plik

Specyfika podatków majątkowych

Podatki majątkowe to grupa danin publicznych, prawdopo‑

dobnie najbardziej zróżnicowanych pod względem formy oraz
konstrukcji. W piśmiennictwie podatkowym w większym stop‑
niu kładzie się nacisk nie na ich definicję, ale na modele i rodzaje.
Przedmiotem opodatkowania tymi podatkami mogą być: całość
lub część posiadanego majątku (podatki od stanu majątku) albo
zmiany stanu majątkowego (podatki związane z transferem mająt‑
ku, np. nadzwyczajny przyrost masy majątkowej, obrót majątkiem).
Trudno wskazać międzynarodowe standardy wyznaczające pod‑
stawowe zasady ich konstrukcji. W Polsce, podobnie jak w innych
państwach europejskich, nie występuje jeden powszechny poda‑
tek majątkowy, ale cały system. Zdarzenia, które zostały uznane za
przedmiot opodatkowania, oraz podatki, które polski ustawodaw‑
ca nałożył na wymienione zdarzenia, przedstawiono w tab. 1.

Na podstawie publikacji P. Felis, Elementy teorii i praktyki podatków

majątkowych. Poszukiwanie ładu w opodatkowaniu nieruchomości w Pol-
sce z perspektywy przedsiębiorców oraz jednostek samorządu terytorialnego,
SGH, Warszawa 2012.

W publicznej debacie na temat pożądanego kształtu systemu opodatkowania nieruchomości dominują gło-
sy postulujące wprowadzenie nowego podatku od nieruchomości o nowoczesnej konstrukcji, dostosowanej
do rozwiązań obowiązujących w większości państw o gospodarce rynkowej – podatku od wartości nieru-
chomości (podatku

ad valorem). Ten kierunek reform nie jest jednak realizowany. W opracowaniu przed-

stawiono specyfikę i rolę podatków majątkowych, konsekwencje przyjętego w Polsce powierzchniowego
modelu opodatkowania nieruchomości, a także bariery i trudności, które uniemożliwiają wprowadzenie
nowych rozwiązań w życie

nr 14(128) • 25 lipca 2012

zagadnienia społeczno‑gospodarcze

ISSN 2082‑0666

Paweł Felis

System opodatkowania nieruchomości

w Polsce

Tab. 1. Rodzaje podatków majątkowych według zdarzeń

uznanych za przedmiot opodatkowania

Zdarzenie –

przedmiot opodatkowania

Rodzaj podatku majątkowego

Posiadanie majątku

podatek od nieruchomości
podatek rolny
podatek leśny
podatek od środków transportowych

Zużywanie w procesie
produkcji czynników
wytwórczych
(także środowiska)

podatek rolny
podatek leśny
podatek od środków transportowych

Przejmowanie majątku

podatek od spadków i darowizn

Dokonywanie transakcji
polegających na sprzedaży
lub kupnie majątku

podatek od czynności cywilnoprawnych

Rozważania dotyczące zakresu i wysokości podatków mająt‑

kowych mają szczególne znaczenie w kontekście stanu i kierun‑
ków rozwoju finansów samorządu terytorialnego. Niektóre po‑
datki majątkowe (np. podatek od nieruchomości, podatek rolny,

podatek leśny, podatek od środków transportowych) noszą bo‑
wiem cechy samoistnego podatku samorządowego, ponieważ:

wpływy podatkowe z ich tytułów przekazywane są w całości do

dyspozycji samorządowych organów władzy publicznej (w Pol‑
sce – gmin) na mocy ustaw o charakterze bezterminowym,

samorządowym organom uchwałodawczym przysługuje pra‑

wo do kształtowania niektórych elementów konstrukcji podat‑
ków (uprawnienie do różnicowania stawek podatkowych, czyli
przyjmowania stawek maksymalnych, wymienionych w usta‑
wie lub stawek od nich niższych, i uprawnienie do wprowa‑
dzania ulg i zwolnień), dzięki czemu możliwe staje się oddzia‑
ływanie na rozwój lokalny

