Chemia kliniczna 2010/2011
dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Lipidy
}ð Główne zwiÄ…zki lipidowe to:
}ð triglicerydy,
}ð sterole,
}ð fosfolipidy,
}ð wolne kwasy tÅ‚uszczowe (nasycone, jednonienasycone,
wielonienasycone)
}ð ZwiÄ…zki tÅ‚uszczowe osocza, jako nierozpuszczalne w
Parametry gospodarki lipidowej wodzie transportowane są w kompleksach z białkami
®ð lipoproteiny
}ð WyjÄ…tek wolne kwasy tÅ‚uszczowe przenoszone przez
Agnieszka Sapa
albuminy
Katedra i Zakład Analityki Medycznej
Triglicerydy Cholesterol
}ð Triacyloglicerole, estry glicerolu i dÅ‚ugoÅ‚aÅ„cuchowych
}ð Jest alkoholem należącym do grupy steroli
kwasów tłuszczowych
}ð W organizmie wystÄ™puje w postaci zestryfikowanej i
}ð StanowiÄ… wydajne zródÅ‚o energii (kwasy tÅ‚uszczowe
wolnej (więcej estrów ok. 75 %)
sÄ… podstawowym zwiÄ…zkiem energetycznym dla
}ð Stanowi jeden z głównych skÅ‚adników lipoprotein
mięśnia sercowego)
}ð PeÅ‚ni w organizmie ważne funkcje, jego pochodne
}ð SÄ… głównÄ… formÄ™ zapasowÄ… energii w organizmie
są składnikiem błon komórkowych, prekursorem
hormonów steroidowych i kwasów żółciowych
Lipoproteiny Apolipoproteiny
}ð Część biaÅ‚kowa lipoprotein
}ð Heterogenna grupa biaÅ‚ek, sÄ… mniej lub bardziej
charakterystyczne dla poszczególnych lipoprotein
CH
apo
FL
}ð MajÄ… różne funkcje:
FL
}ð Aktywatory lub inhibitory enzymów LPL (lipaza
apo
CH TG
CHE
lipoproteinowa), LCAT (acylotransferaza lecytyna-
TG
CHE cholesterol)
TG
FL
apo
}ð Ligandy receptorów dla lipoprotein, obecnych na
TG
CHE
komórkach
CH
FL
apo
CH
FL
Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej Strona 1 z 12
Chemia kliniczna 2010/2011
dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Względne rozmiary lipoprotein
}ð apo B-100 główna apolipoproteina LDL i IDL, jest
rozpoznawana przez receptory apo B/E na
komórkach
}ð apo A-I, apo A-II wchodzÄ… w skÅ‚ad HDL, sÄ…
LDL
białkami strukturalnymi, aktywują odpowiednio
LCAT i lipazÄ™ wÄ…trobowÄ…
VLDL
}ð apo C-II wystÄ™puje we wszystkich lipoproteinach,
najwięcej w VLDL, jest aktywatorem LPL
HDL
}ð Stężenia apolipoprotein w osoczu zmieniajÄ… siÄ™ w
Chylomikrony
hiperlipoproteinemiach (pierwotnie lub wtórnie) IDL
Rozdział
Rozdział lipoprotein
elektroforetyczny na
metodÄ…
żelu agarozowym
ultrawirowania
(referencyjnÄ…)
pH 8,6
Miejsce startu
Chylomikrony
VLDL Frakcja pre-beta
Frakcja beta
LDL
Frakcja alfa
HDL
MIDIGEL LIPO Kit rozdziela lipoproteiny na frakcje: alfa
(HDL), beta (LDL) i pre-beta (VLDL). Chylomikrony, jeśli
obecne, zostajÄ… na starcie
Przybliżony skład Miejsce
lipoproteina
powstawania
Dodatkowe frakcje:
TG 85%, CH 4%, jelita (poch.
