoje sprawy w Meksyku, zobaczysz,

ż

e ci

ę

wysłuchaj

ą

.

Odpowiedział spokojnie i grzecznie:

- Nie, nie mog

ę

wróci

ć

. Przyrzekłem sobie to, gdy ci przest

ę

pcy z

Albany odrzucili mój pomysł i wysłali szpiegów, aby mnie pilnowali i
ukradli mi go. Ale musz

ę

mie

ć

jako obiekt Amerykanina. Ci powsta

ń

cy

s

ą

pod kl

ą

tw

ą

, to byłoby zbyt łatwe, a pełnej krwi Indianie -

prawdziwe dzieci Opierzonego W

ęż

a - s

ą

ś

wi

ę

ci i nietykalni, chyba

tylko jako po

ś

wi

ę

cone ofiary... a i te musz

ą

by

ć

zabijane zgodnie z

ceremoniałem. Musz

ę

mie

ć

Amerykanina nie wracaj

ą

c tam - a pierwszego

człowieka, którego wybior

ę

spotka szczególny honor. Wiesz kto to

jest?

Desperacko grałem na zwłok

ę

.

- Och, je

ś

li tylko w tym trudno

ść

, znajd

ę

ci tuzin pierwszorz

ę

dnych

Jankesów, gdy tylko dotrzemy do Mexico City! Wiem, gdzie s

ą

tłumy

górników, znikni

ę

cia których nikt nie zauwa

ż

y przez całe dnie...

Lecz przerwał mi ponownie z min

ą

autorytetu, w której był cie

ń

rzeczywistej godno

ś

ci.

- Zbyt długo ju

ż

ż

artujemy. Wsta

ń

i stój wyprostowany jak m

ęż

czyzna.

Ty jeste

ś

wybranym przeze mnie obiektem i powiniene

ś

na tamtym

ś

wiecie dzi

ę

kowa

ć

mi za zaszczyt, jak po

ś

wi

ę

cona ofiara dzi

ę

kuje

kapłanowi za to,

ż

e przeniósł j

ą

do wiecznej chwały. Nowa zasada -

ż

aden inny

ż

ywy człowiek nie

ś

nił nawet o takiej baterii i nikt nigdy

by na to nie wpadł, cho

ć

by

ś

wiat eksperymentował przez tysi

ą

c lat.

Wiesz,

ż

e atomy nie s

ą

tym, za co je uwa

ż

amy? Głupcy! Za sto lat

jaki

ś

głupek mo

ż

e na to wpadnie, je

ś

li pozostawi

ę

ś

wiat przy

ż

yciu.

Gdy wstałem na jego polecenie, wyci

ą

gn

ą

ł dodatkow

ą

stop

ę

kabla z

walizy i stan

ą

ł wyprostowany obok mnie, druciany hełm wyci

ą

gn

ą

ł

obur

ą

cz w moj

ą

stron

ę

, na jego opalonej i brodatej twarzy pojawił si

ę

wyraz prawdziwej egzaltacji. Przez chwil

ę

podobny był do ja

ś

niej

ą

cego

helle

ń

skiego hierofanta.

- Oto, Młodo

ś

ci - libacja! Wino kosmosu - nektar mi

ę

dzygwiezdnych

przestrzeni - Linosie - Iacchusie - Ialemusie - Zagreusie -
Dionizosie - Atisie - Hylasie - wyskoczcie z Apollina i zabijajcie
przy pomocy psów Argosa - nasienie Psamathe - dziecko sło

ń

ca - Evoe!

Evoe!

Pocz

ą

ł znowu

ś

piewa

ć

, tym razem jego umysł wydawał si

ę

by

ć

daleko w

przeszło

ś

ci, w

ś

ród klasycznych wspomnie

ń

z dni sp

ę

dzonych na uczelni.

Stoj

ą

c wyprostowany zauwa

ż

yłem,

ż

e nad moj

ą

głow

ą

zwisa kabel

sygnałowy i zastanowiłem si

ę

, czy mógłbym do niego si

ę

gn

ąć

gestem

odpowiadaj

ą

cym jego ceremonialnemu nastrojowi. Warto było spróbowa

ć

,

wi

ę

c z takim samym antyfonalnym okrzykiem "Evoe!" wyci

ą

gn

ą

łem ramiona

do przodu i w gór

ę

w rytualny sposób, maj

ą

c nadziej

ę

szarpn

ąć

za

kabel zanim zauwa

ż

y, co si

ę

stało. Lecz to było na nic. Zobaczył mój

zamiar i zrobił ruch r

ę

k

ą

w kierunku prawej kieszeni płaszcza, gdzie

znajdował si

ę

mój rewolwer. Słowa były zb

ę

dne, stali

ś

my przez chwil

ę

jak wyrze

ź

bione pos

ą

gi. Potem powiedział spokojnie: - Pospiesz si

ę

!

