Mowa zależna

Mowa zależna służy głównie do relacjonowania wypowiedzi innych osób np: On powiedział,
ż

e...

Zdania oznajmujące:

Present Simple
He says: "I do it."
He said that he did it.

Present Continuous
I am doing it .
He said he was doing it .

Present Perfect Simple
I have done it .
He said he had done it .

Present Perfect Continuous
I have been doing it .
He said he had been doing it .

Past Simple
I did it .
He said he had done it .

Past Continuous
I was doing it .
He said he had been doing it .

Past Perfect Simple
I had done it .
He said he had done it .

Past Perfect Continuous
I had been doing it .
He said he had been doing it .

Future simple
I will do it .
He said he would do it .

Future Continous
I will be doing it .
He said he would be doing it .

Future Perfect Simple
I will have done it .
He said he would have done it .

Future Perfect Continuous
I will have been doing it .
He said he would have been doing it .

Łatwo zauważyć, że wymiana czasów następuje zawsze o jeden czas do tyłu co oznacza, że
czasy teraźniejsze zamieniają się w przeszłe, a czasy przeszłe w zaprzeszłe. Czasy zaprzeszłe
pozostają bez zmian gdyż nie mają już możliwożci cofnięcia.


Time expressions:

now - then
today - that day
yesterday - the day before
tomorrow - the next day
next e.g. Monday - the following Monday
last week - the previous week
two days ago - two days before
here - there
this - that
these - those


Zdania pytające:

Pytania ogólne w mowie zależnej poprzedzone są spójnikiem "if" lub "whether" i mają szyk
zdania oznajmującego.
PRZYKŁADY:
Is he going with us?
I asked if he was going with us.
I wanted to know whether he was going with us.
I was curious if he was going with us.

"Do you get up early?" - she asked me.
She asked me if I got up early.

"Has she come back yet? - she asked me.
She asked me if she had come back yet.

Analogicznie we wszystkich innych czasach.

Pytania szczegółowe w mowie zależnej rozpoczynają się od słówek pytających (what, who,
why itp.) i mają szyk zdania oznajmującego.
PRZYKŁADY:
What time do you get up every day?
I asked what time you got up every day.

I wanted to know what time you got up every day.

"Why did you behave like this last Monday?" - she asked me.
She asked me why I had behaved like this the pervious Monday.

"How much was this bike?" - she asked me.
She asked me how much that bike had been.


Zdania pytające:

Zdania rozkazujące w mowie zależnej są jedynym rodzajem zdań, w których nie stosuje się
wymiany czasów. Ma tutaj zastosowanie konstrukcja bezokolicznika, za pomocą
czasowników:
- tell sb to do sth
- ask sb to do sth
- order sb to do sth
- beg sb to do sth

PRZYKŁADY:
"Open the window!"
I asked you to open the window.

"Help me" - he said to her.
He told her to help him.

"Don't do it" - he said to me.
He said to me not to do it.


Zdania wykrzyknikowe:

Zdania wykrzyknikowe mają również szyk oznajmujący i następuje następstwo czasów.
PRZYKŁADY:
"What a lovely day it is today?" - he said.
He

exclaimed

what a lovely day it was that day

remarked

expressed the surprise

greeted

"What a nice picture I have got!"
I exclaimed what a nice picture I had got.
What excellent meals she cooks"
I exclaimed what excellent meals she cooked.

PRZYKŁADY:

"Let's have a drink" - she said.
She suggested having a drink.
She suggested that we should have a drink.

"Let's go to the cinema" - she said.
She suggested going to the cinema.
She suggested that we should go to the cinema.


Strona bierna w mowie zależnej:

"She knows many French songs" - she said.
She said that many French songs were known her.

"I will read this book next week" - he said.
He said that that book would be read by him the following week.

"She starts her work at seven" - he said.
He said that work is started at seven by her.