Chylomikrony
}ð Lp(a) gÄ™stość pomiÄ™dzy LDL a HDL, marker grupy
pokarmowe)
fosfolipidy 9%, białko 2%
Gęstość < 0,95 g/ml
wysokiego ryzyka zagrożenia miażdżycą. Zawiera
TG 50%, CH 19%, wÄ…troba
VLDL
apo B-100 (jak LDL) oraz apo(a), strukturalnie
fosfolipidy 18%, białko
Gęstość 0,97 1,006
podobnÄ… do plazminogenu (aterogeneza)
10%
g/ml
}ð Lp-X wystÄ™puje w cholestazie, zawiera cholesterol
TG 52%, CH 22 %, osocze
IDL
i fosfolipidy, ma strukturÄ™ liposomalnÄ…, nie ma
fosfolipidy 18%, degradacja
Gęstość 1,006 1,019
właściwości aterogennych
VLDL
g/ml białko 8%
CH 45%, fosfolipidy 20%, osocze
LDL
białko 23%, TG 10% degradacja
Gęstość 1,019 1,063
VLDL
g/ml
Białko 55%, fosfolipidy wątroba i osocze
HDL
24%, CH 17%, TG 4%
Gęstość 1,063 1,120
g/ml
Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej Strona 2 z 12
Chemia kliniczna 2010/2011
dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Parametry gospodarki lipidowej Testy specjalistyczne
}ð Podstawowe:
}ð Testy immunologiczne (ELISA, EIA, RIA,
}ð Cholesterol caÅ‚kowity (T-CH)
turbidymetryczne, nefelometryczne)
}ð Triglicerydy (TG)
}ð Lp(a)
}ð Cholesterol HDL (HDL-CH)
}ð apo B
Głównie u pacjentów leczonych statynami
}ð Cholesterol LDL (LDL-CH)
}ð apo A-I
}ð UzupeÅ‚niajÄ…ce: }ð Profil LDL (maÅ‚e, gÄ™ste LDL, tzw. oxLDL)
}ð Test zimnej flotacji }ð Immunoelektroforeza + immunoblotting
}ð Elektroforeza lipoprotein
}ð Fenotyp apo E (apo E4 ch. Alzheimera, apo E2 III typ hiperlipoproteinemii)
}ð Enzymy, aktywność i/lub stężenie: LCAT, LPL
}ð Badania genetyczne (np. homozygotyczność apo E4)
}ð Spektroskopia magnetycznego rezonansu jÄ…drowego
(wszystkie frakcje i subfrakcje lipoprotein)
Testy typu POCT (point-of-care tests) Ocena gospodarki lipidowej
}ð Aparaty przeznaczone do gabinetów lekarskich i tzw. A. Przygotowanie pacjenta:
}ð 16 h dieta 0
diagnostyki przyłóżkowej
}ð Stabilna masa ciaÅ‚a, brak zmian stylu życia/diety w okresie 3
}ð Opieka prewencyjna i w miejscu pobytu chorego
tyg. przed badaniem
}ð Metody reflektometryczne najczęściej
B. Wykonanie badania:
}ð Sucha chemia odczyt kolorymetryczny
}ð 2-3 razy w odstÄ™pach 10-14 dni
}ð Stosowanie identycznej diety
}ð Ale także pomiary potencjometryczne lub
C. Przeciwwskazania (uzyskany wynik jest niediagnostyczny)
amperometryczne
}ð Ostra faza zawaÅ‚u mięśnia sercowego
}ð Głównie:
}ð Ostre stany zapalne
}ð Pomiar cholesterolu
}ð Niewyrównane zaburzenia endokrynologiczne
}ð CzÄ™sto dodatkowo triglicerydy i HDL-CH
}ð Stosowanie leków wywoÅ‚ujÄ…cych zaburzenia lipidowe
}ð LDL-CH jest wyliczany
}ð Ciąża
Materiał badany Oznaczanie TG metody chemiczne
}ð Surowica Å›wieża
}ð PracochÅ‚onne, wymagajÄ… ekstrakcji TG przy użyciu
}ð Antykoagulanty powodujÄ… przejÅ›cie wody z krwinek do
rozpuszczalników organicznych lub oczyszczania z
osocza rozcieńczenie próbki użyciem adsorbentów takich jak zeolit
}ð JeÅ›li osocze antykoagulantem z wyboru jest EDTA
(zapobiega autooksydacji NKT i CH)
TG ROH glicerol + 3 WKT
}ð Nie należy stosować heparyny (aktywator LPL lipazy
lipoproteinowej) Glicerol + IO4- HCHO + HCOOH + H2O + IO3-