Znów jak szalony szukałem w mym umy

ś

le dróg ucieczki. Wiedziałem,

ż

e

drzwi w meksyka

ń

skich poci

ą

gach nie s

ą

zamykane, lecz mój towarzysz

bez trudu mógł mnie zatrzyma

ć

, gdybym próbował je otworzy

ć

i

wyskoczy

ć

. Prócz tego poci

ą

g jechał zbyt szybko i nawet gdyby mi si

ę

to udało, cała sprawa zako

ń

czyłaby si

ę

prawdopodobnie fatalnie.

Pozostało tylko gra

ć

na zwłok

ę

. Po trzy i pół godzinnej podró

ż

y,

przejechali

ś

my ju

ż

dobry kawałek, teraz doje

ż

d

ż

ali

ś

my ju

ż

do Mexico

City i stra

ż

i policja na dworcu powinny natychmiast zapewni

ć

bezpiecze

ń

stwo.

Pomy

ś

lałem,

ż

e powinny istnie

ć

dwa sposoby dyplomatycznej zwłoki.

Gdyby udało mi si

ę

odroczy

ć

nało

ż

enie mi hełmu, zyskałbym

wystarczaj

ą

c

ą

ilo

ść

czasu. Oczywi

ś

cie nie s

ą

dziłem, aby to naprawd

ę

było

ś

mierciono

ś

ne, ale znałem wystarczaj

ą

co szale

ń

ców, aby wiedzie

ć

,

co si

ę

mo

ż

e zdarzy

ć

, gdy ich zamiary zawiod

ą

. Do jego rozczarowania

doł

ą

czy si

ę

obł

ą

kane uczucie,

ż

e to ja jestem odpowiedzialny za

niepowodzenie rzeczy, która zaprz

ą

tała jego uwag

ę

i prowadziła go do

mniej lub bardziej rozległych poszukiwa

ń

. Zastanawiałem si

ę

tylko,

jak daleko si

ę

gnie ta naiwno

ść

i czy b

ę

d

ę

mógł zawczasu przygotowa

ć

przepowiedni

ę

niepowodzenia, które to niepowodzenie przypnie mi na

zawsze łatk

ę

proroka czy wtajemniczonego, czy te

ż

nawet boga. Miałem

jakie takie poj

ę

cie o meksyka

ń

skiej mitologii, warto wi

ę

c było

spróbowa

ć

, cho

ć

chciałem najpierw sprawdzi

ć

inne sposoby gry na

zwłok

ę

, tak aby przepowiednia była nagł

ą

rewelacj

ą

. Czy oszcz

ę

dzi

mnie w ko

ń

cu, gdyby udało mi si

ę

go przekona

ć

,

ż

e jestem prorokiem

czy istot

ą

bosk

ą

? Czy mog

ę

"objawi

ć

si

ę

" jako Quetzalcoatl lub

Huitzilopotchli? Wszystko, aby tylko przeci

ą

gn

ąć

cał

ą

rzecz do

pi

ą

tej, kiedy to powinni

ś

my dotrze

ć

do Mexico City.

Moje pocz

ą

tkowe "wej

ś

cie" powinno podst

ę

pnie opanowa

ć

wol

ę

weterana.

Gdy maniak powtarzał swe polecenie, abym si

ę

po

ś

pieszył,

opowiedziałem mu o mojej rodzinie, o moim zamierzonym mał

ż

e

ń

stwie i

poprosiłem o mo

ż

liwo

ść

pozostawienia przesłania i rozporz

ą

dzenia mym

maj

ą

tkiem. Je

ś

li, powiedziałem, da mi kawałek papieru i zgodzi si

ę

wysła

ć

poczt

ą

to, co napisz

ę

, b

ę

d

ę

mógł umrze

ć

spokojniejszy i z

własnej woli. Po chwili wahania wyraził na to zgod

ę

i pocz

ą

ł grzeba

ć

w walizie szukaj

ą

c notatnika i wr

ę

czył mi go z powag

ą

, podczas gdy ja

ponownie usiadłem. Przygotowałem ołówek, zr

ę

cznie ułamałem koniuszek

grafitu i znów zyskałem chwil

ę

zwłoki, podczas gdy on szukał swojego

ołówka. Gdy dał mi go, sam wzi

ą

ł mój złamany i pocz

ą

ł go ostrzy

ć

du

ż

ym no

ż

em z rogow

ą

r

ę

koje

ś

ci

ą

, który trzymał za pasem pod

płaszczem. Było jasne,

ż

e złamanie drugiego ołówka nie na wiele by mi

si

ę

przydało.

