Egzamin maturalny z chemii
Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy
1
ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA
POZIOM PODSTAWOWY
Zdaj
ący otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi
niezgodne z poleceniem (nie na temat) s
ą traktowane jak brak odpowiedzi. Komentarze wykraczające poza zakres polecenia nie
podlegaj
ą ocenianiu.
x Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (jedną prawidáową, inne nieprawidáowe), to nie otrzymuje punktów za Īadną
z nich.
x JeĪeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisaü równanie reakcji chemicznej, a nie jej
schemat.
x Dobór wspóáczynników w równaniach reakcji moĪe róĪniü siĊ od przedstawionego w modelu (np. mogą byü zwielokrotnione), ale bilans
musi by
ü prawidáowy. NiewáaĞciwy dobór lub brak wspóáczynników powoduje utratĊ 1 punktu za zapis tego równania.
x W rozwiązaniach zadaĔ rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeĔ i podanie wyniku z jednostką. BáĊdny zapis jednostki lub
jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym wielko
Ğci mianowanej powoduje utratĊ 1 punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne
zaokr
ąglanie wyników liczbowych.
NaleĪy zwróciü uwagĊ na zaleĪnoĞü wartoĞci wyniku koĔcowego od ewentualnych wczeĞniejszych zaokrągleĔ, oraz uznaü za poprawne
wszystkie wyniki, które s
ą konsekwencją przyjĊtych przez zdającego poprawnych zaokrągleĔ.
W obliczeniach po
Ğrednich jednostki nie są wymagane, ale jeĞli są to muszą byü poprawne.
x
Za poprawne obliczenia b
Ċdące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody zdający nie otrzymuje punktów.
x
Za poprawne spostrze
Īenia i wnioski bĊdące konsekwencją niewáaĞciwie zaprojektowanego doĞwiadczenia zdający nie otrzymuje
punktów.
Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów pó
ástrukturalnych (grupowych) nie odejmuje siĊ punktów.
Zapis „
p”, „n” w równaniach reakcji nie jest wymagany.
Nale
Īy uznaü „
'” jako oznaczenie podwyĪszonej temperatury.
W równaniach reakcji, w których ustala si
Ċ stan równowagi, brak „
֎
” nie powoduje utraty punktów.
Elementy odpowiedzi umieszczone w nawiasach nie s
ą wymagane.
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z chemii
Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy
2
Zad
anie
Kryteria oceniania
Model odpowiedzi
Uwagi
Punktacja
za czynno
Ğü
sumaryczna
1.
- za podanie nazw lub symboli pierwiastków X i Y:
Pierwiastek X:
potas lub K
Pierwiastek Y:
azot lub N
1
1
2.
- za narysowanie wzoru elektronowego (kropkowego lub kreskowego) cz
ąsteczki
o wzorze Y
2
:
Y
Y
Y
Y
lub
Przy ka
Īdym atomie Y muszą byü dwa wolne elektrony, niekoniecznie
pogrupowane w par
Ċ.
Za narysowanie we
wzorze strza
áki
zamiast kreski
zdaj
ący uzyskuje
0 pkt.
1
1
3.
- za wpisanie do tabeli numerów wszystkich informacji, które dotycz
ą sodu,
i numerów wszystkich informacji, które dotycz
ą chloru:
Sód
Chlor
1, 3, 6, 7
1, 2, 3, 4, 5
Za
przyporz
ądkowanie
wszystkich numerów
zda
Ĕ opisujących sód
– 1 pkt i chlor –
1 pkt.
2x1
2
4.
- za podanie rodzaju i liczby cz
ąstek elementarnych wchodzących w skáad jądra:
53 protony i (131 – 53 = ) 78 neutronów
1
1
5.
- za uzupe
ánienie schematu:
+
I
131
53
Xe
131
54
0
-1
e
(-)
+
I
131
53
Xe
131
54
0
-1
E
(-)
lub
1
1
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z chemii
Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy
3
6.a)
- za sporz
ądzenie wykresu zaleĪnoĞü masy
131
I od czasu:
Wykres musi zawiera
ü poprawnie nakreĞloną zaleĪnoĞü w przedziale czasu
0–40 dni.
1
2
6.b)
- za oszacowanie masy izotopu:
Masa izotopu: oko
áo 24 mg
Poprawny jest ka
Īda
warto
Ğü naleĪąca do
przedzia
áu miĊdzy
warto
Ğciami
odpowiadaj
ącymi
poziomym liniom
siatki, mi
Ċdzy
którymi krzywa
wykresu przecina
lini
Ċ siatki dla 18 dni.
