czerwiec 2014

ISSN 1734-4980

W y j a ś n i e n i a – i n t e r p r e t a c j e – p r a k t y k a

UBEZPIECZEŃ

SPOŁECZNYCH

ZESZYTY

POWIĄZANIA OSOBOWE,

KAPITAŁOWE MIĘDZY FIRMAMI

Wykonywanie umów cywilnoprawnych

na rzecz drugiej firmy, powiązanej ściśle

osobowo czy kapitałowo z pierwszą,

skutkuje uznaniem wykonawców tych

umów za pracowników. Ma to określone

konsekwencje ubezpieczeniowe.
OSKŁADKOWANIE ŚWIADCZEŃ

KOMPENSACYJNYCH

Rekompensata z tytułu rozwiązania

umowy o pracę za porozumieniem

stron może być wyłączona ze składek na

ubezpieczenia społeczne. Takie stanowisko

prezentuje ZUS, mimo że nie wynika

ono wprost z przepisów.
OKRES PRZECHOWYWANIA

DOKUMENTACJI ZUS

Płatnik powinien posiadać kopie

dokumentów ubezpieczeniowych

przez 5 lub 10 lat, w zależności

od kategorii, do której należy dany

dokument. W razie sporów z ZUS,

przechowywane kopie stanowią

dowód w postępowaniu.
CHOROBA DZIECKA

W CZASIE URLOPU

Jeśli podczas urlopu wypoczynkowego

pracownik zachoruje, zostanie

odosobniony w związku z chorobą zakaźną,

będzie musiał odbyć ćwiczenia wojskowe

albo przeszkolenie wojskowe przez czas

do 3 miesięcy, będzie korzystał z urlopu

macierzyńskiego, niewykorzystaną część

urlopu pracodawca jest zobowiązany

udzielić mu w późniejszym terminie.

W katalogu tym nie wymieniono

jednak sytuacji, gdy w czasie urlopu

wypoczynkowego pracownik musi

sprawować osobistą opiekę nad chorym

dzieckiem. W takim przypadku urlop

wypoczynkowy nie ulega

zatem przerwaniu.

w   n u m e r z e m . i n . :

4

6–7

2–3

1 0

ZUS czy OFE – osobom ubezpieczonym

został miesiąc na podjęcie decyzji

Ubezpieczeni – członkowie OFE – do końca lipca muszą zdecydować, co

będzie się działo z 2,92% składką liczoną już od lipcowego wynagrodzenia

(czyli płaconą w sierpniu). Jeśli chcą, by była nadal przekazywana do funduszu

emerytalnego, muszą podpisać i wysłać do ZUS sformalizowane oświadczenie.

Każdy ubezpieczony w ZUS płaci 19,52% składkę emerytalną (dla pracujących to 19,52%

ich pensji brutto, finansowane w równych częściach przez pracodawcę i pracownika).

Ostatnie zmiany przepisów podzieliły składkę członków OFE na trzy części:

y

y

12,22% jest zapisywane na indywidualnym koncie w ZUS (tu nie ma wyboru),

y

y

4,38% jest zapisywane na subkoncie w ZUS (tu nie ma wyboru),

y

y

2,92% może być zapisane na subkoncie w ZUS lub OFE (tu mamy wybór).

Ubezpieczony musi przesłać ZUS oświadczenie

Do końca lipca, a zatem jeszcze miesiąc, osoby ubezpieczone, posiadające konta w OFE

muszą podjąć decyzję, czy ich 2,92% składka ma pozostać w otwartym funduszu, czy też

decydują o przekazywaniu jej ZUS. W tym celu muszą wypełnić i przesłać ZUS druk:

„Oświadczenie członka otwartego funduszu emerytalnego o przekazywaniu składki

do otwartego funduszu emerytalnego oraz o zapoznaniu się z informacją dotyczącą

powszechnego systemu emerytalnego oraz informacją dotyczącą otwartych funduszy

emerytalnych”. Druk tego oświadczenia dostępny jest na stronach ZUS.

