Gramatyka angielska
dla bystrzaków
Autor: Lesley J. Ward, Geraldine Woods
T³umaczenie: Marcin Kowalczyk
ISBN: 978-83-246-1983-2
Tytu³ orygina³u:
English Grammar for Dummies
Format: 180x235, stron: 312
Demaskujemy gramatykê — czysta wiedza, bez tajemnic
Przyjemne z po¿ytecznym
Nie taka gramatyka straszna, jak j¹ maluj¹. Co wiêcej, jej nauka mo¿e byæ ca³kiem
przyjemna, jeœli tylko trafimy na œwietnego wyk³adowcê albo doskonale opracowany
podrêcznik, który w sposób przystêpny wyjaœni nam jej zasady. Jeœli szukasz takiej
w³aœnie ksi¹¿ki, Gramatyka angielska dla bystrzaków na pewno nie sprawi Ci zawodu.
Przygotowaliœmy dla Ciebie podrêcznik napisany przez wybitnych lingwistów,
przeznaczony dla osób, które chc¹ doskonaliæ swój angielski. Stanie siê on znakomitym
uzupe³nieniem ka¿dego kursu jêzykowego. Docenisz go równie¿, jeœli uczysz siê jêzyka
samodzielnie lub przygotowujesz do egzaminów. Zamiast suchych regu³ek proponujemy
Ci praktyczn¹ wiedzê ready to use! Zdradzimy ci tak¿e sztuczki i strategie, które
pomog¹ w podjêciu odpowiednich decyzji, gdy bêdziesz musia³ stawiæ czo³a trudnym
gramatycznym dylematom.
•
Czêœci mowy i zdania oraz jêzyk formalny, nieformalny, slangowy.
•
Unikanie typowych b³êdów, m.in. w zakresie spójników, przedimków,
przys³ówków i przyimków.
•
W³aœciwe u¿ywanie czasów, mowy zale¿nej, strony biernej oraz zaimki
od kuchni.
•
Gramatyka w akcji, czyli jak wykorzystaæ w praktyce zdobyt¹ wiedzê
— æwiczenia.
•
Zaawansowane zagadnienia gramatyczne — zasady, których nie znaj¹ nawet
niektórzy nauczyciele.
Ponadto znajdziesz tu dekalogi: 10 sposobów na poprawienie umiejêtnoœci korekty
w³asnych tekstów oraz 10 sposobów na poprawê gramatyki
ŒCI¥GA:
Wskazówki dotycz¹ce zaimków
Podpowiedzi odnoœnie czasów
Porady w kwestii znaków interpunkcyjnych
Spis tre
Ăci
O autorach .............................................................................................................................. 13
Podzi
Úkowania od autorów ..................................................................................................... 15
Wprowadzenie ......................................................................................................................... 17
O ksi
Èĝce .....................................................................................................................................................17
Jak korzysta
Ê z ksiÈĝki ....................................................................................................................................17
Czego nie czyta
Ê ...........................................................................................................................................18
Naiwne za
ïoĝenia ..........................................................................................................................................18
Jak podzielona jest ksi
Èĝka .............................................................................................................................19
Cz
ÚĂÊ I: CzÚĂci mowy i czÚĂci zdania ..........................................................................................................19
Cz
ÚĂÊ II: Jak unikaÊ typowych bïÚdów ........................................................................................................19
Cz
ÚĂÊ III: Mnóstwo mechaniki ...................................................................................................................19
Cz
ÚĂÊ IV: Polerowanie bez wosku — pozostaïe zagadnienia gramatyczne ....................................................19
Cz
ÚĂÊ V: Zaawansowane zagadnienia gramatyczne — zasady, których nie znajÈ nawet wszyscy nauczyciele ....20
Cz
ÚĂÊ VI: Dekalogi ..................................................................................................................................20
Ikony u
ĝyte w ksiÈĝce ....................................................................................................................................20
Co dalej ....................................................................................................................................................... 21
Cz
ÚĂÊ I: CzÚĂci mowy i czÚĂci zdania .................................23
Rozdzia
ï 1: MówiÚ po angielsku. Po co wiÚc miaïbym siÚ uczyÊ gramatyki? ......................... 25
atwiejsze ĝycie dziÚki dobrej gramatyce .........................................................................................................26
Ale której gramatyki masz si
Ú uczyÊ? ..............................................................................................................26
Trzy warianty j
Úzyka angielskiego ...................................................................................................................27
Wanna get something to eat? Rozmowa z przyjació
ïmi ................................................................................27
Do you feel like getting a sandwich? Angielski konwersacyjny ...................................................................... 28
Will you accompany me to the dining room? Formalny angielski .................................................................. 29
W
ïaĂciwy jÚzyk we wïaĂciwym czasie ..............................................................................................................29
Rozdzia
ï 2: Czasowniki: zasadnicza czÚĂÊ zdania ................................................................... 31
Czasowniki
ïÈczÈce: wielki znak równoĂci ........................................................................................................31
Inne czasowniki
ïÈczÈce .............................................................................................................................33
Czasowniki opisuj
Èce doznania zmysïowe ...................................................................................................33
Prawid
ïowe dopeïnianie zdañ z czasownikami ïÈczÈcymi ..................................................................................35
W
ïaĂciwy zaimek we wïaĂciwym miejscu .........................................................................................................36
¥wiatïa! Kamera! I akcja! ..............................................................................................................................38
6
Gramatyka angielska dla bystrzaków
Jak odró
ĝniaÊ czasowniki ...............................................................................................................................38
Zadaj pytanie: jak znale
ěÊ czasownik .............................................................................................................39
To be or not to be: bezokoliczniki ................................................................................................................... 40
Rozdzia
ï 3: Rozluěnij siÚ! Czas czasownika ............................................................................. 43
Upraszczamy sprawy: czasy proste ................................................................................................................. 44
Czas tera
ěniejszy (present) ........................................................................................................................44
Czas przesz
ïy (past) ..................................................................................................................................44
Czas przysz
ïy ...........................................................................................................................................46
Prawid
ïowe stosowanie czasów ......................................................................................................................46
Present i present progressive ...................................................................................................................... 47
Past i past progressive ............................................................................................................................... 47
Future i future progressive ......................................................................................................................... 48
Perfekcyjna gramatyka: czasy perfect .............................................................................................................. 48
Present perfect i present perfect progressive ................................................................................................ 49
Past perfect i past perfect progressive ......................................................................................................... 49
Future perfect i future perfect progressive ................................................................................................... 50
Poprawne stosowanie czasu present perfect ..................................................................................................... 50
Imies
ïowy .....................................................................................................................................................51
To wszystko jest bardzo nieregularne .............................................................................................................. 52
To be ...................................................................................................................................................... 52
Nieregularne czasowniki przesz
ïe i imiesïowy bierne ........................................................................................53
Rozdzia
ï 4: Kto co robi? Znajdowanie podmiotu ...................................................................... 57
Kto prowadzi, czyli dlaczego podmiot jest taki istotny ...................................................................................... 57
Èczymy w pary: podmiot – orzeczenie ......................................................................................................57
Dwa w cenie jednego ................................................................................................................................ 58
Zadaj pytanie: znajdowanie pary podmiot – orzeczenie ................................................................................... 59
Co taki sympatyczny podmiot robi w takim miejscu? Nietypowy szyk zda
ñ ........................................................59
Znajd
ě ten podmiot! Podmiot ukryty .............................................................................................................60
Na w
ïasnÈ rÚkÚ: czasowniki w formie nieosobowej ...........................................................................................61
Here i there: s
ïówka podszywajÈce siÚ pod podmiot .........................................................................................62
Podmioty nie wyst
ÚpujÈ tylko w liczbie pojedynczej: tworzenie liczby mnogiej rzeczowników ..............................63
Regularna liczba mnoga rzeczowników ....................................................................................................... 63
Rzeczowniki ko
ñczÈce siÚ na y ...................................................................................................................64
Nieregularna liczba mnoga rzeczowników ................................................................................................... 64
Rzeczowniki z
ïÈcznikami ..........................................................................................................................65
Gdy podmiot jest liczebnikiem ....................................................................................................................... 65
Rozdzia
ï 5: Wszystko razem: kompletne zdanie ...................................................................... 67
Kompletne zdania: licz
È siÚ podmioty i orzeczenia ...........................................................................................67
Pe
ïne myĂli, kompletne zdania .......................................................................................................................69
Zdania niekompletne — fragmenty zda