REPORTED SPEECH mowa zależna

TENSE

REPORTED SPEECH

Present Simple

Past Simple

Present Continuous

Past Continuous

Present Perfect

Past Perfect

Present Perfect Continuous

Past Perfect Continuous

Past Simple

Past Perfect

Past Continuous

Past Perfect Continuous

Future Simple

Future in the Past

Future Continuous

Future Continuous in the Past

Future Perfect

Future Perfect in the Past

Future Perfect Continuous

Future Perfect Continuous in the Past

First conditional

Second Conditional

now

then

lots of

many

a little

any

today

that day

for ages

last week

tonight

that night

tomorrow

the next day / the following day

next week

the following week

yesterday

the day before / the previous day

3 days ago

3 days before

last month

the month before / the previous month

this

that

these

those

here

there

will

would

can

could

Future in the Past : would + I forma

Future Continuous in the Past : would + be + verb-ing

Future Perfect in the Past : would + have + III forma

Future Perfect Continuous in the Past : would + have + been + verb-ing

Strona bierna

Podobnie jak w języku polskim tak i w języku angielskim zdania występują w tzw. stronie
czynnej (active voice) oraz stronie biernej (passive voice). Większość zdań tworzymy w
sposób naturalny w stronie czynnej i są to po prostu zwykłe zdania bez żadnych dodatkowych
konstrukcji. Przy przekształceniu strony czynnej na stronę bierną dokonujemy zamiany
podmiotu i dopełnienia zdania. Innymi słowy dopełnienie staje się podmiotem a podmiot
dopełnieniem.

Przykładowo:

•

My father built this house. [Mój ojciec zbudował ten dom] - Strona czynna.

•

This house was built by my father. [Ten dom został zbudowany przez mojego ojca] -
Strona bierna.

Jak widać, w powyższych przykładach dopełnienie zdania (dom) zajmuje miejsce podmiotu
(ojca) i vice versa. W ten sposób przekształcać się będzie wszystkie zdania ze strony czynnej
na stronę bierną.

Tworzenie strony biernej

Jak wspomniano już wyżej podstawową zasadą tworzenia strony biernej w języku angielskim
jest zamiana miejscami podmiotu i dopełnienia w zdaniu. Dodatkowo jednak należy pamiętać
o koniecznych przekształceniach konstrukcji zdania zależnych od czasu, którym dane zdanie
występuje. Poniżej omówimy dokłdnie budowę strony biernej dla wszystkich czasów
angielskich.

Należy również wspomnieć o zamianie podmiotu, czyli wykonawcy czynności, i dopełnienia,
czyli obiektu, na którym czynność jest wykownywana. W tym dziale będziemy się często
posługiwać terminami agent - dla określenia wykonującego czyność, oraz object - dla
określenia obiektu czynności (dopełnienie bliższe). Zatem w zdaniu: My mother is cooking
dinner; słowo mother to agent zaś słowo dinner to obiekt. Spotkać się też można z terminem
instrument - czyli obiekt za pomocą którego wykonujemy czynność. Przykładowo: He was
stabbed with a knife [Został pchnięty nożem.] słowo knife to właśnie instrument.

Czas Present Simple

Podmiot + to be + III-cia forma czasownika

Zdania w czasie Present Simple po przekształceniu na stronę bierną skonstruowane są za
pomocą czasownika w III-ciej formie (past participle) poprzedzonego czasownikiem
posiłkowym to be. Oczywiście miejce podmiotu zajmuje dopełnienie. W stornie biernej
dopełnienie często nie występuje gdyż interesuje nas przede wszystkim sama czynność a nie
jej wykonawca.

Przykładowe przekształcenia.

•

My mother washes the dishes everyday. -> The dishes are washed everyday by my
mother. [Moja matka zmywa codziennie naczynia -> Naczynia są codziennie
zmywane przez moją matkę]

•

We give her flowers every Friday -> She is given flowers every Friday [Dajemy jej
kwiaty w każdy piątek -> Ona dostaje kwiaty w każdy piątek]

Uwaga: Kiedy w zdania jest więcej niż jedno dopełnienie możlwe jest przekształcenie na
stronę bierna na kilka sposobów, zależnie od tego, które dopełnienie stanie się podmiotem.

Przykładowo:

•

We give her flowers -> She is given flowers.

•

We give her flowers -> Flowers are given to her.

W pierwszym przykładzie podmiotem staje się osoba otrzymująca kwaity a w drugim same
kwaity, dawane tej osobie.

Czas Present Continuous

Podmiot + to be + being + III-forma czasownika

W czasue Present Continuous przed czasownikiem w fomie past participle dodajemy
czasowniki posiłkowe to be oraz being.

