czerwiec 2014

ISSN 1734-4980

W y j a ś n i e n i a   –   i n t e r p r e t a c j e   –   p r a k t y k a

UBEZPIECZEŃ

SPOŁECZNYCH

ZESZYTY

POWIĄZANIA OSOBOWE, 

KAPITAŁOWE MIĘDZY FIRMAMI 

Wykonywanie umów cywilnoprawnych 

na rzecz drugiej firmy, powiązanej ściśle 

osobowo czy kapitałowo z pierwszą, 

skutkuje uznaniem wykonawców tych 

umów za pracowników. Ma to określone 

konsekwencje ubezpieczeniowe. 
OSKŁADKOWANIE ŚWIADCZEŃ 

KOMPENSACYJNYCH

Rekompensata z tytułu rozwiązania 

umowy o pracę za porozumieniem 

stron może być wyłączona ze składek na 

ubezpieczenia społeczne. Takie stanowisko 

prezentuje ZUS, mimo że nie wynika  

ono wprost z przepisów.
OKRES PRZECHOWYWANIA 

DOKUMENTACJI ZUS

Płatnik powinien posiadać kopie 

dokumentów ubezpieczeniowych 

przez 5 lub 10 lat, w zależności 

od kategorii, do której należy dany 

dokument. W razie sporów z ZUS, 

przechowywane kopie stanowią  

dowód w postępowaniu.
CHOROBA DZIECKA  

W CZASIE URLOPU 

Jeśli podczas urlopu wypoczynkowego 

pracownik zachoruje, zostanie 

odosobniony w związku z chorobą zakaźną, 

będzie musiał odbyć ćwiczenia wojskowe 

albo przeszkolenie wojskowe przez czas 

do 3 miesięcy, będzie korzystał z urlopu 

macierzyńskiego, niewykorzystaną część 

urlopu pracodawca jest zobowiązany 

udzielić mu w późniejszym terminie. 

W katalogu tym nie wymieniono 

jednak sytuacji, gdy w czasie urlopu 

wypoczynkowego pracownik musi 

sprawować osobistą opiekę nad chorym 

dzieckiem. W takim przypadku urlop 

wypoczynkowy nie ulega  

zatem przerwaniu.

w   n u m e r z e   m . i n . :

 4

 6–7

2–3

  1 0

ZUS czy OFE – osobom ubezpieczonym 

został miesiąc na podjęcie decyzji

Ubezpieczeni – członkowie OFE – do końca lipca muszą zdecydować, co 

będzie się działo z 2,92% składką liczoną już od lipcowego wynagrodzenia 

(czyli płaconą w sierpniu). Jeśli chcą, by była nadal przekazywana do funduszu 

emerytalnego, muszą podpisać i wysłać do ZUS sformalizowane oświadczenie.

Każdy ubezpieczony w ZUS płaci 19,52% składkę emerytalną (dla pracujących to 19,52% 

ich pensji brutto, finansowane w równych częściach przez pracodawcę i pracownika). 

Ostatnie zmiany przepisów podzieliły składkę członków OFE na trzy części:

y

y

12,22% jest zapisywane na indywidualnym koncie w ZUS (tu nie ma wyboru),

y

y

4,38% jest zapisywane na subkoncie w ZUS (tu nie ma wyboru),

y

y

2,92% może być zapisane na subkoncie w ZUS lub OFE (tu mamy wybór).

Ubezpieczony musi przesłać ZUS oświadczenie

Do końca lipca, a zatem jeszcze miesiąc, osoby ubezpieczone, posiadające konta w OFE 

muszą podjąć decyzję, czy ich 2,92% składka ma pozostać w otwartym funduszu, czy też 

decydują o przekazywaniu jej ZUS. W tym celu muszą wypełnić i przesłać ZUS druk: 

„Oświadczenie członka otwartego funduszu emerytalnego o przekazywaniu składki 

do otwartego funduszu emerytalnego oraz o zapoznaniu się z informacją dotyczącą 

powszechnego systemu emerytalnego oraz informacją dotyczącą otwartych funduszy 

emerytalnych”. Druk tego oświadczenia dostępny jest na stronach ZUS.

