MAKROEKONOMIA

dr Elżbieta Lorek

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

2/23

METODY OBLICZANIA PRODUKTU I DOCHODU

NARODOWEGO

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

3/23

• WARTOŚĆ całkowitej produkcji finalnej

Σ

i

= P

i

x Q

i

(i=1,2,3,....n)

P – cena
Q – ilość

Suma wartości dóbr i usług wytworzonych w gospodarce

= Σ wartości dodanej
= Σ produkcji globalnej – zużycie pośrednie

+ podatki pośrednie – subwencje

[metoda produktowa]

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

4/23

• WIELKOŚĆ całkowitych wydatków

PKB (PNB) = C + I + G + NX

[metoda wydatkowa]

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

5/23

• WIELKOŚĆ całkowitych dochodów

Σ

wynagrodzeń, zysków, dochodów z kapitału

finansowego, dochodów z renty gruntowej,
dochodów z czynszów dzierżawnych

+

podatki pośrednie

+

amortyzacja

[metoda dochodowa]

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

6/23

Wady PNB

• nie uwzględnia produkcji nierejestrowanej,
• nie uwzględnia pracy nierejestrowanej,
• nie uwzględnia szarej strefy,
• nie uwzględnia czasu wolnego,
• nie uwzględnia renty konsumenta,
• nie uwzględnia

ANTYDÓBR

Makroekonomia

7/23

Tworzenie i wykorzystanie PKB w 2007 r. (ceny bieżące)

Produkcja globalna

2 394 995 mln zł

Zużycie pośrednie

1 367 364 mln zł

Wartość dodana brutto

1 027 631 mln zł

Podatki od produktów minus dotacje do produktów

147 635 mln zł

Produkt krajowy brutto

1 175 266 mln zł

Spożycie

922 803 mln zł

Akumulacja

285 743 mln zł

Saldo wymiany produktów

z zagranicą

- 33 280 mln zł

+

+

Popyt krajowy (1 208 546 mln zł)

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

8/23

WIELKOŚĆI NOMINALNE I REALNE

• realny PNB

– wyrażony w cenach

STAŁYCH

• nominalny PNB

– wyrażony w cenach

BIEŻĄCYCH

DEFLATOR

PNB

=

n

PNB

/

r

PNB x 100%

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

9/23

W tabeli zawarte są dane dotyczące produkcji dwóch grup dóbr A i B

w danym kraju, proszę obliczyć: a. nominalny i realny PNB w 2006 r.

b. deflator PNB w 2006 r.

Ilość dóbr

wytworzonych

w latach

Cena jednostkowa

dóbr

Wartość produkcji

w cenach bieżących

Wartość produkcji

w cenach stałych

2004

2006

2004

2006

2004

2006

2004

2006

A

500

850

30

40

B

500

700

1000

1200

GRUPA

DÓBR

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

10/23

W tabeli zawarte są dane dotyczące produkcji dwóch grup dóbr A i B

w danym kraju, proszę obliczyć: a. nominalny i realny PNB w 2006 r.

b. deflator PNB w 2006 r.

Ilość dóbr

wytworzonych

w latach

Cena jednostkowa

dóbr

Wartość produkcji

w cenach bieżących

Wartość produkcji

w cenach stałych

2004

2006

2004

2006

2004

2006

2004

2006

A

500

850

30

40

15000

34000

15000

25500

B

500

700

1000

1200

500000 840000 500000

70000

515000 874000 515000

725500

GRUPA

DÓBR

Nominalny PNB

2006

= 874000

Realny PNB

2006

= 725500

Deflator PNB

2006

=

874000
725500

= 1,204

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

11/23

MODEL PROCESU GOSPODAROWANIA

Proces gospodarowania to przepływ towarów i pieniędzy
pomiędzy poszczególnymi podmiotami (grupami podmiotów)

Model okrężny przepływu dochodów i wydatków pokazuje
rolę podmiotów w procesie gospodarowania

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

12/23

GOSPODARSTWA DOMOWE

PRZEDSIĘBIORSTWA

Model okrężny przepływu dochodów i wydatków

WYDATKI NA DOBRA I USŁUGI

DOCHODY Z CZYNNIKÓW PRODUKCJI

Y

C

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

13/23

GOSPODARSTWA DOMOWE

PRZEDSIĘBIORSTWA

Model okrężny przepływu dochodów i wydatków

PAŃSTWO

WYDATKI NA DOBRA I USŁUGI

DOCHODY Z CZYNNIKÓW PRODUKCJI

PODATKI BEZPOŚREDNIE

Td

TRANSFERY

B

Y

WYDATKI PAŃSTWA

PODATKI POŚREDNIE

G

Te

C

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

14/23

GOSPODARSTWA DOMOWE

PRZEDSIĘBIORSTWA

Model okrężny przepływu dochodów i wydatków

PAŃSTWO

WYDATKI NA DOBRA I USŁUGI

DOCHODY Z CZYNNIKÓW PRODUKCJI

PODATKI BEZPOŚREDNIE

Td

TRANSFERY

B

Y

WYDATKI PAŃSTWA

PODATKI POŚREDNIE

G

Te

C

RYNEK FINANSOWY

S

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

15/23

GOSPODARSTWA DOMOWE

PRZEDSIĘBIORSTWA

Model okrężny przepływu dochodów i wydatków

PAŃSTWO

WYDATKI NA DOBRA I USŁUGI

DOCHODY Z CZYNNIKÓW PRODUKCJI

PODATKI BEZPOŚREDNIE

Td

TRANSFERY

B

Y

WYDATKI PAŃSTWA

PODATKI POŚREDNIE

G

Te

C

RYNEK FINANSOWY

EKSPORT

IMPORT

S

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

16/23

W modelu okrężnym przepływu dochodów i wydatków

suma przypływów =sumie odpływów

Przypływy do obiegu okrężnego:

