M IN IS T E R S T W O O B R O N Y N A R O D O W E J

Centralna Komisja Regulaminowa

INSTRUKCJA

O POSTĘPOW ANIU W RAZIE

W YPADKU WOJSKOWEGO

POJAZDU MECHANICZNEGO

W ydanie drugie

W IE L K A B R Y T A N IA

M arzec 1943.

Przedruk staraniem Sekcji W ydawniczej

Arm ii Polskiej na W schodzie.

Palestyna, październik 1943.

Panc. 9

~ T 9 4 f

M IN IS T E R S T W O O B R O N Y N A R O D O W E J

Centralna Komisja Regulaminowa

INSTRUKCJA

O POSTĘPOW ANIU W RAZIE

WYPADKU WOJSKOWEGO

POJAZDU MECHANICZNEGO

W ydanie drugie

W IE L K A B R Y T A N IA

Marzec 1943.

Przedruk staraniem Sekcji W ydawniczej

Armii Polskiej na W schodzie.

Palestyna, październik 1943.

—

2

—

D O W Ó D Z T W O I K O R P U S U

L.dz. 14304/1V . Sam.

41.

M .p. dnia 20.6.1941

r.

Rozkaz

wprowadzający.

Zatwierdzam do użytku służbowego oddzia­

łów W .P . na terenie Zjednoczonego Królestwa
W ielkiej Brytanii „Instrukcję o postępowaniu w
razie wypadku wojskowego pojazdu mechanicznego”
Panc. 9/1941.

Równocześnie unieważniam „Instrukcję wy­

pełniania angielskich formularzy raportów o wy­

padku drogowym” L. 4 Br. P a n c ./1940.

D O W Ó D C A . I K O R P U S U

w /z.

Z A J Ą C ,

Gen. Bryg.

U W A G A

(Przypisek Sekcji W ydawniczej A P W )

D la oddziałów Armii Polskiej na Wschodzie

— przy meldunkach, dochodzeniach i korespondencji
w sprawach wypadków samochodowych (patrz pkt

2-g., pkt 4-a. -d. -e. -f. -g. -h. -i. - j., pkt 5-c. -d .
niniejszej instrukcji) — obowiązują rozkazy Do­
wódcy A P W .

S P IS R Z E C Z Y

Rozkaz wprowadzający

. .

......................... 2

Spis rzeczy

............................................................ 3

W slęp

.............................

............................. .....4

1. Ogólne

.....................................................................5

2. Obowiązki kierowcy

.......................................... 5

3. Obowiązki osób przewożonych pojazdami

mechanicznymi

.............................................. .... 9

4. Obowiązki dowódcy oddziału * ........................10

5. N apraw a uszkodzonych pojazdów wojsk. . . 15

6. Obowiązki organów ż a n d a rm e rii....................

^

W S T Ę P .

„Instrukcja o postępowaniu w razie wypadku

wojskowego pojazdu mechanicznego” została opra­
cowana na podstawie obowiązujących przepisów i
formularzy angielskich.

Podaje ona zasadnicze wytyczne postępowa­

nia w razie zaistnienia wypadku wojskowego po­

jazdu mechanicznego, obsługiwanego przez żołnierzy
W .P .

I N S T R U K C J A

O P O S T Ę P O W A N I U W R A Z IE W Y P A D K U

W O J S K O W E G O P O J A Z D U

M E C H A N IC Z N E G O .

1.

Ogólne.

Instrukcja niniejsza obowiązuje żołnierzy

W ojska Polskiego na terenie Zjednoczonego K ró­
lestwa W ielkiej Brytanii.

2.

O bowiązki kierowcy.

a. Kierowca powinien dokładnie zapoznać się z

pkt. 2 i 3 niniejszej instrukcji oraz z wzorem

form ularza„Raport o wypadku drogowym. W zór
W ojsk. A . 3676 (poprawiony 1940)” — w ję­
zyku polskim i „T raffic Accident Raport. A r-
my Form A . 3676 (Revised 1940)” — w ję-*

zyku angielskim.

b. W yjeżdżając poza rejon zakwaterowania, kie­

rowca powinien posiadać przy sobie:

— ważną legitymację wojskową,
— brytyjskie wojskowe prawo jazdy,
— rozkaz jazdy na swój pojazd,
— jeden egzemplarz formularza W zór W ojsk.