1
7.
- za napisanie wzoru prostego jonu i wzoru anionu kwasu tlenowego siarki,
w którym pierwiastek ten ma najwy
Īszy stopieĔ utlenienia:
Prosty jon siarki:
S
2–
Anion kwasu tlenowego siarki:
2-
4
SO
1
1
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z chemii
Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy
4
8.a)
- za uzupe
ánienie schematu:
Na
+
Cl
-
1p
2
8.b)
- za zaproponowanie jednego sposobu, który pozwoli rozerwa
ü wszystkie wiązania
jonowe w krysztale chlorku sodu:
rozpu
Ğciü (chlorek sodu w wodzie)
albo
doda
ü wodĊ (i sporządziü roztwór)
albo
wrzuci
ü krysztaá (chlorku sodu) do wody.
Nale
Īy uznaü za poprawne podanie równania reakcji, w którym zdający zaznaczy
nad strza
áką warunki realizacji przemiany:
2
H O
NaCl
Na
Cl
o
lub
temp.
NaCl
Na
Cl
o
Odpowied
Ĩ „stopiü
(chlorek sodu)”
nale
Īy uznaü za
poprawn
ą.
Odpowied
Ĩ:
„ogrzewa
ü” lub
„podgrza
ü” jest
niewystarczaj
ąca.
1
9.
- za zastosowanie poprawnej metody obliczenia masy miedzi
1
2
- za podanie poprawnego wyniku z dok
áadnoĞcią do dwóch miejsc po przecinku
wraz z jednostk
ą
1
Przyk
áad rozwiązania:
Sposób I:
24 karaty – 100 %
18 karatów – %
Au
Au
18 karatów 100 %
%
=
24 karaty
= 75%
.
Cu
%
= 100 % - 75 % = 25 % mas
Cu
m
= 0, 25 3, 00 g = 0, 75 g
Za poprawne
obliczenie masy z
áota
zdaj
ący otrzymuje
1 pkt.
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z chemii
Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy
5
II sposób:
Au
m
18 karatów
=
24 karaty
3, 00 g
Au
18 3, 00 g
m
=
= 2, 25 g
24
Cu
m
= 3, 00 g - 2, 25 g = 0, 75 g
10.
- za podkre
Ğlenie okreĞlenia:
3) mieszanina nasyconego roztworu KNO
3
i kryszta
áów tej substancji
1
1
11.
- za napisanie wzorów lub nazw dwóch gazów:
Najlepiej rozpuszczalny gaz:
HCl
lub
chlorowodór
Najs
áabiej rozpuszczalny gaz:
SO
2
lub
tlenek siarki(IV)
lub
ditlenek siarki
1
1
12.
- za porównanie st
ĊĪeĔ procentowych i molowych:
3
p NH
c
=
p HCl
c
3
m NH
c
>
m HCl
c
2x1
2
13.
-
za wpisanie do tabeli wzorów substancji, które pozwol
ą zrealizowaü przemiany,
oznaczone na schemacie numerami 1, 2 i 3:
Reakcja 1.
Reakcja 2.
Reakcja 3.
Wzór substancji
Cl
2
KOH
HNO
3
Nale
Īy uznaü za
poprawne podanie
nazw substancji
zamiast wzorów.
1
1
14.
- za napisanie w formie cz
ąsteczkowej równania reakcji:
Równanie reakcji 1.: Cu + Cl
2
ĺ CuCl
2
1
1
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z chemii
Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy
6
15.
- za napisanie w formie jonowej równa
Ĕ reakcji:
Równanie reakcji 1.: Cu
2+
+ 2OH
-
ĺ Cu(OH)
2
(
Ļ)
Równanie reakcji 3.: Cu(OH)
2
+ 2H
+
ĺ Cu
2+
+ 2H
2
O
lub
Cu(OH)
2
+ 2H
3
O
+
ĺ Cu
2+
+ 4H
2
O
2x1
2
16.
- za poprawne uzupe
ánienie tabeli:
Do
Ğwiadczenie
Wielko
Ğü
fizyczna
Fe
2
O
3
H
2
Fe
H
2
O
1.
Liczba
moli, mol
1
3
2
3
2.
Masa, g
80
3
56
27
Za wype
ánienie
ka
Īdego wiersza
tabeli po 1 pkt.
2x1
2
17.