ñ ........................................................................................................70
Czy to naprawd
Ú juĝ koniec? .........................................................................................................................72
Rozdzia
ï 6: Dopeïnienia ........................................................................................................... 75
Dope
ïnienie bliĝsze (direct object) ..................................................................................................................76
O krok dalej: dope
ïnienie dalsze (indirect object) ..........................................................................................77
Objective complement (uzupe
ïnienie dopeïnienia) ...........................................................................................78
Spis tre
Ăci
7
Linking-verb complements (dope
ïnienia orzeczeñ od czasowników ïÈczÈcych) ...................................................79
Zadaj pytanie: szukamy dope
ïnienia ...............................................................................................................79
Zadaj pytanie: jak znale
ěÊ dopeïnienie dalsze .....................................................................................................80
Zaimki jako dope
ïnienia ................................................................................................................................81
Cz
ÚĂÊ II: Jak unikaÊ typowych bïÚdów ..............................83
Rozdzia
ï 7: Pora na Ălub: ïÈczymy zdania ................................................................................ 85
Dobieranie w pary:
ïÈczenie zdañ ...................................................................................................................85
Èczenie zdañ za pomocÈ spójników ..........................................................................................................85
Czas na przecinek ..................................................................................................................................... 86
Èczenie myĂli: Ărednik .............................................................................................................................88
Szef i podw
ïadny: ïÈczenie pomysïów nierównowaĝnych ..................................................................................89
Dobór spójników ...................................................................................................................................... 90
Unikajmy niepe
ïnych zdañ ........................................................................................................................92
U
ĝywanie zaimków do ïÈczenia zdañ ..............................................................................................................92
Rozdzia
ï 8: Czujesz siÚ „bad” czy „badly”? Przymiotnik czy przysïówek? .............................. 97
Przymiotnik .................................................................................................................................................. 98
Przymiotniki opisuj
Èce rzeczowniki ............................................................................................................98
Przymiotniki opisuj
Èce zaimki ....................................................................................................................99
Dodawanie przymiotników do czasowników
ïÈczÈcych .................................................................................99
Zadaj pytanie: jak znale
ěÊ przymiotnik .....................................................................................................100
Przys
ïówek .................................................................................................................................................101
Zadaj pytanie: jak znale
ěÊ przysïówek ......................................................................................................101
Przys
ïówki opisujÈce przymiotniki i inne przysïówki .......................................................................................102
Odró
ĝnianie przymiotników i przysïówków ...................................................................................................103
Przymiotnik czy przys
ïówek: test -ly .........................................................................................................103
Rozró
ĝnianie par przymiotnik – przysïówek ..............................................................................................104
Unikanie podstawowych b
ïÚdów uĝycia przymiotników i przysïówków ............................................................107
Gdzie umie
ĂciÊ sïowo even ......................................................................................................................107
Gdzie umie
ĂciÊ sïowo almost ...................................................................................................................108
Gdzie umie
ĂciÊ sïowo only .......................................................................................................................109
Rozdzia
ï 9: Przyimki, wykrzyknienia i przedimki .................................................................... 111
Proponowanie relacji: przyimki .................................................................................................................... 111
Wyra
ĝenia przyimkowe i wystÚpujÈce w nich dopeïnienia ..........................................................................112
Are you talking to I? Przyimki i zaimki .................................................................................................... 114
Czy to dobry sposób zako
ñczenia zdania? ................................................................................................115
Wykrzyknienia s
È proste! .............................................................................................................................116
Przedimki: ma
ïe waĝne sïówka .....................................................................................................................116
Rozdzia
ï 10: Zaimki ............................................................................................................... 119
Pary: zaimek – rzeczownik ........................................................................................................................... 119
Zaimki w liczbie pojedynczej i mnogiej ......................................................................................................... 120
Zaimki dzier
ĝawcze ....................................................................................................................................122
Miejsce par zaimek – poprzednik ................................................................................................................. 123
8
Gramatyka angielska dla bystrzaków
Inne problemy z zaimkami ........................................................................................................................... 124
W
ïaĂciwe uĝycie zaimków w liczbie pojedynczej ........................................................................................125
Seksistowski j
Úzyk ...................................................................................................................................126
Rozdzia
ï 11: Przytaknij: o zgodzie .......................................................................................... 129
Orzeczenia w liczbie pojedynczej i mnogiej ....................................................................................................... 129
Bez zmiany formy ................................................................................................................................... 129
Ze zmian
È formy ....................................................................................................................................130
To
ïatwiejsze niĝ doradztwo maïĝeñskie: zgoda podmiotu i orzeczenia ............................................................132
Dobór formy orzecze
ñ dla dwóch podmiotów ................................................................................................133
Najwa
ĝniejsze pytanie .................................................................................................................................134
Pytania w czasie present .......................................................................................................................... 134
Pytania w czasie przesz
ïym ......................................................................................................................135
Pytania w czasie przysz
ïym ......................................................................................................................136
Zgoda podmiotu z orzeczeniem w zdaniach przecz
Ècych ................................................................................136
Przeszkadzacze: wyra
ĝenia przyimkowe i inne nieistotne sïowa .......................................................................137
Czy to nie mo
ĝe byÊ prostsze? Kilka trudnych podmiotów ..............................................................................138
Pi
ÚÊ kïopotliwych zaimków w charakterze podmiotów ................................................................................138
Inne problemy ........................................................................................................................................ 139
Z
ïoĝenia z one, thing i body ....................................................................................................................139
Each i every ........................................................................................................................................... 140
Pragnienie samotno
Ăci: either i neither bez partnerów ................................................................................140
Politics, statistics i inne rzeczowniki z -s na ko
ñcu .....................................................................................141
Cz
ÚĂÊ III: Mnóstwo mechaniki ........................................ 143
Rozdzia
ï 12: Apostrofy ........................................................................................................... 145
The pen of my aunt czy my aunt’s pen? ........................................................................................................ 145
W
ïasnoĂÊ w przypadku singli ...................................................................................................................146
Bill Gates nie ma jeszcze wszystkiego: apostrofy i liczba mnoga .................................................................. 147
Nazwy firm i formy dzier
ĝawcze ...................................................................................................................149
Formy dzier
ĝawcze w przypadku sïów z dywizami .........................................................................................150
Forma dzier
ĝawcza rzeczowników, które koñczÈ siÚ na -s ...............................................................................151
Typowe b
ïÚdy zwiÈzane z uĝyciem apostrofów i zaimków ...............................................................................152
Krótkie s
ïówka dla zapracowanych: skróty ....................................................................................................153
Typowe b
ïÚdy z formami skróconymi ....................................................................................................... 153
Skróty u
ĝywane tylko w poezji i literaturze ................................................................................................156
U
ĝywanie apostrofów w symbolach, skrótach i liczbach ..................................................................................156
Rozdzia
ï 13: Cytaty: mnóstwo zasad ..................................................................................... 159
Cudzys
ïów pojedynczy ................................................................................................................................159
