Egzamin maturalny z chemii

Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy

1

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA

POZIOM PODSTAWOWY

Zdaj

ący otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi

niezgodne z poleceniem (nie na temat) s

ą traktowane jak brak odpowiedzi. Komentarze wykraczające poza zakres polecenia nie

podlegaj

ą ocenianiu.

x Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (jedną prawidáową, inne nieprawidáowe), to nie otrzymuje punktów za Īadną

z nich.

x JeĪeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisaü równanie reakcji chemicznej, a nie jej

schemat.

x Dobór wspóáczynników w równaniach reakcji moĪe róĪniü siĊ od przedstawionego w modelu (np. mogą byü zwielokrotnione), ale bilans

musi by

ü prawidáowy. NiewáaĞciwy dobór lub brak wspóáczynników powoduje utratĊ 1 punktu za zapis tego równania.

x W rozwiązaniach zadaĔ rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeĔ i podanie wyniku z jednostką. BáĊdny zapis jednostki lub

jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym wielko

Ğci mianowanej powoduje utratĊ 1 punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne

zaokr

ąglanie wyników liczbowych.

ƒ NaleĪy zwróciü uwagĊ na zaleĪnoĞü wartoĞci wyniku koĔcowego od ewentualnych wczeĞniejszych zaokrągleĔ, oraz uznaü za poprawne
wszystkie wyniki, które s

ą konsekwencją przyjĊtych przez zdającego poprawnych zaokrągleĔ.

ƒ

W obliczeniach po

Ğrednich jednostki nie są wymagane, ale jeĞli są to muszą byü poprawne.

x

Za poprawne obliczenia b

Ċdące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody zdający nie otrzymuje punktów.

x

Za poprawne spostrze

Īenia i wnioski bĊdące konsekwencją niewáaĞciwie zaprojektowanego doĞwiadczenia zdający nie otrzymuje

punktów.

Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów pó

ástrukturalnych (grupowych) nie odejmuje siĊ punktów.

Zapis „

p”, „n” w równaniach reakcji nie jest wymagany.

Nale

Īy uznaü „

'” jako oznaczenie podwyĪszonej temperatury.

W równaniach reakcji, w których ustala si

Ċ stan równowagi, brak „

֎

” nie powoduje utraty punktów.

Elementy odpowiedzi umieszczone w nawiasach nie s

ą wymagane.

pobrano z www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy

2

Zad

anie

Kryteria oceniania

Model odpowiedzi

Uwagi

Punktacja

za czynno

Ğü

sumaryczna

1.

- za podanie nazw lub symboli pierwiastków X i Y:

Pierwiastek X:

potas lub K

Pierwiastek Y:

azot lub N

1

1

2.

- za narysowanie wzoru elektronowego (kropkowego lub kreskowego) cz

ąsteczki

o wzorze Y

2

:

Y

Y

Y

Y

lub

Przy ka

Īdym atomie Y muszą byü dwa wolne elektrony, niekoniecznie

pogrupowane w par

Ċ.

Za narysowanie we
wzorze strza

áki

zamiast kreski
zdaj

ący uzyskuje

0 pkt.

1

1

3.

- za wpisanie do tabeli numerów wszystkich informacji, które dotycz

ą sodu,

i numerów wszystkich informacji, które dotycz

ą chloru:

Sód

Chlor

1, 3, 6, 7

1, 2, 3, 4, 5

Za
przyporz

ądkowanie

wszystkich numerów
zda

Ĕ opisujących sód

– 1 pkt i chlor –
1 pkt.

2x1

2

4.

- za podanie rodzaju i liczby cz

ąstek elementarnych wchodzących w skáad jądra:

53 protony i (131 – 53 = ) 78 neutronów

1

1

5.

- za uzupe

ánienie schematu:

+

I

131

53

Xe

131

54

0

-1

e

(-)

+

I

131

53

Xe

131

54

0

-1

E

(-)

lub

1

1

pobrano z www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy

3

6.a)

- za sporz

ądzenie wykresu zaleĪnoĞü masy

131

I od czasu:

Wykres musi zawiera

ü poprawnie nakreĞloną zaleĪnoĞü w przedziale czasu

0–40 dni.

1

2

6.b)

- za oszacowanie masy izotopu:

Masa izotopu: oko

áo 24 mg

Poprawny jest ka

Īda

warto

Ğü naleĪąca do

przedzia

áu miĊdzy

warto

Ğciami

odpowiadaj

ącymi

poziomym liniom
siatki, mi

Ċdzy

którymi krzywa
wykresu przecina
lini

Ċ siatki dla 18 dni.

1

7.