Brak zgłoszenia oznacza wystąpienie z OFE

Należy pamiętać, iż niezłożenie oświadczenia będzie rozumiane jako decyzja o wystą-

pieniu z otwartego funduszu emerytalnego. Wtedy składka emerytalna będzie w całości

(19,52%) przekazywana do ZUS i zapisywana w proporcjach 12,22% na indywidualne

konto i 7,3% na subkonto. Konta różnią się sposobem waloryzacji zapisów (na subkoncie

jest korzystniejszy) oraz tym, że to, co zapisane na subkoncie, podlega dziedziczeniu.

Należy pamiętać, że wybór, jaki mają ubezpieczeni, dotyczy tylko bieżących składek.

Nawet jeśli osoba ubezpieczona zdecyduje się przejść w całości do ZUS, to w OFE i tak

zostaną (na jakiś czas) jej pieniądze. Nadal w funduszu emerytalnym będzie istniało

konto indywidualne, gdzie zapisane są jednostki rozrachunkowe warte 48,5% wartości

aktywów wynikających z dotychczasowego płacenia składek do OFE.

„Suwak bezpieczeństwa” dla starszych ubezpieczonych

Warto nadmienić, że od 31 października 2014 r. zacznie obowiązywać tzw. suwak bez-

pieczeństwa z dwoma mechanizmami wprowadzonymi dla ubezpieczonych na 10 lat

przed osiągnięciem przez nich wieku emerytalnego.

Po pierwsze, fundusz emerytalny zaczyna co miesiąc umarzać część jednostek rozra-

chunkowych i przekazywać ich wartość do ZUS, także w momencie osiągnięcia wieku

emerytalnego konto w OFE jest puste, a wszystkie pieniądze przekazane do ZUS.

Po drugie, nawet jeśli ubezpieczony zdecyduje, że nadal chce 2,92% składki przekazy-

wać do OFE, to od 10. roku dzielącego go od wieku emerytalnego ZUS przestanie ją

przekazywać do otwartego funduszu.

y

„

Aleksandra Fandrejewska-Tomczyk

specjalista w zakresie

emerytur i rent

Aktualności

ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH CZERWIEC 2014

|

2

O D R E D A K C J I

SZANOWNI CZYTELNICY,

w nawale zajęć płatnik czasem może przeoczyć 

ustawowy termin na złożenie korekty dokumentów. 

Niejednokrotnie, zazwyczaj w wyniku kontroli ZUS, 

dowiaduje się o popełnionych błędach po wielu 

miesiącach, a czasem i latach. Generalnie w świetle 

aktualnych przepisów niezłożenie lub złożenie po ter-

minie korekty dokumentów grozi grzywną. Czy jednak 

w każdym przypadku płatnik może zostać w ten spo-

sób ukarany? To tylko jedna z ważnych dla płatnika 

porad udzielonych przez ekspertów, zamieszczonych 

w niniejszym numerze. Zachęcam do lektury!

Krystyna Trojanowska

Kierownik grupy czasopism:

Agnieszka Konopacka-Kuramochi

Redaktor prowadząca: Krystyna Trojanowska

Wydawca: Marlena Prószyńska

Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski

Korekta: Zespół

E-mail: [e-mail]

Skład i łamanie: Studio Raster, N. Bogajczyk

ISSN: 1734-4980

Druk: Paper&Tinta

Nakład: 4000 egz.
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a

Tel. [phone], faks 22 617 60 10

e-mail: [e-mail]

NIP: 526-19-92-256

Numer KRS: 0000098264

– Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy,

Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy

Rejestrowy

Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł

Materiały drukowane w „Zeszytach Ubezpieczeń

Społecznych” wraz z innymi elementami subskrypcji

chronione są prawem autorskim. Wykorzystanie tych

materiałów wymaga zgody wydawcy. Zakaz ten nie

dotyczy cytowania ze wskazaniem autora oraz źródła.

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności prawnej za

zastosowanie zawartych w „Zeszytach Ubezpieczeń

Społecznych” lub w innych elementach subskrypcji

informacji, wskazówek, przykładów itp. do

konkretnych przypadków.

Zeszyty ubezpieczeń społecznych

Powiązania między firmami oznaczają skutki

ubezpieczeniowe dla zleceniobiorców

To spółka cywilna, a nie jej wspólnicy, jest pracodawcą, jeżeli zatrudnia pracowni-

ków. Praca na zlecenie lub na podstawie innej umowy cywilnoprawnej prowadzo-

na na rzecz firmy powiązanej osobowo, kapitałowo oraz ściśle współpracującej

z pracodawcą skutkuje uznaniem zleceniobiorców lub wykonawców usług

bądź dzieł za pracowników w rozumieniu przepisów ubezpieczeniowych. To zaś

oznacza obowiązek odprowadzania składek od wynagrodzeń z tytułu zawartych

umów cywilnoprawnych, niezależnie od ich rodzaju.