Przykładowe przekształcenia:

•

He is repairing his car -> His car is being repaired. [On naprawia swój samochód ->
Jego samochód jest naprawiany (przez niego).]

•

Our company is producing more and more clothes -> More and more clothes are being
produced (by our company). [Nasza firma produkuje coraz więcej ubrań -> Coraz
więcej ubrań jest produkowanych (przez naszą firmę).]

Czas Past Simple

Podmiot + was/were + III-cia forma czasownika

Zdania w czasie Past Simple przekształcamy do zdań, w których po podmiocie umieszczamy
czasownik posiłkowy to be w formie przeszłej (was/were) a czasownik główny jest w formie
past participle.

Przykładowe przekształcenia:

•

His boss asked him to do it. -> He was asked to do it. [Jego szef poprosił go, żeby to
zrobił -> (On) został poproszony o zrobienie tego (przez szefa).]

•

They were stopped by the police. -> The police stopped them. [Zostali zatrzymani
przez policję -> policja ich zatrzymała]

Czas Past Continuous

Podmiot + was/were + being + III-ciej forma czasownika

W czasie Past Continuous strona bierna używa III-ciej formy czasownika poprzedzonej przez
czasowniki posiłkowe was/were oraz being.

Przykładowe przekształcenia:

•

I was cooking a dinner. -> A dinner was being cooked (by me). [Gotowałem obiad ->
Obiad był gotowany przeze mnie]

•

We were investigating that case -> That case was being investigated. [Prowadziliśmy
dochodzenie w tej sprawie -> W tej sprawie prowadzone było dochodzenie.]

Czas Future Simple

Podmiot + will + be + III-cia forma czasownika

W czasie Future Simple storna bierna wykorzystuje czasownik posiłkowy will, po którym
następuje czasownik be (nieodmienny, tzw bare infinitive) oraz czasownik główny w 3-ciej
formie.

Przykładowe przekształcenia:

•

He will deal with that problem -> That problem will be dealt with. [Zajmie się tym
problemem -> Ten problem zostanie rozwiązany]

•

I will repeat your message to her -> Your message will be repeated to her. [Potórzę jej
twoją wiadomość -> Twoja wiadomość zostanie jej powtórzona.]

Czas Present Perfect

Podmiot + have/has + been + III-cia forma czasownika

W czasie Present Perfect strona bierna wykorzystuja czasowniki posiłkowe have/has oraz
beem, po których używamy czasownika głównego w formie past participle.

Przykładowe przekształcenia:

•

I have made a cake -> A cake has been made. [Zrobiłem ciasto -> Ciasto zostało
zrobione.]

•

My boss ha given me a raise -> I was given a raise. [Mój szef dał mi podwyżkę -> (Ja)
otrzymałem podwyżkę).]

Uwaga: Zauważ, jak czasownik posiłkowy have zmiania się na has podczas zamiany
podmiotu.

Czas Past Perfect

Podmiot + had + been + III-cia forma czasownika

W czasie Past Perfect stronę bierną towrzymy poprzez użycie czasowników posiłkowych had
oraz been, po których następuje czasownik główny w formie past participle.

Przykładowe przekształcenia:

•

My secretary had typed the reports -> The reports had been typed by my secretary.
[Moja sekretarka napisała raporty -> Raporty zostały napisane przez moją sekretarkę.]

•

The had cooked the dinner -> The dinner had been cooked. [Ugotowiali kolację ->
Kolacja została ugotowana.]

Czas Future Perfect

Podmiot + will + have + been + III-cia forma czasownika

W czasue Future Perfect stronę bierną tworzymy za pomocą trzech czasowników
posiłkowych - will, have oraz been, po których następuje czasownik główny w formie past
participle.

Przykładowe przekształcenia:

•

I will have done it by Monday -> It will have been done by Monday [Zrobię to do
poniedziałku -> Zostanie to zrobione do poniedziałku]

•

She will have finished the project by the end of the month -> The project will have
been finished by the end of the month. [Skończy ten projekt przed końcem miesiąca ->
Ten projekt zostanie skończony przed końcem miesiąca.]

