Strona 1

Jednodniówka Narodowa - jednodniowka.com

2006-05-20 20:46:18

opera:0

Ukraińska Powstańcza Armia

Historiografia zna dwie różne pod względem idolologicznym i politycznym formacje pod tą nazwą: a) Ukraińska Powstańcza Armia (UPA),
którą w 1942 roku zorganizował Taras Bulba-Borowiec; b) Ukraińska Powstańcza Armia (UPA) zorganizowana wiosną 1943 roku przez OUN
Bandery.

Ukraińska Powstańcza Armia Tarasa Bulby Borowca.

Historia powstania UPA Tarasa Bulby-Borowca jest dosyć skopmplikowana, jej twórca, T. Borowiec, który w czasie wojny przybrał pseudonim
„Bulba”, pochodziłł z północnego Wołynia, gdzie w okolicach Klesowa, sarneńskiego powiatu, miał niewielki kamieniołom i był politycznie
zaangażowany w ukraińskim, demokratycznego i antybolszewickiego kierunku, ruchu petlurowskim, mającym do władz Polski żal i pretensje o
zawarcie traktatu ryskiego ze Związkiem Sowieckim. Jako pozostający w politycznej opozycji do władz Polski, w przeddzień agresji Niemiec na
Polskę w 1939 roku został osadzony w Berezie Kartuskiej. Po klęsce wrześniowej przedostał się na teren Generalnej Guberni i w Warszawie
oddał się do dyspozycji prezydenta URL (Ukraińska Republika Ludowa) na uchodźstwie Andrija Liwyækiego, który wysłał T. Borowca na
wołyńskie Polesie celem zorganizowania tam antysowieckiej partyzantki. W wykonaniu tego zadania T. Bulba-Borowiec w sierpniu 1940 r. w
okolicach Włodawy nielegalnie przedostał się przez granicę i w ciągu roku przygotowywał na południowym (ukraińskim) Polesiu
zorganizowanie antybolszewickiego ruchu partyzanckiego.

Po agresji Niemiec na Związek Sowiecki Taras Bula-Borowiec niezwłocznie zorganizował, pozostający pod auspicjami Niemiec, ale
organizacyjnie im nie podporządkowany, oddział zbrojny pod nazwą „Poleska Sicz”, stawiając przed sobą zadanie oczyszczenia terenu z
pozostałych po rozbiciu przez wojska niemieckie jednostek sowieckich żołnierzy (Mychajło Karkoć-Wowk: Wid Woroniża do Ukrajinœkoho
Łehionu Samooborony, Minneapolis, 1995, s. 42). „Sicz Poleska” wespół z Niemcami brała udział w zwalczaniu działającej na terenach Wołynia
partyzantki sowieckiej (Hajdamaka, nr 2 z 21 IX 1941 r. – organ prasowy „Siczy Poleskiej”). T. Bulba Borowiec współdziałał z władzami
niemieckimi, ale już we wrześniu 1941 r. ujawnił swój cel polityczny – utworzenie niezależnej od Niemiec własnej siły zbrojnej, pisząc w
powołanym wyżej numerze Hajdamaki, że naród ukraiński ... mobilizuje wszystkie swoje siły na front do walki z wrogami Niemiec. Polesie
posyła na front nie tylko środki materialne, ale tworzy też własną armię. O tym okresie działalności „Siczy Poleskiej” sam T. Bulba-Borowiec
napisał: Poleska Sicz oraz Białoruska Samoobrona całkowicie i z honorem wykonały swoje pierwsze zadanie bojowe ... cała Poleska Kotlina
oczyszczona została z dzikiej dywersji bolszewików (Taras Bulba-Borowiec: Armija bez derżawy, Winnipeg, 1981, ss. 120, 121).

Po sukcesach wojsk niemieckich i po utworzeniu we wrześniu 1941 r. Reichskommissariatu Ukraine oraz administracji cywilnej na Wołyniu,
pod koniec 1941 r. władze niemieckie zażądały od T. Bulby-Borowca, aby przekształcił podległą mu „Sicz Poleską” w podporządkowaną
Niemcom formację policyjną Schutzamannschaften. Temu żądaniu T. Bulba-Borowiec nie podporządkował się i zmuszony został do
rozformowania współdziałającej z Niemcami „Siczy Poleskiej”, nie rezygnował jednak z antybolszewickiej, na własny rachunek prowadzonej,
podziemnej działalności. Gdy w1942 r. działalność partyzantki sowieckiej nasiliła się, T. Bulba-Borowiec już w pierwszej połowie tego roku z
byłych członków „Siczy Poleskiej” utworzył niezależne od Niemiec leśne ochotnicze siły zbrojne, nadając im nazwę Ukraińska Powstańcza
Armia.

T. Bulba-Borowiec bezpośrednio po napaści Niemiec na Związek Sowiecki usiłował nawiązać kontakt z obiema frakcjami OUN, w tym celu już
w lipcu 1941 r. udał się on do Lwowa, ale znajdujący się w tym mieście sztab banderowców nie chciał z nim rozmawiać, natomiast OUN
Melnyka podjęła rozmowy z T. Bulbą-Borowcem i nawet dała do jego dyspozycji swych działaczy – Iwana Mitryngę, Ołeha Sztula i innych. I.
Mitrynha został redaktorem Hajdamaki, Ołeh Sztul współdziałał z nim, w przyszłości O. Sztul został przywódcą OUN Melnyka (T. Sprawśkyj:
Tam, de hartuwałaś stal w: Orhanizacija Ukrajinśkych Nacionalistiw 1929-1954, bmw., 1955, s. 333)

Z dotychczas ujawnionych dokumentów i historiografii przedmiotu nie wynika, aby UPA T. Bulby-Borowca prowadziła jakąkolwiek działalność
antypolską, w szczególności aby dokonywała ona mordowania ludności polskiej. Istnieją natomiast dowody przeciwstawne takiej tezie: w trakcie
prowadzonych na Wołyniu rozmów T. Bulby-Borowca z przedstawicielami OUN Bandery, poruszana była sprawa polska, o niej T. Bulba-
Borowiec pisał w Liście do Krajowego Przywództwa Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów pod przywództwem Stepana Bandery z dnia 25 III
1945 r. co następuje: Polski problem. Na wspomnianej naradzie w dniu 21 I 1943 r. sprawa ta była przedyskutowana wszechstronnie.
Tymczasem zamiast przestrzegania ustalonej taktyki, Organizacja w ostatnich dniach otworzyła dla Ukraiñców jeszcze jeden front – polski.
Poszły w ruch siekiery i żagwie. Wyrąbuje się i wiesza całe polskie rodziny i wypala się polskie zabudowania. „Siekiernicy” wyrąbują i wieszają
w haniebny sposób bezbronne kobiety i dzieci ... (Derż. Archiw Riwnenśkoji Obłasti (DARO), f. R-30, op. 2, spr. 113, kk. 103-105). W
podobnym liście do OUN Bandery z 10 VIII 1943 r. T. Bulba-Borowiec pisze: Ukraina ma bardziej groźnych wrogów, niż Polacy ... naród
polski tak czy inaczej istnieje, i jak długo będzie on w tej samej niewoli co i my, tak długo w następstwie okolicznoœci będzie on nie naszym
wrogiem, a sojusznikiem. Jakie zamiary mogą mieć Polacy wobec nas w przyszłości i jak się ułożą nasze stosunki – to inna rzecz (organ prasowy
T. Bulby-Borowca Oborona Ukrajiny z dnia 10 VIII 1943 r., fotokopia z oryginału w zbiorach autora).