- za napisanie wzoru prostego jonu i wzoru anionu kwasu tlenowego siarki,
w którym pierwiastek ten ma najwy

Īszy stopieĔ utlenienia:

Prosty jon siarki:

S

2–

Anion kwasu tlenowego siarki:

2-
4

SO

1

1

pobrano z www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy

4

8.a)

- za uzupe

ánienie schematu:

Na

+

Cl

-

1p

2

8.b)

- za zaproponowanie jednego sposobu, który pozwoli rozerwa

ü wszystkie wiązania

jonowe w krysztale chlorku sodu:

rozpu

Ğciü (chlorek sodu w wodzie)

albo

doda

ü wodĊ (i sporządziü roztwór)

albo

wrzuci

ü krysztaá (chlorku sodu) do wody.

Nale

Īy uznaü za poprawne podanie równania reakcji, w którym zdający zaznaczy

nad strza

áką warunki realizacji przemiany:

2

H O

NaCl

Na

Cl



o

lub

temp.

NaCl

Na

Cl



o

Odpowied

Ĩ „stopiü

(chlorek sodu)”
nale

Īy uznaü za

poprawn

ą.

Odpowied

Ĩ:

„ogrzewa

ü” lub

„podgrza

ü” jest

niewystarczaj

ąca.

1

9.

- za zastosowanie poprawnej metody obliczenia masy miedzi

1

2

- za podanie poprawnego wyniku z dok

áadnoĞcią do dwóch miejsc po przecinku

wraz z jednostk

ą

1

Przyk

áad rozwiązania:

Sposób I:
24 karaty – 100 %
18 karatów – %

Au

Au

18 karatów 100 %

%

=

24 karaty

˜

= 75%

.

Cu

%

= 100 % - 75 % = 25 % mas

Cu

m

= 0, 25 3, 00 g = 0, 75 g

˜

Za poprawne
obliczenie masy z

áota

zdaj

ący otrzymuje

1 pkt.

pobrano z www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy

5

II sposób:

Au

m

18 karatów

=

24 karaty

3, 00 g

Au

18 3, 00 g

m

=

= 2, 25 g

24

˜

Cu

m

= 3, 00 g - 2, 25 g = 0, 75 g

10.

- za podkre

Ğlenie okreĞlenia:

3) mieszanina nasyconego roztworu KNO

3

i kryszta

áów tej substancji

1

1

11.

- za napisanie wzorów lub nazw dwóch gazów:

Najlepiej rozpuszczalny gaz:

HCl

lub

chlorowodór

Najs

áabiej rozpuszczalny gaz:

SO

2

lub

tlenek siarki(IV)

lub

ditlenek siarki

1

1

12.

- za porównanie st

ĊĪeĔ procentowych i molowych:

3

p NH

c

=

p HCl

c

3

m NH

c

>

m HCl

c

2x1

2

13.

-

za wpisanie do tabeli wzorów substancji, które pozwol

ą zrealizowaü przemiany,

oznaczone na schemacie numerami 1, 2 i 3:

Reakcja 1.

Reakcja 2.

Reakcja 3.

Wzór substancji

Cl

2

KOH

HNO

3

Nale

Īy uznaü za

poprawne podanie
nazw substancji
zamiast wzorów.

1

1

14.

- za napisanie w formie cz

ąsteczkowej równania reakcji:

Równanie reakcji 1.: Cu + Cl

2

ĺ CuCl

2

1

1

pobrano z www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy

6

15.

- za napisanie w formie jonowej równa

Ĕ reakcji:

Równanie reakcji 1.: Cu

2+

+ 2OH

-

ĺ Cu(OH)

2

(

Ļ)

Równanie reakcji 3.: Cu(OH)

2

+ 2H

+

ĺ Cu

2+

+ 2H

2

O

lub

Cu(OH)

2

+ 2H

3

O

+

ĺ Cu

2+

+ 4H

2

O

2x1

2

16.

- za poprawne uzupe

ánienie tabeli:

Do

Ğwiadczenie

Wielko

Ğü

fizyczna

Fe

2

O

3

H

2

Fe

H

2

O

1.

Liczba
moli, mol

1

3

2

3

2.

Masa, g

80

3

56

27

Za wype

ánienie

ka

Īdego wiersza

tabeli po 1 pkt.

2x1

2

17.

