Świat pośrednictwa finansowego miał
do wyboru:
­ model wyspecjalizowanej bankowoÅ›ci
­ model bankowoÅ›ci uniwersalnej
W Polsce, w okresie, w którym
mogły zostać podjęte decyzje
systemowe, dyskusja dotyczÄ…ca
trendów rozwojowych w bankowości
powiodła w stronę
modelu banku uniwersalnego
1
Pytanie: co to jest ?
Odpowiedz
:
bank nie ograniczony pod względem rodzaju
świadczonych usług
bank posiadający swobodę działania:
­ na rynku pieniężnym
­ na rynku kapitaÅ‚owym
W.Jaworski wiąże zasady uniwersalizmu i specjalizacji w bankowości z dwoma
modelami sektora finansowego: m odelem anglosaskim i modelem niemiecko­
japońskim:
 Model anglosaski opiera siÄ™ na rynkach finansowych. Sprzyja to
uniezależnieniu się wielkich korporacji przemysłowych od banków
komercyjnych. Te ostatnie wykorzystywane sÄ… przede wszystkim do funkcji
płatniczych i rozliczeniowych, a także do zaspokajania krótkoterminowego
zapotrzebowania przedsiębiorstw na kredyt. Natomiast podstawowy dopływ
kapitału odbywa się przez emisję papierów wartościowych i przez giełdę.
Bardzo istotną rolę w tym modelu odgrywają różnego rodzaju fundusze i banki
specjalne (inwestycyjne).
Model niemiecko­japoÅ„ski zakÅ‚ada, że głównÄ… rolÄ™ w sektorze finansowym
pełni system bankowy. Banki zaspokajają zarówno krótkoterminowe, jak i
długoterminowe potrzeby klientów. W tym modelu banki mają zatem charakter
uniwersalny. Równocześnie rozpowszechniają się powiązania kapitałowe
między bankami i korporacjami przemysłowymi .
W Europie, wiodÄ…cym systemem, w
którym dominowaÅ‚a bankowość uni­
wersalna, był i jest system niemiecki.
Rozwiązania przyjęte w USA w tzw.
Glass­Steagall Act w latach
trzydziestych (1933) były typowe
natomiast dla modelu
wyspecjalizowanego.
2
NieustajÄ…cy lobbing na rzecz zmian
systemowych, prowadzony przez
reprezentantów amerykańskich banków, stał
się szczególnie intensywny w USA w latach
90. Mimo oporu ze strony amerykańskiego
banku centralnego  Systemu Rezerwy
Federalnej, po ponad 65 latach od przyjęcia
postkryzysowego Glass Steagall Act,
uchwalono nowe prawo bankowe
3
Ustawa, nazwana Gramm­Leach­Bliley Act,
została podpisana przez Billa Clintona w dniu
12 listopada 1999 roku. Pokierowała ona
bankowość amerykańską w stronę modelu
uniwersalnego.
Stopniowo, po spełnieniu warunków okresu
przejściowego, amerykańskie banki mogą
łączyć  pod jednym dachem tradycyjne
czynnoÅ›ci depozytowo­kredytowe i bankowość
inwestycyjnÄ….
Po stuleciach rozwoju można
próbować formułować wnioski:
" Dominuje model bankowości uniwersalnej:
Niemcy, a w konsekwencji UE
Japonia
Polska, po 1989
USA, po 1999
" Jest w pośrednictwie finansowym miejsce
dla bankowości wyspecjalizowanej
" Znaczenie m.in. regulacji prawnych i
ekonomii, a w tym kontekście  wyboru
dokonywanego przez właścicieli
Właściciel banku, do wyboru  w
ramach obowiÄ…zujÄ…cego porzÄ…dku
prawnego i przy kierowaniu siÄ™
zasadami racjonalnego
gospodarowania  ma do wyboru co
najmniej cztery modelowe struktury
organizacji swojej instytucji bankowej
4
Pierwszy model zakłada integrację
wszelkiego rodzaju usług
finansowych oraz ich świadczenie w
ramach jednego organizmu prawnego
BANK UNIWERSALNY
dziaÅ‚alność depozytowo­kredytowa bankowość inwestycyjna
ubezpieczenia inne
współistnienie tradycyjnej
bankowoÅ›ci depozytowo­
kredytowej i inwestycyjnej.