Na temat przyswojenia przez OUN Bandery bulbowskiej nazwy „Ukraińska Powstańcza Armia” (UPA) w tymże liście T. Bulba-Borowiec pisze:
9 kwietnia 1943 roku odbyła się pierwsza nasza narada z dowódcą waszych oddziałów wojskowych „Jurką”. Stwierdzono potrzebę jednego
wspólnego sztabu, przyjęto, że oddziały wojskowe OUN przestają istnieæ, a cała ukraińska narodowa partyzantka występuje pod naszą starą
nazwą - Ukraińska Powstańcza Armia ... przerwaliœcie wszelkie kontakty z nami, ale poprzednie spotkania, rozmowy i plany wykorzystaliście
przez przyjęcie naszej popularnej nazwy UPA ... Już w czasie rozmów, zamiat tego, żeby prowadzić działania zgodnie ze wspólnie nakreśloną
linią, oddziały wojskowe OUN, pod marką UPA, w dodatku niby to z rozkazu Bulby, w haniebny sposób zaczęły wyniszczać polską ludność
cywilną ....

Powyższe tłumaczy dlaczego wielu spośród ludnośi polskiej, czasem nawet jeszcze w 1945 r., mordująe jąstruktury nazywał „bulbowcami”,
chociaż faktycznie mordercami byli banderowcy, a nie bulbowcy. Na UPA Tarasa Bulby-Borowca nie ciąży zarzut mordów na ludności polskiej.

Ukraińska Powstańcza Armia OUN Bandery .

Strona 2

Jednodniówka Narodowa - jednodniowka.com

2006-05-20 20:46:18

opera:0

Ogólna charakterystyka. UPA OUN Bandery powstała w wyniku uchwały III. konferencji tego odłamu OUN (luty 1943 r.). Nie polega na
prawdzie propagandowe twierdzenia OUN Bandery o powołaniu przez nią do życia UPA w październiku 1942 r., w tym miesiącu OUN Bandery
występowała kategorycznie przeciwko tworzeniu swych podziemnych sił zbrojnych. Swe stanowisko w tym zakresie OUN Bandery
sprecyzowała w dokumencie pt. Partyzantka i nasze stanowisko wobec niej z października 1942 r., w którym powiedziano: Musimy oszczędzać
nasze siły ... Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów zdaje sobie sprawę z tego, że jej, jako przewodniego w naszej walce narodowej czynnika,
zadaniem jest nie dać nacji możliwości umierania ... Z uwagi na podane wyżej momenty nasze stanowisko wobec partyzantki jest aktywnie
wrogie (DARO, f. R-30, op. 1, spr. 19, k. 15). Ustalenie okresu powstania banderowskiej UPA jest ważne, bowiem propaganda tej frakcji OUN
zmierza do uwolnienia się od odpowiedzialności za zbrodnie UPA, która rzekomo miała powstać spontanicznie. Działania na Wołyniu jesienią
1942 r. dwu niewielkich grup zbrojnych o zabarwieniu banderowskim (grupa pochodzącego z tej samej wsi co Stepan Bandera Hrycia
Perehiniaka i grupa Serhija Kaczynśkiego) nie stanowi o powołaniu do życia przez OUN Bandery swych sił zbrojnych.

Stanowisko OUN Bandery co do tworzenia własnych sił zbrojnych zmieniło się na początku 1943 roku. Wobec takiej radykalnej zmiany, w
szeregach tej frakcji OUN powstały niejasności co do zasadności tworzenia własnych zbrojnych oddziałów, wątpliwości te wyjaśnił Wasyl
Makar, będący w 1943 roku na Wołyniu dowódcą „Służby Bezpeky” OUN Bandery, w liście z 2 VIII 1943 r. do brata Wołodymyra, pisząc:
Akcję powstańczą na północno-zachodnich i częściowo wschodnich terenach musieliœmy rozpocząć, i nie było to za wcześnie, jak mówią
niektórzy, ale już za późno. Musieliśmy to zrobić z dwóch przyczyn. Pierwsza: teren wyrywał się nam z rąk. Z jednej strony – zaczęli mnożyć
się atamankowie, jak Bulba-Boroweć, a z drugiej – czerwona partyzantka zaczęła zalewać teren. Tak więc, gdybyśmy nie zaczęli akcji
powstańczej, to nie mielibyśmy co robić. Po drugie ... Niemcy zaczęli masowo wyniszczać wsie (Litopys UPA, Toronto, 1990, t. 2, ss. 42-45).

Decyzję o utworzeniu własnych odddziałów zbrojnych OUN Bandery powzięła na odbytej na terenie Halicji swej III. konferencji w dniach 17-
21 II 1943 r. W podjętej uchwale między innymi postanowiono: W toku współczesnej wojny na Wschodzie Europy, która w następstwie
militarnego i duchowego wycieńczenia imperializmu niemieckiego i moskiewskiego oraz pod wpływem narastających w Europie sił
rewolucyjnych narodów zniewolonych prowadzi do ich upadku, prowadzimy walkę o przygotowanie Ukraińskiej Rewolucji Narodowej, która w
chwili kryzysu toczącej się wojny doprowadzi do usunięcia okupantów z Ukrainy ... Uznajemy, że tylko zorganizowany polityczno-zbrojny czyn
narodu ukraińskiergo pod kierownictwem jego rewolucyjno-wyzwoleńczego prowodu doprowadzi do utworzenia USSD. „USSD”, to skrót od
„Ukrainśka Samostijna Soborna Derżawa” – Ukraińskie Niepodległe Soborowe Państwo. „Soborowe” oznacza, że w jego skład mają wejść
wszystkie, według arbitralnych ocen OUN, ukraińskie etnograficzne terytoria. (Pełny tekst uchwały w: DARO, f. 03, op. 1, spr. 5, kk. 46-48).
„Całkowite usunięcie okupantów”, do których OUN zaliczała wszystkich nie-Ukraińców na ziemiach ukraińskich, jest sformułowaniem
pochodzącym z uchwały I. Kongresu Ukraińskich Nacjonalistów z 1929 r. (pełny tekst w: OUN w switli postanow Wełykych Zboriw,
Konferencij ta inszych dokumentiw z borot’by 1929-1955, bmw., 1955, ss. 3-16) oraz z Politycznych wytycznych OUN Bandery z maja 1941 r.
(pełny tekst j.w., ss. 48-57). Fragment uchwały III. konferencji OUN Bandery wyraźnie nawiązywał do powyższych programowych dokumentów
i w niedalekiej praktyce oznaczał mordy masowe na ludności polskiej Wołynia, które w 1944 roku poszerzyły się na teren Halicji.

O wynikających z uchwały III. konferencji OUN Bandery zadaniach powiedział uczestnik wydarzeń H. Łewenko: OUN, jako jedyny czynnik
rewolucyjny w walce wyzwoleńczej narodu ukraińskiego, uważając, że w tych warunkach nadszedł czas, kiedy trzeba podjąć zbrojną walkę
przeciwko okupantom, na swej III. konferencji w dniu 21 II 1943 r. w punkcie 13. swych uchwał postanowiła, że „celem planowego rozwijania
walki i dla samoobrony mas ukraińskich trzeba stworzyć nowe oœrodki siły zorganizowanej”, a następnie w dodatkowej uchwale postanowiono
utworzyć siłę zbrojną pod nazwą UWA -Ukraińska Wyzwoleńcza Armia (Litopys UPA, Toronto, 1989, t. 1. ss. 44-54). W nieujawnionej
dotychczas, wspomnianej wyżej dodatkowej uchwale III. konferencji OUN Bandery, prócz powołania jej do życia była, niewątpliwie, mowa o
konkretnych zadaniach UPA, mającej początkowo nazwę UWA, a praktyka tej formacji pozwala na ustalenie, że jednym z głównych jej zadań
było „usuwanie”, to znaczy mordowanie ludności polskiej zamieszkałej na Wołyniu.

