10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 61 • 30.07.2007 r.

Rachunkowość dla każdego

Porady eksperta

W sytuacji gdy nabyte wyroby są nieodpowiedniej jakości, nabywca ma prawo zwrócić

się do sprzedawcy (producenta) z żądaniem uregulowania sprawy zgodnie z warunkami

umowy kupna-sprzedaży.

W wypadku gdy kupujący otrzymał od sprzedawcy dokument gwarancyjny co do jakości

rzeczy sprzedanej, poczytuje się w razie wątpliwości, że wystawca dokumentu (gwarant) jest

obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad,

jeżeli wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w gwarancji. Jeżeli w gwarancji

nie zastrzeżono innego terminu, termin wynosi jeden rok licząc od dnia, kiedy rzecz została

kupującemu wydana – tak stanowi art. 577 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r. nr 16,

poz. 93 ze zm.).

Ponadto kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy,

niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji (art. 579 K.c.).

Jednym ze sposobów załatwienia reklamacji złożonej przez klienta w okresie gwarancji

udzielonej przez sprzedawcę (producenta) może być wymiana produktu niewłaściwej jakości

na produkt wolny od wad. Nie zawsze jednak będzie możliwy zwrot wadliwego produktu.

W przypadku niektórych materiałów budowlanych, takich jak przykładowo tynki czy farby,

niewłaściwa jakość tych materiałów może ujawnić się dopiero po ich wykorzystaniu zgodnie

z przeznaczeniem, tj. po położeniu tynku na budynku i jego pomalowaniu.

Każda jednostka powinna zadbać o właściwe udokumentowanie przyjętej reklamacji.

Dokumentacja powinna obejmować przykładowo: zgłoszenie reklamacji, protokoły sporzą-

dzone przy współudziale wykonawcy robót budowlanych oraz przedstawiciela sprzedawcy

(producenta), badania, ekspertyzy itp. Z dokumentacji tej powinno jednoznacznie wynikać,

że przyczyna powstałych usterek leży po stronie złej jakości materiałów budowlanych, a nie

np. po stronie wykonawcy robót budowlanych.

W przypadku uznania reklamacji klienta za uzasadnioną producent może podjąć decyzję

o wydaniu nowych materiałów budowlanych bez wad. Realizacja obowiązków wynikających

z udzielonych gwarancji może wiązać się także z powstaniem dodatkowych kosztów, które

mogą obejmować przykładowo koszty transportu, odszkodowania.

Każdorazowe wydanie materiałów budowlanych z magazynu w ramach obowiązków

wynikających z udzielonych gwarancji powinno następować na podstawie pisemnej decyzji

podjętej w tej sprawie przez kierownika jednostki. Dokument ten będzie podstawą ujęcia

wydanych materiałów w kosztach jednostki.

Wartość wydanych materiałów wolnych od wad może być ujęta bezpośrednio na koncie

syntetycznym 70-1 „Koszty wytworzenia sprzedanych produktów” – jest to bowiem koszt

związany z podstawową działalnością operacyjną jednostki. Wskazane byłoby w takim przy-

padku w ewidencji analitycznej prowadzonej do konta 70-1 wyodrębnić konto analityczne,

na którym księgowana byłaby wartość wydanych nieodpłatnie wyrobów gotowych w związku

z reklamacjami klientów. Odpowiedni zapis w tej sprawie powinna zawierać dokumentacja

opisująca przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy

o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.).

Wydanie wyrobów gotowych wolnych od wad z magazynu producenta może przebiegać

zapisem:

- Wn konto 70-1 „Koszty wytworzenia sprzedanych produktów” (w analityce: Produkty

gotowe wydane nieodpłatnie w ramach reklamacji),

- Ma konto 60 „Produkty gotowe i półprodukty”.

Ewentualne odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych w części przypadającej

na rozchód można ująć zapisem:

a) odchylenia kredytowe

- Wn konto 62 „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów”,

- Ma konto 70-1 „Koszy wytworzenia sprzedanych produktów” (w analityce: Produkty

gotowe wydane nieodpłatnie w ramach reklamacji),

b) odchylenia debetowe

- Wn konto 70-1 „Koszty wytworzenia sprzedanych produktów” (w analityce: Produkty

gotowe wydane nieodpłatnie w ramach reklamacji),

- Ma konto 62 „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów”.

