Monter_izolacji_bud_713[08]_Z2.02

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Warunki wykonywania robót izolacyjnych w budynkach

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Rodzaje podłoży pod izolacje

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Rodzaje izolacji wodochronnych: przeciwwilgociowe i przeciwwodne

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Poziome izolacje ścian fundamentowych

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.9. Izolacje przeciwwilgociowe i wodochronne części podziemnych

budynków oraz warstwy ochronne izolacji
4.5.1. Materiał nauczania
4.5.2. Pytania sprawdzające
4.5.3. Ćwiczenia
4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Izolacje tarasów i zielonych dachów oraz pomieszczeń „mokrych”

4.6.1. Materiał nauczania
4.6.2. Pytania sprawdzające
4.6.3. Ćwiczenia
4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Izolacje szczelin dylatacyjnych oraz naprawy izolacji

4.7.1. Materiał nauczania
4.7.2. Pytania sprawdzające
4.7.3 Ćwiczenia
4.7.4. Sprawdzian postępów

4.8. Drenaż

4.8.1. Materiał nauczania
4.8.2. Pytania sprawdzające
4.8.3. Ćwiczenia
4.8.4. Sprawdzian postępów

23
23
26
26
29
30
30
33
34
36
37
37
38
38
39
40
40
41
42
42

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Zdobywając kwalifikacje zawodowe w zawodzie montera izolacji budowlanych będziesz

przyswajać wiedzę i kształtować umiejętności zawodowe, korzystając z nowoczesnego
modułowego programu nauczania.

Do nauki otrzymujesz Poradnik dla ucznia, który zawiera:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakimi powinieneś dysponować przed
przystąpieniem do nauki w tej jednostce modułowej,

–

cele kształcenia (wykaz umiejętności) jakie ukształtujesz podczas pracy z tym
poradnikiem, czyli czego nowego się nauczysz,

–

materiał nauczania, czyli co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać ćwiczenia,

–

pytania sprawdzające -– zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś
podane treści i możesz już rozpocząć realizację ćwiczeń,

–

ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych,

–

sprawdzian postępów – zestaw pytań, na podstawie którego sam możesz sprawdzić, czy
potrafisz samodzielnie poradzić sobie z problemami, jakie rozwiązywałeś wcześniej,

–

wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.

W rozdziale Pytania sprawdzające zapoznasz się z wymaganiami wynikającymi z potrzeb

zawodu  dekarza.  Odpowiadając  na  te  pytania,  po  przyswojeniu  treści  z  Materiału  nauczania,
sprawdzisz  swoje  przygotowanie  do  realizacji  Ćwiczeń,  których  celem  jest  uzupełnienie
i utrwalenie wiedzy oraz ukształtowanie umiejętności intelektualnych i praktycznych.
Po  przeczytaniu  każdego  pytania  ze  Sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim miejscu
TAK  albo  NIE  –  właściwą,  Twoim  zdaniem, odpowiedź.  Odpowiedzi  NIE   wskazują  na luki
w Twojej  wiedzy  i  nie  w  pełni  opanowane  umiejętności.  W  takich  przypadkach    jeszcze  raz
powróć  do  elementów  Materiału  nauczania  lub  ponownie    wykonaj  ćwiczenie  (względnie
jego elementy). Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie odpowiedzi brzmiały TAK.

Po opanowaniu programu jednostki modułowej nauczyciel sprawdzi poziom Twoich

umiejętności  i  wiadomości.  Otrzymasz  do  samodzielnego  rozwiązania  test  pisemny  oraz
zadanie  praktyczne.  Nauczyciel  oceni  oba  sprawdziany  i  na  podstawie  określonych  kryteriów
podejmie  decyzję  o  tym,  czy  zaliczyłeś  program  jednostki  modułowej.  W  każdej  chwili,
z wyjątkiem  testów  końcowych,  możesz  zwrócić  się  o  pomoc  do  nauczyciela,  który  pomoże
Ci zrozumieć tematy ćwiczeń  i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz daną czynność.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać zasad ujętych

w regulaminach, instrukcjach przeciwpożarowych, przepisach bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony środowiska wynikających z charakteru wykonywanych prac.

Z zasadami i przepisami zapoznasz się w czasie nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

713[08].Z2

Technologia wykonania

izolacji wodochronnych

713[08].Z2.01

Dobieranie materiałów,

narzędzi i sprzętu

do wykonywania izolacji

wodochronnych

713[08].Z2.02

Wykonanie izolacji

wodochronnych

z materiałów bitumicznych

w budynkach

713[08].Z2.03

Wykonywanie izolacji

wodochronnych

z tworzyw sztucznych

i zapraw wodoszczelnych

w budynkach

713[08].Z2.04

Wykonywanie izolacji

wodochronnych zbiorników

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

posłużyć się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

–

rozróżnić elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne budynku,

–

określić rodzaje fundamentów,

–

rozróżnić rodzaje ścian ze względu na konstrukcję i użyte materiały,

–

odróżnić materiały i technologie wykończenia budynku,

–

rozpoznać podstawowe materiały budowlane,

–

określić zastosowanie poszczególnych materiałów budowlanych,

–

określić rodzaje zapraw i betonów,

–

określić właściwości poszczególnych zapraw,

–

posłużyć się dokumentacją techniczną,

–

rozpoznać oraz ocenić jakość i zastosowanie materiałów niezbędnych do wykonania
izolacji wodochronnych,

–

przygotować roztwory do gruntowania podłoża oraz materiały izolacyjne zgodnie
z recepturą,

–

przygotować materiały izolacyjne do wbudowania,

–

określić szacunkowo ilość materiału do wykonania robót,

–

sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe,

–

obliczyć wynagrodzenie za wykonaną pracę,

–

dobrać narzędzia i sprzęt do wykonywania izolacji wodochronnych,

–

magazynować, składować i transportować materiały budowlane,

–

organizować stanowisko pracy do wykonywania robót izolacyjnych,

–

określić zasady montażu rusztowań do wykonywania izolacji,

–

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska,

–

skorzystać z różnych źródeł informacji,

–

ocenić własne możliwości w działaniach indywidualnych i zespołowych,

–

zastosować zasady współpracy w grupie,

–

uczestniczyć w dyskusji, prezentacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

zorganizować, użytkować i zlikwidować stanowisko pracy zgodnie z zasadami
organizacji pracy, wymogami technologicznymi, przepisami bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony środowiska oraz ergonomii,

–

dobrać odpowiednią odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej,

–

odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania robót,

–

dobrać przyrządy pomiarowe i prawidłowo posłużyć się nimi,

–

dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania robót,

–

przetransportować i dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy,

–

dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania prac,

–

przygotować rusztowanie do wykonania izolacji wodochronnych w budynkach,

–

przygotować podłoże pod izolację,

–

wykonać poziomą i pionową izolację fundamentów,

–

wykonać pionową izolację ścian fundamentowych i ścian piwnic,

–

wykonać izolację pionową i poziomą pomieszczeń mokrych,

–

wykonać izolację tarasów i dachów zielonych oraz podłogi na gruncie,

–

wykonać warstwy ochronne izolacji z różnych materiałów,

–

wykonać izolację dylatacji,

–

ocenić jakość wykonanej pracy i usunąć usterki,

–

wykonać drenaż w poziomie fundamentów,

–

ocenić stopień zniszczenia i dokonać naprawy zniszczonych fragmentów powłoki
izolacyjnej,

–

zdemontować zniszczoną izolację,

–

wykonać przedmiar i obmiar robót,

–

określić szacunkowo ilość materiału do wykonania robót,

–

sporządzić zapotrzebowanie materiałowe,

–

zastosować racjonalnie materiał i zagospodarować odpady,

–

obliczyć wynagrodzenie za wykonaną pracę,

–

wykonać pracę z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Warunki wykonywania robót izolacyjnych w budynkach

4.1.1. Materiał nauczania

Każdy budynek wykonuje się z materiałów, które ze względu na swoją mniej

lub bardziej  porowatą  strukturę,  mogą  chłonąć  wilgoć.  Zarówno  materiały  ścienne,
jak np. pustaki  i  cegły  ceramiczne,  bloczki  silikatowe  i  z  betonu  komórkowego,  czy  beton,
z którego  np.  wykonuje  się  podkłady  pod  podłogi,  wymagają  izolacji  przeciwwilgociowej.
Powinna  być  wykonana  starannie,  w  sposób  trwały  zabezpieczając  obiekt  przed  przykrymi
następstwami  zawilgocenia  budynku.  Rysunek1.  obrazuje  w  jaki  sposób  wilgoć  przenika
do budynku.

Rys. 1. Rozkład wilgoci w gruncie i jej przenikanie do konstrukcji budynku [11, s.20]

Podczas wykonywania robót izolacyjnych należy pamiętać o tym, że:
–

+ 20ºC jest najlepszą temperaturą dla prowadzenia prac, a poniżej +5ºC nie należy
wykonywać robót,

–

izolację powinno się układać podczas bezdeszczowej pogody, na czystym i suchym
podłożu,

–

źle przygotowane podłoże, z nierównościami, rysami lub pęknięciami, nie pozwoli
na równomierne rozłożenie powłoki jednakowej grubości na całej powierzchni,

–

materiały rolowe należy na kilka godzin przed użyciem rozwinąć, najlepiej w miejscu
nasłonecznionym, a następnie pociąć na odpowiedniej długości odcinki,

–

izolację poziomą fundamentów w domach niepodpiwniczonych układa się zawsze
nad poziomem terenu,

–

izolacja pozioma będzie skuteczna wtedy, gdy zapewni się jej ciągłość przez połączenie
jej z izolacją podłogi na gruncie; a jeśli te dwie izolacje będą na jednym poziomie,
to uniknie się zginania papy,

–

izolację trzeba wykonać na ścianach zewnętrznych i wewnętrznych budynku,

–

izolacja pionowa murów zewnętrznych musi być ciągła na całej wysokości,
z wyprowadzeniem do minimum 30 cm powyżej poziomu terenu,

–

izolacje pionowe należy układać odcinkami pap przyklejanych pionowo,

–

papy należy przyklejać metodą lepik do lepiku,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys.2. Klejenie papy „lepik do lepiku” [7, s. 58]

–

nie wolno wykonywać izolacji pionowych z lepików kładzionych bezpośrednio
na powierzchnię cegieł czy kamieni,

–

należy zachować szczególną ostrożność przy podgrzewaniu oraz przenoszeniu
podgrzanych materiałów bitumicznych,

–

pracownicy, którzy wykonują roboty izolacyjne, powinni być zaopatrzeni w odzież
ochronną oraz środki ochrony indywidualnej (okulary, maski) z uwagi na występujące
zagrożenie trującymi oparami rozpuszczalników.
Materiały

bitumiczne

oraz

narzędzia

sprzęt

wykonywania

izolacji

przeciwwilgociowych poznałeś w jednostce modułowej 713[08].Z2.01 „Dobieranie
materiałów, narzędzi i sprzętu do wykonywania izolacji wodochronnych” .

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Dlaczego materiały budowlane chłoną wilgoć?
2. W jakim zakresie temperatur powietrza i w jakich warunkach atmosferycznych powinno

się wykonywać prace izolacyjne?

3.  W jaki sposób należy przygotować materiały rolowe przed ich układaniem?
4.  Na co należy zwrócić uwagę wykonując izolację poziomą?
5.  W jakim kierunku należy przyklejać pasy papy przy wykonywaniu izolacji pionowej?
6.  Kiedy stosuje się metodę „lepik do lepiku”?
7.  Czy izolację pionową z papy można wykonywać bezpośrednio na murze z cegieł?
8.  Dlaczego  pracownicy  wykonujący  roboty  izolacyjne  powinni  być  wyposażeni  w  środki

ochrony indywidualnej?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wskaż, który z poniższych warunków wykonywania hydroizolacji jest nieprawdziwy.

Uzasadnij swoją odpowiedź.

–

Izolację poziomą fundamentów w domach niepodpiwniczonych układa się zawsze
nad poziomem terenu.

–

Izolacja pozioma będzie skuteczna wtedy, gdy zapewni się jej ciągłość przez połączenie
jej z izolacją podłogi na gruncie.

–

Papy należy przyklejać metodą papa do lepiku.

–

Izolację trzeba wykonać na ścianach zewnętrznych i wewnętrznych budynku.