Brak zgłoszenia oznacza wystąpienie z OFE

Należy pamiętać, iż niezłożenie oświadczenia będzie rozumiane jako decyzja o wystą-

pieniu z otwartego funduszu emerytalnego. Wtedy składka emerytalna będzie w całości 

(19,52%) przekazywana do ZUS i zapisywana w proporcjach 12,22% na indywidualne 

konto i 7,3% na subkonto. Konta różnią się sposobem waloryzacji zapisów (na subkoncie 

jest korzystniejszy) oraz tym, że to, co zapisane na subkoncie, podlega dziedziczeniu. 

Należy pamiętać, że wybór, jaki mają ubezpieczeni, dotyczy tylko bieżących składek. 

Nawet jeśli osoba ubezpieczona zdecyduje się przejść w całości do ZUS, to w OFE i tak 

zostaną (na jakiś czas) jej pieniądze. Nadal w funduszu emerytalnym będzie istniało 

konto indywidualne, gdzie zapisane są jednostki rozrachunkowe warte 48,5% wartości 

aktywów wynikających z dotychczasowego płacenia składek do OFE.

„Suwak bezpieczeństwa” dla starszych ubezpieczonych

Warto nadmienić, że od 31 października 2014 r. zacznie obowiązywać tzw. suwak bez-

pieczeństwa z dwoma mechanizmami wprowadzonymi dla ubezpieczonych na 10 lat 

przed osiągnięciem przez nich wieku emerytalnego.

Po pierwsze, fundusz emerytalny zaczyna co miesiąc umarzać część jednostek rozra-

chunkowych i przekazywać ich wartość do ZUS, także w momencie osiągnięcia wieku 

emerytalnego konto w OFE jest puste, a wszystkie pieniądze przekazane do ZUS.

Po drugie, nawet jeśli ubezpieczony zdecyduje, że nadal chce 2,92% składki przekazy-

wać do OFE, to od 10. roku dzielącego go od wieku emerytalnego ZUS przestanie ją 

przekazywać do otwartego funduszu.

y

„

Aleksandra Fandrejewska-Tomczyk

specjalista w zakresie  

emerytur i rent

Aktualności

ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH   CZERWIEC 2014 

|

 

2

O D   R E D A K C J I

SZANOWNI CZYTELNICY,

w nawale zajęć płatnik czasem może przeoczyć 

ustawowy termin na złożenie korekty dokumentów. 

Niejednokrotnie, zazwyczaj w wyniku kontroli ZUS, 

dowiaduje się o popełnionych błędach po wielu 

miesiącach, a czasem i latach. Generalnie w świetle 

aktualnych przepisów niezłożenie lub złożenie po ter-

minie korekty dokumentów grozi grzywną. Czy jednak 

w każdym przypadku płatnik może zostać w ten spo-

sób ukarany? To tylko jedna z ważnych dla płatnika 

porad udzielonych przez ekspertów, zamieszczonych 

w niniejszym numerze. Zachęcam do lektury!

Krystyna Trojanowska 

Kierownik grupy czasopism:

Agnieszka Konopacka-Kuramochi

Redaktor prowadząca: Krystyna Trojanowska

Wydawca: Marlena Prószyńska

Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski

Korekta: Zespół

E-mail: ksiegowy@wip.pl

Skład i łamanie: Studio Raster, N. Bogajczyk

ISSN: 1734-4980

Druk: Paper&Tinta

Nakład: 4000 egz.
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a

Tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10

e-mail: cok@wip.pl

NIP: 526-19-92-256

Numer KRS: 0000098264

– Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy,

Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy 

Rejestrowy

Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł

Materiały drukowane w „Zeszytach Ubezpieczeń 

Społecznych” wraz z innymi elementami subskrypcji 

chronione są prawem autorskim. Wykorzystanie tych 

materiałów wymaga zgody wydawcy. Zakaz ten nie 

dotyczy cytowania ze wskazaniem autora oraz źródła.

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności prawnej za 

zastosowanie zawartych w „Zeszytach Ubezpieczeń 

Społecznych” lub w innych elementach subskrypcji 

informacji, wskazówek, przykładów itp. do 

konkretnych przypadków.

Zeszyty ubezpieczeń społecznych

Powiązania między firmami oznaczają skutki 

ubezpieczeniowe dla zleceniobiorców

To spółka cywilna, a nie jej wspólnicy, jest pracodawcą, jeżeli zatrudnia pracowni-

ków. Praca na zlecenie lub na podstawie innej umowy cywilnoprawnej prowadzo-

na na rzecz firmy powiązanej osobowo, kapitałowo oraz ściśle współpracującej 

z pracodawcą skutkuje uznaniem zleceniobiorców lub wykonawców usług 

bądź dzieł za pracowników w rozumieniu przepisów ubezpieczeniowych. To zaś 

oznacza obowiązek odprowadzania składek od wynagrodzeń z tytułu zawartych 

umów cywilnoprawnych, niezależnie od ich rodzaju.