Co tam napisałem, teraz z trudem sobie przypominam. Po wi

ę

kszej

cz

ęś

ci był to bełkot zło

ż

ony z przypadkowo wybranych, zapami

ę

tanych

fragmentów literatury, gdy nie mogłem sobie przypomnie

ć

ju

ż

niczego

wi

ę

cej. Pisałem tak niewyra

ź

nie jak tylko mogłem, nie niszcz

ą

c samej

natury tego jako pisma, wiedziałem bowiem,

ż

e b

ę

dzie chciał rzuci

ć

na

to okiem, zanim przyst

ą

pi do eksperymentu i u

ś

wiadamiałem sobie, jak

by zareagował na widok oczywistych nonsensów. Próba była straszliwa i
denerwowałem si

ę

z ka

ż

d

ą

sekund

ą

, gdy poci

ą

g zwalniał. W przeszło

ś

ci

cz

ę

sto pogwizdywałem radosny galop w takt wesołego stukotu kół

poci

ą

gu, lecz teraz wydawało si

ę

,

ż

e tempo zwolniło do szybko

ś

ci

marsza pogrzebowego - mojego marsza pogrzebowego, zreflektowałem si

ę

ponuro.

Mój fortel działał do chwili, gdy zapełniłem cztery kartki sze

ść

na

dziewi

ęć

, a

ż

w ko

ń

cu szaleniec wyci

ą

gn

ą

ł zegarek i powiedział,

ż

e mam

jeszcze pi

ęć

minut. Co powinienem teraz zrobi

ć

? Pospiesznie my

ś

lałem

nad formami sformułowania mej ostatniej woli, gdy przyszła mi do
głowy nowa my

ś

l. Zako

ń

czywszy zawijasem i wr

ę

czywszy mu kompletn

ą

stron

ę

, któr

ą

wło

ż

ył bez ceregieli do lewej kieszeni płaszcza,

przypomniałem mu o moich wpływowych przyjaciołach w Sacramento,
którzy powinni by

ć

bardzo zainteresowani jego pomysłem.

- Mog

ę

ci da

ć

do nich list polecaj

ą

cy? - powiedziałem. - Mog

ę

zrobi

ć

szkic z opisem twego kata, aby ci

ę

przyja

ź

nie wysłuchali? Mog

ą

uczyni

ć

ci

ę

sławnym, wiesz - a nie stanowi

ż

adnego problemu, aby

zastosowa

ć

twoj

ą

metod

ę

w całym stanie Kalifornia, je

ś

li usłysz

ą

o

tym od kogo

ś

takiego jak ja, kogo znaj

ą

i wierz

ą

mu.

Spróbowałem tego sposobu w nadziei,

ż

e my

ś

li zawiedzionego wynalazcy

pozwol

ą

mu na chwil

ę

zapomnie

ć

o aztecko-religijnej stronie całej

sprawy. Gdy znów zwróci si

ę

w tym kierunku, wyskocz

ę

z "objawieniem"

i "proroctwem". Ten schemat zadziałał, gdy

ż

jego oczy zaja

ś

niały

gorliw

ą

akceptacj

ą

, cho

ć

szorstko powiedział mi, abym si

ę

pospieszył.

Nadal opró

ż

niał waliz

ę

, wyci

ą

gaj

ą

c z niej dziwacznie wygl

ą

daj

ą

c

ą

pl

ą

tanin

ę

szklanych pojemników i spiral, do których były przymocowane

druty id

ą

ce od hełmu, opatruj

ą

c to komentarzem zbyt technicznym, abym

mógł go zrozumie

ć

, dla niego jednak najwidoczniej prostym. Udawałem,

ż

e notuj

ę

wszystko to co mówi, zastanawiaj

ą

c si

ę

, czy rzeczywi

ś

cie

ten dziwaczny aparat mo

ż

e by

ć

bateri

ą

. Czy doznam wstrz

ą

su, gdy

zastosuje to urz

ą

dzenie? M

ęż

czyzna mówił pewnie, jakby był

autentycznym elektrykiem. Opis wynalazku był dla niego stosownym
zadaniem i zobaczyłem,

ż

e przestał si

ę

niecierpliwi

ć

. Nios

ą

ca

nadziej

ę

szaro

ść

ś

witu zamigotała za oknem czerwieni

ą

zanim zako

ń

czył

i poczułem w ko

ń

cu,

ż

e moja szansa ucieczki poczyna si

ę

urzeczywistnia

ć

.

Jednak on tak

ż

e zobaczył

ś

wit i znów zacz

ą

ł si

ę

denerwowa

ć

. Wiedział,

ż

e poci

ą

g powinien by

ć

w Mexico City o pi

ą

tej i z pewno

ś

ci

ą

podj

ą

łby

szybkie działanie, gdybym nie zapełnił jego umysłu nowymi pomysłami.
Gdy wstał zdecydowanie, kład

ą

c bateri

ę

na siedzenie obok otwartej

walizy, przypomniałem mu,

ż

e nie zrobiłem jeszcze koniecznych szkiców

i poprosiłem go, aby potrzymał hełm tak, bym mógł go narysowa

ć

blisko

baterii. Usiadł znowu, przypominaj

ą

c mi wiele razy, abym si

ę

pospieszył. Po chwili przerwałem, aby zasi

ę

gn

ąć

informacji, w jakiej

pozycji ofiara znajduje si

ę

w czasie egzekucji i w jaki sposób

zostaje przezwyci

ęż

ona jej prawdopodobna szamotanina.

