10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 80 • 4.10.2007 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Podatkowa księga

przychodów i rozchodów

Księgowi przedsiębiorstw energetycznych, a także innych jednostek uczestniczących

w rynkowym obrocie prawami majątkowymi wynikającymi ze świadectw pochodzenia

energii, nie będą mieli już problemów z kwalifikacją i odpowiednim ujęciem tych praw

w księgach rachunkowych. Kwestie z tym związane określono bowiem w najnowszym

stanowisku Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie księgowego ujęcia praw

majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia energii wytworzonej w odnawial-

nych źródłach energii (Dz. Urz. Ministra Finansów z dnia 20 lipca 2007 r. nr 8, poz. 47).

Stanowisko to zostało udostępnione na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.

W oparciu o treść tego stanowiska omówimy najważniejsze zasady księgowania praw

majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia – w odniesieniu do przedsiębiorstw

energetycznych.

Co trzeba wiedzieć o świadectwach pochodzenia energii?

Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej lub jej

obrotem i sprzedające tę energię odbiorcom końcowym, przyłączonym do sieci na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej, jest obowiązane:

a) uzyskać i przedstawić do umorzenia do 31 marca następnego roku Prezesowi Urzędu

Regulacji Energetyki (URE) świadectwo pochodzenia albo

b) uiścić opłatę zastępczą, równą iloczynowi jednostkowej opłaty zastępczej za 1 MWh

i ilości energii elektrycznej, wyrażonej w MWh, wynikającą z obowiązku uzyskania

i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia w danym roku.

Wynika to z art. 9a ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U.

z 2006 r. nr 89, poz. 625 ze zm.).

Imienne świadectwo pochodzenia wydaje Prezes URE na wniosek przedsiębiorstwa

energetycznego zajmującego się wytwarzaniem energii elektrycznej w odnawialnych źród-

łach energii. Do świadectw pochodzenia przypisane są prawa majątkowe, które z nich

wynikają. Prawa te powstają z chwilą zapisania uzyskanego od Prezesa URE świa-

dectwa pochodzenia po raz pierwszy na koncie ewidencyjnym w rejestrze świadectw

pochodzenia, prowadzonym przez odrębny podmiot – towarową giełdę energii.

Prawa majątkowe wynikające ze świadectw pochodzenia są zbywalne i stanowią towar

giełdowy w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych

(Dz. U. z 2005 r. nr 121, poz. 1019 ze zm.). Obrót prawami majątkowymi wynikającymi ze

świadectw pochodzenia podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Nie podlegają natomiast

opodatkowaniu czynności związane z organizacją i obrotem tymi prawami, wykonywanymi

przez giełdę towarową, na której odbywa się obrót tymi prawami, gdyż czynności te są

kwalifikowane do „usług związanych z zarządzaniem ryzyka”, a te zwolnione są z opodat-

kowania. Przeniesienie praw majątkowych ze świadectw pochodzenia następuje z chwilą

dokonania odpowiedniego zapisu w rejestrze świadectw pochodzenia.

Nabycie i wycena praw majątkowych ze świadectw pochodzenia

Do czasu przyznania przez Prezesa URE praw majątkowych wynikających ze świadectw

pochodzenia ich liczbę – ustaloną na podstawie potwierdzonej ilości energii elektrycznej

wytworzonej w odnawialnych źródłach energii – ujmuje się w ewidencji pozabilansowej.

Ich szacunkową wartość ustala się jako iloczyn ilości energii elektrycznej wytworzonej

w odnawialnych źródłach energii, potwierdzonej przez operatorów systemów przesyłowych,

przeliczanej na ilościowy miernik świadectwa, oraz ceny rynkowej prawa majątkowego

z dnia potwierdzenia wytworzenia energii wytworzonej w odnawialnych źródłach energii.

Wartość tę należy wykazać w informacji dodatkowej sprawozdania finansowego.

