3. Przyk³adowe scenariusze lekcji

Ka¿dy nauczyciel indywidualnie przygotowuje siê do poprowadzenia procesu dydak-
tycznego oraz wychowawczego. Inspiracje czerpie z ró¿nych Ÿróde³ oraz w³asnego
doœwiadczenia. Aby osi¹gn¹æ zamierzone efekty nauczania tworzy swój niepowta-
rzalny styl pracy.
Przygotowane przez nas scenariusze lekcji mog¹ stanowiæ dla jednych nauczycieli
punkt wyjœcia do opracowania w³asnego przebiegu zajêæ, dla innych mo¿liwoœæ sko-
rzystania z tej propozycji w czêœci, a nawet w ca³oœci.
Opracowa³yœmy przyk³adowe scenariusze do ka¿dego z trzech obszarów programu
nauczania bezpieczeñstwa drogowego:

3

piesi i turyœci – 2 scenariusze;

3

pasa¿erowie komunikacji zbiorowej i indywidualnej oraz osoby oczekuj¹ce na
przystankach – 1 scenariusz;

3

rowerzyœci – 3 scenariusze.

Scenariusz 1

Temat:

Elementarz pieszego

Czas pracy: 2 godziny lekcyjne.

Cel ogólny
Rozumienie potrzeby ustanawiania zasad w ruchu drogowym oraz ich znaczenie dla
bezpieczeñstwa.

Cele szczegó³owe
Uczeñ:

4

wyjaœnia, jak nale¿y rozumieæ pojêcia: regulamin, zasada oraz elementarz;

4

uzasadnia potrzebê ustanawiania zasad w ruchu drogowym;

4

umie zdefiniowaæ pojêcia: pieszy, uczestnik ruchu drogowego;

4

pos³uguje siê poprawnym s³ownictwem do okreœlania elementów drogi;

4

rozpoznaje miejsca na drodze przeznaczone dla pieszych oraz miejsca przeznaczo-
ne dla kieruj¹cych pojazdami;

4

zna najwa¿niejsze zasady obowi¹zuj¹ce pieszych na drogach publicznych.

Metody i techniki aktywizuj¹ce
Metody: kierowanie dyskusj¹, kierowanie korzystaniem z materia³ów Ÿród³owych,
kierowanie obserwacj¹.
Techniki aktywizuj¹ce: burza mózgów, praca w grupach, pytania i odpowiedzi.

Œrodki dydaktyczne
Podrêcznik z æwiczeniami, S³ownik jêzyka polskiego, Kodeks drogowy, regulamin kla-
sowy lub szkolny, plansze z elementami drogi, 6 arkuszy papieru du¿ego formatu,
kolorowe flamastry.

Przyk³adowe scenariusze lekcji

www.wsip.com.pl

49

Przebieg lekcji

1. Nauczyciel i uczeñ: czynnoœci organizacyjne.
2. Nauczyciel: podaje temat lekcji, zapisuje go na tablicy, prosi o przeczytanie na

g³os regulaminu klasowego.

3. Uczeñ: wybrany odczytuje na g³os regulamin klasowy lub szkolny.
4. Nauczyciel pisze na jednej po³owie tablicy: Co to jest regulamin szkolny?
5. Uczniowie: podaj¹ swoje propozycje, które zapisuj¹ na tablicy.
6. Nauczyciel: kieruje dyskusj¹ na temat potrzeby stosowania regulaminów.
7. Uczniowie: podaj¹ swoje propozycje regulaminu szkolnego.
8. Nauczyciel pisze na drugiej po³owie tablicy pytanie: Co nale¿y rozumieæ przez po-

jêcie zasady?

9. Uczniowie: podaj¹ swoje propozycje, dotycz¹ce rozumienia pojêcia zasady, po

czym zapisuj¹ je na tablicy.

10. Nauczyciel: dzieli klasê na 5 grup (po 5–6 osób) i prosi, aby uczniowie podjêli pró-

bê zdefiniowania pojêæ: zasada, regulamin.

11. Uczniowie: przygotowuj¹ propozycje, a nastêpnie je prezentuj¹.
12. Nauczyciel: poleca przeczytaæ tekst na s. 5. podrêcznika wraz z pierwszym zada-

niem, a nastêpnie prosi, aby uczniowie w grupach podjêli próbê zdefiniowania
pojêcia elementarz oraz krótko uzasadnili, dlaczego s¹ ustanawiane zasady w ru-
chu drogowym.

13. Uczniowie: pracuj¹ w grupach, swoje propozycje zapisuj¹ w formie plakatu na du-

¿ym formacie papieru.

14. Nauczyciel: prosi o przekazanie plakatów i wyznaczenie osoby do zaprezentowa-

nia stanowiska grupy, przyczepia plakaty na tablicy lub œcianie.

15. Uczniowie: wybrani reprezentanci grup przedstawiaj¹ swoje propozycje.
16. Nauczyciel: prosi, aby przeczytaæ ze S³ownika jêzyka polskiego znaczenie pojêæ:

regulamin, zasada, elementarz.

17. Uczniowie: wybrany uczeñ czyta na g³os definicje pojêæ.
18. Nauczyciel: kieruje dyskusj¹, w celu ostatecznego zdefiniowania pojêæ i ustalenia

celowoœci okreœlania zasad w ruchu drogowym. Poleca uczniom zapisaæ propozy-
cje na plakacie.