W przeciwieństwie do UPA T. Bulby-Borowca, UPA OUN Bandery nie była formacją ochotniczą, jedynie część kadry stanowli ochotnicy-
banderowcy, w zdecydowanej większości pochodzący z Halicji, natomiast masa bojówkarzy UPA, a nawet część ich dowódców pochodziła z
terrorem prowadzonej przez OUN Bandery „mobilizacji”. Trzonem kadr dowódczych UPA wyższego stopnia byli haliczanie z rozformowanych
pod koniec 1941 roku batalionów banderowskich Nachtigall i Roland, przekształconych wtedy w 201 batalion Schutzamannschaften, który w
ramach sił podległych von dem Bach-Zelewskiemu przez cały rok 1942 pacyfikował wsie na pograniczu ukraińsko-białoruskim (Robitnycza
Hazeta Ukrajiny, Kijów, 29 IX 1992). Skład tego batalionu, po zdemobilizowaniu go przez Niemcy pod koniec 1942 r., na rozkaz OUN
Bandery, z Romanem Szuchewyczem włącznie, w marcu – kwietniu 1943 r. przeszedł z Halicji na Wołyń celem tworzenia tam oddziałów
zbrojnych OUN-UPA, Roman Szuchewycz w prowodzie OUN Bandery został referentem spraw wojskowych (odpowiedzialnym za sprawy
wojskowe). O roli tej grupy banderowców w tworzeniu banderowskiej UPA pisze Jarosław Stećko: Oficerowie, podoficerowie i szeregowcy
DUN (Drużyn Ukraińskich Nacjonalistów – tak w ukraińskiej banderowskiej historiografii nazywane były bataliony Nachtigall i Roland – W.P.)
w ogromnej większości zostali instruktorami, oficerami i dowódcami UPA, przekazali jej swoje doświadczenie wojny partyzanckiej, swoje
nabyte wiadomości wojskowe, swoje siły i życie dla Ukraińskiej Powstańczej Armii. (J. Stećko: 30 czerwnia 1941 r., Toronto, 1967, s. 140).
Stepan Bandera tak pisze o tym: Do rewolucyjnych szeregów wrócił (po demobilizacji 201 batalionu Schutzmannschaften – W.P.) Roman
Szuchewycz z poważną ilością oficerów, podoficerów oraz szeregowych DUN ... Drużyny Ukraińskich Nacjonalistów pod dowództwem
Romana Szuchewycza dostarczyły Ukraińskiej Powstańczej Armii nie tylko podstawowych kadr wojskowych i dowódczych, ale też wniosły
podstawowy wkład do wypracowania własnych organizacyjnych i operacyjnych metod (Stepan Bandera: Perspektywy ukrajinśkoji rewoluciji,
Monachium, 1978, s. 306). Uczestnik wydarzeń pisze o tym: Najważniejszym jest to, że zostaliśmy wierni nie tylko naszej idei, ale jeszcze
bardziej wierni i zawzięci, dowodem czego jest UPA, w której znalazła się większość naszych żołnierzy ... Zarówno w UPA, jak i w Dywizji
(SS-Galizien – W.P.) właśnie członkowie naszego Legionu zajmowali najwyższe stanowiska (Drużyny Ukrajinśkych Nacionalistiw u 1941-1942
rokach, Monachium, 1953, s. 100).

Kadry dowódcze średniego szczebla banderowskiej UPA pochodziły w głównej mierze ze składu ideologicznie i politycznie podległej OUN
Bandery ukraińskiej policji pomocniczej w służbie niemieckiej, o czym pisze uczestnik wydarzeń: Na początku marca 1943 r. policja ukraińska
z wyjątkiem niewielu osób wraz z posiadaną bronią, która była pod jej ochroną, poszła do lasu. Były to zasadnicze kadry jako tako wyszkolonych
ludzi dla rozbudowy większych oddziałów UPA (M. Omelusik: UPA na Wołyni w 1943 roci w: Litopys UPA, Toronto, 1989, t. 1, s. 26). Inny

Strona 3

Jednodniówka Narodowa - jednodniowka.com

2006-05-20 20:46:18

opera:0

działacz OUN Bandery pisze: Znacznym uzupełnieniem UPA ... było masowe przejście (do jej szeregów – W.P.) wszystkich Ukraińców-
schutzmanów, co miało miejsce między 15 III a 10 IV ... Do UPA przeszła też szkoła policyjna ze swym dowódcą płk. Stupnyćkym, który pod
nazwiskiem Honczarenko stał na czele UPA-Północ (Łew Szankowśkyj: Istorija Ukrajinśkoho Wijśka, Winnipeg, 1953, s. 662).

Wiosną 1943 r. na Wołyniu w następstwie terrorystycznej polityki okupanta hitlerowskiego, w szczególności przez przymusowy nabór młodzieży
do prac w Niemczech, dużo młodzieży ukraińskiej znalazło się „w lesie”, część z nich przyłączyła się do UPA T. Bulby-Borowca, część do
partyzantki sowieckiej, resztę zaś „zagospodarowała” OUN Bandery, posługując się przy tym hasłami walki z okupantem. Na ten temat piszą
polscy historycy: Rzucone przez zwolenników Bandery hasło walki przeciw Niemcom zbliżało do nich wiele nieuświadomionego elementu,
który usiłowali oni przeciągnąć na swoją stronę i zaszczepić mu nacjonalistyczne idee (A. Szcześniak i W. Szota: Droga donikąd, Warszawa,
1973, s. 132). Była to ochotnicza, wprowadzona przez OUN Bandery w błąd co do celów walk UPA, wołyńska część tej formacji. Poza tym
część ochotniczej podstawowej kadry UPA pochodziła z Halicji, z której, na rozkaz OUN Bandery, przeszły na Wołyń setki ochotników-
banderowców, co potwierdza sowiecki meldunek: Głównymi punktami tworzenia ukraińskiej armii narodowej miały zostać wołyński i
swinarzyński oraz inne lasy. W tym kierunku zauważa się ruch ukraińskich policjantów i cywilnych nacjonalistów z lwowskiego i innych
zachodnich obwodów. Oddział partyzancki Szytowa ... każdej nocy napotykał grupy składające się z 50-100, a nawet 400 ludzi (Centr. Derż.
Archiw Werch. Orhaniw Włady Ukrajiny, Kijów, f. 1, op. 23, spr. 523, kk. 43-46).