Rola podatku od nieRuchomości

Kluczową rolę w gospodarce finansowej gmin odgrywają

dochody z danin publicznych od nieruchomości stanowiących
własność innych podmiotów. Analizując rolę podatku od nieru‑
chomości we współczesnej gospodarce polskiej, należy pamię‑
tać, że w teorii opodatkowania formułowana jest zasada, aby ze
względu na niekorzystne skutki nie nakładać podatków na ma‑
jątek zgromadzony w przeszłości. W praktyce zadaniem polityki
podatkowej, poza zapewnieniem środków niezbędnych do sfi‑
nansowania tworzenia dóbr publicznych, jest także zagwaranto‑
wanie możliwości oddziaływania na procesy społeczno‑gospo‑
darcze. Wydaje się jednak, że oczekiwania w tym zakresie wobec
podatków  majątkowych  nie  mogą  być  zbyt  duże,  a  ponadto
powinno  się  uwzględniać  specyficzne  cechy  podatków  mająt‑
kowych.  Podatki  od  posiadanych  nieruchomości  zaliczane  są
do świadczeń rzeczowych, co oznacza, że szczególne znaczenie
przypisuje się przedmiotom opodatkowania. Z ich budowy wyni‑
ka, że zastosowanie właściwego podatku i jego wysokość uzależ‑
nione zostały nie od cech osobowych podatnika, lecz od rodzaju
nieruchomości. Świadome stawianie przed podatkami majątko‑
wymi celów redystrybucyjnych budzi więc poważne wątpliwo‑
ści,  dotyczące  np.  przyjęcia  prawidłowej  podstawy  rozłożenia
ciężaru  opodatkowania.  W  polskiej  polityce  dotyczącej  podat‑
ków majątkowych powinny znaleźć się postulaty efektywnego
wykorzystania  nieruchomości,  kształtowania  racjonalnej  struk‑
tury  przestrzennej  miast  oraz  rozwiązań  podatkowych  zorien‑
towanych ekologicznie. Przy rozważaniu funkcji pozafiskalnych
systemu opodatkowania majątku istotne jest uwzględnienie go‑
spodarki nieruchomościami. Wejście Polski do UE ujawniło zanie‑
dbania w gospodarce nieruchomościami na obszarach zarówno
miejskich,  jak  i  wiejskich.  Obszary  miejskie  są  w  Polsce  bardzo
zróżnicowane,  a  nierzadko  ich  struktura  przestrzenna  jest  zde‑
cydowanie odmienna od zabudowy miast pozostałych państw
europejskich. W prestiżowych dzielnicach miast często znajdują
się ogródki działkowe czy bocznice kolejowe. Natomiast cechą
charakterystyczną  zabudowy  centralnych  części  miast  państw
Europy Zachodniej jest to, że przeważają w nich nieruchomości
związane  z  działalnością  finansową,  handlową,  usługową  oraz
budownictwem rodzinnym. Niezbędne zatem wydaje się stwo‑
rzenie  uwarunkowań  podatkowo‑prawnych,  pozytywnie  od‑
działujących na rynek nieruchomości w celu poprawy struktury
przestrzennej polskich miast i obszarów wiejskich.

W krajach rozwiniętych samorząd terytorialny realizuje wiele

zadań publicznych. Konieczne jest więc uwzględnienie podat‑
ków lokalnych jako źródła ich finansowania. Podatek od nieru‑
chomości jest podatkiem mającym dużo pożądanych cech, któ‑
re powinny charakteryzować podatki lokalne (m.in.: wydajność
odpowiednia w stosunku do realizowanych zadań; równomierne

Teoretyczne podstawy reformy podatków w Polsce, J. Ostaszewski,

Z. Fedorowicz, T. Kierczyński (red.), Difin, Warszawa 2004.

rozmieszczenie przestrzenne bazy podatkowej; jednoznaczność
terytorialna; trwały związek przestrzenny bazy podatkowej; „wi‑
doczność” podatku; powszechność obciążeń podatkowych).