Okresy warunkowe

Podmiot + would + be + III-cia forma czasownika

Podmiot + would + have + been + III-cia forma czasownika

W drugim i trzecim okresie warunkowym main clause zdania może zostać przekształcowna
do strony biernej. W drugim okresie warunkowym po czasowniku posiłkowym would
dodajemy czasownik be (nieodmienny, tzw. bare infinitive). W trzecim okresie warunkowym
po czasowniku posiłkowym have dodajemy czasownik been.

Przykładowe przekształcenia:

•

If I were you, I would already do it -> If I were you, it woud be already done. [Na
twoim miejscu już bym to zrobił -> Gdybym był na twoim miejscu to już byłoby
zrobione]

•

If I had known it earlier, I would have done it faster. -> If I had known it earlier, it
would have been done faster. [Gdybym wiedział o tym wcześniej to zrobiłbym to
szybciej. -> Gdybym wiedział o tym wcześniej, to zostałoby to zrobione szybciej.]

Present Infinitive oraz Perfect Infinitive

Podmiot + ought/be supposed/be meant/etc. + to be + III-cia forma czasownika

Podmiot + ought/be supposed/be meant/etc. + have been + III-cia forma czasownika

W przypadku użycia Present Infinitive po odpowiednim czasowniku modalnym wstawiamy
frazę to be (nieodmienną, tzw. bare infinitive) oraz czasownik w formie past participle.

W przypadku użycia PerfectInfinitive po odpowiednim czasowniku modalnym wstawiamy
frazę have be (nieodmienną, tzw. bare infinitive) oraz czasownik w formie past participle.

Przykładowe przekształcenia:

•

He is supposed to write all the reports -> All the reports are supposed to be written by
him [Powninien napisać wszystkie raporty -> Wszystkie raporty powinne zostać
napisane przez niego.]

•

You ought to finish this project. -> This project ought to be finished. [Powninieneś
skończyć ten projekt -> Ten projekt powinien zostać skończony.]

•

You are supposed to have already arrested him -> He is supposed to have been already
arrested [Powinieneś go już aresztować -> Powinien już zostać aresztowany.]

Wszystkie przekształcenia do strony biernej podsumowuje poniższa tabela:

Passive voice - przekształcenia

Present Simple

Podmiot + to be + III-cia forma czasownika

Present Continuous Podmiot + to be + being + III-forma czasownika

Past Simple

Podmiot + was/were + III-cia forma czasownika

Past Continuous

Podmiot + was/were + being + III-ciej forma czasownika

Future Simple

Podmiot + will + be + III-cia forma czasownika

Present Perfect

Podmiot + have/has + been + III-cia forma czasownika

Past Perfect

Podmiot + had + been + III-cia forma czasownika

Future Perfect

Podmiot + will + have + been + III-cia forma czasownika

Conditional

Podmiot + would + be + III-cia forma czasownika

Conditional Perfect

Podmiot + would + have + been + III-cia forma czasownika

Present Infinitive

Podmiot + ought/be supposed/be meant/etc. + to be + III-cia forma
czasownika

Perfect Infinitive

Podmiot + ought/be supposed/be meant/etc. + have been + III-cia
forma czasownika

Podsumowując, łatwo zauważyć, że wszystkie zdania wykorzystujące stronę bierną mają
czasownik główny w III-ciej formie, czyli past participle.

Możliwości zastosowania strony biernej w języku angielskim zostały zaprezentowane
poniżej:

1.

Kiedy agent jest nieznany lub może być łatwo rozpoznany z kontekstu:

•

Someone stole my car -> My car was stolen. [Ktoś ukradł mój samochód -> Mój
samochód został skradziony] - agent nieznany.

•

The police arrested him -> He was arrested. [Policja go aresztowała -> Został
aresztowany] - Oczywistym jest, że został aresztowany przez policję.

2.

Do wyrażania rzeczy w sposób bardziej sformalizowany. Strona bierna jest stosowana

wtedy bardzo często:

•

Some people believe that the Prime Minister was involved in a scandal -> It is
believed that the Prime Minister have been involved in a scandal. [Niektórzy ludzie
wierzą, że premier brał udział w skandalu -> Wierdzy się, że premier brał udział w
skandalu.]

•

I enclose my references at the end of this letter -> My references are enclosed at the
end of this letter. [Załaczam moje referencje na końcu tego listu -> Moje referencje
zostały załączone na końcu tego listu.]