Nawiasy ..................................................................................................................................................... 160
Cytaty ........................................................................................................................................................ 162
Cytaty du
ĝe i maïe ..................................................................................................................................162
Znaki interpunkcyjne w cytatach .............................................................................................................. 163
Mowa ........................................................................................................................................................ 165
Mowa zale
ĝna (indirect speech) ...............................................................................................................165
Mowa niezale
ĝna (direct speech) .............................................................................................................166
Kto co powiedzia
ï? Zmiany autorów wypowiedzi ......................................................................................172
Tytu
ïy: kiedy uĝywamy cudzysïowu ..............................................................................................................174
Spis tre
Ăci
9
Rozdzia
ï 14: OdĂwieĝajÈca pauza: przecinki ......................................................................... 177
Rozró
ĝnianie poszczególnych elementów: przecinki w wyliczeniach .................................................................177
Rozdzielanie przymiotników ........................................................................................................................ 179
You Talkin’ to Me? Zwracanie si
Ú do odbiorcy ................................................................................................181
Przecinki w adresach i datach ...................................................................................................................... 181
Adresy ................................................................................................................................................... 182
Znaki interpunkcyjne w datach ................................................................................................................ 183
Solo: s
ïówka wprowadzajÈce ........................................................................................................................184
Rozdzia
ï 15: ¥redniki, myĂlniki i dwukropki .......................................................................... 185
Èczenie peïnych myĂli: Ăredniki ..................................................................................................................185
¥redniki z faïszywymi sïówkami ïÈczÈcymi ................................................................................................186
Oddzielanie
Ărednikami elementów listy ...................................................................................................187
Punkt zatrzymania: dwukropek .................................................................................................................... 189
Wprowadzanie wylicze
ñ ..........................................................................................................................189
Wprowadzanie wyja
Ănieñ ........................................................................................................................190
Dodatkowe informacje — my
Ălniki ...............................................................................................................191
Rozdzia
ï 16: WIELKIE LITERY .................................................................................................. 195
Wielkie (lub ma
ïe) litery w odniesieniu do ludzi ............................................................................................195
Jak zwraca
Ê siÚ do naczelnego rakarza i innych osób na stanowisku .............................................................196
Relacje w rodzinie .................................................................................................................................. 196
Imiona bóstw .......................................................................................................................................... 197
Wielka litera w nazwach geograficznych: kierunki, miejsca i j
Úzyki ..................................................................198
Kierunki i regiony ................................................................................................................................... 198
Nazwy geograficzne ................................................................................................................................ 198
Nazwy ras i grup etnicznych .................................................................................................................... 199
Pory roku i inne okre
Ălenia zwiÈzane z czasem ..........................................................................................200
Szko
ïa: kursy, lata i tematy ..........................................................................................................................200
Wielkie litery w tytu
ïach ..............................................................................................................................201
Wydarzenia i epoki historyczne .................................................................................................................... 202
Skróty, czyli “If U Cn Rd Ths, U Cn Abbreviate” .................................................................................... 203
Ostatnie s
ïowo skierowane do poety .............................................................................................................205
Cz
ÚĂÊ IV: Polerowanie bez wosku
— pozosta
ïe zagadnienia gramatyczne ...........................207
Rozdzia
ï 17: Zaimki i ich przypadki ........................................................................................ 209
Me like Tarzan: zaimki w formie podmiotu ................................................................................................... 209
Pary podmiotów ..................................................................................................................................... 210
Przydawka rzeczownikowa ...................................................................................................................... 211
Wybór zaimków do porówna
ñ .................................................................................................................212
Èczenie zaimków z czasownikami ïÈczÈcymi ............................................................................................213
Zaimki w formie dope
ïnienia .......................................................................................................................214
Wybór dope
ïnieñ dla zaimków .................................................................................................................215
Problemy z kilkoma zaimkami w jednym zdaniu ........................................................................................ 215
Zaimki dzier
ĝawcze: nie potrzeba egzorcystów ............................................................................................216
Zaimki i rzeczowniki z ko
ñcówkÈ -ing ...........................................................................................................217
10
Gramatyka angielska dla bystrzaków
Rozdzia
ï 18: Jeszcze sïowo o czasownikach ........................................................................ 219
Strona czasowników .................................................................................................................................... 219
Co b
Údzie lepsze: strona czynna czy bierna? ..................................................................................................220
Nast
Úpstwo czasów .....................................................................................................................................222
Przypadek 1 — wydarzenia jednoczesne: g
ïówne czasowniki .....................................................................222
Przypadek 2 — wydarzenia jednoczesne: imies
ïowy -ing ...........................................................................223
Przypadek 3 — wydarzenia w dwóch ró
ĝnych momentach w przeszïoĂci ....................................................223
Przypadek 4 — wi
Úcej niĝ dwa wydarzenia przeszïe dziejÈce siÚ w róĝnych momentach ..............................225
Przypadek 5 — dwa zdarzenia w przysz
ïoĂci ............................................................................................226
Przypadek 6 — ró
ĝne chwile, róĝne formy czasownika ..............................................................................226
Mieszamy czasy:
ïÈczenie przeszïoĂci i teraěniejszoĂci ....................................................................................227
Zwyczaje i nawyki: czas tera
ěniejszy ........................................................................................................229
Prawdy ogólne: stwierdzenia, które zawsze s
È w czasie teraěniejszym ..........................................................229
Wie
Ăci z frontu .......................................................................................................................................230
Rozdzia
ï 19: Powiedz to, co chcesz powiedzieÊ: sïowa i zwroty okreĂlajÈce ....................... 231
Z
ïa pozycja wyrazu w zdaniu moĝe caïkowicie zniweczyÊ sens ........................................................................231
Zdania niedoko
ñczone: luěne fragmenty .......................................................................................................232
Unikanie pomy
ïek .......................................................................................................................................234
Rozdzia
ï 20: Good, better, best: stopniowanie ..................................................................... 237
Ko
ñcówka -er czy sïówko more .....................................................................................................................237
amiemy reguïy: stopniowanie nieregularne .................................................................................................. 240
Nigdy nie mów more perfect: s
ïówka, których nie da siÚ stopniowaÊ ................................................................242
Pozostawiamy odbiorców w zawieszeniu: niepe
ïne porównania .......................................................................243
Spock was Better than any First Officer in Star Fleet: nielogiczne porównania ................................................ 245
Dwa w cenie jednego: podwójne porównania ................................................................................................ 246
Rozdzia
ï 21: UtrzymaÊ równowagÚ ........................................................................................ 247
Budujemy zrównowa
ĝone zdania ..................................................................................................................247
Unikanie m
Útnych zdañ ...............................................................................................................................249
Nie dopuszczamy do problemów z czasami ............................................................................................... 250
Wybór odpowiedniej osoby ..................................................................................................................... 250
Podwójne widzenie: pary spójników ............................................................................................................. 252
Cz
ÚĂÊ V: Zaawansowane zagadnienia gramatyczne
— zasady, których nie znaj
È nawet wszyscy nauczyciele ... 255
Rozdzia
ï 22: Ostatnie uwagi na temat czasowników ............................................................ 257
Tryb oznajmuj