Podstawowa masa członków UPA składała się z terrorem prowadzonej „mobilizacji”, bowiem OUN Bandery w następstwie proklamowania w
dniu 30 czerwca 1941 r. „państwa ukraińskiego” uzurpowała sobie prawo wykonywania władzy państwowej. W OUN Bandery na Wołyniu
powołano do życia organ w postaci tzw. „Org-mob” – Organizacyjno-mobilizacyjny. Świadczy to o braku ochotników do banderowskiej UPA.
Szef sztabu UPA-Północ M. Omelusik potwierdza, że wiosną 1943 r. ogólnie rzecz biorąc, przymusowej mobilizacji do szeregów UPA jeszcze
nie zastosowano w szerokich rozmiarach, jednakże około 50% obecnego składu UPA są to ci, którzy wstąpili w jej szeregi na rozkaz władzy
ukraińskiej (Litopys UPA, Toronto, 1984, t. 5, s. 23). Już w 1. numerze gazetki banderowskiej UPA Wisti z frontu UPA powiedziano: Ukraińska
Powtańcza Armia – UPA ... (jest) zbudowana na zasadach obowiązku służby wojskowej (za: Petro Mirczuk: U.P.A. 1942-1952, Monachium,
1953, s. 56). Totalitarne podejście OUN Bandery do ludności ukraińskiej sformułowane zostało w haśle: Nikt nie ma prawa stać z boku,
przyglądać się i czekać (jak wyżej, s. 60). OUN Bandery prowadziła bezprawną „mobilizację” poprzez doręczanie „kart powołania” do UPA. W
archiwach ukraińskich znajduje się wiele blankietowych i osobistych „kart powołania do UPA”, przykładowo jedna z nich (blankietowa) o
treści: Ukraińska Powstańcza Armia. Grupa Eneja. Nr ... KARTA MOBILIZACYJNA. Nazwisko ..........., imię ............. ur. ........, zam.
wieś ..........., rejon ............... Powołuję was w szeregi Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA). Dnia ......... 1943 r. macie stawić się w oznaczonym
przez doręczyciela niniejszego pisma miejscu. Za niewykonanie tego zarządzenia podlegacie sądowi rewolucyjnemu UPA. Miejsce postoju,
dnia ....... 1943 r. Sława Ukrainie! Bohaterom sława! Enej (DARO, f. R-30, op. 2. spr. 15. k. 51). Prowadzona była też grupowa „mobilizacja”,
czego dowodem jest rozkaz: Druhu Par! Kieruję do Was dr. Moroza i Ryszarda dla pomocy w zmobilizowaniu 60 ludzi do wojska na dzień 22
IX ... (DARO, f. R-30, op. 2, spr. 39, k. 116); UPA, Grupa „Zahrawa”. O.M.R.W.O. ROZKAZ. 1. Rozkazuję zmobilizować ze swego terenu na
dzień 30 XII 43 r. 17 osób fizycznie zdrowych, którzy mają 4-5 klas szkoły powszechnej do szkoły podoficerskiej ... mają zaopatrzyć się w
ciepłe ubrania, obuwie, 2 pary bielizny, łyżkę, miskę, żywność na 2 dni ... Otrzymuje Stepowyj (DARO, f. R-30, op. 2, spr.34, k. 61). W raporcie
sowieckim napisano: Celem uzupełnienia szeregów UPA we wrześniu 1943 r., jeszcze przed przyjściem Armii Czerwonej, główne dowództwo
UPA w rejonach Wołynia i Polesia przeprowadziło mobilizację męskiej ludności, którą uprowadzono do lasu. Ounowcy drogą agitacji i
stosowania metod terrorystycznych wobec rodzin i krewnych uchylających się od mobilizacji, przymusowo wciągnęli do UPA dużą ilość
ludności ukraińskiej (CDAHOW, f. 1, op. 23, spr. 703, k. 16). W oparciu o liczne dokumenty archiwalne oraz literaturę przedmiotu można
szacunkowo określiæ, że na porzełomie lat 1943/1944 UPA w 90% składała się ze „zmobilizowanych” chłopów ukraińskich. „Mobilizowana”
była też inteligencja ukraińska, o czym pisze główny twórca UPA: Wielu spośród miejskiej inteligencji zgłaszało się dobrowolnie, innych
mobilizowano w drodze wojskowej dyscypliny (Mykoła Łebed’: UPA, Monachium 1987, s. 67). „Mobilizację” do UPA prowadzono też w
Halicji po wejściu na jej teren wojsk sowieckich, pisze o tym mieszkaniec Stanów Zjednoczonych w liście do redakcji warszawskiego Naszego
Słowa: W nocy przyszli ze „Służby Bezpeky”, zebrali wszystkich, ponad stu mężczyzn i chłpców, wyprowadzili ich do lasu , ustawili w szeregu i
oœwiadczyli, że są oni zmobilizowani do UPA, a jeżeli któryś nie chce być w UPA, to niech wystąpi. Wystąpiło kilknastu i ich natychmiast na
oczach pozostałych rozstrzelali (kopia listu w zbiorach autora).

W składzie UPA znalazła się pewna ilość Azerów, Gruzinów, Uzbeków, którzy zbiegli z tymczasowych niemieckich obozów jenieckiech i tułali
się po lasach wołyńskich, a wobec tego, że OUN Bandery szermowała antyniemieckimi hasłami, gdy oni sami nie znali celów politycznych
OUN – przyłączyli się do niej w nadziei walk przeciwko Niemcom, powstały nawet niewielkie, składające się z takich obcokrajowców, oddziały
(Litopys UPA, Toronto, 1989, t. 1, s. 36). OUN Bandery różnymi metodami wciągnęła do obsługi swych członków i bojówkarzy UPA śydów –
lekarzy, rzemieślników, których trzymano w dwóch obozach i którzy w miarę cofania się z terenów Wołynia i Halicji, zostali zlikwidowani przez
„Służbę Bezpeky” OUN Bandery (Philip Friedman: Ukranian-Jewish Relations During the Nazi Occupation w: The the Nazi Holocaust.
Historical Articles on the Destruction of European Jewish, Londyn, 1989, ss. 383-385).

Na Wołyniu, prócz UPA-„Poleskiej Siczy” T. Bulby-Borowca i partyzantki

sowieckiej, w której około 65% stanowili Ukraińcy, w 1943 r. powstały też zbrojne grupy składające się ze zwolenników OUN Melnyka.
Chociaż przywództwo tej OUN przez cały czas współpracowało z Niemcami, to jednak jej zwolenników również dotknęły represje okupanta,
który nie kierował się pogldami politycznymi mieszkańców Wołynia, melnykowców też dotknęły represje za niewywiązywanie się z nałożonych
kontyngentów czy uchylanie się od wyjazdu na roboty do Niemiec. Stąd pewna ilość mężczyzn-melnykowców też znalazła się „w lesie”, gdzie
utworzyli oni swe zbrojne oddziały, w szczególności w lasach antonowieckich w Krzemienieckiem i w powiecie włodzimierskim.

Z dokumentów archiwalnych wynika, że między zwolennikami T. Bulby-Borowca i działaczmi OUN Bandery prowadzone były rozmowy co do
wspólnego działania przeciwko partyzantce sowieckiej. Rozmowy te zostały zerwane przez OUN Bandery, która przyswoiła sobie popularną
bulbowską nazwę „Ukraińska Powstańcza Armia” (UPA), co zmusiło T. Bulbę-Borowca do zmiany nazwy jego formacji na „Ukraińska
Narodowo-Rewolucyjna Armia” - UNRA (bulbowska gazeta Oborona Ukrajiny z 10 VIII 1943 r.). Kierująca się własnymi zasadami
ideologicznymi i założeniami politycznymi OUN Bandery nie przewidywała trwałego współdziałania z innymi ugrupowaniami ukraińskimi i w
konsekwencji zażądała ona od T. Bulby-Borowca podporządkowania się przywództwu OUN Bandery. Pod adresem T. Bulby-Borowca pełniący
obowiązki prowidnyka OUN Bandery Mykoła Łebed’ sformułował warunki: 1). Nie uznawać podległoœci politycznej wobec rzdu URL (T.

