DOCHODY PUBLICZNE

Klasyfikacja dochodów publicznych

Dochody publiczne według kryterium prawnego

-

zasadnicze (podatki, cła, opłaty, dochody z majątku) i
uboczne (kary, grzywny, darowizny...)

Dochody publiczne według kryterium organizacyjnego-
dochody państwa i dochody samorządu terytorialnego

Dochody publiczne według kryterium ekonomicznego, tj.
według źródła i charakteru pochodzenia od podmiotu
ś

wiadczącego (np. podatki od majątku, podatki od

dochodu)

Dochody publiczne według kryterium finansowego –
dochody stałe i dochody periodyczne

Dochody podatkowe i dochody niepodatkowe

DOCHODY PUBLICZNE

1/3

daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki,
opłaty, c

ł

a, wp

ł

aty z zysku przedsiębiorstw państwowych i

jednoosobowych spó

ł

ek Skarbu Państwa oraz inne świadczenia

pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa,
jednostek samorządu terytorialnego, państwowych funduszy
celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych
wynika z odrębnych ustaw

inne

dochody

budżetu

państwa,

jednostek

samorządu

terytorialnego

oraz

innych

jednostek

sektora

finansów

publicznych należne na podstawie odrębnych ustaw lub umów
międzynarodowych ( w tym tzw. środkieuropejskie)

wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez
jednostki sektora finansów publicznych

DOCHODY PUBLICZNE

2/3

dochody z mienia jednostek sektora finansów
publicznych, do których zalicza się w szczególności:

a)

wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych umów o
podobnym charakterze

b)

odsetki od środków na rachunkach bankowych

c)

odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych
papierów wartościowych

d)

dywidendy z tytułu posiadanych praw majątkowych

DOCHODY PUBLICZNE

3/3

dochody

ze

sprzedaży

majątku,

rzeczy

i

praw,

niestanowiące przychodów

kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów
publicznych z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji

spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz
jednostek sektora finansów publicznych

odszkodowania należne jednostkom sektora finansów
publicznych

inne dochody należne jednostkom sektora finansów
publicznych określone w

odrębnych przepisach lub

umowach międzynarodowych

DOCHODY SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH W LATACH 2005-2008

0,4

0,4

0,3

0,4

2,3

1,8

1,5

1,5

Pozostałe jednostki

0,3

0,3

0,3

0,3

1,3

1,3

1,3

1,1

Fundusz Emerytalno-Rentowy

17,1

18,5

19,6

20,1

88,2

89,9

81,9

76,8

Fundusz Ubezpieczeń
Społecznych

17,8

19,2

20,2

20,8

91,8

93,0

84,6

79,4

Podsektor ubezpieczeń
społecznych, z tego:

2,8

2,9

3,0

3,2

14,2

14,2

12,7

12,4

Pozostałe jednostki

15,0

15,1

14,8

14,2

77,0

73,2

62,2

54,2

Budżety JST

17,8

18,0

17,8

17,4

91,2

87,4

74,9

66,5

Podsektor samorządowy, z
tego:

14,9

13,8

14,6

14,4

76,4

67,0

61,6

55,0

Pozostałe jednostki

0,9

1,0

1,0

0,9

4,8

4,7

4,2

3,7

Agencje państwowe

48,6

48,0

46,4

46,5

249,8

232,8

195,0

177,8

Budżet państwa

64,4

62,8

62,0

61,8

331,0

304,5

260,8

236,5

Podsektor rządowy, z tego:

100,0

100,0

100,0

100,0

514,0

484,9

420,4

382,5

Ogółem

2008

2007

2006

2005

2008

2007

2006

2005

Struktura dochodów SFP

w %

Dochody SFP

w mld zł

Wyszczególnienie

Dochody budżetu państwa

1/3

podatki i opłaty, które zgodnie z odrębnymi ustawami nie
stanowią dochodów jednostek samorządu terytorialnego,
przychodów państwowych funduszy celowych oraz innych
jednostek sektora finansów publicznych

cła

wpłaty

z

zysku

przedsiębiorstw

państwowych

oraz

jednoosobowych spółek Skarbu Państwa

wpłaty z tytułu dywidendy

wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego

wp

ł

aty

nadwyżki

ś

rodków

finansowych

agencji

wykonawczych

Dochody budżetu państwa

2/3

dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile
odrębne przepisy nie stanowią inaczej

dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o podobnym
charakterze

dotyczące składników majątkowych Skarbu

Państwa

odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych
jednostek budżetowych, o ile odrębne przepisy nie stanowią
inaczej

odsetki

od

lokat

terminowych

ustanowionych

ze

ś

rodków

zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa

odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych
i zagranicznych

Dochody budżetu państwa

3/3

grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile zgodnie z
odrębnymi

przepisami nie stanowią

dochodów innych

jednostek sektora finansów publicznych

spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz SP

dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy, praw, niestanowiące
przychodów

inne dochody określone w odrębnych ustawach lub umowach
międzynarodowych

ś

rodki europejskie i inne środki zagraniczne

odsetki wykupywane przez nabywców obligacji skarbowych lub
nadwyżka wynikająca z różnicy pomiędzy ceną emisyjną a
wartością nominalną zbywanych obligacji

DYNAMIKA DOCHODÓW BUDŻETU PAŃSTWA W LATACH 2005-2008

195,6

379,6

81,1

94,6

138,5

Wpłaty z UE i inne

89,5

46,0

178,9

220,4

-

Dochody zagraniczne

116,0

110,5

139,9

100,6

-

Wpłaty JST

116,5

100,7

146,9

104,2

-

Pozostałe dochody
niepodatkowe

94,0

105,5

103,1

132,3

-

Dochody jednostek
budżetowych

98,8

126,1

109,1

55,7

60,8

Cło

-

214,0

27,8

102,7

86,7

wpłaty z zysku NBP

91,6

89,6

128,0

174,6

188,9

dywidendy

86,0

108,0

98,7

117,4

107,1

Dochody niepodatkowe, w tym:

109,3

125,7

115,2

113,1

83,8

Podatek dochodowy od osób fizycznych PIT

110,7

126,9

122,7

120,3

92,7

Podatek dochodowy od osób prawnych CIT

109,9

126,2

118,9

115,9

-

Podatki bezpośrednie, w tym:

126,9

111,8

113,0

103,3

109,8

Podatek od gier

103,0

116,5

106,6

104,0

110,4

Podatek akcyzowy

105,6

114,1

112,0

121,1

103,2

Podatek od towarów i usług
PTU

104,9

115,0

110,1

114,2

105.8

Podatki pośrednie w tym:

106,4

118,0

112,2

115,0

100,3

Dochody podatkowe, w tym:

107,3

119,6

109,9

115,0

102,7

Dochody ogółem

2008/2007

2007/2006

2006/2005

2005/2004

2004/2003

Wyszczególnienie

STRUKTURA DOCHODÓW BUDŻETU PAŃSTWA W LATACH 1999-2008 w %

5,8

3,2

1,3

1,6

1,8

0,1

0,3

0,1

0,1

0,0

Dochody zagraniczne/środki z UE

5,6

6,3

6,0

6,0

6,3

4,4

5,1

5,3

5,7

4,9

Pozostałe dochody niepodatkowe, w
tym dochody jednostek budżetowych

0,7

0,7

0,7

3,2

1,5

2,5

2,7

2,9

3,7

4,4

Cło

-

1,0

0,6

2,3

2,6

3,1

1,8

3,5

1,6

0,4

wpłaty z zysku NBP

1,3

1,5

2,0

1,8

1,2

1,0

0,4

0,6

0,7

0,6

dywidendy

7,6

9,5

10,2

11,7

11,5

11,0

10,0

12,3

11,7

10,3

Dochody niepodatkowe, w tym:

15,2

15,0

14,2

13,6

13,4

16,9

16,8

17,0

17,0

18,3

Podatek dochodowy od osób fizycznych PIT

10,7

10,3

9,8

8,8

8,7

9,3

10,5

12,4

12,4

12,0

Podatek dochodowy od osób prawnych CIT

25,9

25,3

24,0

22,4

22,1

25,6

27,3

29,4

29,4

30,3

Podatki bezpośrednie, w tym:

0,6

0,5

0,5

0,4

0,3

0,3

0,0

0,1

0,1

0,1

Podatek od gier

19,9

20,7

21,3

22,0

24,3

22,6

21,9

20,1

20,1

20,0

Podatek akcyzowy

40,1

40,8

42,7

41,9

39,8

39,8

40,0

38,1

38,1

38,8

Podatek od towarów i usług
PTU

60,6

62,0

64,5

64,3

64,6

62,7

62,4

58,7

58,7

59,2

Podatki pośrednie w tym:

86,6

87,3

88,5

86,7

86,7

88,9

89,7

87,6

88,2

89,6

Dochody podatkowe, w tym:

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

Dochody ogółem

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

Wyszczególnienie

Dochody budżetu

jednostki samorządu terytorialnego

Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są:

dochody w

ł

asne

subwencja ogólna

dotacje celowe z budżetu państwa

Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być:

ś

rodki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające

zwrotowi

ś

rodki europejskie

inne środki określone w odrębnych przepisach, np. dotacje
celowe z budżetu innej jednostki samorządu terytorialnego

Dochody własne

podatki i opłaty

dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe

wpłaty od samorządowych zakładów budżetowych

wpływy z tytułu udziałów JST w podatkach dochodowych (PIT i
CIT), stanowiących dochód budżetu państwa

dochody z majątku JST

odsetki od środków finansowych JST gromadzonych na rachunkach
bankowych

opłaty z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez JST

odsetki od udzielonych z budżetu JST pożyczek

odsetki i dywidendy od kapitału wniesionego przez JST do spółek

odsetki od nieterminowo regulowanych należności JST

grzywny, mandaty i inne kary pieniężne

spadki, zapisy, darowizny

Subwencje i dotacje

Subwencje ogólne i dotacje celowe są źródłem dochodów
bezzwrotnych JST i formą wyrównania finansowego.

Sposób wykorzystania dotacji celowych przez organy
JST podlega kontroli organów nadzoru nie tylko z
punktu widzenia legalności, ale także z uwzględnieniem
kryteriów: celowości, rzetelności i gospodarności.

Dotacje

celowe

wykorzystane

niezgodnie

z

przeznaczeniem, pobrane w nadmiernej wysokości lub
nie wykorzystane w danym roku budżetowym (dotyczy
zadań z zakresu administracji rządowej) podlegają (w
przeciwieństwie do subwencji ogólnej) zwrotowi do
budżetu państwa.