- Có

ż

- odparł - przest

ę

pca jest mocno przywi

ą

zywany do pala. Nie ma

znaczenia jak bardzo szarpie głow

ą

, gdy

ż

hełm przylega

ś

ci

ś

le, a

jeszcze bardziej si

ę

ś

ci

ą

ga, gdy przepłynie przeze

ń

pr

ą

d. Przekr

ę

camy

wył

ą

cznik stopniowo - o tutaj, i starannie aran

ż

ujemy całe

przedsi

ę

wzi

ę

cie potencjometrem.

Przyszedł mi do głowy nowy pomysł, gdy uprawne pola z coraz
cz

ę

stszymi domami w

ś

wietle

ś

witu zapowiadały nasze zbli

ż

anie si

ę

do

stolicy.

- Musz

ę

jednak - powiedziałem - narysowa

ć

hełm na ludzkiej głowie,

tak jak narysowałem go obok baterii. Czy nie mógłby

ś

go nało

ż

y

ć

na

chwil

ę

, tak abym mógł ci

ę

naszkicowa

ć

wraz z tym? Gazety i

przedstawiciele władz mog

ą

chcie

ć

tego wszystkiego, a bardzo lubi

ą

,

aby wszystko było kompletne.

Gdyby si

ę

to udało, miałbym mo

ż

e lepsz

ą

szans

ę

ni

ż

ucieczka, gdy

ż

na

moj

ą

uwag

ę

oczy szale

ń

ca znowu rozbłysły.

- Gazety? Tak - do cholery, mo

ż

esz zrobi

ć

tak, aby to dostało si

ę

do

gazet? Redaktorzy

ś

miali si

ę

ze mnie i nie chcieli wydrukowa

ć

ani

słowa. No, pospiesz si

ę

! Nie mamy ani sekundy do stracenia. Dalej,

niech to diabli, wydrukuj

ą

rysunki! Sprawdz

ę

twój szkic, czy nie

zrobiłe

ś

jakiego

ś

bł

ę

du - musi by

ć

dokładny za wszelk

ą

cen

ę

. Pó

ź

niej

znajdzie ci

ę

policja - powiedz

ą

jak to działa. Notatka w Associated

Press - twój list - nie

ś

miertelna sława... Pospiesz si

ę

, mówi

ę

-

pospiesz si

ę

do cholery!

Poci

ą

g chwiał si

ę

na gorszych torach w pobli

ż

u miasta i zataczali

ś

my

si

ę

nieskładnie raz po raz. Udało mi si

ę

złama

ć

ponownie ołówek, lecz

oczywi

ś

cie szaleniec natychmiast wr

ę

czył mi mój własny, który

wcze

ś

niej zaostrzył. Mój pierwszy zasób forteli był ju

ż

bliski

wyczerpania i czułem,

ż

e musz

ę

za chwil

ę

odwoła

ć

si

ę

do głównego

pomysłu. Nadal byli

ś

my o dobry kwadrans od stacji i nadszedł czas,

aby skierowa

ć

my

ś

li mego towarzysza w stron

ę

religii i spreparowa

ć

bosk

ą

przepowiedni

ę

.

Przypomniawszy sobie wszystko, co wiedziałem o mitologii Azteków,
rzuciłem nagle ołówek i papier i zacz

ą

łem

ś

piewa

ć

.

- Ia! Ia! Tloquenahuaque, Ty, Którego Istota Jest w Tobie! Ty tak

ż

e,

Ipalnemoanie, Przez Którego

Ż

yjemy! Słysz

ę

, słysz

ę

! Widz

ę

, widz

ę

!

Orle nios

ą

cy W

ęż

a! Przesłanie! Przesłanie! Huitzilopotchli, twój

grzmot rozlega si

ę

echem w mej duszy!

Na mój za

ś

piew szaleniec popatrzył z niedowierzaniem przez sw

ą

dziwn

ą

mask

ę

, na jego przystojnej twarzy ukazał si

ę

wyraz zaskoczenia i

zdumienia, który szybko zmienił si

ę

w zaniepokojenie. Wydawało si

ę

,

ż

e jego umysł opustoszał na chwil

ę

, a potem przekrystalizował w inny

wzór. Podniósłszy r

ę

ce w gór

ę

, pocz

ą

ł

ś

piewa

ć

jakby we

ś

nie.

- Mictlanteuctli, Wielki Panie, znak! Znak z twej czarnej jaskini!
Ia! Tonatiuh-Metztli! Cthulhu! Rozkazuj, a ja b

ę

d

ę

słu

ż

ył!