A . 3676 w języku polskim wraz z arkuszem
na zeznania świadków (w kopercie),

— jeden egzemplarz formularza A rm y Form A .

3676 w języku angielskim (w kopercie),

— przepisy ruchu drogowego (P an c. 1/1940),
— brytyjskie przepisy obowiązujące kierowców

kołowych pojazdów mechanicznych i moto­
cyklistów z 1939 r.

—

6

—

c. Podczas przewożenia osób kierowca obowiązany

jest przed ruszeniem wskazać tym osobom, gdzie
znajdują się formularze (patrz 2— b) i poinfor­
mować je, że w razie zranienia kierowcy obo­
wiązane są wypełnić formularze.

d. W razie wypadku, w którym został uszkodzony

pojazd mechaniczny własny lub należący do osób
trzecich albo, gdy powstała jakakolwiek szkoda
na ciele lub zdrowiu, względnie została wyrzą­
dzona szkoda w majątku państwowym lub pry­

watnym, kierowca obowiązany jest wypełnić na
miejscu wypadku pierwszą stronę polskiego for­
mularza W zór W ojsk. A . 3676.

Formularz ten wypełnia kierowca nawet wówczas,
gdy nie powstałą żadna szkoda ani obca ani

własna, była jednak interwencja władz poli-
ćylftyćh".' W tym ostatnim wypadku kierowca wy­
pełnia następujące rubryki formularza: A , F, J,
K, L, M, N , O , P .

Kierowca powinien za­

notować nazwiska i adresy świadków wypadku
oraz uzyskać, o ile to będzie możliwe, ich ze­
znania na posiadanym arkuszu,

przy czym na­

leży zwrócić uwagę na czytelne i staranne pismo.
Kierowca powinien sporządzić również na miej­

scu wypadku szkic sytuacyjny, wyjaśniający prze­
bieg wypadku.

U w aga:— O ile, na skutek zderzenia z pojazdem

wojskowym, obcy pojazd uszkodzi mie­

nie osób trzecich lub zrani postronną

osobę, kierowca obowiązany jest za­
notować i zameldować rodzaj wyrzą­

_ 7 —

dzonej szkody oraz nazwiska osób po­
szkodowanych.

P o powrocie do miejsca postoju kierowca natych­

miast melduje o wypadku dowódcy pododdziału,
a w razie jego nieobecności zastępcy lub orga­
nom służbowym, przedstawiając równocześnie do
wglądu wypełniony formularz, sporządzony na
miejscu wypadku, szkic sytuacyjny oraz odresy
i ewentualne zeznania świadków.

Następnie, w obecności oficera wyznaczonego
przez dowódcę oddziału (patrz 4— b ), wypełnia
polski formularz W zór W ojsk. A . 3676 po­
nownie.

W ypełnienie tego formularza przez kierowcę po
jego powrocie do m. p. jest nakazane ze wzglę­
du na to, że w czasie i bezpośrednio po wy­
padku, kierowca mógł znajdować się w stanie
podniecenia, wskutek czego szereg okoliczności
towarzyszących wypadkowi mogło ujść jego
uwagi.

Kierowca przed sporządzeniem nowego formula­
rza powinien dokładnie zastanowić się i uzmysło­
wić sobie cały przebieg wypadku, 'przedstawiając

fakty obiektywnie, uwypuklając jednak wszystkie

te okoliczności, które są korzystne dla interesów
wojska.

Uwaga dla tłumacza:

P o przetłumaczeniu na język angielski
formularza polskiego i wypełnieniu

2-ch egzemplarzy „ T raffic Accident

Report. Arm y Form A . 3676 (R e-

vised 1940)” w języku angielskim (o
ile możności na maszynie), tłumacz w
miejscu przewidzianym na podpis kie­

rowcy wpisuje jego nazwisko wyraźnie
i podpisuje formularz z dopiskiem „I
certify the authenticity of translation”

(za zgodność tłum aczenia).

f. W razie zranienia kierowcy, który odbywał

podróż sam i w braku na miejscu wypadku in­
nych osób wojskowych, formularz wypełnia: —
policja, drogowe patrole organizacyj motorowych,

a w ostateczności osoby cywilne przypadkowe.

g. N a żądanie organów: drogowych patroli organi­

zacyj motorowych oraz przedstawicieli strony
poszkodowanej, kierowca obowiązany jest podać
swoje nazwisko, stopień wojskowy i N r. re­

jestr. pojazdu, natomiast nie wolno mu podawać
nazw y' i m.p. oddziału, zamiast czego podaje:
Polish Forces in C .B . i służbowy adres poczlo-

wy {P /num er oddziału).