Ècy .......................................................................................................................................257
Tryb rozkazuj
Ècy ........................................................................................................................................258
Odkrywamy ró
ĝne moĝliwoĂci: tryb ïÈczÈcy ...................................................................................................258
U
ĝycie trybu ïÈczÈcego z „were” ..............................................................................................................259
Tryb
ïÈczÈcy z „had” ..............................................................................................................................260
Tryb
ïÈczÈcy w rozkazach, ĝyczeniach i proĂbach ......................................................................................260
I can’t help but think… — podwójne przeczenia ........................................................................................... 263
Can’t hardly understand — kolejna zasada dotycz
Èca podwójnych przeczeñ ...................................................264
Spis tre
Ăci
11
Rozdzia
ï 23: Ostatnie uwagi na temat zaimków ................................................................... 267
Ró
ĝnica miÚdzy who / whoever i whom / whomever .......................................................................................267
Trik nr 1: Ko
ñ i wóz… ..........................................................................................................................268
Trik nr 2: Rytm ..................................................................................................................................... 269
Niew
ïaĂciwe wyrazy poprzedzajÈce (antecedens) ...........................................................................................270
Dobieranie czasowników do zaimków w skomplikowanych zdaniach ............................................................... 271
This, that i the other: niejasne zaimki ........................................................................................................... 271
Its czy their? Zaimki zast
ÚpujÈce rzeczowniki zbiorowe ..................................................................................273
Pronouns, Inc.: stosowanie zaimków z nazwami firm ..................................................................................... 275
Rozdzia
ï 24: Ostatnie uwagi na temat struktury zdania ........................................................ 277
Zdania pojedyncze i z
ïoĝone ........................................................................................................................277
Zdania nadrz
Údne i podrzÚdne ................................................................................................................279
Trzy zadania zda
ñ podrzÚdnych ..............................................................................................................280
Rozpl
Ètywanie zdañ nadrzÚdnych i podrzÚdnych ......................................................................................281
Kiedy rozpl
ÈtywaÊ zdania zïoĝone ............................................................................................................282
Umieszczanie zda
ñ podrzÚdnych we wïaĂciwych miejscach ........................................................................283
Wybór zawarto
Ăci zdañ podrzÚdnych .......................................................................................................284
Idziemy na wagary ...................................................................................................................................... 284
Doce
ñmy rzeczowniki odczasownikowe (gerunds) .....................................................................................284
Bezokoliczniki ........................................................................................................................................ 285
Imies
ïowy ...............................................................................................................................................286
Podnoszenie atrakcyjno
Ăci zdañ ...................................................................................................................287
Rozdzia
ï 25: Ostatnie uwagi na temat interpunkcji .............................................................. 289
Przecinki u
ïatwiajÈ zrozumienie tekstu ..........................................................................................................289
Wa
ĝny fragment czy dodatkowy? PodpowiedzÈ to przecinki ......................................................................290
Czy przecinki maj
È coĂ wspólnego z apozycjÈ? ..........................................................................................292
Jeszcze o przecinkach .............................................................................................................................. 293
Oszcz
Údzamy czas z elipsÈ ...........................................................................................................................294
Oznaczanie pomini
Útych sïów w cytatach ..................................................................................................294
Jak pokaza
Ê wahanie ...............................................................................................................................295
-È-c-z-n-i-k-i sÈ proste ................................................................................................................................296
Wielki
ïÈcznik .........................................................................................................................................296
Èczniki w sïowach zïoĝonych .................................................................................................................297
Èczniki w liczbach ................................................................................................................................297
Dobrze umieszczony
ïÈcznik ....................................................................................................................297
Dzielenie zda
ñ ukoĂnikami ...........................................................................................................................298
Cz
ÚĂÊ VI: Dekalogi .........................................................301
Rozdzia
ï 26: DziesiÚÊ sposobów na poprawienie umiejÚtnoĂci korekty wïasnych tekstów ........303
Czytaj jak zawodowy korektor ....................................................................................................................... 303
Czytanie wstecz ........................................................................................................................................... 304
Chwila przerwy ........................................................................................................................................... 304
Czytanie na g
ïos ..........................................................................................................................................304
Usuni
Úcie poïowy przecinków ......................................................................................................................305
12
Gramatyka angielska dla bystrzaków
Popro
Ă kogoĂ o pomoc .................................................................................................................................305
Pomoc komputera ....................................................................................................................................... 305
Kontrola d
ïugoĂci zdañ ................................................................................................................................305
Podejrzane typy .......................................................................................................................................... 306
Lista kontrolna ........................................................................................................................................... 306
Rozdzia
ï 27: DziesiÚÊ sposobów na poprawÚ umiejÚtnoĂci gramatycznych ......................... 307
Czytaj dobre ksi
Èĝki ....................................................................................................................................307
Ogl
Èdaj dobre programy telewizyjne .............................................................................................................308
Czytaj gazety .............................................................................................................................................. 308
Przegl
Èdaj magazyny ...................................................................................................................................308
Odwiedzaj bastiony dziwaków ..................................................................................................................... 308
Strunk i White ............................................................................................................................................ 309
S
ïuchaj autorytetów .....................................................................................................................................309
Przegl
Èdaj podrÚczniki stylu ........................................................................................................................309
Internet ...................................................................................................................................................... 309
Zgromad
ě wïasnÈ biblioteczkÚ .....................................................................................................................310
Rozdzia
ï 2
Czasowniki:
zasadnicza cz
ÚĂÊ zdania
W tym rozdziale:
Ź
Czym siÚ róĝniÈ czasowniki-ïÈczniki (linking verbs) od czasowników dziaïania (action verbs)
Ź
Jak znaleěÊ czasownik
Ź
Prawidïowe stosowanie czasowników posiïkowych i bezokoliczników
omyĂl o zdaniu w nastÚpujÈcy sposób: zdanie jest samochodem. Do bagaĝnika wrzucasz
wszystkie pomysïy i samochód nabiera znaczenia dla Twoich odbiorców (czytelników lub
sïuchaczy). Czasownik to komplet opon. Bez czasownika moĝe i uda Ci siÚ dotrzeÊ do celu,
ale przejaĝdĝka bÚdzie bardzo wyboista.
Innymi sïowy, czasownik jest niezbÚdny w kaĝdym zdaniu. To na nim opiera siÚ zdanie i to
on nadaje zdaniu sens. Czasownik jest gïównÈ czÚĂciÈ zdania, poniewaĝ to od niego zaczynasz,
jeĂli chcesz cokolwiek zrobiÊ ze zdaniem — wïÈcznie z poprawieniem go.
Czasowniki sÈ przeróĝne: ïÈczÈce (tzw. czasowniki-ïÈczniki) (linking verbs) i opisujÈce czynnoĂÊ
(action verbs); posiïkowe (auxiliary verbs) i gïówne (main verbs); regularne i nieregularne; wystÚpujÈ
w liczbie pojedynczej i mnogiej oraz w formie teraěniejszej, przeszïej i przyszïej. W tym
rozdziale zajmiemy siÚ dwoma pierwszymi kategoriami — czasownikami ïÈczÈcymi i opisujÈcymi
czynnoĂÊ oraz czasownikami posiïkowymi i gïównymi. Zobaczymy, w jaki sposób wybraÊ
wïaĂciwy czasownik dla poszczególnych zdañ.
Czasowniki
ïÈczÈce: wielki znak równoĂci
Czasowniki
ïÈczÈce (linking verbs) sÈ takĝe nazywane czasownikami stanu, poniewaĝ wyraĝajÈ stan
— to, co jest, co bÚdzie lub byïo. Czasownikiem czÚsto uĝywanym w tym celu jest czasownik
to be. To byïa prosta zagadka i za jej rozwiÈzanie nie przewidujÚ ĝadnej nagrody. Uĝywa siÚ
takĝe okreĂleñ copula (
ïÈcznik) lub czasownik kopulatywny (okreĂlenia pochodzÈce od ïaciñskiego
sïowa oznaczajÈcego
ïÈczyÊ). Jednak podobne sïowa, zresztÈ równieĝ pochodzÈce od tego samego
ïaciñskiego wyrazu, uĝywane sÈ w kontekĂcie seksu. Nie chcÚ, abyĂ aĝ tak siÚ rozpraszaï, wiÚc
nie bÚdziemy ich uĝywaÊ. JeĂli moĝesz wróciÊ myĂlami do gramatyki, proszÚ, zrób to teraz.
P
32
Cz
ÚĂÊ I: CzÚĂci mowy i czÚĂci zdania
To przykïad zwiÈzku matematyki z angielskim. Moĝesz potraktowaÊ czasowniki ïÈczÈce jako
wielkie znaki równoĂci znajdujÈce siÚ w Ărodku zdania. Na przykïad zdanie:
Yasmin is a beautiful young woman with an interest in physics.
moĝesz potraktowaÊ jako:
Yasmin = a beautiful young woman with an interest in physics.
lub w formie skróconej:
Yasmin = a beautiful young woman.