Strona 4

Jednodniówka Narodowa - jednodniowka.com

2006-05-20 20:46:18

opera:0

Bulba-Borowiec był zwolennikiem petlurowskiej URL – W.P.), a podporządkować wszystkie działania wojskowe UPA linii politycznej Prowodu
OUN Bandery ... 4). ... utworzyć wspólny sztab i nadal działać pod nazwą UPA ... 6). Wprowadzić w UPA instytucjê komisarzy partyjnych oraz
służby bezpieki ... 8). Oczyścić całe powstańcze terytorium z ludności polskiej, która szkodzi sprawie ukraińskiej ... (Tudy, de bij za woliu,
Londyn, 1989, ss. 416, 417). T. Bulba-Borowiec nie wyraził zgody na takie podporządkowanie się ze względów ideologiczno-politycznych,
stawiając banderowcom w liście z 15 III 1943 r. zarzuty natury polityczno-kryminalnej: Trzeba się liczyć z faktem, że tę wojnę znów wygra
Anglia i takich panów „siekierników: (nazwa mordujących ludność polską banderowców - W. P.) oraz tych, którzy wieszają i podpalają,
potraktuje jako agenturalnych sługusów hitlerowskiego barbarzyństwa, a nie jako uczciwych bojowników o swoją wolność. Państwa budowane
są w drodze zdobywczych lub wyzwoleńczych pochodów walk frontowych, a nie w drodze barbarzyńskich metod masakry skierowanej na
bezbronną ludność. Polskie zagrożenie jest dla nas jednym z najmniejszych zagrożeń i my całkiem śmiało możemy odłożyć walkę z Polską na
plan ostatni ... Uważam za swój obowiązek zwrócić się do Organizacji z następującą propozycją: ... 2. Zaprzestać szeroko zakrojonej akcji
przeciw ludności polskiej ... Taras Bulba-Boroweæ (DARO, f. R-30, op. 2, spr. 113, kk. 103-105). Do porozumienia między OUN Bandery a T.
Bulbą-Borowcem nie doszło i w tym stanie rzeczy banderowcy jako formacja totalitarna siłą zbrojną rozbroili większość oddziałów T. Bulby-
Borowca, o czym pisze M. Omelusik: Po nieudanych rozmowach o zjednoczeniu d-ca Sawur wydał rozkaz rozbrojenia oddziału atamana Bulby,
co zostało wykonane 18.8.1943 roku. (Litopys UPA, Toronto, 1989, t. 1. s. 38).

Podobny los spotkał grupy zbrojne OUN Melnyka. Historyk banderowski P. Mirczuk pisze: Taras Czuprynka (pseudonim Romana Szuchewycza
– W.P.) odrazu zwrócił uwagę na to, żeby do jednolitej UPA przyłączyć też wszystkie te zbrojne oddziały, które w tym czasie istniały na
ziemiach ukraińskich, a które nie były związane z rewolucyjną OUN (Petro Mirczuk: Roman Szuchewycz, Nowy Jork, 1970, s. 115). Uzupełnia
tę informację inny banderowski autor: W lipcu 1943 r. ... jednostki UPA -OUN SD (OUN SD – OUN Samostijnykiw Derżawnykiw, to nazwa
OUN Bandery w 1943 r. – W.P.) otoczyły i rozbroiły oddziały wojskowe OUN pod kierownictwem Kandyby-Olżycza (członka prowodu OUN
Melnyka – W.P.), a w sierpniu 1943 r. przeprowadziły podobną akcję przeciwko ostatniemu oddziałowi UNRA pod dowództwem Tarasa Bulby
(Petro Sodol: Ukrajinśka Powstancza Armija 1943-49, Nowy Jork, 1994, s. 14). Istnieje meldunek o przeprowadzonej 29 lipca 1943 r. operacji
rozbrojenia melnykowskich oddziałów przez bojówki OUN Bandery (Centr. Derż. Archiw Werch. Orhaniw Włady Ukrainy, f. 3833, op. 1, spr.
129, k. 1).

W taki sposób powstała banderowska UPA jako formacja zbrojna totalitarnej OUN Bandery, jako nie będąca formacją ani ogólnoukraińską, ani
chociażby ogólnowołyńską, ani ochotniczą. Dlatego nie może ona być kwalifikowana jako struktura powstańcza, narodowowyzwoleńcza, ani
nawet jako partyzancka.

UPA OUN Bandery powstała na Wołyniu, albowiem tam szalał terror Ericha Kocha, tam też, wykorzystując masywy leśne, na przełomie lat
1942/1943 zintensyfikowała swą działaność partyzantka sowiecka, tam też powstała UPA T. Bulby-Borowca, co stwarzało sytuację, że
politycznie opanowywany w 1941 r. przez OUN Bandery teren zaczął wymykać się temu kierunkowi politycznemu z rąk, dalsza bezczynność
groziła OUN Bandery utratą znaczenia i przekreślała możliwość wykonywania przewidzianych przez OUN w 1929 i w 1941 r. zadań
strategicznych w postaci usunięcia (wymordowania) ludności polskiej.

Strutkura organizacyjna UPA Bandery. UPA Bandery, wbrew twierdzeniom ukraińskiej nacjonalistycznej, jak też w dużej mierze polskiej
historiografii, nie była formacją odpowiadającą pojęciu armii – prócz tego, że nie miała ona charakeru ogólnonarodowego, nie miała ona
właściwych dla armii struktur, co wynika z opisu uczestnika wydarzeñ: W drugiej połowie 1943 roku organizacja (UPA – W.P.) zarysowała się
w następującej formie: cały Wołyń z promieniowaniem na Podole podlegał jednemu przywódcy i dowódcy (przywódcy OUN Bandery i dowódcy
UPA – W.P.). W tym czasie był nim Ochrim – Kłym Sawur – płk. Klaczkiwśkyj ... Naczelnikiem sztabu był Honczarenko – Stupnyćkyj ...
naczelnikiem wydziału operacyjnego był płk Omelusik (autor dokumentu – W.P.), naczelnikiem wydziału wywiadu był płk Ławrynenko.
Miejscem postoju Dowództwa UPA było Kostopolskie na Polesiu ... Teren podzielony był następująco: a) Grupa Północna, d-ca Dubowyj, rejon
działania powiaty – Sarny, Kostopol, Pińsk, naczelnik sztabu Makarenko, później Borysten; b) Grupa Północny-Zachód, d-ca Rudyj, naczelnik
sztabu setnik „N”, rejon działania – powiaty Łuck, Horochów, Włodzimierz Wołyński, Kamień Koszyrski, Kowel, Kobryń i Brześć z
promieniowaniem za rzekę Bug; c) Grupa Południe, d-ca Enej, naczelnik sztabu Hołubenko, rejon działań – powiaty Równe, Zdołbunów, Dubno,
Ostróg, Krzemieniec ... prócz wojska w sotniach (ilościowy odpowiednik kompanii – W.P.) i kureniach (iloœciowy odpowiednik batalionu –
W.P.), rozmieszczonych w terenach niedostępnych dla wroga, istniało więcej wojska w terenie, po wsiach. Prawie każda wieś miała swoje
oddziały samoobrony od roja (ilościowy odpowiednik drużyny - W. P.) do sotni włącznie, w zależności od wielkości wsi i od posiadanej broni.
Oddziały te prawie nie poddawały się ewidencji i je raczej można zaliczać do bojówek organizacji OUN pod kierownictwem jej
konspiracyjnych przywódców, zarówno w rejonach, jak i w gromadach. Przed akcją w terenie (to sformułowanie odpowiada pojęciu akcji
antypolskiej – W.P.) rejonowi zgłaszali ilość broni, mężczyzn, dziewcząt i kobiet. Sztab miał w ewidencji większe oddziały, ale nigdy nie znał
dokładnie jakimi siłami może dysponować w terenie, bowiem one nie poddawały się ewidencjonowaniu i były liczebnie zmienne ... Sztaby
wojskowe UPA z natury rzeczy były bardzo ruchliwe i nie posiadały zabezpieczonych tyłów ... na przykład, cała kancelaria sztabu UPA Wołyń-
Podole składała się z jednej skrzynki, przede wszystkim z mapami, którą często nosił na swych plecach jeden jedyny pisarz, który był na cały
sztab. Natomiast tajne dokumenty i szyfr nosili w swych torbach naczelnik wydziału operacyjnego i naczelnik sztabu (Wisti Kombatanta, nr 1/
1966, ss. 10-18, nr 2/1966, ss. 16-25).