N a żądanie policji brytyjskiej, żandarmerii pol­

skiej i brytyjskiej oraz starszych stopniem woj­
skowych polskich i brytyjskich powinien podać
również i nazwę swego oddziału oraz miejsce
postoju. Nie wolno natomiast podawać żadnych
danych osobom zaspakajającym jedynie cieka­
wość.

U w aga:— Zabrania się surowo kierowcy wpi­

sywać swe nazwisko na jakimkolwiek
kawałku papieru, wręczonym mu w

_ 8 _

tym celu przez przedstawicieli strony
poszkodowanej.

W razie wypadku, który spowodował jakąkol­

wiek szkodę na ciele, zdrowiu lub majątku osób
trzecich, kierowca powinien pamiętać, że za ­
brania się mu surowo wypowiadać swoją opinię
co do powodów wypadku lub też dyskutować

o nim; nie wolno mu też czynić nic takiego,
co mogłoby być zrozumiane, jako przyznanie
się do odpowiedzialności.

O bowiązki osób przewożonych p ojazda­
mi mechanicznymi.

Przed wyruszeniem w drogę pojazdem wojsko­
wym osoby przewożone powinny zaznajomić się
z pkt. 2 i 3 niniejszej instrukcji, a korzystające
stale z wojskowych pojazdów mechanicznych —
zapoznać się z treścią formularza W zór W ojsk.

A . 3676; ponadto osoby przewożone powinny
pamiętać, że za pojazd mechaniczny odpowie­

dzialny jest kierowca, przydzielony służbowo do
jego obsługi, wobec czego surowo zabrania się

osobom przewożonym domagania się oddania im
kierownicy lub też samorzutnego jej brania w
razie chwilowej nieobecności kierowcy.

U w aga:— Kierowca wojskowego pojazdu mecha­

nicznego może w czasie wyjazdu służ­
bowego oddać kierownicę tylko swoim
przełożonym pod warunkiem, że po­
siadają oni brytyjskie wojskowe pra­
wo jazdy, biorą na siebie całkowitą

odpowiedzialność za pojazd I, że w ła­
ściwy kierowca znajduje się w po-
jeździe. Ponadto wojskowe pojazdy
mechaniczne mogą prowadzić osoby
wyznaczone rozkazem do wypróbowa­
nia, przeglądu, a pojazdy szkolne —

instruktorzy i uczniowie podczas jazd
szkolnych.

4.

Obowiązki d ow ódcy oddziału.

Po otrzymaniu ustnego meldunku od kierowcy,

organów służbowych lub dowódcy pododdziału

o wypadku, dowódca oddziału zarządza co na­
stępuje:

a. M elduje fonogramem o wypadku, podając datę,

nazwisko kierowcy, N r. rejestr, pojazdu, miejsce
wypadku oraz czy są ranni lub zabici bądź woj­
skowi bądź cywilni — do Dowództwa I K or­

pusu.

b .. Zarządza sporządzenie w obecności wyznaczo­

nego oficera (dowódcę pododdziału, oficera tech­
nicznego lub innego oficera) formularza „ R a­
port o wypadku drogowym W zór W ojsk. A .
3676, (poprawione 1940”) (patrz 2— e), szkicu
sytuacyjnego oraz pisemnego oświadczenia kie­
rowcy na oddzielnym kawałku papieru o prze­
biegu wypadku z uwzględnieniem następujących

okoliczności:
— czy pojazd względnie pojazdy były prowa­

dzone przepisowo,

— 10 —

— 11 —

— jakie niezwykłe okoliczności towarzyszyły wy­

padkowi,

— co spowodowało wypadek,

— kto, jego zdaniem, ponosi winę za wypadek,

— czy wypadku nie mogła uniknąć żadna ze

stron,

— o ile brak zeznań świadków wypadku lub

ich adresów — podać powody.

Oświadczenie

kierowcy winno dać możliwie

obiektywne i wszechstronne oświetlenie wypadku,
uwypuklając okoliczności, które są korzystne
dla interesów wojska. W oświadczeniu należy
również podać nazwiska osób poszkodowanych
oraz szkody wyrządzone osobom trzecim przez

obcy pojazd w czasie wypadku (patrz 2— d,
U w aga).