powieRzchniowy model opodatkowania nieRuchomości

w polSce – konSekwencje dla czynnych i bieRnych

podmiotów opodatkowania

Na system opodatkowania nieruchomości w Polsce składają się

następujące podatki: od nieruchomości (ustawa z 12 stycznia 1991
r. o podatkach i opłatach lokalnych, Dz.U. z 2010 r. nr 95, poz. 613 ze
zm.), rolny (ustawa z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym, Dz.U.
z 2006 r. nr 136, poz. 969 ze zm.) i leśny (ustawa z 30 października
2002 r. o podatku leśnym, Dz.U. nr 200, poz. 1682 ze zm.). Wyso‑
kość podatków w tym systemie jest zależna od powierzchni nie‑
ruchomości (budynki i grunty) i jedynie w niewielkim zakresie od
wartości (budowle). System finansów samorządu terytorialnego
w Polsce ukształtowano tak, że wśród dochodów podatkowych
podstawowe znaczenie mają podatki majątkowe oraz udziały
w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa (CIT i PIT).
Szczegółowe zestawienie prezentujące strukturę dochodów bu‑
dżetowych gmin w latach 2004–2009 zawarto w tab. 2.

Z zaprezentowanych danych wynika, że podatki majątkowe

nie zawsze w wystarczającym stopniu stanowią stabilną część
własnych dochodów gmin, chociaż traktowane są na ogół jako
najistotniejsze dochody gmin, świadczące o potencjale docho‑
dowym danego samorządu (ponieważ posiadają większość cech
uznawanych za pożądane dla podatków lokalnych). Na znaczenie
fiskalne podatków majątkowych składają się w przeważającej czę‑
ści wpływy tylko z jednego podatku – od nieruchomości (ok. 87%),
podczas gdy waga finansowa trzech pozostałych podatków (rol‑
nego, leśnego i od środków transportowych) jest marginalna.

Obowiązujący w Polsce powierzchniowy model opodatkowa‑

nia  nieruchomości  oznacza  w  praktyce  sztywną  podstawę  wy‑
miaru poszczególnych podatków majątkowych. Znamienny jest
fakt, że konsekwencje takiej konstrukcji dotyczą czynnych i bier‑
nych podmiotów opodatkowania. Dla jednostek samorządowych
zasadniczym  problemem  wynikającym  z  niedoskonałości  pod‑
stawy opodatkowania jest ograniczenie wzrostu ich dochodów
podatkowych. Z kolei w przypadku podatników – odwołując się
do  zasady  sprawiedliwości,  zgodnie  z  którą  system  podatkowy
powinien traktować obywateli w sposób jednakowy w relacji do
ich cech, pozycji i warunków – w rozkładzie obciążeń podatka‑
mi  majątkowymi  w  niewielkim  stopniu  uwzględniona  została
ich  zdolność  płatnicza.  Świadczą  o  tym  rozwiązania  stosowane
w powierzchniowych systemach opodatkowania nieruchomości.
Ustalając wysokość podatku według wartości jednostkowej (jed‑
nostka powierzchni nieruchomości), pomija się czynniki mogące
mieć wpływ na podstawę opodatkowania, które odzwierciedla‑
łyby lokalizację, uwarunkowania rynkowe oraz jakość nierucho‑
mości. W efekcie ilościowe ujęcie podatku jest niesprawiedliwe
społecznie, obciążając jednakowo właścicieli nieruchomości war‑
tościowych, położonych w prestiżowych częściach miast, jak i nie‑
ruchomości o niższym standardzie, mniej atrakcyjnej lokalizacji.