}ð Na oznaczanie triglicerydów znaczny wpÅ‚yw ma posiÅ‚ek
}ð PowstaÅ‚y w reakcji aldehyd mrówkowy przeprowadzany
}ð Cholesterol caÅ‚kowity i HDL-CH może być oznaczany
jest następnie w barwne produkty
w tzw. przygodnej próbce ale tylko jako test
}ð Metody rzadko używane
przesiewowy
Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej Strona 3 z 12
Chemia kliniczna 2010/2011
dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Oznaczanie TG metody enzymatyczne Metoda I
LPL
ADP + fosfoenolopirogronian kinaza pirogronianowa
TG Glicerol + 3 WKT
ATP + pirogronian
kinaza glicerolowa
Glicerol + ATP Glicero-3-P + ADP
Pirogronian + NADH + H+ LDH Mleczan + NAD+
Są to reakcje wspólne dla następujących metod:
Test optyczny Warburga pomiar absorbancji przy
340 nm
Metody oznaczania cholesterolu
Metoda II często stosowana całkowitego
Glicero-3-P + O2 oksydaza fosfoglicerolu DAP* + H2O2
}ð Ze wzglÄ™du na liczbÄ™ etapów oznaczania wyróżnia
siÄ™ 4 grupy metod
H2O2 + zredukowana pochodna** peroksydaza
}ð I°ð reakcja wÅ‚aÅ›ciwa bezpoÅ›rednia, podatna na wpÅ‚yw
utleniona barwna pochodna
białek, Bb, Hb, hormonów steroidowych stosunku CH
wolnego do estrów i in. ale prosta w wykonaniu, możliwa
automatyzacja
Reakcja wskaznikowa reakcja Trindera
}ð II°ð ekstrakcja CH i innych steroidów rozpuszczalnikiem
organicznym i reakcja właściwa, wpływ ma CH/CHE
* DAP dihydroksyacetofosforan
** Bardzo często 4-AAP (4-aminoantypiryna) i
TBHB (3-hydroksy-2,4,6-trójbromobenzoesan) lub p-HBS
(sulfonian p-hydroksybenzoesowy).
Estry cholesterolu vs wolny cholesterol
}ð III°ð esktrakcja, saponifikacja (hydroliza CHE) i reakcja
}ð W metodach kolorymetrycznych intensywność
właściwa
barwy produktów reakcji estrów jest większa niż
}ð IV°ð ekstrakcja, saponifikacja, strÄ…canie wolnego CH
produktów wolnego CH (zawyżenie wyników)
digitoniną i reakcja właściwa
}ð W metodach enzymatycznych brak caÅ‚kowitej
}ð Metoda referencyjna III°ð metoda Abella
hydrolizy długołańcuchowych estrów CH może
}ð Metoda definitywna spektrometria masowa
powodować zaniżenie wyników
rozcieńczenia izotopowego
}ð CH caÅ‚kowity: 1/3 CH wolny
2/3 CHE (zestryfikowany)
Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej Strona 4 z 12
Chemia kliniczna 2010/2011
dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Ze względu na zasadę oznaczania
wyróżnia się 4 grupy metod: Metody enzymatyczne
}ð Najczęściej stosowane
}ð Oparte na reakcji Liebermanna-Burcharda
}ð Oparte na reakcji z jonami żelaza
esteraza cholesterolu
ECH + H2O CH + WKT
}ð Z kwasem p-toluenosulfonowym (p-TSA)
}ð Enzymatyczne
CH + O2 oksydaza cholesterolu cholestenon + H2O2
Poszczególne metody różnią się reakcjami
wskaznikowymi:
Reakcja Trindera metoda CHOD/POD Metoda z katalazÄ…
katalaza
H2O2 + metanol HCOH + H2O
H2O2 + fenol + 4-aminoantypiryna peroksydaza
barwna chinonoimina + H2O
HCHO + acetyloaceton + octan amonowy
3,5-diacetylo-1,4-dihydrolutydyna
Obecnie nie używa się fenolu - zamiast niego często
Odczyt kolorymetryczny (405 nm)
TBHB (3-hydroksy-2,4,6-trójbromobenzoesan) lub p-HBS
(sulfonian p-hydroksybenzoesowy).