3.

Kiedy interesuje nas sama czynność a nie osoba, która ją wykonuje:

•

The Minister will open the new school tomorrow. -> The new school will be opened
tomorrow. [Minister otworzy jutro nową szkołę -> Jutro nowa szkoła zostanie otwarta]
- Podkreślamy fakt otwarcia szkoły, to że zrobi to minister jest nieistotne.

•

The postman gave her a letter -> She was given a letter. [Listonosz dostarczył jej list -
> Dostała list]

4.

Kiedy z jakichś powodów (z uprzejmości, chęci bycia taktownym, etc.) nie chcemy

wspominać o agencie.

•

I will reduce salaries of all workers -> Salaries of all workers will be reduced. [Obniżę
pensje wszystkich pracowników -> Pensje wszystkich pracowników zostaną obiżone.]
- Unikamy w ten sposób bezpośredniej odpowiedzialności.

•

You have eaten all of my cookies! -> All of my cookies has been eaten! [Zjadłeś
wszystkie moje ciastka! -> Wszystkie moje ciasta zostały zjedzone!] - Wyrzut bez
wskazywania na osobę odpowiedzialną jest nieco bardziej taktowny.

Czasowniki przechodnie i nieprzechodznie

Czasowniki przechodnie (transitive verbs) to czasowniki po których normalnie następuje
dopełnienie bliższe (direct object), zatem mogą być one swobodnie przekształcane na stronę
bierną i odwrotnie. Przykładem takich czasowników mogą być na przykład give [dawać],
ponieważ z reguły dajemy coś komuś, lub do [robić]. W zdaniach w stronie biernej

dopełnienie jest często pomijane, nie zmienie to faktu, że używane są tam czasowniki
przechodnie.

Czasowniki nieprzechodnie (intransitive verbs) to takie, po których normalnie nie występuje
dopełnienie bliższe (direct object), mogą być za to uzupełnione przymotnikami lub
przysłówkami. Czasowniki nieprzechodnie nie mogą być przekształcane na stronę bierną.
Przykładowo: He was laughing very loud. [Śmiał się bardzo głośno.] - laugh jest
czasownikiem nieprzechodnim, zatem zdania nie można przekształcić na stronę bierną.

Verbs of reporting

W stronie biernej bardzo często stosujemy tzw. verbs of reoprting, czyli czasowniki służące
do wyrażania opinii, poglądów i przekonań na dany temat. Czasowniki takie to na przykład:
assume, believe, consider, feel, know, report, say, think, understand, etc. Bardzo często używa
się ich aby wyrazić ogólny pogląd na daną sytację. Przykładowo zamiast zdania: People
believe that he's a liar [Ludzie uważają, że jest kłamcą]; możemy zbudować zdanie w stronie
biernej gdzie pomijamy agenta: He is believed to be a liar. [Uważa się, że jest kłamcą]. Z
takim zasosowaniem strony biernej spotkać się można niezwykle często. Poprawne użycie
tych czasowników wymaga jednak poprawnej konstrukcji gramatycznej zdania, która
zaprezentowana zostanie poniżej.

Istnieją dwie możliwości zbudowania zdania z verbs of reporting. Pierwsza z użyciem słowa
that, druga z zastosowaniem to+infinitive. Porównaj poniższe wzory:

1. It + czasownik w stronie biernej + that

2. Podmiot + czasownik w stronie biernej + to + infinitive

Przykładowe zdania w stronie biernej mogą zatem wyglądać następująco:

•

It is said that she is getting married.

•

She is said to be getting married.

•

It is known that he is honest.

•

He is known to be honest.

Ważnym elementem, na który trzeba zwrócić uwagę jest różnica czasów w zdaniach tego
typu. Jesli obie części zdania są w tym samym czasie (teraźniejszym lub przeszłym)
stosujemy powyższe wzory. Kiedy jednak mówimy w czasie teraźniejszym o tym, co miało
miejsce w przeszłości stosujemy następujący wzór:

Podmiot + czasownik w stronie biernej + to + have + past participle

Przykładowo:

•

He is said to be in Africa. [Mówi się (teraz), że jest (teraz) w Afryce]

•

He was said to be in Africa. [Mówiło się (wtedy), że był w Afryce (wtedy)]

•

He is said to have been in Africa. [Mówi się (teraz), że był w Afryce (wtedy)]

Uwaga: czasownik posiłkowy have ma tutaj formę infinitive, to znaczy, że nie odmienia się
przez osoby (nie przyjmuje nigdy formy has)!