- za napisanie równania pierwszego stopnia dysocjacji kwasu ortofosforowego(V):

3

4

2

4

H PO

H

H PO

R

lub

3

4

2

3

2

4

H PO

H O

H O

H PO

R

1

1

18.a) - za napisanie barwy jak

ą przyjmie uniwersalny papierek wskaĨnikowy po

zanurzeniu go w roztworze w probówce I i II:

Numer probówki

Barwa papierka wska

Ĩnikowego

I

niebieska

lub

granatowa

lub

niebieskozielona

lub

zielona

II

Īóáta

1

2

18.b) - za napisanie wniosków:

Odczyn roztworu w probówce I:

zasadowy

Odczyn roztworu w probówce II:

oboj

Ċtny

1

pobrano z www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy

7

19.

- za zastosowanie poprawnej metody obliczenia st

ĊĪenia molowego kwasu solnego

1

2

- za podanie poprawnego wyniku z dok

áadnoĞcią do jednego miejsca po przecinku

wraz z jednostk

ą:

3

1, 6 mol dm

˜

1

Przyk

áad rozwiązania:

Przereagowanie 20 % magnezu oznacza zu

Īycie

Mg

m

0, 2 12, 0 g

2, 4 g

˜

,

czyli

Mg

1

2, 4 g

n

0,1 mola

24 g mol

˜

tego metalu.

Ze stechiometrii reakcji wynika,

Īe takiemu ubytkowi magnezu odpowiada

zu

Īycie kwasu solnego, równe 0,2 mola.

Pocz

ątkowo roztwór zawieraá:

3

3

HCl

mol

r

n

c

V

2, 0 mol dm

0, 5 dm

1 mol

˜

˜

˜

HCl

Po reakcji w zlewce pozosta

áo 1 – 0,2 = 0,8 mola kwasu. Przy zaáoĪeniu, Īe

obj

ĊtoĞü roztworu nie zmieniáa siĊ, stĊĪenie molowe kwasu jest równe:

3

mol

3

0,8 mola

c

1, 6 mol dm

0,5 dm

˜

Odpowied

Ĩ: StĊĪenie molowe kwasu solnego w chwili kiedy przereaguje 20 %

magnezu jest równe

3

1, 6 mol dm

˜

.

20.

- za napisanie w formie cz

ąsteczkowej równaĔ reakcji otrzymywania wapnia

w przemy

Ğle dwoma sposobami:

Metoda

Równanie reakcji otrzymywania wapnia

elektrolizy

CaCl

2

elektroliza

o

Ca + Cl

2

(

Ĺ)

aluminotermii

3CaO + 2Al

(

.)

temp

o 3Ca + Al

2

O

3

2x1

2

pobrano z www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy

8

21.a) - za wpisanie w puste pola schematu stopni utlenienia glinu i azotu przed i po

reakcji:

Al

+

HNO

3 (st

ĊĪ.)

temp.

Al

2

O

3

NO

2

H

2

O

+

+

0

V

III

IV

Zapisy stopni
utlenienia
pierwiastków
w postaci: +V, +5
lub 5 nale

Īy uznaü za

poprawne.

1

3

21.b) - za wpisanie w puste pola liczby elektronów pobieranych (poprzedzonej znakiem

„+”) oraz liczby elektronów oddawanych (poprzedzonej znakiem „–”) przez glin
i azot w czasie reakcji:

Al

+

HNO

3 (st

ĊĪ.)

temp.

Al

2

O

3

NO

2

H

2

O

+

+

- 3 (e

-

)

+ 1 (e

-

)

lub

Al

+

HNO

3 (st

ĊĪ.)

temp.

Al

2

O

3

NO

2

H

2

O

+

+

+ 1 (e

-

)

- 6 (e

-

)

1

pobrano z www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy

9

21.c) - za dobranie wspó

áczynników stechiometrycznych:

Al +

HNO

3 (st

ĊĪ.)

temp.

Al

2

O

3

NO

2

H

2

O

+

+

2

6

6

3

(1)

1

22.

- za napisanie wzoru lub nazwy:

HNO

3

lub

kwas azotowy(V)

lub

3

NO

lub

anion azotanowy(V)

lub

jon azotanowy(V)

Odpowied

Ĩ N(V) lub

azot jest
niewystarczaj

ąca.

1

1

23.a) -za uzupe

ánienie schematu:

1

2

23.b) - za napisanie wzorów pó

ástrukturalnego (grupowego) heks-2-enu:

CH

3

–CH=CH–CH

2

–CH

2

–CH

3

1

24.

- za napisanie wzorów pó

ástrukturalnych (grupowych):

Wzór alkanu, którego pochodn

ą

jest zwi

ązek I

Wzór alkanu, którego pochodn

ą

jest zwi

ązek IV

CH

3

CH

2

CH

2

CH

3

CH

3

CH

2

CH

3

Podanie wzorów
sumarycznych
w

Ċglowodorów

powoduje utrat

Ċ

1 pkt.