Poleca przetłumaczyć formularz polski W zór

W ojsk. A . 3676 na język angielski i sporządzić,

o ile możności na maszynie, dwa egzemplarze

formularza „T raffic Accident Report. A rm y

Form A . 3676 (Revised 1940)" po angielsku.
Rubryki U i V zostają nie wypełnione, natomiast

obydwa formularze winny być podpisane przez
dowódcę oddziału.

Przesyła:

— jeden egzemplarz powyższego

formularza,

sporządzonego w języku angielskim, bezpo­
średnio do O ficera dla spraw roszczeń, pod

adresem D .A .D , of Claims, Scottish Com-
mand, 13 Rothesay T errace, Edinburgh, z

— 12 —

tym, że ten ostatni musi go otrzymać nie
później niż w 48 godzin po wypadku.

— drugi egzemplarz powyższego formularza oraz

zeznania lub adresy świadków cywilnych,
oświadczenie kierowcy w języku polskim bez­
pośrednio do Dowództwa 1 Korpusu.

e. Poleca zebrać oświadczenia wszystkich świad­

ków wojskowych wypadku, dążąc do wykona­

nia tych czynności jak najszybciej. Oświadcze­
nia te powinny zawierać: N r. ewid. wypadku,
datę wypadku, nazwisko kierowcy, nazwę od­
działu, właściwe zeznania i podpisy. Zeznania te

sporządzone po polsku lub angielsku,

należy

przesłać bezpośrednio do Dowództwa I Korpusu.

f.

Korespondencję otrzymaną od stron zaintereso­

wanych, adwokatów, Towarzystw Ubezpiecze­
niowych itd. należy przesłać w dniu jej n a­
dejścia bezpośrednio do Dowództwa I Korpusu,

g. W odpowiedzi na wszelkie zapytania osób wno­

szących pretensje, należy jedynie podać adres

oficera dla spraw roszczeń (D .A .D . of Claims,
Scottish Command, 13 Rothesay Terrace, Edin-

burgh), zalecając im bezpośrednie skomunikowa­
nie się z nim; nie wolno wchodzić w dyskusję
w związku z wypadkiem oraz nie wolno uczy­
nić nic takiego, co mogłoby być interpretowane,
jako przyznanie się do odpowiedzialności.

h. W szystkie wezwania do sądów angielskich oraz

wyroki doręczone kierowcy, powinny być prze­
słane w ciągu 24 godzin bezpośrednio do ofice-

ra dla spraw roszczeń (D .A .D . of Claims) z

adnotacją w języku angielskim: N r. ewid. w y­
padku, data wypadku, nazwisko kierowcy, nazwa

oddziału.

W ypełniony przez kierowcę na miejscu w ypad­

ku formularz polski W zór W ojsk. A . 3676,
pozostaje w aktach oddziału. Drugi formularz

polski, sporządzony po przybyciu kierowcy do
miejsca postoju (patrz 4— b ), uzupełnia dowódca
oddziału przez wypełnienie rubryk U i V , doty­

czących odpowiedzialności kierowcy, podpisuje
i przesyła drogą służbową do Dowództwa I
Korpusu.

W szystkie wypadki winny być zarejestrowane w
książce wypadków oddziału i cała koresponden­
cja w sprawie danego wypadku powinna być

oznaczona właściwym numerem.

W razie uszkodzenia pojazdu mechanicznego^na-
leżącego do jego oddziału, postępuje zgodnie z
Rozkazem Naczelnego W o d za L. dz. 2 3 0 0 /IV -
Int. z dnia 17.1.1941 r., który reguluje potrą­
cenia i dochodzenia administracyjne w sprawach

szkód i strat Skarbu Państwa.

W w ypadkach:

— poszkodowania na zdrowiu lub ciele osób

trzecich,

— poważnych zranień kierowcy lub osób prze­

wożonych,

— gdy okoliczności w ym agają dodatkowego do­

chodzenia,

— 13 —

— 14 —

zawiadamia natychmiast najbliższy pluton lub

posterunek żandarmerii oraz zarządza zabezpie­
czenie śladów wypadku i ewentualnych dowo­
dów.