Podobnie jak w równaniu matematycznym, wyraz is ïÈczy dwie myĂli i dowodzi, ĝe oznaczajÈ
to samo. StÈd wïaĂnie pochodzi nazwa tego czasownika — czasownik ïÈczÈcy. Oto kilka
podobnych przykïadów:
Bibi will be angry if you take away her teddy bear.
Bibi = angry (will be jest czasownikiem ïÈczÈcym)
Sandy was the last surfer to leave the water.
Sandy = last surfer (was jest czasownikiem ïÈczÈcym)
Lucinda’s red hair and green eyes were stunning.
hair and eyes = stunning (were jest czasownikiem ïÈczÈcym)
Bill has been depressed ever since United lost last week.
Bill = depressed (has been jest czasownikiem ïÈczÈcym)
Fleas are a constant problem for Fido.
fleas = problem (are jest czasownikiem ïÈczÈcym)
Moĝesz siÚ zastanawiaÊ, jeĂli naprawdÚ siÚ nudzisz, czy czasownik become jest czasownikiem
ïÈczÈcym. Gramatycy czÚsto siÚ o to spierajÈ (byÊ moĝe wïaĂnie dlatego, ĝe wiodÈ nudny ĝywot
i nie majÈ niczego innego do roboty). Problem polega na tym, ĝe czasownik become po czÚĂci
opisuje stan (state verb), a po czÚĂci czynnoĂÊ (action verb).
Na przykïad:
Damian’s birthmark becomes obvious only when he pushes his hair away from his face.
Z jednej strony moĝesz powiedzieÊ, ĝe:
birthmark = obvious
ale moĝesz takĝe twierdziÊ, ĝe to zdanie opisuje pewnÈ czynnoĂÊ. ZnamiÚ Damiana jest
ukryte, a nastÚpnie zostaje ukazane.
Jakim czasownikiem jest wiÚc become — opisuje czynnoĂÊ czy stan? Jest po czÚĂci i taki, i taki.
W rzeczywistoĂci odpowiedě na to pytanie nie ma znaczenia, chyba ĝe uzupeïniasz zdanie
zaimkiem (zob. podrozdziaï „WïaĂciwy zaimek we wïaĂciwym miejscu” w dalszej czÚĂci tego
rozdziaïu). Szczerze mówiÈc, nie przychodzi mi do gïowy ĝadne zdanie ze sïowem become
jako czasownikiem, które koñczyïoby siÚ zaimkiem. No moĝe z jednym wyjÈtkiem:
‘Moonlight becomes you’, declared Edgar as he strummed a guitar under Yasmin’s window.
Jednak w tym zdaniu czasownik ten znaczy: pasowa
Ê komuĂ, dobrze w czymĂ wyglÈdaÊ. Dlatego
w tym przykïadzie jest to zdecydowanie czasownik opisujÈcy czynnoĂÊ.
Rozdzia
ï 2: Czasowniki: zasadnicza czÚĂÊ zdania
33
Inne czasowniki
ïÈczÈce
Wszystkie zdania przykïadowe przedstawione powyĝej zawieraïy w gruncie rzeczy jeden czasownik
ïÈczÈcy: byïy to róĝne formy czasownika to be. Ale nie jest to jedyny czasownik ïÈczÈcy.
Zastanów siÚ nad nastÚpujÈcymi przykïadami:
With his twinkling eyes and shy smile, Damian seems harmless.
Damian = harmless (seems jest czasownikiem ïÈczÈcym)
A jail sentence for the unauthorised use of a comma appears harsh.
jail sentence = harsh (appears jest czasownikiem ïÈczÈcym w tym zdaniu)
Lucinda’s parents remain confident that she will pass her exams.
parents = confident (remain jest czasownikiem ïÈczÈcym w tym zdaniu)
Edgar stays silent whenever sports are mentioned.
Edgar = silent (stays jest czasownikiem ïÈczÈcym w tym zdaniu)
Czasowniki seems, appears, remain i stays wyraĝajÈ stany, dlatego teĝ one równieĝ sÈ czasownikami
ïÈczÈcymi. Po prostu wzbogacajÈ podstawowÈ ideÚ o róĝne odcienie znaczeniowe. MógïbyĂ na
przykïad powiedzieÊ:
With his twinkling eyes and shy smile, Damian is harmless.
Teraz stwierdzenie to jest jednak bardzo jednoznaczne. Wybór sïowa seems pozostawia pewien
margines wÈtpliwoĂci. Podobnie sïowo remain (w trzecim zdaniu) wzbogaca podstawÈ koncepcjÚ
„bycia” o aspekt czasu. Rodzice Lucindy byli i nadal s
È pewni jej umiejÚtnoĂci. Nie wiedzÈ,
ĝe w tym roku nie uczyïa siÚ.
Bez wzglÚdu na nazwÚ, kaĝdy czasownik, który speïnia w zdaniu funkcjÚ znaku równoĂci,
jest czasownikiem
ïÈczÈcym.
Czasowniki opisuj
Èce doznania zmysïowe
Czasowniki opisujÈce doznania zmysïowe (sensory verbs) pozwalajÈ wyraziÊ informacje docierajÈce
za pomocÈ zmysïu wzroku, sïuchu, wÚchu, smaku i dotyku. Równieĝ one mogÈ byÊ czasownikami
ïÈczÈcymi:
Even after a bath to remove all the jam, Bibi still feels sticky.
Bibi = sticky (feels jest czasownikiem ïÈczÈcym)
Edgar’s tuba solo sounds horrible, like an animal in pain.
tuba solo = horrible (sounds jest czasownikiem ïÈczÈcym)
Lucinda looks wonderful in her new green dress, which matches her eyes.
Lucinda = wonderful (looks jest czasownikiem ïÈczÈcym)
The lasagna that Sandy made tasted revolting.
lasagna = revolting (tasted jest czasownikiem ïÈczÈcym)
The ten-week-old soup in Sandy’s refrigerator smells disgusting.
soup = disgusting (smells jest czasownikiem ïÈczÈcym)
34
Cz
ÚĂÊ I: CzÚĂci mowy i czÚĂci zdania
Niektóre czasowniki, szczególnie te, które dotyczÈ piÚciu zmysïów, mogÈ byÊ czasownikami
ïÈczÈcymi, ale tylko wtedy, gdy dziaïajÈ jak znak równoĂci. JeĂli nie zrównujÈ dwóch idei, to
nie sÈ czasownikami ïÈczÈcymi. W zdaniu o Bibi i dĝemie czasownik feels jest czasownikiem
ïÈczÈcym. Ale oto przykïad innego zdania z uĝyciem tego samego czasownika:
With her delicate fingers, Yasmin feels the silk of Lucinda’s new dress.
W tym zdaniu feels nie jest czasownikiem ïÈczÈcym, gdyĝ nie chcemy przecieĝ powiedzieÊ, ĝe
Yasmin = silk
Mówimy tylko, ĝe Yasmin podziwia sukniÚ Lucindy i nie moĝe siÚ powstrzymaÊ, by nie dotknÈÊ
jej materiaïu.
W którym zdaniu wystÚpuje czasownik ïÈczÈcy?
A.
That annoying new clock sounds the hour with a recorded cannon shot.
B.
That annoying new clock sounds extremely loud at four o’clock in the morning.
Odpowiedě: Czasownik ïÈczÈcy znajduje siÚ w zdaniu B. W tym zdaniu clock = extremely loud.
W zdaniu A zegar coĂ robi — wybija godzinÚ, a to nie jest czasownik opisujÈcy stan. Przy okazji
budzi sÈsiadów, ale akurat ta informacja nie znajduje siÚ bezpoĂrednio w zdaniu.
Spróbuj jeszcze raz. W którym zdaniu wystÚpuje czasownik ïÈczÈcy?
A.