W całym tym bełkocie było jedno słowo, które poruszyło jak

ąś

dziwn

ą

strun

ę

w mej pami

ę

ci. Dziwn

ą

, gdy

ż

nigdy nie wyst

ę

powało w

ż

adnym

opracowaniu meksyka

ń

skiej mitologii, jednak słyszałem je

niejednokrotnie w przej

ę

tych groz

ą

szeptach peonów w mojej

macierzystej kopalni w Tlaxcali. Wydawało si

ę

by

ć

cz

ęś

ci

ą

jakiej

ś

wielkiej tajemnicy i prastarego rytuału, gdy

ż

nast

ę

powały po nim

charakterystyczne, wypowiadane szeptem odpowiedzi, które słyszałem
raz po raz, a które nie było znane nawet nauce akademickiej. Ten
szaleniec musiał sp

ę

dzi

ć

du

ż

o czasu z peonami ze wzgórz i z

Indianami, tak jak to zreszt

ą

powiedział, gdy

ż

z cał

ą

pewno

ś

ci

ą

ta

niezanotowana wiedza nie pochodziła z samej nauki zawartej w
ksi

ąż

kach. Stwierdziwszy,

ż

e nale

ż

y uwiarygodni

ć

swój ezoteryczny

bełkot, zdecydowałem si

ę

uderzy

ć

w jego najczulszy punkt i dałem

odpowied

ź

, jakiej u

ż

ywali tubylcy.

- Ya-R'lyeh! Ya-R'lyeh! - krzykn

ą

łem. - Cthulhu fhtaghn! Nigurat-Yig!

Yog-Sothoth...

Ale nie miałem okazji doko

ń

czy

ć

. Wprawiony w religijny szał

prawidłow

ą

odpowiedzi

ą

, której jego na wpół

ś

wiadomy mózg

prawdopodobnie nie oczekiwał, szaleniec rzucił si

ę

na kolana, raz po

raz skłaniaj

ą

c sw

ą

głow

ę

w drucianym hełmie i kr

ę

c

ą

c ni

ą

w lewo i w

prawo. Za ka

ż

dym razem jego pokłony stawały si

ę

coraz gł

ę

bsze i

usłyszałem,

ż

e jego pokryte pian

ą

wargi powtarzaj

ą

"zabij, zabij,

zabij" w szybko nabrzmiewaj

ą

cej monotonii. Przyszło mi na my

ś

l,

ż

e

przesadziłem i moja odpowied

ź

wyzwoliła narastaj

ą

c

ą

mani

ę

, która mo

ż

e

go doprowadzi

ć

do punktu w którym mnie zabije, zanim dotrzemy do

stacji.

Gdy łuk pokłonów szale

ń

ca stawał si

ę

stopniowo coraz wi

ę

kszy,

odległo

ść

kabla z jego hełmu od baterii stawała si

ę

coraz mniejsza.

Teraz, w swym delirium zacz

ą

ł powi

ę

ksza

ć

zakres obrotów głow

ą

, aby

zatoczy

ć

pełny okr

ą

g, tak

ż

e kabel owin

ą

ł mu szyj

ę

i pocz

ą

ł szarpa

ć

za jego zamocowania do baterii le

żą

cej na siedzeniu. Zastanawiałem

si

ę

co zrobi, gdy wydarzy si

ę

rzecz nieuchronna i bateria zostanie

ś

ci

ą

gni

ę

ta na podłog

ę

i prawdopodobnie zniszczona.

Wtem nast

ą

pił nagły kataklizm. Bateria, szarpni

ę

ta z brzegu siedzenia

przez ostatni gest maniaka w jego orgiastycznym szale

ń

stwie, istotnie

spadła, ale nie stłukła si

ę

całkowicie. Zamiast tego, jak to

zanotowały moje oczy w ułamku sekundy, uderzenie przesun

ę

ło

potencjometr, tak

ż

e przeł

ą

cznik skoczył natychmiast w swe kra

ń

cowe

poło

ż

enie, przepuszczaj

ą

c pełny pr

ą

d. Zadziwiaj

ą

ce,

ż

e tam był pr

ą

d.

Wynalazek nie był tylko snem szale

ń

ca. Zobaczyłem ol

ś

niewaj

ą

c

ą

,

niebiesk

ą

zorz

ę

, usłyszałem wycie, bardziej przera

ż

aj

ą

ce ni

ż

wszystkie krzyki, jakie słyszałem w czasie tej szalonej, straszliwej
podró

ż

y i poczułem przyprawiaj

ą

cy o mdło

ś

ci smród palonego ciała. To

było wszystko, co mogła znie

ść

moja

ś

wiadomo

ść

. Zemdlałem.