–

Izolacja pionowa murów zewnętrznych musi być ciągła na całej wysokości,
z wyprowadzeniem do minimum 30 cm powyżej poziomu terenu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  przeczytać dokładnie podane warunki wykonywania robót hydroizolacyjnych,
5)  wybrać nieprawdziwe stwierdzenie,
6)  uzasadnić swój wybór, podając prawidłową odpowiedź,
7)  sporządzić  w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
8)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
9)  zaprezentować efekty swojej pracy,
10)  dokonać samooceny pracy,
11)  uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze poglądowe dotyczące wykonywania robót hydroizolacyjnych z materiałów
bitumicznych,

−

katalogi wyrobów,

−

literatura.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Podaj kolejność czynności potrzebnych do przygotowania papy asfaltowej do wykonania

izolacji w budynku. Wskaż potrzebne przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt. Dobierz
odpowiednią odzież ochronną i środki ochrony indywidualnej do wykonania tego zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  określić sposób transportu wybranych materiałów rolowych,
5)  wymienić konieczne czynności do wykonania przed ułożeniem papy,
6)  wskazać niezbędne przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt,
7)  dobrać odzież ochronną i środki ochrony indywidualnej,
8)  sporządzić  w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
9)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
10)  zaprezentować efekty swojej pracy,
11)  dokonać samooceny pracy,
12)  uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze poglądowe dotyczące materiałów bitumicznych rolowych,

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

odzież ochronna i środki ochrony indywidualnej,

−

plansze poglądowe dotyczące wykonywania robót hydroizolacyjnych z materiałów
bitumicznych,

−

literatura.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić warunki wykonywania robót izolacyjnych w budynkach?

2) określić sposób przygotowania materiałów do wykonania izolacji?

3) określić przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do wykonania

izolacji?

4) dobrać odzież ochronną i środki ochrony indywidualnej do wykonania

określonego zadania?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Rodzaje podłoży pod izolacje

4.2.1. Materiał nauczania

Zgodnie z Warunkami technicznymi wykonania i odbioru robót budowlanych – część C

[poz. 6÷8] podłoża pod izolacje przeciwwilgociowe i wodochronne części podziemnych
budynków powinny spełniać następujące wymagania:
–

powinny przenosić wszystkie działające obciążenia i być nieodkształcalne,

–

mogą  być  wykonane  z:  betonu,  z  cegły  ceramicznej  pełnej,  klinkierowej  i  betonowej;
a do  części  podziemnych  budynków  oraz  cokołów  do  wysokości  0,5  m  ponad  poziom
przylegającego  terenu;  nie  zaleca  się  stosowania:  cegieł  kratówek  i  pustaków
ceramicznych,

cegły

wapienno-piaskowej,

pustaków

betonowych,

bloczków

z autoklawizowanego betonu komórkowego,

–

przy wykonywaniu izolacji z materiałów bitumicznych w celu zapewnienia prawidłowej
współpracy izolacji z podłożem należy stosować klasę betonu minimum C8/10 (B10),

–

cegła ceramiczna powinna mieć wytrzymałość nie niższą niż 15 MPa, a mur powinien
być wykonany na zaprawie cementowej,

–

powierzchnia podłoża powinna być równa (bez wgłębień, wypukłości i pęknięć)
oraz czysta, odtłuszczona i odpylona,

–

roboty hydroizolacyjne można rozpocząć, jeśli powłoka gruntująca jest równomiernie
rozłożona i wykazuje dobrą przyczepność do podłoża,

–

izolacje zarówno z papy, jak i lepiku powinny przylegać dokładnie na całej powierzchni
do podłoża, na izolowanej powierzchni nie mogą się tworzyć pęcherze,

–

naroża powierzchni izolowanych powinny być wyokrąglone łukiem o promieniu
nie mniejszym niż 3 cm lub sfazowane pod kątem 45º na szerokości i wysokości
co najmniej 5 cm od krawędzi,

–

wysuszone podłoże do wilgotności nie przekraczającej 5%, przewidziane do wykonania
izolacji wodochronnej metodą klejenia, należy zagruntować roztworem asfaltowym
wodnym lub rozpuszczalnikowym.

Podłoża pod zabezpieczenia wodochronne pomieszczeń „mokrych” i tarasów powinny
spełniać następujące wymagania:

−

powierzchnia podłoża powinna być równa, prześwit pomiędzy powierzchnią podłoża
a łatą kontrolną o długości 2 m nie może być większy niż 5 mm,

−

zalecany spadek posadzki w kierunku wpustów lub kanalików podłogowych: 1,5%
(nie mniejszy od 1%),

−

spadki tarasu nie powinny być mniejsze od 1,5% (zalecane 2,0%),

−

wytrzymałość zaprawy na ściskanie nie powinna być niższa niż 10 MPa,

−

powierzchnia z gładzi cementowej powinna być zatarta na ostro i podzielona na pola
o boku do 5m w pomieszczeniach „mokrych” i o boku 2÷3 m w przypadku tarasu; nie
mogą występować na niej rysy skurczowe i spękania,

−

impregnowane płyty gipsowo-kartonowe:
–

mogą  być  stosowane  jako  podłoża  w pomieszczeniach  o  okresowo  (do  20  godzin)
podwyższonej  wilgotności  względnej  powietrza  pod  warunkiem  wykonania  izolacji
wodochronnej  na  całej  ich  powierzchni  i ułożenia  warstwy  wykończeniowej
z materiału odpornego na działanie wilgoci,

–

powierzchnia płyt powinna być gładka, bez uszkodzeń kartonu, narożników
i krawędzi,

–

wilgotność płyt nie powinna być większa niż 1,0%, a nasiąkliwość niż 10%,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

złącza płyt na powierzchni licowej powinny być zabezpieczone specjalnymi
taśmami zapewniającymi równą płaszczyznę,

–

podłoże powinno być zagruntowane powierzchniowo,

−

do  wypełnienia  szczelin  na  stykach  żelbetowych  płyt  tarasowych  należy  zatrzeć  na  ostro
zaprawę  cementową  o  wytrzymałości  na  ściskanie  nie  mniejszej  niż  10  MPa;  na  stykach
powinny  być  luźno  ułożone  paski  z  materiału  hydroizolacyjnego,  o  szerokości
co najmniej 20 cm, zabezpieczone przed zsuwaniem się.

Papy termozgrzewalne mogą być układane na różnych podłożach: betonowym, stalowym,

drewnianym oraz na termoizolacji. Podłoże betonowe musi być zdylatowane, a jego
wilgotność względna powinna być mniejsza niż 6%.

Podłoże z płyt z wełny mineralnej

powinno  mieć  taką  wytrzymałość  i  sztywność,  aby  pod  wpływem  nacisków  zewnętrznych
nie nastąpiło  uszkodzenie  pokrycia  papowego.  Gdy  podłoże  stanowi  styropian  dobrze  jest
stosować  płyty  laminowane  papą;  układanie  płyt  laminowanych  skraca  czas  montażu
pokrycia  papowego.  Podłoże  drewniane  powinno  być  pokryte  dodatkową  warstwą  z  papy
podkładowej mocowanej mechanicznie.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Z jakich materiałów mogą być wykonane podłoża pod izolacje bitumiczne?
2. Z jakich materiałów nie powinno się wykonywać podłoży w częściach podziemnych

budynków?

3.  Jakie wymagania powinna spełniać powierzchnia podłoża?
4.  Jakie cechy powinna wykazywać powłoka z lepiku lub papy?
5.  Jakiej  wielkości  promieniem  należy wyokrąglić łuk lub pod jakim kątem sfazować naroża

izolowanych powierzchni?

6. Jaką wilgotność powinno posiadać podłoże pod izolację wodochronną metodą klejenia?
7. Czym gruntuje się podłoże pod izolację wodochronną, która będzie wykonana metodą

klejenia?

8.  Jakie wymagania powinny spełniać podłoża w pomieszczeniach „mokrych”?
9.  Jakie wymagania powinny spełniać podłoża na tarasach?
10.  Czym powinny charakteryzować się podłoża pod papy termozgrzewalne?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie

Przygotuj podłoże z płyt żelbetowych pod izolację tarasu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10)  sprawdzić wypełnienie spoin pomiędzy płytami,
11)  zmierzyć i przyciąć do odpowiednich wymiarów paski materiału izolacyjnego,
12)  ułożyć  przycięte  paski  w  odpowiednich  miejscach  na  podłożu  z  płyt  żelbetowych

i zabezpieczyć przed przesuwaniem się po podłożu,

13)  zagospodarować odpady,
14)  sporządzić  w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
15)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
16)  zaprezentować efekty swojej pracy,
17)  dokonać samooceny pracy,
18)  uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

materiały do przygotowania podłoża,

−

plansze poglądowe dotyczące izolacji tarasów,

−

literatura.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dobrać odpowiednią odzież ochronną?

2) sprawdzić podłoże pod izolację?

3) dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do przygotowania podłoża?

4) przygotować podłoże pod izolację?

5) ocenić jakość wykonanej pracy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Rodzaje

izolacji

wodochronnych:

przeciwwilgociowe

i przeciwwodne

4.3.1. Materiał nauczania

Izolacje wodochronne w zależności od spełnianej funkcji ochronnej można podzielić na:

−

przeciwwilgociowe,  stosowane  jako  ochrona  przed  działaniem  wody  nie  wywierającej
ciśnienia  hydrostatycznego,  np.  wody  z  opadów  atmosferycznych,  wody  podciąganej
kapilarnie  itp.;  zabezpieczają  fundamenty  domów  położonych  powyżej  poziomu  wód
gruntowych,  w  gruntach  przepuszczalnych;  stosuje  się  je  także  do  ochrony  ścian
i stropów pomieszczeń „mokrych”, np. łazienek oraz balkonów, tarasów itp.,

Rys.3. Izolacje przeciwwodne w budynku posadowionym na terenie o niskim poziomie wód gruntowych [11, s.20]

−

przeciwwodne, stosowane jako ochrona przed działaniem wody, która wywiera ciśnienie
hydrostatyczne na części obiektu budowlanego zanurzone w niej ciągle lub czasowo,

Rys.4. Izolacje przeciwwodne w budynku posadowionym na terenie o wysokim poziomie wód gruntowych [ 11, s.20]

−

parochronne, stosowane jako ochrona przegród budowlanych przed działaniem pary
wodnej, np. w stropodachach, tarasach itp.

W zależności od odporności na różne obciążenia wodą można je podzielić na izolacje

typu:

−

przeciwwilgociową lekką – są to zazwyczaj dwu- lub trzywarstwowe powłoki z różnego
rodzaju mas bitumicznych,

−

przeciwwodną średnią – są to przede wszystkim izolacje bitumiczne z jedną lub dwoma
warstwami wkładek z papy asfaltowej; wykonuje się ją najczęściej wtedy, gdy tuż poniżej
fundamentów znajduje się grunt przepuszczalny, a wyżej znajduje się warstwa gruntu
nieprzepuszczalnego,

−

przeciwwodną ciężką – są to zazwyczaj izolacje powłokowe bitumiczne z wkładkami
w postaci pap, juty, folii lub laminatów z tworzyw sztucznych, oraz np. z ołowianych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

blach  metalowych;  wykonuje  się  ją,  gdy  budynek  posadowiony  jest  na  gruntach
spoistych,  które  powodują  długotrwałe  utrzymywanie  się  wody  wokół  fundamentów
po ulewnych  deszczach;  a  także,  gdy woda gruntowa  sięga  wyżej  poziomu  fundamentów
lub może ten poziom przekraczać okresowo.

Rys. 5. Izolacje wodochronne: a) typu lekkiego, b) typu średniego, c) typu ciężkiego [10, s.41]

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  W jakich przypadkach stosuje się izolacje przeciwwilgociowe?
2.  W jakich przypadkach stosuje się izolacje przeciwwodne?
3.  W jakich przypadkach stosuje się izolacje parochronne?
4.  Z jakich warstw składają się poszczególne rodzaje izolacji?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie krótkiej charakterystyki:

- stosowana jako ochrona przed działaniem wody, która wywiera ciśnienie hydrostatyczne
na części obiektu budowlanego zanurzone w niej ciągle lub czasowo,
określ rodzaj izolacji w zależności od spełnianej funkcji ochronnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4)  przeczytać dokładnie charakterystykę,
5)  określić rodzaj izolacji,
6)  sporządzić  w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
7)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
8)  zaprezentować efekty swojej pracy,
9)  dokonać samooceny pracy,
10) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze poglądowe dotyczące rodzajów izolacji wodochronnych,

−

literatura.

Ćwiczenie 2

Podaj różnice występujące w izolacjach przeciwwodnych w budynkach posadowionych

na terenach o niskim i wysokim poziomie wód gruntowych. Skorzystaj z zamieszczonych
w poradniku rysunków 3 i 4.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  obejrzeć dokładnie rysunki,
5)  określić ilość i rodzaj warstw izolacji w obydwu przypadkach,
6)  wyjaśnić wpływ poziomu wód gruntowych na ilość i rodzaj warstw izolacji,
7)  sporządzić  w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
8)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
9)  zaprezentować efekty swojej pracy,
10)  dokonać samooceny pracy,
11)  uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunki nr 3 i 4 poradnika,

−

plansze poglądowe dotyczące rodzajów izolacji wodochronnych,

−

literatura.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić rodzaj izolacji przeciwwodnych w zależności od spełnianej

funkcji ochronnej?