Damian stays married only for very short periods of time.
B.
Mortimer stays only at the most expensive hotels.
Odpowiedě: Czasownik ïÈczÈcy znajduje siÚ w zdaniu A. W zdaniu tym Damian = ĝonaty
(przynajmniej na razie). Zdanie B mówi nam, co robi Mortimer — zatrzymuje siÚ tylko
w najdroĝszych hotelach (dziaïanie).
Czasowniki ïÈczÈce ïÈczÈ podmiot i dopeïnienie podmiotu. WiÚcej informacji na temat dopeïnieñ
znajduje siÚ w rozdziale 6.
Oto lista najczÚĂciej uĝywanych czasowników ïÈczÈcych:
9
Formy czasownika to be: am, are, is, was, were, will be, shall be, has been, have been,
had been, could be, should be, would be, might have been, could have been, should
have been, shall have been, will have been, must have been, must be.
9
Czasowniki opisujÈce wraĝenia zmysïowe: look, sound, taste, smell, feel.
9
Sïowa wyraĝajÈce odcienie znaczeniowe powiÈzane ze stanem: appear, seem, grow,
remain, stay.
Rozdzia
ï 2: Czasowniki: zasadnicza czÚĂÊ zdania
35
Wskutek b
ïÚdu gramatycznego
The picnic has been cancelled due to? because of? the
unexpected blizzard.
Które wyra
ĝenie jest prawidïowe — due to czy because
of? To wysoce kontrowersyjna kwestia i coraz wi
Úcej
osób uwa
ĝa, ĝe oba zwroty sÈ prawidïowe. JeĂli wiÚc
chcesz, mo
ĝesz pominÈÊ caïÈ tÚ ramkÚ. Ale purytanie
j
Úzykowi uwaĝajÈ, ĝe w tym kontekĂcie naleĝaïoby
powiedzie
Ê because of. Ich twierdzenie oparte jest na
fakcie,
ĝe due to jest przymiotnikiem (sïowem opisujÈ-
cym). Mo
ĝna wiÚc uĝywaÊ go:
9
W celu opisywania rzeczowników lub zaimków.
Oto kilka przyk
ïadów:
You will receive your due reward in heaven.
Be sure to return your library book by the due date.
9
Po czasowniku
ïÈczÈcym, jeĂli zawiera informacje
o podmiocie (który zawsze jest rzeczownikiem lub
zaimkiem). Oto kilka przyk
ïadów:
Payment is due next Thursday. (due next Thurs-
day opisuje p
ïatnoĂÊ)
The closure was due to flood damage. (due to
flood damage opisuje zamkni
Úcie)
Lucinda’s mania for fashion is due to her de-
prived upbringing in an allpolyester household.
(due to her deprived upbringing in an allpolyes-
ter household opisuje mani
Ú)
Because of opisuje dzia
ïanie (zob. „¥wiatïa! Kamera!
I akcja!” w dalszej cz
ÚĂci tego rozdziaïu). Zazwyczaj
odpowiada na pytanie dlaczego. Due to nie powinno
by
Ê uĝywane w takich kontekstach. Przyjrzyjmy siÚ kole-
jnym przyk
ïadom:
The bubblegum gun is no longer being manufac-
tured because of protests from dentists.
Dlaczego guma nie jest ju
ĝ produkowana? Z powodu
protestów dentystów.
The shop was closed because of fire damage.
Dlaczego sklep zosta
ï zamkniÚty? Z powodu zniszczeñ
spowodowanych po
ĝarem.
W rzeczywisto
Ăci (tzn. w angielskim konwersacyjnym)
oba zwroty stosowane s
È wymiennie. Naleĝy uwaĝaÊ
tylko wtedy, gdy sytuacja wymaga mo
ĝliwie jak naj-
bardziej formalnego, poprawnego j
Úzyka. Jedynym
ïatwym rozwiÈzaniem (ïatwiejszym niĝ zapamiÚtanie,
który zwrot czemu s
ïuĝy) jest caïkowite unikanie w pi-
Ămie zwrotu due to i uĝywanie wyïÈcznie because of.
Je
Ăli jednak chcesz wykazaÊ siÚ ĂwietnÈ znajomoĂciÈ
gramatyki, mo
ĝesz zastosowaÊ prosty test: uĝyj zwro-
tu caused by zamiast due to i zobacz, jak to brzmi. Oba
zwroty dzia
ïajÈ w podobny sposób, ale due to brzmi
dobrze nawet wtedy, gdy jest zastosowane b
ïÚdnie,
a caused by ju
ĝ nie.
The bubblegum gun is no longer being manufac-
tured caused by protests from dentists.
Widzisz? Nigdy by
Ă tak nie powiedziaï, prawda? Brzmi
to jako
Ă dziwnie (a wiÚc due to równieĝ byïoby w tym
kontek
Ăcie nieprawidïowe).
A teraz zastanów si
Ú nad tym przykïadem:
Lucinda’s mania for fashion is caused by her de-
prived upbringing in an allpolyester household.
Brzmi dobrze, prawda? A wi
Úc due to równieĝ byïoby
prawid
ïowe.
Prawid
ïowe dopeïnianie zdañ
z czasownikami
ïÈczÈcymi
Czasownik ïÈczÈcy zaczyna nowÈ myĂl, ale wymaga innego sïowa, które by jÈ uzupeïniïo.
JeĂli Twoi znajomi nie potrafiÈ czytaÊ w myĂlach, nie moĝesz mówiÊ takich rzeczy, jak:
President Edwards is
lub
The best day for the party will be
36
Cz
ÚĂÊ I: CzÚĂci mowy i czÚĂci zdania
i oczekiwaÊ, ĝe bÚdÈ wiedzieli, o co Ci chodzi.
Zdanie zaczynajÈce siÚ czasownikiem ïÈczÈcym moĝna dokoñczyÊ na trzy sposoby.
Pierwszym jest okreĂlenie (przymiotnik):
After working seven hours in high heels, Susie’s feet are tired.
feet = tired (tired — przymiotnik)
Susie’s high heels are painful, especially when they land on your foot.
high heels = painful (painful — przymiotnik)
Drugi sposób polega na wskazaniu osoby, miejsca lub rzeczy (rzeczownik). Oto kilka przykïadów:
Edgar is president of the Chess Club.
Edgar = president (president to osoba, a wiÚc rzeczownik)
The best place for the club to meet would be the park.
best place = park (park to miejsce — rzeczownik)
The most important part of a balanced diet is pizza.
part of a balanced diet = pizza (pizza to rzecz — rzeczownik)
Trzecim sposobem zakoñczenia zdania z czasownikiem ïÈczÈcym jest wprowadzenie zaimka
rzeczownego, który zastÚpuje nazwÚ osoby, miejsca lub rzeczy. Przykïadowo:
The winner of the County Tiddlywinks Championship is you!
winner = you (you zastÚpuje nazwisko zwyciÚzcy, a wiÚc jest zaimkiem)
Whoever put the frog in my bed is someone with a very bad sense of humour.
Whoever put the frog in my bed = someone (someone zastÚpuje nazwÚ nieznanego
dowcipnisia, a wiÚc jest zaimkiem)
Nie moĝna za wiele zepsuÊ, jeĂli uzupeïniasz zdania z czasownikiem ïÈczÈcym przymiotnikami
lub rzeczownikami. Gorzej jest z zaimkami. W nastÚpnym podrozdziale pokaĝÚ, jak unikaÊ
typowych bïÚdów w zwiÈzkach czasowników ïÈczÈcych z zaimkami.
W
ïaĂciwy zaimek we wïaĂciwym miejscu
W jaki sposób wybraÊ prawidïowy zaimek dla zdania z czasownikiem ïÈczÈcym? Trzeba
zmieniÊ szyk. MówiÈc wprost: zaimek wstawiony po czasowniku ïÈczÈcym powinien byÊ tego
samego rodzaju, co zaimek stojÈcy przed czasownikiem ïÈczÈcym. Najpierw przyjrzymy siÚ
kilku przykïadom z rzeczownikami, gdzie nie da siÚ popeïniÊ bïÚdu. Przeczytaj nastÚpujÈce
pary zdañ:
Rashid was a resident of Nottingham.