Przy analizowaniu wad i zalet podatku opartego na po‑

wierzchni nieruchomości nie można pominąć jego prostoty. Nie
ma wątpliwości, że brak skomplikowanych procedur obliczenio‑
wych pozwala na obniżenie kosztów administracyjnych. Obecny
poziom kosztów administracyjnych, a także kosztów dostoso‑
wania podatników

nie jest w Polsce nadmierny. W warunkach

W odpowiedzi na nałożony podatek, a także stopień deformowania

przez niego rynkowych relacji cen podatnicy podejmują określone dzia‑
łania skierowane na minimalizację obciążeń podatkowych (konieczność
mikroekonomicznego dostosowania).

ukształtowanego systemu opodatkowania nieruchomości re‑
alizacja zadania, jakim jest oddanie do dyspozycji państwa i sa‑
morządu terytorialnego kwoty fiskalnej, nie sprawia większych
trudności, podobnie jak jego czasochłonność (czas potrzebny na
przygotowanie, wypełnienie i dostarczenie odpowiednim orga‑
nom administracji skarbowej właściwych formularzy, liczba zło‑
żonych przez podatników w ciągu roku deklaracji podatkowych
oraz niezbędnych informacji o nieruchomościach) i kosztochłon‑
ność (alternatywny koszt przyjętej jednostki czasu przeznaczonej
na wywiązanie się z obowiązku podatkowego, koszty ponoszone
na rzecz firm doradztwa podatkowego).

Z funkcjonowaniem nowej konstrukcji systemu opodatkowa‑

nia nieruchomości związane jest także realne niebezpieczeństwo
wysokich kosztów wprowadzenia i stosowania podatku ad valo-
rem (założenie dla całego kraju katastru nieruchomości w celu
identyfikacji wszystkich nieruchomości podlegających opodat‑
kowaniu, taksacja nieruchomości w celu ustalenia ich wartości,
przyszłe aktualizacje wartości ustalonej w wyniku dokonanej wy‑
ceny, przeprowadzane akcje edukacyjne). Zakładając, że będzie
to w pełni samoistny podatek samorządowy, można to działanie
częściowo uzasadniać ceną za przyznany zakres autonomii oraz
swobody samorządu terytorialnego w kształtowaniu lokalnej po‑
lityki podatkowej

uwaRunkowania RefoRmy SyStemu opodatkowania

nieRuchomości

Najważniejsze bariery towarzyszące reformie systemu opodat‑

kowania nieruchomości w Polsce wymieniono poniżej.

baRieR y techniczne

Wprowadzenie podatku od wartości nieruchomości powinno

niewątpliwie zostać poprzedzone stworzeniem systemu wiary‑
godnej i pełnej ewidencji nieruchomości (nowoczesny system

Oczywiście przy założeniu, że to właśnie budżety lokalne zostaną

obciążone nie tylko kosztami związanymi z procesem przekształcenia ist‑
niejącej ewidencji gruntów i budynków w kataster nieruchomości oraz
tworzenia ich rejestru podatkowego, ale również kosztami przeprowa‑
dzenia powszechnej taksacji nieruchomości.

katastralny). Podstawowy cel tworzonego w Polsce zintegrowa‑
nego  systemu  katastralnego  (ZSK)  sprowadza  się  do  automa‑
tycznej  wymiany  informacji  pomiędzy  trzema  komponentami
systemu rejestracji gruntów i budynków, czyli: ewidencją grun‑
tów i budynków (kataster fizyczny), systemem ksiąg wieczystych
(kataster prawny) oraz ewidencją podatkową (kataster fiskalny).
Tymczasem realizacja terminów zakończenia procesu informaty‑
zacji  oddala  się. W  2004  r.  zakładano,  że  proces  tworzenia  ZSK
zostanie zakończony w 2010 r. Według kolejnych przewidywań
nastąpi to jednak prawdopodobnie w latach 2018–2019