Na dzień przyznania świadectw, potwierdzonego przez podmiot prowadzący rejestr

świadectw pochodzenia (towarową giełdę energii), prawa majątkowe wynikające ze

świadectw pochodzenia ujmuje się w księgach rachunkowych przedsiębiorstwa energe-

tycznego jako towary. Prawa te na dzień ich początkowego ujęcia wycenia się jako iloczyn

ilości przyznanych praw i jednostkowej ceny rynkowej prawa majątkowego wynikającego

ze świadectwa pochodzenia z dnia przyznania świadectwa i nabycia praw majątkowych.

Drugostronne ujęcie przyznanych praw majątkowych ze świadectwa pochodzenia następuje

przez uznanie przychodu ze sprzedaży energii. W przypadku gdy wartość praw majątko-

wych wynikających ze świadectw pochodzenia stanowi kwotę istotną należy je wykazać

na oddzielnym koncie i w odrębnej pozycji w bilansie, a także w odrębnej pozycji przy-

chodów. Ujęcie w księgach rachunkowych przyznania prawa majątkowego wynikającego

ze świadectw pochodzenia może więc przebiegać zapisem:

-

Wn konto 33 „Towary” (w analityce: Prawa majątkowe wynikające ze świadectw

pochodzenia energii elektrycznej),

-

Ma konto 70–0 „Sprzedaż energii” (w analityce: Przychody ze źródeł odnawial-

nych).

Co ważne, wszelkie obciążenia finansowe, wynikające z obowiązku uczestniczenia

w systemie produkcji i obrotu energią wytworzoną w odnawialnych źródłach energii

ujmuje się w koszty operacyjne lub odpowiednio w koszty ogólnego zarządu według

zasad ogólnych – nie stanowią one podstawy do ich aktywowania w prawach majątkowych

ze świadectw pochodzenia. Zatem koszty m.in. wpisu do rejestru świadectw pochodzenia,

zmian dokonanych w rejestrze, wydania świadectw pochodzenia księgować trzeba:

-

Wn konto zespołu 4 lub 5,

-

Ma konto zespołu 1 lub 2.

Rozchód praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia

Wartość rozchodów praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia ustala

się metodą wybraną przez jednostkę spośród metod określonych w art. 34 ust. 4 pkt 1–3

ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.), tj. według cen przecięt-

Księgowe ujęcie praw majątkowych wynikających

ze świadectw pochodzenia energii

nych lub według metody FIFO – pierwsze przyszło, pierwsze wyszło, lub według metody

LIFO – ostatnie przyszło, pierwsze wyszło.

Ustalony wybraną metodą rozchód wpływa na wartość bilansową pozostałości praw ma-

jątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia, której wycena powinna uwzględniać

ewentualną utratę ich wartości. Dokonany w związku z utratą wartości odpis aktualizujący

obciąża pozostałe koszty operacyjne. Zapis z tym związany wyglądać może:

-

Wn konto 76–1 „Pozostałe koszty operacyjne”,

-

Ma konto 34 „Odpisy aktualizujące wartość towarów” (w analityce: Aktualizacja

praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia).

W przypadku późniejszego przywrócenia wartości praw uprzednio skorygowanych róż-

nicę z wyceny praw majątkowych odnosi się na pozostałe przychody operacyjne, zapisem

Wn konto 34, Ma konto 76–0.

Prezes URE, na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego, któremu przysługują prawa

majątkowe, umarza to świadectwo pochodzenia w całości albo w części. Przedsiębiorstwo

energetyczne, które podlega obowiązkowi rozliczenia się z wymogu przedłożenia

do umorzenia świadectw pochodzenia, ujmuje w kosztach operacyjnych na bieżąco

odpisy na pokrycie świadectw pochodzenia w proporcji do ilości sprzedanej energii.

Odpisy ujmowane są drugostronnie jako rozliczenia międzyokresowe bierne w kwocie

stanowiącej iloczyn niższej z jednostkowej opłaty zastępczej lub ceny rynkowej prawa

majątkowego i ilości energii sprzedanej, stanowiącej podstawę rozliczenia się z obowiązku.

Przedsiębiorstwo dokonuje więc zapisu w księgach:

-

Wn konto 40 „Koszty według rodzajów” (w analityce: Zużycie towarów na własne

potrzeby) lub konto zespołu 5,

-

Ma konto 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” (w analityce: Bierne rozliczenia

międzyokresowe).