A resident of Nottingham was Rashid.
Bill has always been a keen supporter of his local football team.
A keen supporter of his local football team has always been Bill.
Rozdzia
ï 2: Czasowniki: zasadnicza czÚĂÊ zdania
37
Oba zdania z kaĝdej pary znaczÈ to samo i oba sÈ poprawne. A teraz przyjrzyjmy siÚ zdaniom
z zaimkami:
The winner of the election is him!
Him is the winner of the election!
Oj, coĂ tu nie tak. Nie moĝna powiedzieÊ him is; mówimy he is. Poniewaĝ mamy tu czasownik
ïÈczÈcy is, naleĝy po nim wstawiÊ to samo sïowo, które wstawilibyĂmy przed nim. Spróbujmy
raz jeszcze:
The winner of the election is he!
He is the winner of the election!
Teraz mamy juĝ prawidïowe zakoñczenie zdania. JeĂli bÚdziesz zwracaï uwagÚ na czasowniki
ïÈczÈce, bez trudu dobierzesz wïaĂciwy zaimek. Zaimki osobowe to: I, you, he, she, it, we, they,
who and whoever. Zaimki, które nie mogÈ speïniaÊ funkcji podmiotu, to miÚdzy innymi: me,
him, her, us and them.
Poprzednie przykïady dotyczÈ jÚzyka formalnego, a nie konwersacyjnego. W konwersacyjnym
angielskim nastÚpujÈcy dialog byïby do zaakceptowania:
Who’s there?
It’s me.
W angielskim formalnym brzmiaïby nastÚpujÈco:
Who is there?
It is I.
Poniewaĝ mamy tu czasownik ïÈczÈcy is, musimy wstawiÊ zaimek tego samego typu przed
czasownikiem ïÈczÈcym i po nim. Nie moĝemy zaczÈÊ zdania od me (chyba ĝe oglÈdamy film
o Tarzanie). Moĝemy zaczÈÊ zdanie od I.
Prawdopodobnie swoim sokolim wzrokiem dostrzegïeĂ, ĝe coĂ tu jest nie tak. W tym ostatnim
zdaniu nie moĝesz zmieniÊ szyku i powiedzieÊ:
I is it.
I ïÈczy siÚ z innÈ formÈ czasownika — am. Zarówno is, jak i am to formy czasownika to be
(jednego z najdziwniejszych w jÚzyku). A wiÚc tak — czasem przy przeksztaïcaniu zdania trzeba
dostosowaÊ formÚ czasownika to be. Ale nadal chodzi o to samo: I moĝe byÊ podmiotem, me nie.
Niestety, zdanie The winner of the election is he! nie brzmi najlepiej, mimo iĝ forma zaimka jest
prawidïowa. Wynika to z faktu, ĝe bardzo niewiele osób prawidïowo uĝywa zaimków w mowie.
A ponadto w tym zdaniu i tak nie uĝylibyĂmy zaimka. Dlatego teĝ, gdy nauczysz siÚ zauwaĝaÊ
problem, wïaĂciwym rozwiÈzaniem czÚsto nie jest uĝycie zaimka, ale wstawienie rzeczownika:
The winner of the election is Edgar Edwards!
[Who’s there?] It’s Damian.
Zaimki sÈ podzielone na grupy. Do pierwszej naleĝÈ wszystkie zaimki, które wystÚpujÈ
w mianowniku i mogÈ speïniaÊ funkcjÚ podmiotu. Zaimek po czasowniku ïÈczÈcym powinien
przybraÊ wïaĂnie tÚ formÚ. Druga grupa obejmuje zaimki, które speïniajÈ funkcjÚ dopeïnienia
i wystÚpujÈ w bierniku. Naleĝy ich unikaÊ po czasownikach ïÈczÈcych. WiÚcej informacji na
temat przypadków zaimków znajduje siÚ w rozdziale 17.
38
Cz
ÚĂÊ I: CzÚĂci mowy i czÚĂci zdania
¥wiatïa! Kamera! I akcja!
Czasowniki ïÈczÈce sÈ waĝne, ale ograniczenie siÚ do czasowników opisujÈcych stan byïoby
straszliwie nudne. W koñcu trzeba coĂ zrobiÊ. Temu wïaĂnie sïuĝÈ czasowniki dziaïania (action
verbs). Wszystko, co nie jest stanem, jest dzia
ïaniem, przynajmniej w Ăwiecie czasowników.
W przeciwieñstwie do wielkiego znaku równoĂci zwiÈzanego z czasownikami ïÈczÈcymi
(zob. podrozdziaï „Czasowniki ïÈczÈce: wielki znak równoĂci” wczeĂniej w tym rozdziale),
w przypadku czasowników opisujÈcych dziaïanie (czynnoĂÊ) co
Ă siÚ dzieje:
Yasmin slapped Damian when he tried to kiss her. (slapped to czasownik opisujÈcy
dziaïanie)
Edgar will finish his pizza as soon as his sneezing fit ends. (will finish i ends to czasowniki
opisujÈce dziaïanie)
According to Ms Stakes, Lucinda has made at least 16 grammatical errors in her first two
sentences. (has made to czasownik opisujÈcy dziaïanie)
Czasowniki opisujÈce dziaïanie moĝna zdefiniowaÊ nastÚpujÈco: sÈ to wszystkie czasowniki,
które nie wyraĝajÈ stanu. Nie daj siÚ zwieĂÊ okreĂleniu action. Niektóre czasowniki dziaïania
nie opisujÈ zbyt energicznych czynnoĂci, na przykïad: think, sit, stay, have, sleep, dream itd.
Czasowniki, które mogïyby opisaÊ idealnie nudne wakacje, sÈ mimo wszystko czasownikami
dziaïania! Naleĝy podejĂÊ do tego w nastÚpujÈcy sposób: jeĂli czasownik nie jest wielkim znakiem
równoĂci (czasownikiem ïÈczÈcym), to musi byÊ czasownikiem dziaïania.
Jak odró
ĝniaÊ czasowniki
Prawdopodobnie zauwaĝyïeĂ juĝ, ĝe niektóre czasowniki wskazane w tym rozdziale (takie jak
slapped i ends) to pojedyncze sïowa, a inne (takie jak will finish i has made) sÈ zïoĝone z kilku
sïów. Te dodatkowe sïowa nazywajÈ siÚ czasownikami posi
ïkowymi (auxiliary verbs). Jak wskazuje
nazwa, speïniajÈ one funkcjÚ pomocniczÈ. Jak statyĂci w sztuce teatralnej lub filmie, same
z siebie nie mówiÈ niczego. Ale pomagajÈ przekazaÊ sens gïównego czasownika, zazwyczaj
zmieniajÈc czas dziaïania. WiÚcej informacji na temat czasów znajduje siÚ w rozdziale 3.
Oto kilka przykïadowych zdañ z czasownikami posiïkowymi:
Ellie will have sung five arias from that opera by the interval. (w konstrukcji will have sung
czasownikiem gïównym jest sung; will i have to czasowniki posiïkowe)
Bill should have refused a fifth piece of cake, but his greed simply would not be denied.
(w konstrukcji should have refused czasownikiem gïównym jest refused; should i have to
czasowniki pomocnicze; w would be denied, denied to czasownik gïówny, would i be to
czasowniki posiïkowe)
Rozróĝnienie miÚdzy czasownikami pomocniczymi i gïównymi nie jest szczególnie istotne,
o ile tylko potrafisz wskazaÊ wszystkie elementy czasownika w zdaniu. JeĂli znajdziesz tylko
jednÈ czÚĂÊ, moĝesz pomyliÊ czasowniki dziaïania z czasownikami ïÈczÈcymi. Trzeba pamiÚtaÊ
o tym rozróĝnieniu podczas wybierania zakoñczenia zdania (zob. podrozdziaï „WïaĂciwy
zaimek we wïaĂciwym miejscu” wczeĂniej w tym rozdziale).