Pozostałe działalności
wyprowadzone są do spółek
BANK UNIWERSALNY
dziaÅ‚alność depozytowo­kredytowa bankowość inwestycyjna
spółUNIWzależne
ki
BANK ERSALNY
działalność ubezpieczeniowa bankowość hipoteczna inne
Trzeci model wprowadza
formalno­prawnÄ… dominacjÄ™
tradycyjnej działalności
depozytowo­kredytowej nad
spółkami świadczącymi inne
BANK UNIWERSALNY
usługi finansowe
dziaÅ‚alność depozytowo­kredytowa
spółkiWERSALNY e
zależn
BANK UNI
bankowość inwestycyjna bankowość hipoteczna inne
5
Czwarty model zakłada istnienie
holdingu spółek świadczących
usługi finansowe, zależnych od
matki  centrum holdingu, nie
prowadzącego działalności
BANK UNIWERSALNY
operacyjnej
holding finansowy
spANK ki Wzależne
ół
B UNI ERSALNY
bankowość bankowość bankowość inne
depozytowo­kredytowa inwestycyjna hipoteczna
Slajdy z wykładu dra Michała Jurka
SLAJDY dra Michała JURKA&
6
Jeśli wpływ na  swój bank
ma właściciel, to jaka jest
struktura właścicielska
banków w Polsce?
" dane GINB po 2006 roku
" dane UKNF po 2007 roku
Struktura sektora bankowego
Struktura sektora bankowego
W 2006 r.
nie nastąpiły istotne zmiany
w strukturze podmiotowej i własnościowej
Struktura podmiotowa sektora
Struktura podmiotowa sektora
51 bankó w komercyjnych
51 bank ów komercyjnych
12 oddział ów instytucji kredytowych
12 oddzia łó w instytucji kredytowych
584 bankó w sp ół dzielczych zrzeszonych w 3 strukturach (Banku
584 bank ów spó łdzielczych zrzeszonych w 3 strukturach (Banku
Polskiej Sp ół dzielczoś ci 351, Gospodarczym Banku Wielkopolskim
Polskiej Spó łdzielczo ści 351, Gospodarczym Banku Wielkopolskim
152, Mazowieckim Banku Regionalnym 80, poza Krakowskim Bankiem
152, Mazowieckim Banku Regionalnym 80, poza Krakowskim Bankiem
Sp
Spó ł dzielczym, któ ry funkcjonował samodzielnie).
ółdzielczym, kt óry funkcjonowa ł samodzielnie).
Konsolidacja wyhamował a i w znacznym stopniu uzale żniona jest od
Konsolidacja wyhamowa ła i w znacznym stopniu uzależ niona jest od
decyzji inwestor ów zagranicznych
decyzji inwestoró w zagranicznych
Struktura wł asnościowa sektora bankowego
Struktura w Å‚asno Å› ciowa sektora bankowego
Kapita ł polski (30,3% aktyw ów sektora)
Kapitał polski (30,3% aktywó w sektora)
4 banki kontrolowane przez Skarb Pań stwa (19,7%)
4 banki kontrolowane przez Skarb Pa Å„stwa (19,7%)
7 bankó w kontrolowanych przez inwestor ów prywatnych (4,4%)
7 bank ów kontrolowanych przez inwestoró w prywatnych (4,4%)
ółdzielcze (6,2%)
wszystkie banki sp (6,2%)
wszystkie banki spó ł dzielcze
Kapita Å‚ zagraniczny (69,7%)
Kapitał zagraniczny (69,7%)
40 bankó w komercyjnych (66,6%)
40 bank ów komercyjnych (66,6%)
12 oddział ów instytucji kredytowych (3,1%)
12 oddzia łó w instytucji kredytowych (3,1%)
7
Liczba bank ów
Liczba bankó
w
Konsolidacja wyhamowała
prowadz Ä… cych
prowadzÄ…cych
i w znacznym stopniu uzależniona jest
