FUTURA

edukacja & przyszłość

Techniczne bezpiecze

ń

stwo pracy

mgr in

ż

. Krystian M

ę

drek

BEZPIECZE

Ń

STWO I HIGIENA PRACY

19.02.2012

Pomieszczenia pracy

Pomieszczenia pracy – są to pomieszczenia przeznaczone na pobyt

pracowników, w których wykonywana jest praca.

Dzielą się na:

•

pomieszczenia stałej pracy, jeżeli łączny czas przebywania tego samego
pracownika w pomieszczeniu w ciągu jednej doby trwa dłużej niż
4 godziny,

•

pomieszczenia czasowej pracy, jeżeli łączny czas przebywania tego
samego pracownika w pomieszczeniu w ciągu jednej doby trwa od 2
do 4 godzin.

Nie uważa się za przeznaczone na pobyt pracowników pomieszczeń,

w których:

•

łączny czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany
roboczej jest krótszy niż 2 godziny, a wykonywane czynności mają
charakter dorywczy, bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu
związanym z dozorem lub konserwacją urządzeń albo utrzymaniem
czystości i porządku,

•

mają miejsce procesy technologiczne nie pozwalające na zapewnienie
odpowiednich warunków przebywania pracowników w celu ich obsługi –
bez zastosowania środków ochrony indywidualnej i zachowania
specjalnego reżimu organizacji pracy,

•

jest prowadzona hodowla zwierząt, niezależnie od czasu przebywania
w nich pracowników zajmujących się ich obsługą.

Pomieszczenia pracy – podstawowe wymagania

•

Pracodawca jest obowiązany utrzymywać pomieszczenia pracy w czystości
i porządku oraz zapewnić ich okresowe remonty i konserwacje w celu
zachowania wymagań bhp,

•

W pomieszczeniach pracy należy zapewnić:

- oświetlenie naturalne i sztuczne,

- odpowiednią temperaturę,

- wymianę powietrza,

- zabezpieczenie przed wilgocią,

- zabezpieczenie przed niekorzystnymi warunkami cieplnymi
i nasłonecznieniem,

- zabezpieczenie przed drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla
zdrowia i uciążliwościami,

- odpowiednie wymiary pomieszczeń,

- prawidłową ewakuację,

- właściwą odporność ogniową elementów budowlanych.

Oświetlenie

Oświetlenie jest jednym z ważniejszych czynników wpływających na

wydajność pracy, wypadki przy pracy oraz zdrowie pracownika.

Niewłaściwe warunki oświetlenia wywołują wiele niekorzystnych zmian

i reakcji organizmu ludzkiego, co prowadzi do zmęczenia oczu
i pogorszenia stanu psychicznego.

Oświetlenie występujące na stanowiskach pracy można podzielić na naturalne

i sztuczne.

Oświetlenie dzienne w pomieszczeniach pracy może być:

•

górne, jeżeli światło dzienne pada przez świetliki dachowe,

•

boczne, jeżeli światło dzienne pada przez okna,

•

mieszane (łącznie górne i boczne).

Minimalne warunki oświetlenia bocznego w pomieszczeniach przeznaczonych

na pobyt ludzi określa stosunek powierzchni okien (w świetle ościeżnic) do
powierzchni podłogi, który powinien wynosić co najmniej 1 : 8.

Należy przykładać szczególną uwagę do utrzymywania we właściwym stanie

oszklonych powierzchni (dbanie o czystość).

Niezależnie od oświetlenia dziennego w pomieszczeniach pracy należy

zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi
Normami. Oświetlenie elektryczne traktujemy jako uzupełniające
oświetlenie dzienne, gdy samo oświetlenie dzienne jest niewystarczające
lub niezadowalające.

Oświetlenie sztuczne połączonych ze sobą pomieszczeń przeznaczonych

na stały pobyt ludzi oraz do komunikacji nie powinno wykazywać różnic
natężenia wywołujących olśnienie przy przejściu między tymi
pomieszczeniami.

Wentylacja pomieszczeń

Wentylację mechaniczną lub grawitacyjną należy zapewnić:

•

w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi,

•

w pomieszczeniach bez otwieranych okien,

•

w innych pomieszczeniach, w których ze względów zdrowotnych,
technologicznych lub bezpieczeństwa konieczne jest zapewnienie wymiany
powietrza.