Dodatkowo dla Czytelników:

•  

Serwis e-mailowy Przegląd ZUS i Płace 

– z nowościami w ubezpieczeniach 

społecznych

•  

Bezpłatne wydanie online z archiwum 

dostępne na www.e.zeszytyus.pl

•  

Dostęp do serwisu www.wskazniki.pl 

z aktualnymi wskaźnikami i stawkami

•  

Możliwość zadania pytania ekspertowi 

– odpowiedzi na łamach publikacji

•  

Bezpłatny dodatek specjalny omawiający 

wybrane zagadnienia związane z rozlicza-

niem ubezpieczeń społecznych

Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy 

w wyroku z 18 marca 2014 r. (sygn. akt II 

UK 449/13).

ZUS nakazał zapłatę składek

Prowadzące działalność w branży spożyw-

czej dwie spółki cywilne współpracowały 

ze sobą nie tylko jako przedsiębiorcy, ale 

także jako podmioty zatrudniające pracow-

ników i zleceniobiorców. Łączyła je nie tylko 

branża (obydwie posiadały hurtownie), ale 

też i osoby wspólników. Pierwszą spółkę 

(D) tworzyli bowiem wspólnie Dariusz 

P. i Romuald P., którzy byli jednocześnie 

wspólnikami drugiej spółki (D II) razem 

z jeszcze jednym wspólnikiem. Współpra-

ca w zatrudnieniu pracowników polegała 

na dość specyficznym systemie pracy osób 

zatrudnionych w obu spółkach. Pierwsza 

z nich podpisywała ze swoimi pracownika-

mi umowy o pracę. Następnie, po pewnym 

czasie, druga ze spółek „przejmowała” część 

pracowników pierwszej spółki w ten sposób, 

że podpisywała z nimi umowy zlecenia. 

W efekcie przez pewien czas pracownicy 

byli zatrudnieni jednocześnie w spółce D 

na podstawie umowy o pracę i na podsta-

wie umowy zlecenia w spółce D II. Z tytułu 

wynagrodzeń w spółce D II nie odprowa-

dzano składek ZUS, ponieważ zgodnie 

z art. 9 ust. 1 ustawy o systemie ubezpie-

czeń społecznych pracownicy spełniający 

jednocześnie warunki do objęcia ich obo-

wiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym 

i rentowymi z innych tytułów są zasadniczo 

obejmowani ubezpieczeniami tylko z tytułu 

stosunku pracy.

Dlatego też ZUS zainteresował się prakty-

kami obydwu spółek i w efekcie kontroli 

nakazał zapłacenie ponad 100.000 zł zale-

głych – zdaniem Zakładu – składek ubez-

pieczeniowych z tytułu zawartych ze spółką 

D II umów zlecenia.

Odmienne orzeczenia  

sądów I i II instancji 

Od decyzji ZUS wspólnicy spółki D, którzy 

byli adresatami decyzji, odwołali się do sądu. 

W pierwszej instancji uzyskali korzystny 

wyrok – sąd decyzję uchylił, wskazując, że 

na podstawie zleceń pracownicy spółki D 

wykonywali zazwyczaj inne prace. Spół-

ka D II była też, zdaniem sądu, odrębnym 

podmiotem gospodarczym. Inaczej orzekł 

sąd drugiej instancji, który zmienił wyrok 

sądu pierwszej instancji i oddalił odwoła-

nie. Sąd ten stwierdził z kolei, że mamy tu 

do czynienia z tymi samymi podmiotami 

zawierającymi umowy o pracę i zlecenia. 

Sąd wskazał bowiem, że w obydwu przypad-

kach chodziło o spółki cywilne, które miały 

tych samych wspólników. Z tego względu, 

że spółka cywilna nie jest samodzielnym 

podmiotem gospodarczym (działalność pro-

wadzą bowiem jej wspólnicy, a nie spółka, 

co wynika z art. 4 ust. 2 ustawy o swobodzie 

działalności gospodarczej), nie może być 

pracodawcą. Skoro pracodawcą powinni 

być wspólnicy, to pracownicy spółki D byli 

de facto zatrudnieni jako pracownicy także 

przez wspólników spółki D II. Składki ZUS 

powinny więc być odprowadzone także od 

zawartych przez spółkę D II zleceń. Od tego 

wyroku skargę kasacyjną złożyli wspólnicy 

spółki D.