Jeżeli żandarmeria, po przeprowadzeniu

dochodzeń,

odstępuje dowódcy oddziału akta

sprawy dla ukarania dyscyplinarnego sprawcy po
myśli art. 32 Kodeksu Karnego W ojskowego —
karze winnego niezależnie od odpowiedzialności

materialnej, określonej ustępem poprzednim.

.Uwaga:— Utrzymanie na odpowiednim poziomie

dyscypliny drogowej

wymaga,

aby

każde nawet najmniejsze udowodnio­

ne przewinienie kierowcy spowodowa­
ło ukaranie winnego. W razie ska­
zania kierowcy przez sądy brytyjskie,

należy

dochodzenia

dyscyplinarne

umorzyć, odnotowując wymiar kary,

co jednak nie wyklucza jego odpo-

'

wiedzialności materialnej.

W razie poszkodowania w wypadku na zdro­

wiu lub ciele osób trzecich, (dotyczy zarówno
osób cywilnych i wojskowych brytyjskich, pol­

skich itp.) lub zwierząt, należy o tym zawia­
domić w ciągu najwyżej 24 godzin od chwili
wypadku miejscową policję.

Dowódca oddziału, którego pojazd spowodował
taki wypadek, jest odpowiedzialny osobiście za
terminowe dokonanie tego zgłoszenia.

Dokonanie zgłoszenia do policji należy podać
w meldunku o wypadku, przedstawionym do D o­
wództwa I Korpusu.

— 15 —

5.

N a p ra w a uszkodzonych poja zdów

wojskowych.

a. Uszkodzone wojskowe pojazdy mechaniczne na­

leży wysyłać bezwłocznie do właściwych w ar­

sztatów

naprawczych.

N a

zapotrzebowaniach

naprawczych (pismo służbowe), należy napi­

sać u góry z prawej strony słowo: „wypadek” ,
data wypadku, nazwisko kierowcy. Słowa te na­
leży podkreślić czerwonym kolorem.

b. Polskie warsztaty (parki samochodowe) obowią­

zane są po otrzymaniu zapotrzebowania, ozna­
czonego jak wyżej, przesłać w jak najkrótszym
terminie kosztorys naprawy w języku polskim i
angielskim do zainteresowanego oddziału.
Kosztorys naprawy, qtrzymany z warsztatu an­
gielskiego, należy przetłumaczyć na język polski.

c. Kosztorys naprawy należy sporządzić w sposób

następujący, obliczając:

— Robocizna: — 1 sh. 6 d, za godzinę pracy.
— M ateriał:

— koszt części wymiennych oraz

surowców zużytych do napra­
wy, obliczonych według istot­
nego lub przybliżonego kosztu.

— Koszty nakładowe: — 75% kosztów robo­

cizny.

P rzy ocenie kosztów naprawy należy podawać
wyłącznie koszt naprawy, wynikły z danego wy­

padku, a nie z uszkodzeń dawniejszych, mimo,
że naprawy te mogą być wykonywane równo­

cześnie.

W wypadku, gdy jakaś część została zastąpiona
nową, a stara część oddana do naprawy, wów­
czas w kosztorysie należy podać koszt naprawy
starej części, a nie cenę części nowej.

d. Kosztorys w języku angielskim należy przesłać

bezpośrednio do Dowództwa I Korpusu.
Kosztorys w języku polskim służy dowódcy jako
podstawa przy ewentualnym postępowaniu admi­
nistracyjnym (patrz 4— i ) .

e. N apraw a ma być dokonana zgodnie z istniejący­

mi rozkazami o naprawach.

6.

O bow iązki organów żandarmerii.

Ze względu na specjalne warunki, w jakich

znajduje się W ojsko Polskie w W ielkiej B ry­
tanii, dochodzenia w wypadkach pojazdów me­
chanicznych, należy traktować jako pilne i za­
łatwiać w pierwszej kolejności.

Po otrzymaniu pisma dowódcy oddziału, żan­

darmeria przeprowadza dochodzenia, a wynik
przesyła do właściwego Sądu Polowego, zawia­

damiając równocześnie o wyniku dochodzenia te­
go dowódcę, który zażądał przeprowadzenia do­
chodzenia.

,

W wypadku braku cech przestępstwa, lub gdy

przestępstwo podlega ukaraniu dyscyplinarnemu,

żandarmeria odsyła akta sprawy z powrotem do
właściwego dowódcy dla dalszego jej załatwie­
nia (patrz 4— 0

— 16 —