DYNAMIKA DOCHODÓW OGÓŁEM JST

W LATACH 1999-2008 W CENACH STAŁYCH W %

107,1

116,7

132,9

99,3

147,5

107,4

90,0

117,7

102,3

Wsk. dynamiki dochodów województw

107,8

106,2

106,8

108,1

108,4

86,8

88,7

106,0

115,8

Wsk. dynamiki dochodów powiatów

101,3

111,6

111,9

111,9

111,9

110,4

102,2

103,1

102,0

Wsk. dynamiki dochodów miast

104,9

107,5

111,8

111,3

108,1

92,9

101,3

102,2

97,1

Wsk. dynamiki dochodów gmin

104,1

109,5

112,6

110,2

111,7

98,1

98,7

103,9

101,7

Wsk. dynamiki dochodów JST

rok poprzedni = 100%

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

Wyszczególnienie

STRUKTURA DOCHODÓW JST WEDŁUG RODZAJU W LATACH 1999-2008 W %

23,6

23,2

9,9

18,8

16,7

2008

13,1

21,7

9,8

19,2

15,6

2007

14,3

23,1

11,0

20,0

16,8

2006

16,0

22,1

10,9

16,2

15,1

2005

22,4

24,3

11,0

12,5

14,3

2004

51,0

32,6

11,8

10,5

16,4

2003

48,5

42,3

19,0

12,2

21,0

2002

52,2

45,1

19,3

11,7

22,2

2001

46,2

44,4

20,4

13,8

22,7

2000

47,4

49,4

21,8

11,8

22,2

1999

Dotacje celowe

17,9

44,5

20,6

31,9

28,4

2008

18,6

46,1

19,9

31,3

28,0

2007

21,9

46,1

21,3

32,6

29,5

2006

19,1

48,7

23,0

35,1

31,5

2005

18,5

50,8

24,8

39,2

34,2

2004

33,1

56,1

32,0

42,2

40,1

2003

35,8

47,0

30,5

38,2

37,1

2002

34,4

46,3

33,1

36,2

37,0

2001

37,8

47,7

31,2

33,7

35,6

2000

34,7

44,4

29,5

33,6

34,1

1999

Subwencja ogólna

58,5

32,3

69,5

49,3

54,9

2008

68,3

32,2

70,3

49,5

58,4

2007

63,8

30,8

67,7

47,4

53,7

2006

64,9

29,2

66,1

48,7

53,4

2005

59,1

24,9

64,2

48,2

51,5

2004

15,9

11,3

56,2

47,3

43,5

2003

15,7

10,8

50,5

49,6

41,9

2002

13,4

8,6

47,6

52,1

40,8

2001

16,0

7,9

48,4

52,5

41,7

2000

18,0

6,2

48,8

54,8

43,8

1999

Dochody własne

Województwa

Powiaty

Miasta

Gminy

JST

Wyszczególnienie

DYNAMIKA DOCHODÓW JST WEDŁUG GŁÓWNYCH ŹRÓDEŁ

W LATACH 1999-2008 W CENACH STAŁYCH W %

192,8

115,2

102,0

102,9

105,6

2008/2007

107,3

99,5

99,2

103,1

101,8

2007/2006

118,3

111,6

112,8

137,7

124,9

2006/2005

70,9

98,6

111,4

144,3

116,3

2005/2004

63,4

80,1

104,4

130,2

97,8

2004/2003

112,9

66,9

68,4

79,6

76,5

2003/2002

83,6

83,2

100,8

105,6

93,3

2002/2001

132,9

107,6

97,6

87,2

101,6

2001/2000

99,8

104,1

95,4

113,6

103,6

2000/1999

Dotacje celowe

103,0

104,0

105,0

107,0

111,3

2008/2007

99,2

106,2

104,3

103,3

103,9

2007/2006

152,6

101,1

103,7

103,9

105,3

2006/2005

102,5

103,5

103,7

99,6

101,5

2005/2004

81,9

98,2

86,2

100,5

95,2

2004/2003

99,3

103,8

115,5

102,7

106,0

2003/2002

93,6

90,0

94,2

106,8

99,0

2002/2001

107,1

102,9

109,3

109,8

107,9

2001/2000

111,4

124,4

107,8

97,5

106,2

2000/1999

Subwencje ogólne

91,2

108,3

100,0

104,4

101,4

2008/2007

124,8

111,1

115,9

112,3

115,0

2007/2006

132,9

115,1

115,7

109,3

113,4

2006/2005

111,3

129,4

115,1

112,3

114,2

2005/2004

564,9

243,8

128,8

110,5

133,1

2004/2003

108,8

91,1

123,0

88,7

101,9

2003/2002

105,3

110,9

108,3

96,4

101,3

2002/2001

98,6

15,7

101,3

101,3

101,7

2001/2000

90,8

147,2

101,2

93,0

96,9

2000/1999

Dochody własne

Województwa

Powiaty

Miasta

Gminy

JST

Wyszczególnienie

Cechy głównych źródeł dochodów publicznych

Podatek jest świadczeniem pieniężnym, powszechnym, przymusowym,
bezzwrotnym, nieodpłatnym, jednostronnie nakładanym przez państwo.
Podatki są pokrywane z dochodu i z majątku (tzw. źródło pokrycia
podatku, które w zasadzie jest tożsame z przedmiotem podatku).

Cło jest świadczeniem pieniężnym, powszechnym, przymusowym,
bezzwrotnym, nieodpłatnym, jednostronnie nakładanym przez państwo.

Opłata jest świadczeniem pieniężnym, powszechnym, bezzwrotnym,
przymusowym, jednostronnie nakładanym przez państwo, odpłatnym
(ekwiwalentnym) i płatnym z góry a nie z dołu (jak podatek i cło).

Składka na ubezpieczenia społeczne i składka na ubezpieczenia
zdrowotne jest świadczeniem pieniężnym, powszechnym, bezzwrotnym,
przymusowym, jednostronnie nakładanym przez państwo, odpłatnym
(ekwiwalentnym) i płatnym z góry.

CECHY ZMIENNE PODATKU

1/2

Podmiot opodatkowania (podatnik)

Przedmiot opodatkowania

Podstawa opodatkowania

Stawka podatkowa

Zniżki (ulgi podatkowe), polegające na zmniejszeniu
podstawy opodatkowania lub wysokości podatku

Zwyżki

podatkowe,

polegające

na

zwiększeniu

podstawy opodatkowania lub wysokości podatku

Zwolnienia podatkowe

Warunki płatności

CECHY ZMIENNE PODATKU

2/2

Podmiot opodatkowania

Podmiot opodatkowania

– osoba fizyczna, osoba prawna i inne

jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej zobowiązane
do opłacania podatku