Gdy stra

ż

kolejowa w Mexico City ocuciła mnie, zobaczyłem na peronie

tłum wokół drzwi do mego przedziału. Na mój mimowolny krzyk tłocz

ą

ce

si

ę

twarze stały si

ę

zaciekawione i w

ą

tpi

ą

ce i byłem zadowolony, gdy

stra

ż

nik usun

ą

ł wszystkich z wyj

ą

tkiem lekarza, który przeciskał si

ę

do mnie. Mój krzyk był całkiem naturaln

ą

rzecz

ą

, lecz wydałem go pod

wpływem czego

ś

wi

ę

cej, ni

ż

szokuj

ą

cego widoku na podłodze przedziału,

który spodziewałem si

ę

zobaczy

ć

. Nale

ż

ało by raczej powiedzie

ć

- pod

wpływem braku, gdy

ż

, prawd

ę

mówi

ą

c, na podłodze niczego nie było.

Nie było te

ż

, jak powiedział stra

ż

nik, w chwili gdy otworzył drzwi

przedziału. Mój bilet był jedyn

ą

zapłat

ą

za ten przedział i byłem

jedyn

ą

osob

ą

, któr

ą

w nim znaleziono. Tylko mnie i moj

ą

waliz

ę

, nic

wi

ę

cej. Jechałem sam, przez cał

ą

drog

ę

od Queretaro. Stra

ż

nik, doktor

i gapie pukali si

ę

znacz

ą

co w czoła w odpowiedzi na me chaotyczne

pytania.

Czy to wszystko było snem, czy te

ż

rzeczywi

ś

cie oszalałem?

Przypomniałem sobie mój niepokój, napi

ę

te nerwy i wzdrygn

ą

łem si

ę

.

Podzi

ę

kowawszy stra

ż

y i doktorowi i uwolniwszy si

ę

od tłumu,

wtoczyłem si

ę

do taksówki, któr

ą

pojechałem do Fonda Nacional, gdzie,

po zatelegrafowaniu do Jacksona w kopalni, spałem a

ż

do popołudnia w

nadziei pozbierania si

ę

. Obudziłem si

ę

o trzynastej, w sam

ą

por

ę

, aby

złapa

ć

kolejk

ę

w

ą

skotorow

ą

do okolic kopal

ń

, lecz gdy wstałem,

znalazłem pod drzwiami telegram. Był od Jacksona i donosił,

ż

e

znaleziono Feldona martwego w górach tego ranka; wie

ść

o tym dotarła

do kopalni około dziesi

ą

tej. Wszystkie papiery s

ą

bezpieczne, a biuro

w San Francisco zostało natychmiast powiadomione. Tak wi

ę

c cała ta

podró

ż

, z jej nerwowym po

ś

piechem i rani

ą

cymi do

ś

wiadczeniami nie

zdała si

ę

na nic.

Wiedz

ą

c,

ż

e McComb b

ę

dzie oczekiwał osobistego raportu niezale

ż

nie od

przebiegu wypadków, wysłałem nast

ę

pny telegram i mimo wszystko

złapałem w

ą

skotorówk

ę

. Cztery godziny pó

ź

niej turkotałem i

podskakiwałem do stacji przy kopalni nr 3, gdzie czekał ju

ż

Jackson,

aby mnie kordialnie powita

ć

. Był tak przej

ę

ty tym, co si

ę

dzieje w

kopalni,

ż

e nie zauwa

ż

ył, i

ż

nadal si

ę

trz

ę

s

ę

. Nie zauwa

ż

ył te

ż

mego

cierpi

ą

cego wyrazu twarzy.

Opowiadanie superintendenta było krótkie i przekazał mi je, gdy
szli

ś

my w stron

ę

chaty na zboczu wzgórza nad jaskini

ą

, w której

le

ż

ało ciało Feldona. Powiedział,

ż

e Feldon zawsze był dziwaczn

ą

,

pos

ę

pn

ą

osob

ą

. Od czasu, gdy go przyj

ę

to rok temu, pracował nad

jakimi

ś

tajemniczymi urz

ą

dzeniami mechanicznymi, uskar

ż

ał si

ę

na to,

ż

e go nieustannie szpieguj

ą

i bratał si

ę

wyra

ź

nie z tubylczymi

robotnikami. Z cał

ą

pewno

ś

ci

ą

jednak był fachowcem, znał okolice i

ludzi. Miał zwyczaj robienia długich wycieczek na wzgórza, gdzie

ż

yli

peoni i nawet brał udział w niektórych ich prastarych, poga

ń

skich

ceremoniach. Napomykał o dziwnych sekretach i obcych siłach tak samo
cz

ę

sto, jak cz

ę

sto chwalił si

ę

sw

ą

zr

ę

czno

ś

ci

ą

w zagadnieniach

mechaniki. Ostatnio rozło

ż

ył si

ę

zupełnie, stał si

ę

chorobliwie

podejrzliwy w stosunku do kolegów i niew

ą

tpliwie skłonił swych

tubylczych przyjaciół do kradzie

ż

y rudy w chwili, gdy zacz

ę

ło mu

brakowa

ć

gotówki. Potrzebował niewiarygodnych ilo

ś

ci pieni

ę

dzy to na

to, to na tamto - przychodziły do niego skrzynie z laboratoriów i
sklepów sprzedaj

ą

cych maszyny w Mexico City lub w Stanach.

