10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 61 • 31.07.2008 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Prawidłowe ujęcie w księgach rachunkowych operacji dotyczących eksportu towarów

do krajów spoza Unii Europejskiej wymaga uwzględnienia przepisów ustawy VAT oraz

przepisów wykonawczych wydanych do tej ustawy.

Udokumentowaniem eksportu jest faktura VAT, która powinna być wystawiona na

zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie m.in. wystawiania

faktur (Dz. U. z 2005 r. nr 95, poz. 798 ze zm.).

Jeżeli faktura VAT dokumentująca eksport jest wystawiona w walucie obcej, to jej

przeliczenia na złote dokonuje się:

–

dla celów VAT – według zasad określonych w § 37 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra

Finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT (Dz. U. z 2004 r.

nr 97, poz. 970 ze zm.), tj. według wyliczonego i ogłoszonego przez NBP bieżącego

kursu średniego waluty obcej:

a) na dzień wystawienia faktury – o ile jest ona wystawiona w terminie, w którym

podatnik obowiązany jest do jej wystawienia,

b) na dzień powstania obowiązku podatkowego – gdy faktura nie została wystawiona

w ustawowym terminie, a podatnik był obowiązany do jej wystawienia;

– dla celów bilansowych – po kursie średnim ustalonym dla danej waluty przez Narodowy

Bank Polski na ten dzień, chyba że w zgłoszeniu celnym lub innym wiążącym jednostkę

dokumencie ustalony został inny kurs (art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości – Dz. U.

z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm. – w brzmieniu obowiązującym do końca 2008 r.);

– dla celów podatku dochodowego według kursu średniego ogłaszanego przez NBP

z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu (art. 12 ust. 2

ustawy o pdop, Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm., oraz art. 14 ust. 1a ustawy o pdof,

Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).

Dodać należy, że od 1 stycznia 2009 r. zaczną obowiązywać przepisy określające nowe

zasady wyceny dla celów bilansowych operacji gospodarczych wyrażonych w walutach

obcych. Na podstawie zmienionego art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości, wyrażone w wa-

lutach obcych operacje gospodarcze od 2009 r. ujmowane będą w księgach rachunkowych

na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie:

1) faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji – w przy-

padku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań,

2)średnimogłoszonymdladanejwalutyprzezNBPzdniapoprzedzającegoten

dzień– w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zasto-

sowanie kursu, o którym mowa w pkt 1, a także w przypadku pozostałych operacji.

Wprowadzonezmianypozwoląnawyeliminowanierozbieżnościpomiędzyustawą

orachunkowościaprzepisamiustawopodatkudochodowym.

Jednak już obecnie można przyjmować dla celów bilansowych zasady przeliczania

wartości wyrażonych w walutach obcych określone w ustawach o podatku dochodowym

– w ramach stosowania uproszczeń w rachunkowości (zgodnie z art. 4 ust. 4 ustawy o ra-

chunkowości) – pod warunkiem, że nie wpływa to w sposób istotny na rzetelne i jasne przed-

stawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki. W takim

przypadku zapis w tej sprawie należy zamieścić w dokumentacji opisującej przyjęte zasady

(politykę) rachunkowości, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości.

Eksportbezpośredni

Jeżeli wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty jest dokonywany przez dostawcę lub

na jego rzecz, ma miejsce eksport bezpośredni (art. 2 pkt 8 lit. a ustawy o VAT – Dz. U.

z 2004 r. nr 54, poz. 535 ze zm.).

W przypadku eksportu bezpośredniego stawka podatku VAT wynosi 0%, pod warun-

kiem posiadania przez eksportera – przed złożeniem deklaracji podatkowej za dany miesiąc

– dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza terytorium Wspólnoty (art. 41 ust. 6

ustawy o VAT). Jeżeli ten warunek nie jest spełniony, podatnik może wykazać sprzedaż

eksportową w rozliczeniu za następny miesiąc, pod warunkiem otrzymania dokumentu

potwierdzającego wywóz towarów przed złożeniem deklaracji za ten drugi miesiąc. W razie

nieotrzymania tego dokumentu w tym drugim terminie, zastosowanie mają stawki właściwe

dla dostawy tego towaru na terytorium kraju (art. 41 ust. 7 i 8 ustawy o VAT). Oznacza to

obowiązek wykazania w deklaracji za ten drugi okres rozliczeniowy obrotu z tego tytułu

jako sprzedaży krajowej, według stawki obowiązującej dla tej sprzedaży. Obliczając po-

datek należny można przyjąć, że podatek ten jest już zawarty w cenie, tj. stosując metodę

„w stu”.