od decyzji inwestorów zagranicznych
dzia Å‚ alno
działalność
ść
operacyjn Ä…
operacyjnÄ…
Liczba banków komercyjnych i oddziałów instytucji kredytowych
prowadzących działalność operacyjną
87
80
63
61
57
60
40
20
0
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Liczba banków spółdzielczych prowadzących działalność operacyjną
1653
1 500
1 200
900
588 584
600
300
0
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Udzia Å‚ inwestor
Udział inwestoró w zagranicznych
ów zagranicznych
w aktywach sektora bankowego
w aktywach sektora bankowego
(% kontrolowanych aktyw ó w, 2006)
(% kontrolowanych aktywów, 2006)
Kraje UE 58,8
Kraje spoza UE 11,1
WÅ‚ochy 19,9
Niemcy 8,4
Holandia 8,2
Korzystna
USA 7,8
dywersyfikacja z
ródeł kapitału
Belgia 4,9
wg kraju pochodzenia
Irlandia 4,6
Francja 3,9
Portugalia 3,6
Austria 2,3
pozostali 6,1
0 10 20 30 40 50 60
Udzia Å‚ (%) inwestor w zagranicznych
Udział (%) inwestoró
ów zagranicznych
w aktywach sektora bankowego
w aktywach sektora bankowego
Handlowy
Pekao
BGÅ»
BRE
BPH
PBK
Zachodni
80
69,5 69,7
BSK
60
WBK 47,2
40
13,7
20
2,6
0
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Obecna struktura własnościowa
jest konsekwencjÄ… procesów prywatyzacji dużych banków w latach 1999­2000
8
Aktywa polskiego sektora bankowego
Aktywa polskiego sektora bankowego
s sze od aktywów  spółek matek 
są ni ż ek matek
ą niższe od aktyw ó w  sp ó ł
najwi ę kszych polskich bank ó w
największych polskich banków
(dane 2006)
(dane 2006)
Udział polskiego sektor a bankowego w aktywach " spółki matki"
21,6
20
14,6
11,9
10
0
Polska vs. UniCredito Polska vs. ING Polska vs. CitiGroup
Niekt ó re  sp ó ł ki c ó rki  odgrywaj ą kluczow ą rol ę w polskim sektorze
Niektóre  spółki córki odgrywają kluczową rolę w polskim sektorze
bankowym ale ich udzia Å‚
bankowym ale ich udział
w aktywach i zysku netto  sp ó ł ek matek  jest marginalny
w aktywach i zysku netto  spółek matek jest marginalny
(wysoki zysk netto Pekao i BPH na tle UniCredito)
(wysoki zysk netto Pekao i BPH na tle UniCredito)
(dane 2006)
(dane 2006)
Udział spółki zależnej w aktywach polskiego sektor a bankowego
Udział spółki zależnej w aktywach " spółki matki"
Udział spółki zależnej w zysku netto " spółki matki"
10,4
10
9,2
7,7
7,0
5,1
5 5,2
2,2
2,2 2,0
1,0 0,8
0,6
0
Pekao ­ Unicr edito BPH ­ Unicredito Bank Slaski ­ ING Handlowy ­
Citigroup
Podobna sytuacja wyst Ä™ puje w
Podobna sytuacja występuje w
innych nowych krajach cz
innych nowych krajach członkowskich UE
Å‚onkowskich UE
oraz niekt ó rych starych krajach UE
oraz niektórych starych krajach UE
(dane 2004)
(dane 2004)
60
56 podmiot 1
51
podmiot 2
podmiot 3
40
32
28
26
24
23
20
20 21
20
22 16
18
14 14
18
15
0
y
ródło: ECB
9
Ud ział w aktywach sektora
Litwa
Malta
Dania
A
otwa
Czech y
Austria
Estonia
SÅ‚owacja
Finlan dia
Por tugalia