Oznaczanie cholesterolu frakcji HDL
Precypitacja oznaczanie HDL-CH metodÄ…
(HDL-CH) dwustopniowÄ…
}ð w obecnoÅ›ci kationów
}ðPolianiony:
}ð Metody jednoetapowe bezpoÅ›rednie dwuwartoÅ›ciowych
}ð siarczan dekstranu,
(często Mg2+)
}ð Metody dwuetapowe izolacja HDL i oznaczanie
}ð heparyna,
cholesterolu w tej frakcji przy pomocy metod do
}ð kwas
oznaczania T-CH fosforowolfranowy
}ð Metoda referencyjna ultrawirowanie i
strącają większe o niższej gęstości lipoproteiny
oznaczanie cholesterolu we frakcji HDL
(zawierajÄ…ce apoB)
}ð Stosunek CH/CHE we frakcji HDL-CH
wynosi 1:3
wirowanie próbki
w supernatancie pozostaje tylko HDL-CH oznaczany
metodÄ… enzymatycznÄ… (np. CHOD/POD)
Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej Strona 5 z 12
Chemia kliniczna 2010/2011
dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Metody jednoetapowe
Odmiana bez wirowania III generacji
}ð Odczynnik precypitujÄ…cy zwiÄ…zany jest z czÄ…stkami
}ð Zasada metody: adsorpcja syntetycznych polimerów
magnetycznymi
i polianionów (siarczan dekstranu-Mg2+-sulfonowana
}ð Po zwiÄ…zaniu lipoprotein kompleks usuwany jest przy
Ä…-cyklodekstryna) na powierzchni VLDL, LDL i
pomocy magnesu zewnętrznego
chylomikronów.
}ð Możliwość peÅ‚nej automatyzacji
}ð PozostajÄ… one w formie rozpuszczalnej, opornej na
działanie detergentu, który uwalnia cholesterol z
czÄ…stek HDL.
}ð Reakcja wÅ‚aÅ›ciwa enzymatyczna (najczęściej
CHOD/POD)
Metody jednoetapowe c.d. Zalety metod jednostopniowych
}ð Grupa metod wykorzystujÄ…cych przeciwciaÅ‚a wiążące }ð Eliminacja strÄ…cania, wirowania i przenoszenia
siÄ™ z apo B lub apo E maskowanie cholesterolu z supernatantu
frakcji LDL oraz VLDL
}ð Metoda o wyższej precyzji niż techniki strÄ…ceniowe
}ð Znacznie mniejszy bÅ‚Ä…d systematyczny w stosunku
}ð Metody wykorzystujÄ…ce dwie reakcje oznaczania do metody referencyjnej
cholesterolu i różne detergenty
}ð Możliwość peÅ‚nej automatyzacji oznaczenia
}ð W pierwszym etapie detergent rozpuszcza LDL i VLDL
}ð Przeprowadzana jest reakcja z cholesterolem uwolnionym z tych
frakcji produkt bezbarwny (lub barwny - odczyt absorbancji,
która jest odejmowana od końcowej)
}ð W drugim etapie inny detergent uwalnia CH z HDL
}ð Przeprowadza siÄ™ reakcjÄ™ z CH, która daje barwny produkt
Metoda bezpośrednia bezstrąceniowa
Oznaczanie cholesterolu frakcji LDL
(oznaczanie LDL-CH)
}ð W pierwszym etapie reakcji stosuje siÄ™ detergent,
który rozpuszcza wszystkie frakcje z wyjątkiem
}ð Ultrawirowanie met. referencyjna
LDL.