2) określić

rodzaj

izolacji

przeciwwodnych

zależności

od odporności na różne obciążenia wodą?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ściany  fundamentowe  z  bloczków  betonowych  lub  z  betonu o nierównej powierzchni trzeba
wyrównać  cienką  warstwą  zaprawy  cementowej,  do  której  można  dodać  preparatu
uszczelniającego.  Wyrównanie  podłoża  zabezpieczy  papę  przed  uszkodzeniami,  a  także
zmniejszy zużycie lepiku lub emulsji.
Nakładanie  lepiku  lub  emulsji powinno się stosować w temperaturze powyżej 10ºC

Najpierw

nakłada się warstwę gruntującą, którą zazwyczaj jest rozcieńczony preparat izolacyjny,

następnie nanosi się właściwą warstwę izolacji.

Papę powinno się przyklejać na świeżo

nałożony  lepik.  Należy  pamiętać,  żeby  papę  układać  równomiernie  na  całym  podłożu,
a wszelkie  ewentualne  uszkodzenia  usuwać  albo  naprawiać  na  bieżąco.  W  miejscach,
w których  izolacja  została  uszkodzona,  przykleja  się  łaty  z  wąskich  pasków  papy
podkładowej.

Górną  powierzchnię  fundamentu  z  kamienia przykrywa się warstwą wyrównawczą z zaprawy
cementowej  1:3,  o  grubości  20÷25  mm.  Po  stwardnieniu  i  związaniu  gruntuje  się  ją  metodą
jednokrotnego  smarowania  rzadkim  roztworem  asfaltowym.  Po  wyschnięciu  powłoki
gruntującej należy przykleić kolejno dwie warstwy papy asfaltowej na lepiku asfaltowym.
W  przypadku  wykonywania  budynków  drewnianych,  podwaliny  impregnuje  się  preparatem
olejowym,  a  ich  dolną  powierzchnię  smaruje  3-krotnie  rzadkim  roztworem  asfaltowym.
Po całkowitym  wyschnięciu  tej  powłoki,  w  miejscach  oparcia  drewna  na  fundamencie,
przykleja  się  do  zagruntowanego  podłoża  z  drewna  dwie  warstwy  pasków  z  papy  asfaltowej
o szerokości  podwaliny  lub  nieco  mniejszej  i  łączy  ze  sobą  lepikiem  asfaltowym.  Aby  paski
papy  dobrze  się  przykleiły,  należy  podwalinę  odwrócić  i  obciążyć  izolację  od  góry
(np. cegłami ułożonymi na płask) przez okres 48 godzin.
Górną  powierzchnię  fundamentu  przykrywa  się  cienką  warstwą  wyrównawczą  z  zaprawy
cementowej  1:3.  Po  stwardnieniu  i  związaniu  gruntuje się  ją    rzadkim roztworem asfaltowym
na  zimno, metodą  1-krotnego  smarowania.  Po wyschnięciu  powłoki gruntującej wykonuje się
właściwą  izolację  przeciwwilgociową  -  poziomą,  z  jednej lub  dwóch  warstw  papy  asfaltowej.
Do sklejania  pap  asfaltowych  i  przytwierdzania  ich  do  zagruntowanego  podłoża  można
stosować lepik asfaltowy na zimno lub na gorąco.
Jeżeli grubość ściany fundamentowej jest mniejsza niż 40 cm, można wykonać wtedy izolację
z  jednego  pasa  papy.

Składa się go w taki sposób, aby jeden jego koniec wystawał 20 cm

poza krawędź ściany w kierunku wnętrza domu. W ten sposób powstaje zakład umożliwiający
późniejsze połączenie izolacji ściany z izolacją pod podłogą.

Rys.7. Izolacja pozioma fundamentów i podłóg na ścianach o różnej grubości [rys. Krzysztof Rodak, 1, s.19]

Jeżeli  ściana  fundamentowa  jest  grubsza  niż  40  cm  lub  gdy  trzeba  wywinąć  także  drugi
koniec  papy,  wykonuje  się  izolację  z  dwóch  pasów  papy.  Takie  rozwiązanie  stosuje  się
w ścianach  trójwarstwowych,  ocieplonych  wełną  mineralną;

ywinięcie zabezpiecza ścianę

nośną przed wilgocią, która może zbierać się na dole szczeliny wentylacyjnej.

Jeden koniec

papy łączy się na zakład z izolacją ściany fundamentowej, drugi natomiast wyprowadza
na długość około 35 cm na zewnętrzną ścianę nośną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys.8. Izolacja pozioma fundamentów i podłóg na styku ścian i podłóg [rys. Krzysztof Rodak, 1, s.19]

Aby dom był zabezpieczony właściwie przed wilgocią gruntową, należy jeszcze ułożyć
izolację pod podłogą na gruncie i szczelnie połączyć ją z izolacją ścian.

Jeżeli te dwie

izolacje  są  na  jednym  poziomie,  to  takie  rozwiązanie  nie  wymaga  zginania  papy  (które  jest
częstym  powodem  nieszczelności  izolacji)  ani  kłopotliwego  wykonywania  faset  (zaokrągleń)
na załamaniach.
Izolację przeciwwilgociową pod podłogą układa się na warstwie podsypki z piasku lub żwiru,
na  niej  układa  się  papę  podkładową  lub  folię  polietylenową  grubości  przynajmniej  0,3  mm,
z 20-centymetrowym zakładem.
W  budynkach  niepodpiwniczonych

warstwę izolacji układa się albo pod albo nad ociepleniem

podłogi na gruncie:

Rys. 9. Izolacja pozioma fundamentów i podłóg – pod podłogą [rys. Krzysztof Rodak, 1, s.19]

–

pod ociepleniem – korzystne jest układanie izolacji podpodłogowej równocześnie
z izolacją ścian fundamentowych, a następnie przykrycie kolejnymi warstwami
podłogowymi, chroniącymi przed uszkodzeniami,

–

na  ociepleniu  –  izolację  przeciwwilgociową  układa  się  po  ułożeniu  instalacji
w podłodze;  podczas  układania  jastrychu  izolacja  ta  zabezpiecza  przed  wnikaniem
mieszanki betonowej między płyty ocieplenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys.10. Zaizolowane fundamenty przygotowane pod ściany podziemia [fot. Rafał Polak-Kuchta, 1, s.19]

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  W których miejscach powinny być ułożone izolacje poziome w budynkach?
2.  Na czym polega przygotowanie podłoża pod izolacje poziome?
3.  W jaki sposób przygotowuje się górną powierzchnię fundamentu z kamienia?
4.  W jaki sposób wykonuje się izolację podwaliny w ścianach drewnianych?
5.  Czym różni się izolacja pozioma ścian fundamentowych w zależności od ich grubości?
6.  W jaki sposób wykonuje się izolację pod podłogą na gruncie?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj izolację poziomą z papy asfaltowej na betonowej ścianie fundamentowej.

Ściana ma szerokość 38 cm, została wcześniej przykryta warstwą wyrównawczą z zaprawy
cementowej oraz zagruntowana jedną warstwą lepiku asfaltowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót,
5)  dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,
6)  sprawdzić równość i gładkość podłoża oraz jakość wykonanej powłoki gruntującej,
7)  zmierzyć i przyciąć do odpowiednich wymiarów materiał izolacyjny,
8)  ułożyć odpowiednią ilość warstw materiału izolacyjnego,
9)  uzasadnić przyjęty sposób wykonania robót,
10)  sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki,
11)  zastosować  racjonalnie  materiał  oraz

określić sposób zagospodarowania odpadów

powstałych podczas wykonywania izolacji,

12)  sporządzić  w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
13)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
14)  zaprezentować efekty swojej pracy,
15)  dokonać samooceny pracy,
16)  uporządkować stanowisko pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,

−

plansze poglądowe dotyczące izolacji ścian fundamentowych,

−

literatura.

Ćwiczenie 2

Wykonaj izolację podłogi na gruncie, na podstawie dokumentacji otrzymanej od

nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  dokonać analizy dokumentacji,
5)  dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót,
6)  dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,
7)  przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy,
8)  ułożyć warstwę podsypki z piasku lub żwiru,
9)  ułożyć odpowiednią ilość warstw materiału izolacyjnego,
10)  sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki,
11)  zastosować  racjonalnie  materiał  oraz

określić sposób zagospodarowania odpadów

powstałych podczas wykonywania izolacji,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja budowlana,

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,

−

plansze poglądowe dotyczące izolacji podłóg na gruncie,

−

literatura.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania robót,

2) przetransportować i dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy?

3) dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania prac?

4) ocenić jakość wykonanej pracy i usunąć usterki?

5) zastosować racjonalnie materiał oraz określić sposób zagospodarowania

odpadów powstałych w czasie wykonywania robót izolacyjnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Izolacje

przeciwwilgociowe

wodochronne

części

podziemnych budynków oraz warstwy ochronne izolacji

4.5.1. Materiał nauczania

Izolacja pionowa ścian podziemnych
Jeżeli woda gruntowa znajduje się poniżej poziomu spodu fundamentu to potrzebna jest tylko
izolacja  przeciwwilgociowa.  Jeżeli  powierzchnie  ścian  są  nierówne,  należy  je  wyrapować
czyli wyrównać zaprawą cementową.
Jeżeli  woda  gruntowa  sięga  powyżej  poziomu  podłogi  piwnicy  to  trzeba  wykonać  izolację
wodochronną  (przeciwwodną).  Poziom  wody  gruntowej  powinien  być  obniżony  na  czas
budowy.

Izolacja  przeciwwilgociowa  budynku  podpiwniczonego,  posadowionego  na  gruncie  suchym
lub  wilgotnym,  o  poziomie  wody  gruntowej  znajdującej  się  poniżej  poziomu  ław
fundamentowych:
–  pionowa (powłokowa),
–  pozioma (papowa).
Fazy wykonania izolacji przeciwwilgociowej muru fundamentowego:
1.  Po  wykonaniu  betonowej  ławy  fundamentowej  -  podłoże  betonowe  należy  zagruntować

rzadkim roztworem asfaltowym, a po jego wyschnięciu (po około 24 godzinach) beton
izoluje się dwiema warstwami papy asfaltowej na lepiku asfaltowym na zimno.

2. Po wykonaniu muru fundamentowego z cegły lub kamienia - na górnej powierzchni muru

nakłada  się  warstwę  wyrównawczą  z  zaprawy  cementowej  1:3,  o  grubości  2  cm.  Po  jej
związaniu,  stwardnieniu  i  wyschnięciu  gruntuje  się  ją  jedną  warstwą  rzadkiego  roztworu
asfaltowego,  a  po  wyschnięciu  zagruntowanego  podłoża  należy  przykleić  izolację
przeciwwilgociową poziomą z dwóch warstw papy asfaltowej.

3. Po wykonaniu izolacji przeciwwilgociowej poziomej (górnej) - na zewnętrznej stronie

muru  fundamentowego  należy  ułożyć  izolację  przeciwwilgociową  –  pionową
(powłokową),  zabezpieczającą  przed  nasiąkaniem  wilgoci  z  gruntu.  Najpierw
na zewnętrznej  powierzchni  fundamentu  wykonuje  się  co  najmniej  w  dwóch  warstwach
tzw.  szczelny  tynk  grubości  minimum  20  mm.  Wierzchnią  warstwę  wykonuje  się
na jeszcze  wilgotnej  warstwie  dolnej,  z  zaprawy  cementowej  1:2.  Należy  pamiętać,  że
ścian nowo postawionych fundamentów nie można tynkować wcześniej niż po upływie 3
miesięcy  od  zakończenia  ich  wznoszenia,  z  uwagi  na  osiadanie  budynku.  Po związaniu
i wyschnięciu  tynku  gruntuje  się  go  jedną  warstwą  rzadkiego  roztworu  asfaltowego.  Na
tak zagruntowanej powierzchni należy wykonać izolację pionową powłokową.

4. Izolację pionową powłokową wykonuje się smarując podłoże 3-krotnie lepikiem

asfaltowym na zimno lub półgęstym roztworem asfaltowym na zimno. Każdą kolejną
warstwę nanosi się w 48-godzinnych odstępach, lecz nie wcześniej jak po wyschnięciu
warstwy poprzedniej.

Po wykonaniu izolacji powłokowej należy ostrożnie zasypać wykop piaskiem, uważając,
aby jej nie uszkodzić.