Aby przekonaÊ siÚ, czy mamy do czynienia z czasownikiem dziaïania, czy teĝ z czasownikiem
ïÈczÈcym, naleĝy przyjrzeÊ siÚ czasownikowi gïównemu (a nie czasownikom pomocniczym).
Rozdzia
ï 2: Czasowniki: zasadnicza czÚĂÊ zdania
39
JeĂli gïówny czasownik wyraĝa czynnoĂÊ, caïy czasownik jest czasownikiem dziaïania, nawet
jeĂli jeden z czasowników pomocniczych jest formÈ czasownika to be. Przykïadowo:
is going
will be sung
has been painted
should be strangled
to czasowniki dziaïania, a nie ïÈczÈce, poniewaĝ going, sung, painted i strangled wyraĝajÈ czynnoĂÊ.
Zadaj pytanie: jak znale
ěÊ czasownik
Gdy próbujesz rozgryěÊ zdanie (lub rozïoĝyÊ je na elementy pierwsze), zawsze naleĝy zaczÈÊ
od znalezienia czasownika. W tym celu musisz przeczytaÊ zdanie i zadaÊ dwa pytania:
9
Co siÚ dzieje?
9
Co jest?
JeĂli uzyskasz odpowiedě na pierwsze z tych pytañ, to znaczy, ĝe czasownik opisuje dziaïanie.
JeĂli uzyskasz odpowiedě na drugie pytanie, to znaczy, ĝe w zdaniu znajduje siÚ czasownik
ïÈczÈcy. Przyjrzyjmy siÚ przykïadowi:
Archie flew around the room and then swooped into his cage for a birdseed snack.
JeĂli zadasz pytanie: „Co siÚ dzieje?”, odpowiedě bÚdzie brzmiaïa: flew i swooped. Z tego wniosek,
ĝe flew i swooped to czasowniki opisujÈce dziaïanie.
JeĂli zadasz pytanie „Co jest?”, nie uzyskasz odpowiedzi, poniewaĝ w tym zdaniu nie ma ĝadnego
czasownika ïÈczÈcego.
Oto kolejny przykïad:
Bill’s new tattoo will be larger than his previous 15 tattoos.
Co siÚ dzieje? Nic. Nie ma tu ĝadnego czasownika, który opisywaïby dziaïanie. Co jest?
Poszukaj znaku równoĂci: tatoo = larger. Sïowa, które speïniajÈ funkcjÚ znaku równoĂci, to will be.
A zatem will be jest czasownikiem ïÈczÈcym.
Zadaj pytanie i znajdě czasowniki w nastÚpujÈcych zdaniach. Zastanów siÚ, czy jest to czasownik
opisujÈcy czynnoĂÊ, czy teĝ jest to czasownik ïÈczÈcy.
A.
Bibi loved the cat, even though the cat had scratched her.
B.
After days of inactivity, Sandy is taking a skiing holiday.
C.
The twisted frown on Ellie’s face seemed strange, but she was listening to Edgar’s
tuba solo on her headphones.
Odpowiedě: W zdaniu A sÈ dwa czasowniki — obydwa opisujÈ czynnoĂÊ: loved i had scratched.
W zdaniu B is talking równieĝ opisuje czynnoĂÊ. W zdaniu C wyraz seemed jest czasownikiem
ïÈczÈcym, a was listening —czasownikiem dziaïania.
40
Cz
ÚĂÊ I: CzÚĂci mowy i czÚĂci zdania
¥ciĂle mówiÈc, czasownik jest czÚĂciÈ mowy. W zdaniu dziaïanie lub stan wyraĝa orzeczenie.
Podmiot to osoba lub rzecz, która jest wykonawcÈ czynnoĂci, a orzeczenie okreĂla czynnoĂÊ
wykonywanÈ przez podmiot. Orzeczenie proste to sam czasownik. Grupa orzeczenia obejmuje
orzeczenie wraz z wszystkimi wyrazami stanowiÈcymi jego okreĂlenie. Nie wiem, po co
ktokolwiek miaïby wskazywaÊ grupÚ orzeczenia. Owszem, wskazanie orzeczenia prostego
ma sens, ale to przecieĝ to samo, co czasownik, dlatego teĝ wystarczy, jeĂli nazwiemy ten
wyraz czasownikiem, a nie orzeczeniem.
To be or not to be: bezokoliczniki
Co pewien czas w tym rozdziale mówimy o czasowniku to be. Forma to be jest bezokolicznikiem.
CzÚĂÊ czasownikowa (be) moĝe byÊ wykorzystana na dwa sposoby: z poprzedzajÈcym sïówkiem to,
i wtedy nazywamy go po prostu bezokolicznikiem (to-infinitive), albo z czasownikiem posiïkowym
— i w tym przypadku nazywany jest nagim bezokolicznikiem (bare infinitive), poniewaĝ nie
jest poprzedzony sïówkiem to. Oto kilka przykïadów:
Ellie likes to sing. (to sing to to-infinitive)
It isn’t too late to write your essay. (to write to to-infinitive)
All Bibi did all afternoon was play with the box her present had been packed in.
(play to bare infinitive)
Bezokoliczniki to przodkowie rodzin czasowników. Wszystko w rodzinie czasownika
pochodzi od bezokolicznika, ale podobnie jak podstarzaïy krewny na emeryturze, który
caïe dni przesiaduje na ganku przed domem, bezokoliczniki nie speïniajÈ ĝadnej funkcji
czasownikowej w zdaniu. JeĂli juĝ siÚ pojawiajÈ, przyjmujÈ innÈ rolÚ — jak hydraulik na
emeryturze, który nie chce naprawiÊ cieknÈcego kranu, ale za to ciÈgle przemeblowuje
sypialniÚ. Bezokoliczniki mogÈ speïniaÊ funkcjÚ podmiotu lub dopeïnienia. MogÈ takĝe
opisywaÊ inne sïowa w zdaniu. WiÚcej na temat bezokoliczników znajdziesz w rozdziale 24.
Najwaĝniejsze do zapamiÚtania na temat bezokoliczników jest to: jeĂli zadasz pytanie, którego
celem jest znalezienie czasownika, nie wybieraj bezokolicznika jako odpowiedzi. Prawdziwe
czasowniki sÈ gdzie indziej. Poza tym moĝesz zapomnieÊ o bezokolicznikach!
Czy tak to ma wygl
ÈdaÊ?
Czy te zdania wydaj
È Ci siÚ prawidïowe?
Damian never does anything he’s suppose to do.
Rashid use to put the rubbish out, but he’s so tired
when he gets home from work now that he forgets.
Je
Ăli tak, przyjrzyj siÚ im ponownie. Oba sÈ niepoprawne.
Zwró
Ê uwagÚ na czasowniki wyróĝnione kursywÈ:
suppose i use. Tak to s
ïyszymy, ale mówiÈcy chce
powiedzie
Ê coĂ innego. Prawidïowe sïowa to suppo-
sed i used — formy czasu przesz
ïego. Zdania te po-
winny wi
Úc wyglÈdaÊ nastÚpujÈco:
Damian never does anything he’s supposed to do.
Rashid used to put the rubbish out, but he’s so tired
when he gets home from work now that he forgets
.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Gramatyka angielska dla bystrzakow 2010 313p
Gramatyka angielska dla bystrzakow granby
jezyki obce hiszpanski dla bystrzakow susana wald ebook
jezyki obce niemiecki dla bystrzakow paulina christensen ebook
Gramatyka Angielska dla polaków
więcej podobnych podstron