}ð Oznaczenie bezpoÅ›rednie metodÄ… bezstrÄ…ceniowÄ…
}ð Przeprowadza siÄ™ reakcje z uwolnionym cholesterolem
}ð Oznaczanie bezpoÅ›rednie tzw. LDL-direct ®ð produkt bezbarwny
}ð W drugim etapie inny detergent rozpuszcza LDL-
}ð Metody dwuetapowe ze strÄ…caniem lub adsorpcjÄ… na
CH i przeprowadza siÄ™ reakcjÄ™ enzymatycznÄ… z
żywicach
utworzeniem barwnego produktu
}ð Obliczanie stężenia LDL-CH wg wzoru Friedewalda
}ð Metoda nowoczesna, tylko automatyczna
(oznaczanie TG, T-CH, HDL-CH)
Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej Strona 6 z 12
Chemia kliniczna 2010/2011
dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Test LDL-direct
Inne metody jednoetapowe
}ð Zasada metody:
}ð Podobnie jak w HDL-CH
}ð Reakcja swoistych przeciwciaÅ‚ z apo B
}ð Maskowanie innych frakcji lipoprotein przeciwciaÅ‚ami
}ð Zalety:
poliklonalnymi anty-apo A-I i anty-apo E
}ð Pacjent nie musi być na czczo
}ð Stosowanie detergentów rozpuszczajÄ…cych
}ð Wynik nie jest zależny od stężenia TG
selektywnie tylko LDL (najczęściej chronione
}ð Wady:
patentem)
}ð Brak porównywalnoÅ›ci wyników testów różnych
wytwórców
}ð Precyzja i poprawność wciąż sÄ… niskie
}ð Wysoki koszt
}ð U osób ze znacznymi cechami dyslipidemii (maÅ‚e gÄ™ste
LDL) wyniki oznaczania apo B nie są równocenne z
wynikami LDL-CH
Ograniczenia i wady
Wzór Friedewalda stosowania wzoru Friedewalda
}ð Opiera siÄ™ on na zaÅ‚ożeniu staÅ‚oÅ›ci stosunku CH do TG
LDL-CH [mg/dl] =
we frakcji VLDL i nieobecności innych frakcji
TG [mg/dl]
T-CH [mg/dl] HDL-CH [mg/dl]
}ð Wynik niemiarodajny w przypadku:
5
}ð stężenia TG powyżej 400 mg/dl
}ð obecnoÅ›ci chylomikronów
}ð III typu hiperlipoproteinemii
LDL-CH [mM] =
TG [mM]
}ð Sumowanie siÄ™ bÅ‚Ä™dów oznaczeÅ„
T-CH [mM] HDL-CH [mM]
}ð Niemiarodajne wyniki u chorych z cukrzycÄ… i
2,2
niewydolnością nerek (grupy ryzyka!!!)
}ð Niemiarodajne wyniki w obecnoÅ›ci tzw. maÅ‚ych gÄ™stych
LDL
Wartości referencyjne dla T-CH
Wartości referencyjne dla
LDL-CH
mg/dl mmol/l interpretacja (ryzyko)
mg/dl mmol/l interpretacja (ryzyko)
< 200 < 5,15 pożądane/niskie
< 100 < 2,59 pożądane/niskie
200 239 5,15 6,20 graniczne/wysokie
100 129 2,59 3,36 pożądane/graniczne
> 240 > 6,20 wysokie
130 159 3,37 4,13 graniczne/wysokie
160 189 4,14 4,91 wysokie
> 190 Å‚ð 4,92 bardzo wysokie
Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej Strona 7 z 12
Chemia kliniczna 2010/2011
dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Wartości referencyjne dla TG
Wartości referencyjne dla
HDL-CH
mg/dl mmol/l interpretacja (ryzyko)
< 150 < 1,71 prawidłowe/niskie
mg/dl mmol/l interpretacja (ryzyko)
150 199 1,71 2,28 graniczne/wysokie
< 40 < 1,04 nieprawidłowo niskie
200 499 2,28 5,70 wysokie
stężenie wysokie
ryzyko
> 500 > 5,70 bardzo wysokie
> 60 > 1,56 wysokie (pożądane)
stężenie niskie
ryzyko
Fenotypowa klasyfikacja
Typ test zimnej T-CH TG Elektroforeza
flotacji w osoczu
hiperlipoproteinemii
(EDTA)
I przejrzyste + ð chylomikrony
gruby kożuszek
N lub
}ð Wprowadzona przez Fredricksona na podstawie
obrazu elektroforetycznego w 1967 r.