Izolacje papowe powinny składać się z dwóch warstw papy asfaltowej lub, sklejonych ze sobą
lepikiem  asfaltowym  na  całej  powierzchni  i  przyklejonych  całą  powierzchnią  do  podłoża.
Grubość  warstwy  lepiku  powinna  wynosić  1,0  ÷  1,5  mm.  Szerokość  zakładów  podłużnych
i poprzecznych  poszczególnych  warstw  papy  należy  wykonać  o  szerokości  co  najmniej
10 cm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Izolacja  wodochronna  budynku  podpiwniczonego,  posadowionego  na  gruncie  wilgotnym,
o poziomie  wody  gruntowej  znajdującej  się  okresowo  powyżej  dolnego  poziomu  ław
fundamentowych – powinna być układana od strony parcia wody na przegrodę. Wykonywana
jest  najczęściej  z  papy  asfaltowej,  a  liczba  warstw  papy  powinna  być  określona
w dokumentacji  i  dostosowana  do  występującego  parcia  wody  oraz  do  zawartości  masy
asfaltowej w papie.

Rys.11. Zasady ochrony piwnic przed wodą gruntową sięgającą powyżej poziomu ich podłogi. Izolacje
wykonane jako szczelna wanna [rys. Krzysztof Rodak, 1, s.21]

Fazy wykonania izolacji wodochronnej (przeciwwodnej):
1. Po wykonaniu betonowej ławy fundamentowej - suche podłoże betonowe należy

zagruntować jednokrotnie smarując rzadkim roztworem asfaltowym na zimno.

Następnie

należy ułożyć izolację przeciwwodną: poziomą z trzech warstw papy asfaltowej,
sklejonych i przyklejonych do zagruntowanego podłoża gęstym lepikiem asfaltowym na
zimno.

Na niej wykonuje się ścianę fundamentową z cegły do wysokości 30 cm ponad

przyległy teren i wykańcza mur od góry warstwą wyrównawczą z zaprawy cementowej
1:3.

2. Po wykonaniu ściany murowanej fundamentu - zewnętrzną powierzchnię muru tynkuje

się  mocną  zaprawą  cementową  1:2  i  zaciera  na  ostro.  Suchy  tynk  gruntuje  się  jedną
warstwą  rzadkiego  roztworu  asfaltowego  na  zimno.  Na  zagruntowanym  podłożu  układa
się  izolację  przeciwwodną  –  pionową z trzech warstw  papy  asfaltowej  łączonych  gęstym
lepikiem  asfaltowego  na  zimno.

Należy pamiętać, aby izolację ściany połączyć (skleić)

z pozostawionymi zakładami poziomej izolacji ławy fundamentowej.

3. Po wykonaniu pionowej izolacji ściany układa się izolację przeciwwodną poziomą

z trzech warstw papy asfaltowej – połączonej z zakładami istniejącej izolacji pionowej.
Po wykonaniu całej izolacji, na zewnątrz muru, należy zbudować ściankę ochronną.

Papy termozgrzewalne układa się bez użycia gorącego lepiku, prace dekarskie przy ich
użyciu można

prowadzić

w temperaturze niższej niż w wypadku pap tradycyjnych, bo do 0°C.

Powierzchnia podłoża powinna być równa, bez jakichkolwiek wgłębień i zgrubień.

W celu

zagruntowania podłoża można zastosować roztwór asfaltowy o ciekłej konsystencji, który
nakłada się za pomocą szczotki lub natrysku w ilości 0,1 do 0,2 l/m

. Na podłożu z płyt

z wełny  mineralnej,  która  jest  materiałem  niepalnym  i  nie  wchodzi  w  żadną  reakcję
chemiczną  z  bitumami,  można  układać  bezpośrednio  papy  termozgrzewalne.  Pierwszą,
podkładową  warstwę  papy  mocuje  się  mechanicznie  lub  przykleja.  Gdy  podłoże  stanowią
płyty  styropianowe  laminowane  papą,  można  zrezygnować  z  warstwy  pośredniej  mocowanej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

mechanicznie,  która  jest  niezbędna  do  zgrzewania  kolejnych  warstw  papy  w  pozostałych
przypadkach.
Papy  asfaltowe  zgrzewalne  na  osnowie  aluminiowej  lub  miedzianej  stosuje  się  głównie
wtedy,  gdy  od  izolacji  jest  wymagana  większa  sztywność,  beż  możliwości  zapewnienia
właściwego docisku do podłoża.
Z  grubowarstwowych  bitumicznych  powłok  hydroizolacyjnych  (KMB)  wykonuje  się
izolacje  pionowe  ścian  piwnic.  Tworzą  one  grubowarstwowe  hydroizolacje,  które  skutecznie
chronią  budynki  przed  działaniem  wody  opadowej  i  gruntowej,  spełniają  również  warunki
stawiane  izolacji  ciężkiej.

Ze względu na ich ciągłość bez połączeń, stanowią bezszwową

izolację;  można  je  układać  na  wilgotnych  podłożach,  przenoszą  rysy  i  pęknięcia  do  5  mm,
całkowicie  uniemożliwiają  podsiąkanie  wody.  Układane  są  bezpośrednio  na  ścianie,
stosowane są na zimno.
Nanosi  się  w  dwóch  procesach  roboczych:  pierwszy  to  nanoszenie  „świeże  na  świeże”,
którego  celem  jest  zamknięcie  wszelkich  pustek  w  podłożu,  na  przykład  „raków”  w  betonie,
czy  niedokładnie  wypełnionych  spoin  w  ścianach  murowanych.  Grubość  warstwy
po wyschnięciu  nie  może  być  mniejsza  niż  3  mm,  w  pachwinach  i  na  krawędziach  należy
stosować  tkaninowe  wkładki  wzmacniające  (aby  zapewnić  minimalną  grubość  warstwy
wzmocnienie  takie  powinno  się  stosować  także  na  powierzchniach  poziomych).
Po całkowitym  wyschnięciu  pierwszej  warstwy  izolacyjnej  nanosi  się  drugą  warstwę
ochronną.
Na  fragmentach  powierzchni,  gdzie  prace  są  bardziej  skomplikowane,  np.  przejście  ściana-
posadzka,  przepusty  do  rur,  naroża  wewnętrzne  i  zewnętrzne,  wykonanie  izolacji  z  użyciem
KMB jest łatwiejsze niż innych rodzajów izolacji bezszwowej.

Warstwy ochronne izolacji
Nałożoną  powłokę  bitumiczną  do  momentu  związania  i  wyschnięcia  należy  chronić
przed działaniem  warunków  atmosferycznych  (nasłonecznienie,  deszcz,  mróz)  oraz  wodą
gruntową.  Działaniu  niskiej  temperatury  można  zapobiec  stosując  nagrzewnice  lub  namioty
ochronne; w pozostałych przypadkach: folie lub maty.
Izolacje  bitumiczne  (oraz  izolacje  z  tworzyw  sztucznych  lub  blach  stalowych)  należy  chronić
przed uszkodzeniem mechanicznymi za pomocą warstw:

–

z betonu zbrojonego siatką drucianą oraz z drugiej warstwy: z zaprawy o grubości 2,5 cm
dokładnie wygładzonej,

–

z  płyt  betonowych,  klinkieru  lub  cegły  dobrze  wypalonej  i  odpornej  na  wilgoć,  które
układa  się  na  zaprawie  cementowej  1:3  o  grubości  co  najmniej  2  cm  (zaprawa  chroni
przed wgniataniem płyt lub cegieł w izolację),

–

z  asfaltu  lanego  –  warstwa  ochronna  składa  się  z  dwóch  warstw  papy  bez  posypki
nakładanych  na  gotową  izolację  w  kierunkach  do  siebie  prostopadłych  i  warstwy  asfaltu
o  grubości  2,5  cm.  Tej  warstwy  ochronnej  nie  można  stosować  na  powierzchniach
o większych pochyleniach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób należy wyrównać nierówne powierzchnie ścian pod izolację?
2. Czy w budynku podpiwniczonym, który jest posadowiony na suchym gruncie, a poziom

wody gruntowej znajduje się poniżej poziomu ław fundamentowych – należy wykonać
izolację pionową i poziomą?

3.  Jakie są fazy wykonania izolacji przeciwwilgociowej muru fundamentowego?
4.  Jaka powinna być grubość warstwy lepiku pomiędzy dwoma warstwami papy?
5.  Z której strony ścian fundamentowych powinna być układana izolacja wodochronna?
6.  Jakie są fazy wykonania izolacji wodochronnej?
7.  W  jaki  sposób  układa  się  izolację  z  pap  termozgrzewalnych  w  zależności  od  rodzaju

podłoża?

8.  Kiedy stosuje się papy asfaltowe zgrzewalne na osnowie aluminiowej lub miedzianej?
9.  W jaki sposób wykonuje się izolacje z grubowarstwowych powłok bitumicznych?
10.  Przed jakimi czynnikami należy chronić wykonaną izolację?
11.  W jaki sposób wykonuje się warstwy ochronne izolacji bitumicznych?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz narzędzia i sprzęt do wykonania izolacji przeciwwilgociowej ściany piwnicy,

zgodnie z dokumentacją budowlaną otrzymaną od nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z dokumentacją,
5)  dobrać odpowiednią odzież ochronną,
6)  dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania określonych w dokumentacji robót,
7)  sporządzić  w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
8)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
9)  zaprezentować efekty swojej pracy,
10) dokonać samooceny pracy,
11) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja budowlana,

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

plansze poglądowe dotyczące izolacji części podziemnych budynków,

−

literatura.

Ćwiczenie 2

Przygotuj podłoże ściany piwnicy pod pionową izolację przeciwwilgociową, zgodnie

z dokumentacją budowlaną otrzymaną od nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z dokumentacją,
5)  dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,
6)  dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót,
7)  przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy,
8)  sprawdzić jakość podłoża,
9)  przygotować podłoże zgodnie z dokumentacją,
10)  sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki,
11)  sporządzić  w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
12)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
13)  zaprezentować efekty swojej pracy,
14)  dokonać samooceny pracy,
15)  uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja budowlana,

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,

−

plansze poglądowe dotyczące izolacji części podziemnych budynków,

−

literatura.

Ćwiczenie 3

Wykonaj pionową izolację przeciwwilgociową ściany piwnicy z określonego

w dokumentacji materiału.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z dokumentacją,
5)  dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,
6)  dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót,
7)  przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy,
8)  sprawdzić jakość podłoża,
9)  przygotować podłoże pod izolację pionową ściany piwnicy,
10)  wykonać izolację według dokumentacji,
11)  sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki,
12)  zastosować  racjonalnie  materiał  oraz

określić sposób zagospodarowania odpadów

powstałych podczas wykonywania izolacji,

13)  sporządzić  w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
14)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
15)  zaprezentować efekty swojej pracy,
16)  dokonać samooceny pracy,
17)  uporządkować stanowisko pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja budowlana,

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,

−

plansze poglądowe dotyczące izolacji części podziemnych budynków,

−

literatura.

Ćwiczenie 4

Wykonaj pionową izolację przeciwwilgociową ściany fundamentowej z określonego

w dokumentacji materiału.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

zorganizować stanowisko pracy,

zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,

dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót,

przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy,

sprawdzić jakość podłoża,

przygotować podłoże pod izolację pionową ściany fundamentowej,

wykonać izolację według dokumentacji,

10) sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki,
11) zastosować racjonalnie materiał oraz

określić sposób zagospodarowania odpadów

powstałych podczas wykonywania izolacji,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja budowlana,

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,

−

plansze poglądowe dotyczące izolacji części podziemnych budynków,

−

literatura.

Ćwiczenie 5

Wykonaj warstwę ochronną izolacji ścian piwnic zgodnie z dokumentacją otrzymaną

od nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5)  dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót,
6)  dobrać materiały do wykonania warstwy ochronnej izolacji,
7)  przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy,
8)  sprawdzić jakość wykonanej wcześniej izolacji,
9)  wykonać warstwę ochronną izolacji,
10)  sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki,
11)  określić sposób zagospodarowania odpadów powstałych podczas wykonywania izolacji,
12)  sporządzić  w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
13)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
14)  zaprezentować efekty swojej pracy,
15)  dokonać samooceny pracy,
16)  uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja budowlana,

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,

−

plansze poglądowe dotyczące izolacji części podziemnych budynków,

−

literatura.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania odpowiednich robót izolacyjnych?

2) przygotować podłoże pod pionową izolację przeciwwilgociową?

3) wykonać pionową izolację ścian piwnic?

4) wykonać pionową izolację ścian fundamentowych?

5) wykonać warstwy ochronne izolacji z różnych materiałów?