19. Uczniowie: zapisuj¹ definicje wymienionych pojêæ oraz pisz¹ w zeszytach pytanie:

Dlaczego s¹ ustanawiane zasady w ruchu drogowym? Zapisuj¹ ustalone propozy-
cje odpowiedzi na to pytanie.

20. Nauczyciel zadaje pytanie: Gdzie mo¿na znaleŸæ zbiór zasad ruchu drogowego?
21. Uczniowie: podaj¹ Ÿród³a.
22. Nauczyciel: prosi, aby dzieci podjê³y próbê zdefiniowania pojêæ: uczestnik ruchu,

pieszy, droga i jej podstawowe czêœci. Na tablicy umieszcza planszê przedstawia-
j¹c¹ drogê i jej elementy.

23. Uczniowie: formu³uj¹ definicje oraz opisuj¹ elementy drogi, a nastêpnie podaj¹

ich przeznaczenie.

24. Nauczyciel: prosi, aby odszukaæ i sprawdziæ w Kodeksie drogowym definicje wy-

mienionych pojêæ.

25. Uczniowie: wybrani odczytuj¹ treœæ tych pojêæ.

Poradnik dla nauczyciela

50

26. Nauczyciel: poleca pracê z podrêcznikiem – wykonanie pierwszych dwóch zadañ

z tematu Elementarz pieszego, s. 5.

27. Uczniowie: wykonuj¹ polecenie.
28. Nauczyciel: sprawdza wykonane zadanie oraz prosi, aby uczniowie w domu opra-

cowali 10 zasad, które powinien znaæ i przestrzegaæ pieszy.

Scenariusz 2

Temat:

Bezpieczne wêdrówki

Czas pracy: 2 godziny lekcyjne.

Cel ogólny
Rozwijanie aktywnych form wypoczynku.

Cele szczegó³owe
Uczeñ:

4

potrafi wyjaœniæ, na czym polega odpowiedzialnie zagospodarowanie wolnego czasu;

4

stosuje poprawne nazewnictwo dotycz¹ce turystyki pieszej;

4

korzysta z ró¿nych Ÿróde³ informacji;

4

weryfikuje wiadomoœci potrzebne do organizowania wycieczek;

4

rozpoznaje zagro¿enia zwi¹zane z turystyk¹;

4

identyfikuje znaki turystyczne;

4

zna i stosuje podstawowe zasady bezpieczeñstwa.

Metody i techniki aktywizuj¹ce
Metody: pogadanka, kierowanie dyskusj¹, kierowanie obserwacj¹, kierowanie korzy-
staniem z materia³ów Ÿród³owych.
Techniki aktywizuj¹ce: pytania i odpowiedzi, projekt, przypadki.

Œrodki dydaktyczne
Zdjêcia fotograficzne, informacja prasowa przygotowana przez nauczyciela, broszu-
ry turystyczne, przewodniki turystyczne, mapy turystyczne wybranych regionów oko-
lic górskich, podrêcznik z æwiczeniami, karta pracy ucznia.

Przebieg lekcji

1. Nauczyciel i uczeñ: czynnoœci organizacyjne.
2. Nauczyciel: podaje temat lekcji, zapisuje go na tablicy, prosi, aby uczniowie po-

wiedzieli, w jaki sposób spêdzaj¹ wolny czas.

3. Uczniowie: wypowiadaj¹ siê na temat sposobów spêdzania wolnego czasu.
4. Nauczyciel: prosi, aby uczniowie wskazali, które sposoby spêdzania wolnego cza-

su mo¿na zaliczyæ do aktywnych, a które do biernych.

5. Uczniowie: podaj¹ swoje propozycje spêdzania wolnego czasu i w odpowiednim

miejscu zapisuj¹ je na tablicy.

6. Nauczyciel: prosi, ¿eby uczniowie podali definicjê turystyki oraz wypowiedzieli siê,

z jakich Ÿróde³ korzystali, aby odszukaæ tê definicjê.

Przyk³adowe scenariusze lekcji

www.wsip.com.pl

51

7. Uczniowie: podaj¹ Ÿród³a, z których korzystali, przedstawiaj¹ swoje propozycje

definicji turystyki.

8. Nauczyciel: proponuje wybraæ najlepsz¹ definicjê.
9. Uczniowie: uzasadniaj¹, która definicja jest najlepsza.

10. Nauczyciel: prosi uczniów, aby wyjêli zdjêcia, które zosta³y zrobione podczas wa-

kacji lub wycieczek, oraz poleca kilkorgu dzieciom opisaæ miejsca przedstawione
na zdjêciach, ubiór uczestników, ewentualnie ich ekwipunek itp.

11. Uczniowie: opisuj¹ miejsca, postaci itp.
12. Nauczyciel: prosi, aby podsumowaæ, jakiego rodzaju by³y to wycieczki.
13. Uczniowie: w postaci swobodnych wypowiedzi dokonuj¹ wstêpnej klasyfikacji

wycieczek ze wzglêdu na:

3

sposób przemieszczania – piesze, rowerem, samochodowe;

3

pokonywanie odleg³oœci – zwiedzanie najbli¿szej okolicy, zwiedzanie odleg³ych
miejscowoœci;

3

czas trwania – jednodniowe, kilkudniowe;

3

rodzaj regionu itp.

14. Nauczyciel: prosi ucznia o odczytanie krótkiej notki w formie informacji praso-

wej, przygotowanej samodzielnie w domu.