Dodatkowo dla Czytelników:

•

Serwis e-mailowy Przegląd ZUS i Płace

– z nowościami w ubezpieczeniach

społecznych

•

Bezpłatne wydanie online z archiwum

dostępne na www.e.zeszytyus.pl

•

Dostęp do serwisu www.wskazniki.pl

z aktualnymi wskaźnikami i stawkami

•

Możliwość zadania pytania ekspertowi

– odpowiedzi na łamach publikacji

•

Bezpłatny dodatek specjalny omawiający

wybrane zagadnienia związane z rozlicza-

niem ubezpieczeń społecznych

Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy

w wyroku z 18 marca 2014 r. (sygn. akt II

UK 449/13).

ZUS nakazał zapłatę składek

Prowadzące działalność w branży spożyw-

czej dwie spółki cywilne współpracowały

ze sobą nie tylko jako przedsiębiorcy, ale

także jako podmioty zatrudniające pracow-

ników i zleceniobiorców. Łączyła je nie tylko

branża (obydwie posiadały hurtownie), ale

też i osoby wspólników. Pierwszą spółkę

(D) tworzyli bowiem wspólnie Dariusz

P. i Romuald P., którzy byli jednocześnie

wspólnikami drugiej spółki (D II) razem

z jeszcze jednym wspólnikiem. Współpra-

ca w zatrudnieniu pracowników polegała

na dość specyficznym systemie pracy osób

zatrudnionych w obu spółkach. Pierwsza

z nich podpisywała ze swoimi pracownika-

mi umowy o pracę. Następnie, po pewnym

czasie, druga ze spółek „przejmowała” część

pracowników pierwszej spółki w ten sposób,

że podpisywała z nimi umowy zlecenia.

W efekcie przez pewien czas pracownicy

byli zatrudnieni jednocześnie w spółce D

na podstawie umowy o pracę i na podsta-

wie umowy zlecenia w spółce D II. Z tytułu

wynagrodzeń w spółce D II nie odprowa-

dzano składek ZUS, ponieważ zgodnie

z art. 9 ust. 1 ustawy o systemie ubezpie-

czeń społecznych pracownicy spełniający

jednocześnie warunki do objęcia ich obo-

wiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym

i rentowymi z innych tytułów są zasadniczo

obejmowani ubezpieczeniami tylko z tytułu

stosunku pracy.

Dlatego też ZUS zainteresował się prakty-

kami obydwu spółek i w efekcie kontroli

nakazał zapłacenie ponad 100.000 zł zale-

głych – zdaniem Zakładu – składek ubez-

pieczeniowych z tytułu zawartych ze spółką

D II umów zlecenia.

Odmienne orzeczenia

sądów I i II instancji

Od decyzji ZUS wspólnicy spółki D, którzy

byli adresatami decyzji, odwołali się do sądu.

W pierwszej instancji uzyskali korzystny

wyrok – sąd decyzję uchylił, wskazując, że

na podstawie zleceń pracownicy spółki D

wykonywali zazwyczaj inne prace. Spół-

ka D II była też, zdaniem sądu, odrębnym

podmiotem gospodarczym. Inaczej orzekł

sąd drugiej instancji, który zmienił wyrok

sądu pierwszej instancji i oddalił odwoła-

nie. Sąd ten stwierdził z kolei, że mamy tu

do czynienia z tymi samymi podmiotami

zawierającymi umowy o pracę i zlecenia.

Sąd wskazał bowiem, że w obydwu przypad-

kach chodziło o spółki cywilne, które miały

tych samych wspólników. Z tego względu,

że spółka cywilna nie jest samodzielnym

podmiotem gospodarczym (działalność pro-

wadzą bowiem jej wspólnicy, a nie spółka,

co wynika z art. 4 ust. 2 ustawy o swobodzie

działalności gospodarczej), nie może być

pracodawcą. Skoro pracodawcą powinni

być wspólnicy, to pracownicy spółki D byli

de facto zatrudnieni jako pracownicy także

przez wspólników spółki D II. Składki ZUS

powinny więc być odprowadzone także od

zawartych przez spółkę D II zleceń. Od tego

wyroku skargę kasacyjną złożyli wspólnicy

spółki D.