6) zastosować racjonalnie materiał oraz

określić sposób zagospodarowania

odpadów powstałych podczas wykonywania izolacji wodochronnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Izolacje tarasów i zielonych dachów oraz pomieszczeń

„mokrych”

4.6.1. Materiał nauczania

Hydroizolacja tarasu powinna spełniać wymagania stawiane izolacjom wodochronnym,

czyli powinna być wykonywana w układzie wielowarstwowym.

Arkusze papy należy układać

zgodnie z kierunkiem spadku podłoża, a szerokość zakładów w każdej warstwie powinna

wynosić co najmniej 10 cm. Zakłady każdej następnej warstwy papy powinny być przesunięte
odpowiednio: przy izolacji dwuwarstwowej - o 1/2 szerokości arkusza, przy izolacji
trzywarstwowej - o 1/3 szerokości arkusza.

Przy stosowaniu papy na welonie szklanym, może

ona  stanowić  tylko  jedną  warstwę  w  wielowarstwowej  (min.  trzywarstwowej)  izolacji
wodochronnej.  Izolację  należy  wzmocnić  w  miejscach  załamania  powierzchni  tarasu
i w zlewniach  odwadniających,

układając dodatkową warstwę papy pod pierwszą warstwę

izolacji.  Izolacje  wodochronne  tarasów  powinny  być  dylatowane  w  tych  samych  miejscach
i płaszczyznach,  w  których  wykonano  dylatacje  konstrukcji  budynku.  Izolacja  powinna  być
wywinięta na przyległe ściany na wysokość co najmniej 15 cm nad powierzchnię posadzki.

Dach zielony
Najczęściej  ogrody  na  dachach  zakłada  się  na  stropach,  które  mogą  przenieść  obciążenia
rzędu 50 ÷ 450 kg/m². Rozróżnia się następujące sposoby zazielenienia dachu:
–

intensywnie  wysokie  -  jest to najtrudniejszy rodzaj zazielenienia, zarówno technicznie (ze
względu  na  znaczne  obciążenie),  jak  i  pielęgnacyjne  (nawadnianie,  odprowadzenie
nadmiaru  wody  opadowej,  szkodliwe  oddziaływanie  korzeni  dużych  roślin  oraz
konieczność regularnej pielęgnacji włącznie z nawodnieniem),

–

intensywnie niskie

- jako zazielenienie występują trawniki, byliny oraz nieliczne krzewy,

Rys. 12. Dach zielony intensywny [www.budujemydom.pl/abc/]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

ekstensywne - gdy sadzi się rośliny o najniższych wymaganiach wegetacyjnych (bardzo
rzadka okresowa pielęgnacja: 1-2 razy w ciągu roku), które praktycznie samodzielnie się
rozwijają,

łatwo dostosowując się do zmiennych warunków wegetacyjno-

atmosferycznych.

Rys. 13. Dach zielony ekstensywny [www.budujemydom.pl/abc/]

Warstwy dachu zielonego, w kolejności od warstwy wierzchniej:

–

roślinna – wegetacyjna,

–

filtracyjna,

–

drenująca,

–

odporna  na  przerastanie  korzeni  -  jest  to  warstwa  wodoszczelna,  wykonana  z  pap
z wkładką  miedzianą  lub  dodatkiem  chemicznym  dodawanym  do  wierzchniej  warstwy
bitumu, „odpychając” w ten sposób rosnące korzenie.

Szczególnie  ważne  -  ze  względu  na  szczelność  -  jest  wykonanie  takich  miejsc  na  dachu  jak
np.  odcinki  przy  murze  attyki,  wpusty  wody,  obrzeża.  W  związku  z  tym  konieczne  jest
stosowanie  tylko  firmowych  systemów  renomowanych  producentów,  sprawdzonych
rozwiązań  oraz  materiałów,  przy  zachowaniu  wyjątkowej  staranności  i  kontroli  jakości
wykonywanych robót.

Niekiedy na połaciach o niewielkim nachyleniu wykonuje się tzw. dachy odwrócone,

czyli  o  odwróconym  układzie  warstw.  Cechą  charakterystyczną  takiego  rozwiązania  jest
umiejscowienie  szczelnej  warstwy  izolacji  przeciwwodnej  bezpośrednio  na  konstrukcji
stropu,  a  dopiero  na  niej  warstwy  izolacji  termicznej  o  specjalnych  właściwościach
technicznych np. ze polistyrenu ekstrudowanego. Rodzaj warstwy zależy od przeznaczenia jej
powierzchni.  Mogą  to  być  kamienne  lub  betonowe  płyty,  żwir,  płytki  ceramiczne,  kostka
brukowa lub warstwa zieleni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys.14. Dach odwrócony [www.budujemydom.pl/abc/]

Do pomieszczeń „mokrych” zalicza się pomieszczenia, w których podczas ich

użytkowania  wydzielają  się  duże  ilości  pary  wodnej  oraz  następuje  rozpryskiwanie  wody
na podłogi  i  ściany.  W  budownictwie  mieszkaniowym  i  użyteczności  publicznej  są  to  przede
wszystkim  ubikacje,  łazienki,  kuchnie,  pralnie,  łaźnie,  a  w  budownictwie  przemysłowym  -
laboratoria chemiczne, zakłady przemysłu spożywczego, włókienniczego, chemicznego itp.
W  zależności  od  stopnia  narażenia  na  działanie  wody,  zabezpieczenia  wodochronne
pomieszczeń „mokrych” można podzielić na trzy grupy:
–

ściany i podłogi, gdzie nie ma bezpośredniego działania wody bieżącej, okresowo
występuje tylko woda rozpryskowa - wtedy stosuje się izolacje przeciwwilgociowe,

–

ściany i podłogi gdzie występuje bezpośrednie okresowe działanie wody lub jej rozprysk,
np. w łazienkach w domach mieszkalnych i hotelach - wtedy stosuje się izolacje
wodochronne,

–

ściany i podłogi, gdzie występuje bezpośrednie długotrwałe działanie wody lub jej
rozprysk, np. w łaźniach publicznych, szkolnych lub obiektach sportowych - wtedy
stosuje się izolacje wodochronne.

Rys.15. Obszary narażone na bezpośrednie działanie wody w łazience, wymagające izolowania [rys. Krzysztof

Rodak, 2, s.25]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zabezpieczenia  wodochronne  powinny  być  tak  wykonane,  aby  chroniły  pomieszczenia
w sposób  trwały  przed  przenikaniem  wody  użytkowej  zarówno  w  głąb  konstrukcji  ściany,
jak  też  do  pomieszczeń  sąsiednich.  Należy  w  nich  zapewnić  dobrą  wentylację  oraz
odpowiednie  pochylenie  posadzki,  ułatwiające  odprowadzanie  rozlewanej  wody  do  kratek

ściekowych,  a  ponadto  warstwy  izolacji  powinny  być  odporne  na  korozję  biologiczną.
Izolacja  wodochronna  powinna  sięgać  do  poziomu  potencjalnego  rozprysku  wody,
a w pozostałej  części  narażonej  jedynie  na  parowanie  wilgoci,  wystarczy  wykonanie  izolacji
przeciwwilgociowej.
Izolacje  papowe  podłóg  w  pomieszczeniach  „mokrych”  najczęściej  wykonuje  się  z  pap
asfaltowych  i  asfaltowych  modyfikowanych.  Wykonuje  się  izolacje  bitumiczne  średnie
lub ciężkie  z  dwiema  lub  trzema  warstwami  (przynajmniej  jedna,  środkowa,  powinna  być
wykonana  z  papy  asfaltowej  na  tkaninie  technicznej  lub  innej  włókninie  wzmacniającej)
wkładek  z  papy  asfaltowej  na  lepiku  asfaltowym.  Izolację  należy  wywinąć  na  ściany
na wysokość  co  najmniej  20  cm.  Na  izolacji  układa  się  betonową  warstwę  ochronną
o grubości  minimum  3  cm,  a  na  niej  posadzkę  z  płytek  terakotowych  lub  z  lastryka.  Ściany
można  pokryć  okładzinami  z  płytek  szkliwionych,  szklanych  lub  z  tworzyw  sztucznych.
Izolację  przeciwwilgociową  pod  płytkami  wykonuje  się  do  takiej  wysokości,  do  jakiej  ściana
może być opryskiwana wodą.

Zasady wykonywania izolacji z pap termozgrzewalnych:

−

zgrzewanie pap między sobą lub z podłożem polega na podgrzewaniu spodniej warstwy
papy płomieniem palnika gazowego do momentu nadtopienia masy powłokowej,

−

palnik powinien równocześnie podgrzewać podłoże i wstęgę papy od strony przekładki
antyadhezyjnej,

−

niedopuszczalne jest miejscowe nagrzewanie papy, które może spowodować nadmierny
spływ masy asfaltowej lub jej zapalenie,

−

izolacja dwu- i trzywarstwowa może być układana na podłożu metodą zgrzewania
lub klejona lepikiem do podłoża.

W pomieszczeniach „mokrych” miejscami, w obrębie zabezpieczenia wodochronnego,

które wymagają szczególnej uwagi w trakcie wykonywania robót hydroizolacyjnych
i powinny być uszczelnione w sposób zabezpieczający przed wnikaniem wody w głąb izolacji
i podłoża są:
–

przejścia rur przez ściany i stropy

→

można wykonać np. w specjalnych tulejkach,

z kołnierzami wklejanymi w warstwach hydroizolacyjnych,

–

miejsca osadzenia wpustów i kanalików podłogowych, gdzie izolacja wodochronna
została przebita

→

powinny być dodatkowo uszczelnione, tak jak miejsca przebić,

–

zakończenia warstw hydroizolacyjnych, np. w obrębie progów drzwiowych

→

powinny

być wykonane w sposób uniemożliwiający ewentualny okresowy wyciek nagromadzonej
na posadzce wody.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie wymagania powinna spełniać hydroizolacja tarasu?
2.  W jaki sposób wykonuje się izolację wodochronną tarasu?
3.  Czym różnią się sposoby zazielenia dachów zielonych?
4.  Z jakich warstw składa się dach zielony?
5.  Co to są i gdzie się stosuje dachy zielone odwrócone?
6.  Co to są pomieszczenia „mokre”?
7.  Jakie są rodzaje zabezpieczeń wodochronnych pomieszczeń „mokrych”?
8.  W jaki sposób wykonuje się zabezpieczenia wodochronne pomieszczeń „mokrych”?
9.  Jakie miejsca w pomieszczeniach „mokrych” wymagają szczególnego zabezpieczenia?
10.  Jakie są zasady wykonywania izolacji z pap termozgrzewalnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj izolację wodochronną tarasu zgodnie z dokumentacją budowlaną otrzymaną

od nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z dokumentacją,
5)  dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,
6)  dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót,
7)  przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy,
8)  sprawdzić jakość podłoża,
9)  przygotować podłoże pod izolację wodochronną tarasu,
10)  wykonać izolację według dokumentacji,
11)  sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki,
12)  zastosować  racjonalnie  materiał  oraz

określić sposób zagospodarowania odpadów

powstałych podczas wykonywania izolacji,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja budowlana,

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,

−

plansze poglądowe dotyczące izolacji tarasów i dachów zielonych,

−

literatura.

Ćwiczenie 2

Wykonaj izolację wodochronną dachu zielonego zgodnie z dokumentacją budowlaną

otrzymaną od nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9) przygotować podłoże pod izolację dachu zielonego,
10) wykonać izolację według dokumentacji,
11) sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki,
12) zastosować racjonalnie materiał oraz

określić sposób zagospodarowania odpadów

powstałych podczas wykonywania izolacji,

13) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
14) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
15) zaprezentować efekty swojej pracy,
16) dokonać samooceny pracy,
17) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja budowlana,

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,

−

plansze poglądowe dotyczące izolacji tarasów i dachów zielonych,

−

literatura.

Ćwiczenie 3

Wykonaj izolację poziomą w pomieszczeniu „mokrym” zgodnie z dokumentacją

budowlaną otrzymaną od nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z dokumentacją,
5)  dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,
6)  dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót,
7)  przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy,
8)  sprawdzić jakość podłoża,
9)  przygotować podłoże pod izolację poziomą pomieszczenia „mokrego”,
10)  wykonać izolację według dokumentacji,
11)  sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki,
12)  zastosować  racjonalnie  materiał  oraz

określić sposób zagospodarowania odpadów

powstałych podczas wykonywania izolacji,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja budowlana,

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,

−

plansze poglądowe dotyczące izolacji tarasów i dachów zielonych,

−

literatura.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Wykonaj izolację wodochronną tarasu zgodnie z dokumentacją budowlaną otrzymaną

od nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z dokumentacją,
5)  dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,
6)  dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót,
7)  przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy,
8)  sprawdzić jakość podłoża,
9)  przygotować podłoże pod izolację pionową pomieszczenia „mokrego”,
10)  wykonać izolację według dokumentacji,
11)  sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki,
12)  zastosować  racjonalnie  materiał  oraz

określić sposób zagospodarowania odpadów

powstałych podczas wykonywania izolacji,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja budowlana,

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,

−

plansze poglądowe dotyczące izolacji tarasów i dachów zielonych,

−

literatura.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) wykonać izolację tarasów?