Otrzymanie przez podatnika dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza tery-

torium Wspólnoty w terminie późniejszym upoważnia podatnika do dokonania korekty

podatku należnego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym podatnik otrzymał

ten dokument.

Przykład

Założenia

1. Jednostka do przeliczenia operacji gospodarczych wyrażonych w walutach obcych

dla celów bilansowych stosuje kurs walut z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego

dzień wystawienia faktury (tj. analogiczny jak dla celów podatku dochodowego) – zapis

w tej sprawie znajduje się w dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości.

2. Jednostka, zarejestrowana jako podatnik VAT, w dniu 12 czerwca 2008 r. sprzedała

kontrahentowi z Rosji towar, którego wartość zgodnie z wystawioną w tym samym dniu

fakturą wyniosła 20.000 USD. Wywozu towaru dokonał sprzedawca.

3. Średni kurs NBP wyniósł:

– na dzień 11 czerwca 2008 r. 2,1787 zł/USD,

– na dzień 12 czerwca 2008 r. 2,1941 zł/USD.

4. Dokument potwierdzający wywóz towarów wpłynął do jednostki 28 lipca 2008 r.

5. Zapłata na rachunek walutowy wpłynęła 31 lipca 2008 r. Przykładowy kurs kupna

USD w banku obsługującym jednostkę wyniósł 2,08 zł/USD.

Zapisywczerwcu2008r.

1. Faktura eksportowa (ze stawką 0%):

20.000 USD × 2,1787 zł/USD) =

43.574 zł

– Wnkonto20 „Rozrachunki z odbiorcami”

(w analityce: Kontrahent zagraniczny),

– Makonto73-0 „Sprzedaż towarów”

(w analityce: Sprzedaż eksportowa).

Dla celów bilansowych i podatku dochodowego przychód powstał w czerwcu. Obowiązek

podatkowy w podatku VAT nie powstał w czerwcu, gdyż do dnia złożenia deklaracji za

ten miesiąc jednostka nie otrzymała potwierdzenia wywozu towarów (jednostka nie wy-

kazuje sprzedaży eksportowej ze stawką 0% w rejestrze sprzedaży i w deklaracji VAT za

czerwiec).

Eksport towarów w księgach rachunkowych

Zapisywlipcu2008r.

1. WB – wpływ należności na rachunek bankowy:

(20.000 USD × 2,08 zł/USD) =

41.600 zł

–

Wn konto 13-1 „Rachunek walutowy”

(w analityce: Rachunek walutowy – USD),

– Makonto20 „Rozrachunki z odbiorcami”

(w analityce: Kontrahent zagraniczny).

2. PK – różnica kursowa ujemna:

20.000 euro × (2,1787 zł/USD – 2,08 zł/USD) =

1.974 zł

–

Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”,

– Makonto20 „Rozrachunki z odbiorcami”

(w analityce: Kontrahent zagraniczny).

Obowiązek podatkowy w podatku VAT powstał w lipcu i jednostka wykaże w rejestrze

sprzedaży i w deklaracji za ten miesiąc sprzedaż eksportową ze stawką 0% w wysokości

43.882 zł (20.000 USD × 2,1941 zł/USD).

Eksportpośredni

Jeżeli wywóz towarów poza terytorium Wspólnoty jest dokonywany przez nabywcę mają-

cego siedzibę poza granicami kraju lub na jego rzecz, ma miejsce eksport pośredni (art. 2 pkt 8

lit. b ustawy o VAT). Aby zastosować stawkę podatkową 0% niezbędne jest posiadanie przez

podatnika, przed złożeniem deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym dokonał dostawy

towarów, kopii dokumentu, w którym urząd celny określony w przepisach celnych potwierdził

wywóz tych towarów poza terytorium Wspólnoty (art. 41 ust. 11 ustawy o VAT).