Sąd Najwyższy

nie uwzględnił skargi

SN nie uwzględnił jednak skargi i oddalił ją

w całości, podtrzymując tym samym orze-

czenie sądu drugiej instancji, nakazujące

zapłatę składek. We wstępie uzasadnienia

SN wytknął błąd sądowi apelacyjnemu.

Stwierdził bowiem, że utożsamienie wspól-

ników spółki cywilnej z pracodawcami jest

nieprawidłowe. Zgodnie bowiem z art. 3

Kodeksu pracy pracodawcą może być też

jednostka organizacyjna, zatrudniająca

pracowników, mimo że nie posiada oso-

bowości prawnej. Do tej definicji praco-

dawcy odwołuje się też ustawa o systemie

ubezpieczeń społecznych. W dalszej części

uzasadnienia SN przyznał jednak, że sąd

drugiej instancji wydał prawidłowy wyrok,

tylko uzasadnił go niewłaściwie. SN wskazał,

że zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych za pracownika

uważa się także osobę wykonującą pracę

na podstawie umowy agencyjnej, umowy

zlecenia lub innej umowy o świadczenie

usług, do której zgodnie z Kodeksem cywil-

nym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,

albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką

zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje

w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej

umowy wykonuje pracę na rzecz pracodaw-

cy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

W ustalonym i niekwestionowanym przez

Kup książkę

Aktualności

3

|

CZERWIEC 2014

ZESZYTY UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

ZADAJ PYTANIE REDAKCJI:

[e-mail]

sądy stanie faktycznym doszło właśnie do

takiej sytuacji. Związki pomiędzy oby-

dwoma spółkami były bowiem tak silne,

a współpraca na tyle ścisła, że można mówić

o wykonywaniu pracy przez zleceniobior-

ców spółki D II na rzecz swojego pracodaw-

cy – spółki D. Sąd wskazał, że wprawdzie nie

jest do końca jasny powód ani korzyść, dla

której obydwie firmy tak prowadziły swoją

działalność i współpracę, ale pracodawca

korzystał z efektów pracy zleceniobiorców

drugiej spółki. To powoduje, że uzasadnio-

ne jest zastosowanie art. 8 ust. 2a ustawy

o systemie ubezpieczeń społecznych.

SN rozstrzygnął

dwie ważne kwestie

Sąd Najwyższy w opisywanym orzeczeniu

zwrócił uwagę na istotne dwa zagadnienia.

Pierwsze dotyczy samej istoty pojęcia praco-

dawcy. Z wyroku wynika jednoznacznie, że

pracodawcą może być także spółka cywilna,

traktowana jako jednostka organizacyjna

bez osobowości prawnej, zatrudniająca

pracowników. Tym samym nie można sta-

wiać równości między przepisami prawa

pracy a regułami rządzącymi działalnością

gospodarczą (gdzie, jak wiadomo, spółka

cywilna zasadniczo nie jest uznawana za

przedsiębiorcę, za to przedsiębiorcami są jej

wspólnicy). Ważne jest, aby spółka cywilna

miała podpisane umowy o pracę i posiada-

ła odpowiednie zaplecze do zatrudniania

pracowników.

Drugie zagadnienie dotyczy skutków powią-

zań osobowych i kapitałowych dwóch

– pozornie niezależnych – podmiotów

gospodarczych. W sytuacji gdy dwie firmy

działają w tej samej branży, są ze sobą ściśle

powiązane osobowo (ci sami wspólnicy lub

udziałowcy) lub kapitałowo i korzystają rów-

nolegle z pracy tych samych osób, ale na róż-

nych podstawach prawnych, trudno uznać,

że mamy do czynienia z zupełnie odrębny-

mi podmiotami, których efekty pracy służą

wyłącznie jednej z firm. Drugorzędną sprawą

jest tu przedmiot umowy cywilnoprawnej

(np. zlecenia) i umowy o pracę. Mogą być

one różne, ale jeżeli korzyść odnoszą dwie

strony – zleceniobiorca lub wykonawca

usługi i pracodawca – to zatrudnieni na

podstawie umów cywilnoprawnych (agen-

cji, zlecenia, dzieła itp.) pracownicy jednej

firmy będą tak samo traktowani jak pracow-

nicy przy zatrudnieniu przez drugą firmę.