Je

ś

li chodzi o ostatnie znikni

ę

cie z papierami - uczynił tylko

szalony ruch oznaczaj

ą

cy odwet za to, co nazywał "szpiegowaniem". Z

pewno

ś

ci

ą

był szalony, gdy

ż

pod

ąż

ył przez cał

ą

krain

ę

do ukrytej

jaskini na dzikim zboczu nawiedzonej Sierra de Malinche, gdzie nie ma

ż

adnego białego człowieka i czynił tam jakie

ś

niezwykle potworne

rzeczy. Jaskinia, której nigdy wcze

ś

niej nie znaleziono przed ko

ń

cow

ą

tragedi

ą

, była pełna przera

ż

aj

ą

cych, prastarych azteckich idoli i

ołtarzy; te ostatnie pokryte były zw

ę

glonymi ko

ść

mi niedawno

spalonych ofiar w

ą

tpliwej natury. Tubylcy nie powiedzieli nic - a

nawet przysi

ę

gali,

ż

e o niczym nie wiedz

ą

- lecz łatwo było

spostrzec,

ż

e jaskinia jest ich miejscem spotka

ń

od bardzo dawna i

ż

e

Feldon brał udział w ich obrz

ę

dach w całej pełni.

Poszukiwacze znale

ź

li to miejsce tylko dzi

ę

ki za

ś

piewom i ko

ń

cowemu

okrzykowi. Było to tu

ż

po pi

ą

tej tego ranka i po całonocnym

obozowaniu grupa zbierała si

ę

, aby powróci

ć

do kopalni. Nagle kto

ś

usłyszał delikatny rytm w pewnej odległo

ś

ci i rozpoznał natychmiast

jeden z tych potwornych, starych, tubylczych rytuałów, odprawianych w
jakim

ś

odosobnionym miejscu, na zboczu góry maj

ą

cej kształt trupa.

Słyszano te same stare imiona: Mictlanteuctli, Tonatiuh-Metztli,
Cthulhu, Ya-R'lyeh i cał

ą

reszt

ę

- lecz potworn

ą

rzecz

ą

było to,

ż

e

zmieszane z nimi były angielskie słowa. Naprawd

ę

był to angielski

białego człowieka a nie złodziejski

ż

argon. Prowadzeni tymi

d

ź

wi

ę

kami, pospieszyli poro

ś

ni

ę

tym zielskiem zboczem w ich kierunku,

gdy nagle po chwili ciszy usłyszeli wrzask. Był tak straszliwy,

ż

e

ż

aden z nich nigdy nie słyszał w

ż

yciu nic straszniejszego. Poczuli

tak

ż

e dym i jaki

ś

gryz

ą

cy zapach.

Potem natkn

ę

li si

ę

na jaskini

ę

, której wej

ś

cia chronił g

ą

szcz krzewów

mesquite. Buchały stamt

ą

d kł

ę

by

ś

mierdz

ą

cego dymu. Gdy o

ś

wietlili

wn

ę

trze, ujrzeli znajduj

ą

cy si

ę

tam potworny ołtarz i jakie

ś

groteskowe wyobra

ż

enia, migocz

ą

ce w

ś

wietle

ś

wiec, które musiały by

ć

zmienione nie dalej ni

ż

pół godziny temu, a na wysypanej

ż

wirem

podłodze le

ż

ało co

ś

tak potwornego,

ż

e wszyscy cofn

ę

li si

ę

. To był

Feldon z głow

ą

spalon

ą

na frytk

ę

przez jakie

ś

dziwne urz

ą

dzenie,

które miał na ni

ą

nało

ż

one - był to pewien rodzaj drucianej klatki

poł

ą

czonej z roztrzaskan

ą

bateri

ą

, która najwidoczniej spadła na

podłog

ę

z pobliskiego ołtarza. Gdy ludzie to zobaczyli, wymienili

mi

ę

dzy sob

ą

spojrzenia, my

ś

l

ą

c o "elektrycznym kacie". Feldon zawsze

chwalił si

ę

pomysłem rzeczy, któr

ą

wszyscy odrzucali lecz próbowali

mu j

ą

ukra

ść

i skopiowa

ć

. Papiery spoczywały bezpiecznie w stoj

ą

cej

obok niego torbie i w godzin

ę

pó

ź

niej kolumna poszukiwaczy wyruszyła

w drog

ę

powrotn

ą

do kopalni nr 3 z przera

ż

aj

ą

cym ci

ęż

arem na

zaimprowizowanych noszach.