15. Uczniowie: wybrany uczeñ czyta.

Gazeta Lokalna Zwiastun

Krynica Górska, 20 czerwca br.

Nie–Szczêœliwa wyprawa

Trzej ch³opcy: Adam, Grzegorz i Pawe³, uczniowie z czwartej klasy szko³y pod-
stawowej siê nudzili. Postanowili samodzielnie wybraæ siê w góry. Nie znali tra-
sy i zab³¹dzili. Zacz¹³ padaæ ulewny deszcz. Ch³opcy nie mieli gdzie siê skryæ.
Byli ubrani w bawe³niane koszulki oraz sportowe szorty, na nogach mieli
trampki. Nie wziêli ze sob¹ ¿adnego ekwipunku. Na szczêœcie spotkali przypad-
kowych turystów, którzy pomogli im bezpiecznie wróciæ do domu. Rodzice
ch³opców nie wiedzieli, ¿e ich dzieci w ten sposób chcia³y spêdziæ wolny czas.
M³odzi turyœci ze swojej wyprawy zapamiêtali tylko tyle, ¿e byli zziêbniêci, g³od-
ni i nie wiedzieli, gdzie szukaæ pomocy.

16. Nauczyciel: rozdaje ka¿demu uczniowi tekst (Karta pracy ucznia – za³¹cznik na

s. 61) i prosi, aby dok³adnie przeanalizowali to zdarzenie w kontekœcie zadanych
pytañ: Co siê sta³o? Dlaczego tak siê sta³o? Co mog³o siê zdarzyæ? Co robiæ, aby ta-
kie zdarzenie nie nast¹pi³o? Dlaczego tak zatytu³owano artyku³?

17. Uczniowie: pracuj¹ samodzielnie, nastêpnie przedstawiaj¹ swoje propozycje.
18. Nauczyciel: prosi, aby uczniowie wymienili Ÿród³a, z których mo¿na dowiedzieæ

siê o miejscach godnych zwiedzania.

19. Uczniowie: wymieniaj¹ takie miejsca.
20. Nauczyciel: prosi, aby uczniowie wyjêli materia³y Ÿród³owe, które przynieœli na

dzisiejsze zajêcia: broszury, mapy, przewodniki, dotycz¹ce turystyki górskiej itp.

Poradnik dla nauczyciela

52

21. Uczniowie: wykonuj¹ polecenie nauczyciela.
22. Nauczyciel: prosi, aby uczniowie scharakteryzowali poszczególne materia³y,

wskazali na zakres informacji, jakie mo¿na z nich uzyskaæ.

23. Uczniowie: wymieniaj¹ przyniesione materia³y Ÿród³owe i je charakteryzuj¹.
24. Nauczyciel: poleca zwróciæ uwagê na rodzaje znaków informacji turystycznych.
25. Uczniowie: nazywaj¹, opisuj¹ znaki, okreœlaj¹ ich znaczenie.
26. Nauczyciel: poleca rozwi¹zaæ zadanie z podrêcznika (na s. 16), dotycz¹ce rodza-

jów znaków przydro¿nych na trasach turystycznych.

27. Uczniowie: wykonuj¹ polecenie nauczyciela.
28. Nauczyciel: proponuje, aby na podstawie tekstu przeczytanego z podrêcznika

z æwiczeniami ustaliæ listê zasad, które powinny obowi¹zywaæ w górach.

29. Uczniowie: pracuj¹ samodzielnie, podaj¹ swoje propozycje.
30. Nauczyciel: proponuje, aby w domu ka¿dy uczeñ przygotowa³ projekt regulaminu

turysty – mi³oœnika gór.

Scenariusz 3

Temat:

Bezpieczeñstwo na przystankach komunikacji publicznej

Czas pracy: 2 godziny lekcyjne.

Cel ogólny
Kszta³towanie nawyków zachowania bezpieczeñstwa i kultury bycia na przystankach
komunikacji publicznej.

Cele szczegó³owe
Uczeñ:

4

rozró¿nia w³aœciwe zachowania osób oczekuj¹cych na przystankach komunikacji
publicznej od niew³aœciwych sposobów postêpowania;

4

rozpoznaje znaki drogowe wystêpuj¹ce w pobli¿u przystanków komunikacji pu-
blicznej, nazywa oraz okreœla ich znaczenie;

4

uczy siê szacunku do urz¹dzeñ infrastruktury drogowej;

4

zna zasady bezpiecznego i kulturalnego oczekiwania na przystankach komunikacji
publicznej oraz odczuwa potrzebê stosowania siê do nich;

4

stosuje zasady obowi¹zuj¹ce pieszych;

4

czyta plan miejscowoœci.

Metody i techniki aktywizuj¹ce
Metody: kierowanie obserwacj¹, kierowanie nabywaniem umiejêtnoœci praktycznych
z wykorzystaniem metody pokazu.
Techniki aktywizuj¹ce: pokaz, instrukcja, grupy zadaniowe.

Œrodki dydaktyczne
Arkusz obserwacji, plan miejscowoœci, rozk³ad jazdy, film Bezpieczeñstwo na drodze,
plansze ze znakami drogowymi, 5 kopert.