2) wykonać izolację dachów zielonych?

3) wykonać izolację poziomą pomieszczeń „mokrych”?

4) wykonać izolację pionową pomieszczeń „mokrych”?

5) zastosować racjonalnie materiał oraz

określić sposób zagospodarowania

odpadów powstałych podczas wykonywania izolacji?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Izolacje szczelin dylatacyjnych oraz naprawy izolacji

4.7.1. Materiał nauczania

W każdej większej budowli stosuje się szczeliny dylatacyjne, które muszą przejąć

naprężenia  wynikające  ze  zmian  objętości  i  odkształceń  spowodowanych  przez  różnice
temperatur,  nierównomierne  osiadanie  gruntu,  wstrząsy  itp.  Dylatacje  zapobiegają  tworzeniu
się  rys  w  elementach  konstrukcyjnych.  Izolacje  szczelin  dylatacyjnych  można  wykonać
różnymi sposobami.

Na zewnętrznej powierzchni dylatowanego elementu przykrywa się szczelinę dwiema

warstwami  izolacji  ciężkiej  z  wkładką  o  szerokości  30÷50  cm  lub  wkładką  elastyczną
w postaci  kilku  warstw  papy  lub  elastycznych  płyt  budowlanych  (wiórkowo-cementowych,
pilśniowych  miękkich,  korkowych  itp.)  powleczonych  masą  bitumiczną.  Od  strony
zewnętrznej  szczelinę  zamyka  się  korkiem  z  masy  zalewowej  lub  kitu  asfaltowego.

Jeżeli

przewiduje  się  duże  nierównomierne  osiadanie  konstrukcji  (w  granicach  kilku,  a  nawet
kilkunastu  centymetrów),  co  może  miejsce  na  terenach  szkód  górniczych,  to  w  tych
wypadkach  izolację  zakończa  się  po  obu  stronach  szczeliny,  natomiast  samą  szczelinę
zamyka  się  wygiętą  w  kształcie  litery  V  lub  U  blachą  (najlepiej  miedzianą)  lub  grubą  folią
z masy  plastycznej,  zaciśniętą  wraz  z  izolacją  po  obu  stronach  szczeliny  w  konstrukcji
stalowej lub mosiężnej.

Do uszczelniania powłoki bitumicznej stosuje się w jej płaszczyźnie specjalne taśmy

uszczelniające.  Do  przyklejania  ich  do  podłoża  stosuje  się  elastyczne  masy  hydroizolacyjne:
szlamy  uszczelniające  albo  żywice  reaktywne.  Wzdłuż  szczeliny  nanosi  się  pierwszą  warstwę
masy  hydroizolacyjnej,  w  którą  wkłada  się  ułożoną  w  literę  U,  taśmę  uszczelniającą.
Po stwardnieniu  należy  ułożyć  następną  warstwę  izolacji.  Taśmy  należy  łączyć  na  zakład
przez  sklejanie  lub  przez  zgrzewanie.  W  miejscu  przejścia  dylatacji  poziomej  w  pionową
trzeba  zostawić  kilkudziesięciocentymetrowy  odcinek  taśmy,  który  potem  należy  połączyć
z uszczelnieniem dylatacji pionowej.

Do izolacji elastycznych szczelin dylatacyjnych w pomieszczeniach „mokrych” można

stosować  silikon  sanitarny,  który  zawiera  środek  grzybobójczy,  może  być  stosowany
bez gruntowania,  posiada  także  bardzo  dobrą  przyczepność  boczną.  Powierzchnia  silikonu
jest  półmatowa,  dzięki  temu  szczeliny  dylatacyjne  pasują  do  mineralnych  zapraw
do fugowania, do których można go też dostosować kolorystycznie.

Naprawy izolacji

Jeżeli budynek nie został w czasie budowy zabezpieczony właściwie wykonaną izolacją

wodochronną,  wówczas  następuje  zawilgocenie  ścian  fundamentowych,  a  niejednokrotnie
i przecieki  wody  do  wnętrza  piwnic.  Zabezpieczenie  budynku  przed  działaniem  tej  wody
można  wykonać  wtedy  od  strony  wewnętrznej,  wykonując  tzw.  szczelną  wannę  z  izolacji
w piwnicy  budynku;  jednak  nadal  cała  ściana  pozostaje  w  wodzie  gruntowej,  zabezpieczone
jest  tylko  wnętrze  piwnicy.  Właściwym  rozwiązaniem  jest  wykonanie  prawidłowo
zewnętrznej  izolacji  pionowej,  co  wiąże  się  z  dużą  ilością  robót  ziemnych,  i  czyni  tę  metodę
bardzo kłopotliwą i kosztowną.

Jeżeli  konieczna  jest  tylko  miejscowa  naprawa  uszkodzeń  izolacji,  wtedy  wykonuje  się
wykop  do  poziomu  około  0,5  m  poniżej  uszkodzonego  miejsca.  Następnie  należy  go
dokładnie  oczyścić  i  ocenić  stan  powierzchni.  Luźne  fragmenty  muru,  tynku,  powłok
izolacyjnych  oraz  resztki  bitumicznych  materiałów  uszczelniających  trzeba  usunąć.  Następnie
wszystkie  ubytki  naprawić  lub  uzupełnić  systemową  zaprawą  naprawczą,  dopasowaną
do rodzaju  podłoża,  ściśle  przestrzegając  wytycznych  producenta.  Warstwy  zaprawy
naprawczej  powinny  mieć  taką  samą  grubość  jak  naprawiana  powłoka.  Po  związaniu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i wyschnięciu  warstwy  należy  ponownie  nałożyć  materiał  uszczelniający  w  formie  łaty
o krawędziach  dłuższych  o  co  najmniej  10  cm  z  każdej  strony  uszkodzonego  pola.  Grubość
warstwy  jest  zależna  od  obciążenia  wilgocią  lub  wodą  i  od  wymogów  stawianych  przez
producenta.
Pokrycia  z  pap  termozgrzewalnych  mogą  być  eksploatowane  bez  remontu  przez  20  lat,
nie oznacza  to  jednak,  że  w  tym  czasie  nie  należy  kontrolować  pokrycia.  Papy  te  zachowują
swoje właściwości w temperaturze od -35º do 110°C (dla pap tradycyjnych od 0°C do 70°C).
Grubość  pap  nie  wpływa  w  sposób  szczególny  na  ich  podstawowe  parametry  techniczne,
nie mniej  stwierdzono,  że  im  większa  jest  grubość  papy,  tym  większa  trwałość  wykonanego
z niej pokrycia.

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  W jakim celu stosuje się dylatacje?
2.  Jakimi materiałami przykrywa się szczelinę dylatacyjną?
3.  Czym zamyka się szczelinę od strony zewnętrznej?
4.  Jakie materiały stosuje się do uszczelniania powłoki bitumicznej?
5.  Jaki

materiał

stosuje

się

izolacji

elastycznych

szczelin

dylatacyjnych

w pomieszczeniach „mokrych”?

6. W jaki sposób dokonuje się naprawy niewłaściwie wykonanej w czasie budowy izolacji

ścian fundamentowych?

7. Jakie czynności należy wykonać w celu miejscowej naprawy uszkodzeń izolacji?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj

izolację

dylatacji

zgodnie

dokumentacją

budowlaną

otrzymaną

od nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z dokumentacją,
5)  dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji dylatacji,
6)  dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót,
7)  przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy,
8)  sprawdzić jakość podłoża i wykonanej dylatacji,
9)  wykonać izolację dylatacji według dokumentacji,
10)  sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki,
11)  zastosować  racjonalnie  materiał  oraz

określić sposób zagospodarowania odpadów

powstałych podczas wykonywania izolacji,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja budowlana,

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,

−

plansze poglądowe dotyczące izolacji dylatacji,

−

literatura.

Ćwiczenie 2

Dokonaj oceny stopnia zniszczenia izolacji oraz dokonaj naprawy zniszczonych

fragmentów powłoki izolacyjnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  dokładnie obejrzeć zniszczoną izolację i dokonać oceny stopnia jej zniszczenia,
5)  zaproponować sposób demontażu i naprawy uszkodzonych fragmentów izolacji,
6)  dobrać materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,
7)  dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania robót,
8)  przetransportować materiały i dokonać ich składowania na stanowisku pracy,
9)  zdemontować zniszczoną izolację,
10)  naprawić uszkodzoną izolację,
11)  sprawdzić i ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć ewentualne usterki,
12)  zastosować  racjonalnie  materiał  oraz

określić sposób zagospodarowania odpadów

powstałych podczas wykonywania demontażu i naprawy izolacji,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

podłoże ze zniszczoną powłoką izolacyjną,

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt do robót izolacyjnych,

−

materiały izolacyjne i pomocnicze do wykonania izolacji,

−

plansze poglądowe dotyczące izolacji wodochronnych,

−

literatura.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wykonać izolację dylatacji?

2) ocenić stopień zniszczenia powłoki izolacyjnej?

3) zdemontować zniszczoną izolację?

4) dokonać naprawy zniszczonych fragmentów powłoki izolacyjnej?

5) zastosować racjonalnie materiał oraz

określić sposób zagospodarowania

odpadów powstałych podczas wykonywania robót izolacyjnych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Drenaż

4.8.1. Materiał nauczania

Drenaż opaskowy jest skutecznym sposobem przeciwdziałania zawilgoceniu ścian

budynku  przed  oddziaływaniem  wody  gruntowej  i  powierzchniowej.  Powinien  być
zaprojektowany  jako  zamknięta  opaska,  która  obejmuje  wszystkie  ściany  stykające  się
z gruntem  i  tym  samym  chronić  zarówno  powierzchnie  pionowe  ścian  fundamentowych,
jak i poziome  płaszczyzny  posadzek  podpiwniczenia  i  ław  fundamentowych.  Ciągi  drenarskie
powinny  posiadać  studnie  kontrolno-wyczystne  na  początku  ciągów  oraz  studnie  pośrednie
na  zmianach  kierunku  i  nie  dalej  niż  w  odległości  25  m  jedna  od  drugiej.

Studzienka

drenarska  rewizyjna  umieszczana  w  najwyższym  punkcie  ułożenia  rury  umożliwia
odpowietrzenie  układu  oraz  przeprowadzenie okresowego  czyszczenia.  Studzienka drenarska
zbiorcza  zlokalizowana  w  najniższym  położeniu  rury  służy  zebraniu  wód  drenażowych
i odprowadzeniu ich do kanalizacji deszczowej lub cieku wodnego.

Rury drenarskie są wykonywane najczęściej z perforowanych tworzyw sztucznych

o średnicy  od  50  do  150  mm.  Układa  się  je  na  utwardzonej  podsypce  z  kruszywa  płukanego
frakcji  około  8÷16  mm,  pełniącego  również  funkcję  warstwy  drenującej.  Drenaż  układa  się
ze spadkiem  od 0,5 do  2%,  równym  na  całej  długości,  przez  co  zapewnia  się  stałą  prędkość
przepływu grawitacyjnego wody w rurach drenarskich.

Rury drenarskie układa się bezpośrednio w sąsiedztwie fundamentów na możliwie

najwyższym  poziomie,  zapewniającym  wymagane  obniżenie  zwierciadła  wód  gruntowych.
Lokalizowanie  rur  drenarskich  poniżej  poziomu  posadowienia  wymaga  przeprowadzenia
specjalnych  badań,  ponieważ  niszcząca  działalność  wód  gruntowych,  polegająca
na wypłukiwaniu  cząsteczek  pylastych  spod  fundamentów,  może  powodować  nawet
zapadanie  się  i  osuwanie  gruntu.  Na  rurach  drenarskich  powinna  być  wykonana  obsypka
z kruszywa  o  frakcji  8÷16  mm  (max  30  mm),  która  powinna  być  zabezpieczona  warstwą
filtrującą  z  kruszywa  płukanego  (o  frakcji  2÷4  mm)  przed  przedostawaniem  się  drobnych
cząstek  powodujących  zamulanie  drenu.

