Fonetyka– epoka

przedpiśmienna

Spółgłoski

Palatalizacje prasłowia

ń

skie

• Ipalatalizacja
k,g,x

k,g,x

k,g,x

k,g,x +i,e,ę,ь,ě,, >,,
np.:oko,aleoczy(*oi>očy)
sługa,alesłużyć (*slugiti >*sluiti >stpol.słuić

>npol.słužyć)

mucha,alemuszka(*muxьka >stpol.*muьka

>npol.muška)

• IIpalatalizacja
k,g,x

k,g,x

k,g,x

k,g,x +ě

1

,i

1

>c’,ʒ’,,,, (s’)

ręka,aleręce
(*rNjkě >*rNjc’ě >stpol.ręc’e >npol.ręce)
mucha,alemusze
(*muě >*muě)

• IIIpalatalizacja
k,g,x

k,g,x

k,g,x

k,g,x poę,ě,i,  >c’,ʒ’,,,, (s’)
*jęga >pol.jęʒa (jędza)
*děvika

>

ev’ica

*vьxъ >*vьь >stpol.*vi,pol.všystek

palatalizacje przez j

• k,g,x+

k,g,x+

k,g,x+

k,g,x+

j>

j>

j>

j>

,,,,,,,,

*plakjNj >*plaNj >stpol.płaę >płačę

*běgjNj >*běNj >stpol.eę,por.biegać

*slyxjNj >*slyNj >stpol.słyę >słyšę

• sk +

j

> (b

ł

yszczę,por.b

ł

ysk)

• st +

j

> (puszcza,por.pusty)

• zg +

j

> (miażdżę,por.miazga)

• zd +

j

> (jeżdżę,por.jazda)

• sl +

j

>ĺ (myślę,por.pomysł)

palatalizacjeprzez

j

cd.

• wpływjnaspółgłoskiprzednioj

przednioj

przednioj

przedniojęęęęzykowe

zykowe

zykowe

zykowe:

s,z+

s,z+

s,z+

s,z+

jjjj

>

>

>

>,,,,

*nosjNj >*noNj >stpol.noę >nošę

*vozjNj >*voNj >stpol.voę >vožę

r,l,n+

r,l,n+

r,l,n+

r,l,n+

jjjj

>

>

>

>ńńńń,,,,ĺĺĺĺ,,,,ŕŕŕŕ 

*gonjNj >gońę

*polje >pole

*morje >stpol.moŕe>moře

• wpływ

j

naspółgłoskiwargowe

wargowe

wargowe

wargowe

p,b,v,m+

j

>pl’,bl’,vl’,ml’ (l’ epentetyczne)

Rozwójkonsonantyzmunagruncie

polskim

1. rozwójprzedniojęzykowychtttt’’’’,d

,d

,d

,d’’’’ zmiękczonych

przezsamogłoskiprzednie:

• a)wwygłosieiśródgłosieprzedsamogłoską oraz

przedspółgłoską inną niż

r,rz,n,ń

ok.XIIIw.

przeszływćććć,,,,ddddźźźź - ciebie,cień,ćma,dzień,siedzieć,

wiedźma.

• b)wnagłosieiśródgłosieprzedr,rz,n,ń przeszływ

t,d

t,d

t,d

t,d czylistwardniały(dyspalatalizacja),np.trę,drę,

tnę

• c)spółgłoskać +cwymieniasię naj+c

j+c

j+c

j+c ,np.ojciec

2.Mi

Mi

Mi

Mięęęękczeniesp

kczeniesp

kczeniesp

kczeniespóóóółłłłggggłłłłosekt,dprzez

osekt,dprzez

osekt,dprzez

osekt,dprzez

jjjj

t,d+

t,d+

t,d+

t,d+

jjjj

>c

>c

>c

>c’’’’ ,,,,ʒʒʒʒ’’’’ ((((dz

dz

dz

dz’’’’))))

*světja >*svěťa>stpol.sec’a >śeca (świeca)
*medja >med’a >stpol.Neʒ’a >Neʒa (miedza)

Przedniojęzykowec’,ʒ’ bezwzględunapochodzenie

(mogłypochodzić zIIiIIIpalatalizacjilubztj,dj)

okołopoł.XVIw.twardnieją,alewsystemie

morfonologicznym wdalszymciągufunkcjonują

jakomiękkie.

3.s,z,n+samog

s,z,n+samog

s,z,n+samog

s,z,n+samogłłłłoskiprzednie>s

oskiprzednie>s

oskiprzednie>s

oskiprzednie>s’’’’,z

,z

,z

,z’’’’,n

,n

,n

,n’’’’ >

>

>

>śśśś,,,,źźźź,,,,ńńńń

3.Rozwójspółgłoskiprzedniojęzykowejmiękkiejŕ

a) wwygłosieorazśródgłosieprzedsamogłoskamilub

spółgłoską inną niż łłłł,l,s,c,n,

,l,s,c,n,

,l,s,c,n,

,l,s,c,n,ńńńń ok.XIIIw.

przechodziwrrrr

žžžž

>spółgłoskaszczelinowa

frykatywna;

[elementszczelinowyuzyskujeprzewagę

ok.XVIIw.(zrównanierz <r’ zž <palatalizacja

zj lubg)]

b)przedłłłł,l,s,c,n,

,l,s,c,n,

,l,s,c,n,

,l,s,c,n,ńńńń twardnieje>r

c)dawner’ twardniejewgrupachśrz,źrz w1poł.XIX

w.

4.Rozwójspółgłosekmiękkichwargowych
a)przedsamogłoskamibezzmian
b)znalazłszysię pozanikujeru słabegowwygłosieoraz

wśródgłosieprzedspółgłoską twardnieją

5.Polskiezmiękczenietylnojęzykowychk,g

(wj.polskimpalatalizacjaprzez

e

powstałepo

wokalizacjijeru orazściągnięciugrup

samogłoskowych,to

e

niemiękczyłopoprzedzającej

spółgłoskitakmocnojakwpalatalizacjach

prasłowiańskich)>k’e,g’e >XVw.kie,gie - IV

palatalizacjapolska

6.Rozwójgrupspółgłoskowych

a)działanieprawaotwartejsylaby

b)wpływsamogłosekprzednich

c)wpływj

d)zaniksłabychjerów

- st,zd +sam.przednie>ść,źdź

- st,zd +j>szcz,żdż

- sk,zg +sam.przedniaij>szcz,żdż

- kt,gt +samprzdnie >c