Przyk³adowe scenariusze lekcji

www.wsip.com.pl

53

Przebieg lekcji

1. Nauczyciel i uczeñ: czynnoœci organizacyjne.
2. Nauczyciel: podaje temat lekcji, zapisuje go na tablicy, nastêpnie prosi, aby

uczniowie uwa¿nie obejrzeli scenkê filmow¹ na temat podró¿owania œrodkami
komunikacji publicznej oraz zastanowili siê, jak czêsto zdarzaj¹ siê sytuacje po-
kazane na filmie i jakie s¹ ich przyczyny.

3. Uczniowie: uwa¿nie ogl¹daj¹ film.
4. Nauczyciel: po projekcji filmu prosi o swobodne wypowiedzi uczniów.
5. Uczniowie: siê wypowiadaj¹.
6. Nauczyciel: prosi, aby dzieci wyjaœni³y, jakiego zachowania nie lubi¹ najbardziej

wœród pasa¿erów œrodków komunikacji publicznej oraz osób oczekuj¹cych na
przystankach.

7. Uczniowie: siê wypowiadaj¹.
8. Nauczyciel: poleca, aby uczniowie wskazali na planszy znaki, które wystêpuj¹

w pobli¿u przystanków komunikacji publicznej.

9. Uczniowie: wybrani pokazuj¹ znaki i opisuj¹ ich znaczenie.

10. Nauczyciel: prosi, aby ka¿de dziecko napisa³o: Jak wygl¹daj¹ pod wzglêdem estety-

ki œrodki transportu zbiorowego oraz przystanki komunikacji publicznej w naszej
miejscowoœci oraz jaki jest ich stan?

11. Uczniowie: pisemnie udzielaj¹ odpowiedzi na pytanie.
12. Nauczyciel: prosi, aby kilkoro uczniów przeczyta³o swoje odpowiedzi.
13. Uczniowie: wybrani czytaj¹ swoje opracowania.
14. Nauczyciel: dzieli uczniów na 5 grup oraz informuje, ¿e ka¿da grupa otrzyma za-

danie do wykonania na nastêpnej lekcji; prosi, aby uczniowie wyznaczyli spoœród
siebie kapitana grupy, nastêpnie mówi, ¿e kapitanowie bêd¹ losowaæ koperty
z zadaniem (w kopercie znajduje siê arkusz obserwacji).

15. Uczniowie: wybrani kapitanowie losuj¹ koperty.
16. Nauczyciel: prosi, aby kapitanowie grup przeczytali na g³os wylosowane zadania.
17. Uczniowie: wymienieni czytaj¹ swoje zadania:

3

pierwsza grupa – obserwowanie zachowañ pieszych, poruszaj¹cych siê w pobli-
¿u przystanku komunikacji publicznej;

3

druga grupa – obserwowanie zachowañ kieruj¹cych pojazdami w pobli¿u przy-
stanku komunikacji publicznej;

3

trzecia grupa – obserwowanie zachowañ osób oczekuj¹cych na przyjazd œrod-
ków komunikacji publicznej;

3

czwarta grupa – obserwowanie zachowañ osób wsiadaj¹cych do œrodków ko-
munikacji publicznej i wysiadaj¹cych z nich na przystankach;

3

pi¹ta grupa – analizowanie wygl¹du przystanku komunikacji publicznej pod
wzglêdem jego estetyki, oznakowania, czytelnoœci rozk³adu jazdy itp.

18. Nauczyciel: informuje uczniów, ¿e swoje spostrze¿enia bêd¹ odnotowywaæ na

wylosowanym arkuszu obserwacji (za³¹cznik na s. 62), omawia jego treœæ oraz wy-
jaœnia, w jaki sposób nale¿y go wype³niaæ.

19. Nauczyciel: prosi o wyjêcie planu miasta oraz okreœlenie, w które miejsca, najle-

piej niedaleko szko³y, udadz¹ siê uczniowie.

20. Uczniowie: analizuj¹ plany miasta, proponuj¹ miejsca obserwacji.

Poradnik dla nauczyciela

54

21. Nauczyciel: prosi o przypomnienie podstawowych zasad dotycz¹cych ruchu pie-

szych w miejscach publicznych.

22. Uczniowie: wybrani omawiaj¹ zasady.
23. Nauczyciel: prosi uczniów o przygotowanie siê do przedstawienia wniosków po

wykonaniu zadania oraz zadaje do domu zadanie z podrêcznika z æwiczeniami
(ss. 10 i 11), dotycz¹ce zasad korzystania ze œrodków komunikacji miejskiej.

Scenariusz 4

Temat:

Poznaj lepiej swój rower

Czas trwania: 2 godziny lekcyjne.

Cel ogólny
Korzystanie z roweru spe³niaj¹cego wymogi bezpieczeñstwa.

Cele szczegó³owe
Uczeñ:

4

wie, jakie jest obowi¹zkowe wyposa¿enie roweru;

4

potrafi wskazaæ najwa¿niejsze uk³ady roweru;

4

potrafi oceniæ stan techniczny roweru;

4

rozumie, jakie jest znaczenie dobrego stanu technicznego roweru dla bezpieczeñ-
stwa w³asnego i innych u¿ytkowników dróg;

4

wie, od czego zale¿y wygodna i bezpieczna jazda rowerem.

Metody i techniki aktywizuj¹ce
Metody: pokaz, kierowanie nabywaniem praktycznych umiejêtnoœci z zastosowaniem
metody symulacyjnej, kierowanie korzystaniem z materia³ów Ÿród³owych.
Techniki aktywizuj¹ce: pytania i odpowiedzi, æwiczenia.