IIa przejrzyste ð LDL
²-lipoproteiny
}ð Zmodyfikowana przez WHO w 1970 r. N
}ð Elektroforeza lipoprotein jest szczególnie przydatna IIb przejrzyste/ ð LDL, ð VLDL
lekka ²- i pre-²-proteiny
do diagnostyki tzw. choroby szerokiego prążka
opalescencja
(typ III wg Fredricksona)
III mętne, ew. obecność IDL
delikatny
szeroki prążek ²,
kożuszek
bardzo słaby ą
IV mÄ™tne ð VLDL
pre-²-proteiny
N lub
V mleczne + ð VLDL i
kożuszek
ð chylomikrony
Upośledzenie funkcji śródbłonka
Filtracja i akumulacja lipoprotein
Aktywacja odpowiedzi zapalnej
Tworzenie komórek piankowatych
Markery oceny ryzyka miażdżycy
Powstanie nacieczenia tłuszczowego
Badania profilaktyczne i kontrola terapii dyslipidemii
Aktywacja, migracja, proliferacja komórek mięśni gładkich
Powstanie blaszki miażdżycowej
Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej Strona 8 z 12
Chemia kliniczna 2010/2011
dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Kto powinien być badany? Szczególne kategorie ryzyka
}ð Cukrzyca typu 2, szczególnie skojarzona z mikroalbuminuriÄ…
}ð NaÅ‚ogowe palenie papierosów
}ð Badanie tzw. panelu lipidowego na czczo jest
}ð Dyslipidemie
zalecane co 5 lat u wszystkich osób powyżej
}ð Stężenie cholesterolu > 190 mg/dl po wprowadzeniu
20 r.ż. !
terapeutycznych zmian trybu życia
}ð Przy Å›rednim ryzyku co 2 lata
}ð NadciÅ›nienie (> 140/90 mmHg)
}ð Przy wysokim co 3 do 6 miesiÄ™cy
}ð Zespół metaboliczny i wskaznik BMI > 30 kg/m2 w razie
istnienia innych czynników ryzyka
}ð PrzewlekÅ‚y stan zapalny w obrÄ™bie tÄ™tnic oraz zakażenie
Zalecenia i interpretacja wyników wg National
miejscowe w tętnicach i ogólne
Cholesterol Educational Program ATPIII 2004 r.
}ð Wiek: mężczyzni > 45 r.ż., kobiety > 55 r.ż.
}ð Rodzinnie wczeÅ›nie wystÄ™pujÄ…ca choroba wieÅ„cowa
Wskazniki aterogenności
}ð T-CH/HDL-CH: dobry wskaznik tkankowej opornoÅ›ci na
}ð Ich wyliczanie jest alternatywÄ… dla oznaczania lub
insulinę u osób otyłych bez cukrzycy (z normoglikemią)
obliczania LDL-CH
}ð W badaniach epidemiologicznych okazaÅ‚y siÄ™ przydatne
do oceny ryzyka rozwoju NChS
}ð TG/HDL-CH: dobry marker obecnoÅ›ci maÅ‚ych,
}ð T-CH/HDL-CH,
aterogennych cząstek LDL i niezależny silny czynnik
}ð TG/HDL-CH
ryzyka NChS. Koreluje on również z opornością na
insulinę zarówno u osób otyłych jak i bez otyłości (ale
bez cukrzycy).