•Inwestycje (I)
•Wydatki rządowe (G)
•Eksport (X)
•Transfery (B)

Odpływy z obiegu okrężnego:

•Import (Z)
•Podatki (T)
•Oszczędności (S)

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

17/23

Rachunki narodowe

zestawiane są w układzie sektorów
instytucjonalnych, w których podmioty gospodarki
narodowej grupowane są według pełnionych funkcji
i celów jakim służą w gospodarce

dr Elżbieta Lorek

SEKTORY INSTYTUCJONALNE

18/23

INSTYTUCJE FINANSOWE

I UBEZPIECZENIOWE

INSTYTUCJE NIEKOMERCYJNE

INSTYTUCJE RZĄDOWE

I SAMORZĄDOWE

GOSPODARSTWA DOMOWE

PRZEDSIĘBIORSTWA

POD

A

TK

I,

KREDYTY

DAROWIZNY

ODSETKI

DEPOZYTY

DOTACJE

I DAROWIZNY

TRANSFERY W NATURZE

ODSETKI

KREDY

TY

ODSETKI

POD

A

TK

I

DOTACJ

E

DAROWIZNY

PODATKI, O

PŁ

AT

Y

SKŁADKI NA UBEZPIECZENIA

SPOŁECZNE

ZAKUPY

PRODUKTÓW

WYNAGRODZENIA,

DYWIDENDY

ZAGRANICA

WPŁATY

ŚWIADCZENIA

SPOŁECZNE

OBROTY

BIEŻĄCE

(SALDO

OBROTY

KAPITAŁOWE
I FINANSOWE

(SALDO)

dr Elżbieta Lorek

14/17

Globalny popyt

[AD]

= Globalna podaż

[Y]

19/23

WYDATKI konsumentów = DOCHODOM z czynników produkcji

= WARTOŚCI wytworzonych dóbr i usług

Σ

zapotrzebowania na dobra i usługi w gospodarce

=

Σ

oferowanych dóbr i usług

Jeżeli

Y = S + C

(dochód)

a PKB = Y = C + I

(produkcja)

to

Y = C + S = C + I

stąd

S = I

faktyczne oszczędności zawsze równe faktycznym inwestycjom

Kraj

PKB 2008 (mld USD)

Ludność (mln)

PKB per capita

Czech Republic

248,0

10323

Denmark

196,3

5457

Finland

183,6

5289

France

2078

61707

Germany

2829,1

82247

Iceland

11,1

311

Ireland

196,2

4339

Japan

4295,9

127771

Norway

251,7

4709

Poland

609,4

38116

United States

13741,6

301621

EU27 total

14852,4

495090

China

7055,1

1328630

Estonia

27,3

1342

Portugal

242,0

10608

Slovak Republic

108,4

5398

United Kingdom

2168,1

60975

India

3092,1

1169016

Russian Federation

2088,2

142499

Kraj

PKB 2008 (mld USD, PPS)

Ludność (mln)

PKB per capita

Czech Republic

248,0

10323

24 024,0

Denmark

196,3

5457

35 972,1

Finland

183,6

5289

34 713,6

France

2078

61707

33 675,3

Germany

2829,1

82247

34 397,6

Iceland

11,1

311

35 691,3

Ireland

196,2

4339

45 217,8

Japan

4295,9

127771

33 621,9

Norway

251,7

4709

53 450,8

Poland

609,4

38116

15 988,0

United States

13741,6

301621

45 559,2

EU27 total

14852,4

495090

29 999,4

China

7055,1

1328630

5 310,1

Estonia

27,3

1342

20 356,0

Portugal

242,0

10608

22 813,0

Slovak Republic

108,4

5398

20 081,5

United Kingdom

2168,1

60975

35 557,2

India

3092,1

1169016

2 645,0

Russian Federation

2088,2

142499

14 654,1

22/23

0

5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000 55000

India

China

Russian Federation

Poland

Slovak Republic

Estonia

Portugal

Czech Republic

EU27 total

Japan

France

Germany

Finland

United Kingdom

Iceland

Denmark

Ireland

United States

Norway

dr Elżbieta Lorek

Makroekonomia

23/23

Dane dotyczą kraju Y

(w umownych jednostkach pieniężnych)

Eksport

210

Dywidendy

50

Amortyzacja

220

Płace

1300

Zakupy rządowe

440

Renty

30

Podatki pośrednie

190

Inwestycje

350

Transfery

265

Procenty

110

Dochody właścicieli 200
Konsumpcja

1350

Import

220

Wpłaty na

160

Zyski nierozdzielone

30

Podatki od dochodów

260

Proszę obliczyć:
1. Eksport netto,
2. PNB metodą wydatkową

i dochodową

3. PNN
4. DN
5. DO
6. DDO