- za napisanie równania pierwszego stopnia dysocjacji kwasu ortofosforowego(V):
3
4
2
4
H PO
H
H PO
R
lub
3
4
2
3
2
4
H PO
H O
H O
H PO
R
1
1
18.a) - za napisanie barwy jak
ą przyjmie uniwersalny papierek wskaĨnikowy po
zanurzeniu go w roztworze w probówce I i II:
Numer probówki
Barwa papierka wska
Ĩnikowego
I
niebieska
lub
granatowa
lub
niebieskozielona
lub
zielona
II
Īóáta
1
2
18.b) - za napisanie wniosków:
Odczyn roztworu w probówce I:
zasadowy
Odczyn roztworu w probówce II:
oboj
Ċtny
1
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z chemii
Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy
7
19.
- za zastosowanie poprawnej metody obliczenia st
ĊĪenia molowego kwasu solnego
1
2
- za podanie poprawnego wyniku z dok
áadnoĞcią do jednego miejsca po przecinku
wraz z jednostk
ą:
3
1, 6 mol dm
1
Przyk
áad rozwiązania:
Przereagowanie 20 % magnezu oznacza zu
Īycie
Mg
m
0, 2 12, 0 g
2, 4 g
,
czyli
Mg
1
2, 4 g
n
0,1 mola
24 g mol
tego metalu.
Ze stechiometrii reakcji wynika,
Īe takiemu ubytkowi magnezu odpowiada
zu
Īycie kwasu solnego, równe 0,2 mola.
Pocz
ątkowo roztwór zawieraá:
3
3
HCl
mol
r
n
c
V
2, 0 mol dm
0, 5 dm
1 mol
HCl
Po reakcji w zlewce pozosta
áo 1 – 0,2 = 0,8 mola kwasu. Przy zaáoĪeniu, Īe
obj
ĊtoĞü roztworu nie zmieniáa siĊ, stĊĪenie molowe kwasu jest równe:
3
mol
3
0,8 mola
c
1, 6 mol dm
0,5 dm
Odpowied
Ĩ: StĊĪenie molowe kwasu solnego w chwili kiedy przereaguje 20 %
magnezu jest równe
3
1, 6 mol dm
.
20.
- za napisanie w formie cz
ąsteczkowej równaĔ reakcji otrzymywania wapnia
w przemy
Ğle dwoma sposobami:
Metoda
Równanie reakcji otrzymywania wapnia
elektrolizy
CaCl
2
elektroliza
o
Ca + Cl
2
(
Ĺ)
aluminotermii
3CaO + 2Al
(
.)
temp
o 3Ca + Al
2
O
3
2x1
2
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z chemii
Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy
8
21.a) - za wpisanie w puste pola schematu stopni utlenienia glinu i azotu przed i po
reakcji:
Al
+
HNO
3 (st
ĊĪ.)
temp.
Al
2
O
3
NO
2
H
2
O
+
+
0
V
III
IV
Zapisy stopni
utlenienia
pierwiastków
w postaci: +V, +5
lub 5 nale
Īy uznaü za
poprawne.
1
3
21.b) - za wpisanie w puste pola liczby elektronów pobieranych (poprzedzonej znakiem
„+”) oraz liczby elektronów oddawanych (poprzedzonej znakiem „–”) przez glin
i azot w czasie reakcji:
Al
+
HNO
3 (st
ĊĪ.)
temp.
Al
2
O
3
NO
2
H
2
O
+
+
- 3 (e
-
)
+ 1 (e
-
)
lub
Al
+
HNO
3 (st
ĊĪ.)
temp.
Al
2
O
3
NO
2
H
2
O
+
+
+ 1 (e
-
)
- 6 (e
-
)
1
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z chemii
Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy
9
21.c) - za dobranie wspó
áczynników stechiometrycznych:
Al +
HNO
3 (st
ĊĪ.)
temp.
Al
2
O
3
NO
2
H
2
O
+
+
2
6
6
3
(1)
1
22.
- za napisanie wzoru lub nazwy:
HNO
3
lub
kwas azotowy(V)
lub
3
NO
lub
anion azotanowy(V)
lub
jon azotanowy(V)
Odpowied
Ĩ N(V) lub
azot jest
niewystarczaj
ąca.
1
1
23.a) -za uzupe
ánienie schematu:
1
2
23.b) - za napisanie wzorów pó
ástrukturalnego (grupowego) heks-2-enu:
CH
3
–CH=CH–CH
2
–CH
2
–CH
3
1
24.
- za napisanie wzorów pó
ástrukturalnych (grupowych):
Wzór alkanu, którego pochodn
ą
jest zwi
ązek I
Wzór alkanu, którego pochodn
ą
jest zwi
ązek IV
CH
3
CH
2
CH
2
CH
3
CH
3
CH
2
CH
3
Podanie wzorów
sumarycznych
w
Ċglowodorów
powoduje utrat
Ċ
1 pkt.