Œrodki dydaktyczne
Dwa rowery, arkusze spostrze¿eñ (za³¹cznik na s. 63), przybory do pisania, kartka
papieru do notowania.

Przebieg lekcji

1. Nauczyciel: podaje uczniom temat lekcji, informuje, ¿e zajêcia bêd¹ odbywaæ siê

na boisku; prosi, aby uczniowie udali siê z nim na boisko i zabrali dwa rowery.

2. Uczniowie: wykonuj¹ polecenie.
3. Nauczyciel: prosi, ¿eby uczniowie porównali dwa rowery (jeden jest du¿y, drugi

ma³y; jeden ma wszystkie elementy obowi¹zkowego wyposa¿enie, drugi nie ma
itp.), ponadto prosi jednego ucznia, aby zapisywa³ wszystkie przekazywane spo-
strze¿enia na kartce.

4. Uczniowie: przekazuj¹ s³ownie swoje spostrze¿enia.
5. Uczniowie: jeden uczeñ spisuje spostrze¿enia kole¿anek i kolegów z klasy na

kartce papieru.

6. Nauczyciel: prosi, aby wybrany uczeñ odczyta³ zapisane uwagi.

Przyk³adowe scenariusze lekcji

www.wsip.com.pl

55

7. Uczeñ: czyta spisane spostrze¿enia na g³os.
8. Nauczyciel: rozdaje uczniom arkusze spostrze¿eñ; poleca, aby wysokie dziecko

(ch³opiec lub dziewczynka) usiad³o na ma³ym rowerze, natomiast niskie – na du-
¿ym; nastêpnie prosi ich, by podjêli próbê jazdy tymi rowerami.

9. Uczniowie: wykonuj¹ polecenie nauczyciela, pozostali obserwuj¹ i swoje uwagi

zapisuj¹ w arkuszu spostrze¿eñ.

10. Nauczyciel zadaje pytanie: Co zaobserwowaliœcie w zaistnia³ej sytuacji?
11. Uczniowie: siê wypowiadaj¹.
12. Nauczyciel: prosi, aby swoje odczucia opowiedzieli uczniowie, którzy podjêli pró-

bê jazdy rowerami.

13. Uczniowie: wypowiadaj¹ swoje odczucia.
14. Nauczyciel: prosi o podsumowanie i zadaje pytanie: Jakie warunki powinien spe³-

niæ rower, ¿eby by³ bezpieczny?

15. Uczniowie: wskazani siê wypowiadaj¹.
16. Nauczyciel zadaje pytanie: Kto wie, które elementy roweru mog¹ byæ regulowane, po

to, ¿eby jazda nim by³a wygodna i bezpieczna?

17. Uczniowie: siê wypowiadaj¹.
18. Nauczyciel: prosi dwóch uczniów o zró¿nicowanym wzroœcie, by stanêli obok

wiêkszego roweru.

19. Uczniowie: wskazani wykonuj¹ polecenie.
20. Nauczyciel: poleca wyregulowaæ wysokoœci siode³ka i kierownicy do wzrostu

ni¿szego ucznia.

21. Uczniowie: wskazani wykonuj¹ polecenie.
22. Nauczyciel: prosi ni¿sze dziecko, by wsiad³o na rower.
23. Uczeñ: ni¿sze dziecko wsiada na rower.
24. Nauczyciel: poleca ni¿szemu uczniowi, by przejecha³ siê tym rowerem, a nastêpnie

zadaje mu pytanie: Czy czujesz siê wygodnie i bezpiecznie na takim rowerze?

25. Uczeñ: wypowiada swoje odczucia oraz rusza.
26. Nauczyciel: prosi, aby pozostali uczniowie uwa¿nie obserwowali sposób jazdy wy-

typowanego kolegi lub kole¿anki.

27. Uczniowie: obserwuj¹ jazdê rowerem kolegi lub kole¿anki, swoje uwagi zapisuj¹

w arkuszu spostrze¿eñ.

28. Nauczyciel: poleca wy¿szemu wzrostem uczniowi przejechaæ siê na tak wyregulo-

wanym rowerze, a pozosta³ym uwa¿nie go obserwowaæ.

29. Uczniowie: wykonuj¹ polecenie nauczyciela.
30. Nauczyciel zadaje pytania uczniowi wytypowanemu do jazdy rowerem: Jak oce-

niasz swoj¹ jazdê pod wzglêdem wygody i bezpieczeñstwa?

31. Uczeñ: siê wypowiada.
32. Nauczyciel: prosi pozosta³ych uczniów o przekazanie swoich spostrze¿eñ.
33. Uczniowie: siê wypowiadaj¹.
34. Nauczyciel: poleca dostosowaæ elementy roweru do wzrostu wy¿szego ucznia,

a nastêpnie jeszcze raz proponuje mu przejechaæ siê nim, prosi ¿eby po zakoñ-
czeniu jazdy powiedzia³ swoje odczucia.

35. Uczeñ: wykonuje polecenie.
36. Nauczyciel: prosi uczniów o podsumowanie obu sytuacji, w których znajdowali siê

ich koledzy lub kole¿anki.

Poradnik dla nauczyciela

56

37. Uczniowie: siê wypowiadaj¹.
38. Nauczyciel: prosi kilku uczniów, aby pokazali podstawowe uk³ady roweru i krót-

ko je scharakteryzowali.

39. Uczniowie: wytypowani wykonuj¹ polecenie, pozostali bior¹ udzia³ w opisywaniu

znaczenia uk³adów.