Skutkiem będzie obowiązek odprowadzania

składek ZUS od wszelkich umów zawartych

z tą drugą firmą i – być może – nawet uzna-

nie istniejących umów cywilnoprawnych za

zawarte umowy o pracę, ze wszystkimi tego

konsekwencjami.

W a ż n e

Należy pamiętać, że art. 22 § 1

1

kp

stanowi wyraźnie, że zatrudnienie

w warunkach określonych w art. 22 § 1

kp (praca podporządkowana pracodawcy,

za wynagrodzeniem) jest zatrudnieniem

na podstawie stosunku pracy, bez

względu na nazwę zawartej przez strony

umowy.

PODSTAWA PRAWNA:

art. 8 ust. 2a, art. 9 ust. 1 ustawy z 13 paź-

dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń spo-

łecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1442

ze zm.),
art. 22 § 1, art. 22 § 1

1

ustawy z 26 czerwca

1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U.

z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

y

„

Michał Culepa

specjalista w zakresie prawa pracy

Odpracowywanie zaległości czynszowych nie jest tytułem

do ubezpieczeń społecznych

Obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne nie powstaje

w sytuacji, gdy spółka zarządzająca posiadanymi przez nią nieruchomościami

mieszkalnymi zawrze z najemcami porozumienia o odpracowywanie zaległości

czynszowych.

Tak uznał gdański oddział ZUS w inter-

pretacji indywidualnej z 9 kwietnia 2014 r.

(znak: DI/100000/43/258/2014).

Interpretacja została wydana na wniosek

spółki, która w związku z dużymi zaległoś-

ciami związanymi z opłatami czynszowymi

za mieszkania komunalne oraz za mieszka-

nia będące własnością spółki i świadczenia-

mi (m.in. za wodę, odprowadzanie ścieków,

centralne ogrzewanie) zdecydowała się na

wprowadzenie programu naprawczego. Pole-

gałby on na wprowadzeniu do umów najmu

porozumienia, zgodnie z którym zaległa

zapłata za korzystanie z lokalu mogłaby

przybrać formę innego świadczenia.

Do czynności świadczonych w takiej sytuacji

przez dłużników miały należeć m.in. prace

porządkowe, tj. sprzątanie terenu, drobne

prace remontowe na klatce schodowej i na

posesji wokół budynków mieszkalnych

komunalnych oraz będących własnością

spółki. Świadczenia te miałyby charakter

okresowy i następowałyby w przypadku

braku możliwości spłaty należności przez

najemcę.

Spółka miała przy tym wątpliwości, czy

w przypadku zawarcia takich porozu-

mień po stronie najemców nie powstanie

przychód, od którego wnioskodawca, jako

płatnik, byłby zobowiązany odprowadzać

składki na ubezpieczenia. Wątpliwości te

rozwiał organ rentowy.

W a ż n e

Jak wskazał ZUS w uzasadnieniu swojego

stanowiska, przepis art. 6 ustawy

o systemie ubezpieczeń społecznych nie

wymienia wśród osób obowiązkowo objętych

ubezpieczeniami tych, które wykonują

świadczenie zamienne celem zwolnienia się

z długu

. Takie świadczenie nie stanowi tytułu

do ubezpieczeń, a tym samym nie rodzi

obowiązku opłacania składek po stronie

wnioskodawcy.

ZUS zaznaczył przy tym, że interpretacja

ma zastosowanie w sytuacji, gdy

spółki z najemcą lokalu nie łączy inny

stosunek prawny będący tytułem do

obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-

-rentowych.

PODSTAWA PRAWNA:

art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o syste-

mie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U.

z 2013 r. poz. 1442 ze zm.),
ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny

(tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 121).

y

„

Leszek Skupski

specjalista w zakresie

ubezpieczeń społecznych

Czytelniku,

zaproponuj własny temat!

Wyślij propozycję e-mailem na adres:

[e-mail]

Kup książkę