Czasowniki modalne

Po przekształceniu na stronę bierną czasowniki modalne nie zmieniają swojej formy.
Zmieniony zostaje tylko czasownik następujący po czasowniku modalnym.

Przykładowe przekształcenia czasowników modalnych:

•

He can't fix that computer. > That comuputer can't be fixed. [On nie porafi naprawić
tego komputera -> Ten komputer nie może zostać naprawiony.]

•

You should do it quickly. -> It should be done quickly. [Powinieneś szybko to zrobić -
> Powinno to zostać zrobione szybko.]

•

We might send it to the dean. -> It might be sent to the dean. [Możemy to wysłać
dziekanowy -> Może to zostać wysłane dziekanowi.]

Przyimki (prepositions) w stronie biernej

Przy przekształcania na stronę bierną czasowników frazowych (phrasal verbs) lub zwykłych
czasowników, po których używamy przyimków należy pamiętać o kilku zasadach.

W przypadku czasowników, po których używamy przyimków po przekształceniu na stronę
bierną przyimek znajduje się zawsze zaraz po tym czasowniku.
Przykładowo:

•

James accused her of treason. -> She was accused of treason. [James oskarżył ją o
zdradę -> Została oskarżona o zdradę.]

•

He set his store up in the downtown. -> His store was set up in the downtown.
[Założył swój sklep w centrum -> Jego sklep został założony w centrum.]

Czasowniki związane z ruchem i przemieszczaniem się, po których używamy przyimków po
zmianie na stronę bierną zostają zamienione na czasowniki o identycznym lub podobnym
znaczeniu, po których nie ma już konieczności użycia przyimka:
Przykładowo:

•

Marry went into the room. -> The room was entered by Marry.

•

Marry went into the room. -> The room was gone into by Marry.

Agent & Instrument

W stronie biernej na końcu zdania można dodać informację o agencie (wykonawcy
czynności) poprzedzonym przyimkiem by, lub informacje o wykorzystanych w czynności
narzędziach (tzw. instrument) bądź materiale, z którego coś wykonano poprzedzonych wtedy

przyimkiem with.
Przykładowo:

•

The report was written by Susan. [Ten raport został napisany przez Susan.]

•

He was stabbed with a knife. [Został pchnięty nożem]

•

Walls are made with bricks. [Ściany są zrobione z cegieł]

Czasowniki make, hear, see, help oraz let

W przypadku czasowników make, hear, see oraz help w stronie biernej następuje po nich
czasownik w formie to + infinitive.
Przykładowo:

•

I made her resign -> She was made to resign. [Zmusiłem ją aby zrezygnowała. ->
Została zmuszona do rezygnacji.]

Czasownik let [pozwalać] przyjmuje w stronie biernej formę was/were allowed to.
Przykładowo:

•

He let me eat his hamburger. -> I was allowed to eat his hamburger.

•

He let me eat his hamburger. -> I was let to eat his hamburger.

\

PASSIVE VOICE - strona bierna

Budowa czasu

Strona bierna

Present Simple

twierdzenia : he/she/it +

verb -s /-es

operator : do / does

am / is / are + III forma

Present Continuous

am / is / are + verb-ing

am / is / are + being + III

forma

Present Perfect

have / has + III forma

have / has + been + III

forma

Present Perfect

Continuous

have / has + been + verb-

ing

have / has + been + III

forma

Past Simple

twierdzenia : osoba + II

forma

operator : did

was / were + III forma

Past Continuous

was / were + verb-ing

was / were + being + III

forma

Past Perfect

had + III forma

had + been + III forma

Past Perfect Continuous

had + been + verb-ing

had + been + III forma

Future Simple

will + I forma

will + be + III forma

Future Continuous

will + be + verb-ing

will + be + III forma

Future Perfect

will + have + III forma

will + have + been + III

forma

Future Perfect

Continuous

will + have + been + verb-

ing

will + have + been + III

forma