Sąd Najwyższy  

nie uwzględnił skargi 

SN nie uwzględnił jednak skargi i oddalił ją 

w całości, podtrzymując tym samym orze-

czenie sądu drugiej instancji, nakazujące 

zapłatę składek. We wstępie uzasadnienia 

SN wytknął błąd sądowi apelacyjnemu. 

Stwierdził bowiem, że utożsamienie wspól-

ników spółki cywilnej z pracodawcami jest 

nieprawidłowe. Zgodnie bowiem z art. 3 

Kodeksu pracy pracodawcą może być też 

jednostka organizacyjna, zatrudniająca 

pracowników, mimo że nie posiada oso-

bowości prawnej. Do tej definicji praco-

dawcy odwołuje się też ustawa o systemie 

ubezpieczeń społecznych. W dalszej części 

uzasadnienia SN przyznał jednak, że sąd 

drugiej instancji wydał prawidłowy wyrok, 

tylko uzasadnił go niewłaściwie. SN wskazał, 

że zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy o systemie 

ubezpieczeń społecznych za pracownika 

uważa się także osobę wykonującą pracę 

na podstawie umowy agencyjnej, umowy 

zlecenia lub innej umowy o świadczenie 

usług, do której zgodnie z Kodeksem cywil-

nym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, 

albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką 

zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje 

w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej 

umowy wykonuje pracę na rzecz pracodaw-

cy, z którym pozostaje w stosunku pracy. 

W ustalonym i niekwestionowanym przez 

Kup książkę

Aktualności

3

 

|

 CZERWIEC 2014

 

 ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

ZADAJ PYTANIE REDAKCJI:

 

KSIEGOWY@WIP.PL 

sądy stanie faktycznym doszło właśnie do 

takiej sytuacji. Związki pomiędzy oby-

dwoma spółkami były bowiem tak silne, 

a współpraca na tyle ścisła, że można mówić 

o wykonywaniu pracy przez zleceniobior-

ców spółki D II na rzecz swojego pracodaw-

cy – spółki D. Sąd wskazał, że wprawdzie nie 

jest do końca jasny powód ani korzyść, dla 

której obydwie firmy tak prowadziły swoją 

działalność i współpracę, ale pracodawca 

korzystał z efektów pracy zleceniobiorców 

drugiej spółki. To powoduje, że uzasadnio-

ne jest zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy 

o systemie ubezpieczeń społecznych.

SN rozstrzygnął  

dwie ważne kwestie

Sąd Najwyższy w opisywanym orzeczeniu 

zwrócił uwagę na istotne dwa zagadnienia. 

Pierwsze dotyczy samej istoty pojęcia praco-

dawcy. Z wyroku wynika jednoznacznie, że 

pracodawcą może być także spółka cywilna, 

traktowana jako jednostka organizacyjna 

bez osobowości prawnej, zatrudniająca 

pracowników. Tym samym nie można sta-

wiać równości między przepisami prawa 

pracy a regułami rządzącymi działalnością 

gospodarczą (gdzie, jak wiadomo, spółka 

cywilna zasadniczo nie jest uznawana za 

przedsiębiorcę, za to przedsiębiorcami są jej 

wspólnicy). Ważne jest, aby spółka cywilna 

miała podpisane umowy o pracę i posiada-

ła odpowiednie zaplecze do zatrudniania 

pracowników.

Drugie zagadnienie dotyczy skutków powią-

zań osobowych i kapitałowych dwóch 

– pozornie niezależnych – podmiotów 

gospodarczych. W sytuacji gdy dwie firmy 

działają w tej samej branży, są ze sobą ściśle 

powiązane osobowo (ci sami wspólnicy lub 

udziałowcy) lub kapitałowo i korzystają rów-

nolegle z pracy tych samych osób, ale na róż-

nych podstawach prawnych, trudno uznać, 

że mamy do czynienia z zupełnie odrębny-

mi podmiotami, których efekty pracy służą 

wyłącznie jednej z firm. Drugorzędną sprawą 

jest tu przedmiot umowy cywilnoprawnej 

(np. zlecenia) i umowy o pracę. Mogą być 

one różne, ale jeżeli korzyść odnoszą dwie 

strony – zleceniobiorca lub wykonawca 

usługi i pracodawca – to zatrudnieni na 

podstawie umów cywilnoprawnych (agen-

cji, zlecenia, dzieła itp.) pracownicy jednej 

firmy będą tak samo traktowani jak pracow-

nicy przy zatrudnieniu przez drugą firmę. 