Wentylacja naturalna zachodzi wskutek działania naturalnych sił przyrody,

tj. sił wyporu termicznego lub sił naporu wiatru. Zaliczamy do niej
wentylację grawitacyjną (spowodowaną przez różnicę gęstości powietrza
na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia), infiltrację, eksfiltrację
i przewietrzanie.

Wentylacja mechaniczna jest wynikiem działania urządzeń mechanicznych lub

strumieniowych, wprawiających powietrze w ruch.

Ogrzewanie pomieszczeń pracy

W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do

rodzaju wykonywanej pracy nie niższą niż 14ºC, chyba że względy
technologiczne na to nie pozwalają.

W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna

i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa 18ºC.

Pomieszczenia i stanowiska pracy powinny być zabezpieczone przed

niekontrolowaną emisją ciepła w drodze promieniowania, przewodzenia
i konwekcji oraz przez napływem chłodnego powietrza z zewnątrz.

Normy pomieszczeń pracy

•

Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych
w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m

3

wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m

2

wolnej powierzchni

podłogi,

•

Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza niż:

- 3 m w świetle, jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe
dla zdrowia,

- 3,3 m w świetle, jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace
powodujące występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia,

•

Wysokość pomieszczenia czasowej pracy nie może być mniejsza niż:

- 2,2 m w świetle, jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki
szkodliwe dla zdrowia,

- 2,5 m w świetle, jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace
powodujące występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia,

Ochrona przeciwpożarowa budynków

Budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane

i wykonane w sposób zapewniający w razie pożaru:

•

nośność konstrukcji przez czas wynikający z rozporządzenia,

•

ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu w budynku,

•

ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie budynki,

•

możliwość ewakuacji ludzi,

•

bezpieczeństwo ekip ratowniczych.

Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków lub ich części

wynikają z ich:

•

przeznaczenia i sposobu użytkowania,

•

wysokości lub liczby kondygnacji,

•

położenia w stosunku do poziomu terenu oraz do innych obiektów
budowlanych.

Bezpieczeństwo ewakuacji ludzi

Z każdego miejsca przeznaczonego na pobyt ludzi w obiekcie powinny być

zapewnione odpowiednie warunki ewakuacji, umożliwiające szybkie
i bezpieczne opuszczenie strefy zagrożonej lub objętej pożarem,
dostosowane do liczby i stanu sprawności osób przebywających w obiekcie
oraz jego funkcji, konstrukcji i wymiarów, a także powinny być
zastosowane techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego,
polegające na:

•

zapewnieniu dostatecznej ilości i szerokości wyjść ewakuacyjnych,

•

zachowaniu dopuszczalnej długości, szerokości i wysokości przejść oraz
dojść ewakuacyjnych,

•

zapewnieniu bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg
ewakuacyjnych oraz pomieszczeń,

•

zabezpieczeniu przed zadymieniem wymienionych w przepisach
techniczno – budowlanych dróg ewakuacyjnych, w tym: na stosowaniu
urządzeń zapobiegających zadymieniu lub urządzeń i innych rozwiązań
techniczno – budowlanych zapewniających usuwanie dymu,

•

zapewnieniu oświetlenia awaryjnego (bezpieczeństwa i ewakuacyjnego)
oraz przeszkodowego w obiektach, w których jest ono niezbędne do
ewakuacji ludzi,

•

zapewnieniu możliwości rozgłaszania sygnałów ostrzegawczych
i komunikatów głosowych poprzez dźwiękowy system ostrzegawczy
w budynkach, dla których jest on wymagany.

Z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna być zapewniona

możliwość ewakuacji w bezpieczne miejsce na zewnątrz budynku lub do
sąsiedniej strefy pożarowej, bezpośrednio albo drogami komunikacji
ogólnej.

Podręczny sprzęt gaśniczy

Obiekty powinny być wyposażone w gaśnice przenośne spełniające

wymagania Polskich Norm dotyczących gaśnic lub w gaśnice przewoźne.

Rodzaj gaśnic powinien być dostosowany do gaszenia grup pożarów

określonych w Polskich Normach (dotyczących podziału pożarów, które
mogą wystąpić w obiekcie):

•

A – materiałów stałych, zwykle pochodzenia organicznego, których
normalne spalanie zachodzi z tworzeniem żarzących się węgli,

•

B – cieczy i materiałów stałych topiących się,

•

C – gazów,

•

D – metali,

•

F – tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych.

Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm

3

) zawartego

w gaśnicach powinna przypadać, z wyjątkiem przypadków określonych
w przepisach szczególnych:

•

na każde 100 m

2

powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej

stałym urządzeniem gaśniczym:

- zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III
lub ZL V,

- produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego ponad
500 MJ/ m

2

,

- zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem,

•

na każde 300 m

2

powierzchni strefy pożarowej niewymienionej powyżej,

z wyjątkiem zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV.

Zasady rozmieszczania sprzętu

Gaśnice w obiektach powinny być rozmieszczone:

•

w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w szczególności:

- przy wejściach do budynków,

- na klatkach schodowych,

- na korytarzach,

- przy wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz,

•

w miejscach nienarażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie

ź

ródeł ciepła (piece, grzejniki),

•

w obiektach wielokondygnacyjnych – w tych samych miejscach na każdej
kondygnacji, jeżeli pozwalają na to istniejące warunki.

Przy rozmieszczaniu gaśnic powinny być spełnione następujące warunki:

•

Odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać
człowiek, do najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30 m,

•

Do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m.

Przeglądy i konserwacja:

•

Urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice powinny być poddawane
przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie
z zasadami określonymi w Polskich Normach dotyczących urządzeń
przeciwpożarowych i gaśnic, w odnośnej dokumentacji techniczno –
ruchowej oraz instrukcji obsługi,

•

Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne powinny być
przeprowadzane w okresach i w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez
producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku.

Pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne

Zgodnie z art. 233 Kodeksu Pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić

pracownikom odpowiednie urządzenia higienicznosanitarne oraz
dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej, a także zapewnić środki do
udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.

Rodzaj, ilość i wielkość urządzeń higienicznosanitarnych i środków higieny

osobistej powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników,
stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta
praca jest wykonywana.

Wymagania dotyczące pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych

są określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
(Dz .U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650, z późn. zm.).

Pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne –

ogólne wymogi

•

Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny znajdować się w budynku,
w którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym z nim
obudowanym przejściem, które w przypadku przechodzenia z ogrzewanych
pomieszczeń pracy powinno być również ogrzewane.

•

Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny być usytuowane w sposób
uniemożliwiający pracownikom korzystającym z nich przechodzenie przez
pomieszczenia, w których stosowane są substancje trujące lub materiały
zakaźne albo wykonywane są prace szczególnie brudzące, jeżeli nie
pracują oni w kontakcie z tymi czynnikami.

•

Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny być ogrzewane, oświetlane
i wentylowane zgodnie z przepisami techniczno – budowlanymi i Polskimi
Normami,

•

Wysokość tych pomieszczeń nie powinna być w świetle mniejsza niż 2,5 m
(wyjątek: łaźnia ogólnodostępna – 3 m); dopuszcza się zmniejszenie
wysokości do 2,2 m w świetle – w przypadku usytuowania ich w suterenie,
piwnicy lub na poddaszu,

•

Podłoga i ściany powinny być tak wykonane, aby możliwe było łatwe
utrzymanie czystości w tych pomieszczeniach; ściany do wysokości
co najmniej 2 m powinny być pokryte materiałami gładkimi,
nienasiąkliwymi oraz odpornymi na działanie wilgoci,

•

W pomieszczeniach umywalni i natrysków na podłogach wykonanych
z materiałów o dużym przewodnictwie ciepła należy ułożyć w miejscach
mycia podkładki izolujące (podesty).

Rodzaje pomieszczeń higienicznosanitarnych

•

Szatnie,

•

Umywalnie,

•

Ubikacje,

•

Pomieszczenia z natryskami,

•

Jadalnie z wyjątkiem stołówek,

•

Pomieszczenia do wypoczynku,

•

Pomieszczenia do ogrzewania się pracowników,

•

Palarnie,

•

Pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obuwia
roboczego oraz środków ochrony indywidualnej.

Ś

rodki higieny osobistej

Ilość i rodzaje urządzeń higienicznosanitarnych i środków higieny osobistej

powinny być dostosowane do rodzaju i stopnia zanieczyszczenia ciała przy
określonych pracach.

Do środków higieny osobistej należą: mydło, ręczniki, pasty itp. Normy

przydziału tych środków ustalają pracodawcy. Wskazane jest, aby normy te
były ustalone w porozumieniu z zakładową organizacją związkową lub
przedstawicielstwem pracowniczym oraz po uzyskaniu opinii lekarza
sprawującego opiekę nad pracownikami.

Dziękuję za uwagę