40. Nauczyciel: prosi, aby uczniowie ocenili stan techniczny wymienionych pojazdów.
41. Uczniowie: przekazuj¹ swoje uwagi.
42. Nauczyciel: prosi, aby uczniowie w domu przeczytali tekst z podrêcznika z æwicze-

niami z rozdzia³u Poznaj lepiej swój rower (ss. 26-31) i wykonali cztery pierwsze
zadania, do których rozwi¹zania mog¹ korzystaæ z ró¿nych Ÿróde³ informacji.

Scenariusz 5

Temat:

Drogi przeznaczone dla rowerzystów

Czas pracy: 1 godzina lekcyjna.

Cel ogólny
Œwiadome i bezpieczne korzystanie z dróg przeznaczonych dla rowerzystów.

Cele szczegó³owe
Uczeñ:

4

potrafi wymieniæ miejsca przeznaczone dla rowerzystów oraz je scharakteryzowaæ;

4

identyfikuje znaki wystêpuj¹ce w pobli¿u miejsc przeznaczonych dla rowerzystów,
nazywa i okreœla ich znaczenie;

4

zna zachowania zabronione rowerzystom i dostrzega potrzebê przestrzegania
wszelkich zakazów;

4

wie, na czym polega zasada ruchu prawostronnego i zdaje sobie sprawê, jak wa¿-
ne jest stosowanie siê do niej;

4

jest œwiadomy, co do postêpowania zgodnie z wymogami wspó³¿ycia spo³ecznego
wobec innych u¿ytkowników dróg.

Metody i techniki aktywizuj¹ce
Metody: kierowanie dyskusj¹, kierowanie korzystaniem z materia³ów Ÿród³owych.
Techniki aktywizuj¹ce: metaplan, pytania i odpowiedzi.

Œrodki dydaktyczne
Pude³ko na kartki, kartka papieru dla ka¿dego dziecka, ma³e karteczki samoprzylep-
ne (najlepiej w czterech kolorach), papier du¿ego formatu, podrêcznik z æwiczenia-
mi, plansze ze znakami drogowymi.

Przebieg lekcji

1. Nauczyciel i uczeñ: czynnoœci organizacyjne.
2. Nauczyciel: podaje temat zajêæ, zapisuje go na tablicy; nastêpnie zapisuje polece-

nia: Wymieñ miejsca, gdzie jeŸdzisz rowerem. Wymieñ miejsca przeznaczone na dro-
dze dla rowerzysty. Poleca uczniom napisaæ odpowiedzi na kartce, bez podawania
swojego nazwiska.

Przyk³adowe scenariusze lekcji

www.wsip.com.pl

57

3. Uczniowie: wykonuj¹ polecenie.
4. Nauczyciel: wyznacza ucznia, który zbiera kartki z odpowiedziami.
5. Uczeñ: wyznaczony wk³ada kartki do pude³ka.
6. Nauczyciel: prosi jednego ucznia, aby g³oœno przeczyta³ teksty z kartek, i drugie-

go, by zapisywa³ je na tablicy pod odpowiednim zdaniem.

7. Uczniowie: wybrani wykonuj¹ polecenie.
8. Nauczyciel: prosi o odczytanie treœci zapisu na tablicy.
9. Uczniowie: wskazani wykonuj¹ polecenie.

10. Nauczyciel: prosi, ¿eby uczniowie wypowiedzieli siê, jakich zasad powinni prze-

strzegaæ rowerzyœci na drodze oraz co jest zabronione rowerzystom.

11. Uczniowie: siê wypowiadaj¹.
12. Nauczyciel: przyczepia do tablicy plakat z nastêpuj¹cymi pytaniami: Co zrobiæ,

aby rowerzyœci stosowali siê do zasad ruchu drogowego? (jako pierwsze), poni¿ej:
Czy rowerzyœci przestrzegaj¹ zasad ruchu drogowego? Dlaczego rowerzyœci postêpuj¹
w okreœlony sposób? Dlaczego rowerzyœci powinni postêpowaæ zgodnie z okreœlony-
mi zasadami? Jakie mamy wnioski w tej sprawie? (Pod ka¿dym pytaniem powinno
znajdowaæ siê wolne miejsce na wpisanie odpowiedzi uczniów).

13. Nauczyciel: prosi o odczytanie pytañ, nastêpnie wyjaœnia, na czym bêdzie polega-

³o zadanie dzieci; prosi ¿eby uczniowie zastanowi³y siê nad ka¿dym pytaniem
i swoje propozycje odpowiedzi umieœcili na samoprzylepnych karteczkach w od-
powiednim kolorze pod ka¿dym pytaniem (ka¿de pytanie jest oznaczone okreœlo-
nym kolorem karteczki).

14. Uczniowie: pisz¹ odpowiedzi, nastêpnie przyklejaj¹ je w odpowiednich miejscach.
15. Nauczyciel: prosi o odczytanie odpowiedzi, nastêpnie kieruje dyskusj¹ w celu wy-

pracowania ostatecznych wniosków.

16. Uczniowie: wykonuj¹ polecenie.
17. Nauczyciel: prosi o zapoznanie siê z tekstem w podrêczniku z æwiczeniami, tak¿e

z radami dla rowerzysty, oraz rozwi¹zanie pierwszego zadania ze s. 44.