Ocena Markery stanu zapalnego
Diagnostyka
Czynniki
wydolności
cukrzycy
nielipidowe
}ðBiaÅ‚ka ostrej fazy
nerek
(ryzyka i prognostyczne)
}ðhs CRP
}ðSAA (surowicze biaÅ‚ko amyloidowe A)
Markery
Markery
Markery }ðFibrynogen
przeciążenia
stabilności
Homocysteina
stanu
mięśnia }ðIL-6
blaszki
zapalnego
sercowego
miażdżycowej
" hsCRP
PAPP-A NT-proBNP
" SAA
" Fibrynogen
Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej Strona 9 z 12
Chemia kliniczna 2010/2011
dla studentów IV roku Analityki Medycznej
CRP C-reactive protein Metody oznaczeń o wysokiej czułości hsCRP
}ð SkÅ‚adnik systemu wrodzonej odpornoÅ›ci humoralnej
}ðCzuÅ‚ość analityczna ok. 0,1 mg/l (stare metody
}ð Rola opsoniny uÅ‚atwiajÄ…cej fagocytozÄ™ substancji
oznaczeń CRP 10 mg/l)
uwolnionych z rozpadłych komórek
}ðKrew peÅ‚na pobrana na EDTA osocze
}ð Stężenie w osoczu zależy od stymulacji przez cytokiny
zapalne wydzielane przez makrofagi }ðMetoda immunonefelometryczna lub
immunoturbidymetryczna ze wzmocnieniem
}ð Synteza w komórkach parenchymalnych wÄ…troby
lateksowym (PENIA, PETIA)
}ð Brak zmiennoÅ›ci dobowej, brak zależnoÅ›ci od pÅ‚ci
}ðMetoda immunochemiczna z zastosowaniem
przeciwciał poliklonalnych znakowanych
enzymem (ELISA), czułość 0,15 mg/l
}ðDla ustalenie wÅ‚aÅ›ciwego poziomu w osoczu
tzw. wartości podstawowej kilka oznaczeń w
odstępach co najmniej 2 tyg.
hsCRP
Stężenie CRP mg/l Ryzyko miażdżycy tętnic
}ðNiezależna ocena ryzyka przyszÅ‚ych incydentów
wieńcowych (prewencja pierwotna)
<0,5 niskie
}ðRokowanie u pacjentów po przebytym zawale
mięśnia sercowego (prewencja wtórna)
ryzyko przyspieszonej
}ðNiezależny czynnik ryzyka:
miażdżycy (obecność
}ð zawaÅ‚u serca,
0,5 1,0
rozproszonego odczynu
}ð udaru mózgu,
zapalnego)
}ð miażdżycy tÄ™tnic obwodowych
}ð zgonów sercowych u osób bez klinicznych objawów
1,0 3,0
wysokie ryzyko (obecność
chorób układu krążenia
oraz przewlekłych chorób
metabolicznych)
3,0 10
Białko amyloidowe A (SAA) Homocysteina
}ð BiaÅ‚ko ostrej fazy
}ð Jest czuÅ‚ym markerem niedoboru wit. B12 i kwasu
}ð Synteza w wÄ…trobie
foliowego
}ð Czynnik chemotaktyczny dla monocytów i
}ð Stanowi ogniwo miÄ™dzy egzogennÄ… metioninÄ… a
makrofagów migracja do blaszki miażdżycowej.
endogennÄ… cysteinÄ…
}ð Oznaczanie: metoda immunonefelometryczna.
}ð Hiperhomocysteinemia jest obecnie uważana za
niezależny czynnik miażdżycy naczyń wieńcowych
oraz chorób neurodegeneracyjnych (otępienie na
podłożu zmian naczyniowych, choroba Alzheimera)
Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej Strona 10 z 12
Chemia kliniczna 2010/2011
dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Hiperhomocysteinemia jest
Metodyka oznaczeń
wiÄ…zana ze zmianami
morfologii naczyń, utratą
}ðMetoda referencyjna HPLC, do niedawna jedyna
przeciwzakrzepowej funkcji
dostępna metoda
śródbłonka i indukcją
}ðMetoda immunochemiczna z wykorzystaniem
czynników sprzyjających
krzepnięciu. polaryzacji fluorescencji (FPIA)
}ðOpracowano test enzymatyczny zautomatyzowany
(Diasys)
Najlepiej poznanymi
}ð Odczynnik ciekÅ‚y, gotowy do użycia
postaciami uszkodzeń
}ð Można go stosować w osoczu, surowicy
powodowanych przez
homocysteinÄ™ sÄ… mediowane
}ð Brak interferencji ze strony hemolizy, lipemii i cystationiny
przez niÄ… procesy
(czÄ™sto ð u pacjentów dializowanych)
oksydacyjne.