Zaleca się również układanie na warstwie drenującej

mat  filtrujących  wykonanych  z  geowłókniny.  Wokół  budynku  należy  wykonać  obsypki
z gruntów  przepuszczalnych,  które  m.in.  stanowią  ochronę  warstw  izolacyjnych  przed
niszczącym  działaniem  korzeni,  które  nie  rozwijają  się  intensywnie  w  strefach  gruntu
o obniżonej  wilgotności,  a  także  zapewniają  obojętny  odczyn  środowiska  stykającego  się
z izolacją (w przypadku gdy piasek jest wolny od humusu oraz innych części organicznych).

Rys.16. Warunki do budowania piwnic na gruntach nieprzepuszczalnych [rys. Krzysztof Rodak, 1, s.20]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zagęszczone  grunty  nieprzepuszczalne  mogą  ograniczać  bardzo  niekorzystne  zjawisko
podtapiania  budowli.  W  przypadku  występowania  gruntów  słabo  przepuszczalnych,  zachodzi
konieczność  wykonania  drenażu  nawet  wokół  budynków  posadowionych  powyżej  poziomu
wód gruntowych.

Uzupełnieniem systemu ochrony przeciwwilgociowej budynku są opaski przeciw

rozbryzgowe i odwodnienia powierzchniowe.

Szczelne opaski betonowe układane wokół

budynku utrudniają wyparowanie wilgoci wokół budynku, wskazane jest zastąpienie ich
obsypką z kruszywa o frakcji 40÷80 mm, która zabezpiecza powierzchnię cokołu budynku
przed zawilgoceniem wodą rozbryzgową i zabrudzeniem.

Rys.17. Odprowadzenie wód opadowych wokół budynku: a) betonowa opaska wokół budynku utrudnia
odprowadzenie wilgoci, b) woda może swobodnie przenikać przez przepuszczalną warstwę żwiru

[rys. Krzysztof Rodak, 2, s.23]

Większość wody opadowej nie odbija się w kierunku powierzchni cokołu, jak to ma miejsce
w przypadku opaski betonowej, lecz spływa w dolne warstwy obsypki.

Również łatwiej

odparowuje, nie powodując zawilgocenia podziemnych części budynku.
Należy  pamiętać,  że  nie należy  łączyć  wód  opadowych,  odprowadzanych  rurami  spustowymi
z dachu,  z  systemem  ciągów  drenarskich,  lecz powinny  one być odprowadzane do kanalizacji
deszczowej lub cieków wodnych.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.

1.  W jakim celu stosuje się drenaż opaskowy budynku?
2.  Z jakich elementów składa się opaskowy ciąg drenarski?
3.  Na jakiej głębokości układa się rury drenarskie?
4.  Jakimi  materiałami  i  w  jaki  sposób  powinny  być  zabezpieczone  rury  drenarskie

przed zamulaniem?

5. W jakim celu wykonuje się opaski na powierzchni terenu wokół budynku?
6. W jaki sposób powinny być wykonane opaski wokół budynku?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie

Wykonaj drenaż opaskowy wokół podpiwniczonego budynku zgodnie z dokumentacją

budowlaną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

10) zastosować racjonalnie materiał oraz

określić sposób zagospodarowania odpadów

powstałych podczas wykonywania izolacji,

11) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
12) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
13) zaprezentować efekty swojej pracy,
14) dokonać samooceny pracy,
15) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja budowlana,

−

przyrządy pomiarowe, narzędzia i sprzęt,

−

materiały do wykonania drenażu,

−

plansze poglądowe dotyczące drenażu,

−

literatura.

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wykonać drenaż opaskowy?

2) zastosować racjonalnie materiał oraz

określić sposób zagospodarowania

odpadów powstałych podczas wykonywania robót drenarskich?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.9. Dokumentacja budowlana dotycząca wykonywania izolacji

wodochronnych

4.9.1. Materiał nauczania

Roboty hydroizolacyjne części podziemnych budynków należy prowadzić zgodnie

z projektem budowlanym.

W opisie technicznym powinny być podane co najmniej następujące dane:
–

charakterystyka warunków gruntowo-wodnych panujących w rejonie posadowienia
budynku, obejmująca uwarstwienie gruntu poniżej poziomu posadowienia fundamentów,
aż do poziomu terenu,

–

rodzaj

charakterystyka

materiałów

potrzebnych

wykonania

izolacji

przeciwwilgociowych i wodochronnych, obróbek, uszczelnień przebić, wyrobów
do osłony warstw hydroizolacyjnych,

–

sposób przygotowania podłoża pod warstwy hydroizolacyjne,

–

sposób wykonania i opis układu warstw izolacyjnych zarówno w strefie przemarzania
gruntu, jak też poniżej strefy przemarzania,

–

sposób wykonania i opis układu warstw nawierzchniowych tarasu,

–

rozwiązania zapewniające ciągłość pomiędzy izolacją pionową i poziomą,

–

sposób zabezpieczenia izolacji przeciwwilgociowej i wodochronnej przed uszkodzeniem
w trakcie realizacji innych robót budowlanych,

–

sposób wyprowadzenia i zakończenia izolacji pionowej,

–

sposób uszczelnienia miejsc przebić warstw hydroizolacyjnych.

Część rysunkowa projektu powinna zawierać:
–

rzut fundamentów wraz kondygnacjami podziemnymi i przekroje poprzeczne,

–

rozmieszczenie dylatacji wraz z rozwiązaniami ich uszczelnienia itp.,

–

rozwiązania uszczelnienia przerw roboczych ,

–

rozwiązania miejsc przejścia instalacji poprzez warstwy hydroizolacyjne,

–

rozwiązania połączenia izolacji pionowej i poziomej,

–

rozwiązania przekroju warstw izolacyjnych w strefie przemarzania i poza rejonem
przemarzania gruntu wraz z przejściem z jednego obszaru w drugi,

–

przekroje warstw nawierzchniowych z oznaczeniem grubości i podaniem rodzaju
materiałów w poszczególnych warstwach – w przypadku tarasów,

–

rysunki szczegółów w rejonie zakończenia krawędzi poziomej izolacji pionowej,

–

sposób odprowadzenia wód opadowych z dachu budynku oraz tarasów zlokalizowanych
przy budynku,

–

rozmieszczenie kanalizacji burzowej i ogólnospławnej w rejonie budynku,

–

sposób zabezpieczenia izolacji przeciwwilgociowej i wodochronnej oraz podłoża
na wypadek przerwania robót lub sposób zabezpieczenia podłoża z płyt izolacji
termicznej przed zawilgoceniem niespodziewanymi opadami deszczu.

Odstępstwa od projektu zabezpieczeń dopuszczalne są w przypadku:
–

zmiany przewidzianych w projekcie warunków użytkowania budynku,

–

zmiany rodzaju izolacji w związku z nagłą zmianą stosunków wodnych w rejonie
budynku (np. powstanie kolektora, zmiana koryta okolicznych cieków wodnych itp.),

–

decyzji o zastosowaniu wyrobów zamiennych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zmiany rozwiązań technicznych w stosunku do przyjętych w projekcie powinny być
odnotowane w dzienniku budowy oraz naniesione na rysunki wykonawcze.
Odstępstwa powinny być każdorazowo potwierdzone dokumentem, stanowiącym część
dokumentacji technicznej i podpisanym przez projektanta oraz inwestora.

4.9.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Gdzie można znaleźć informacje dotyczące wykonania robót hydroizolacyjnych

w budynku?

2. Jakie dane dotyczące wykonania robót hydroizolacyjnych powinien zawierać opis

techniczny?

3. Jakie informacje, dotyczące wykonania robót hydroizolacyjnych, można znaleźć w części

rysunkowej projektu budowlanego?

4. W jakich przypadkach dopuszcza się odstępstwa od dokumentacji technicznej?
5. Jakie dokumenty powinny zawierać informacje o dokonywanych odstępstwach

od projektu?

4.9.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W projekcie budowlanym otrzymanym od nauczyciela znajdź informacje dotyczące

sposobu wykonania i opis układu warstw izolacyjnych ściany fundamentowej budynku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z dokumentacją,
5)  odszukać potrzebne informacje w opisie technicznym,
6)  odszukać potrzebne informacje w części rysunkowej projektu,
7)  sporządzić  w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
8)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
9)  zaprezentować efekty swojej pracy,
10)  dokonać samooceny pracy,
11)  uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja budowlana,

−

literatura.

Ćwiczenie 2

W projekcie budowlanym otrzymanym od nauczyciela znajdź informacje dotyczące

sposobu zabezpieczenia izolacji przed uszkodzeniem w trakcie wykonywania innych robót
budowlanych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  zapoznać się z dokumentacją,
5)  odszukać potrzebne informacje w opisie technicznym,
6)  odszukać potrzebne informacje w części rysunkowej projektu,
7)  sporządzić  w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
8)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
9)  zaprezentować efekty swojej pracy,
10)  dokonać samooceny pracy,
11)  uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja budowlana,

−

literatura.

4.9.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania robót?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.10. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót

4.10.1. Materiał nauczania

Warunki techniczne wykonania i odbioru robót obejmują wymagania dotyczące:

−

dokumentacji budowlanej,

−

przyjmowania wyrobów na budowę,

−

wykonania izolacji przeciwwilgociowych i wodochronnych części podziemnych
budynków,

−

kryteriów odbioru robót hydroizolacyjnych.

Przed przystąpieniem do wykonania zabezpieczeń wodochronnych powinna być

przeprowadzona  przez  inspektora  nadzoru  kontrola  wykonania  podłoży.  Następnie
po wykonaniu  zabezpieczeń  wodochronnych  powinna  być  przeprowadzona  ich  kontrola,
która  polega  na  sprawdzeniu  zgodności ich wykonania z  wymaganiami norm oraz  warunków
technicznych. Inspektor nadzoru przeprowadza:

−

kontrolę międzyoperacyjną w odniesieniu do prac zanikających – podczas wykonywania
robót hydroizolacyjnych,

−

kontrolę końcową – po zakończeniu robót.

Przy wykonywaniu izolacji przeciwwilgociowych i wodochronnych należy przestrzegać

następujących wymagań ogólnych:

−

izolacje powinny stanowić ciągły i szczelny układ oddzielający budynek lub jego część
od wody lub pary wodnej,

−

izolacje powinny ściśle przylegać do izolowanego podłoża – nie powinny pękać, a ich
powierzchnia powinna być gładka, bez lokalnych wgłębień lub wybrzuszeń,

−

izolacja pozioma powinna w sposób ciągły przechodzić w izolację pionową, bez przerw,

−

rodzaj i ilość zastosowanych warstw hydroizolacyjnych należy każdorazowo projektować
biorąc pod uwagę istniejące warunki gruntowo-wodne panujące w miejscu posadowienia
budynku oraz uwzględniając poziom posadowienia,

−

izolacja pionowa powinna być wyprowadzona na min. 50 cm powyżej poziomu
okalającego terenu i zakończona w sposób uniemożliwiający wnikanie wód opadowych
pod tę izolację,

−

niedopuszczalne jest łączenie w obrębie izolacji pionowych i poziomych wyrobów
oddziałujących na siebie w sposób powodujący ich destrukcję,

−

miejsca przebić izolacji przez przewody lub inne elementy konstrukcyjne powinny być
uszczelnione w sposób wykluczający przecieki wody do wnętrza budynku w tym rejonie,

−

izolacje  przeciwwilgociowe  i  wodochronne  powinny  być  wykonane  w  warunkach
umożliwiających  ich  prawidłowe  ułożenie,  tzn.  po  zakończeniu  prac  poprzedzających
roboty  izolacyjne,  mogących  stanowić  przyczynę  uszkodzenia  warstw  izolacyjnych  oraz
w  temperaturze  otoczenia  nie  niższej niż podano  w  instrukcji stosowania poszczególnych
materiałów izolacyjnych,

−

w przerwach dylatacyjnych oraz w przerwach roboczych należy stosować odpowiednie
zabezpieczenia np. specjalne taśmy wbudowywane w trakcie betonowania.

Wymaganiem

szczegółowym

zakresie

izolacji

przeciwwilgociowych

części

podziemnych

budynków

z mas hydroizolacyjnych nieodpornych na uszkodzenia

mechaniczne, czyli z mas bitumicznych, jest wykonanie dodatkowej warstwy osłonowej
na powierzchni takiej izolacji, przed zasypaniem jej gruntem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wymagania szczegółowe w zakresie izolacji wodochronnych części podziemnych budynków
są następujące:

−

izolacja wodochronna z wyrobów rolowych i laminatów powinna być wykonywana
od strony parcia wody na przegrodę,

−

w  przypadku  układania  izolacji  w  budynku  posadowionym  poniżej  zwierciadła  wody
gruntowej,  w  trakcie  trwania  robót  izolacyjnych  poziom  wody  gruntowej  powinien  być
obniżony  co  najmniej  o  30  cm  poniżej  poziomu  wykonywanej  izolacji  –  do  czasu
zabezpieczenia jej warstwą dociskową,

−

ścianki  dociskowe  (np.  murowane,  z  cegły  grubości  nie  mniejszej  niż  12  cm)  powinny
być  ustawione  na  podkładach  ślizgowych z  dwóch warstw  papy podkładowej i sięgać do
poziomu  30  cm  wyższego  niż  najwyższy  przewidywany  poziom  występowania  wody
gruntowej,

−

przejście rur przez izolację wodochronną należy wykonać za pomocą urządzeń
dławiących.