Skutkiem będzie obowiązek odprowadzania 

składek ZUS od wszelkich umów zawartych 

z tą drugą firmą i – być może – nawet uzna-

nie istniejących umów cywilnoprawnych za 

zawarte umowy o pracę, ze wszystkimi tego 

konsekwencjami. 

W a ż n e

Należy pamiętać, że art. 22 § 1

1

 kp 

stanowi wyraźnie, że zatrudnienie 

w warunkach określonych w art. 22 § 1 

kp (praca podporządkowana pracodawcy, 

za wynagrodzeniem) jest zatrudnieniem 

na podstawie stosunku pracy, bez 

względu na nazwę zawartej przez strony 

umowy.

PODSTAWA PRAWNA:

art. 8 ust. 2a, art. 9 ust. 1 ustawy z 13 paź-

dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń spo-

łecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 

ze zm.),
art. 22 § 1, art. 22 § 1

1

 ustawy z 26 czerwca 

1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. 

z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

y

„

Michał Culepa

specjalista w zakresie prawa pracy

Odpracowywanie zaległości czynszowych nie jest tytułem 

do ubezpieczeń społecznych

Obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne nie powstaje 

w sytuacji, gdy spółka zarządzająca posiadanymi przez nią nieruchomościami 

mieszkalnymi zawrze z najemcami porozumienia o odpracowywanie zaległości 

czynszowych. 

Tak uznał gdański oddział ZUS w inter-

pretacji indywidualnej z 9 kwietnia 2014 r. 

(znak: DI/100000/43/258/2014). 

Interpretacja została wydana na wniosek 

spółki, która w związku z dużymi zaległoś-

ciami związanymi z opłatami czynszowymi 

za mieszkania komunalne oraz za mieszka-

nia będące własnością spółki i świadczenia-

mi (m.in. za wodę, odprowadzanie ścieków, 

centralne ogrzewanie) zdecydowała się na 

wprowadzenie programu naprawczego. Pole-

gałby on na wprowadzeniu do umów najmu 

porozumienia, zgodnie z którym zaległa 

zapłata za korzystanie z lokalu mogłaby 

przybrać formę innego świadczenia.

Do czynności świadczonych w takiej sytuacji 

przez dłużników miały należeć m.in. prace 

porządkowe, tj. sprzątanie terenu, drobne 

prace remontowe na klatce schodowej i na 

posesji wokół budynków mieszkalnych 

komunalnych oraz będących własnością 

spółki. Świadczenia te miałyby charakter 

okresowy i następowałyby w przypadku 

braku możliwości spłaty należności przez 

najemcę.

Spółka miała przy tym wątpliwości, czy 

w przypadku zawarcia takich porozu-

mień po stronie najemców nie powstanie 

przychód, od którego wnioskodawca, jako 

płatnik, byłby zobowiązany odprowadzać 

składki na ubezpieczenia. Wątpliwości te 

rozwiał organ rentowy.

W a ż n e

Jak wskazał ZUS w uzasadnieniu swojego 

stanowiska, przepis art. 6 ustawy 

o systemie ubezpieczeń społecznych nie 

wymienia wśród osób obowiązkowo objętych 

ubezpieczeniami tych, które wykonują 

świadczenie zamienne celem zwolnienia się 

z długu

. Takie świadczenie nie stanowi tytułu 

do ubezpieczeń, a tym samym nie rodzi 

obowiązku opłacania składek po stronie 

wnioskodawcy.

ZUS zaznaczył przy tym, że interpretacja 

ma zastosowanie w sytuacji, gdy 

spółki z najemcą lokalu nie łączy inny 

stosunek prawny będący tytułem do 

obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-

-rentowych.

PODSTAWA PRAWNA: 

art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o syste-

mie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. 

z 2013 r. poz. 1442 ze zm.),
ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny 

(tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 121).

y

„

Leszek Skupski

specjalista w zakresie  

ubezpieczeń społecznych

Czytelniku,  

zaproponuj własny temat!

Wyślij propozycję e-mailem na adres:  

ksiegowy@wip.pl

Kup książkę