Na dzień przesłania wniosku do Prezesa URE o umorzenie świadectw pochodzenia

przedsiębiorstwo energetyczne może ująć umorzenie praw majątkowych wynikających

ze świadectw pochodzenia we wnioskowanej liczbie. W momencie przedłożenia wniosku

o umorzenie przez Prezesa URE następuje odpowiednio rozliczenie naliczonych kwot

rozliczeń międzyokresowych biernych oraz umorzenie praw majątkowych. Zapis temu

towarzyszący może wyglądać następująco:

-

Wn konto 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” (w analityce: Bierne rozliczenia

międzyokresowe),

-

Ma konto 33 „Towary” (w analityce: Prawa majątkowe wynikające ze świadectw

pochodzenia energii elektrycznej).

Potwierdzenie umorzenia świadectw z punktu widzenia wymogów Prawa energetycznego

następuje w ewidencji pozabilansowej przedsiębiorstwa energetycznego w drodze uznania

umorzenia i obciążenia praw ze świadectw pochodzenia.

Sprzedaż praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzenia przez przedsię-

biorstwo energetyczne ujmuje się jak każdą sprzedaż towarów. W przypadku, gdy realizo-

wane ze sprzedaży praw przychody są istotne, wykazuje się je w wyodrębnionej pozycji,

w ramach przychodów ze sprzedaży towarów.

Podkreślmy, że przedsiębiorstwo energetyczne powinno w informacji dodatkowej podać

w sposób pełny swe działania w zakresie wywiązywania się z obowiązków gospodarowania

świadectwami pochodzenia oraz prawami majątkowymi z nimi związanymi.

Dorota Przybyszewska

Zapisy w księdze dotyczące przychodów na

podstawie zestawienia

Czy możliwe jest dokonywanie zapisów w księdze podatkowej doty-

czących przychodów na podstawie zestawienia? Co powinno zawierać

takie zestawienie?

Możliwość dokonywania zapisów w księdze podatkowej na podstawie zestawień

dotyczy przede wszystkim przychodów ze sprzedaży towarów handlowych i usług.

Możliwość ta wynika z § 19, 20 i 21 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie

prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2003 r. nr 152,

poz. 1475 ze zm.).

Jeżeli w danym dniu podatnik wystawia wiele faktur, zapisów w księdze może

dokonywać jedną sumą wynikającą z dziennego zestawienia tych faktur, zwanego

„zestawieniem sprzedaży”. Zestawienie sprzedaży powinno zawierać co najmniej

następujące dane: datę i kolejny numer zestawienia, numery od – do faktur objętych

zestawieniem, sumę zbiorczą tych faktur oraz podpis podatnika lub osoby, która

sporządziła zestawienie.

Podatnicy, którzy ewidencjonują obrót przy zastosowaniu kas rejestrujących mogą

dokonywać zapisów w księdze na koniec każdego miesiąca na podstawie danych

wynikających z miesięcznych zestawień raportów dobowych. Zestawienie takie

powinno zawierać: numer kolejny wpisu, numer unikatowy pamięci fiskalnej kasy,

numery i daty raportów dobowych, wynikającą z raportów łączną kwotę należności

pomniejszoną o łączną kwotę podatku i skorygowaną o wartości dotyczące zwrotów

towarów wynikające z odrębnych ewidencji.

Ponadto jeżeli podatnik prowadzi odrębną ewidencję sprzedaży dla celów VAT,

zapisy w księdze dotyczące przychodów ze sprzedaży towarów i usług mogą być

dokonywane na koniec miesiąca łączną kwotą wynikającą z miesięcznego zestawienia

sporządzonego na podstawie danych wynikających z tej ewidencji. Zestawienie takie

powinno zawierać datę i kolejny numer zestawienia, sumę przychodów ze sprze-

daży pomniejszoną o należny podatek od towarów i usług oraz o wartość towarów

i usług niestanowiącą przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym

i powiększoną o przychody nieobjęte obowiązkiem ewidencjonowania dla celów

podatku od towarów i usług.

A.B.