18. Uczniowie: wykonuj¹ polecenie.
19. Nauczyciel: prosi o pokazanie znaków na planszy dotycz¹cych oznaczenia dróg

i przejazdów dla rowerzystów oraz ich omówienie.

20. Uczniowie: wykonuj¹ polecenie.
21. Nauczyciel: prosi, ¿eby uczniowie zanotowali zaobserwowane sytuacje niew³aœci-

wego zachowania wœród uczestników ruchu drogowego podczas dzisiejszej drogi
ze szko³y do domu.

Poradnik dla nauczyciela

58

Scenariusz 6

Temat:

Wa¿ne regu³y postêpowania w ruchu drogowym

Czas pracy: 1 godzina lekcyjna.

Cel ogólny
Poznanie hierarchii stosowania siê do znaków drogowych, sygna³ów œwietlnych oraz
poleceñ dawanych przez osoby uprawnione do kierowania ruchem.

Cele szczegó³owe
Uczeñ:

4

rozpoznaje znaki decyduj¹ce o pierwszeñstwie przejazdu lub ust¹pieniu pierw-
szeñstwa, nazywa oraz opisuje ich znaczenie;

4

potrafi wyjaœniæ, co to jest regu³a postêpowania;

4

rozpatruje zasady pierwszeñstwa przejazdu zgodnie z hierarchi¹ postêpowania
w ruchu drogowym;

4

jest œwiadomy konsekwencji niew³aœciwych zachowañ w pobli¿u miejsc krzy¿owa-
nia siê torów ró¿nych pojazdów.

Metody i techniki aktywizuj¹ce
Metody: kierowanie nabywaniem umiejêtnoœci praktycznych z wykorzystaniem
symulacji, kierowanie korzystaniem z materia³ów Ÿród³owych, kierowanie dyskusj¹,
pogadanka.
Techniki aktywizuj¹ce: inscenizacja, pytania i odpowiedzi.

Œrodki dydaktyczne
S³ownik jêzyka polskiego, podrêcznik z æwiczeniami, kartki z tekstem, plansze ze zna-
kami drogowymi, Kodeks drogowy.

Przebieg lekcji

1. Nauczyciel i uczniowie: czynnoœci organizacyjne.
2. Nauczyciel: podaje temat lekcji i zapisuje go na tablicy oraz zadaje pytanie: Kto

spoœród was spróbowa³by wyjaœniæ, czego nauczymy siê na tych zajêciach?

3. Uczniowie: zg³aszaj¹ siê, ewentualnie nauczyciel w razie braku chêtnych typuje

uczniów do odpowiedzi.

4. Nauczyciel: prosi, aby wyjaœniæ: Co nale¿y rozumieæ przez okreœlenie regu³a?
5. Uczniowie: próbuj¹ zdefiniowaæ to pojêcie.
6. Nauczyciel: proponuje przeczytaæ definicjê w S³owniku jêzyka polskiego.
7. Uczniowie: wytypowany uczeñ odczytuje treœæ definicji.
8. Nauczyciel: pisze na tablicy pytania: Po co s¹ regu³y? Dlaczego siê je okreœla? Co

nale¿y rozumieæ przez okreœlenie hierarchia wa¿noœci regu³ postêpowania?

9. Uczniowie: wyjaœniaj¹.

10. Nauczyciel: prosi trzech uczniów na œrodek klasy. Podaje im karteczki z tekstem.

Ka¿dy uczeñ ma inny tekst. Informuje ich, ¿e s¹ aktorami, którym przydzielono
okreœlone role. Pierwszy uczeñ jest narratorem, drugi wystêpuje w roli kierowcy
samochodu, trzeci zaœ jest rowerzyst¹.

Przyk³adowe scenariusze lekcji

www.wsip.com.pl

59

11. Narrator mówi: jesteœmy na skrzy¿owaniu, do którego zbli¿a siê rowerzysta i samo-

chód; sygnalizacja siê popsu³a, a niestety znaki drogowe zosta³y zniszczone. Policja
zosta³a powiadomiona i ju¿ jedzie. Jak w tej sytuacji powinien post¹piæ rowerzysta,
który widzi, ¿e samochód nadje¿d¿a z jego prawej strony? Jest to taka sama sytuacja,
jak¹ pokazano na drugim rysunku ze s. 58 podrêcznika z æwiczeniami.

12. Uczniowie: przygl¹daj¹ siê sytuacji przedstawionej na rysunku.
13. Uczeñ–rowerzysta mówi: w tej sytuacji ja mam pierwszeñstwo!.
14. Uczeñ kieruj¹cy samochodem mówi: to ja, w tej sytuacji mam pierwszeñstwo!
15. Narrator mówi: powiedzcie, kto w tej sytuacji mówi prawdê – rowerzysta czy kierow-

ca samochodu!

16. Uczniowie: siê wypowiadaj¹.
17. Nauczyciel: prosi, aby wytypowany uczeñ w ca³oœci odczyta³ treœæ art. 5. Kodeksu

drogowego.

18. Uczniowie: wytypowany czyta na g³os tekst art. 5. Kodeksu drogowego.
19. Nauczyciel zadaje pytania: Co jest wa¿niejsze – polecenia osoby uprawnionej, czy

sygna³y œwietlne? Co jest wa¿niejsze – znaki drogowe, czy sygna³y œwietlne? Co jest
najwa¿niejsze?