Roboty hydroizolacyjne z użyciem pap asfaltowych i asfaltowych modyfikowanych

powinny być wykonywane w temperaturze powyżej 5ºC. Izolacje wodochronne pomieszczeń
„mokrych” oraz tarasów powinny być dylatowane w tych samych miejscach i płaszczyznach,
w których wykonano dylatacje budynku.

Warstwa wykończeniowa podłogi w pomieszczeniu „mokrym” powinna być ułożona

ze spadkiem  w  kierunku  instalacji  odprowadzającej wodę z podłogi. Na powierzchni warstwy
wykończeniowej  nie  powinny  występować  zastoiny  wodne.  Dylatacje  nawierzchni  należy
wykonać  w  tym  samym  miejscu,  co  dylatacje  podłoża.  Na  warstwy  podłogowe  należy
stosować  materiały  odznaczające  się  małą  ścieralnością,  niską  nasiąkliwością  oraz  brakiem
śliskości.  Warstwy  nawierzchniowe  powinny  być  układane  na  zaprawie  cementowej
przykrywającej  warstwę  hydroizolacyjną  lub  bezpośrednio  na  izolacji  wodochronnej,  jeżeli
rozwiązanie systemowe dopuszcza taki układ warstw.

Usuwanie odpadów

Związany lub wyschnięty materiał może być, przy uwzględnieniu miejscowych

przepisów, usunięty jako normalny gruz budowlany. Usuwanie odpadów na składowisko
następuje przy specjalnym uwzględnieniu wymagań gospodarki wodnej.

4.10.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.

1. Czego dotyczą warunki techniczne wykonania i odbioru robót?
2. Jakie są wymagania ogólne dotyczące wykonywania izolacji przeciwwilgociowych

i wodochronnych?

3. Jakie są wymagania szczegółowe dotyczące wykonywania izolacji przeciwwilgociowych

i wodochronnych?

4.  W jakich miejscach wykonuje się dylatacje pomieszczeń „mokrych”?
5.  Jakie są zasady wykonywania poszczególnych warstw w pomieszczeniach „mokrych”?
6.  W jaki sposób należy zagospodarować odpady?

4.10.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie

Dokonaj odbioru izolacji poziomej wykonanej w pomieszczeniu „mokrym”.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy,
2)  zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
3)  przestrzegać zasad  bezpieczeństwa i higieny pracy,
4)  sprawdzić związanie izolacji z podłożem,
5)  sprawdzić wygląd zewnętrzny izolacji,
6)  ocenić prawidłowość ułożenia materiałów izolacyjnych,
7)  sprawdzić szczelność ułożenia,
8)  sporządzić  w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
9)  sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
10) zaprezentować efekty swojej pracy,
11) dokonać samooceny pracy,
12) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

warunki techniczne wykonywania i odbioru izolacji wodochronnych,

−

literatura.

4.10.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dokonać odbioru określonego rodzaju izolacji wodochronnej zgodnie

z warunkami technicznymi?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

INSTRUKCJA OGÓLNA
1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3.  Odpowiedzi udzielaj tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
4.  Kartę odpowiedzi podpisz imieniem i nazwiskiem.

INSTRUKCJA SZCZEGÓŁOWA
1. Zestaw zadań testowych składa się z zadań:

a) wielokrotnego wyboru.

2. Zadania wielokrotnego wyboru mają 4 wersje odpowiedzi, z których jedna jest

prawidłowa. Prawidłową odpowiedź należy zakreślić we właściwym miejscu na karcie
odpowiedzi.

3. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź należy ująć w kółko i ponownie zakreślić

odpowiedź prawidłową.

4. Jeżeli udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawia Ci trudność to opuść je i przejdź

do zadania następnego. Do zadań bez odpowiedzi możesz wrócić później.

5. Na rozwiązanie testu masz 50 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Najlepszą temperaturą do wykonywania robót izolacyjnych z materiałów bitumicznych jest

a)  5º C.
b)  10º C.
c)  15º C.
d)  20º C.

2. Wskaż, które z poniższych zdań nie jest prawidłowe

a) Izolację powinno się układać podczas bezdeszczowej pogody, na czystym i suchym

podłożu.

b) Izolację poziomą fundamentów w domach niepodpiwniczonych układa się zawsze

nad poziomem terenu.

c) Papy należy przyklejać metodą papa do lepiku.
d) Izolacja pionowa murów zewnętrznych musi być ciągła na całej wysokości,

z wyprowadzeniem do minimum 30 cm powyżej poziomu terenu.

3. Szerokość przejścia pomiędzy ścianami a urządzeniami w przypadku ruchu

jednokierunkowego powinna wynosić co najmniej
a)  2,0 m.
b)  1,0 m.
c)  1,5 m.
d)  0,75 m.

4. Która z cegieł nie jest zalecana do wykonania części podziemnych budynku?

a)  Kratówka.
b)  Betonowa.
c)  Klinkierowa.
d)  Ceramiczna pełna.

5. Naroża powierzchni izolowanych powinny być wyokrąglone łukiem lub sfazowane

pod kątem
a)  15º.
b)  30º.
c)  45º.
d)  60º.

6. Czas montażu pokrycia papowego skraca zastosowanie jako podłoża

a)  betonu.
b)  drewna.
c)  płyt z wełny mineralnej.
d)  płyt styropianowych laminowanych.

7. Jeżeli woda gruntowa okresowo sięga wyżej poziomu fundamentów, to należy wykonać

izolację
a)  parochronną.
b)  przeciwwodną ciężką.
c)  przeciwwodną średnią.
d)  przeciwwilgociową lekką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Po wykonaniu muru fundamentowego z cegły lub kamienia – na górnej powierzchni muru

układa się warstwę wyrównawczą
a)  z zaprawy cementowej 1:3.
b)  z zaprawy cementowo-wapiennej 1:2.
c)  z folii polietylenowej grubości min. 0,3 mm.
d)  z półgęstego roztworu asfaltowego na zimno.

9. Izolację przeciwwilgociową pod podłogą na gruncie układa się na

a)  podkładzie z betonu.
b)  warstwie podsypki ze żwiru.
c)  papie podkładowej i folii polietylenowej.
d)  warstwie podsypki z piasku i papie podkładowej.

10. Ze względu na osiadanie budynku ściany nowo postawionych budynków można tynkować

po upływie
a)  2 tygodni.
b)  1 miesiąca.
c)  2 miesięcy.
d)  3 miesięcy.

11. Właściwą izolacje przeciwwilgociową poziomą fundamentu z betonu o szerokości

większej od 40 cm wykonuje się z
a)  2 warstw papy asfaltowej na lepiku.
b)  1 warstwy papy asfaltowej na lepiku.
c)  1 warstwy roztworu asfaltowego na zimno.
d)  1 warstwy roztworu asfaltowego na gorąco.

12. Grubość warstwy lepiku pomiędzy dwoma warstwami papy powinna wynosić

a)  0,5 ÷ 1,0 mm.
b)  1,0 ÷ 1,5 mm.
c)  1,5 ÷ 2,0 mm.
d)  2,0 ÷ 2,5 mm.

13. Papy asfaltowe zgrzewalne na osnowie aluminiowej lub miedzianej stosuje się głównie,

gdy od izolacji wymagana jest

a)  większa sztywność.
b)  ciągłość bez połączeń.
c)  układanie bez gruntowania podłoża.
d)  mocowanie mechaniczne do podłoża.

14. Izolację pionową powłokową wykonuje się smarując podłoże

a)  trzykrotnie lepikiem asfaltowym na zimno.
b)  dwoma warstwami lepiku asfaltowego na gorąco.
c)  jednokrotnie rzadkim roztworem asfaltowym na gorąco.
d)  jednokrotnie półgęstym roztworem asfaltowym na zimno.

15. Wskaż zdanie nieprawdziwe. Powłoki hydroizolacyjne KMB

a)  stosowane są na gorąco.
b)  stanowią bezszwową izolację.
c)  są to grubowarstwowe hydroizolacje.
d)  można układać na wilgotnych podłożach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Najniższa dopuszczalna temperatura powietrza, w której można prowadzić prace

dekarskie przy użyciu pap termozgrzewalnych wynosi

a)  0º C.
b)  5º C.
c)  10º C.
d)  20º C.

17. Papa na osnowie z welonu szklanego w wielowarstwowej izolacji wodochronnej

a)  nie może być użyta.
b)  może stanowić trzy warstwy.
c)  może stanowić dwie warstwy.
d)  może stanowić tylko jedną warstwę.

18. Warstwy dachu zielonego w kolejności od warstwy wierzchniej to

a)  roślinna, filtracyjna, drenująca.
b)  filtracyjna, drenująca, roślinna.
c)  wegetacyjna, drenująca, filtracyjna.
d)  drenująca, filtracyjna, wegetacyjna.

19. W pomieszczeniach „mokrych” izolację należy wywinąć na ścianę na wysokość

co najmniej

a)  10 cm.
b)  15 cm.
c)  20 cm.
d)  25 cm.

20. Wód opadowych z dachu nie należy odprowadzać do

a)  cieków wodnych.
b)  ciągów drenarskich.
c)  kanalizacji burzowej.
d)  kanalizacji deszczowej.

21. Wskaz nieprawdziwe zdanie. Na zewnętrznej powierzchni dylatowanego elementu

przykrywa się szczelinę dwiema warstwami izolacji ciężkiej z wkładką

a)  z płyt korkowych.
b)  z półmatowego silikonu.
c)  o szerokości 30 ÷ 50 cm.
d)  elastyczną z kilku warstw papy.

22. W pomieszczeniach „mokrych” na ścianach i podłogach, gdzie nie ma bezpośredniego

działania wody bieżącej, a woda rozpryskowa występuje tylko okresowo – stosuje się
izolację

a)  parochronną.
b)  przeciwwilgociową.
c)  przeciwwodną ciężką.
d)  przeciwwodną średnią.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Wykonywanie

izolacji

wodochronnych

materiałów

bitumicznych

w budynkach

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Jankowski C.: Izolacja fundamentów i piwnic. Ładny Dom - numer specjalny 2/2004

„Twój zdrowy dom”, Agora SA, Warszawa 2004

2. Jankowski C.: Zdrowe ściany. Ładny Dom - numer specjalny 2/2004 „Twój zdrowy

dom”, Agora SA, Warszawa 2004

3. Kisielewicz B., Królak E., Pieniążek Z.: Izolacje wodochronne w budownictwie, pomoc

dydaktyczna. Politechnika Krakowska, Kraków 1999

4. Korycki O. (red.): Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych, część C:

Zabezpieczenia i izolacje, zeszyt 4: Izolacje wodochronne tarasów. ITB, Warszawa 2004

5. Korycki O. (red.): Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych, część C:

Zabezpieczenia i izolacje, zeszyt 5: Izolacje przeciwwilgociowe i wodochronne części
podziemnych budynków. ITB, Warszawa 2005

6. Korycki O. (red.): Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych, część C:

Zabezpieczenia i izolacje, zeszyt 6: Zabezpieczenia wodochronne pomieszczeń
„mokrych”. ITB, Warszawa 2004

7. Kozarski P.: Konserwacja domu. Fundacja Ochrony Zabytków i Agencja Onipress,

Warszawa 1992

8. Michalak H.:, Pyrak S.: Domy jednorodzinne. Konstruowanie i obliczanie. Arkady,

Warszawa 2000

9. Pągowska H. (red.): Cyklolaminaty – Bezspoinowe izolacje wodochronne, Świadectwo

dopuszczenia do stosowania w budownictwie. ITB, Warszawa 1995

10. Podawca K.: Zarys budownictwa ogólnego. WSiP, Warszawa 2003
11. Waliłko R.: Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne. Atlas Budowlany Nr 15,

Gdańsk 1997

12. Ważny J. (red.): Ochrona budynków przed korozją biologiczną. Arkady, Warszawa 2001

Ustawy i rozporządzenia:

13. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie

ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (z późn. zmianami, tekst jednolity
Dz.U. 2003 Nr 169, poz.1650)

14. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003r. w sprawie bezpieczeństwa

i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. 2003 nr 47 poz.401)

www.budujemydom.pl
www.muratordom.pl
www.muratorplus.pl
www.e-izolacje.pl