}ð DostÄ™pne sÄ… kalibratory i kontrole
Ciążowe białko osoczowe A (pregnancy-
Materiał badany
associated plasma protein A - PAPP-A)
}ð Osocze wersenianowe
}ð Glikoproteina syntetyzowana przez Å‚ożysko
}ð Pacjent musi być na czczo 12 h od ostatniego
}ð Cynkozależna metaloproteinaza
posiłku
}ð Marker destabilizacji blaszki miażdżycowej (wydzielana
}ð PróbkÄ™ krwi po pobraniu należy schÅ‚odzić i przez kom. Å›ródbÅ‚onka naczyÅ„ i mięśniówki gÅ‚adkiej)
odwirować w 4°C w ciÄ…gu 30 minut od pobrania
}ð Niezależny czynnik prognostycznym wystÄ…pienia
(główna przyczyna błędów)
przypadków niedokrwienia mięśnia sercowego
}ð Konieczność stosowania innych testów niż u ciężarnych
}ð Niższe stężenia w blaszce miażdżycowej
}ð Inna forma (homodimer heterotetramer)
}ð MateriaÅ‚ badany głównie surowica (EDTA wykluczone!
Heparyna też interferuje)
N-końcowy fragment peptydu
Peptydy natiuretyczne
natiuretycznego typu B
(N-terminal pro-brain natiuretic peptide NT-
}ð SÄ… neurohormonami
Peptydy natiuretyczne proBNP)
oligopeptydowymi
}ð UczestniczÄ… w regulacji
}ðUwalniany podczas proteolizy prekursora pro-
gosp. wodno-elektrolitowej i Przedsionkowy peptyd natriuretyczny
(ANP) wydzielany przez kardiomiocyty
BNP,
utrzymaniu homeostazy
przedsionków serca
układu sercowo-
}ðParametr lepszy do oznaczanie od BNP ze
naczyniowego
względu na lepszą stabilność, trwałość, a także
Mózgowy peptyd natriuretyczny typu B
(BNP) wydzielany głównie przez
}ð HamujÄ… aktywność
dłuższy okres półtrwania
komórki mięśniowe komór serca
współczulnego układu
}ðDobry wskaznik prognostyczny dysfunkcji lewej
nerwowego oraz rozszerzajÄ…
komory
Śródbłonkowy peptyd natiuretyczny
naczynia krwionośne
(CNP) , peptyd natiuretyczny typu C,
wydzielany przez Å›ródbÅ‚onek naczyÅ„ }ðOcena ryzyka incydentów sercowych u osób z
krwionośnych
miażdżycą
Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej Strona 11 z 12
Chemia kliniczna 2010/2011
dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Kryteria rozpoznania zespołu
metabolicznego
Zespół metaboliczny
Stwierdzenie 3 lub więcej wskazników:
}ð CzÄ™sto poprzedza rozwiniÄ™cie siÄ™ peÅ‚noobjawowej
cukrzycy
HDL-C M < 40 mg/dl
}ð Charakteryzuje siÄ™ on otyÅ‚oÅ›ciÄ…, opornoÅ›ciÄ… na
K < 50 mg/dl
insulinę, hiperinsulinemią i nadciśnieniem tętniczym
TG na czczo > 150 mg/dl
}ð Å»ð HDL-C
}ð ð TG i WKT
obwód w talii: M > 102 cm
}ð Zmiana charakteru LDL zaczynajÄ… dominować
K > 88 cm
aterogenne tzw. małe, gęste LDL
ciśnienie tętnicze > 130/85 mmHg
glikemia na czczo 110 25 mg/dl
Agnieszka Sapa
Katedra i Zakład Analityki Medycznej Strona 12 z 12
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Postępowanie w zaburzeniach gospodarki lipidowejchemia 2010 odpRola żywienia w leczeniu zaburzeń gospodarki lipidowej organizmuwykaz zajęć 1 kierunek gospodarka przestrzenna 2009 2010wykaz zajęć 2 kierunek gospodarka przestrzenna 2009 2010Diagnostyka laboratoryjna GOSPODARKA LIPIDOWAchemia 20102010 chemia pr2010 chemia prEgzamin adwokacki 2010 r gospodarczeCHEMIA schemat 2010chemia PP maj 2010 odpowiedzi2010 klucz chemia ppwięcej podobnych podstron