Z opisu wysokiej rangi uczestnika wydarzeñ ruchu banderowskiego wynika, że UPA Bandery była raczej improwizacją, niż strukturalnie
zbudowaną armią. Historiografia przedmiotu dostarcza wystarczającą ilość wiadomości, zgodnie z którymi podległa i kierowana przez OUN
Bandery UPA nie posiadała stałej, odpowiadającej armii, struktury organizacyjnej, działała ona z reguły z nakazu chwili i OUN Bandery w
sotniach (do stu osób), lub, jak to wynika z dokumentów autorstwa struktur OUN-UPA (na przykład sprawozdania z likwidacji Janowej Doliny
oraz Huty Stepańskiej i okolicznych wsi) – w zgrupowaniach znajdujących się w lasach sotni UPA i zmobilizowanych do akcji oddziałów
Samoobronnych Kuszczowych Widdiliw (SKW).

Obok oddziałów UPA i grup zbrojnych w tzw. „kuszczach” (kuszcz – terenowa jednostka organizacyjna OUN Bandery składająca się z kilku
wsi), we wszystkich terenowych strukturach OUN istniały bojówki „Służby Bezpeky” (SB), podlegli bezpośrednio terenowym prowidnykom
bojówkarze tej formacji współdziałali z oddziałami UPA, podczas czystki etnicznej ludności polskiej oni odgrywali decydującą rolę –
rozstrzeliwali modlącą się w kościołach ludnośæ, topili żywcem w studniach itp. (O. Szuliak: Tudy, de bij za woliu, Londyn, 1989, ss. 396-398;

Strona 5

Jednodniówka Narodowa - jednodniowka.com

2006-05-20 20:46:18

opera:0

Akta sprawy obwodowego NKWD w Równem, nr 243 <9607>, ss. 487-491). Niezależnie od tego, obok UPA i „SB”, istniała formacja w postaci
podległej OUN Bandery śandarmerii Polowej, która miała „uprawnienia” do wydawania wyroków i ich wykonywania, oraz „Oddziały
Specjalnego Przeznaczenia” – ukr. „Widdiły Osobływoho Pryznaczennia” (WOP), wykonujące zadania specjalne OUN Bandery.

Co do stanu ilościowego OUN-UPA istnieją różniące się oceny – między 20 000 a nawet 400 000. Istnieją podstawy do oceny, że, przyjmując
naturalną fluktuację kadr OUN-UPA, przez szeregi tej struktury w latach 1943-1944 przeszło około 100 000 ludzi, co stanowi około 1/3 procentu
od ludności ukraińskiej zamieszkałej w tym czasie tereny Ukrainy, co dodatkowo potwierdza tezę, że OUN-UPA nie stanowiła formacji
narodowowyzwoleńczej narodu ukraińskiego.

Do sierpnia 1943 r. w OUN-UPA obowiązywał ustalony w 1940 r. przez OUN Bandery faszystowski sposób przywitania organizacyjnego przez
podniesienie prawej ręki w prawo-skos na wysokość czubka głowy, dopiero rozkazem z 25 VIII 1943 r. odstąpiono od tego sposobu przywitania
(DARO, f. R-30, op. 2, spr. 34, k. 18). Nieznanym literaturze przedmiotu jest fakt posiadania przez „prowidnyków” OUN Bandery oraz przez
dowódców w UPA tzw. „żon polowych” pochodzących z „mobilizacji” co ładniejszych wiejskich dziewcząt (dziesięciogodzinny wywiad z
„politwychownykiem” w UPA Aleksandrem Stepaniukiem, mieszkańcem Toronto, przeprowadzony przez autora, zapis z którego jest w zbiorach
autora).

Indoktrynacja ideologiczno-polityczna uczestników OUN-UPA. W OUN-UPA istniała struktura wychowawców politycznych, funkcjonariusze
której nazywani byli w skrócie „poliwychownykami” (pol. wychowawca polityczny). Zadaniem tej struktury było wpajanie w członków OUN-
UPA zasad ideologicznych i założeń programowych nacjonalizmu ukraińskiego, zgodnie z którymi „bojowników o wolność Ukrainy” nie
obwiązywała ani chrześcijańska, ani ogólnoludzka moralność, w walce z wrogiem należało kierować się nienawiścią do niego, celem OUN było
państwo bez mniejszości narodowych zbudowane na wszystkich, zgodnie z arbitralnymi ocenami OUN, ukraińskich terytoriach etnograficznych,
to znaczy obejmujących około 1 200 000 km² - od Krynicy na zachodzie do wybrzeży Morza Kaspijskiego na wschodzie. Esencjonalnie
powyższe zasady i założenia sformułowane zostały w „Modlitwie ukraińskiego rewolucjonisty” odmawianej każdego dnia (fotokopia z oryginału
dokumentu w zbiorach autora).

Dyscyplina w OUN-UPA. Na Wołyniu w OUN Bandery po 1941 r., po proklamacji „państwa ukraińskiego”, znalazło się szereg ludzi
przypadkowych, którzy nie znali ani zasad ideologicznych, ani założeń programowych OUN. W UPA od 50% (w maju 1943 r.) i do 90% (w
grudniu 1943 r.) stanowili ludzie terrorem „zmobilizowani” do niej. W tej sytuacji często dochodziło do wyłamywania się z dyscypliny członków
OUN Bandery (na przykład wiejskich funkcyjnych, tzw. stanicznych - banderowski odpowiednik sołtysa, gospodarczych – odpowiedzialny za
rekwizycje na rzecz OUN-UPA żywności, odzieży itp.) oraz do ucieczek z UPA. Z dokumentów archiwalnych autorstwa struktur OUN Bandery,
w szczególnoœci z protokołów sądów UPA wynika, że za niesubordynację, za ucieczki z UPA, za szerzenie niewiary w zwycięstwo OUN –
karano biciem kijami, stójką pod karabinem i częstymi wyrokami kary śmierci, która wykonywana była przez rozstrzelanie przed oddziałem, a
nawet przez odrąbanie głowy przed oddziałem, przykładowo: wyrok z 12 X 1943 r.: Wydany przez Wojsk. Pol. śandarmerię na strzelca Mełetija
Józefowicza, ur. 1926 r. we wsi Hrybowycia, poryckiego rejonu ... po przesłuchaniu wypuszczono go na dwór i powiedziano, aby przyniósł
płytę. Gdy on poszedł po płytę, to zaraz nie wrócił do stanicy tylko poszedł do domu. Złapano go i przywieziono do Stanicy Wojskowej
ś

andarmerii. Na podstawie rozkazu krajowego Przywództwa Wojsk. Pol. śandarmeria postanowiła ukarać go karą śmierci. Kom. W.P. -. /

Borun/. 12.X.43 r. (DARO, f. R-30, op. 2, spr. 17, k. 209; Rozkaz do dowódców oddziału 003. Wojskowy Sąd Polowy powołany w dniu 28 X 43
r. po rozpatrzeniu i stwierdzeniu winy kozaka Moroza i Czumaka z sotni Chomy, kurenia Witra za ich zbrodnie dezercji i podburzania innych do
dezercji wydał wyrok śmierci. Wyrok wykonano dnia 29 X 1943 r. o godz. 11:20. Rozkaz ten przeczytać wszystkim strzelcom. Sława Ukrainie!
Dowódca Oddziału /Liwar/ (DARO, f. R-30, op. 2, spr. 16, k. 210); UPA Grupa Zahrawa, Oddział im. Kołodzinśkiego. Decyzja Sądu Polowego
w sprawie dezercji kozaka Ryzykanta ... skazać za dezercję, za demoralizację UPA, jak też za zdradę Ojczyzny karą śmierci przez odrąbanie
głowy przed oddziałem. Skład S.P. Zamczenko, Pidkowa, Sniżok (DARO, f. R-30, op. 2, spr. 22, k. 50); Sąd rozpatrzył sprawę kozaka Atuta o
to, że rozpowszechniał pesymistyczne myśli, mówiąc, że bardzo źle u nas stoją sprawy, że nie ma obuwia ani jedzenia ... do tego w dniu 19 V 44
r. ukradł u kozaka Łybonia suchary ... kara śmierci przez rozstrzelanie przed oddziałem ... Postanowienie Sądu zatwierdzam /Jarok/, 23 V 44 r.
(DARO, f. R-30, op. 2, spr. 22, k. 48).