1

1

25.

- za podanie numerów, którymi oznaczono wzory zwi

ązków chemicznych

b

Ċdącymi izomerami:

I

i III

1

1

I

Br

2

/CCl

4

Br

2

/CCl

4

II

heksan

heks-2-en

pobrano z www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy

10

26.

- za u

áoĪenie nazw systematycznych:

Nazwa systematyczna zwi

ązku I: butanal

Nazwa systematyczna zwi

ązku III: butanon

1

1

27.a) -za zastosowanie w

áaĞciwej metody obliczenia zawartoĞci tlenu w związku IV

w procentach masowych i za podanie wyniku z dok

áadnoĞcią do dwóch miejsc

po przecinku: 43,24% (masowych)

1

2

Przyk

áad rozwiązania:

Wzór sumaryczny zwi

ązku C ma postaü C

3

H

6

O

2

.

3

6

2

1

1

C H O

M

3 12 6 1 2 16 g mol

74 g mol

˜ ˜ ˜

˜

˜

tlenu

32

%

100%

43, 24% mas.

74

˜

27.b) - za napisanie wzoru pó

ástrukturalnego (grupowego) estru:

H

C

O

O

CH

2

CH

3

CH

3

C

O

O CH

3

lub

1

28.

- za uzupe

ánienie tabeli:

Opis w

áaĞciwoĞci substancji

Numer wzoru

substancji

1. Wodny roztwór tej substancji wykazuje odczyn kwasowy i przewodzi

pr

ąd elektryczny.

IV

2. Wskutek ogrzewania tej substancji z odczynnikiem Tollensa na

Ğciankach naczynia powstaje lustro metalicznego srebra.

I

3. Produktem redukcji tej substancji wodorem jest butan-2-ol.

III

1

1

pobrano z www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy

11

29.

- za wpisanie wzorów pó

ástrukturalnych (grupowych) estru, kwasu

karboksylowego i alkoholu:

Ester

Kwas karboksylowy

Alkohol

CH

3

CH

2

C

O

O CH3

lub

C

2

H

5

COOCH

3

CH

3

CH

2

C

O

OH

lub

C

2

H

5

COOH

CH

3

OH

Nale

Īy uznaü za poprawne podanie poprawnych nazw (systematycznych lub

zwyczajowych) w

áaĞciwie zidentyfikowanych związków.

Za napisanie

trzech wzorów –

2 pkt, za

napisanie dwóch

wzorów – 1 pkt,

za napisanie

jednego wzoru

lub brak

wzorów – 0 pkt.

2

30.

- za napisanie równania reakcji:

2CH

3

CHO

(

.)

kat



o CH

3

COOCH

2

CH

3

lub

2CH

3

CHO

(

.)

kat



o CH

3

COOC

2

H

5

1

1

31.

- za podanie nazw dwóch grup funkcyjnych:

Nazwa grupy funkcyjnej I: (grupa) karboksylowa

Nazwa grupy funkcyjnej II: (grupa) aminowa

1

1

pobrano z www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy

12

32.

- za uzupe

ánienie dwóch schematów:

CH

2

C

CH

2

C

O

OH

NH

2

CH

2

C

CH

2

C

O

OH

NH

2

+ HCl

CH

2

C

CH

2

C

O

O

NH

2

Na

O

H

2

+

+ NaOH

CH

2

C

CH

2

C

O

OH

NH

3

Cl

lub

CH

2

C

CH

2

C

O

OH

NH

2

CH

2

C

CH

2

C

O

OH

NH

2

+ HCl

CH

2

C

CH

2

C

O

O

-

Na

+

NH

2

O

H

2

+

+ NaOH

CH

2

C

CH

2

C

O

OH

NH

3

+

Cl

-

2x1

2

33.a) - za podkre

Ğlenie wzoru jednego odczynnika:

NaOH

(aq) CuSO

4

(aq) HNO

3

(st

ĊĪ.) Br

2

(aq)

1

2

pobrano z www.sqlmedia.pl

Egzamin maturalny z chemii

Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy

13

33.b) - za opisanie zmian

Ğwiadczących o obecnoĞci:

w

Ċglanu

wapnia

pieni si

Ċ

lub

wydzielaj

ą siĊ pĊcherzyki (bezbarwnego) gazu

lub

skorupa ulega roztworzeniu

bia

áka

przyjmuje

Īóáte zabarwienie

Zdaj

ący otrzymuje

1 pkt pod warunkiem,

Īe poprawnie
uzupe

áni obie rubryki

tabeli.

1

pobrano z www.sqlmedia.pl