baRieR y foRmalno-pRawne

Prawne podstawy dokonywania powszechnej taksacji nieru‑

chomości  zawarte  są  w  następujących  aktach  prawnych:  usta‑
wie z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U.
z 2010 r. nr 102, poz. 651 ze zm.) oraz rozporządzeniu Rady Mini‑
strów z 29 czerwca 2005 r. w sprawie powszechnej taksacji nie‑
ruchomości (Dz.U. nr 131, poz. 1092). Zgodnie z treścią art. 163
ust. 1 przywołanej ustawy termin rozpoczęcia oraz zakończenia
powszechnej taksacji nieruchomości, a także źródła jej finanso‑
wania  określi  odrębna  ustawa.  Oczywistym  skutkiem  jej  braku
jest niepodjęcie – poza projektami studialnymi i pilotażowymi –
działań mających na celu przeprowadzenie powszechnej taksa‑
cji nieruchomości i uzupełnienie ewidencji o wartość katastralną
działek  ewidencyjnych,  budynków  i  lokali.  Ponadto  w  rejestrze
cen  i  wartości  nieruchomości  prowadzonym  przez  starostów
gromadzone są jedynie informacje o cenach transakcyjnych oraz
wartościach  nieruchomości  ustalanych  przez  rzeczoznawców
majątkowych w trakcie indywidualnych wycen.

baRieR y polit yczne

Problem polega na braku podejścia długofalowego oraz upo‑

litycznianiu decyzji dotyczących zmian w prawie podatkowym.
Biorąc pod uwagę funkcjonowanie niespójnych politycznie i ma‑
jących zróżnicowane interesy władz publicznych, nie można wy‑
kluczyć świadomego odwlekania podjęcia określonych decyzji.

Informacja o wynikach kontroli Zintegrowanego Systemu Katastralne-

go w latach 2000–2005 (I półrocze), NIK, Warszawa, marzec 2006.

Tab. 2. Dochody budżetowe gmin w latach 2004–2009

Wyszczególnienie

2004

2005

2006

2007

2008

2009

w mln zł w % w mln zł w % w mln zł w % w mln zł w % w mln zł w % w mln zł w %

Dochody ogółem

72062,3 100,0

82083,0 100,0

92710,2 100,0 103876,5 100,0 111761,6 100,0 115209,6 100,0

Dochody własne (jako własny potencjał
dochodowy*), w tym:

25127,9 34,9

29327,5 35,7

32573,5 35,1

36624,8 35,3 37847,5 33,9 37657,5 32,7

Podatki majątkowe

12610,5 17,5

13434,0 16,4

13841,5 14,9

14603,7 14,1 15677,5 14,0 16451,7 14,3

Podatek od nieruchomości

10953,5 15,2

11668,7 14,2

12156,8 13,1

12702,5 12,2 13447,4 12,0 14190,0 12,3

Podatek rolny

921,8

1,3

966,8

1,2

809,1

0,9

931,5

0,9

1228,0

1,1

1238,5

1,1

Udziały w podatkach państwowych

14725,4 20,4

16956,9 20,7

19683,7 21,2

24554,1 23,6 27215,7 24,4 25626,6 22,2

Dotacje celowe

8525,3 11,8

11392,9 13,9

14848,8 16,0

15505,1 14,9 16583,3 14,8 18634,1 16,2

Subwencja ogólna

23683,9 32,9

24405,8 29,7

25604,2 27,7

27192,6 26,2 30115,1 26,9 33291,6 28,9

* Przyjęto, że wielkość własnego potencjału dochodowego mierzona jest przede wszystkim tzw. dochodami czynnymi, na które składają się: samoistne

podatki samorządowe, pozostałe podatki lokalne, opłaty, dochody z majątku gminy oraz inne, które są kształtowane przez gminy (czyli dochody własne
pomniejszone o wpływy z udziału w podatkach dochodowych).

Źródło: na podstawie: Sprawozdania z wykonania budżetu państwa. Informacja o wykonaniu budżetów JST w 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, Rada Mini‑

strów, Warszawa; Budżety JST w latach 2003–2009, GUS, Warszawa 2010.