Zaopatrzenie UPA. a) W okresie od powstania UPA do grudnia 1943 r. broń i amunicja do niej pochodziły z ukrytych, pochodzących z 1941 r.,
zapasów z czasu walk niemiecko-sowieckich, albo z napadów na niewielkie grupy uzbrojonych niemieckich policjantów bądź żandarmów,
czasem z napadów na małe oddziały partyzantki sowieckiej. M. Omelusik, współorganizator UPA pisze: Broń – to bolesne miejsce UPA. Wobec
konieczności była ona różnorodna w zależnoœci od tego, kto jaką zdobył - karabiny rosyjskie, polskie, niemieckie, węgierskie. Jednak, rzecz
zrozumiała, nie można było dostarczyć potrzebnej ilości i regularnie do nich amunicji ... Pod koniec drugiej połowy 1943 roku, na przykład w
oddziałach Północnej Grupy Dubowego UPA dysponowała tylko 20 nabojami na karabin ... Co do artylerii, to tylko kilka przeciwpancernych
armatek miała Północna Grupa. Ogólnie UPA armat nie posiadała ... (Litopys UPA, Toronto, 1989, t. 1, ss. 19-41). Brak broni palnej i amunicji
do niej może częściowo tłumaczyć używanie przez UPA podczas mordowania ludności takich narzędzi zbrodni, jak noże, siekiery, sznury do
duszenia itp. Dopiero poczynając od grudnia 1944 r., w następstwie porozumienia UPA z Wehrmachtem i Policją Bezpieczeństwa, strona
niemiecka dostarczała dla UPA broni i amunicji w zamian za informacje wywiadowcze oraz za czynioną na tyłach frontu dywersję (CDAHOU,
f. 4628, op. 1, spr. 10, kk 345-348). b) Swego umundurowania UPA nie miała nigdy, jak stwierdza banderowski dokument, UPA nie miała
jednolitego umundurowania. Były w niej mundury różnych armii oraz zwykła chłopska odzież. Na czapkach mieli własnego wyrobu tryzubce
(Litopys UPA, Toronto, 1990, t. 2, s. 124). W cywilnej strukturze OUN Bandery - w rejonach, podrejonach, kuszczach i w stanicach (wsiach)
wprowadzona była funkcja „gospodarczych”, do obowiązków których należało przeprowadzanie u chłopów ukraińskich rekwizycji odzieży na
rzecz UPA, świadzy o tym dokument: Rozkaz nr 13. Do podrejonowego gospodarczego ... rozkazuję Wam zebrać w Waszym podrejonie
następujące rzeczy i dostarczyć je do rejonu ... 1. swetrów – 40 szt. na dzień 8 X 43 r., płaszczy – 20 szt. na dzień 8 X 43 r., kożuchów krótkich
10 szt. na dzień 15 X 43 r., kurtek zimowych 10 szt. na dzieñ 10 X 43 r. ... obuwia – 12 par na dzień 20 X 43 r. Za niewykonanie tego rozkazu
odpowiadacie rozstrzelaniem. Sława Ukrainie! Herojam Sława! Referent gospodarczy Wojsk. Rejonu w.z. /Orłycz/, miejsce postoju, 5 X 43 r.
(DARO, f. R-30, op. 2, spr. 34, k. 149). Inny dokument: Miejsce postoju, dnia 12 XI 43 r. Komendant Wojkowego Nadrejonu „Dołyna”.
Rozkaz ... Rozkazuję niezwłocznie po otrzymaniu niniejszego przeprowadzić wśród ludności zbiórki ciepłej odzieży (kurtki, czemarki, szynele,
kożuchy, owcze skóry, ciepłe spodnie, rękawice, szaliki, swetry, ciepła bielizna, walonki itp.). Do zbierania odzieży zaangażować cały aktyw
organizacyjny, jak również rejonowe i wiejskie zarządy ... 20% wszystkiego zebranego Nadrejonowi Gospodarczy zostawią u siebie do
dyspozycji Krajowego Przywódcy ... Sława Ukrainie!... (DARO, f. R-30, op. 2, spr. 34, k. 34).

Strona 6

Jednodniówka Narodowa - jednodniowka.com

2006-05-20 20:46:18

opera:0

Na ludność ukraińską OUN Bandery nakładała obowiązek świadczenia robót (szarwarki), również w żywność UPA była zaopatrywana w drodze
rekwizycji porowadzonej od chłopów ukraińskch Wołynia i Halicji, na przykład: Sprawozdanie ze wsi Berestia, rej. „Łysa” ... Każdego dnia w
różnych robotach brało udział 50 furmanek, część dla UPA, część do różnych robót. Robotników – po 30 ludzi każdego dnia ... Dostawy mięsa
dla UPA: owce 80 szt., kur 170 szt., gęsi 90 szt., kartofle 160 kw., mleko 2 tyś. 800 litrów, odzież - 14 kożuchów, 17 kaftanów, 24 pary spodni,
94 skór owczych ... 29 X 1943 r. Przewodniczący Jawor (DARO, f. R-30, op. 2, spr. 109, k. 48). Z innych dokumentów wynika, że na rzecz
OUN-UPA od chłopów rekwirowano bydło z wyjątkiem jednej krowy na gospodarstwo i całą trzodę chlewną z wyjątkiem małych prosiąt.

Służba zdrowia w UPA. Chorych w UPA z reguły umieszczano w chłopskich rodzinach ukraińskich, które doglądały przymusowych
podopiecznych. Gdy przy rodzinie umieszczono kilku chorych, takie miejsce nazywano „szpitalikiem”. Do leczenia chorych wykorzystywano
własne pielęgniarki, lekarzy i lekarzy-śydów, lekarstwa zdobywano w drodze napadów na apteki. Stan zdrowotny w UPA: Sprawozdanie
sanitarne ... wśród kozaków szaleje choroba ... jest nią z pewnością tyfus powrotny ... bardzo trudno z rozmieszczeniem chorych, jest ich bardzo
dużo i dlatego trudno jest umieścić ich w sposób zakonspirowany ... Nie ma żadnych lekarstw ... nie ma mydła. Stan higieny zły, świerzb pojawia
się wśród kozaków, maści leczniczej nie ma (DARO, f. R-30, op. 2, spr. 39, k. 29). Istniejący w strukturze OUN Bandery „Ukraiński Czerwony
Krzyż” nie miał nic wspólnego z międzynarodową strukturą Czerwonego Krzyża, co wynika z dokumentu: Regulamin nr 01. Do wykonania
przez Gospodarcze Referentury Okręgu Wojskowego i UCzK ... 1. Kobieca Organizacja Cz. K. pracuje w ogólnej gospodarce jako odrębna
część składowa. 2. Bierze na siebie wszystkie tkackie wyroby oraz szeroką propagandę co do potrzeb masowej produkcji wiejskiego płótna oraz
szycia bielizny i odzieży wierzchniej dla strzelców ... 4. szycie ciepłych spodni i kufajek. 5. Pranie bielizny ... 7. Prowadzą konserwowanie
jarzyn i owoców, robią makarony i suchary ... 12. Referenci gospodarczy oraz Kobieca Organizacja Czerwonego Krzyża mają niezwłocznie
powiadomoć swoje siatki i dopilnować, aby pracę ustawić zgodnie z regulaminem. Miejsce postoju, 20 XI 43 r. Z upoważnienia Prowodu /
Zubatyj/ (DARO, f. R-30, op. 2, spr. 10a, k. 1).