20. Uczniowie: udzielaj¹ odpowiedzi.
21. Nauczyciel: poleca samodzielnie rozwi¹zaæ pozosta³e zadania ze ss. 57 i 58.
22. Uczniowie: samodzielnie pracuj¹.
23. Nauczyciel: poleca wybranym uczniom przedstawiæ sposób rozwi¹zania zdania,

pozostali uczniowie sprawdzaj¹, czy poprawnie wykonali zadanie.

24. Nauczyciel: prosi, aby uczniowie sami podsumowali, czego nauczyli siê na dzisiej-

szej lekcji i jak s¹dz¹, dlaczego temat ten jest bardzo wa¿ny.

25. Uczniowie: siê wypowiadaj¹.

Poradnik dla nauczyciela

60

Za³¹cznik do scenariusza 2.

Karta pracy ucznia

Przeczytaj tekst.

Gazeta lokalna Zwiastun,

Krynica Górska, 20 czerwca br.

Nie–Szczêœliwa Wyprawa

Trzej ch³opcy: Adam, Grzegorz i Pawe³, uczniowie z czwartej klasy szko³y podstawowej
siê nudzili. Postanowili samodzielnie wybraæ siê w góry. Nie znali trasy i zab³¹dzili. Za-
cz¹³ padaæ ulewny deszcz. Ch³opcy nie mieli gdzie siê skryæ. Byli ubrani w bawe³niane
koszulki oraz sportowe szorty, na nogach mieli trampki. Nie wziêli ze sob¹ ¿adnego ekwi-
punku. Na szczêœcie spotkali przypadkowych turystów, którzy pomogli im bezpiecznie
wróciæ do domu. Rodzice ch³opców nie wiedzieli, ¿e ich dzieci w ten sposób chcia³y spê-
dziæ wolny czas. M³odzi turyœci ze swojej wyprawy zapamiêtali tylko tyle, ¿e byli zziêbniê-
ci, g³odni i nie wiedzieli, gdzie szukaæ pomocy.

Odpowiedz na pytania:
1. Co siê sta³o?
2. Dlaczego tak siê sta³o?
3. Co mog³o siê zdarzyæ?
4. Co robiæ, aby takie zdarzenie nie nast¹pi³o?
5. Dlaczego tak zatytu³owano artyku³?

Przyk³adowe scenariusze lekcji

www.wsip.com.pl

61

Za³¹cznik do scenariusza 3.

Arkusz obserwacji

Grupa nr

_____________________

Nazwiska cz³onków grupy:

_____________________________________________________________________________

Temat zadania:

___________________________________________________________________________________________

Miejsce obserwacji:

______________________________________________________________________________________

Czas obserwacji:

__________________________________________________________________________________________

Data wykonania zadania:

______________________________________________________________________________

Liczba obiektów

Obserwacje/spostrze¿enia

Uwagi

pozytywne

negatywne

Wyjaœnienie:

3

liczba obiektów – dotyczy odpowiednio: pieszych, kieruj¹cych pojazdami, osób
oczekuj¹cych na przystankach komunikacji publicznej, osób wsiadaj¹cych lub wy-
siadaj¹cych ze œrodków komunikacji publicznej, analizowanych przystanków, w za-
le¿noœci od wykonywanego zadania przez w³aœciwe grupy;

3

obserwacje/spostrze¿enia pozytywne – nale¿y wpisaæ rodzaj zaobserwowanych
w³aœciwych zachowañ lub opisaæ estetyczny wygl¹d przystanku;

3

obserwacje/spostrze¿enia negatywne – nale¿y wpisaæ rodzaj zaobserwowanych nie-
w³aœciwych zachowañ lub opisaæ nieestetyczny wygl¹d przystanku.

Wnioski z obserwacji (podaæ kilka):

Poradnik dla nauczyciela

62

Za³¹cznik do scenariusza 4.

Arkusz spostrze¿eñ

Imiê i nazwisko ucznia obserwuj¹cego sytuacje:

__________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________

Klasa:

_____________________

Data:

______________________

Wyjaœnienie:

Tabelê nale¿y wype³niaæ odpowiednio dla nastêpuj¹cych sytuacji:
1. Rowerzysta wysokiego wzrostu na niew³aœciwie wyregulowanym rowerze dosto-

sowanym dla osoby ni¿szego wzrostu.

2. Rowerzysta niskiego wzrostu na niew³aœciwie wyregulowanym rowerze dosto-

sowanym dla osoby wy¿szego wzrostu.

Wyjaœnienie:

Tabelê nale¿y wype³niaæ odpowiednio dla nastêpuj¹cych sytuacji:
1. Rowerzysta niskiego wzrostu na w³aœciwie wyregulowanym rowerze.
2. Rowerzysta wysokiego wzrostu na w³aœciwie wyregulowanym rowerze.

Wykonywane

czynnoœci

Sposób wykonania

Uwagi dotycz¹ce

u³o¿enia sylwetki

poprawnie (+)

niepoprawnie (–)

1

2

1

2

Wsiadanie na rower

Ruszanie

Jazda po prostej

Hamowanie

Zatrzymanie

Wykonywane

czynnoœci

Sposób wykonania

Uwagi dotycz¹ce

u³o¿enia sylwetki

poprawnie (+)

niepoprawnie (–)

1

2

1

2

Wsiadanie na rower

Ruszanie

Jazda po prostej

Hamowanie

Zatrzymanie

Przyk³adowe scenariusze lekcji

www.wsip.com.pl

63