To było wszystko, lecz wystarczyło, abym pobladł i zachwiał si

ę

, gdy

Jackson prowadził mnie do chaty, w której le

ż

ało ciało. Posiadałem

bowiem wyobra

ź

ni

ę

i czułem,

ż

e w jaki

ś

nadnaturalny sposób tragedia

zamienia si

ę

w koszmar. Wiedziałem co zobacz

ę

w chacie, za tymi

otworzonymi drzwiami, wokół których zgromadzili si

ę

zaciekawieni

górnicy i nie drgn

ą

łem, gdy moje oczy spocz

ę

ły na olbrzymiej postaci,

prostym, sztruksowym ubraniu, dziwnie delikatnych dłoniach, kłaczkach
spalonej brody i na tej samej piekielnej maszynie - lekko uszkodzonej
baterii i hełmie, poczerniałym od spalenia tego, co było w

ś

rodku.

Wielka, otwarta waliza nie zaskoczyła mnie - l

ę

kałem si

ę

tylko jednej

rzeczy: zło

ż

onych kartek wystaj

ą

cych z lewej kieszeni. W chwili, gdy

nikt nie patrzył, wyci

ą

gn

ą

łem r

ę

k

ę

i zabrałem te dobrze znajome

papiery i zmi

ą

łem je w r

ę

ku nie odwa

ż

ywszy si

ę

spojrze

ć

na zapis.

Powinienem

ż

ałowa

ć

,

ż

e jaki

ś

rodzaj panicznego strachu sprawił,

ż

e

spaliłem je tej samej nocy, nawet nie patrz

ą

c na nie. Mogły by

ć

dowodem na co

ś

lub przeciwko czemu

ś

- lecz je

ś

li o to chodzi, to

miałbym dowód, gdybym zapytał koronera o rewolwer, wyci

ą

gni

ę

ty z

prawej kieszeni płaszcza. Nigdy jednak nie miałem odwagi pyta

ć

o to -

gdy

ż

mój własny rewolwer zgin

ą

ł po tej nocy w poci

ą

gu. Mój ołówek

tak

ż

e nosił

ś

lady prymitywnego i po

ś

piesznego ostrzenia, niepodobnego

do starannego zaostrzenia, jakie mu nadałem w pi

ą

tek po południu, w

prywatnym wagonie prezesa McComba.

W ko

ń

cu zaintrygowany pocz

ą

łem zbiera

ć

si

ę

do powrotu. Prywatny wagon

został ju

ż

naprawiony, gdy wróciłem do Queretaro, lecz najwi

ę

kszej

ulgi doznałem po przekroczeniu Rio Grande w El Paso i po wje

ź

dzie do

Stanów. W nast

ę

pny pi

ą

tek byłem w San Francisco, a w nast

ę

pnym

tygodniu odbył si

ę

odroczony

ś

lub.

Co naprawd

ę

zdarzyło si

ę

tej nocy? Jak powiedziałem, nie o

ś

mielam si

ę

nawet domy

ś

la

ć

. Ten facet, Feldon, był szalony rozpoczynaj

ą

c to i u

szczytu swego szale

ń

stwa przyswoił sobie pewn

ą

cz

ęść

prehistorycznej

azteckiej wiedzy czarnoksi

ę

skiej, której nikt nie miał prawa zna

ć

.

Był naprawd

ę

wynalazczym geniuszem, a ta bateria musiała by

ć

autentyczn

ą

rewelacj

ą

. Słyszałem pó

ź

niej, jak był postponowany przez

pras

ę

, opini

ę

publiczn

ą

i mo

ż

nych tego

ś

wiata. Zbyt wiele rozczarowa

ń

nie jest dobre dla człowieka jego rodzaju. W jaki

ś

sposób zadziałało

pewne piekielne poł

ą

czenie wpływów. Nawiasem mówi

ą

c, rzeczywi

ś

cie

mógł by

ć

ż

ołnierzem Maksymiliana.

Gdy opowiadam t

ę

histori

ę

, wi

ę

kszo

ść

ludzi uwa

ż

a mnie za kłamc

ę

. Inni

kład

ą

to na karb nienormalnej psychologii - niebiosa tylko wiedz

ą

,

jak byłem zdenerwowany - za

ś

jeszcze inni mówi

ą

o pewnego rodzaju

"projekcji astralnej". Moja gorliwo

ść

w pochwyceniu Feldona z

pewno

ś

ci

ą

wysłała me my

ś

li ku niemu, a z cał

ą

t

ą

india

ń

sk

ą

magi

ą

,

zdolny był do ich rozpoznania i wyj

ś

cia im na przeciw. Czy był w

przedziale wagonu, czy w jaskini góry o kształcie trupa? Czy to, co
przydarzyło si

ę

mnie, przydarzyło si

ę

w istocie jemu? Musz

ę

wyzna

ć

,

ż

e nie wiem i nie jestem pewien, czy chc

ę

wiedzie

ć

. Od tego czasu

nigdy nie byłem w Meksyku i, jak powiedziałem na pocz

ą

tku, nie chc

ę

słysze

ć

o elektrycznym kacie.