Dla celów podatku dochodowego koszty związane z realizacją obowiązków wynikających

z udzielonych gwarancji są zaliczane do kosztów uzyskania przychodów – wykazują one

bezpośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą i zostały poniesione w celu

uzyskania przychodów.

W sytuacji gdy producent wykonując obowiązki gwaranta wydaje nieodpłatnie na rzecz

klienta nową partię materiałów wolnych od wad, nie wykonuje odrębnej dostawy powo-

dującej powstanie obowiązku podatkowego w podatku VAT. Opodatkowaniu podlegało

bowiem pierwotne wydanie materiałów budowlanych. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że

nie dochodzi do zwrotu reklamowanej partii materiałów – w świetle przepisów ustawy z dnia

11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.) czynność

nieodpłatnego wydania materiałów budowlanych w związku z reklamacją wyrobów nie

podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Księgowanie operacji związanych z reklamacją materiałów budowlanych po ich zużyciu,

uznaną przez producenta za uzasadnioną, przedstawiono na poniższym przykładzie.

Przykład

Założenia

1. Spółkazo.o.jestproducentemmateriałówbudowlanych.

2. Spółkadokonałasprzedażytynkówzewnętrznychifarbdotychtynkównabywcy„X”

nałącznąwartość12.200zł,wtymVAT2.200zł.

3. Wartośćsprzedanychwyrobówwcenachewidencyjnychwynosi9.000zł.

4. Odchyleniakredytoweodcenewidencyjnychsprzedanychwyrobówwyniosły1.500zł.

5. Nabywca„X”popółrokuodzakupuzareklamowałcałądostawęmateriałówbudow-

lanych(nabudynkachwystąpiływybarwieniaizacieki)izażądałwydaniamateriałów

budowlanychwolnychodwad.

6. Spółkazo.o.uznałareklamacjęzauzasadnionąiwuzgodnionymterminieprzekazała

nabywcy„X”materiałybudowlane,którychwartośćwcenachewidencyjnychwyniosła

9.000zł.

7. Odchyleniakredytoweodcenewidencyjnychwyrobówwydanychwramachreklamacji

wyniosły1.500zł.

Dekretacja

1. Faktura VAT wystawiona nabywcy:

a) wartość wyrobów gotowych według cen sprzedaży netto

10.000 zł

- Ma konto 70-0 „Sprzedaż produktów”,

Reklamacja zużytych materiałów

budowlanych uznana przez producenta

b) VAT należny według stawki 22%

2.200 zł

- Ma konto 22 „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu

VAT należnego”,

c) ogółem należność od nabywcy

12.200 zł

- Wn konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami” (w analityce: Nabywca „X”).

2. Rozchód sprzedanych produktów – wartość wyrobów gotowych według

cen ewidencyjnych:

9.000 zł

- Wn konto 70-10 „Koszty wytworzenia sprzedanych produktów”,

- Ma konto 60 „Produkty gotowe i półprodukty”.

3. Odchylenia kredytowe od cen ewidencyjnych w części przypadającej

na rozchód produktów z tytułu sprzedaży:

1.500 zł

- Wn konto 62 „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów”,

- Ma konto 70-10 „Koszty wytworzenia sprzedanych produktów”.

4. WB – wpłata przez nabywcę należności wynikającej z faktury VAT:

12.200 zł

- Wn konto 13 „Rachunek bieżący”,

- Ma konto 20 „Rozrachunki z odbiorcami” (w analityce: Nabywca „X”).

5. Rozchód materiałów budowlanych dobrej jakości według cen ewidencyjnych

w związku z uznaniem reklamacji za uzasadnioną:

9.000 zł

- Wn konto 70-11 „Koszty wytworzenia sprzedanych produktów”

(w analityce: Produkty gotowe wydane nieodpłatnie w ramach reklamacji),

- Ma konto 60 „Produkty gotowe i półprodukty”.

6. Odchylenia kredytowe od cen ewidencyjnych w części przypadającej

na rozchód produktów z poz. 5:

1.500 zł

- Wn konto 62 „Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów”,

- Ma konto 70-11 „Koszty wytworzenia sprzedanych produktów”

(w analityce: Produkty gotowe wydane nieodpłatnie w ramach reklamacji).