Brak kopii takiego dokumentu przed złożeniem deklaracji za okres, w którym podatnik

dokonał dostawy powoduje, że podatnik ma obowiązek wykazać obrót z tego tytułu według

stawki właściwej dla sprzedaży krajowej. W takim przypadku podatnik nie może – tak jak

w eksporcie bezpośrednim – przesunąć o jeden miesiąc obowiązku zastosowania do tej

dostawy obowiązujących w sprzedaży krajowej stawek podatku VAT.

Przykład

Założenia

1. Zgodnie z polityką rachunkowości jednostka do przeliczenia operacji gospodarczych

wyrażonych w walutach obcych dla celów bilansowych stosuje kurs walut analogiczny jak

dla celów podatku dochodowego.

2. Jednostka w dniu 18 czerwca 2008 r. sprzedała towar kontrahentowi z Ukrainy. W tym

samym dniu wystawiła fakturę na kwotę 10.000 euro. Wywozu towaru dokonał nabywca.

3. Średni kurs NBP wyniósł:

– na dzień 17 czerwca 2008 r. 3,3852 zł/euro,

– na dzień 18 czerwca 2008 r. 3,3765 zł/euro.

4. Dokument potwierdzający wywóz towarów wpłynął do jednostki 28 lipca 2008 r.

5. Zapłata na rachunek walutowy wpłynęła 29 lipca 2008 r. Przykładowy kurs kupna

euro w banku obsługującym jednostkę wyniósł 3,41 zł/euro.

Zapisywczerwcu2008r.

1. Faktura eksportowa ze stawką 0%:

(10.000 euro × 3,3852 zł/euro) =

33.852 zł

– Wnkonto20 „Rozrachunki z odbiorcami”

(w analityce: Kontrahent zagraniczny),

– Makonto73-0 „Sprzedaż towarów”

(w analityce: Sprzedaż eksportowa).

2. PK – jednostka nie spełniła w czerwcu 2008 r. warunków do zastosowania 0%

stawki VAT:

a) korekta sprzedaży eksportowej

33.852 zł

– Wnkonto73-0„Sprzedaż towarów”

(w analityce: Sprzedaż eksportowa),

– Makonto73-0 „Sprzedaż towarów”

(w analityce: Sprzedaż krajowa),

b) naliczenie VAT należnego

(10.000 euro × 3,3765 zł/euro) × 22/122 =

6.088,77 zł

– Wnkonto73-0 „Sprzedaż towarów”

(w analityce: Sprzedaż krajowa),

–

Ma konto 22 „Rozrachunki z tytułu VAT należnego”.

Dla celów bilansowych i podatku dochodowego przychód powstał w czerwcu. Obowiązek

podatkowy w podatku VAT powstał również czerwcu – jednostka wykaże w deklaracji VAT

sprzedaż krajową w kwocie 27.676 zł i 22% podatek należny VAT w kwocie 6.089 zł.

Zapisywlipcu2008r.

1. WB – zapłata należności:

(10.000 euro × 3,41 zł/euro) =

34.100 zł

–

Wn konto 13-1 „Rachunek walutowy”,

– Makonto20 „Rozrachunki z odbiorcami”

(w analityce: Kontrahent zagraniczny).

2. PK – różnica kursowa dodatnia:

10.000 euro × (3,41 zł/euro – 3,3852 zł/euro) =

248 zł

– Wnkonto20 „Rozrachunki z odbiorcami”

(w analityce: Kontrahent zagraniczny),

– Makonto75-0 „Przychody finansowe”.

3. PK – jednostka spełniła w lipcu 2008 r. warunki do zastosowania 0% stawki podatku

VAT:

a) korekta sprzedaży krajowej

33.852 zł

– Wnkonto73-0 „Sprzedaż towarów”

(w analityce: Sprzedaż krajowa),

– Makonto73-0 „Sprzedaż towarów”

(w analityce: Sprzedaż eksportowa),

c) korekta VAT należnego (zmniejszenie)

6.088,77 zł

–

Wn konto 22 „Rozrachunki z tytułu VAT należnego”,

– Makonto73-0 „Sprzedaż towarów”

(w analityce: Sprzedaż krajowa).

Jednostka w lipcu dokona korekty i w deklaracji VAT za ten miesiąc wykaże sprzedaż

eksportową ze stawką 0% w kwocie 33.765 zł, oraz pomniejszy: sprzedaż krajową o kwotę

27.676 zł, a podatek należny VAT o kwotę 6.089 zł.

EwaGruchot