1
1
25.
- za podanie numerów, którymi oznaczono wzory zwi
ązków chemicznych
b
Ċdącymi izomerami:
I
i III
1
1
I
Br
2
/CCl
4
Br
2
/CCl
4
II
heksan
heks-2-en
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z chemii
Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy
10
26.
- za u
áoĪenie nazw systematycznych:
Nazwa systematyczna zwi
ązku I: butanal
Nazwa systematyczna zwi
ązku III: butanon
1
1
27.a) -za zastosowanie w
áaĞciwej metody obliczenia zawartoĞci tlenu w związku IV
w procentach masowych i za podanie wyniku z dok
áadnoĞcią do dwóch miejsc
po przecinku: 43,24% (masowych)
1
2
Przyk
áad rozwiązania:
Wzór sumaryczny zwi
ązku C ma postaü C
3
H
6
O
2
.
3
6
2
1
1
C H O
M
3 12 6 1 2 16 g mol
74 g mol
tlenu
32
%
100%
43, 24% mas.
74
27.b) - za napisanie wzoru pó
ástrukturalnego (grupowego) estru:
H
C
O
O
CH
2
CH
3
CH
3
C
O
O CH
3
lub
1
28.
- za uzupe
ánienie tabeli:
Opis w
áaĞciwoĞci substancji
Numer wzoru
substancji
1. Wodny roztwór tej substancji wykazuje odczyn kwasowy i przewodzi
pr
ąd elektryczny.
IV
2. Wskutek ogrzewania tej substancji z odczynnikiem Tollensa na
Ğciankach naczynia powstaje lustro metalicznego srebra.
I
3. Produktem redukcji tej substancji wodorem jest butan-2-ol.
III
1
1
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z chemii
Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy
11
29.
- za wpisanie wzorów pó
ástrukturalnych (grupowych) estru, kwasu
karboksylowego i alkoholu:
Ester
Kwas karboksylowy
Alkohol
CH
3
CH
2
C
O
O CH3
lub
C
2
H
5
COOCH
3
CH
3
CH
2
C
O
OH
lub
C
2
H
5
COOH
CH
3
OH
Nale
Īy uznaü za poprawne podanie poprawnych nazw (systematycznych lub
zwyczajowych) w
áaĞciwie zidentyfikowanych związków.
Za napisanie
trzech wzorów –
2 pkt, za
napisanie dwóch
wzorów – 1 pkt,
za napisanie
jednego wzoru
lub brak
wzorów – 0 pkt.
2
30.
- za napisanie równania reakcji:
2CH
3
CHO
(
.)
kat
o CH
3
COOCH
2
CH
3
lub
2CH
3
CHO
(
.)
kat
o CH
3
COOC
2
H
5
1
1
31.
- za podanie nazw dwóch grup funkcyjnych:
Nazwa grupy funkcyjnej I: (grupa) karboksylowa
Nazwa grupy funkcyjnej II: (grupa) aminowa
1
1
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z chemii
Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy
12
32.
- za uzupe
ánienie dwóch schematów:
CH
2
C
CH
2
C
O
OH
NH
2
CH
2
C
CH
2
C
O
OH
NH
2
+ HCl
CH
2
C
CH
2
C
O
O
NH
2
Na
O
H
2
+
+ NaOH
CH
2
C
CH
2
C
O
OH
NH
3
Cl
lub
CH
2
C
CH
2
C
O
OH
NH
2
CH
2
C
CH
2
C
O
OH
NH
2
+ HCl
CH
2
C
CH
2
C
O
O
-
Na
+
NH
2
O
H
2
+
+ NaOH
CH
2
C
CH
2
C
O
OH
NH
3
+
Cl
-
2x1
2
33.a) - za podkre
Ğlenie wzoru jednego odczynnika:
NaOH
(aq) CuSO
4
(aq) HNO
3
(st
ĊĪ.) Br
2
(aq)
1
2
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z chemii
Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom podstawowy
13
33.b) - za opisanie zmian
Ğwiadczących o obecnoĞci:
w
Ċglanu
wapnia
pieni si
Ċ
lub
wydzielaj
ą siĊ pĊcherzyki (bezbarwnego) gazu
lub
skorupa ulega roztworzeniu
bia
áka
przyjmuje
Īóáte zabarwienie
Zdaj
ący otrzymuje
1 pkt pod warunkiem,
Īe poprawnie
uzupe
áni obie rubryki
tabeli.
1
pobrano z www.sqlmedia.pl