W sytuacji gdy reklamacje materiałów budowlanych nie są odosobnionymi przypadkami,

uzasadnia to tworzenie rezerwy na przewidywane koszty realizacji zobowiązań z tytułu

udzielonych gwarancji jakości, która ma charakter biernych rozliczeń międzyokresowych

kosztów (art. 39 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości). Wartość takiej rezerwy szacuje się

wówczas na koniec każdego okresu sprawozdawczego (dzień bilansowy) na podstawie danych

o sprzedaży produktów objętych gwarancjami z uwzględnieniem informacji o reklamacjach

produktów, które miały miejsce w przeszłości.

Jeżeli ewidencja kosztów prowadzona jest na kontach zespołu 4 (według rodzaju) i kontach

zespołu 5 (według miejsc powstawania) rezerwę, o której mowa wyżej, ujmuje się w księgach

rachunkowych zapisem:

- Wn konto 50 „Koszty działalności produkcyjnej”,

- Ma konto 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”.

Ewa Gruchot

Konwersja pożyczki na udziały

Udziałowcy spółki z o.o. udzielili jej pożyczki (w złotówkach). Po-

nieważ spółka ma problem ze spłatą tej pożyczki, planuje się dokonać

jej zamiany na udziały. Jak to zaewidencjonować w księgach rachun-

kowych?

Udziałowcy spółki z o.o. mogą podjąć decyzję (w formie uchwały) o zamianie wie-

rzytelności z tytułu pożyczki na udziały w kapitale spółki, tzw. konwersji wierzytelności.

W dniu podjęcia takiej uchwały zobowiązanie z tytułu pożyczki wygaśnie, a udziałowcy

uzyskają udziały w kapitale zakładowym spółki o wartości odpowiadającej kwocie po-

życzki wraz z należnymi odsetkami od tej pożyczki. Zarazem o tę kwotę zwiększy się

kapitał zakładowy spółki z o.o. Kapitały (fundusze) własne powstałe z zamiany pożyczek

na udziały wykazuje się bowiem w wartości nominalnej tych pożyczek, po uwzględnie-

niu odsetek naliczonych i niezapłaconych do dnia zamiany, które nie będą wypłacone.

Wynika to z art. 36 ust. 2c ustawy o rachunkowości.

Jednocześnie pamiętać należy, że podwyższenie kapitału zakładowego następuje

z chwilą wpisania tego faktu do rejestru sądowego (art. 262 § 4 Kodeksu spółek han-

dlowych – Dz. U. z 2000 r. nr 94, poz. 1037 ze zm.). Dlatego w ewidencji księgowej

w dniu podjęcia uchwały o konwersji pożyczki na udziały zobowiązanie z tytułu po-

życzki przenosi się na konto rozrachunków z tytułu wkładów na kapitał zakładowy,

a dopiero pod datą wpisu podwyższenia do KRS księguje się na zwiększenie kapitału

zakładowego.

Zapisy w księgach rachunkowych związane z zaciągnięciem pożyczki od udziałow-

ców i późniejszą jej konwersją na udziały w spółce mogą wyglądać następująco:

1. Wpływ pożyczki na rachunek bankowy spółki:

- Wn konto 13-0 „Rachunek bieżący”,

- Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konta imienne udziałowców

– rozrachunki z tytułu pożyczki).

2. Naliczenie należnych udziałowcom odsetek:

- Wn konto 75-1

„Koszty finansowe”,

- Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konta imienne udziałowców

– rozrachunki z tytułu pożyczki).

3. Zamiana pożyczki na udziały:

a) przeksięgowanie – pod datą podjęcia uchwały – zobowiązania z tytułu pożyczki

wraz z naliczonymi odsetkami

- Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konta imienne udziałowców

– rozrachunki z tytułu pożyczki),

- Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konta imienne udziałowców

– rozrachunki z tytułu wkładów na kapitał),

b) zaksięgowanie – pod datą wpisu do rejestru – podwyższenia kapitału zakładowego

o kwotę pożyczki wraz z odsetkami

- Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Konta imienne udziałowców

– rozrachunki z tytułu wkładów na kapitał),

- Ma konto 80 „Kapitał zakładowy”.

Dorota Przybyszewska