Wydawca:

Wydawnictwo Sejmowe dla Biura Analiz Sejmowych

ul. Zagórna 3, 00‑441 Warszawa, tel. 22 694 17 27, faks 22 694 10 05, www.bas.sejm.gov.pl

Projekt graficzny:

Bogdan Żukowski

Redakcja:

Jolanta Adamiec, Jakub Borawski (redaktor naczelny), Ewelina Gierach, Mirosław Gwiazdowicz, Justyna Osiecka‑Chojnacka,

Albert Pol, Łukasz Żołądek (sekretarz redakcji)

Kontakt:

tel. 22 694 18 17, 22 694 17 53, e‑mail: lukasz.zoladek@sejm.gov.pl

Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu służy eksperckim wsparciem posłom i organom Sejmu.
Wydaje m.in.: „Infos”, „Studia BAS”, „Zeszyty Prawnicze BAS”, „Przed pierwszym czytaniem”.
„Infos” – w zwięzłej formie podejmuje aktualne zagadnienia istotne dla polskiego społeczeństwa i gospodarki.

Dr Paweł Felis

– pracownik Katedry Finansów Przedsiębiorstwa w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie.

Racjonalne dla określonej grupy politycznej opóźnianie prac nad
nową formułą opodatkowania wynika z obaw, że proponowana
zmiana będzie niekorzystna dla reprezentowanej grupy społecz‑
nej, która musiałaby ponieść większy niż dotychczas ciężar obcią‑
żeń podatkowych. W naturalny sposób władze koncentrują się
raczej na utrzymywaniu dotychczasowego porządku podatko‑
wego bądź ewentualnie akceptowaniu rozwiązań cząstkowych,
wyrywkowych, które pogarszają funkcjonalną jakość systemu
podatkowego.

Nowa formuła byłaby szansą na wzmocnienie samodziel‑

ności  finansowej  jednostek  samorządu  terytorialnego  dzięki
stworzeniu stabilnego i wydajnego źródła dochodów własnych.
W związku z tym ujawnia się w szczególności potrzeba uwzględ‑
niania interesów politycznych szczebla samorządowego. Należy
także zwrócić uwagę na opinie lokalnych decydentów na temat
pożądanych  przez  nich  zmian  systemu  zasilania  finansowego
jednostek  samorządu  terytorialnego.  Z  badań

wynika jednak,

że bardzo mała jest grupa decydentów samorządowych, którzy
byliby zainteresowani rozszerzeniem skali lokalnej polityki po‑
datkowej, co byłoby równoznaczne z ponoszeniem zwiększonej
odpowiedzialności za sytuację finansową zarządzanej przez sie‑
bie wspólnoty. W tym kontekście pojawia się wątpliwość, jaki jest
sens zgłaszania postulatów większego wyposażenia samorządu
terytorialnego we własne źródła dochodów podatkowych, skoro
politycy lokalni nie chcą być odpowiedzialni za sytuację finanso‑
wą swoich wspólnot samorządowych.

Nie należy także pomijać okoliczności obiektywnych. Otóż

samorządowi decydenci słusznie obawiają się, iż w sytuacji dy‑
namicznego wzrostu zadań i wydatków samorządowych opar‑
cie dochodów samorządowych przede wszystkim na podatkach
lokalnych niesie uzasadnione niebezpieczeństwo ich niewystar‑
czalności.  Wskazują  przy  tym  na  rozwiązania,  które  zwiększają
zakres  samodzielności  wydatkowej  (wzrost  wpływów  z  tytu‑
łu  udziału  w  podatkach  państwowych,  wzrost  kwot  subwencji
ogólnych), a także oznaczają, że ciężar równoważenia budżetów
samorządowych powinien spoczywać w zasadniczej mierze na
władzach państwowych.

baRieR y finanSo we

Z uwagi na to, że nieznana jest data wprowadzenia podatku ad

valorem i niewystarczające są obecne uregulowania prawne, nie
jest możliwe przytoczenie wiarygodnych danych na temat kosz‑
tów wdrożenia nowego systemu. Opierając się na dostępnych