Przedmiot opodatkowania

Przedmiot opodatkowania – stan lub zdarzenie, którego zaistnienie
pociąga za sobą obowiązek zapłacenia podatku

Podstawa opodatkowania

Podstawa opodatkowania – podstawa obliczenia wysokości podatku;
ilościowo lub wartościowo ujęty przedmiot opodatkowania

Stawka podatkowa

Stawka podatkowa – sposób obliczenia podatku, a konkretnie relacja
wysokości podatku do podstawy opodatkowania; rodzaje stawek –
stałe, liniowe, proporcjonalne (niezmienne w zależności od zmiany
podstawy opodatkowania) i zmienne – progresywne, regresywne,
degresywne; mogą być też stawki podatkowe - kwotowe, procentowe

PODATKI WEDŁUG

PRZEDMIOTU OPODATKOWANIA

1/3

Podatki przychodowe:

Podatek od towarów i usług (PTU/VAT) - BP

Podatek od gier – BP

Ryczałt – BP

Karta podatkowa – BG

Podatek rolny - BG

PODATKI WEDŁUG

PRZEDMIOTU OPODATKOWANIA

2/3

Podatki dochodowe:

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) – BP,
BG, BPW, BW

Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) - BP, BG,
BPW, BW

Podatek tonażowy – BP

Podatki konsumpcyjne:

Podatek akcyzowy – BP

PODATKI WEDŁUG

PRZEDMIOTU OPODATKOWANIA

3/3

Podatki majątkowe:

Podatek od nieruchomości -BG

Podatek od spadków i darowizn - BG

Podatek od czynności cywilnoprawnych – BG

Podatek od środków transportowych – BG

Podatek leśny – BG

PODATKI

BEZPOŚREDNIE I POŚREDNIE

Według

kryterium

związku

między

ciężarem

opodatkowania

a

ponoszącym

go

podatnikiem

rozróżnia się podatki bezpośrednie i podatki pośrednie.

Podatki bezpośrednie to takie podatki, w przypadku

których istnieje precyzyjnie określona zależność
między płaconym podatkiem a podatnikiem (podatki
dochodowe, podatki majątkowe).

Podatki pośrednie (podatki obrotowe)

obciążają podatnika

w sposób nie pozostający w ścisłym związku z jego
sytuacją dochodową i majątkową i są to podatki
ukryte, a ciężary ponoszone przez podatników są
bardziej anonimowe niż w podatkach bezpośrednich.

PODATKI

NIEPRZERZUCALNE I PRZERZUCALNE

Według kryterium przerzucalności podatki dzielone są na

przerzucalne (podatki pośrednie) i nieprzerzucalne
(podatki bezpośrednie).

Przerzucanie podatków polega na tym, że podatnik

przesuwa

gospodarczo

dotykający

go

ciężar

opodatkowania na inny podmiot.

W ramach przerzucania podatków można mówić o

przerzucaniu w przód przez podwyższenie ceny o kwotę
podatku oraz o przerzucaniu wstecz

za pomocą

obniżania przez podatnika płaconych przez niego
wynagrodzeń za pracę czy cen płaconych dostawcom.

INNE RODZAJE PODATKÓW

Według kryterium władztwa podatkowego

podatki

dzielone są na podatki nakładane przez państwo i
podatki nakładane przez władze samorządowe. Z tym
podziałem podatków wiąże się podział podatków
według kryterium terytorialnego na podatki: centralne,
regionalne, lokalne.

Według podmiotowych źródeł

pochodzenia

podatki

można

podzielić

na

płacone

przez:

sektor

przedsiębiorstw

niefinansowych,

sektor instytucji

finansowych, sektor gospodarstw domowych, sektor
zagranicy.

RODZAJE OPŁAT STANOWIĄCYCH

ŹRÓDŁO DOCHODÓW GMINY I POWIATU

Opłata skarbowa

Opłata targowa

Opłata miejscowa

Opłata uzdrowiskowa

Opłata planistyczna

Opłata eksploatacyjna

Opłaty za parkowanie pojazdów

Opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych

Opłaty związane z gospodarczym korzystaniem ze środowiska

Opłaty za zajęcie pasa drogowego,

Opłaty za usuwanie, przemieszczanie i parkowanie pojazdów

Opłaty za zarząd nieruchomościami

Opłata adiacencka

Opłata z wieczyste użytkowanie

Opłaty komunikacyjne

Opłaty za dzienniki budowy

Opłaty za karty wędkarskie