O co i przeciwko komu walczyła UPA? UPA była zbrojną formacją OUN Bandery, stąd jej zadania wypływały z założeń politycznych tego
odłamu OUN. OUN Bandery dążyła do powołania do życia państwa ukraińskiego typu faszystowskiego, co wynika z uchwał programowych
jednolitej do 1940 r., a od tego czasu podzielonej na dwa odłamy OUN. Państwo takie miało być jednolitonarodowe, a metodą prowadzącą do
tego celu miało być, przewidziane uchwałą OUN z 1929 r., usunięcie wszystkich okupantów z ukraińskich terytoriów etnograficznych. Do
„okupantów” OUN zaliczała wszystkich nie-Ukraińców zamieszkujących na tak pojętym terytorium ukraińskim.

OUN-UPA nie była jedyną siłą zbrojną działającą na terenie Wołynia i Halicji. Po podporządkowaniu sobie „Siczy Poleskiej” T. Bulby-
Borowca i oddziałów OUN Melnyka, OUN-UPA Bandery pozostawała w programowej konfrontacji z siłami sowieckimi, szczególnie w 1943 r.
z partyzantką sowiecką, jak też od wiosny i do grudnia 1943 r. (około 8 m-cy) w wynikającej ze stanowiska Niemiec wobec OUN Bandery
niechcianej konfrontacji z siłami niemieckimi.

Z propagandy OUN Bandery wynika, że UPA prowadziła jednoczesną walkę na dwa fronty – przeciwko Sowietom i przeciwko Niemcom (Do
zbroji, organ OUN Bandery, nr 1, lipiec 1943, s. 1). Twierdzenie to należy odrzucić zdecydowanie, po pierwsze dlatego, że ani z dokumentów
archiwalnych, ani z kronik OUN-UPA, ani z historiografii nie wynika, aby UPA kiedykolwiek toczyła walki zbrojne przeciwko Sowietom lub
Niemcom celem zniszczenia ich sił zbrojnych. Były jedynie inicjowane przez UPA potyczki z niewielkimi siłami sowieckimi lub niemieckimi,
mające na celu doraźne zdobycie broni, amunicji lub wyposażenia. Mające miejsce nieliczne walki UPA z siłami Wehrmachtu lub Wojskami
NKWD miały charakter czysto obronny i sprowadzały się do mniej lub bardziej zorganizowanej ucieczki z terenu objętego atakiem niemieckim
lub sowieckim. Powyższe wynika nawet z oceny M. Omelusika, który mówi: Ogólnie rzecz biorąc, UPA ze swoją bronią mogła działać
wyłącznie na terenach zakrytych lub w nocy i nie mogła podejmować walk przeciwko wrogowi, który był uzbrojony w broń ciężką, na terenie
otwartym (DARO, j.w.). Poza tym, hasło propagandowe OUN Bandery o jednoczesnej walce UPA na dwa fronty – przeciwko Niemcom i
przeciwko Sowietom, jest nielogiczne, bowiem siły niemieckie i sowieckie pozostawały ze sobą w stanie wojny, zwalczały się wzajemnie, stąd,
gdyby UPA zwalczała siły niemieckie, to tym samym pomagałaby Sowietom, co nie leżało w interesie OUN-UPA, i odwrotnie. Powyższe hasło
można by uznać za logiczne tylko wówczas, gdyby siły OUN-UPA przewyższały siły niemieckie i sowieckie razem wzięte. OUN-UPA nie
prowadziła nawet działań dywersyjnych celem osłabienia sił niemieckich, jej stan ilościowy i uzbrojenie nie pozwalały nawet na formułowanie
celu w postaci zwalczenia sił niemieckich i sowieckich.

Siły ludzkie i uzbrojenie (prócz broni palnej - siekiery, noże, widły, żagwie) pozwalały natomiast na wykonanie zadania w postaci „usunięcia”
ludności polskiej z terenu Wołynia i Halicji. „Usunięcie” w języku ukraińskim oznacza doprowadzenie do nieistnienia, likwidacja (Słownyk
ukrajinśkoji mowy, Kijów, 1979, t. X, s. 503). Chodziło więc o cel w postaci, mającej w założeniu charakter ludobójstwa, eksterminacji ludności
polskiej wspomnianego terytorium, co było zadaniem nałożonym na UPA przez jej twórcę – OUN Bandery. Zadanie to wynika z szeregu źródeł,
między innymi z zeznań organizatora eksterminacji ludności polskiej na Wołyniu zachodnim, Jurija Stelmaszczuka: W marcu 1943 r.
otrzymałem rozkaz porzucenia pracy organizacyjnej (w OUN Bandery – W.P.) i zajęcia się organizowaniem UPA ... w czerwcu 1943 r. zostałem
mianowany dowódcą oddziału liczącego 450 ludzi. W tym samym czerwcu 1943 r. spotkałem się w lesie kołkowskim z Kłymem Sawurem
(organizatorem UPA z ramienia OUN Bandery i jednocześnie przywódcą OUN Bandery na teren Wołynia i Podola – W.P.) ... Sawur dał mi
rozkaz wymordowania wszystkich Polaków w okręgu kowelskim. Całe kierownictwo okręgu kowelskiego, w tej liczbie i ja, wystąpiło przeciwko
takiej propozycji, ale Sawur zagroził mi sądem polowym. Sytuacja była skomplikowana, nie miałem prawa nie wykonać rozkazu (DARO,
fotokopia z mikrofilmu protokołu przesłuchania w zbiorach autora).

Był to rozkaz dotyczący przygotowań do tzw. „Akcji na św. Piotra i Pawła” według kalendarza juliańskiego, tzn. w dniach 11 i 12 lipca 1943 r.
J. Stelmaszczuk, ps. „Rudyj” zeznał dalej: W sierpniu 1943 r. Sawur i „Ołeh” („Ołeh” – referent organizacyjny OUN Bandery na teren Wołynia
– W.P.) znów wezwali mnie do siebie i zażądali wymordowania Polaków ... Wymordowanie Polaków trzeba było dokonać od 25 do 30 sierpnia
1943 r. Zadanie zostało wykonane we wszystkich rejonach ... w Kowelskiem wymordowano około 5 tysięcy Polaków (DARO, fotokopia z
protokołu rozprawy w zbiorach autora). Rozkaz ten dotyczył mordów masowych przeprowadzonych w dniach 29 i 30 sierpnia 1943 r., między
innymi w Ostrówkach i Woli Ostrowieckiej pow. włodzimierskiego. Dmytro Klaczkiwśkyj, ps. „Kłym Sawur”, działał z polecenia OUN
Bandery, która była autorem rozkazu masowego, planowego, wynikającego z zasad ideologicznych i założeń politycznych OUN, wymordowania
ludności polskiej.