Zob. A. Babczuk, Samodzielność finansowa jednostek samorządu te-

rytorialnego. Pożądane kierunki zmian w świetle badań ankietowych [w:]
Finanse 2009 – teoria i praktyka. Finanse publiczne II, B. Filipiak, B. Walczak
(red.), Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2009.

informacjach, można określić, że w latach 2000–2005 na prace
modernizacyjne  związane  z  synchronizacją  trzech  komponen‑
tów  w  zintegrowany  kataster  nieruchomości  wydano  łącznie
przeszło  151  mln  zł. W  2006  r.  szacowano,  że  pozostałe  koszty
związane  z  dokończeniem  prac  modernizacyjnych  wyniosą
prawie  770  mln  zł. Wskutek  wykorzystania  środków  bezzwrot‑
nej pomocy zagranicznej nastąpiło tylko częściowe obciążenie
budżetu  państwa.  Po  stronie  kosztów,  zawierających  oprócz
wydatków  związanych  z  koniecznością  stworzenia  systemu  in‑
formacji o nieruchomościach także koszt powszechnej taksacji,
planowano w 2004 r. sumę 2 mld zł. Uwzględniając jednak koszt
przeprowadzenia  powszechnej  taksacji  nieruchomości  według
zasad określonych w ustawie o gospodarce nieruchomościami
(szacowany na kwotę ponad 1,4 mld zł), zamknięcie się całkowi‑
tego budżetu w wymienionej kwocie stało się mało realne. Nie
ma wątpliwości, że przytoczone szacunki przekraczają zdolności
finansowe samorządu terytorialnego. Pojawia się zatem pytanie
o możliwy do udźwignięcia w krótkim czasie ciężar koniecznych
do zakończenia reformy wydatków. Niestety, polskie finanse pu‑
bliczne znajdują się w stanie kryzysu (niekorzystne dane finan‑
sowe  dotyczące  wysokości  deficytu  i  długu  sektora  finansów
publicznych).  Niezależnie  od  tego  należy  mieć  na  uwadze,  że
znaczne odroczenie w czasie bądź, co gorsza, brak reformy syte‑
mu opodatkowania nieruchomości nie pozostanie bez wpływu
na możliwości doskonalenia funkcjonowania instytucji publicz‑
nych, a tym samym ograniczy efektywność finansów samorządu
terytorialnego.

baRieR y Społeczne

Wysokość i forma nakładanych obciążeń podatkowych nie za‑

wsze  znajdują  społeczną  akceptację.  Dla  podatnika  ważna  jest
subiektywna ocena ciężaru podatkowego. Postawy wobec pro‑
cesu wprowadzania nowego podatku są więc nie wyłącznie po‑
chodną oceny własnej sytuacji w chwili obecnej w porównaniu
z wcześniejszymi okresami, ale także odzwierciedleniem własnej
sytuacji na tle sytuacji innych ludzi. Krytyczny osąd konkretnych
rozwiązań ustawodawczych może wynikać nie tylko z przyczyn
bezpośrednio  związanych  z  ich  oceną;  krytykę  mogą  wywołać
pogarszające się nastroje społeczne i niechęć wobec większości
propozycji, które w odczuciu społecznym są złe. Wprowadzenie
podatku  opartego  na  wartości  nieruchomości  wymaga  więc
przygotowania społeczeństwa do nowej formuły (rzetelnie przy‑
gotowane  i  przeprowadzone  akcje  edukacyjne  i  promocyjne,
publiczne debaty, w których zwraca się uwagę na zalety i wady
rozwiązania). Tymczasem  dotychczasowe  działania  władzy  pu‑
blicznej pozostawiają wiele do życzenia i w efekcie są odbierane
jako próba zachowania w tajemnicy do samego końca tego ele‑
mentu transformacji systemu podatkowego.